ERFGRENS IN HET WATER

Ken je dat, dat als je soms ergens woonboten ziet liggen, je je afvraagt hoe die ligplaatsen ooit zijn ontstaan? In deze Ter Plekke zoomen we in op ligplaatsen in een dorp vlak boven Amsterdam: we gingen op pad naar Broek in Waterland.

Drie jaar staat boerenzoon Jan Pieter Mars in 1954 op de wachtlijst voor een huurwoning in Broek in Waterland. De lijst is lang en zijn geduld kort. Hij bedenkt een oplossing: een woonboot bij de boerderij van zijn vader. Maar de reactie van de burgemeester is duidelijk: ‘Onder geen beding. Er liggen hier geen woonboten en dat moest maar zo blijven.’ Uiteindelijk vindt de boerenzoon een huis, maar de gedachte aan een woonboot laat hem niet los.

WEGGESPOELD

Het weiland bij de boerderij grenst aan de Broekervaart. Door de sleepboten die dagelijks langsvaren om dekschuiten vol afval uit Amsterdam in het Volgermeer te storten, zijn er hele happen uit het weiland weggespoeld. Een onderzoek bevestigt het vermoeden van vader en zoon Mars: de kadastrale grens van het weiland ligt als gevolg van de scheepvaart tot meters ver in de Broekervaart.

Inmiddels is er een nieuwe burgemeester, die wel groen licht geeft voor woonboten. De mannen maken hun plannen kenbaar bij de Provinciale Waterstaat en claimen het water binnen hun erfgrens als hun eigendom. Ook daarop krijgen ze akkoord: vader en zoon kunnen aan de slag. Eis is dat de woonboten een betonnen bak hebben en te huur worden aangebo- den. Schepen of andere waterwoonvormen worden resoluut geweigerd.

BOER VERDEROP

Cor van Zanen, een boer iets verderop, krijgt lucht van de woonbotenhaven en ziet zo’n rijtje langs zijn weiland – grenzend aan de Zesstedenvaart – ook wel zitten. Op advies van Mars graaft hij een deel van zijn land af en creëert ligplekken voor maar liefst 27 woonboten.

Met het puin van de grote brand bij C&A in Amsterdam in 1963, en daaroverheen een laag sintels afkomstig van de hoogovens, legt hij een doodlopende weg langs de woonboten aan. Met voor en achter weilanden is het uitzicht van de bewoners onbetaalbaar. En willen ze naar het bruisende stadsleven, dan zijn ze in een mum van tijd in Amsterdam.

LEKKE BANDEN

Ik spreek Arnold Kruse, die hier vanaf 1967 woont. ‘Aan die sintelweg met allemaal scherpe uitsteeksels hebben we geen plezierige herinneringen. Het aantal lekke banden was gigantisch,’ zegt hij met een lach. ‘Onze huurbaas heeft dit met een laag asfalt en een huurverhoging opgelost. De straatverlichting is in eigen beheer gemaakt, ook de knotwilgen hebben we zelf gestekt.’

Co Peratie Woudweeren

Arnold besluit eind 1979 te stoppen met de exploitatie van de woonbotenhaven. Hij wil het hele project in één keer aan de huurders verkopen.

‘Het oprichten van een coöperatie is dan noodzakelijk om de belangen van de bewoners te behartigen,’ vertelt hij. ‘We waren ons terdege bewust dat de rechtspositie van huurders uiterst zwak is en hadden angst dat ons project in handen zou komen van een investeerder. En dan ben je aangeschoten wild.’

De percelen worden opgemeten en in kaart gebracht, en in januari 1981 is coöperatie ‘De Woudweeren’ een feit. Er wordt een vereniging van eigenaren opgericht die eigenaar is van de weg, de berm en de sloot. Daarmee is voor de toekomst het onderhoud veiliggesteld.

Bestemmingsplan

Het enige wat dan nog ontbreekt, is opname in het bestemmingsplan. Na veel lobbyen wordt dit in 1988 door de gemeente gerealiseerd en gaat een langgekoesterde wens in vervulling. Als nalatenschap heeft Arnold de geschiedenis van de ligplaatsen uitgebreid vastgelegd – naast de verhalen die hij me vertelt een prachtige bron voor het beantwoorden van alle vragen die ik heb.

Heb jij ook een uniek verhaal, verbonden aan de ligplaats van je boot? Of woon je op een bijzondere plek? Mail naar redactie@vlotwaterwonen.nl.

STERRETJE

Tijdens mijn fotorondje nodigen de Woudweerense waterbewoners Patrick en Carla Beunder me spontaan uit voor een kopje koffie op hun ark. Ook Georgette Gulje schuift aan, die hier vanaf 1969 woont. ‘Onze liefde voor waterwonen en deze locatie ontstond tijdens een bezoek aan een kennis die hier woonde. De avond dat we hoorden dat er een ark te koop kwam, waren we op Terschelling en zagen we een vallende ster. Daarom hebben we de ark Sterretje genoemd,’ vertelt Carla enthousiast.

PONTJE

Met de Woudweerense woonboten aan de overkant van het water rij ik aan het eind van de dag via de Broekermeerdijk huiswaarts. Iets verderop ontdek ik nog een rij woonboten. Ik zie een man op een klein pontje en zet de auto even aan de kant.

‘Zouden jullie ook niet een eigen weg willen zoals de rij iets verderop?’ vraag ik. ‘Nee hoor, juist lekker rustig zo!’ krijg ik als antwoord terug. En ik snap dat wel. Met je eigen pontje naar huis varen – is dat niet het ultieme waterwoongevoel? •