Groetjes, Nicole
We hebben inmiddels de eerste ronde tentamens achter de rug, de seizoenen veranderen en er zijn redactieleden vertrokken (we missen jullie!), maar het What the fuck?!-gevoel is van alle tijden. Je weet wel, het moment waarop je postvak weer eens volgestouwd is met vage reclameblaadjes of je cijfer hoger is dan het aantal uren dat je besteed hebt aan studeren. Zo blijkt dat er heel wat bizarre onderzoeken gedaan worden, die ook nog eens beloond worden met een zogenoemde ‘Ig Nobel prijs’. Wil je meer weten over chimpanseeachterwerken en andere opvallende vondsten, dan moet je zeker het stuk van Daan lezen. Wil je meer steun en hulp bij het verlies van sokken – we kennen het allemaal – dan heeft Line daar wel wat over te vertellen. Ze geeft namelijk een oplossing! Je leed kan verzacht worden, hoera! What the fuck?! komt in alle soorten en maten, dus ben je op zoek naar je dosis donkere materie, oftewel, een beetje minder ‘dialoog’ en een beetje meer ‘dood dood dood’, dan vind je die vast in de vorm van ‘de duistere kant’. Dat klinkt spannend, niet? Voor iedereen wat in deze Zindroom dus! Laat je verbijsteren en verbazen en betrap jezelf erop dat je tijdens het lezen van deze editie hardop zegt… je snapt hem: “What the fuck?!”
Redactioneel
Liefs, Marthe
Al wandelend bedwing jij de hoogste bergen,
Myrte was de fijne oogst van een SvH markt op de introductie dagen. Zij werd een onmisbare toevoeging op onze redactie en al vrij gauw werd jij een geweldige opvolger van Claire als hoofdredacteur. Je bleek zeer bedreven te zijn in het achter onze kont aan zitten om de deadline te halen, maar vooral ook van het beteugelen van de toch wel losgeslagen redactieleden op vergaderingen. Als wij weer eens drie kilometer van ons pad waren geraakt tijdens het brainstormen over een nieuw thema nam jij ons netjes aan de hand mee terug om toch nog wat gedaan te krijgen. Maar wel altijd vriendelijk en gezellig. Jouw felheid en passie zagen wij vooral als het ging om politiek, bezuinigingen of het onderwijs binnen de UvH. Niet zo gek dus dat je alle studenten geweldig hebt vertegenwoordigd in de UR. Je hebt vorig jaar al een stapje terug gedaan toen je het hoofdredacteurschap overdroeg aan Nicole, maar nu verlaat je de redactie volledig. Ook van jou verwacht ik zo nu en dan een mooi ingezonden stuk maar ook nog veel grotere dingen. En als Rutte er straks weer een potje van maakt, dan stuur ik namens Nederland graag jou om hem op het matje te roepen.
Myrte,
Anne,
Marthe Visser
Liefs, Marthe
Het ga je goed,
Spijtig genoeg heeft Anne besloten om onze Zindroom redactie te verlaten. Na jaren trouwe dienst ben jij de laatste van de oude garde die mij achterlaat met al deze groentjes. Ik ga je missen. We gaan je allemaal missen! Je recepten natuurlijk (ik moet nog altijd die strawberry steak uitproberen), je Lada avonturen, je uitmuntende spellingscontrole en de gave om al mijn rare foutjes uit mijn stukken te halen als eindredacteur. Maar wat we vooral gaan missen zijn je puzzels. Soms waren ze een hele bevalling om op tijd af te krijgen. Maar altijd stortte jij je weer in een nieuw puzzel avontuur alsof ze zo makkelijk zijn om te maken. Je gaf onze lezers elke keer weer een uitdaging om ze op te lossen. Zelfs al kwam het woordje EO wel wat vaak voor. Daarom hoop ik dan ook dat je ondanks het feit dat je de redactie verlaat, je ons zo drie keer per jaar wil verblijden met een puzzel omdat er zeker weten niemand is die dat kan overnemen.
Afscheid
Vleerhondfellatio en de waardigheid van planten Daan Zeijen
23 25 26 27 28 29 30
8 10 12 13 14 17 18
Vervreemding: drop die shit Marielle Driessen
Beste Gerty Maarten van den Berg Stukkie 02 Daan Stoffer Citaten
Isaiah Berlin en pluralistische vrijheid Erik Nagtegaal Zendingsdrang Bart Lebers
Wekkermuzikanten Door Line de Bruijn, Rinske Gratama, Jacco Besseling en Tim Barrie
Een beetje vreemde maar wel lekkere films Marthe Visser
Tentamen Laura Vermeulen
Alles komt goed! Anne Olthof
Zou iemand me missen? Anoniem
De verliezer verliest Marielle Driessen
Een kwestie van sokken Line de Bruijn
Gedicht Tim Barrie
22
6
De duistere kant GVJ
Fifty shades of WTF Marthe Visser
20
5
Fuck the what named world Anna Kleun
Inhoud
Er zijn genoeg what the fuck dingen die in de wereld ge- stad genaamd Eilat, brak het bandje van mijn slipper, met beuren en waar ik een al dan niet fraaie opsomming van in het vooruitzicht nog een goede 15 minuten (normaal) kan geven. Maar er zijn ook genoeg what the fuck dingen lopend te gaan met 2 shekel op zak (dat dus leert dat ik die ik de wereld aan doe, en daarmee ook mijzelf sinds mijzelf én geen taxi kon veroorloven én geen nieuw paar ik in-der-welt-bin, om in termen van Heidegger te sprek- slippers). Hoe ik uiteindelijk bij mijn motel ben gekomen is en. Sinds ik aan de Universiteit voor Humanistiek studeer, in een zin gezegd: met een rood hoofd van de 42 graden ben ik toch geneigd om over dat laatste te schrijven met Celsius (ik ben al overhit bij 25 graden) maar liefst 30 mieen bril van een kritische zelfrenuten bezigheidstherapie met mijn “...toen de weduwe mij bedankte voet schuivend op mijn rechterslipflectie. Die stevige reflectie zal ik maar even achterwege laten voor het komen, antwoordde ik haar per, rare manoeuvres bij te hoge (het formuleren van trage vrastoepranden, veel starende geautomatisch met de woorden: ‘graag gen vergt wat tijd), maar dat zichten en een innerlijke tirade met vleugje zelfspot niet, want zowoorden die dezelfde strekking gedaan’. “ als mijn geweldige en humorishebben als what the fuck?! Nattische Oma altijd zei: ‘om jezelf kunnen lachen is een van uurlijk heb ik het jaar dat volgde weer slippers bij de H&M de belangrijkste eigenschappen van de mens’. Mijn Oma gekocht: mijzelf dingen beloven én nakomen blijkt een lachte dan ook veel. En ik ook: niet alleen omdat ik dat wil, toekomstige uitdaging. maar ook omdat ik mezelf daarvoor uitnodig door vaak Wel heb ik mijzelf beloofd om nooit meer zo’n blunwhat the fuck momentjes te creëren. der te maken als op een begrafenis van een aantal jaren geleden: toen de weduwe mij bedankte voor het komen, Zo stond ik een paar jaar geleden op een vijf meter hoge antwoordde ik haar automatisch met de woorden: ‘graag tak boven de Jordaanrivier. In een dappere al dan ook gedaan’. Het rode hoofd van toen (dat die keer niet te zwaar onderschatte poging was ik daar – hoe het op mij danken was aan de woeste zon) heeft mij mijn belofte tot overkwam – plots terecht gekomen. Jammer genoeg re- nu toe doen nakomen. Die keer lachte ik trouwens niet aliseerde ik mij dat pas toen ik ook daadwerkelijk op die heel hard om mijzelf: ik kon wel janken. Maar na een tijdje grote tak stond en naar beneden keek. Na een half uur ben ik toch getroost door de wijsheid van mijn Oma: wie boven op deze tak te zijn verbleven ben ik toch maar tevreden leven wil, doet telkens een oog toe. En dat heb ik gesprongen, mezelf belovend: dit nooit meer. Op diezelfde dan ook ook gedaan, en zo mezelf vergeven van de what reis had ik mijzelf ook beloofd om nooit meer slippers bij the fuckige onhandigheden van mezelf. de H&M te kopen: in een midden-in-de-woestijn-gelegen-
Fuck the what named world Anna Kluen
5
6
Het heeft me aan het denken gezet, dat ik dit kan bedenken. Ik schrok ervan. Nadat ik me voorgenomen had éérst in therapie te gaan, ofwel van een brug te springen alvorens ik over zou gaan tot het snijden in de keel van een ex, begon ik om me heen te kijken. Allereerst wilde ik alsnog op een of andere manier gezuiverd zijn van gedachten die de norm overschrijden. Wassen, of naakt op een strand of in de duinen staan tijdens een storm. Me laten zandstralen opdat ik weer neutraal zou zijn. Schoon. Normaal. Zo ver is het niet gekomen.
Ben ik normaal?
Mensen ontvlammen om een bijna botsing of een misverstand. Een “kijk uit je doppen, eikel!” is zo geroepen. Ik deed dat laatst zelf toen ik zowat tussen een muurtje en de flank van een rode Ford Transit klem kwam te zitten, met fiets en al. De wagen haalde me in op de Voorstraat en vervolgens zag de bestuurder me niet. Een klap tegen zijn bus maakte hem er – gelukkig – op attent. Toen ik de bus voorbij was schold ik de bestuurder alsnog uit terwijl er een duidelijke schrik, een duidelijk “sorry man, niet de bedoeling, maar je weet hoe het met mensen en fouten is he?” op zijn gezicht te lezen was. Hij zag er niet onsympathiek uit en achteraf had ik spijt van mijn actie. Want die fouten, daar ben ik ook toe in staat. Ik vrees dat er wat dat betreft weinig uitzonderingen zijn.
Ook op kleinere schaal gebeuren er ook dingen die volgens mij uit zo’n beperking voorkomen.
Er kwamen schandalen in het nieuws. De katholieke kerk en bijbehorende jongetjes die daar misbruikt zijn. Het is vast uiterst onwetenschappelijk om op dit punt te stellen dat het beperken van de menselijke geest of mentaliteit juist tot meer ziekelijkheid leidt. Sommige geesten zijn zelfs al ziek. Een Dutroux of Fourniret. Hoewel er misschien in hun levensloop ook dingen zijn die een bepaalde nuance mogelijk maken.
GVJ
In vroeger tijden zijn er dingen gebeurd waar ik me nog steeds om op kan winden. Waar ik woedend om kan zijn. En hoewel mij fysiek weinig is aangedaan ben ik geschrokken van wat ik in mijn ideeën over wraak
“Een “kijk uit je doppen, eikel!” is zo geroepen.”
Ik vind het lastig dat ik het niet weet. Dat ik geen flauw idee heb. Ben ik door dit op te schrijven een zieke geest?
Ik denk dat iedereen een duistere kant heeft. Duister als in ‘niet liefdevol en positief’. Duister als in je voorstellen hoe je met het broodmes de keel van je ex doorsnijdt, het zilverkleurige metaal dat haar zachte huid doorklieft en het gekke geluid dat de karteltjes van het mes in haar huid moeten maken. Een gorgelend geluid, misschien nog een laatste angstige blik en de pupillen die zich vernauwen als ze beseft wat je zojuist gedaan hebt. Dit gebeurt. Net als stalkerij, verkrachting, etcetera. Wat zegt het over mij dat ik dit kan bedenken? Iemand heeft SAW 1, 2, 3, 4 enz. bedacht. Wat zegt dat over hem/ haar?
De duistere kant
Ik besef nu terdege dat ik twee heel verschillende dingen – ziekelijkheid en woede (en de uiting daarvan) – aan het inperken of beperken
Zijn dit nou te hoge verwachtingen? Als ik op de fiets de mijne bijstel naar ‘die auto gaat zo rechts maar ziet mij als fietser vast over het hoofd’, dan is het niet erg als het daadwerkelijk gebeurd. Als mijn verwachting vals blijkt ben ik zelfs aangenaam verrast. Maar of Seneca de oplossing is weet ik niet. Ligt een laag verwachtingspatroon in onze aard?
van onze geest koppel. Dit zijn twee behoorlijk verschillende aspecten van ons als mens. Beiden zijn ze wel onderdeel van de kant waar we liever niet over praten met anderen. We willen niet dat het er is. Of het nou de de crime passionel is die ik in het begin omschrijf of de woede uitbarstingen van mensen onderling. Crime passionel in zoverre die ex geen kutwijf was. Ik vermoed dat uit gaan dan volstaat. Als je als per“Crime passionel in zoverre die ex elkaar soon bang bent vervangen te worden, als Maar die woede is, geheel los van mij en je jezelf op haast ziekelijke wijze verloren geen kutwijf was” mijn angsten, aan iedereen een beetje bent in een relatie, dan ben je als mens – voorbehouden. Ik denk voortkomend uit opsparing en ophoping. geloof ik – pas tot erger in staat. Misschien de gevolgen van een maatschappijvorm waar de mens niet voor gemaakt is. De overeenkomst die ik tussen beide fenomenen denk te zien betreft Die woede kanaliseert zich op een moment dat het eruit kan, is mijn de ruimte die ze krijgen. Zou een minder jachtige maatschappij een idee. minder jachtige reactie en minder frustratie opleveren? Dat maakt me nieuwsgierig naar de frustraties van het meisje met Zou ik dan “Tuurlijk man, kijk in het vervolg goed uit en geen problblonde krullen en een schorre valse-lucht-stem die me vanaf haar fiets eem! Ik schrok me enkel de vinketering van je actie.” tegen de man in een “kijk uit je doppen, kankerlijer!” toebeet toen ik aan de late kant het rode busje kunnen zeggen? voor haar stopte. Had ik in zonder enig reflectievermogen, in een wereld van taboe de Ik had haar gezien. “Ach houd toch je bek,” zei ze. Ze fietste door. keel van mijn ex door kunnen zagen met een broodmes?
soms voor fysiek leed zou willen veroorzaken. Ik ben er nog meer achter gekomen dat de woede die ik als gevolg van vroeger meedraag, niet eerlijk is. Ze is een gaswolk die door elk willekeurig vonkje ontstoken kan worden. Het is mijn angst dat dit een keer niet zo is. Ik ben een grote jongen. Grote jongens moeten al oppassen dat ze niet per ongeluk iets of iemand kapot drukken. Laat staan intentioneel of in een uitbarsting van woede.
7
8
I be Testing your fate and wrecking your face Invading your space And watch the tables turn like you’re trading a place I pull stunts like Evel Knievel Me and my people fly like an eagle And blow your entire cathedral Hurry hurry Don’t worry worry Hit y’all with a flurry flurry of jazz Leaving y’all niggas blurry blurry
Flipmode motherfuckasFlipmode motherfuckas What the fuck you want What the fuck nigga What you want What the fuck nigga (We gon hit it down like this nigga what) Check it out
Busta Rhymes - What the fuck you want!!
De wereld zoals ze is. Werkelijk zien wat er daar gebeurt. Maar de weerstand is groot, want datgene wat je hebt gezien bevalt je niet. En je voelt je vervreemd. Van die wereld daarbuiten. Ze is niet zoals je zou willen dat ze zou zijn. En toch, je moet er iets mee. Want je bent nu eenmaal in de wereld. Je kunt er niet buiten staan. Dus wat doe je? Je verheft jezelf en probeert boven die wereld te staan. Je bent in een omhooggevallen houding geraakt. Zonder je daarvan bewust te zijn. En vervolgens voel je geen verwantschap meer met die wereld omdat je geen idee hebt van wat je aan het doen bent. Neem de songtekst van Busta Rhymes hieronder. Ze is al oud (1998) en of dit een afspiegeling is van je eigen wereld mag je zelf bepalen. Maar neem de tijd om hem door te lezen. Ze is een onderdeel van de wereld en dus een onderdeel van jou.
Mariël Driessen
Moving your muscle and doing the hustle See nowadays we getting money like rustle Who really wanna tussle Challenge the super saber in a nigga
Chorus: What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want What the fuck nigga
Brew up some shit like I’m cooking for y’all When I’m done then I come looking for y’all (Huh huh hold up hold up) Federal cases cause nuff bodies end up in medical places In they blood finding them chemical traces Leaving special investigators going through skeptical phases While we getting money the decimal changes I was a Seventh Day Adventist apprentice Now I strike with a vengeance Blowing the door right up off of the hinges This be that put you out of your misery song And make you ask your man is this the joint he dissing me on That’s when I ask
Vervreemding: drop die shit
What the fuck nigga what you want What the fuck nigga what you want…
Blast the challenger way out of space like Galica nigga Battle star Galactica cross my diameter nigga Derange your whole circular shape into triangular nigga Yo So what it was my fault That I had to bring this shit to a screaming halt What you need to do is open up the vault That’s why I make sure that my vest will be on So when I blast you and your additional stress will be gone Then I sprinkle just a little bit of salt on your plans And watch your shit shrivel up right in the palm of my hands I ain’t afraid of ya But I thank all of my niggas for saving ya I was about to take you back To when your mother was making ya Clapping you up Slapping you up Trapping you up Holding you hostage Duck taping and Saran wrapping you up Yo First she was sober I smell the aroma Put you in a Trans And slip into an irreversible coma Fuck y’all cubic zirconium niggas it’s over Closing in on all y’all niggas While we’re moving in a little closer Then I evaluate and elaborate Confiscate your shit and dare your ass to retaliate That’s when I ask Now drop…
Dus drop die houding.
Dus drop die shit. Je bent niet slechts in de wereld, het verhaal gaat verder dan dat. De wereld is namelijk ook in jou. Ze ligt in jou besloten, maar dat voel je niet meer want je hebt jezelf er boven verheven. Het is weerstand die ervoor zorgt dat je de wereld niet kunt zien zoals ze is. Nochtans ben jij de enige die de wereld in jezelf kan ontsluiten. En dat kan nu meteen. Wordt je bewust van wat je aan het doen bent en zak terug in je eigen wereld. Je zult zien dat je innerlijke wereld bestaat uit de wereld buiten jezelf. Het buiten is slechts een afspiegeling van wat zich binnenin je voordoet. Heb de wereld lief en zij zal op haar beurt van jou houden.
9
10
Maarten van den Berg
Docenten die een eigen aanpak hebben, die leven in de Universiteit brengen zoals Martien en Joep, worden gezien als lastig, warrig, rommelig en een gevaar voor de Universiteit en de goede naam ervan. Grenzen opzoeken binnen lessen levert risico op en er wordt nu gesuggereerd dat studenten dit niet zouden willen. De hoeveelheid publicaties moet omhoog, de zichtbaarheid moet omhoog, we moeten meer studenten krijgen en ze zo snel mogelijk weer afleveren met een diploma, eindtermen afvinken zodat we ze goed kunnen beoordelen, desnoods het niveau wat verlagen zodat meer mensen het halen want dan komt er meer geld binnen voor de UvH. Er moet bezuinigd worden dus we huren een peperduur bureau in om te kijken waar we kunnen bezuinigen, alles moet efficiënter, meer werk in minder tijd en dingen mogen niet teveel geld kosten: aan de onderkant. Op de bovenkant is weinig controle dus pakken we de onderkant aan, die gaan toch niet protesteren. Dus hoppa, we snijden ervaren student-assistenten weg (maar dit gaat ten koste van kwaliteit onderwijs, maar kosten geld), we snijden kantine medewerkers deels weg (gaat ten koste van sfeer), kantine kan ook best minder vaak open zijn of we kunnen bepaalde medewerkers efficiënter inzetten, we kunnen bezuinigen op die dure readers, laat studenten het lekker zelf uitprinten (al dat papier, lijkt het nog of we duurzaam zijn ook, woow bij ons gaat alles digitaal) bibliotheek kan ook wel weg (er is toch een universiteitsbibliotheek in Utrecht, waarom dan die verspilling, dit is gelukkig tegengehouden) we moeten publiceren in het Engels (internationaal moeten we worden), snijden lijn Boeddhisme weg (veel te zweverig, daar moeten we van af, al
Beste Gerty, Ik maak me zorgen. Zorgen over de toekomst van de UvH. Er zijn een aantal processen in gang gezet die mij zorgen baren, tegenstaan en die ik niet bij de UvH haar visie, sfeer en stijl vindt passen. Wat mij met name tegenstaat is de cultuur van wantrouwen die er langzaam in gepompt wordt: collegekaart meenemen naar tentamen, tentamen moeten maken voor herkansing en bij onvoldoende een gesprek hebben met Roy Janssen, mentoren die geen één op één gesprekken meer mogen voeren omdat ze geen erkend psychologen zijn en de UvH dus eventueel ooit een claim zou kunnen krijgen. Maar de ruimte voor een laagdrempelige mogelijkheid tot een luisterend, persoonlijk oor ver-dwijnt. “Er moet bezuinigd worden dus we huren AAV docenten die hun onderzoekstijd moeten inleveren omdat zij een peperduur bureau in om te kijken waar niet hoeven te publiceren, dus levert het de UvH niks op, dus díe tijd die ze aan lessen besteden om te zorgen dat hun lessen up to we kunnen bezuinigen, alles moet efficiënter, date blijven, dat ze hun praktijk onderwijs goed onderbouwen met meer werk in minder tijd en dingen mogen literatuur, moeten ze inleveren. Allemaal maatregelen die andere universiteiten ook hebben dus niet teveel geld kosten: aan de onderkant” moeten wij ze ook hebben, maar dat vind ik een onzinargument.
Beste Gerty
Met vriendelijke groet, Maarten van den Berg
zou je juist verwachten dat met opkomst Aziatische economieën dit juist een speerpunt zou worden, zeker nu we internationale uitstraling moeten krijgen) het gaat om visibilaty, imagebuilding en being named in the magazines, ‘hoe vaak wordt de UvH nu genoemd in wetenschappelijke tijdschriften?’ Dit kan niet langer zo, wát we publiceren maakt niet uit áls we maar publiceren, alles wordt beoordeeld op effectiviteit, snelheid, kosten en zichtbaarheid. Natúúrlijk moeten we ons verhouden tot de wereld buiten de muren van de UvH, en natúúrlijk moeten we kijken waar dingen goedkoper kunnen of beter kunnen worden gedaan, en natúúrlijk moeten we ons verhouden tot een wereld die nu eenmaal economisch is. Uiteraard. Daarom is het ook goed om een vak of meerdere vakken over economie te geven zodat je de taal leert spreken van het discours waarin we leven, zodat je ertoe leert te verhouden en zodat je dingen kunt veranderen aan de randen, dingen toe kunt voegen. Want economie wordt gemaakt door mensen, economische keuzes worden gemaakt door mensen en bedrijven worden geleid door mensen. Laten we dit niet vergeten. Natúúrlijk moet je doelen stellen als universiteit, natúúrlijk moet je iets toe kunnen voegen aan de buitenwereld en natúúrlijk moet je niet al te naïef zijn, maar laten we dat doen vanuit waarden waar wij voor staan. Kijken hoe wij meer uit onze mensen kunnen halen, bedrijven helpen om meer uit hun mensen te halen en mensen helpen om meer uit zichzelf te halen. Groeien maar op een ándere manier, op de lange termijn, laten we alsjeblieft kritisch blijven en eigenwijs en niet alles wat wij op de UvH leren over processen in de wereld, over systemen in de wereld waardoor mensen onder druk komen te staan, zich geen onderdeel meer voelen van hun werk en geen doelen of idealen, hoe je ook wilt noemen, meer hebben, laten wij die processen niet gaan toepassen binnen onze eigen universiteit. Laten wij alsjeblieft kritisch, eigenzinnig en eigenwijs blijven, laten we gekke ideeën en visies blijven ontwikkelen, niet buiten de maatschappij, maar ervoor. Laten wij vechten om mensen de kans te geven alles uit zichzelf te halen, laten wij elkaar uitdagen en zo op de lange termijn nieuwe wegen, groeimogelijkheden, initiatieven opzetten, die ook geld zullen gaan opleveren maar het zal wat langer duren. Laten we niet vergeten dat het op een universiteit om het onderwijs gaat en de kwaliteit hiervan, díe moet hoog zijn, díe lat moet hoog liggen, laten we alsjeblieft fouten maken en blijven dromen, laten we blijven openstaan voor onverwachte gekke ingevingen. Het levert vaak de mooiste dingen op. En laten we blijven opleiden tot sterke mensen die iets toe te voegen hebben aan de maatschappij, ieder op een andere manier, ieder zal op een ander moment tot grote hoogte stijgen maar laten wij elkaar alsjeblieft de tijd geven. Humanistiek is een bijzondere plek en moet dat blijven. Met hoge eisen en open ogen naar de wereld om ons heen, maar wel bijzonder.
11
12
Daan Stoffer
doe mij maar groeven van een kwast in de opgebrachte verf een noest, een scheur, een kromgetrokken deur een grijze haar de tand des tijds een boer met stalen giek maar hoe ‘t ook zij, zo meekte zij, alstublieft geen esthetiek
STUKKIE 02
13
‘Dat is wel lastig dat ze [filosofen/denkers] in latere teksten, later in hun leven, ook nog andere dingen gaan doen.’ Anja Machielse
‘Een heleboel methodologieboeken zijn ook geschreven als terreurboeken.’ René Brohm
Over Management & Organization van Linstead et. al.: ‘Dat het saai is om te lezen weet ik ook wel, dat hoort ook zo.’ Ruud Kaulingfreks
‘Hoe wéét je nou wanneer een handeling moreel juist is? Ja... en dat op de maandagochtend!’ Ruud Meij
Uit een presentatie over een interview met een begeleider: ‘Met dat pamperen van Rogers kon ze niet zoveel. Ze is ook gestopt met hummen.”
‘Misschien was Pussy Riot wel een beetje roekeloos. Maar ja, je houdt van muziek en je haat Poetin...’ Ruud Meij
‘Ik ga het gewoon opschrijven, ik heb de macht van het krijtje.’ Carmen Schuhmann
Martien Schreurs stelt dat je op de universiteit geen duidelijkheid hoeft te verwachten: ‘Ik kan ook naar het zwembad gaan en klagen dat het zo nat is.’
Citaten
Erik Nagtegaal
14
Pluralisme Het pluralisme speelt in Berlin’s opvatting van vrijheid een hoofdrol. Het westerse denken is in de visie van Berlin vanaf de Griekse oudheid in de ban geweest van waardencognitivisme, monisme en rationalisme. Omdat verschillende vooraanstaande denkers geloven in een rationele kosmische orde, dat deze betekenis en zin verleent aan ons leven en dat hierdoor bepaalde waarden objectief en absoluut zijn en in één harmonieus geheel passen, zouden conflicten volgens gelovigen van deze denkers tussen werkelijk rationele mensen niet mogelijk zijn en in de ideale samenleving volledig uitgebannen zijn. Tegen deze hoofdstroom van denkers als Plato, Aristoteles, Augustinus, Thomas van Aquino, Montesquieu, Condillac, Hegel en Marx en anderen voert Berlin stevig een gepassioneerde strijd. Berlin beseft dat hij niet kan bewijzen dat er geen door God, de Natuur of de Rede geïnspireerde orde in de kosmos heerst. Wel kan hij wat zeggen over de aannemelijkheid ervan.
Wie is Berlin? Isaiah Berlin wordt geboren op 6 juni 1909 in Riga in Letland. Hij woont even in Rusland, waar hij getuige is van twee Russische revoluties. Daarna emigreert hij naar Engeland en studeert en doceert hij daar. Hij is onder andere hoogleraar politieke en sociale theorie aan de Universiteit van Oxford. Hij wordt geridderd in 1957 en is voorzitter van Wolfson College en fellow van All Souls College. Hij is voorzitter van de British Academy en bestuurslid van het Royal Opera House. Hij sterft op 5 november 1997. Berlin is bekend voor zijn beoefening van de ideeëngeschiedenis en van politieke theorie, maar ook vanwege zijn bijdrage aan kennis- en wetenschapsleer en de literatuur en musicologie. Berlin is voorstander van het pluralisme en trekt fel van leer tegen het levende monistische wereldbeeld van mensen, waarin er één oplossing of antwoord bestaat op normatieve vragen. Volgens dit wereldbeeld kunnen alle juiste antwoorden in één rationeel kenbaar kader worden geordend op een harmonieuze wijze. Volledig rationele personen hebben geen meningsverschillen en belangentegenstellingen. Juist deze opvatting heeft volgens Berlin geleid tot inertie, intolerantie en wreedheden. Berlin stelt dat er eerder vele waarden zijn die ieder met elkaar in conflict kunnen raken en daarom met elkaar afgewogen moeten worden. We moeten volgens Berlin accepteren dat we niet alles in het leven kunnen realiseren. Berlin verzet zich tegen subjectivisme en relativisme en ziet dat er een universeel gedeelde, minimale moraal is en dat het altijd mogelijk is rationeel over waarden te argumenteren. Berlin bouwt voort op drie tradities. Ten eerste wordt Berlin gevoed door de Russische hartstochtelijke en gepassioneerde ideeëngeschiedenis. Men moet aan handelen en denken ten grondslag liggende ideeën analyseren en evalueren om drijfveren achter lotgevallen van individuen, groepen en beschavingen te begrijpen. Ten tweede is Berlin’s denken gevormd door het Brits empiricisme. Hij doet zich voor als “Oxford-realist” in de traditie van denkers als Russell, Moore, Price, Ryle en Kneale en hecht veel waarde aan helderheid van denken en taal. Oorspronkelijk is Berlin opgeleid in het idealisme, maar rebelleert hier al gauw tegen en vindt dat het gedachtegoed in nevelen gehuld is. Volgens Berlin heeft vooral de laatste, Joodse, traditie hem gevormd. Hierin heeft de mens het gevoel en de behoefte tot een duurzame gemeenschap te willen behoren. Het denken en handelen van individuen kan vooral vanuit de culturele en historische context begrepen worden.
Isaiah Berlin en pluralistische vrijheid
Er zijn volgens Berlin universele waarden en dit is een empirisch feit over de mensheid. Deze waarden hebben een groot aantal mensen in de meeste plaatsen en omstandigheden in bijna alle tijden gemeenschappelijk. Communicatie ‘is mogelijk tussen individuen, groepen, culturen, omdat de diversiteit van menselijke waarden niet oneindig groot is; zij behoren tot een gemeenschappelijke horizon – de objectieve, vaak onverenigbare waarden van de mensheid – waartussen noodzakelijkerwijze, vaak pijnlijke, keuzen gemaakt moeten worden’. Berlin gelooft hiermee in universele morele standaarden. Hij heeft bijvoorbeeld aangenomen dat er binnen alle culturen een minimum aan mensenrechten bestaat. Berlin gelooft echter niet in absolute waarden. Er zijn wel fundamentele waarden, maar die worden niet rationeel gerechtvaardigd
Die wordt bepaald door de empirische relevantie. In het dagelijks leven is het volgens Berlin zo dat er vele op zich zelfstaande respectabele waarden zijn en dat deze waarden frequent met elkaar conflicteren en dat er in een dergelijk geval keuzen gemaakt moeten worden. De realisatie van het ene doel gaat vaak ten koste van het andere en waarden moeten dan voortdurend tegen elkaar afgewogen worden, bijvoorbeeld: te veel individuele vrijheid leidt tot ongelijkheid en het afdwingen van gelijkheid leidt vaak tot onvrijheid. De hoop dat er een theorie of maatschappelijke ordening bestaat, waarin al deze waarden tegelijkertijd en op harmonieuze wijze verwezenlijkt kunnen worden, is volgens Berlin incoherent en vals. Er bestaan vele waardevolle, maar ook onverenigbare doeleinden en de kans op conflicten zal daarom altijd blijven bestaan. Om deze reden is een samenleving zonder politiek ook ondenkbaar. ‘De noodzaak te kiezen tussen absolute aanspraken is een onontkoombaar kenmerk van de menselijke conditie.’ Hij schrijft dat we niet alles kunnen hebben. Daarom hechten mensen zoveel waarde aan zelfstandig te kunnen kiezen. John Stuart Mill is één van de denkers, die Berlin sterk aanspreekt. Naar zijn mening zijn Mill’s centrale uitgangspunten nog steeds van toepassing. Hieronder volgen ze: Onze kennis is altijd beperkt en voorlopig; er bestaan geen universele, ultieme, kenbare waarheden; mensen ontwikkelen zich voortdurend naar iets nieuws en unieks in een spontane interactie met hun omgeving; het vermogen zelfstandig te kiezen en ontwikkelen is het wezenskenmerk van de mens en mensen hebben om deze reden een private ruimte nodig, waarin zij zonder interventie van anderen kunnen doen wat ze willen. Mill heeft een vrees voor het zich moeten conformeren aan de standaard van de massa. Berlin begrijpt Mill. Ook begrijpt hij Mill in zijn vrees voor de tirannie van een intolerante democratische meerderheid en de angst van de massa voor het maken van eigen keuzes en scheppen van eigen waarden, die haar vroeger uit de hemel of door een autoriteit opgelegd werden. De enige oplossing voor deze situatie ziet Berlin net als Mill in meer democratie, meer vrijheid en meer educatie, want in rede, educatie, zelfkennis, verantwoordelijkheid ligt de enige hoop voor ons, mensen. Aldus, Berlin, die de klassieke humanisten het nazegt. Het mensbeeld van Mill komt grotendeels neer op het vermogen van de mens zelfstandig keuzes te maken en meester te zijn over het eigen leven. In het zelfstandig continue keuzeproces verwerkelijkt de mens zichzelf. Hierin moet de mens ruimte gelaten worden. De mens is een autonoom wezen, dat zijn eigen doeleinden kan articuleren. In navolging van Immanuel Kant geeft Berlin aan dat de mens de bron en schepper is van alle waarden en daarom doel op zich en mag hij geenszins als middel behandeld worden om andere waarden te verwerkelijken. Het maakt hierbij niet uit door welke autoriteit ze gedefinieerd zijn. Het volstaat volgens Berlin te zeggen dat een mens werkelijk mens is doordat hij vrij keuzes kan maken en hierin niet bepaald wordt door anderen. Dit maakt vrijheid waardevol. Berlin stelt dat de waardigheid van de mens niet alleen afhankelijk is van het bezit van rechten en vrijheden, maar ook van de erkenning, het niet onderdrukt worden, van zijn culturele eigenheid en traditie.
15
16
[i] Berlin, I. (2010). Twee opvattingen van vrijheid. Boom: Amsterdam
Postitieve en negatieve vrijheid In zijn essay Twee opvattingen van vrijheid[i] onderscheidt Berlin negatieve vrijheid van positieve vrijheid. ‘Negatieve vrijheid is het domein waarbinnen iemand ongestoord door anderen dat kan doen of zijn wat in zijn vermogen ligt.’ Hoe meer iemand kan zijn of doen wat in zijn vermogen ligt, hoe groter de negatieve vrijheid. In de achttiende eeuw is deze opvatting geformuleerd en het heeft vanaf toen gediend als verdediging tegen de staat. Deze vrijheid kan in conflict komen met positieve vrijheid. Deze vrijheid betreft de mate waarin iemand meester is over zijn eigen bestaan en zelfstandig en rationeel richting geeft aan zijn leven. Politiek komt deze opvatting tot uiting in de democratie als de mogelijkheid voor individuen om samen met degenen uit hun gemeenschap richting te geven aan hun samenleving. Dit betekent niet dat het privédomein buiten het gebied van staatsinterventie blijft. Er moet onderscheid worden gemaakt tussen de vraag naar de bron van machtsuitoefening en de begrenzing ervan. Hierdoor wordt ontsporing van het streven naar positieve vrijheid in staatsterreur voorkomen. Daarnaast treedt een ontsporing op, wanneer aan mensen de monistische overtuiging wordt opgelegd dat er één juiste manier bestaat waarop mensen hun leven moeten inrichten. Als deze ene juiste manier kenbaar wordt verondersteld zijn er altijd Goede redenen om mensen, die andere voorkeuren zijn aangedaan of waarden aanhangen, te dwingen tot het aanhangen van deze ene juist manier om hun leven in te richten. Hiervoor waarschuwt Berlin onder andere en om deze redenen plaatst hij negatieve vrijheid in het centrum van zijn waardenpatroon. Berlin vindt positieve vrijheid evengoed belangrijk, want deze en individuele zelfbepaling en zelfverwerkelijking hebben volgens hem een uiterst betekenisvolle waarde, maar ze mogen niet ontsporen en dat ziet hij vooral gebeuren bij rationalistische versies ervan. Hierbij is men pas vrij als hij zijn leven heeft ingericht volgens een voor allen of sommigen kenbaar, objectief en als enig juist verondersteld plan. Rationalisme en positieve vrijheid hebben echter geen logisch verband volgens Berlin. Maar de laatste opvatting is wel ontvankelijk voor een ontsporing. Berlin vindt het van belang dat er via democratische procedures gezamenlijk richting gegeven wordt aan het samenleven. Er moet hier onderscheid worden gemaakt in hoeverre een regime intervenieert in de negatieve vrijheid van burgers en tussen de twee principes moet voortdurend een door omstandigheden bepaalde afweging gemaakt worden. Berlin is bereid overheidsmacht aan te wenden om de behoeftigen te kleden, te voeden en te onderwijzen, maar een inperking van negatieve vrijheid is en blijft een inperking van vrijheid.
door bijvoorbeeld een Rede. Ze rechtvaardigen juist de rest, omdat ze fundamenteel zijn. Met het gegeven dat mensen wensen te leven volgens bepaalde waarden en concepten kan men verder bouwen aan een normatieve theorie, die fundamentele waarden articuleert en mede rechtvaardigt. Waarden moeten empirisch worden ondersteund. Wij geloven in mensenrechten, omdat mensen dankzij het erkennen van deze rechten op een fatsoenlijke manier samenleven.
Fuck You!
Het voelde een tijd lang aan alsof het mijn roeping was om te schreeuwen: ‘Wat de Fuck?!’ Sorry, ik ben nu eenmaal zo’n persoon die graag uiting geeft aan zijn ervaringswereld. Op bepaalde momenten was dit erg vervelend voor mensen in mijn omgeving. Bijvoorbeeld wanneer ik tijdens het kerstdiner de familie vertelde hoezeer ik vrees heb voor supervirussen, religieus en staatsgesteund geweld, klimaatveranderingen, hongersnood, wereldwijde vervuiling, nucleaire wapens, drones, ongelijke inkomensverdeling, grondstoffenoorlogen, massamanipulatie, genmodificatie, cultuurassimilatie en natuurlijk niet te vergeten een 16-jarig uitgaanspubliek dat elkaar op een mooie zaterdagavond een gebroken bierglas in de keel jast. Mijn excuses dat ik dit ook zo bij uw in het gezicht gooi, het zijn geen fijne beelden, maar ik wilde u shockeren. Ik heb namelijk tijdens mijn zendingstijd geleerd dat veel mensen de lelijkheid in anderen en in zichzelf schuwen. Ze willen liever niet weten welke uitdagingen ons mogelijk te wachten staan, hoe serieus de zaak des levens werkelijk kan zijn. Ik ben vaak een pessimist genoemd, maar dat ben ik niet. Ik koesterde een grote en oprechte hoop ondanks deze hoeveelheid Weltschmerz. Ik was slechts diep bezorgd en schreeuwde luid, veel te luid om mijn zorgen onder jullie te delen en te verdelen, om de zorg aan te wakkeren bij anderen. Het werd mij dan ook niet altijd in dank afgenomen dat ik hen allerlei verschrikkingen voorlegde en dat begrijp ik goed: het leven is al belastend genoeg. Ik schreeuw soms nog steeds. Maar ik begrijp nu dat de wereld zich niet laat reduceren tot een welgemeende ‘Wat de Fuck’. Ik luister nu beter en antwoord zachter. Maar tegelijkertijd zal ik blijven strijden tegen de onverschilligen, want zij maken me geil van woede en vullen mij met de woorden:
Zendingsdrang Bart Lebers
17
18
Misschien dacht er iemand ‘dit wordt leuk!’, toen zij of hij aankwam als nieuwe eerstejaars op de introductiecamping van de UvH in Bunnik afgelopen september. ‘Het is een warme zonnige dag en ik ben op een grassig veld samen met veel interessante mensen en een gezellige begeleiding met veel goeie muziek en lekker eten en ik ga de hele nacht opblijven en dansen en muziekmaken en nachtfilosoferen en drinken en nooit slapen!’ We hopen dat iemand dit heeft gedacht, dat zou te gek zijn geweest. Aan het einde van deze eerste dag, of zeg maar gerust nacht, ging deze eerstejaars slapen en werd wakker met het gebonk en geklater van potten en pannen in de ochtend. Dag twee begon, en was nog gezelliger. Gevuld met zonlicht, gezelligheid en een bonte avond en silent disco om de avond en nacht dansend, zwierend en drinkend mee in te duiken. Na afloop en teruglopend naar haar of zijn tent, dacht de eerstejaars misschien ‘oh man ik ben zo moe, ik wil alleen maar slapen. Alleen maar slapen’. De eerstejaars ging wederom slapen en verwachtte weer wakker te worden door het gebonk en geklater van potten en pannen in de ochtend. Niet door een rotpiccolo, twee keivalse gitaren en vier mensen die met lelijk krakende stemmen en brakke koppen ‘goeiemorgen!’ lopen te zingen. Dat zou een echte what-the-fuck-waar-word-ik-nu-mee-wakkergemaakt-effect teweeg hebben gebracht. ‘Nee, nee, verdomme nee. Dat zouden ze nooit doen.’ Oh jawel! We deden precies dat. En het was heel leuk! Het was een heus what-the-fuck moment voor alle wakker wordende mensen, ook voor ons. Aan iedereen die er bij was op het introkamp 2012 ( en aan iedereen die benieuwd is) , hieronder onze songstekst van het wekker-nummer. Als aandenken, om te oefenen voor de eerstejaars voor volgend jaar of omdat je gewoon vrolijk wordt van het liedje. Met heel veel dank aan Opdrift en alle leuke reacties van jullie!
Jacco Besseling en Tim Barrie
De wekkermuzikanten Line de Bruijn, Rinske Gratama,
Lig je lekker, op je matje? Van wel een hele centimeter dik. Alles vochtig, van de dauwmist En van al het bier en wijn, wow wat ruikt dat toch zo fijn Refrein De vorige avond, was wel erg bont In stilte dansen tot de morgenstond Op kanaal 1 of, toch liever 2 dan Met Opdrift is echt niets wat niet kan
Denk je ‘relaxt, ik ga op kamp’ En dan moet je varen in een kano kilometers lang En op de camping, in klein Bunnik Ben je bang voor een kus op je wang Refrein Voel je de zon al? Op je tentje? Word je je tent niet uitgebrand, dan is hier de wekkermuzikant Kleine ogen, ochtendkapsel Ook al heb je nog zo’n brakke kop, We zeggen je sta op sta op!
Refrein Goeiemorgen, kom je bed uit Deze prachtige dag wacht op jou! Wij zijn zo blij, dat jullie hier zijn Zonder jou is het ontbijt oh zo grauw
De wekkermuzikanten - goeiemorgen
Goeiemorgen Goeiemorgen Goeiemorgen GOEIEMORGEN!!!
Goeiemorgen, kom je bed uit Deze prachtige dag wacht op jou Als je nu opstaat, zijn er broodjes Met ham of kaas of wat je wilt, een ontbijtje wat echt nooit verveelt
Refrein He lieve Daniel, ga je trouwen? Je bent zo’n lekker mannetje, Danique is je nieuw vlammetje Arme Jurre, en ook Nanni, Maar de eerstejaars zijn ook erg leuk, dus doe maar weg die oude meuk
1
20
Nu kan ik natuurlijk een heleboel zeggen om deze keuze te onderbouwen. De beste natuurlijk is dat wij leren om als Humanisticus, niet zomaar de mening van anderen aan te nemen, maar altijd voor onszelf te denken, en als het even kan zelf onderzoek te doen naar de brontekst. Dus zo zou ik het kunnen beschouwen, een onderzoek met Fifty Shades als brontekst. Een boek afbranden gaat beter als je het daadwerkelijk gelezen hebt. Want ik was niet nieuwsgierig naar waar alle hype nou om te doen was. Natuurlijk niet!
Marthe Visser
Je wordt met dit boek dood gegooid. In Nederland is het al een miljoen keer verkocht, en de echte moord pogingen (qua gooien) zijn pas laat begonnen. Hoe komt dit dan? De Fifty Shades trilogie is in eerste instantie uitgegeven als een e-book. En hier dank het zijn succes aan. Want als jij deze Voor iedereen die de laatste tijd onder een steen heeft gelegen zogenoemde ‘moederporno’ wilt lezen, dan is natuurlijk een hier nogmaals een korte synopsis van het verhaal. Anastasia heel stuk beter als je dat kan Steele is een onschuldige Engelse doen met privacy. En aan de “De stereotypische gender rollen van de literatuur student die voor het uniomslag van je e-reader kan versiteitsblad de zeer succesvolle onschuldige maagd en de wereldwijze zakenman en miljonair Christian de rest van de wereld niet zien in welke fantasie jij onGrey mag interviewen. Voor beiden man vallen bij mij niet goed.” dergedompeld bent. is het lust op het eerste gezicht en nadat Anastasia van haar maagdeliTegen de tijd dat Pauw en Witteman het boek behandelde jkheid is beroofd door Christian wijdt hij haar langzaam in zijn had ik allang mijn mening klaar. Ik had genoeg gehoord over duistere levensstijl van BDSM. Intriges, ‘vanille seks’ en ‘kinky dit boek om zeker te weten dat het een onzinnige bouquet fuckery’ volgen. romannetje was aangevuld met vrouwen porno en een heleboel hype. Zie maar, Net 5 heeft november uitgeroepen Nou zou ik hier natuurlijk het liefste zeggen dat het een vertot Vijftig Tinten Grijs –maand! Nou valt er een heleboel te schrikkelijk boek was. Maar ondanks al mijn bezwaren kon ik het zeggen over de glijdende schaal waarmee de programmerboek niet wegleggen en tot mijn grote schaamte moet ik bekening van Net 5 achteruit gaat (Achter gesloten deuren en dat nen dat ik deel twee en drie ook wil lezen. Ik weet nu waar alle Dokters? Kom op zeg! Een slechte Spaanse telenovela wordt hysterie vandaan komt. nog beter geacteerd!) maar dit gaat me echt te ver. Ik heb moeite met het feit dat Anastasia nog maagd was. De Toen stond ik daar in de Ako en daar lag de Engelse versie, stereotypische gender rollen van de onschuldige maagd en de afgeprijsd. En voordat ik het wist had in het gekocht. 1 milwereldwijze man vallen bij mij niet goed. De feministe in mij joen en 1. staat dan verontwaardig op en roept: “Onzin! Kunnen we de
Oké, ik heb het gedaan. Het, alsof ik een tienermeisje ben en het woord seks niet durf uit te spreken. En de Het is niet seks, echter wel seks gerelateerd. Ik heb het gedaan, ik heb Fifty Shades of Grey gelezen, of in het Nederlands beter bekend als Vijftig Tinten Grijs. 1 miljoen en 1.
Fifty Shades of WTF!?
En ja, het verhaal heeft de substantie van de eerste de beste bouquet roman. Daarnaast is het overduidelijk dat het van origine Twilight ‘fanfictie’ is. De Twilight serie staat ook bij mij in de boekenkast ( ja het altijd aanwezige tienermeisje in mij heeft als sinds De Griezelbus een zwak voor alles wat vampieren betreft) maar eerlijke gezegd heb ik mij helemaal niet gestoord aan de Twilight invloeden die wel overduidelijk aanwezig zijn.
Maar als seksueel gefrustreerde huisvrouw gaat er waarschijnlijk een wereld voor je open. Persoonlijk kon ik alleen maar denken: “Echt niet! Ik zou dat nooit pikken van een man!”
Daarnaast stuit mij het onderdanig zijn wat Christian van Anastasia verlangt mij flink tegen de borst. Die totale overgave kan ik mezelf niet eens indenken, en het wekt bij mij dan ook vooral weerzin op. Maar misschien als jij wel die submissie fantasie hebt is het een stuk geiler. Daarnaast kan ik me goed voorstellen dat in het puriteinse Amerika de openlijke beschrijvingen van de ‘kinky fuckery’ veel spannender zijn. Ik ben opgegroeid met Spuiten en Slikken en de borsten van elke Nederlandse actrice. Er is weinig dat ik niet wist van wat er in dit boek besproken wordt.
middeleeuwen niet in het verleden houden waar ze horen?” Maar de maagdelijkheid van Anastasia geeft wel een opening in het verhaal. Hierdoor is reguliere ofwel ‘vanille’ seks een must want als je nog nooit goed genomen bent kan je moeilijk aangeven of een anale plug, genitale klemmen of een zweep off (of hard) limits zijn.
*Boyfriend On Batteries
En nu ik hier mijn reputatie volledig om zeep geholpen heb beloof ik volgende keer het boek Godverdomse dagen op een godverdomse bol van Dimitri Verhulst te behandelen. Om het weer een beetje recht te breien. Een verdomd moeilijke doorkombaar boek vol met literaire hoogstandjes. Evolutie als bildungsroman en verklaart in 200 bladzijden.
Maar waarom heeft het verhaal me dan toch gegrepen ondanks alle tegenstand in mij? Het is erotisch, spannend, een beetje fout en zo heerlijk simpel om te lezen. Ik wil weten hoe het verder gaat, hoe hun relatie verder groeit, hoe ver Anastasia durft te gaan. Oké, het is duidelijk door een vrouw geschreven en ik zou dat gemiddelde van zes orgasmen op een dag echt niet aan kunnen. En niet elke seksuele beschrijving vond ik geil. Maar ik moet eerlijk bekennen dat ik BOB* toch wel een keer uit de kast heb getrokken. Het is dan toch die porno die het hem doet. En het is ‘vrouwen’ porno. In plaats van de keiharde confrontatie met het vleselijke zoals in een porno film staat het op papier, speelt het zich af in je hoofd. Dat maakt het zo veel spannender, zo veel geiler.
21
22
Tim Barrie
Digging for what can be found in this here ground.
flung into earthbound hands.
entwines my fingers around the body to then be flung into forests,
see to it that my body be taken by electricity. Maliciously it
If water is thrown onto my wood, then world
Then into downpour.
Under my ragged heart floor. I grow into vanity,
And silent inquiry. Liars don’t beg, cheaters steal from
In amazement but are busted way open to strong words
Recollect the bloodline. The minds stand open
Sorrow’s always sorry but can’t help but
Whether or not I twirl to the rhythm of my sights
Daan Zeijen
Goed, ik ga hier misschien een beetje kort door de bocht, maar ik wil maar zeggen: de Nobelprijzen, en zeker die voor de Vrede, zijn nogal eens omstreden. En dan liggen parodie en satire op de loer. Zie daar: de Ig Nobelprijzen. Sinds 1991 worden deze prijzen jaarlijks uitgereikt. De organisatie is in handen van het humoristische tijdschrift Annals of Improbable Research, en bij de selectie van de winnaars en de prijsuitreiking zelf zijn ook ‘echte’ Nobelprijswinnaars betrokken.
2. De prijs voor Psychologie ging dit jaar ook naar Nederlanders, te weten Anita Eerland, Rolf Zwaan en Tulio Guadalupe, voor hun artikel ‘Leaning to the Left Makes the Eiffel Tower Seem Smaller’. Uit het abstract is de verklaring af te leiden: mensen gebruiken, zo was het idee, een mentale getallenlijn om om te gaan met getallen. Op een getallenlijn staan kleinere getallen links, en grotere getallen rechts. De hypothese was dat de houding van mensen hierdoor invloed zou hebben op hun perceptie van maten, zoals de grootte
Het zal niemand ontgaan zijn dat de Nobelprijs voor de Vrede Wie komen er dan in aanmerking voor zo’n Ig Nobelprijs? Op afgelopen oktober werd uitgereikt aan de Europese Unie. Per- http://www.improbable.com/ig/winners/ staan alle winnaars, soonlijk vond ik dat behoorlijk opmerkelijk, om niet te zeggen inclusief motivatie. In sommige gevallen komt dat neer op een what the fuck?!-momentje. Natuurlijk, het belang van Eu- een satirische of cynische boodschap. Zo wordt Edward Teller, ropese samenwerking voor vrede en veiligheid moet niet onder- ‘vader’ van de waterstofbom, geëerd voor zijn levenslange poginschat worden, maar toch. Kort voor de bekendmaking had ik gen om de betekenis van vrede zoals we die kennen te veranderen. beelden gezien uit Griekenland, gaat het echter om onder“Zo wordt Edward Teller, ‘vader’ van de Vaker waarop te zien was hoe de neonzoek waar de reactie what the azi’s van de Gouden Dageraad de fuck?! zeer voor de hand ligt. Een waterstofbom, geëerd voor zijn marktkraampjes van buitenlandse min of meer willekeurige levenslange pogingen om de betekenis aantal koopmannen hadden vernield, voorbeelden: en het verhaal ging dat die koopvan vrede zoals we die kennen te mannen zelf de actie ook bepaald 1. Onze eigen UvH-eredoctor veranderen.” niet schadevrij waren doorgekoFrans de Waal won bij de afgelomen. En ja, natuurlijk, de problemen in Griekenland zijn vooral pen editie samen met Jennifer Pokorny de prijs voor Anatomie, de schuld van de totale binnenlandse puinzooi, maar de op- voor een onderzoek waaruit bleek dat chimpansees andere chimkomst van communisten enerzijds en neonazi’s anderzijds heeft panseeindividuen kunnen herkennen aan foto’s van hun achtervermoedelijk weer wel te maken met de absurde door Brussel werk. afgedwongen bezuinigingsoperatie, die weer een gevolg is van de te snel doorgedreven Europese financiële integratie. Het No- Oké, misschien sta je daar nog niet echt van te kijken. Maar wat belprijsnieuws kwam uit Noorwegen, ik dacht aan Griekenland. dacht je van deze:
Vleerhondfellatio en de waardigheid van planten
23
24
3. Een Zwitserse overheidscommissie die zich bezighoudt met ethiek, ontving in 2008 de Ig Nobelprijs voor de Vrede, voor hun rapport over de waardigheid van planten, na te lezen op http://tinyurl.com/waardigheidplanten. Wat is hier aan de hand? In de Zwitserse grondwet wordt gesproken over de waardigheid van levende wezens. De ethische commissie kwam tot de conclusie dat die waardigheid ook planten toekomt, en dat heeft nogal verstrekkende gevolgen (zie ook dat fascinerende rapport). Zo kwam de commissie unaniem tot de conclusie dat arbitrair geweld jegens planten – zelf geeft men het voorbeeld van het plukken van wilde bloemen langs de weg – moreel ontoelaatbaar is. Dat je het weet.
Of:
van de Eiffeltoren. De respondenten werden op een Wii Balance Board gezet, en de onderzoekers stelden aan hen verschillende schattingsvragen. Wat bleek: als de respondenten licht naar links helden, zonder dat ze zich daarvan bewust waren, waren hun schattingen lager dan als ze naar rechts helden!
En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Of het nu gaat om het vastleggen van het fellatiogedrag van vleerhonden, het bestrijden van astmasymptomen met behulp van achtbaanritjes, het meten van de hersenactiviteit van een sprinkhaan die naar specifieke scènes uit Star Wars kijkt, het vinden van een positief verband tussen de hoeveelheid zendtijd voor countrymuziek en het aantal zelfdodingen onder blanke Amerikanen – die vond de countrylievende auteur van dit artikel vrij confronterend! – of het constateren dat Viagra helpt om hamsters van een jetlag af te helpen: de onderzoeken zijn keer op keer fascinerend. Pas wel op: al dit wetenschapsgeweld kan je productieve dag zo doen omslaan in een exercitie van het doorlezen van alle onderzoeksrapporten, tot je op de klok kijkt en denkt: what the fuck?! Gelukkig is er dan nog altijd de Ig Nobelprijswinnaar van de Literatuur van 2011, John Perry, bekroond voor zijn ‘Theory of Structured Procrastination’, wiens advies om nog wat van je avond te maken neerkomt op: ‘To be a high achiever, always work on something important, using it as a way to avoid doing something that’s even more important.’
Line de Bruijn
Zo lijkt deze banale vraag toch uit te monden in een grotere vraag. Een vraag waarvoor misschien minder makkelijk een creatieve oplossing te bedenken is als voor de oorspronkelijke vraag. Want ja! Na al dat gepieker over hoe het komt dat ik met enkele sokken blijf zitten, bedacht ik me iets waardoor dit helemaal geen probleem meer zou zijn! Koop alleen nog maar dezelfde sokken. Allemaal effen zwart en van de zelfde maat. Als er dan een kwijt raakt hoef je in ieder geval geen twee verschillende aan!
Maar wat doet dat er eigenlijk toe? Mijn voeten worden niet minder goed beschermd als ik een gestreepte en een effen sok aan heb en zolang ik mijn schoenen aanhoud is er niemand die het ziet. En toch … Ondanks dat het niets uitmaakt, baal ik er van wanneer ik - na alle paren van het rek gehaald te hebben – blijf zitten met een onverklaarbare rest. Blijkbaar is het hebben van een paar sokken op een bepaalde manier belangrijk. Is het de behoefte aan een eenheid die een paar sokken vormt? Is het de orde van netjes gesorteerde sokken die ik nodig heb? Misschien is het de duidelijkheid die een paar sokken oplevert dat ik zo graag wil. Of de zekerheid dat ik een paar terug krijg als ik een paar in de wasmand gooi. Zijn de eenheid, orde, duidelijkheid en zekerheid die een paar sokken mij bieden niet waarom ik het belangrijk vind? Omdat ik daar blijkbaar behoefte aan heb? Maar waarom zijn eenheid, orde, duidelijkheid en zekerheid dan belangrijk voor mijn leven?
die een paar sokken oplevert dat ik zo graag wil.”
Na enige tijd hier over te gepiekerd te hebben verbaas ik me er vaak over dat deze vraag mij zo bezig kan houden. Waarom wil ik hier zo graag een antwoord op? Omdat ik graag alleen maar paren terug leg ik de kast, in plaats van Einzelgängers. Maar waarom vind het ik enkele sokken dan zo’n probleem? Omdat ik graag twee “Misschien is het de duidelijkheid dezelfde sokken draag.
Ik snap nog steeds niet hoe het mogelijk is. Hoe krijg ik dit voor elkaar in een eenmanshuishouden? Mijn moeder zat er altijd om te mopperen. Maar zij doet dan ook de was voor een heel gezin. Dan gebeuren dat soort dingen. Maar echt, what the fuck, hoe komt het dat ik telkens enkele sokken overhoud? Ik weet dat ik me als humanistiekstudente met grote levensvragen en maatschappelijke kwesties bezig hoor te houden. Maar, als ik de was van het rek haal en voor de zoveelste keer vier sokken overhoud waarvan het tweede exemplaar niet te vinden is, kan ik me een hele middag over dit vraagstuk buigen. Ik heb toch twee sokken aangehad, twee sokken in de wasmand gestopt? Waarom hangen er dan telkens halve paren aan het rek?
Een kwestie van sokken
25
26
MariĂŤlle Driessen
Wie zei hier iets over beloftes dan Maken beloftes geen schuld Wanneer zij zalf blijkt op open wonden Dan gelooft er niemand meer in En de bedrieger wordt dood gevonden
Er is altijd een verliezer Zo wordt gezegd Maar wie is hier verloren Zolang er beloftes zijn Wordt er niemand bedrogen
Reorganisatie Constipatie Belangen uit de gratie Werknemersvegetatie
De bedrieger bedriegt Degene die hij alleen kent Met vervaarlijke blik En diens strijdbare tand Rijgt hij hem aan het spit
De verliezer verliest
Anoniem
Zou ik het ooit weten? Hoe zou het voelen? De klap, de val, de breuk, de scheur, de knal.
*BDE = Bijna Dood Ervaring
“Whattefuck ben je aan het doen!?? Ga aan de kant, idioot! Ik moet er langs!” Een harde hand die me wegtrok van het asfalt op de stoep. Het buitenlandse accent begeleidde de hand al vloekend naar de autoportier, die het zojuist geopend had en het nu weer met een boze klap dichtsloeg. De ogen van de hand keken me boos aan toen de motor van de auto optrok, en een van zijn vingers cirkelde langs zijn hoofd. De vele vreemde ogen prikten, meer dan mijn stromende tranen. Mijn voeten bewogen zich een voor een naar voren, op zoek naar veiligheid.
Zou ik spijt hebben als ik zou doorlopen, of als ik zou stoppen midden op de weg?
Zouden mijn ouders huilen? Zou mijn zusje boos op me zijn? Zouden mijn opa en oma het erg vinden, een kleinkind minder? Zou mijn vriend opgelucht zijn? Zouden mijn vrienden over tien jaar mijn naam nog weten? Zouden mensen over mij praten, herinneringen over mij ophalen? Of zouden ze het onderwerp vermijden, uit gebrek van interesse? Of misschien vanuit teveel pijn? Nah.
Wat nou als ik had doorgelopen en wel normaal was overgestoken. Had dan iemand ooit door gehad hoe moederziel alleen ik me voelde? Had dan iemand kunnen begrijpen hoe zwaar ik het had, hoe lastig ik het leven vond? Hadden ze dan meer moeite gedaan om op mijn verjaardag te komen? Hadden ze me dan misschien wel gebeld, zoals ze hadden beloofd? Zouden ze spijt hebben van de vervelende dingen die ze over me hebben gezegd en van me vonden? Of zouden ze zeggen: “Zie je wel. Dat beloofde al niet veel goeds”. “Het is misschien maar goed ook, dat arme kind.”
Of zou ik in coma raken en hersendood zijn? Zou het zwart zijn, of wit? Zou ik opgaan in iets, of simpelweg verdwijnen? Zou ik, als ik uit mijn coma raakte, ervaren dat er inderdaad nog iets is na de dood, een zogenaamde BDE*? Zou ik gelukkiger terugkeren naar de aarde, wetend dat het allemaal zin heeft? Of ongelukkiger, wetend dat het allemaal nergens op slaat?
Zou iemand me missen als ik weg was? Ik denk niet dat iemand me zou missen als ik zou overlijden. Hoe zou het zijn als je twee lampen steeds dichter op je af ziet komen? Hoe zou het voelen? De klap, de val, de breuk, de scheur, de knal. Zou ik het overleven en met een toegetakeld lichaam langzaam revalideren en re-integreren in de maatschappij? Zou ik überhaupt wel tot re-integreren in staat zijn? Misschien word ik wel zo’n kasplantje aan snoeren en draden, dat non-stop verzorging nodig zou hebben om mijn lichaam “gezond” te houden, waarbij er elke ochtend en avond iemand mijn darmen zou komen leeg peuteren. Zou ik dan ook niet meer kunnen communiceren? En mijn ouders, die zich dood zouden moeten werken om alle zorg te betalen, er niet eens voor kunnen bedanken? Laat staan de mensen die elke dag in de weer zijn met het uit bed tillen, wassen, aankleden, rondrijden, uitkleden, wassen en in bed tillen, van mijn halfdode lijf.
Stap voor stap. De gaten in mijn Vans zorgden voor natte voeten op die grauwe dag. Ik keek naar de grond, naar de plassen waar ik in ging staan en het afval dat mensen hadden laten vallen. Ik kronkelde me langs de mensen die ik op de smalle stoep tegenkwam, elk menselijk contact vermijdend. Straks zouden ze het zien. Ik wilde niet dat iemand zag wat er in me omging.
Zou iemand me missen als ik weg was?
27
28
Anna Olthof
Vergeef me als ik val. Ik weet dat ze me overeind zouden moeten houden. Dat ze mijn blik op de wereld zouden moeten vormen. Dat ze mijn val zouden moeten breken. Empathie! Wederkerigheid! Humanisering! Authenticiteit! Verantwoordelijkheid! Gelijkwaardigheid! Weerbaarheid! Empowerment! Ze zouden door mijn hoofd moeten razen. Ik zou in ieder ‘probleem’ een mogelijkheid moeten zien. Bovendien: een probleem is ook alleen maar een probleem omdat het zo genoemd wordt. Dus laten we een dialoog aangaan! Co-creatie! Samenspel! Vergeef me als ik val. Geen empathie, geen co-creatie, maar ‘what the fuck?!’ raast door mijn hoofd. Uur na uur, dag na dag. Verbazing is het, verontwaardiging, onbegrip. Een vraag, een schreeuw naar bijna alles. ’s Ochtends vroeg naar de files, naar de massa mensen waar ik in verdwaal. We hebben haast. Waar willen we toch zo graag naar toe? We verdringen elkaar als we de trein instappen, als we de trein verlaten, als we ons naar de roltrappen begeven. We zijn overal en nergens. Schaduwen zijn we. ’s Avonds stromen we terug zoals we gekomen zijn. Afgeladen treinen, bussen, trams. We zitten en we staan, heel dicht bij elkaar. We ruiken elkaar, AXE? Mexx? Rexona? We zien elkaar, tot aan de eerste grijze haren. We lezen wat de ander leest, we horen wat de ander zegt. We praten niet, maar we weten bijna alles. We zijn moe en willen snel naar huis om even uit te rusten, voor het hele verhaal weer van voren af aan begint. Thuis gaat de televisie aan. Beelden die ik niet had willen zien. Verhalen die ik wil vergeten. Het is gelukkig snel voorbij: de nieuwslezer wenst me alweer een heel prettige avond. Ik hoef niet meer te denken aan onbemande vliegtuigjes die onschuldigen het leven ontnemen. Aan mensen die geen mensen meer zijn, maar stipjes in het vizier van een wapen. Aan levenloze lichamen. Reclame. De geur van Nespresso, de stem van George Clooney: what else? Parfum dat je zelfvertrouwen geeft. Deodorant die je de liefde van je leven in de schoot werpt. Een beter leven blijkt om de hoek te liggen. Het grote geluk is heel dichtbij. Het ligt voor het oprapen, morgen als de winkels open gaan. Met de juiste tandpasta komt alles toch nog goed. In de wit geverfde glimlach van een vrouw met grote borsten ligt de gefluisterde belofte van een beter leven. Ik weet me getroost. Want deze witte tanden, zij beloven mij de wereld en dat alles, alles goed zal komen.
Alles komt goed!
Wederom treft deze bekende vicieuze cirkel mij: te laat beginnen met studeren, tot diep in de nacht doorgaan en je vervolgens verslapen op de dag van het tentamen. Ik ren naar het dichtstbijzijnde tafeltje achter in de zaal, de docenten zijn de tentamens al aan het uitdelen. Ik plof neer en denk “What de fuck, ik ben gewoon (een soort van) op tijd!”. Als ik het tentamen aangereikt krijg, blijf ik eerst nog even een paar minuten uithijgen terwijl ik toekijk hoe de studenten om me heen zich als hongerige beesten op hun blaadje storten. Doe eens rustig, je hebt drie (of was het tweeënhalf?) uur. Uit medelijden schud ik even mijn hoofd, gelukkig kan ik het hoofd koel houden als de toets eenmaal is begonnen. Pfoe, als ik niet zo verrekt hard gefietst had dan. Aan de andere kant, als ik dat niet had gedaan was ik weer gestrestst geweest omdat ik te laat binnen was gekomen. Ergens vind ik het knap van mezelf dat ik al afgeleid ben voordat ik aan de toets ben begonnen. De eerste vraag dan maar. What de fuck, wat zijn dit nu voor begrippen!? Ben ik de verkeerde zaal in gelopen in mijn haast? Ik realiseer me dat ik niks uit de vraag herken omdat het over één van de artikelen gaat die ik zo te zien helemaal vergeten ben te lezen. Het maakt niet uit: degene wie ooit zei dat een goed begin het halve werk is,
29
was vast zo iemand wie tijdens tentamens halverwege al wegging. Na twee andere vragen te hebben gelezen, en er geen klap van te hebben begrepen, begin ik het weer een tikje warm te krijgen. Gelukkig bestaat de toets voor de helft uit meerkeuzevragen, oftewel de ruïnering van het academisch denken op de universiteit en tevens mijn redding! Maar na een paar vragen te hebben gelezen, gaat er een siddering door mijn hele wezen. Bij Zeus, het lot is mij ontstellend ongunstig gezind vandaag! Als je het goede antwoord bij meerkeuzevragen niet weet, betekent het dat de docenten zo onmenselijk en boosaardig zijn dat ze de studenten onontbeerlijk willen zien falen, of dat je gewoon heel dom bent. Of allebei, maar ik ben een optimist. Kijk, een paar vragen die ik aardig zeker weet. Oei een lastige, maar ik heb altijd een tijdje geen ‘b’ meer ingevuld dus dat is ook weer opgelost. What de fuck, er staat twee keer dezelfde vraag in! Haha sukkels, extra punten voor mij. En als ze het niet dubbel goed rekenen gaan er boze brieven geschreven worden. Op het tweede gezicht valt het wel mee met de meerkeuzevragen. Ik moet toch aan de open vragen gaan geloven en ik besluit om mijn gebruikelijke zo goed als onfeilbare tactiek toe te passen: een beetje lullen wat er al in de vraag staat en er een hoop moeili-
Laura Vermeulen
“Het maakt niet uit: degene wie ooit zei dat een goed begin het halve werk is, was vast zo iemand wie tijdens tentamens halverwege al wegging.”
Tentamen
30
jke woorden doorheen gooien. Als het goed is leer je deze gevierde strategie al op de middelbare school, maar je kunt hem verfijnen naarmate je langer studeert. De meest vlijtige student zal je vertellen dat je heel ver komt wanneer je deze tactiek zorgvuldig toepast. Dat ik de precieze betekenis van het woord “marginaliseren” even kwijt ben en ik niet zeker weet hoe je “acclimatiseren” spelt, is niet belangrijk. Hoofdzaak is dat het goed klinkt, dan zien de docenten de feiten wel door vingers. Flux de bouche! Het einde van de vragen is in zicht, dus ik besluit om even achterover te gaan zitten. Terwijl ik banaan verorber, peins ik over de zin van het leven en andere zaken die minder vermoeiend zijn om over te peinzen dan de tentameninhoud. Naast me rekt een knul zich uit waarna hij zijn blaadjes inlevert. Op zijn gezicht verschijnt een euforische uitdrukking. Hij is in de wetenschap dat hij de eindstreep heeft bereikt, het weekend wacht op hem achter die zware deur. Ik vraag me af met hoeveel alcohol deze jongen vanavond zijn vrijheid zal uitbuiten. Als ik hierover in ge-
dachten verzonken ben, blaft een docent ineens “Jullie hebben nog vijf minuten, maak je laatste vraag af”. What de fuck, nu al!? De meeste studenten zijn inmiddels al lang weg. Hoewel de vraag rest of ze op een ‘dat ging goed, ruim binnen de tijd’-manier zijn weggegaan of op een ‘haha, het is goed zo, ik word wel stripper’-manier. Zelf bedenk ik in de laatste minuut dat ik er goed aan doe als ik de helft van de antwoorden op de meerkeuzevragen toch maar even verander. Alsof het licht van God op mij schijnt, krijg ik net voor ik op wil staan het inzicht dat je “acclimatiseren” met twee c’s schrijft. Buiten verschijnt de anders grauw ogende Uithof als een oneindige baken van openheid aan mij. Als ik naar huis fiets, wordt de snoepjeskleurige lucht zo nu en dan verruild door een laatste zonneglinstering tussen de huizen. De ambiguïteit van het beeld ontroert me. De vuurbal die verdwijnt; het is mooi, het is melancholisch. De zon gaat gracieus ten onder, precies zoals ik ten onder ben gegaan bij het tentamen.
Wild Target (2009, Jonathan Lynn) Een zeer droge Britse komedie over een huurmoordenaar die in plaats van haar te vermoorden verliefd wordt op zijn nieuwste doelwit. Hilarische actie, achtervolgingen, rondvliegende kogels en meer volgen in een poging haar te beschermen tegen zijn opdrachtgever. Britse humor inclusief een opgezette papegaai en een roze kat.
To Rome With Love (2012, Woody Allen) De nieuwste film van Woody Allen die zich in navolging van New York, Barcelona en Parijs zich zoals de titel het verklapt in Rome afspeelt. Als jij zijn humor en manier van kritiek geven op de maatschappij kan waarderen is deze film zeker een aanrader. Daarnaast is het een verhaal die zo ongemerkt linksaf gaat dat je het niet door zult hebben, zodat je volledig mee verdwaalt in de dwaasheid van het leven.
Beginners (2010, Mike Mills) Toch nog een soort van rom-com maar dan één met stilte en een ondertitelde hond. Met een prachtige Oscar winnende rol van Christopher Plummer die na de dood van zijn vrouw toch nog uit de kast komt en daarnaast terminaal ziek blijkt te zijn. Hoe ga je hier als zoon mee om?
Tiny Furniture (2010, Lena Dunham) Wat doe je in godsnaam nou met je leven als je dan eindelijk afgestudeerd bent? Terug bij je moeder intrekken, verder gaan met fouten maken en niet weten wat je met jezelf aan moet. Dunham neemt je mee in haar beschamende maar toch zo sympathieke zoektocht. “Aura would like you to know that she’s having a very very hard time.”
The Fall (2006, Tarsem Singh) Het verhaal speelt zich af in 1920 vlak buiten Los Angeles, maar gaat veel verder dan dat. Het is een visueel spectaculaire film die in 28 verschillende landen is opgenomen in vier jaar tijd. Het is een vertelling die jou als kijker volledig onderdompelt in een zeer kleurrijke fantasie die van het scherm afspat.
Hier een aantal films die je achterlaten met dat wel bekende “WTF?” gevoel. Omdat ze soms raar en absurd zijn. Of juist volledig opgaan in fantasie. Maar vooral films die iets dieper graven dan de gemiddelde Hollywood rom-com, en allemaal verkrijgbaar op de illegale download site van jouw keuze. Kortom een beetje vreemd, maar wel lekker.
Een beetje vreemde maar wel lekkere films
31
Uitgave Januari 2013 (nr. 15) door Zindroom, studentenmagazine van de Universiteit voor Humanistiek
Email zindroom@uvh.nl
Adres Universiteit voor Humanistiek (UvH) Kromme Nieuwegracht 29 3512HD Utrecht
Met dank aan Tim Barrie Maarten van den Berg Jacco Besseling Line de Bruijn Rinske Gratama GVJ Anna Kluen Bart Lebers Anne Olthof Daan Stoffer ???
Redactie Nicole Adriaens Michiel van Agt MariĂŤlle Driessen Erik Nagtegaal Laura Vermeulen Marthe Visser Daan Zeijen
Colofon