KADR

••• PATRONI ULIC LUBLINA / HANNA WYSZKOWSKA

Wincenty Pol, poeta, filozof i geograf, uczestnik powstania listopadowego, kawaler Orderu Virtuti Militari, był pierwszym lublinianinem, który został patronem ulicy w Lublinie. Na początku XX wieku niewielka ślepa uliczka w centrum miasta, odchodząca od ulicy Stanisława Staszica, otrzymała jego imię i nosiła je do 1934 roku, kiedy to zmieniono jej nazwę na Karmelicką. Obecnie jest w Lublinie rondo imienia Wincentego Pola położone na Czechowie i łączące ulice Tadeusza Szeligowskiego, Józefa Elsnera, Choiny i Związkową.

Wincenty Ferreriusz Jakub Pol urodził się 20 kwietnia 1807 w Lublinie w domu rodzinnym przy ulicy Grodzkiej 7. Jego ojciec, Franciszek Ksawery Pohl był Niemcem pochodzącym z Prus (stąd pierwotna pisownia nazwiska), zaś matka Eleonora, pochodziła ze spolonizowanej rodziny francuskiej Longchamps de Berier. Ojciec pracował w administracji austriackiej jako radca Sądu Szlacheckiego we Lwowie, następnie w Lublinie gdzie przeniósł się z rodziną. Po dwóch latach rodzina powróciła do Lwowa i tam Wincenty rozpoczął edukację. Ukończył gimnazjum, a następnie studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego i wyjechał się do Wilna, gdzie podjął pracę na uniwersytecie.

W czasie powstania listopadowego brał udział w walkach 10 Pułku Ułanów Litewskich jako podchorąży. Za swoje zasługi został odznaczony orderem Virtuti Militari i awansowany do stopnia podporucznika. Powstańcze przeżycia opisał później w zbiorze 51 wierszy „Pieśni Janusza". Po krótkiej emigracji powrócił w roku 1832 do Galicji i zajął się twórczością literacką. Dominują w niej tendencje patriotyczne i demokratyczne, co wyraźnie widać w takich utworach jak „Gawęda żołnierska", „Historia szewca Jana Kilińskiego". Wincenty Pol twórczość literacką uprawiał z przerwami do końca życia. Choć czasami przebywał w Lublinie to nie był piewcą naszego miasta. Ogarniał w swojej twórczości wyobraźnią całą Polskę ze szczególnym uwzględnieniem Karpat. Jednym z najpopularniejszych jego utworów jest „Pieśń o ziemi naszej". W utworze tym znajdziemy próbę oceny sytuacji chłopstwa pańszczyźnianego na tle poszczególnych regionów Polski. W centrum uwagi Pola znajduje się nie tylko krajobraz, lecz człowiek i jego praca. „Pieśni o ziemi naszej" oraz „Obrazy z podróży" są pełne fascynacji autora tatrzańskimi górami i ich mieszkańcami.

Przez pewien czas mieszkał w Gliniku Mariampolskim i stąd organizował swoje górskie wyprawy poznawcze. Pobyt pod Tatrami zaowocował rozwinięciem zainteresowań geograficznych, a w efekcie rozpoczęciem badań nad geografią ziem polskich, a szczególnie Karpat. W czasie kolejnych wycieczek w Tatry odwiedził okolice Zakopanego, Dolinę Kościeliską, Morskie Oko i Czarny Staw i Dolinę Gąsienicową. Nie były to wycieczki wysokogórskie, ale trasy łatwiejsze, pokonywane przez większość podróżnych odwiedzających wówczas Tatry. W trakcie tych i wielu innych wypraw gromadził materiały do geograficznego opisu całości ziem polskich. Z jego inicjatywy utworzono na Uniwersytecie Jagiellońskim Katedrę Geografii, gdzie w latach 1850-52 był profesorem. Po jednym ze studenckich wyjazdów Tatry, który zamienił się w patriotyczną manifestację, katedrę zlikwidowano, a Wincentego Pola usunięto ze stanowiska. Pozbawiony pracy poeta i geograf wyjechał z Krakowa i w góry już nie powrócił. W 1958 roku przyjechał do Lublina, gdzie zamieszkał u swojej ciotecznej siostry, Karoliny Lipińskiej. Lublinianie przyjęli poetę owacyjnie i urządzali na jego cześć uroczyste spotkania i uczty. Na wniosek ziemianina i literata Kajetana Suffczyńskiego z Łańcuchowa postanowiono ofiarować mu jako dar obywatelski Firlejowszczyznę – 90-morgowy majątek z dworkiem, należącą kiedyś do jego ojca. Władze carskie jednak nieprzychylnie patrzyły na popularność poety i jego patriotyczne