Jeroen #6

THEATERMAGAZINE

BOB

JAARGANG 4 NUMMER 1 JANUARI 2018

DYLAN

DMITRI LISS THEATER OP

LOCATIE

RENATE REIJNDERS FRIEDL’

LESAGE

WAR OF THE WORLDS JAN

DELVAUX

Joep Beving

H I P S T ER P I A N I S T B REEKT RE CO RD S O P S P OT I F Y

WIJ ZIJN JEROEN

Het Parktheater in Eindhoven biedt jaarlijks een internationaal theaterprogramma met vierhonderd voorstellingen in de genres toneel, muziek, dans, cabaret en familie. In het gebouw, gelegen naast het Stadswandelpark, bevinden zich drie theaterzalen, een gezellig theatercafé en een restaurant.

De philharmonie zuidnederland is een waardevol en flexibel symfonieorkest in de regio Zuid-Nederland en daarbuiten.

Het orkest voert het volledige symfonische repertoire uit en maakt zich sterk voor innovatie met vernieuwende cross-over programma’s én door de verbinding met het bedrijfsleven te zoeken.

Ook educatie vormt een wezenlijk onderdeel van het orkest. Kinderen van alle leeftijdsgroepen kunnen van dichtbij kennismaken met de kracht en magie van muziek

De Warande is een cultuurhuis in Turnhout met een breed programma van theater, muziek, dans, expo, familievoorstellingen, circus... Naast Belgisch talent staan er door de unieke infrastructuur ook bekende internationale artiesten op het programma. In de grote Expozaal kan je daarbovenop boeiende tentoonstellingen ontdekken.

VIA ZUID, talentmakelaar en co-producent in de podiumkunsten, steunt nieuw talent op weg naar de professionele beroepspraktijk. In en vanuit Limburg. Dat is een avontuur dat alleen slaagt in samenwerking met publiek én tal van partners.

In gezamenlijkheid komen zo verrassende, vaak multidisciplinaire projecten tot stand. Volg de nieuwe makers vanaf het prille begin!

Als open huis voor woord, muziek, dans en beeld kiest CCHA voor kunst als een dynamische ontmoetingsruimte tussen artiest(en) en publiek(en), houden we een vinger aan de maatschappelijke pols, ondersteunen we kunstenaars, verwelkomen we iedereen, in het bijzonder de jonge bezoeker, en bouwen we samen met (boven)regionale partners aan een brede stedelijke culturele context.

Schouwburg De Domijnen Sittard-Geleen is onderdeel van cultuurorganisatie De Domijnen.

Als centrum van de Westelijke Mijnstreek ligt de focus op: jeugd- en familie theater, talentvolle cabaretiers, middel-of-the-road muziek. De schouwburg is ook het podium voor de amateurkunsten. Er is veel aandacht voor (lokaal) talentontwikkeling. Er zijn geregeld andersoortige activiteiten, zoals: schijversontmoetingen en lezingen.

Ook het filmhuis is onderdeel van Podium De Domijnen.

Bodosz levert maatwerk in communicatie. Op basis van meer dan 25 jaar expertise en persoonlijke netwerken staat Bodosz garant voor maatwerk op het gebied van conceptvorming, communicatieadviezen, projectmanagement en journalistieke producties.

De voormalige mijngebouwen in Winsterslag zijn getransformeerd naar een creatieve hotspot. In C-mine cultuurcentrum kan je een volledig jaar genieten van concerten, expo’s, theater, dans, literatuur, vorming, festivals en veel meer. Splinternieuwe zalen, een exporuimte, vergaderzalen en een gezellige brasserie, de ideale plek voor een avondje uit.

Inhoud

DEZE KEER IN THEATERMAGAZINE JEROEN

6 WAR OF THE WORLDS KLASSIEKER NU OOK OP DE PLANKEN

10 MINIMALISME VOLGENS JOEP BEVING HIPSTER PIANIST BREEKT RECORDS OP SPOTIFY

26 COLUMN VAN JAN DELVAUX 32 MELANCHOLIE IS EERLIJKER DAN GELUK MUZIKALE BLEND UIT AUSTRALIË EN PORTUGAL

38 ZALIGE PLEKKEN VOORSTELLINGEN OP LOCATIE STEEDS POPULAIRDER

44 DYLAN OP EEN VOETSTUK TENTOONSTELLING, CURSUS EN FILMS IN GENK

46 IN DE HUID VAN SIBELIUS KRUIPEN DMITRI LISS EN HAN VOGEL GEVEN COLLEGE

AGENDA 4 Theater | 16/17 Klassieke muziek | 34 Dans | 48 Pop & Jazz

8 OVERPEINZING OP DE BALK

28 SERIEUZE DANS OP PARTYMUZIEK

COLOFON

Annet Bremen over presteren bij de jeugd

De lichte toets van Talitha De Decker

12 ‘WIJ HEBBEN EEN ZWIJGCULTUUR’

30 ALLES VOOR DE CONTRABAS

Cover: Joep Beving foto Rahi Rezvani

Friedl’ Lesage over de grote levensvragen

Componisten schrijven voor Rick Stotijn

14 FYSIEKE GRENZEN OPZOEKEN

31 DE DOOD DOOR DE VINGERS ZIEN

Danstalent Celine Wetzels over perfectie

18 THEATER IN HET BOS

Michèle Anne De Mey en Jaco Van Dormael

35 MATHEMATISCHE ROLLERCOASTER

De Warande gaat naar buiten om te blijven

Gandini Juggling tart de zwaartekracht

20 DEJAN LAZIC: KLASSIEKE VEELVRAAT

36 TEGENKLEUR VAN VERLORENHEID

Componist over Brahms en Schubert

Afstudeerders Toneelacademie over de toekomst

22 VERLANGEN NAAR VRIJHEID

42 VERTREKKEN VANUIT DE BEWEGING

Lulu Wang hertaalt Chinese verhalen

23 DANSEN OP JOHN COLTRANE

Krokusfestival Hasselt kiest intieme plekken

49 KIJKJE IN DE KEUKEN VAN DE MAKER

Rosas aan de haal met A Love Supreme

Sneak Peek wordt in Heerlen een blind date

25 UNITED COWBOYS NAAKTE WAARHEID

50 BLOEMEN VOOR BLOEMEN

Eindhovens dansgezelschap viert jubileum

Renate Reijnders geeft college over humor

JANUARI 2018

Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt door C-mine Cultuurcentrum Genk, De Domijnen Sittard-Geleen, Parktheater Eindhoven, philharmonie zuidnederland, VIA ZUID, cultuurcentrum Hasselt / CCHA en de Warande Turnhout Concept: Bodosz Eindredactie/coördinatie: Emile Hollman Teksten: Dieter van den Bergh, Judith Boessen, Edo Dijksterhuis, Fons Geraets, Emile Hollman, Adrienne Peters, Anke Riesenkamp, Jan Delvaux, Paul van der Steen en Mark van de Voort Vormgeving: Obidesign, Annebeth Nies

THEATERMAGAZINE JEROEN

3

(Advertentie)

Theater AGENDA

Angela Schijf in La superba op 26 april in cultuurcentrum Hasselt. foto Stephan Vanfleteren

Guy Cassiers/Toneelhuis - Het kleine meisje van meneer Linh. Aangrijpende solovertelling met een buitengewone Koen De Sutter. Op 10 januari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt en op 21 en 22 februari in de Warande Turnhout. ccha.be, warande.be

Toneelhuis/Benjamin Verdonck - Liedjes voor Gigi.

Nieuw werk van beeldend kunstenaar Verdonck, met live muziek van Bram Devens en Tomas Desmet. Op 6 februari om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be

Toneelgroep Maastricht - La superba. Weergaloze theatrale reis met Wim Opbrouck, Angela Schijf en Joke Emmers met live muziek uit Italiaanse opera’s. Op 28 maart in Parktheater Eindhoven en op 26 april om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

Debby Petter - In mijn hoofd. Prachtige monoloog van een vrouw die vertelt over haar zwaar liegende man.

Op 14 januari om 14.30 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl

De Verwondering/Stefaan Van Brabandt/Johan Heldenbergh - Marx. Theatermonoloog waarin één van de invloedrijkste denkers terugkijkt op zijn bewogen leven en denken. Op 9 februari om 20.15 uur C-mine cultuurcentrum Genk en op 21 en 22 maart in de Warande Turnhout. c-minecultuurcentrum.be, warande.be

Dood Paard & Adelheid / Female Economy - Matglazen Vensters. Een echtpaar wordt geconfronteerd met een woningcorporatie: accepteren of in hun glansloze maar vertrouwde huurwoning blijven? Op 15 mei om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be

Johan Goossens - Vlam (try out). Dit nieuwe cabarettalent met rake observaties, superieure ironie en prachtige liedjes maakt wat los. Op 24 januari om 20.15 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Toneelgroep Amsterdam - De Andere Stem. Een verhaal van twee geliefden die meermaals hebben getracht een punt achter hun relatie te zetten. Met Ramsey Nasr. Op 26 januari om 20.15 uur in de Warande Turnhout. Op 23 en 24 april om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. warande.be, parktheater.nl Luk Perceval/NTGent - Oogst van de wrok. Radicale, eigen interpretatie van Steinbecks verhaal door theaterbeest, verhalenverteller en regisseur uit de Champions League Luk Perceval. Op 31 januari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Solo Stories - Ma. Tragikomische solovoorstelling met Eric Corton, gebaseerd op het boek dat Hugo Borst schreef over zijn moeder met Alzheimer.

Op 31 januari om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Jakop Ahlbom - Innenschau. Ahlbom is terug met een remake van zijn eigen Innenschau, een surrealistische theaterthriller waarin niets meer is wat het lijkt. Op 2 februari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. Op 3 maart om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. ccha.be, parktheater.nl Kiki Schippers - Waar (try out). Eigenwijs, ontwapenend, kwetsbaar en fel met liedjes en conferences. Op 2 februari om 20.15 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl

Humorcollege - Renate Reinders. Lachen vanuit uw luie stoel. Maar welke humor is nou leuk en welke niet?

Op 21 februari om 20.15 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Het Zuidelijk Toneel & Het Paleis - King Lear. Met liefde voor Shakespeare, tien acteurs, krachtige beeldtaal en een grenzeloze energie halen de twee gezelschappen King Lear naar het nu. Op 21 februari om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Gandini Juggling/Plastic Boom - Water on Mars.

Jongleren maar dan anders in een snelheid die bijna niet bij te houden is. Op 23 februari in Parktheater Eindhoven en op 1 maart om 20.00 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. parktheater.nl, dedomijnen.nl Aïcha Cissé / kunstZ - Prêt-à-aimer. Een bijwijlen hilarische one-woman-show met een waaier aan anekdotes, tips en tricks om aan een lief te geraken. Op 1 maart om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be Het Nationale Theater - Othello. Daria Bukvic maakt een eigenzinnige bewerking van Othello, waarin wordt gespeeld op het scherpst van de snede. Op 6 maart om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Theater Zuidpool - MAD. Nieuwe theatertekst van Jorgen Cassier geschreven voor Sofie Decleir en Willy Thomas. Op 21 maart om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Guy Cassiers/Toneelhuis & Toneelgroep Amsterdam - Vergeef ons. Humoristisch beeld van de emotionele verwarring van onze tijd met o.a. Katelijne Damen, Evelien Bosmans en Lucas Vandervost. Op 23 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt en op 18 mei in Parktheater Eindhoven. ccha.be, parktheater.nl

4 4

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Comp. Marius - Manon en Jean van Florette. Twee meesterwerken van de Franse auteur Marcel Pagnol.

Tijdens de pauze is er konijn met pruimen! Op 24, 25, 26 en 27 mei om 16.00 en 18.30 uur op locatie in Kasterlee. warande.be Het nieuwstedelijk - Gesprek met regen. Aangrijpend theater over een koppel dat hun kind verliest en kiest voor het leven, ver weg. Op 30 mei om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Studio Orka - Chasse Patate. “Een hartveroverend verhaal, verteld door een cast die de graszoden van het dak speelt” (Focus Knack). Tussen 31 mei en 10 juni op locatie, bij Turnhout. warande.be UNM - Tussen hond en wolf. Achteruit rijdend, getrokken door een tractor volgt de bezoeker Kyoko en Maarten die door het landschap en langs talloze, onwetende figuranten wandelen. Van 8 t/m 30 juni in de natuur en het centrum van Turnhout. warande.be

Redactioneel

ALLES IS MOGELIJK

D

e verbouwing van Cultuurhuis de Warande in Turnhout zou twee jaar duren. Ze zijn nu halverwege. Wat te doen? Je publiek twee jaar met vakantie sturen was geen optie. Er moest een list verzonnen worden.

De Warande organiseerde prettig geprijsde busreizen naar theaters in buursteden als Eindhoven, Tilburg en Hasselt. Nu de nood aan de man is, blijken er in de naaste omgeving veel meer plekken te zijn waar je een voorstelling kunt programmeren. Naar verluidt zouden de programmeurs nu al mokken dat ze in september weer terug moeten in het verbouwde theater. Het zal zo’n vaart niet lopen – toch constateert Paul van der Steen in deze nieuwe editie van theatermagazine Jeroen dat theater op locatie steeds populairder wordt.

“Makers houden van de extra mogelijkheden”, schrijft hij, en “publiek komt af op de belevenis.”

Zelf dank ik mijn eerste kennismaking met professioneel theater aan vrienden die me mee namen naar Het Vervolg, zoals Toneelgroep Maastricht indertijd nog heette. Vaak waren de voorstellingen in de bovenzaal van het Theater aan het Vrijthof, maar toch ook met enige regelmaat op prachtige locaties aan weerszijden van de grens. Theater op locatie, het is er eigenlijk altijd geweest. Al merkt talentenmaker Jackie Smeets van VIA ZUID op dat jonge makers tegenwoordig weinig keus hebben: ze moeten op zoek naar plekken op locatie nu de kleine podia schaars zijn geworden en werkplaatsen als het Huis van Bourgondië zijn wegbezuinigd.

Misschien is het de slinger van de klok, zoals Gerhard Verfaillie van cultuurcentrum Hasselt suggereert: het is wachten tot iedereen die locaties beu is en weer verlangt naar die goede oude theaterzaal.

Even leek het erop dat ook in de muziek die slinger weer terug zou slaan. Waarom hebben we ons toch de cd laten opdringen - en zie: sinds enkele jaren is de goede oude grammofoonplaat weer in opmars. Elke zichzelf respecterende band brengt nu naast een cd ook een elpee uit, maar het grote geld wordt er niet mee verdiend. Met de cd trouwens ook niet meer.

Pianist Joep Beving kan erover meepraten. Toen ik voor het eerst zijn foto zag, dacht ik even dat hij de tronie had geleend op de cover van John Williams’ boek Stoner. Maar nee, Joep Beving blijkt vreselijk zichzelf, lezen we in het interview dat Fons Geraets met hem had.

Hoe dan ook, Beving moet het niet hebben van cd’s of elpees, hij wordt groot via Spotify. Hij is er zelfs de meest beluisterde levende pianist. Daar kunnen Sokolov en Lang Lang een puntje aan zuigen.

Zo blijven de wegen naar succes ondoorgrondelijk. Lees er in deze Jeroen de column van Jan Delvaux maar op na. Hij doet een boekje open over de hit I Am the Girl From Nowhere van Daan Stuyven.

Alles is mogelijk. Vandaag nog, zo u wil.

‘Waarom hadden we ons toch de cd laten opdringen - en zie: sinds enkele jaren is de goede oude grammofoonplaat weer in opmars.’

EMILE HOLLMAN eindredacteur Jeroen

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

5

Een spectaculaire science-fiction rockmusical met indrukwekkende special effects. En dat op basis van een boek van meer dan een eeuw oud. In de jaren zeventig maakte Jeff Wayne een plaat die uitgroeide tot een klassieker. Voor het eerst komt nu een Nederlandse versie in de theaters. D O O R A D R I E N N E P E T E R S

6 6

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Theater

WAR OF THE WORLDS IN HET THEATER T

achtig jaar geleden waren marsmannetjes onderweg naar de aarde. Half Amerika stond op zijn kop. Want niet iedereen had het begin en het einde van de radio-uitzending meegekregen waarin filmmaker Orson Welles het hoorspel keurig aankondigde en afsloot. Het hoorspel was gebaseerd op het toen nog redelijk onbekende verhaal van de Engelse schrijver H.G. Wells uit 1898. Zo levensecht gebracht dat een groot deel van de luisteraars echt een alien-invasie vreesde. Het aantal mensen dat in paniek de straat op rende, hyperventileerde of zelfmoord pleegde nam met de jaren toe.

Later bleek er heel wat minder van waar te zijn. De kranten hadden de ‘panic broadcast’ zwaar aangedikt om hun lezers die waren overgelopen naar de radio terug te winnen. Maar de toon was gezet en het verhaal was inmiddels beroemd, of toch zeker berucht. Na het boek en hoorspel volgden een film, een tv-serie, een musical album van Jeff Wayne met live-tours, een remake van de film door Steven Spielberg, een derde film en dan nu een musical, want tegenwoordig kunnen we niet zonder. De rockmusical The War of the Worlds - Jeff Wayne’s meesterwerk zoals de officiële benaming is.

Hoe breng je een hoorspel naar het theater? Dat was de uitdaging voor producent Mike Vullings, die eerder toerde met I Want To Break Free, de musical over Freddie Mercury en Queen. “Er moet ook iets te zien zijn en te beleven zijn. Het is echt een special effects musical.

Zowel in spel als in geluid en we zetten veel videoprojecties in. Aliens die vanuit het decor op publiek schieten, ontploffingen in de zaal.

Het publiek wordt aan alle kanten belaagd. Technisch is dat best een ingewikkeld verhaal. Wil je dat een schietende alien echt effect heeft, dan gaat het om de juiste timing, op de honderdste milliseconde precies. Verder projecteren we de originele War of the Worlds-beelden die samen met de spectaculaire special effects zorgen voor een indrukwekkend decor.”

En dat op basis van een boek van eind 19e eeuw. Een naamloze journalist zit achter zijn bureau en neemt het publiek mee in zijn verhaal. Van een sterrenkundige heeft hij gehoord dat er rare flitsten van Mars komen. Maar leven op die planeet bestaat niet. Korte tijd later landt een meteoor in de buurt van Londen, vlakbij het huis van de verteller. De meteoor blijkt een metalen cilinder te zijn waar logge,

bloeddorstige wezens uitkomen, die met hun driepotige machines de mensheid proberen uit te roeien. De journalist stapt terug in de tijd waarin hij als jongeman middenin deze intergalactische oorlog terechtkwam. Verwoeste steden, vluchtende mensen, vergeefse tegenaanvallen en de uiteindelijke vernietiging van de buitenaardse wezens. De journalist wordt gespeeld door Bert Heerink, de zanger van de Nederlandse rockband Vandenberg die in 1983 een internationale hit scoorde met het nummer Burning Heart.

Voor het eerst is deze science fiction-rockmusical in Nederland in een grote theaterversie te zien.

Een première was al eerder gepland maar werd de dag van tevoren afgeblazen en daarmee de verdere tour.

Problemen met de Engelse organisatie die de rechten in handen heeft van Jeff Waynes Musical Version of War of the Worlds. Ze gingen niet akkoord met de uitvoering van de muziek.

Een afspraak in Londen met Jeff Wayne himself moest de puntjes op de i zetten. The Eve of the War, Forever Autumn en Brave New World zijn een aantal hits van het legendarische album. Sinds 2006 gaat een live tour over de hele wereld. En blijkbaar is er nog steeds geen einde gekomen aan de nostalgie rondom een van de meest baanbrekende en bestverkopende muzikale werken ooit.

‘Aliens die vanuit het decor op publiek schieten, ontploffingen in de zaal.’

The War of the Worlds - Jeff Wayne’s meesterwerk. Op 30 mei in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

7

Doe je iets omdat je het leuk vindt of wil je beroemd worden? Daarover maakte theaterschrijver Annet Bremen een jeugdvoorstelling. “Ik hoor steeds vaker dat ook kinderen te maken krijgen met een burn-out.” D O O R E M I L E H O L L M A N

OVER PEIN OP D ZING E BA LK A

nnet Bremen kan het moment nog heel goed terug halen. Ze was een jaar of acht en speelde pijperfluit (kleine dwarsfluit met open kleppen) bij het fluit- en tamboerskorps Sint Paulus in Schaesberg. Het was fijn en het ging min of meer vanzelf. Ze nam deel aan een solistenconcours en speelde met haar hart zodat ze door mocht naar de Limburgse kampioenschappen. “Opeens waren ze daar vanuit het niets: de zenuwen.” Deelname aan de Nederlandse kampioenschappen kon ze op haar buik schrijven.

“Als kind doe je wat je leuk vindt, totdat iemand zegt dat je beter kunt worden als je veel oefent en je je er bewust van bent geworden dat je moet presteren.”

In haar voorstelling Flikflak heeft ze met dit gegeven gespeeld. Een meisje staat op de brug om aan een beslissende oefening te beginnen. Daar zet Annet Bremen (Heerlen, 1986) de tijd stil, of beter gezegd, maakt ze van een seconde drie kwartieren.

Ze neemt de kijkers mee in het leven van het meisje; gaat terug naar haar vroegste jeugd en keert terug in het heden. “Niet dat ik zelf iets heb met turnen, ik kan het niet eens. Maar ik vind het wel een mooie metafoor: je begint aan het klimrek op het schoolplein, dat wordt serieuzer, je wordt er goed in en dan moet je voor dat talent

8

THEATERMAGAZINE JEROEN

ik het voor iemand anders? En misschien kun je het daar met je ouders of op school over hebben.” Het is de bedoeling dat straks na de voorstelling een gesprek wordt aangeknoopt met het publiek. zorgen. En dat heeft dan consequenties. Je kunt bijvoorbeeld echt vallen.”

De centrale vraag in Flikflak is: doe je iets omdat je het leuk vindt of omdat je je zichtbaar wil maken, gezien wil worden, beroemd wil zijn om daar je identiteit aan te ontlenen? Daar is vaak geen eenduidig antwoord op te geven, weet Annet Bremen. En toch. “Ik hoor steeds vaker dat niet alleen volwassenen maar ook kinderen te maken krijgen met een burn-out. Daar moet iets in zitten van die prestatiedrang.

Ik hoorde van een jongen uit de brugklas die tegen zijn moeder had gezegd: mama ik weet helemaal niet hoe ik me moet ontspannen. Wat moet ik dan doen?”

Niet dat Bremen al te moralistisch wil zijn. “Ik wil ook dat het een feestje is. Een toffe voorstelling. Het is een soort trip in losse scenes omdat het gaat over een droomwereld die verbonden is met de realiteit. Wat ik de kijker mee wil geven is: doe ik omdat ik het leuk vindt of doe

JANUARI 2018

Annet Bremen studeerde Nederlands in Den Haag en deed vervolgens de toneelschijfopleiding op de HKU in Utrecht.

Ze schreef drie voorstellingen voor het Sittardse jeugdtheater Het Laagland en schreef in opdracht voor theatermakers als Jeroen Willems en Lubert Priems. “Het is ‘Ik wil meestal zo dat iemand naar me toekomt met een niet al te idee dat hij opgeschreven moralistisch wil hebben. Ik merkte bij zijn. Ik wil mezelf de toenemende drang om zelf ook een ook dat verhaal te vertellen. In het een opdracht heb je niet altijd de kans om je artistiek te feestje is.’ ontwikkelen. Daarom is het heel fijn om door de talentenmakers van VIA ZUID de ruimte te krijgen om me artistiek te ontwikkelennu krijg ik zelfs de kans om zelf een team samen te stellen. VIA ZUID coacht en adviseert, stelt een begroting op en praat me bij over wat realistische bedragenzijn in projecties als deze.” Het Laagland fungeert als producent, Ludo Costongs

is de regisseur. Flikflak ging in december in première tijdens de wintereditie van Cultura Nova.

Flikflak is een zogenaamde vrachtwagentrailervoorstelling; een vrachtwagen omgebouwd tot podium met een uitschuifbare laadbak. Je kunt er elk schoolplein mee oprijden en daar is uiteraard over nagedacht. Twee schoolklassen kunnen er in. Het stuk begint en eindigt op de balk en zal zich afspelen tegen een gouden decor. Heeft ze bij het schrijven gedacht aan Yuri van Gelder?

“Jackie Smeets van VIA ZUID raadde me aan de biografie van de Roemeense turnster Nadia Comãneci te lezen. Ik raakte helemaal gefascineerd door haar. Stel je voor: ze was veertien toen ze vijf medailles op de Olympische Spelen won, en tegelijk was ze nog maar een kind. Ongelofelijk wat ze op heeft moeten geven om die prestatie te halen. Die fascinatie heb ik overgedragen aan mijn personage.”

De solovoorstelling wordt gespeeld door Jennifer Welts, bekend van de tv-serie Het huis Anubis. Bremen: “Ik schrijf bij vlagen best poëtisch, soms kun je denken dat het de tekst zwaar maakt maar Jennifer is heel innemend, zij zuigt je in het verhaal en brengt lichtheid en spanning waardoor de tekst nog meer lagen krijgt.”

Flikflak (10+) is een productie van Het Laagland en VIA ZUID, talentontwikkeling in de podiumkunsten Limburg. Voor speeldata zie viazuid.com en hetlaagland.nl De scholentournee in Sittard-Geleen komt tot stand door ondersteuning van Stichting Sponsoring Het Domein.

Annet Bremen: “De fascinatie voor Nadia Comãneci heb ik overgedragen op mijn personage.” foto Rineke Roosenboom

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

9

Joep Beving Het minimalisme volgens

Joep Beving speelt op het festival Piano day(s) in cultuurcentrum Hasselt. foto Rahi Rezvani

10

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Joep Beving (Doetinchem, 1976) is beduusd van zijn succes.

De hipster pianist kan het amper bevatten dat hij records breekt op Spotify. Het was niet eens zijn intentie om een ster te worden: hij kroop achter de piano om zijn sombere stemming kwijt te raken. Nu staat zijn leven op zijn kop. D O O R F O N S G E R A E T S

Je bent ooit tegen een burn-out aangelopen. Dat wil je geen tweede keer meemaken?

“Zeker niet. De situatie waarin ik ben beland is abnormaal en vrij extreem. Het is belangrijk om met beide benen op de grond te blijven staan. Ik probeer de rust te bewaken, wil tijd hebben voor mijn gezin. Je kunt je snel gek laten maken door overal ja op te zeggen.”

Zou je zonder die burn-out deze muziek ooit zou hebben gecomponeerd?

“Absoluut. Ik heb geen full-blown burn-out gehad maar ben er wel ziek van geweest.

Dat was een dieptepunt. Vanwege behoefte aan rust en essentie ben ik piano gaan spelen, op een totaal nieuwe manier. Dat bood soelaas. Je kunt stellen dat die burnout in zeker opzicht een zegen was.”

Op Spotify ben je naar verluidt de best beluisterde levende pianist ter wereld.

“Dat gaat volledig aan me voorbij. Daar wil ik niet eens bij stilstaan. Bizar. Maar ik kan niet ontkennen dat ik uit de hele wereld reacties krijg van mensen die blij zijn met mijn muziek. Dat geeft enorme voldoening.

Mensen gelukkig maken is erg prettig.”

Je muziek is contemplatief, melancholisch, sferisch. Komen die klanken als vanzelf?

“Eerlijk gezegd wel. Vooral bij mijn debuutalbum Solipsism. Ik ging achter de piano zitten en er rolde meteen een stuk uit, zo vloeiend dat ik me afvroeg: Wat is nu eigenlijk mijn inbreng geweest? Er zijn trouwens ook nummers waar ik weken aan heb gesleuteld.”

Je schijnt een Paul Coelho-gevoel op te roepen. Maak je spirituele muziek?

“Het is aan de luisteraar om dat te beoordelen. Ik ga dat niet zo labelen. Er is sowieso een relatie tussen kunst en

spiritualiteit. Er zit bij mij een filosofische, zoekende motivatie achter dit hele creatieve proces en een deel daarvan is spiritueel.

Maar dat is echt aan de toehoorder.”

Je zei ooit: mijn vingers speuren als voelsprieten naar rust, essentie en schoonheid.

“Ik wil overdaad vermijden, schoonheid zoeken door heel minimalistisch te werk te gaan. Soms kijk ik verwonderd naar mijn vingers die over de toetsen dansen. Als ik kippenvel krijg weet ik dat het goed is. Dat is nog steeds mijn werkwijze, hoewel ik er tegenwoordig vaker mijn verstand bij heb.”

Hoe voorkom je dat het een truc wordt?

“Dat ligt op de loer als je gaat analyseren.

Dan ga je met het verstand iets bouwen en dat moet vanuit het gevoel gebeuren.

Miljoenen mensen in de wereld spelen piano, het merendeel beter dan ik. Iedereen moet het doen met tien vingers, 88 toetsen en een pedaal en dan ga je al snel klinken als iemand anders. Daarom moet mijn product voelen als mijn stem. Ik ben klein, intiem en naakt begonnen en ben benieuwd wat er gebeurt als ik steeds een stapje uitzoom. Dat is een mooie zoektocht.”

Er is ook kritiek: zwijmelmuziek, simpele akkoordenschema’s, minimal pianowalsjes in mineur. Gewend aan die commentaren?

“Daar raak je nooit aan gewend. Wat moet ik ermee? Het impliceert dat ik het een plek moet geven of me moet verdedigen. Dat laatste is een beetje gek.

Er is een massa mensen die ervan geniet.

Ik maak eenvoudige muziek maar ben niet doorgeslagen in simplisme – tot die categorie componisten behoor ik niet.

Natuurlijk is er genoeg op aan te merken maar dat betekent niet dat het geen bestaansrecht heeft.”

JANUARI 2018

Muziek

Klopt het dat de klassieke muziekwereld zenuwachtig wordt als mensen die zich niet bekommeren om de academische standaard internationale roem verwerven?

“Musici die geen last hebben van de academische traditie kunnen ook mooie muziek maken. Het is vanuit mijn gevoelswereld geboren. Ik moest dit doen.

Of het wel of niet in een traditie past interesseert me niet. Het is wat het is. Ik zag laatst een documentaire over maestro’s. Die hebben bovenmenselijke prestaties moeten verrichten om boven te drijven. Vanuit die gedachte bezien is het heftig dat een niet al te beste pianist platen uitbrengt die enorm aanslaan. Dat is voor een niet mensen die keihard hebben gebuffeld niet zo tof.”

‘Dat al te beste pianist platen uitbrengt die enorm aanslaan is voor mensen die keihard hebben gebuffeld niet zo tof.’

Je hebt geen affiniteit met neoklassiek maar wel met popmuziek?

“Mensen vinden labelen heel erg fijn. Ikzelf kom uit de lichte muziek en merk dat het poppubliek mijn plaat beleeft als een hele logische. Die delen het gevoel met mij. Ik hoor niet thuis in de lange traditie van grote componisten die uitgevoerd worden door begaafde instrumentalisten. Dat is een andere wereld.”

Hoop je dat jouw fans hierna Satie, Chopin en Liszt gaan beluisteren?

“Ik zou het erg leuk vinden als mensen via mijn muziek ontdekken wat er nog meer te koop is in de klassieke wereld. Dat ik kan helpen bij het verlagen van de drempel van het Concertgebouw.”

Joep Beving. Op 31 maart in cultuurcentrum Hasselt tijdens de slotdag van meerdaagse festival Piano day(s). ccha.be, pianodays.be

THEATERMAGAZINE JEROEN

11

Iedere zondag gaat de Belgische interviewster Friedl’ Lesage de diepte in. In haar VRT-radioprogramma Touché boort ze naar zielenroerselen en drijfveren van haar gast. Geen wonder dat ze werd gevraagd als host van De Grote Levensvragen. D O O R F O N S G E R A E T S

‘WIJ HEBBEN EEN ZWIJGCULTUUR’ I

n deze muziektheaterproductie ondervraagt ze steeds wisselende Vlaamse denkers over de zin van het leven, de bron van geluk, het bestaan van God en het kwaad in de wereld.

Lesage: “Het is een theatervoorstelling die we niet hebben gerepeteerd.

Zoals het leven zelf, dat kun je ook niet repeteren. Da’s ook de filosofie achter de show: er zijn gasten, een muzikant en een prachtig decor, verder zien we wel.”

Het reservoir denkers bestaat uit 25 personen. Iedere voorstelling geven drie van hen acte de présence. In C-Mine in Genk op 19 januari zijn dat hoogleraar gynaecologie Petra De Sutter, pastoor Johnny De Mot en Anniek Gavriilakis uit Hasselt, directeur van de Bond zonder Naam, een beweging die zich inzet voor mensen in de marge van de samenleving.

Friedl’ Lesage: “Wat zij doet is mensen een geweten schoppen.

Oprichter Phil Bosmans deed dat door spreuken te sturen naar de leden. Zijn bekendste is: Verbeter de wereld, begin bij jezelf.” Ook in haar ouderlijk huis stond iedere maand zo’n stichtelijk kaartje op het dressoir, waar haar moeder vermanend naar verwees: Kijk eens op de kast! Over directeur Gavriilakis geeft ze hoog op: “Een lieve warmhartige vrouw met een open geest. Door haar vele contacten met kansarmen heeft ze een vat vol verhalen over de trieste kant van het leven. Ik heb veel goesting in die avond.”

Om te achterhalen waar het Vlaamse volk wakker van ligt werd een steekproef gehouden. Dat leverde opmerkelijke uitkomsten op: 25% van de respondenten voelt zich eenzaam en heeft zelfdoding overwogen, 20% gelooft dat God bestaat en 54% wil de doodstraf voor moordenaars.

Er is echt iets aan het gebeuren, zegt Friedl’ Lesage. “Kijk naar #MeToo, mensen willen eindelijk kunnen zeggen wat hen raakt. De drang om zich te kunnen uitspreken is groter dan ooit. Dat zie je op allerlei vlak.”

12

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Zijn diepzinnige gesprekken over zingeving, de kosmos, leven na de dood en lotsbestemming niet te serieus om in een theatersetting te behandelen?

“Goh, ik vind van niet. Is het erg dat het af en toe ergens over gaat? Ik merk dat het publiek bijzonder aandachtig is. Die scherpte is ook nodig omdat ik met mijn microfoon de zaal in ga om de bezoekers te ondervragen. Maar er wordt ook veel gelachen.

Dat is de ontlading die mensen nodig hebben als er ernstige, zware verhalen worden verteld.”

De derde poot van dit multimediaproject is het boek De Grote Levensvragen waarin ‘ervaren zinvragers en zinvinders’ er duchtig op los filosoferen over existentiële kwesties. Wie hoopt op een bevredigend antwoord op de vraag der vragen ‘Waarom is dit alles hier’ komt bedrogen uit.

“Als we daar antwoord zouden op hebben, hoefden we dit allemaal niet te doen”, grinnikt Lesage. “Het zou straf zijn als er plots iemand opstaat en zegt: Ik heb hét antwoord. Hooguit kunnen alle antwoorden samen ons dichter bij de intensiteit van het leven brengen. Door er luidop over te filosoferen kunnen we er wijzer van worden.”

‘Wat doe ík eigenlijk belangeloos voor de wereld?’

Theater

‘Vragen ze zich geen moment af wat de zin is van auto’s in brand steken en etalages kapot kloppen?’

Friedl’ Lesage. foto Joost Joossen

Filosoof Jaap van Heerden schreef het boek Wees blij dat het leven geen zin heeft. Moeten we niet gewoon ophouden met die zoektocht, die zelfkwelling?

“Ik zie dat zeker niet als zelfkwelling. Als je zo begint aan de zoektocht is er iets mis. Ik vind veel troost in die uitspraak van Van Heerden. Het haalt meteen de druk van de ketel. Het leven heeft geen zin, maar we zitten er wel mee. Dan kun je er beter iets leuks mee doen, of iets zinvols waar je energie van krijgt. Dat is ook de boodschap van recent verschenen boeken: geluk vind je niet door een weekendje te onthaasten of op een berg in een heet bad te gaan zitten. Daar kom je even ongelukkig van terug. Je moet zorgen voor een doel in je leven. Dat kan iets simpels zijn: aandacht hebben voor je buren, verenigingswerk doen. Mensen moeten zich eens afvragen: wat doe ik eigenlijk belangeloos voor de wereld?”

Een dag voor ik haar spreek braken in Brussel rellen uit nadat de politie had ingegrepen tijdens een bijeenkomst van de Franse social media-figuur Vargasss92. “Dan vraag ik me af wat er zich afspeelt in het hoofd van die jonge gasten. Echt helemaal niets? Vragen ze zich geen moment af wat de zin is van auto’s in brand steken en etalages kapot kloppen?”

Op de vraag waarom ze niet naar Nederland komt met De Grote Levensvragen zegt ze gretig: “Wanneer kan ik beginnen?” en steekt een vertoog af over het verschil in volksaard. “Wat mij fascineert is dat Nederlanders op een totaal andere manier praten over het leven: rechtstreekser, directer, gooien alles op straat. Vlamingen zijn veel geslotener. Wij hebben een zwijgcultuur, gordijnen dicht. Ik vraag me trouwens af of die open cultuur zoveel beter is. De nuance is ver te zoeken. Het zou interessant zijn als we elkaar in het midden kunnen tegenkomen.”

De Grote Levensvragen. Friedl’ Lesage. Op 19 januari om 20.15 uur in C-Mine Genk. c-minecultuurcentrum.be

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

13

De Heerlense Celine Wetzels (20) is een van de jonge talentvolle dansers van Codarts Rotterdam.

In februari danst ze in Sittard in een duet van de in Maastricht neergestreken choreograaf Stephen Shropshire. “Niks is zo saai als perfectie.”

DOOR JUDITH BOESSEN

Fysieke grenzen opzoeken H

oe is het om als Limburgse in Rotterdam te studeren?

“Ik zit enkel met vijf Nederlanders in mijn klas. Omdat de rest van de groep uit het buitenland komt en de voertaal Engels is, valt mijn zuiderse accent niet echt op. In het begin dachten veel klasgenoten dat ik uit België kwam. Op Codarts zitten vooral studenten uit Zuid-Holland, dus ik voel me soms wel een buitenlander. Ik zie bij andere Limburgse studenten dat ze heel ver gaan om zich aan te passen. Maar dat doe ik niet. Ik ben trots op mijn roots en vind mijn Limburgse tongval juist een pluspunt.”

Vanaf januari ga jij mee op tour met Holland Dance Festival?

“Het is een hele onderneming. We treden bijna dertig keer op en de tour duurt drie maanden. Wat het spannend maakt zijn de verschillende locaties, want we zijn geboekt door de grote theaters, maar we staan ook op kleine podia waar je veel dichter bij het publiek komt. Ik ben heel benieuwd wat dat met de voorstelling doet.”

14

THEATERMAGAZINE JEROEN

Gaat het niet vervelen als je dezelfde voorstelling zo vaak moet opvoeren?

“Dat is in de danswereld inderdaad buitengewoon want meestal wordt een stuk maar twee of drie avonden opgevoerd. Nu is dit geen gewone voorstelling want het gaat om een. jubileumeditie van Talent on the Move.

Er is nieuw werk dat speciaal gecreëerd is voor ons zoals het duet van Stephen Shropshire. En daarnaast is er een selectie uit het repertoire van topchoreografen zoals Jiří Kylián, Antonin Comestaz en Jarek Cemerek. Het is dus een gevarieerd programma.”

Ook de Limburgse choreograaf Joost Vrouenraets doet mee?

“We eindigen behoorlijk spectaculair.

Vrouwenraets staat erom bekend dat hij zijn dansers laat afzien en we eindigen dan ook met een drie minuten lange sprint over de bühne. Die eerste anderhalve trek

JANUARI 2018

je het nog op conditie, maar daarna is het vechten tegen de uitputting. Vrouenraets daagt je uit om je fysieke grenzen op te zoeken en ook na dertig uitvoeringen kun je dat niet op routine doen. We wisselen tijdens de voorstelling voortdurend van genre, stijl en choreografie. Dat maakt het ook zo complex en spannend. Maar met zoveel verschillende stukken ga je toch op zoek naar dingen die nog beter kunnen.”

Dus na drie maanden dans je de perfecte ‘Als danser voorstelling? weet ik “Nou, precisie is zeker natuurlijk een belangrijke waarde voor mij. Niks is zo al langer saai als perfectie. Ik dat je niet ben van nature een alleen leert technische danseres die met je hoofd.’ de choreografie heel nauwgezet volgt. Ik kijk vaak naar filmopnames van beroemde dansers en dan kan ik sommige stukjes tien keer terugspoelen. Ik wil echt weten hoe het zit en vind het belangrijk om de bewegingen zorgvuldig uit te voeren.

De laatste tijd probeer ik dat wat los te

Dans

Celine Wetzels. foto Sjoerd Derine

laten en ben ik op zoek naar mijn eigen zeggingskracht. Dans draait toch in de eerste plaats om het vertolken van gevoelens en gedachten, en dan is techniek niet het enige dat telt. Dat ontwikkelen van een eigen expressie vind ik belangrijk want het gaat uiteindelijk over de meerwaarde die ik als danser een choreografie kan meegeven.”

Dat lijkt me niet eenvoudig, want hoe weet je dan dat het goed is?

“Dat is lastig om uit te leggen in woorden

want het is eerder een gevoel. Als danser weet ik natuurlijk al langer dat je niet alleen leert met je hoofd. Ik ben ervan overtuigd dat er zoiets bestaat als lichamelijke of zintuigelijke intelligentie. Als je danst, en het gaat echt goed, dan kom je in een flow-ervaring. Dan stopt je hoofd met denken over pasjes, tellen en maten.

Het lijkt alsof de tijd wordt uitgerekt en al je zintuigen op scherp staan. Iedere beweging vloeit als vanzelf voort uit de vorige en je lichaam neemt het over. Op die momenten ben ik op mijn best.”

JANUARI 2018

Talent On The Move maakt deel uit van het Rotterdam/Holland Dance Festival. De danstalenten van Codarts zijn te zien op vrijdag 23 februari 2018 in de kleine zaal van schouwburg De Domijnen. dedomijnen.nl

THEATERMAGAZINE JEROEN

15

(Advertentie)

Klassieke Muziek AGENDA

Nieuwjaarsconcert. Gevarieerde nieuwjaarsconcert met de jonge belofte en sopraan Laetitia Gerards.

Op 4 januari om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht, op 7 januari om 13.00 en 16.00 uur in het Provinciehuis Den Bosch, op 12 januari om 20.00 uur in Theater Heerlen. philharmoniezuidnederland.nl Oxalys - Nieuwjaarsconcert. Nieuwjaarsconcert van het kamerensemble waarin een hoofdrol is weggelegd voor het wondermooie Strijkkwintet van Antonin Dvorak. Op 14 januari om 11.00 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be

Schubertiade met Philippe Herreweghe op 21 januari in Muziekgebouw Eindhoven. foto Michiel Hendryckx

Componistendag Maastricht. Dit jaar met de spotlight op Franz Schubert, met niemand minder dan dirigent Philippe Herrewegh. Op 20 januari om 11.00 uur Theater a/h Vrijthof Maastricht. philharmoniezuidnederland.nl

OPERA2DAY i.s.m. New European Ensemble - Hamlet. Een psychologische operathriller naar Shakespeares meesterwerk. Op 6 februari om 19.30 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl

Schubertiade met Herreweghe. Dirigent Philippe Herreweghe met Collegium Vocale Gent en een geweldige cast aan solisten. Op 21 januari om 14.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven. philharmoniezuidnederland.nl

Carnaval Brabant. Een mooie samenvoeging: carnaval en klasse. Met trompettist Eric Vloeimans en bariton Raoul Steffani. Op 6 februari om 20.11 uur in Den Bosch, locatie n.t.b. Op 9 februari om 20.11 uur in Chassè Theater Breda. philharmoniezuidnederland.nl

Brahms volgens Haenchen. Het orkest laten ‘pieken’, daar gaan dirigent Hartmut Haenchen en cellist Jan Vogler alles voor geven. Op 26 januari om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven en op 27 januari om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht. philharmoniezuidnederland.nl

Meesterwerk Centraal. Nieuw formaat in het repertoire bij philharmonie zuidnederland, waarbij het orkest één werk compleet ontrafelt. Op 23 februari om 20.30 uur in Concertzaal Tilburg. philharmoniezuidnederland.nl

Staatsopera van Tatarstan - Die Zauberflöte. Meest gespeelde opera van Mozart in een betoverende uitvoering. Op 27 februari om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl

Dmitri Liss eert Sibelius. Met o.a. de Tweede Symfonie van Jean Sibelius die vol zit van Fins natuurschoon. Op 24 februari om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 25 februari om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht. philharmoniezuidnederland.nl

Nationaal Orkest van België o.l.v. Hugh Wolff & Steven Isserlis (cello) - Also sprach Zarathustra.

Unieke symfonische avond met Strauss’ wereldberoemde symfonische gedicht en het wondermooie 2de Celloconcerto van Haydn. Op 27 januari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Sibelius en Grieg omamrmen Brahms. Concert met de Amerikaans-Israëlische pianist Inon Barnatan en dirigent Hans Graf. Op 2 februari om 20.30 uur in Chassè Theater Breda, op 3 februari om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven. philharmoniezuidnederland.nl

16 16

THEATERMAGAZINE JEROEN

Les Abbagliati. Het barokcollectief brengt aria’s en sonates van Johann Sebastian Bach. Op 25 februari om 11.00 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Veer make es ein meziek - diverse harmonieen/ fanfares. Meer dan 150 muzikanten op de buhne die de prachtigste (Limbugrse) melodieen spelen. Op 3 maart om 19.30 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl

Met Simone Lamsma Naar Hollywood. Violiste Lamsma neemt het publiek mee naar Hollywood, maar ook naar Roemenië, Oostenrijk en Israël. Op 4 maart om 16.00 uur in Theater Heerlen, op 7 maart om 20.30 uur in Concertzaal Tilburg, op 8 maart om 20.30 uur in Chassè Theater Breda, op 9 maart om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht (met mogelijkheid vervoer vanaf De Domijnen Sittard), op 11 maart om 14.15 uur in het Muziekgebouw Eindhoven. philharmoniezuidnederland.nl De Alomtegenwoordigheid van Bach. Dirigent Bas Wiegers kiest voor stukken van de grootmeester zelf en kleurrijke bewerkingen van zijn bewonderaars. Op 8 maart om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 9 maart om 20.15 uur in Schouwburg Cuijk, op 10 maart om 20.00 uur in Theater Heerlen, op 11 maart om 14.15 in Theater aan de Parade Den Bosch. philharmoniezuidnederland.nl Echo Collective. Dit strijkkwartet vertaalt het legendarische album ‘Amnesiac’ van Radiohead prachtig naar hedendaagse klassieke muziek. Op 9 maart om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be deFilharmonie/Antwerp Symphony Orchestra o.l.v. Giancarlo Andretta & Radu Lupu (piano) De vier temperamenten. (Her)ontdek één van de grootste pianisten aller tijden in een rijkgeschakeerd programma rond contrasterende gemoedsstemmingen en temperamenten. Op 10 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Roel Dieltiens & Wibert Aerts. Een topcellist en een topviolistbrengen een duoprogramma samengesteld met zelden gespeelde, uitermate mooie 20e eeuwse muziek. Op 11 maart om 11.00 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be

JANUARI 2018

(Advertentie)

Komische opera Lo Speziale (De Apotheker) van Joseph Haydn. Op 17 maart in Parktheater Eindhoven. foto Parktheater

Familieconcert: De Liefhebber 6+. Muzikale ontdekkingsreis over de liefhebberij van muziek en een buurvrouw die een oogje heeft op haar buurman. Op 15 maart om 19.00 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 16 maart om 19.00 uur in Concertzaal Tilburg, op 17 maart om 19.00 uur in Theater Kerkrade, op 18 maart om 14.15 uur in Theater aan de Parade Den Bosch. philharmoniezuidnederland.nl Music & fashion. Ook de catwalk kan niet zonder muziek: orkest meets Club Guy & Roni’s Poetic Disaster Club. Op 14 maart om 20.30 uur in de Muziekgebouw Eindhoven, op 15 maart om 20.30 uur in de Koepelhal Tilburg, op 16 maart om 20.30 uur in de Muziekgieterij Maastricht. philharmoniezuidnederland.nl Stabat Mater Oirschot. Het muzikaal verwoorde, middeleeuwse gedicht dat het treuren van ‘Moeder Gods’ om de dood van Christus verbeeld. Op 17 maart om 17.00 uur en op 18 maart om 14.30 uur in de St. Petruskerk Oirschot. philharmoniezuidnederland.nl

Matthäus-Passion. Een muzikaal monument van reflectie en bezinning. Op 28 maart om 19.30 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht, op 29 maart om 19.00 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 30 maart om 11.00 uur in de Sint Martinuskerk Venlo, op 31 maart om 19.00 uur in Muziekgebouw Eindhoven. philharmoniezuidnederland.nl Camerata Amsterdam - Mattheus Passie van Bach.

Edwin Rutten speelt en musiceert samen met dit koor speciaal voor jeugd en familie. Op 30 maart om 19.00 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Opera2day - Hamlet. Een speciale, compacte versie van het meesterwerk gelardeerd met film. Op 2 april om 15.30 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl

Lo Speziale - De Apotheker. Komische opera van Joseph Haydn die zich van origine afspeelt in Venetië.

Nu in bewerking van Eva Buchmann en Jan Willem de Vriend. Op 17 maart om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl

Beethovens Vioolconcert. Een complete avond Beethoven met chef-dirigent Dmitri Liss en de Japanse violiste Sayaka Shoji. Op 5 april om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 6 april om 20.30 uur in Chassè Theater Breda, op 7 april 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht, op 8 april om 14.15 uur in Theater aan de Parade Den Bosch. philharmoniezuidnederland.nl

Luisterlezing Debussy. Met o.m. prachtige orkestwerken van Debussy zoals Prelude à l’aprèsmidi d’un faune, Nocturnes en La Mer. Op 22 maart om 14.00 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be

Brussels Philharmonic & Vlaams Radio Koor o.l.v. Hervé Niquet & Julie Libeer (piano) - Stabat mater van Francis Poulenc. Eén van Poulencs grootste meesterwerken. Op 6 april om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

Don Quixote van Richard Strauss. Muziek als een goed boek, dat leest en luistert als een roman. Met de Nederlandse première van de Zweedse Britta Byström.

Op 23 maart om 20.15 uur Muziekgebouw Eindhoven en op 24 maart om 20.00 uur in Theater Heerlen. philharmoniezuidnederland.nl

De muziekale strijd van Schumann en Nielsen.

Een gevecht tussen pauken, een innerlijke strijd en de strijd der elementen. Op 12 april om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 13 april om 20.30 uur in Concertzaal Tilburg, op 14 april om 20.30 uur in Chassè Theater Breda. philharmoniezuidnederland.nl

Vikingur Olafsson - Glass, Bach & Brahms.

Pianowonder Olafsson combineert een uitzonderlijke mix van passie en muzikaliteit met explosieve en intellectuele nieuwsgierigheid. Op 28 maart om 20.30 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

Berezovsky bedwingt Rachmaninov. Het pianoconcert der pianoconcerten, nr 3 van Rachmaninov. Op 20 april om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht en op 22 april om 14.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven. philharmoniezuidnederland.nl JANUARI 2018

Georgina Sanchez Torres. Deze Spaanse celliste liet op de voorbije tournees haar publiek huilen van ontroering. Op 29 april om 11.00 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be BL!NDMAN & Reitze Smits. De monumentaliteit van Händel’s orkestmuziek komt in deze unieke bezetting volledig tot zijn recht. Op 5 mei om 20.15 uur in de Sint Katharinakerk Hoogstraten. warande.be De wereld van Schubert. Acteur Stijn Vervoort van Toneelgroep Maastricht kruipt in de huid van Schubert.

Op 11 mei om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht, op 12 mei om 20.15 uur in Muziekgebouw Eindhoven, op 13 mei om 14.15 uur in Theater aan de Parade Den Bosch, op 16 mei om 20.15 uur in De Maaspoort Venlo, op 18 mei om 20.30 uur in Chassè Theater Breda, op 19 mei om 20.00 uur in Theater Heerlen. philharmoniezuidnederland.nl Vlaams Radio Koor o.l.v. Eric Whitacre - The sacred veil. Eric Whitacre en het Vlaams Radio Koor, een match die kon tellen in CCHA in 2015! Nu zijn ze terug met nieuw werk. Op 17 mei om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Opera Zuid - Un Ballo in Maschera. Giuseppe Verdi maakte een meeslepend en duister drama over ongeoorloofde liefde, waarzeggerij, verraad en een koningsmoord. Op 17 mei en 19 mei in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Barmhartigheid volgens Pergolesi. Bachs goede vriend Telemann schreef meesterwerken die onder specialist Jos van Veldhoven optimaal tot hun recht komen. Op 31 mei om 20.00 uur in Theater aan de Parade Den Bosch en 1 juni om 20.00 uur in Theater a/h Vrijthof Maastricht. philharmoniezuidnederland.nl deFilharmonie/Antwerp Symphony Orchestra o.l.v.

Antony Hermus & Marc Vossen (cello) - Symphonic cinema - De vuurvogel. Cineast van Woerkum brengt met realtime filmprojecties grote meesterwerken tot leven. Op 1 juni om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

THEATERMAGAZINE JEROEN

17

Er staat wat te gebeuren in de bossen van de Hoge Rielen bij Turnhout. Na een succesvolle eersteling afgelopen jaar, organiseert cultuurhuis de Warande dit jaar opnieuw festival WinterWarm. Anke Riesenkamp gaat op een maandagochtend in storm en regen uit wandelen met programmeur Bert Heylen.

HET THEATER UIT H

et is, zoals vaker in weggestoken grensgebieden, wat ‘wolvig’ in de Kempen; door mens en tijd verlaten maar met duidelijke sporen van vergeten verhalen. In 1952, ten tijde van de Koude oorlog, onteigende de overheid 1600 hectare bos-, heide en landbouwgrond in het kader van Operatie Gondola. Er vestigde zich een omvangrijke geheime basis van het Britse leger. Het domein van de Hoge Rielen werd British Arm Depot III, een munitiedepot waar het groot oorlogsmateriaal in blijvende staat van paraatheid werd geolied . Al snel verviel het militair belang en stond het domein leeg. Er kwam een nieuw masterplan van het Ministerie van Jeugd, Sport, -en wat niet meer-. Een plan dat leest als een avonturenroman.

Zo wordt er vastgesteld dat het door de Britten aangelegde dennenbos ‘de matrix’ is (een soort van ecologische blauwdruk) maar dat deze in vijftig jaar getransformeerd zal worden naar een loofbos. Deze bosomvorming wordt dan de ‘omkering van de matrix’ genoemd. Dat spreekt tot ieders verbeelding.

Ondertussen wordt het terrein bijkans het gehele jaar bevolkt door scholieren en jeugdigen die ‘loodskamperen’ en die klimmen in de bomenmatrix.

Al lopende vertelt Bert Heylen van onder zijn capuchon dat er een jaar terug gezocht werd naar een alternatieve locatie voor de schouwburg die twee jaar in renovatie is. “Ook vanuit de wens om meer regionaal te programmeren zijn we toen uitgekomen bij het concept van een locatiefestival.” De samenwerking met de Hoge Rielen en lokale partijen

18

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

bleek een gouden greep. Van 26 januari tot 4 februari brengt WinterWarm een divers en eigenzinnig programma met ondermeer muziek, theater, circus en geluid- en lichtinstallaties.

“Mensen gaan op zoek naar beleving en zijn benieuwd wat daar toch gebeurt in het koude donkere bos. Het is bovendien een andere soort bezoeker dan dat naar de schouwburg komt. Het publiek van WinterWarm is enerzijds de lokale bewoner en anderzijds een meer avontuurlijke bezoeker. De voorstellingen zijn in de openlucht, tenten en loodsen.”

Het gros zal zich afspelen van de schemer naar de nacht. Dan is er vuur en zijn er de muzikanten zoals Millionaire en Oak Tree en zal onder meer de magische openluchtvoorstelling Passa il Tempo te zien zijn van Sprookjes enzo & Pietro Chiarenza.

Overdag is er een architectuurwandeling van AR-TUR en kan je fietsen langs de geluidsroute van A Fool’s Paradise.

Het terrein is overigens vrij toegankelijk voor een borrel in de bosbar of om te komen turen

Theater

Installatie tijdens de eerste editie van WinterWarm in Turnhout. foto Bart Van der Moeren

door de telescopen en de route te lopen langs verschillende licht -en geluidsinstallaties van de hand van de Belgische kunstenaar Floris Vanhoof en het Nederlands-Noors kunstenaarsduo Children of the Light.

“In het programma hebben we gezocht naar een soort evenwicht tussen toegankelijke en experimentele voorstellingen, jonge en meer gevestigde makers en lokaal en nationaal bekende artiesten. De verbindende factor is het domein; de juiste combinatie van natuur en artistieke cultuur is daar waar we naar op zoek zijn gegaan. Fijn aan zo’n festival is dat je mensen kan verrassen. Je merkt dat de bezoekers met een meer open blik kijken omdat ze in een bijzondere context zijn.”

Onze tocht voert ons langs het festivalcafé, naar het beeldschone Hostel Wadi van Studio Secchi-Vigano, bondgenoot in het masterplan en verantwoordelijk voor het algehele architectonische ontwerp dat de militaire opzet voor een groot deel intact liet.

In dit cilindervormig en transparante gebouw, dat lijkt te verzinken in de zachte laag van dennennaalden, bevinden zich achttien kamers die tegen een heel schappelijke prijs geboekt kunnen worden tijdens het festival. Een aanrader!

Het ranke bouwwerk omarmt een groep uitverkoren bomen en ik vermoed dat er zich in de cirkel, ondergronds nog een raketlanceerinstallatie bevindt. Bert Heylen wil hierover niks loslaten. “Ik mag niets zeggen.”

Ook denkt hij werkelijk dat er zich geen everzwijnen ophouden op het festivalterrein en zegt in een poging gerust te stellen, “zolang je

de lichtjes volgt is er geen probleem en anders ben je inderdaad op jezelf aangewezen, maar we zullen iedereen vragen om toch een zaklamp mee te brengen.”

Voor de volledigheid sla ik het masterplan er nog maar eens op na. Van ondergrondse structuren, een ziekenhuis of lanceerplatvorm, wordt geen melding gemaakt en ook over de everzwijnen is niets terug te vinden. Wel zijn er in en om de voormalige bluswater-bassins tussen de wapendepots, die verworden zijn tot vennetjes, bijzondere biotopen ontstaan waarin van alles leeft zoals de kleine modderkruiper en de rivierdonderpad. Maar ook de beekprik, snortikker, boompieper en, warempel daar is ie, de wielewaal (Die van judeljo zingt zijn lied, judeljo zingt zijn lied!).

‘Mensen gaan op zoek naar beleving en zijn benieuwd wat daar toch gebeurt in het koude donkere bos.’

Festival WinterWarm. Van 26 januari tot 4 februari in de Hoge Rielen. Meer informatie over het festival en de programmering: warande.be.

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

19

Dejan Lazic

Klassieke veelvraat 20

Dejan Lazic. foto Susie Knoll THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Klavierleeuw Dejan Lazic profileert zich als componist en meesterarrangeur. De philharmonie zuidnederland gaat met hem op voorjaarstournee. “Toen ik als tienjarige de film Amadeus zag, was dat een openbaring voor me.”

Muziek

D O O R M A R K VA N D E V O O R T

Z

ijn liefde voor klassieke muziek stroomt werkelijk uit iedere porie. De Kroatische pianist Dejan Lazic (40) praat honderduit over zijn passie. Pianovirtuoos, meesterarrangeur en componist. Lazic heeft het hele pakket in huis. Zijn muziekkennis reikt ver zonder dat hij erover moet pochen. Bescheiden en met een vrolijke inborst vertelt hij over zijn aankomende concerttournee met de philharmonie zuidnederland en zijn vermetele plannen als arrangeur en componist.

Sinds 2010 heeft hij zijn woonstee in Amsterdam samen met zijn vrouw, violiste Zen Hu. “Onze liefde voor deze stad was wederzijds. We moesten en zouden hier leven.” Nederland voelt sowieso heel vertrouwd. In het verleden trad Lazic al veel op met cellist Pieter Wispelwey, en zijn meeste opnames verschijnen op het Nederlandse Channel Classics. Als pianist reist hij de hele wereld af en onderhoudt hij nauwe banden met topdirigenten als Iván Fischer en Robert Spano.

Lazic groeide op in het Oostenrijkse Salzburg. Aan het Mozarteum aldaar leerde hij niet alleen pianospelen, maar ook klarinet en compositie. “Alleen het klarinetspelen heb ik voorlopig opgegeven.

Maar als pianist heb ik er wel mijn liefde voor kamermuziek door ontdekt.” Lazic staat erom bekend dat hij keer op keer een frisse kijk op de pianomeesterwerken werpt. Soms door als arrangeur aan de slag te gaan, andere keren bestudeert hij de partituur nauwkeurig. Ook al heeft hij een werk - zoals het Eerste pianoconcert van Felix Mendelssohn- al meerdere malen gespeeld. Klavierleeuwen bijten zich nogal eens stuk op de snelle, virtuoze passages.

“Mendelssohns werk barst natuurlijk uit zijn

voegen van de levensvreugde”, benadrukt Lazic. “Een concerto in lichte Italiaanse stijl dat je als een intiem, fijnmazig kamermuziekwerk moet benaderen. Zeker niet te luid of louter gericht op virtuositeit.

Het is muziek vol elegantie. Als pianist moet je steeds op zoek naar de juiste toon en boodschap.”

Eén van Lazics spraakmakendste wapenfeiten is zijn sublieme bewerking van Brahms’ Vioolconcert. Hij toverde het om tot een pianoconcert, zoals ook Bach en Beethovens vioolconcerten werden omgezet tot een pianoconcert.

“Hiermee was voor mij de cirkel rond. De drie grote B’s in mijn leven hebben nu een pianoconcert. Het moest er gewoon van komen. Brahms was verzot op arrangementen, dus hij moet goedkeurend naar mijn stoute plannen hebben gekeken”, glimlacht Lazic. “Ik heb zijn Vioolconcert niet geïmiteerd maar het is een nieuwe creatie als pianoconcert. Steeds vroeg ik me af: “Wat zou Brahms doen?” In alles heb ik mijn liefde en respect voor Brahms betoond.

Bij Bach, Beethoven en Brahms moet je voorbij het instrument durven denken, het is absolute muziek.” Lazic heeft het werk inmiddels al zo’n vijftig keer gespeeld, onder meer tijdens de BBC Proms, in Atlanta en Brahms’ thuishaven Hamburg.

In Amsterdam zijn net de opnames afgerond en komend voorjaar komt Lazics indrukwekkende Brahms-arrangement wederom op cd uit.

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan, en de laatste jaren ontpopt Lazic zich meer en meer als componist. “Toen ik als tienjarige de film Amadeus zag, was dat een

JANUARI 2018

openbaring voor me. Mozart componeerde en bespeelde twee instrumenten, net als ik. Dat maakte zo’n indruk. Mijn leraren stimuleerden mijn passie.”

In 2014 voltooide Lazic zijn Piano Concerto in Istrian Style. “Een ode aan een van mijn helden, Béla Bartók. De wederzijdse liefde voor volksmuziek klinkt door in dit werk. Op het Kroatische ‘Steeds schiereiland Istrië klinkt vroeg ik een oeroude, Grieks getinte me af: “Wat muziekstijl waardoor ik me zou Brahms heb laten inspireren. Een exotische stijl die Bartók nog doen?’ niet heeft aangewend in zijn muziek.” Afgelopen voorjaar voltooide Lazic zijn eerste grote orkestwerk Mozart and Salieri naar het drama van de Russische dichter Aleksandr Poesjkin. Hij werkt aan een vioolconcert voor zijn vrouw en denkt aan een opera. “Als je componeert, durf je meer vragen te stellen. Je herkent doodlopende weggetjes en probleempjes die componisten lang geleden al moesten oplossen. Het geeft je bovendien veel meer vrijheid als speler.”

Lazics optreden maakt onderdeel uit van de theatrale concertavond De wereld van Schubert. De philharmonie zuidnederland en acteur Stijn Vervoort (Toneelgroep Maastricht) nemen de concertbezoeker mee naar de klankwereld van Schubert.

Vervoort kruipt daarbij in de huid van meestercomponist. Verder op het menu: Haydn (Symfonie nr. 39’ en Mendelssohns Eerste pianoconcert.

De wereld van Schubert. philharmonie zuidnederland o.l.v. Jan Willem de Vriend en Dejan Lazic (piano). Tournee van 11 t/m 19 mei 2018. philharmoniezuidnederland.nl

THEATERMAGAZINE JEROEN

21

Dans

Klassiekers uit de Chinese literatuur vormen de inspiratiebron voor het Eendaags Chinees Dansfestival. Met een hoofdrol voor de moderne, vrijgevochten vrouw. Schrijfster Lulu Wang plaatst de verhalen in een hedendaagse Westerse context. D O O R A D R I E N N E P E T E R S

Verlangen naar vrijheid

D

e Kraaiman is een van de sprookjes uit het boek Strange Tales from a Chinese Studio van de 17e- eeuwse schrijver Pu Songling (1640-1715). Griezelverhalen die worden beschouwd als het toppunt van klassieke Chinese fictie, met een onuitputtelijke bron aan Oosterse wijsheid en esoterie. Het Nederlandse dansgezelschap Groundbreakers brengt het stuk op de planken.

De jongeling Yu is gezakt voor het staatsexamen voor rijksambtenaren.

Wanneer hij van de stad waar hij examen heeft gedaan naar zijn huis reist, raakt hij al zijn geld kwijt. Berooid en uitgehongerd, balanceert hij op de rand van afgrond.

Dan ontmoet hij Keizer Wu, die hem een zwarte jas geeft. Als Yu de jas aantrekt, verandert hij in een kraai. Hij vliegt rond en zoekt samen met andere kraaien naar eten. Een kraaivrouw ontfermt zich over hem. Ze is mooi, rijk, slim en onafhankelijk.

Daar in de blauwe hemel te midden van kraaien gelden andere wetten en regels dan in de mensenwereld. De kraaivrouw laat hem een totaal ander leven zien, een gelukkig leven. Yu en zij worden verliefd en krijgen kinderen. Tegelijkertijd blijft de oude, vertrouwde wereld naar Yu lonken.

Dus vliegt hij heen en weer tussen twee

Wuxi Performing Arts Group. foto Parktheater

werelden en twee verlangens, tussen een bestaan als mens en als kraai.

En de onafhankelijke kraaivrouw? Waarom blijft zij deze weerloze, arme sloeber trouw terwijl ze alles kan krijgen wat ze wil? En schenkt ze zijn aardse vrouw zelfs een van haar kinderen? “Zonder moralistisch te worden is De Kraaiman ook het verhaal van het verlangen naar de hemel op aarde”, legt Lulu Wang uit. “De kraaivrouw heeft dan wel alles maar een ding niet: het aardse leven. Yu is haar verbinding met dat leven. Terwijl zij voor hem de ultieme weerspiegeling is van de ideale vrouw.”

Artistiek leider Cunsong Xu van Groundbreakers, zelf van Chinese origine en voor zijn danscarrière in Nederland beland, voegt eraan toe: “Ik wilde een universeel verhaal vertellen dat de Westerse en Aziatische ‘De kraaivrouw cultuur overstijgt. Vandaag de dag heeft dan wel kijken we bijna niet meer naar de alles maar diepere waarden in het leven of naar de een ding niet: grotere intentie. We zijn geobsedeerd het aardse leven.’ door bezit. Maar waar ligt je hart?”

Dat hart, daar gaat ook het meisje Xiu Niang, een talentvolle Jiangnan-borduurster, naar op zoek. Het traditionele Chinese dansdrama De Borduurster van de Wuxi Performing Arts Group, dé danssensatie in China, wordt samen met De Kraaiman uitgevoerd. Een verhaal over de strijd van een modern Chinees meisje tegen de feodale ethiek en voor de vrijheid van de vrouw.

Groundbreakers, Dance Company & Wuxi Performing Arts Group. Met een lezing door Lulu Wang. Op 21 maart in Parktheater Eindhoven. Parktheater.nl

22

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Dans

In A Love Supreme proberen vier dansers een niemandsland tussen hemel en aarde te overbruggen.

Uitgangspunt is een suite van Jazz-icoon John Coltrane.

D O O R PA U L VA N D E R S T E E N

Rosas, A Love Supreme. foto Anne van Aerschot

Dansen op John Coltrane

D

e locatie is prikkelend. Een rangeerstation op de grens tussen Nederland en België, Weelde heet het. De spoorlijn die Turnhout met de noorderburen verbond en vice versa. Het spoor is al lang afgebroken. En die grens betekent in de huidige Europese verhoudingen een stuk minder dan in het verleden.

De Theaters Tilburg, de NWE Vorst in dezelfde stad en Cultuurhuis de Warande ‘Lichamen in Turnhout organiseren deze uitvoering op visualiseren nu locatie. In de voorstelling A Love Supreme proberen de vier dansers van gezelschap de muzikale Rosas het niemandsland tussen hemel en invallen aarde te overbruggen. Uitgangspunt vormt de van het gelijknamige jazzsuite van John Coltrane. Die beroemdste dateert uit het jaar 1965, een jaar waarin het contact tussen die twee werelden nog minder kwartet ter discussie stond. Er werd al wel volop uit de jazzgemorreld aan oude vormen. Coltrane ging geschiedenis.’ daarbij voorop. Zijn spirituele zoektocht in vier delen –algemeen beschouwd als een van de hoogtepunten in de jazzgeschiedenis– is hemelbestormend en tegelijkertijd een ontsnapping aan aardse begrenzingen. In de daaropvolgende paar jaar, die zijn laatste zouden blijken, zou de vernieuwingsdrang van de saxofonist zo ver gaan dat zelfs een groot deel van zijn trouwste aanhang hem niet meer kon volgen. Met A Love Supreme lukte het hem zijn publiek mee te voeren, al begreep dat niet of nauwelijks wat er gebeurde.

De suite maakt inmiddels deel uit van de canon der tijdloze muziek. Nieuwe luisterbeurten leiden vrijwel onherroepelijk tot nieuwe inzichten. Waarschijnlijk is dat de reden waarom de choreografen Salva Sanchis en Anne Teresa de Keersmaeker na hun eerste voorstelling op basis van Coltranes overdonderende klassieker nu een nieuwe poging wagen.

Hun nieuwe interpretatie en de bijbehorende enscenering zijn soberder dan bij die eerste keer. De in zwart gehulde vier dansers staan voor de leden van Coltranes kwartet en hun instrumenten. In de jazzwereld, waar bezettingen snel en vaak wisselen, had de saxofonist destijds de luxe om jarenlang met vaste mensen te werken. Zij geven A Love Supreme evengoed haar diepte: de onontkoombare bas van Jimmy Garrison, de complexe, polyritmische drums van Elvin Jones en het gevoelige, van gospelinvloeden doordrenkte pianospel van McCoy Tyner. Lichamen visualiseren nu de muzikale invallen van het beroemdste kwartet uit de jazzgeschiedenis. Klassiek ballet mengt zich met invloeden uit de jazzdans en zelfs de hiphop. Zoals Coltrane en de zijnen ook alle middelen van stal haalden voor hun eerbetoon aan de goddelijke liefde.

A Love Supreme, Rosas. Op de loskade van het voormalige douanegebouw naast het Bels Lijntje (op de grens van BaarleNassau en Weelde-Statie) op 14 juni, 20.15 uur.

Achterland van Rosas op 8 mei C-mine Genk. dewarande.be, c-minecultuurcentrum.be

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

23

UNITED COWBOYS, Dansgezelschap United Cowboys of (United-C) pionierde met gedurfde, multidisciplinaire performances, en maakte internationaal furore. In 2018 bestaat het Eindhovense gezelschap 25 jaar. Dat wordt gevierd met twee bijzondere voorstellingen in het Parktheater. D O O R D I E T E R VA N D E N BERGH

WHO cycle 2009. foto Maarten van der Put

Lust for Life 2013. foto Maarten van der Put

Z

e keken wel even raar op bij de douane. Wat moesten die Hollanders met die honderden kapotte bierglazen in hun bagage? “Leg maar ‘s uit dat daar een naakte danseres omheen moest gaan dansen”, lacht Maarten van der Put, regisseur van United-C. Hun legendarische Glass Perfomance uit 2008 - succesvol in onder meer Nederland, Frankrijk, Italië, Tsjechië en Canada - is een iconisch stuk, vindt hij. En exemplarisch voor de dwarsdenkers van ‘live-art’-gezelschap United-C dat in 2018 25 jaar bestaat.

Choreografe Pauline Roelants en Maarten van der Put, beiden getogen in Eindhoven, ontmoetten elkaar in de Randstad. Zij zat op de dansacademie in Amsterdam, hij op de kunstacademie in Den Haag. Voor haar afstudeerproject zocht Pauline een filmer. Dat werd Maarten dus.

Met een camera “zo groot als een doos wijn”. Pauline: “Zó’n toeter, zag er zeer imposant uit.”

24

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Glasperformance 2007. foto Maarten van der Put

Wat gebeurt er als je kunstenaars bij elkaar brengt, dat was de insteek, zegt Pauline. “Eigenlijk precies wat we nu nog aan het onderzoeken zijn.”

Samen kwamen ze na hun studie terug naar Eindhoven. “Hier hadden we meer mogelijkheden om ons te ontwikkelen, qua accommodatie, maar ook qua eigen identiteit.” De ‘Bergruimte’ aan de Kleine Berg werd de uitvalsbasis, in de tijd dat ook Ivo Van Hove er nog zat met Het Zuidelijk Toneel, en die geregeld met de Cowboys samenwerkte. Pauline: “We zijn in Eindhoven meteen omarmd, ook door de gemeente.” Maarten: “Eindhoven ligt precies tussen Brussel, Antwerpen, Keulen en Amsterdam in, steden waar we veel werken.”

In de jaren 80 liftte United-C mee op de ‘Vlaamse

Dans

DE NAAKTE WAARHEID

Burn 2017. foto Hans Spiegelaar

Burn 2016. foto Hans Spiegelaar

golf’, met roemruchte (dans)makers als Jan Fabre, Jan Lauwers en Anne Teresa de Keersmaeker. Maarten: ‘’Wij voelden ons verwant, en voor de Randstad waren wij als Brabanders ook halve Belgen.”

Verwantschap is er ook met tegendraadse artiesten als Marina Abramović, kunstenaar Paul McCarthy en fotografe Nan Goldin. Pauline: “We encourage artistic risk, is ons motto. We zoeken voortdurend naar het onbekende en willen zo waarachtig mogelijk in het moment staan.”

Maarten: ‘Ultieme doel is om telkens een wereld te creëren die nog niet bestaat.”

Theaterconventies lappen de Cowboys gretig aan hun laars. Weg met de traditionele setting. Dit resulteerde onder meer in de unieke Biotoop, een installatie waar dans, performance en muziek samenkomen en waar het publiek om heen kan lopen. Of gewoon voor mag gaan zitten.

Een voorstelling als een atelier, waarin je de ontwikkelingen als publiek van dichtbij kunt volgen. Maarten: “Je kunt op je eigen tempo lopen en kijken, eigenlijk je eigen film editen.” Moderne happenings zijn het.

Schoolvoorbeeld van een geslaagde biotoop was in 2014 Burn, een voorstelling van 4,5 (!) uur rond een geïmproviseerde live-mix van muziek, beeldende kunst, film en dans, waarbij het publiek overigens ook “heus wel even een ommetje mocht gaan maken.”

Maarten: “Soms zijn mensen bang dat ze mee moeten doen. Maar niet gevreesd: we houden niet van interactie. Het publiek is een avondje uit, wij zijn de performers. Laten we dat vooral gescheiden houden.”

“Yes, lekker blote vrouwen kijken!”, riep iemand ooit verlekkerd voordat hij naar een voorstelling van United-C ging. Het gezelschap heeft inderdaad een naam op te houden als het gaat over naakt.

Pauline: ‘’Waarom zoveel naakt?”, vragen mensen soms. Waarom niet, antwoorden we dan. Het is voor ons geen issue meer, maar een vanzelfsprekendheid. We zijn zeer fysiek gericht, dan werkt naakt het best. Niet om te provoceren, maar om emotie te creëren, de echte ziel naar buiten te brengen. Dat werkt niet met kleren aan.”

Match 2017. foto Tuur Uyttenhove

Maarten: “Waarom hebben de beelden van Rodin geen kleren aan? Precies. We willen terug naar de naakte waarheid, die zowel ruig als zacht is.” Pauline: “De kracht en de kwetsbaarheid van de naakte danser brengt schoonheid en troost.” Maarten: “Onze naaktheid heeft niets met banale porno te maken, dat erg in de mode is. Dat staat net zo ver van ons af als traditioneel toneel.”

Op 19 en 20 januari neemt United-C de Philipszaal van het Parktheater over en krijgt de volledige vrijheid om het in te richten als ‘locatietheater’.

Het publiek kan een Best of verwachten, met stukken uit classics als Lust for Life en Burn.

Maar er wordt ook gewerkt aan een fonkelnieuwe performance: Duende. Pauline: “Behalve de vaste kern internationale dansers waar we al jaren mee werken, hebben we 150 oudCowboys uitgenodigd. Zij nemen trouwens ook weer wat mini-Cowboys mee, kinderen die er zonder United-C niet geweest zouden zijn, haha.”

‘Waarom hebben de beelden van Rodin geen kleren aan?

Precies. ’

We want more, United Cowboys. Op 19 januari en zaterdag 20 januari, om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven.

Aan het begin van een ieder nieuw seizoen organiseert United-C ook steeds Seasoning: een weekend vol live-performances in haar pand aan de Kleine Berg. unitedcowboys.net, parktheater.nl

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

25

DE BELGISCHE DIMENSIE

B

elgië is een ondergrens in de kunsten, het allerlaagste echelon. Je mag er als jongmens wel dromen van een leven als muzikant, acteur, cineast of schrijver, maar de slaagkans is bijzonder klein. Zelfs de allergrootsten klussen nog bij om rond te komen. Het voordeel van dat wankele economische model is dat talent gedwongen wordt om zichzelf te op te delen en te verspreiden. Theater is bijvoorbeeld altijd een belangrijke reddingsboei geweest voor startende rockmuzikanten. Grote namen als Mauro Pawlowski (Evil Superstars en dEUS) en Daan Stuyven (Daan) maakten in hun begindagen muziek voor kindervoorstellingen. Uit goesting. Maar vooral uit lijfsbehoud. Mauro is dat trouwens altijd blijven doen.

Het omgekeerde gebeurt natuurlijk ook: acteurs worden popsterren. In 2000 staat er een groep op de affiche van Rock Werchter die in alles atypisch is voor dat festival. Ze telt liefst 28 leden en ze heeft geen album, platenfirma of manager. El Tattoo del Tigre is een grapgroep die gegroeid is uit De Kakkewieten, een Antwerps collectief van acteurs en muzikanten. Ze presenteert zich als het Grote Nedercubaanse Showorkest der Lage Landen. Een knipoog naar de Buena Vista Social Club. Het is een monsteroperatie die groeit en bloeit maar die voor de leden altijd een nevenactiviteit blijft. De groep maakt in haar bestaan twee albums, vergaart internationale roem van Lowlands tot Wenen en speelt in Parijs op een modedéfilé van Dries Van Noten. In pakken op maat van de bekende ontwerper.

Muziek voor theater haalt zelfs de hitparade. In 1979 organiseert kunstencentrum STUK in Leuven een muziek- en theaterfestival: Klapstuk. Binnen dat kader organiseren de jonge theatergezelschappen Radeis - met Josse De Pauw - en Grasgroen - met Walter Verdin - een Storingenweek. Er worden onaangekondigd storende interventies gedaan op verschillende plekken in de stad. Een van die storingen is de single Storingen. Een straffe reggae song met Josse De Pauw en Walter Verdin als zangers die uitgroeit tot een absolute culthit en een klassieker in alternatieve discotheken.

Het plaatje was niet alleen een promomiddel. Het diende ook als inkomkaart voor het slotfeest van Klapstuk. In de linkerbovenhoek zat een afscheurstrook met het opschrift TOEGANGSBEWIJS FANBAL 12 OKTOBER 1979. Storingen is zeer gegeerd vandaag. Waarom?

Het is a) een straf nummer en b) het is op een zeer kleine oplage uitgebracht. Verzamelaars worden wild van zo’n combinatie. Bovendien is er de bewuste afscheurstrook. Voor een exemplaar zonder die strook wordt vandaag 30 euro gevraagd. Wie ze echter nog heeft - en dus niet naar het feest is geweest - mag rekenen op tenminste 150 euro.

En uiteraard is er ook nog zoiets als de Belgische dimensie. De fameuze plek waar humor en surrealisme elkaar raken. Het lied dat jaar na jaar door de luisteraars van popzender Studio Brussel tot beste dancenummer wordt verkozen, is oorspronkelijk een bestelling van Toneelgroep Amsterdam. Regisseur Ivo van Hove - een Belg - heeft in 2002 vier nummers nodig voor de voorstelling Con amore. Een daarvan moet donker en dansbaar zijn.

De vraag wordt gesteld aan Daan Stuyven. Die is helemaal niet bezig met dance. Op een goedkope synthesizer maakt hij een compositie die haast als een parodie op dansmuziek klinkt. Daarover moeten hele lappen tragische theatertekst komen. Het nummer wordt uiteindelijk niet gebruikt. Daan neemt het dan maar zelf op, met een Engelse tekst. De titel is I Am the Girl From Nowhere. Maar het nummer werkt niet. Ten einde raad brengt Daan het uit zonder vocals. Het grappig getitelde Housewife wordt een van zijn grootste hits. De maker begrijpt nog altijd niet waarom het zo goed klinkt zonder zang.

JAN DELVAUX

Jan Delvaux (Leuven, 1962) is muziekhistoricus. Momenteel toert hij door Vlaanderen met Belpop Bonanza Quattro, een – vierde – theatershow over de mooiste momenten uit de Belgische pop. In april volgt Merci Nederland, een voorstelling waarmee hij en zijn kompaan DJ Bobby Ewing de Nederlanders gaan bedanken voor hun grote bijdrage aan de muzikale ontwikkeling van hun zuiderburen.

26

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

‘Op een goedkope synthesizer maakt hij een compositie die haast als een parodie op dansmuziek klinkt.’

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

27

SERIEUZE DANS OP PARTYMUZIEK ‘Het hele stuk lang denk je: dit is abstracte hedendaagse dans. Maar dan blijkt het gewoon een dansje op de Vengaboys te zijn!’

28

Campagnebeeld audities SNAP XL. foto fABULEUS THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Tijdens haar studie vond Talitha De Decker veel hedendaagse dans te zwaar. “Als ik een voorstelling had gezien, moest ik twee dagen bekomen.” Dus maakte ze zelf een toffe feel good voorstelling. “Een sensatie die je vindt bij musicals en commerciële voorstellingen maar niet in de wereld van de hedendaagse dans.” D O O R E D O D I J K S T E R H U I S

B

ij haar afstuderen aan de Fontys Dansacademie in Tilburg gooide Talitha De Decker (1991) de kont tegen de krib. Ze nam de streng omkaderde eindopdracht, een duet voor twee professionele dansers, en zette die op z’n kop. Het resultaat was Snap.

“Ik moest iets doen rond het thema ‘feest’ en kwam al snel terecht bij muziek uit de nineties”, vertelt de choreograaf. “Dat is muziek die iedereen aanspreekt: mijn oma maar ook mijn kleine neefje. Ik heb het dan over acts als Vengaboys en Aqua, met van die foute meezinghitjes. Als kind al nam ik die liedjes op van de radio en die cassettes heb ik toen maar weer eens afgestoft.”

Op basis van die pretentieloze partymuziek ontwierp De Decker bewegingspatronen – “heel gemakkelijke, alsof je op een feestje staat te swingen”. Die vervatte ze vervolgens in complexe structuren, die de dansers uitvoerden in absolute stilte.

“Het hele stuk lang denk je: dit is abstracte hedendaagse dans. Maar op het einde komt plots de muziek erbij. Dan blijkt het gewoon een dansje op de Vengaboys te zijn!”

De Decker is duidelijk niet van het dorre minimalisme. Voor haar geldt: “Meer is meer.” Vandaar ook dat ze drie jaar na dato haar afstudeerproject herneemt in uitgebreide en opgepompte vorm: Snap XL. Nu staan er veertien jongeren op het

JANUARI 2018

Dans

podium, dat dit keer kleurrijk is aangekleed en uitgelicht. Het duet van twintig minuten is getransformeerd tot avondvullende voorstelling.

Audities voor Snap XL werden gedaan in cultuurhuizen in zeven Limburgse steden.

“De groep die hieruit ontstond is extreem divers,”, vertelt De Decker. “Er zit een meisje van zeventien bij die hiervoor alleen maar klassiek ballet heeft gedaan. Maar ook een breakdancer van veertien. Ervaren of onervaren: ze gaan er allemaal heel hard voor. Ze hebben nog niet de schroom die je soms ziet bij professionele dansers.”

Met haar gezelschap deed De Decker workshops en oefeningen, combineerde housedance met patronen uit squaredance en militaire drills. “Het was puzzelen.

De nieuwe voorstelling is heel anders geworden dan het origineel. Maar de positieve sfeer is dezelfde: Snap XL gaat over vrolijke energie.”

Theaterhuis fABULEUS, SNAP XL. Deze productie wordt gedragen door meerdere cultuurcentra: C-mine in Genk, cultuurcentrum Hasselt, Tongeren, Houthalen-Helchteren, Lommel, Heusden-Zolder, Leuven en Antwerpen.

Op 19, 20 en 21 februari première C-mine Genk. Op 15 en 16 maart in Hasselt. c-minecultuurcentrum.be, ccha.be

THEATERMAGAZINE JEROEN

29

Muziek

Rick Stotijn geldt als dé ambassadeur van de contrabas, niet alleen in Nederland ook ver daarbuiten. Componisten schrijven nieuw werk voor hem. “Denk niet dat het vanzelf komt.”

DOOR EMILE HOLLMAN

Alles voor de contrabas

Rick Stotijn. foto Stephan Vanfleteren

“D

at is het allermooiste, als componisten voor je willen schrijven,” zegt Rick Stotijn (Leiderdorp, 1982). En daar mag hij bepaald niet over klagen. Binnenkort verschijnen zelfs twee cd’s van hem met muziek die speciaal voor hem is geschreven.

Stotijn geldt wereldwijd als ambassadeur van de contrabas, het instrument dat ook zijn vader Peter Stotijn bespeelde. Hij komt uit een muzikale familie tout court – zijn zus Christianne is mezzosopraan.

Broer Rick brengt heel wat van zijn tijd in vliegtuigen door. Hij is net terug van concerten in Lissabon en Toulon, en via Amsterdam gaat hij door naar Berlijn waar hij les geeft aan de Robert Schumann Hochschule. En door naar Stockholm waar hij al zo’n tien jaar aanvoerder en solobassist is van het Swedisch Radio Symphony Orchestra. Met Malin Broman, concertmeester in Stockholm en harpiste Lavinia Meijer maakte hij eerder een cd met muziek van Piazolla voor bas, viool

30

THEATERMAGAZINE JEROEN

en orkest. “Het leek me mooi om samen met Malin voor een orkest te staan”. En dus schreef de aanstormende Zweedse componist Britta Byström (1977) een stuk op hun lijf. In opdracht van het Zweedse orkest en de philharmonie zuidnederland. Het Nederlandse orkest speelde eerder – in 2014 – samen met Rick Stotijn en dat smaakte naar meer.

Die geeft hoog op over de Zweedse componist: “Ongelofelijk hoe spannend haar muziek is en wat ze met klankkleuren kan. Ze komt met een accordeon en een zingende zaag en laat me een waanzinnig oergeluid spelen, een zeer laag gebrom.”

In Zweden is Stotijn een meneer in de ’Tegenwoordig klassieke muziek geworden. “Ik moet zijn er ook iets voor je schrijven”, liet componist Jesper Nordin hem laatst weten. Dat kleinere nieuwe basconcert staat voor 2021 op contrabassen. het programma. “Het komt allemaal niet Er is zelfs een vanzelf”, zegt Stotijn, daar moet je echt voor reisexemplaar investeren. Maar het helpt natuurlijk als in de maak.’

Louis Andriessen en Martijn Padding voor je willen schrijven.”

Byströms Infinite Rooms is een dubbelconcert voor viool/altviool, doublebas en orkest en geïnspireerd op spiegelinstallaties gemaakt door de Japanse kunstenaar Yayoi Kusama. Je kijkt in een kamer, waar een bepaald detail in het oneindige wordt gereproduceerd door het gebruik van spiegels.

In Zweden krijgen vrouwelijke componisten veel kansen en aandacht”, zegt Stotijn. Vijf van de negen bassisten in zijn Zweedse groep zijn trouwens vrouw. Net als de helft van zijn studenten in Berlijn. Het scheelt wel dat er tegenwoordig ook kleinere contrabassen zijn. Er is zelfs een reisexemplaar in de maak waarvan hij de hals kan afschroeven.

De philharmonie zuidnederland dient de Nederlandse première van Byströms Infinite Rooms op met onder meer Don Quixote van Richard Strauss.

Infinite Rooms van Britta Byström. Alborada del gracioso van Ravel, Don Quixote van Richard Strauss. philharmonie zuidnederland met Rick Stotijn en Malin Broman. Dirigent Andris Poga. Op 23 maart Muziekgebouw Eindhoven, op 24 maart in Theater Heerlen. philharmoniezuidnederland.nl, rickstotijn.com

JANUARI 2018

Het zijn verbluffende cijfers: ruim driehonderd vertoningen in negen verschillende talen, in meer dan twintig landen en voor meer dan 180.000 bezoekers. Michèle Anne De Mey, Jaco Van Dormael & Collectif Kiss & Cry komen nu met Cold blood . D O O R

Dans

PA U L

VA N D E R S T E E N

De dood door de vingers zien W

einigen beseffen het, maar aan ieders onderarmen hangen twee dansers met veel, heel veel potentie. In handen barst het van de botten, gewrichten, spieren en pezen. Ze kunnen op tal van manieren bewegen en bieden oneindig veel mogelijkheden voor expressie.

Welkom in de wereld van de nanodans, de wereld van -bij voorbaat excuses voor de woordspeling- het Fingerspitzengefühl. Filmmaker Jaco van Dormael en danseres Michèle Anne de Mey, ook in het dagelijks leven partners, verkenden deze al in hun vorige voorstelling Kiss & cry. Nu is er de opvolger Cold blood, waarin zeven doden worden gestorven maar evengoed het leven wordt gevierd.

Op miniatuurschaal komt het nog meer dan bij dans in het groot aan op suggestie ‘Werken van en verbeelding. Tegelijkertijd is met gebruik David Bowie van dezelfde fantasie in het klein veel meer en Nina mogelijk. Ensceneringen die op een groot podium al te begrotelijk of simpelweg te Simone complex zijn, blijken bij deze bijzondere klinken naast vorm wel realiseerbaar. Het mooie van Cold composities blood is dat het niet alleen een verrassend van Arvo Pärt soepel samengaan van dans en film is maar ook een ‘making of…’. en Maurice Tien mensen werken er op het podium Ravel.’ aan het kleine scènes waarvan de opnames direct op groot scherm verschijnen. Cold blood ontleent een deel van haar charme aan de zichtbaarheid van alle inspanningen die daaraan ten grondslag liggen.

De drijvende krachten achter het project verdienden eerder afzonderlijk hun sporen. De Mey (Brussel, 1959) deed dat als danseres (in haar eerste jaren samen met Anne Teresa de Keersmaeker) en choreografe. Van Dormael (Elsene, 1957) werkt al bijna veertig jaar als cineast en verwierf naam met onder meer Toto le héros, Le huitième jour en Le tout nouveau testament.

Hun ervaring betaalt zich uit in hun

?????????????

Cold blood. foto Julien Lambert

nanodansvoorstellingen. Cold blood put uit heel verschillende hoeken van de culturele canon. Werken van David Bowie en Nina Simone klinken naast composities van Arvo Pärt en Maurice Ravel. Met hetzelfde gemak wordt geswitcht van hoogromantische liefdesschijnbewegingen in de trant van Fred Astaire en Ginger Rogers naar de meer abstracte vormen van moderne dans. ‘Overdonderend’, noemde dagblad De Morgen de voorstelling. ‘Een droom waaruit je niet wilt ontwaken.’ En ook deze dansende handen oogsten lof in het buitenland, tot in Canada toe waar een krant iedereen aanraadde om het vooral zelf te gaan zien.

Cold blood, Michèle Anne De Mey, Jaco Van Dormael & Collectif Kiss & Cry. Op 23 en 24 februari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

31

Lange tijd onderhielden ze een muzikale latrelatie. Nu treden de Australische zanger Scott Matthew en de Portugese componist Rodrigo Leão samen op. “Ik heb maar één hatemail gekregen, van iemand die vond dat ik het bij rockmuziek moest houden.”

DOOR EDO DIJKSTERHUIS

32

Zanger Scott Matthew (l) en de Portugese componist Rodrigo Leão (r). foto Rita Carmo THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Muziek

MELANCHOLIE IS EERLIJKER DAN GELUK E

igenlijk hebben we het album Life Is Long te danken aan de broer van Rodrigo Leão. Die speelde de voormalig Madredeus-voorman een cd van Scott Matthew in handen, precies op het moment dat hij met de handen in het haar zat. “Ik was bezig met de opnames voor A Montanha Mágica en één van de drie nummers met vocalen was volledig mislukt”, vertelt Leão. “Ik kende Scott niet maar vond zijn stem meteen geweldig: diep, laag en expressief. Hij deed me denken aan David Bowie of Elvis Costello, precies geschikt voor dat ene nummer.”

Omgekeerd realiseerde Matthew zich niet meteen wie die Rodrigo Leão was die hem een demo stuurde. “Toen ik hem googlede bleek hij een van de oprichters van Madredeus te zijn. Als tiener was ik fan! Ik was op dat moment op tournee in Europa maar had geen tijd om naar Lissabon te komen. Dus schreef ik teksten, bedacht een melodie en nam ze op in een Berlijnse studio. Gelukkig vond hij ze mooi.”

En dat was dat. Leão en Matthew dachten niet elkaar ooit in levende lijve te ontmoeten. Matthew ging door met de succesvolle solocarrière die hij opbouwde sinds zijn vertrek bij alternative pop-band Elva Snow.

En Leão voegde nieuwe titels toe aan zijn indrukwekkende oeuvre op het snijvlak van filmische kamerpop en modern klassieke muziek. Af en toe schreef hij weer eens een nummer dat een stem behoefde. Dan belde hij Beth Gibbons van Portishead of Neil Hannon van The Divine Comedy.

Totdat de naam Scott Matthew weer eens voorbijkwam. Demo’s werden verstuurd en ingezongen. Na een tweede gezamenlijk liedje volgde een derde. Leão: “Toen moest dat album er maar eens van komen.”

Met Leão in Lissabon en Matthew in New York is het opnameproces te typeren als een muzikale latrelatie. De resulterende liefdesbaby kwam vorig jaar ter wereld: Life Is Long. “We hebben anderhalf, twee jaar lang ideeën heen en weer gestuurd”, vertelt Leão. “Ik dacht in eerste instantie dat het niet zou werken op deze manier, maar bij nader inzien heeft het ons misschien juist meer vrijheid gegeven. Omdat we zoveel tijd hadden was er ook geen druk. Dit album is eigenlijk heel organisch tot stand gekomen, zonder masterplan.”

Wat ook hielp is dat het op persoonlijk vlak meteen klikte tussen de Portugese componist en de Australische zanger. “We hebben eenzelfde gevoel voor humor. En belangrijker nog: we delen muzikale voorkeuren, vooral jaren tachtig-bands als New Order of meer recent Radiohead en Coldplay. In mijn eigen composities komen veel invloeden samen, van klassieke muziek tot tango en Braziliaanse pop. Scott kan daar goed mee omgaan en geeft er een extra draai aan. Dat is zijn alternative popachtergrond.”

Een ander gemeenschappelijk element: een sterke hang naar ‘romantiek met een snik en een slik’. “Verdriet werkt goed in muziek, er zit poëzie in melancholie”, vindt Leão. Om aangevuld te worden door Matthew: “Als kind hield ik al van ballades. Ik was gevoelig voor verlies,

depressie en liefdesverdriet – dat zijn onderwerpen die ik begrijp. Er zit een bepaalde schoonheid in melancholie, iets wat eerlijker is dan geluk. Op dit album hoor je dat het beste in het titelnummer: de combinatie van arrangement en stem levert een solide en bevredigend resultaat op.”

De tournee ter promotie van Life Is Long was voor Matthew een nieuwe ervaring. Niet eerder stond hij met zoveel muzikanten op een podium. “Rodrigo’s arrangementen zijn veel orkestraler dan ik gewend ben.

Het is een groot, vol geluid. Het is heerlijk om tegen zo’n muur van strijkers aan te zingen. Maar voor de live optredens hebben we het een beetje uitgedund. Anders was het technisch ondoenlijk.”

Ook nieuw voor Matthew was zijn rol als frontman.

“Ik zit meestal tijdens een optreden, verschuil me een beetje. Maar nu moest ik vooraan op het podium staan en mezelf ervan weerhouden niet m’n rug naar het publiek te draaien. Ik was in het begin ook een beetje bang voor de reacties toen we onze eerste optredens deden in Portugal. Rodrigo is immers een grootheid in eigen land. Ik heb uiteindelijk maar één hatemail gekregen, van iemand die vond dat ik het bij rockmuziek moest houden.” Matthew valt even stil. “Vreemd genoeg is dat toch de reactie die je bijblijft.”

Inmiddels werken beide muzikanten weer afzonderlijk aan soloalbums. Matthew is bezig met de opnames voor Odes to Others, waarvan hij stelt dat “de instrumentatie iets grootser is dan mijn eerdere werk, misschien onder onbewuste invloed van Rodrigo”. Leão’s nieuwe project heeft de werktitel The Child, waarmee hij juist terug wil naar kinderlijke eenvoud.

Plannen voor een volgend gezamenlijk album zijn er nog niet. Maar na de tournee zullen ze elkaar zeker bellen.

Want, zo stelt Matthew, “het was een samenwerking die bijna vanzelf ging. We moeten op z’n minst nog één nummer doen.”

‘Het is heerlijk om tegen zo’n muur van strijkers aan te zingen.’

Scott Matthew & Rodrigo Leão. Op 29 maart om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

33

(Advertentie)

Dans AGENDA

Junior Company – In the Future. Het jongerengezelschap van Het Nationale Ballet brengt een aantrekkelijk en uitdagend dansprogramma. Op 14 maart om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Claire Cunningham - Give me a reason to live. De erg fysieke en visueel opvallende voorstelling bevraagt onze eigen empathie of onverschilligheid door zijn vrijgevigheid en brutale directheid. Op 20 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

Rule of three op 25 januari in C-mine cultuurcentrum Genk en op 7 februari in de Warande Turnhout. foto Phile Deprez

Charkov Staatsballet - het Zwanenmeer. Het klassieke liefdesverhaal van Odette en prins Siegried in een prachtige enscenering. Op 6 januari om 19.00 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Sabine Molenaar/Bára Sigfúsdóttir. Twee danssolo’s van jonge, internationale choreografen die in residentie waren in de Warande. Op 17 januari om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be Jan Martens - Rule of three. Een gedanste performance die het midden houdt tussen een liveconcert en verhalenbundel. Op 25 januari om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk en op 7 februari om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be, c-minecultuurcentrum.be Bitter Sweet Dance - Titanic. Remake van Ohad Naharins The Sinking of the Tatanic met choreograaf Liat Waysbort. Op 7 februari in Stadsschouwburg Utrecht, op 21 maart in Parkstad Limburg Theaters Heerlen en op 9 mei in Theater de NWE Vorst in Tilburg. bittersweetdance.com Scapino Ballet Rotterdam - Scala. Spannend vervolg op de baroksensatie Pearl uit 2013. Choreograaf Ed Wubbe creëert opnieuw een dansdrama in de extravagante sfeer van de barok. Op 9 februari om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Samir Calixto en Cello8ctet Amsterdam - Summa.

Choreograaf Calixto brengt de muziek van Arvo Pärt samen met dans. Op 15 februari om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Shonen - School of moon. Indrukwekkende voorstelling waarin shonen met zes robots in mensenvorm, twee professionele dansers, tien lokale kinderen en zes balletdanseressen een nieuwe samenleving opbouwt. Op 15 februari om 16.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

34

THEATERMAGAZINE JEROEN

BackBone/Silbersee - Speak Up! Hiphop dansgezelschap Backbone en muziektheaterhuis Silbersee combineren dans en zang, hiphop en opera, mythe en actualiteit. Op 24 februari in Chassé Theater Breada, op 8 en 9 maart in de Verkadefabriek Den Bosch, op 24 april in De NWE Vorst Tilburg, op 15 mei in Parktheater Eindhoven en op 17 mei in LUX Nijmegen. backboneconnects.nl Michèle Anne De Mey, Jaco Van Dormael & Collectif Kiss & Cry - Cold blood. Poëtische trip vol fingerspitzengefühl en verbluffende visuele vondsten, een virtuoze ode aan de magie van het theater. Op 23 & 24 februari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Codarts Rotterdam/Holland Dance Festival - Talent on the Move. Spraakmakend jong danstalent met repertoire van internationaal gelouterde choreografen.

Op 23 februari om 20.15 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Les Ballets C de la B/Alain Platel & Fabrizio Cassol - Requiem pour L. Dansvoorstelling met Afrikaanse, Oosterse en Westerse muzikanten met Mozarts Requiem als vertrekpunt. Op 24 februari om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Louis Vanhaverbeke/Campo - Multiverse.

Vanhaverbeke als multifunctionele discjockey, lopend en zingend ontstaat een levend kleurenwiel. Op 14 maart om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Seppe Baeyens/Ultima Vez - Invited. Seppe Baeyens zoekt met een intergenerationele cast en een speciale publieksopstelling naar een alternatieve manier van samenleven. Op 14 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be

JANUARI 2018

CAS PUBLIC (Canada) & KOPERGIETERY. Beleef de oorverdovende schoonheid van Beethovens Negende Symfonie door de ogen van een dove danser. Op 20 maart om 19.00 uur in de Warande Turnhout. warande.be Nederlands Dans Theater 2 - Sum Thoughts. Rijke schakering van lyrische tot experimentele dans, door nieuw en gevestigd talent. Op 23 maart om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Marc Vanrunxt & Paul Verrept / Kunst/Werk.

Performance die de grenzen aftast van stem en taal, acteren en bewegen. Op 28 maart om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Selene Anneroza Driessen - (G)ruis. Dans- en muziekvoorstelling voor de liefhebbers van flamenco en moderne dans. Op 4 april om 20.15 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Dance Company Nanine Linning - KHÔRA. Nanine Linning is een van de beste Nederlandse choreografen en internationaal een grote naam, met spectaculair en sterk beeldend werk. Op 4 april om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Rafael De Paula/Compagnie du Chaos - Nebula.

Utopische zoektocht om de technologie menselijker te maken waarbij choreografie, licht en nieuwe media versmelten tot een symbiose van ruimte, muziek, licht en uitvoerders. Op 28 april om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Rosas - Achterland. Scharniervoorstelling van 1990 uit Anne Teresa De Keersmaekers oeuvre, met live muziek.

Op 8 mei om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be De Dansers - Ten noorden van nergens. De energieke en acrobatische danstaal van De Dansers ontmoet de rauwe, meeslepende livemuziek van La Corneille in de buitenlucht. Op 18 & 19 mei om 20.15 uur op de Konijnenberg in Vosselaar. warande.be Salva Sanchis, Anne Teresa De Keersmaeker/ Rosas. Voorstelling A Love Supreme. Op 14, 15 & 16 juni om 20.15 uur op de loskade van het voormalige douanegebouw op de grens van Baarle en WeeldeStatie. warande.be

Gandini Juggling tart de zwaartekracht met een precisie waar je stil van wordt. In Water on Mars schuilen in de ogenschijnlijke ongetemde chaos uitgekiende wiskundige patronen. D O O R A N K E R I E S E N K A M P

Theater

Mathematische rollercoaster

O

nder de vlag van Gandini Juggling (UK) toert het trio van Plastic Boom over de wereld met een meesterstuk. Een hit op het Edinburgh Fringe Festival. Hemelbestormers Patrik Elmnert, Tony Pezzo and Wes Peden vullen de ruimte met een niet aflatende waaier van ballen, caleidoscopische waterballetten en ledematen.

Sean Gandini is een pionier van naam op het gebied van het theatrale jongleren dat een kunstvorm op zich is geworden.

Als kind in Havana legde hij zich toe op het goochelen. Met de vingervlugheid die hij als illusionist had opgedaan kwam hij uit bij, het meer fysieke, jongleren. Waar de goochelaar zijn behendigheid probeert te verdoezelen mag deze bij de jongleur juist worden ingezet voor de show.

“De sensatie om fysieke geometrische patronen te kunnen maken, werkte

direct verslavend. Het sluit blijkbaar aan bij mijn behoefte aan een mathematische ordening.”

In 1992 richt hij met danser en turnster Kati Ylä-Hokkala in Londen Gandini Juggling op en hebben ze een nieuwe circusvorm uitgevonden door met een wisselend ensemble van dansers, acrobaten en muzikanten de grenzen op te rekken van het jongleren.

Sean Gandini: “Telkens wanneer we denken dat we de top hebben bereikt; dat het niet gekker kan, dan komt er weer een jongeling die met een andere ‘De sensatie invalshoek toch weer nieuwe mogelijkheden om fysieke ontdekt. Geweldig!” geometrische De jongens van Plastic Boom zijn dit soort vernieuwers. Deze geschoolde dans-, patronen te kunnen maken, jongleer- en circusartiesten ontwikkelden de voorstelling in Stockholm na een intensief werkte direct onderzoek naar de fysische, wiskundige verslavend.’ regels die gelden voor alle vrij vliegende objecten. Ze gebruikten een notatie systeem om de bewegingen te kunnen vastleggen (zoals dit ook voor danschoreografieën bestaat). En dan oefenen, oefenen, eindeloos oefenen, om motoriek, timing, focus zo te verfijnen dat de lichamen van de performers en de objecten tot een geheel zijn verworden met een pompende stuwende elektronische hartslag.

Zoals ze zelf zeggen: “De show is een manifest over vorm, patronen, ritme, kleur en kracht dat enkel en alleen geschreven had kunnen worden door deze zes gooigrage handen.”

Water on Mars is een ode aan het jongleurvakmanschap en neemt je mee op een expeditie naar Mars waar alles vliegen kan, zeggen ze.

Water on Mars, Gandini Juggling & Plastic Boom. Op 23 februari in Parktheater Eindhoven en op 1 maart om 20 uur te zien in Schouwburg De Domijnen in Sittard. parktheater.nl, dedomijnen.nl

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

35

Na vier jaar groei, gebroed en geploeter openen de afstudeerders van de toneelacademie in Maastricht de poorten, om hun voorstellingen, installaties en andersoortige werken te tonen in Festival Gemaakt. “Je weet dat het moeilijk gaat worden.”

DOOR ANKE RIESENKMAP

Tegenkleur van verlorenheid D

Jelle Stiphout. foto Lindsay Zwaan

36

THEATERMAGAZINE JEROEN

zijn en ook dat het je niet in de schoot geworpen zal worden.”

Voorheen waren de productiehuizen een tussenstation tussen opleiding en de praktijk. Toen deze in de bezuinigingen wegvielen ontstond er een gat.

Het duurde even maar inmiddels zijn er nieuwe verbanden en samenwerkingen ontstaan. VIA ZUID is als intermediaire netwerkorganisatie daarvan een voorbeeld.

VIA ZUID legt nieuwe verbindingen tussen makers en diverse partners, waaronder podia, festivals, overheid, maar ook het bedrijfsleven en maatschappelijk partners.

e regiestudenten Jelle Stiphout en Celine Daemen praten ons in café Tribunal bij over de kansen die ze krijgen door Festival Gemaakt, komend jaar in Maastricht. De sigarettenrook van de eerdere generaties theatermakers lijken nog boven de bar te hangen.

Directeur Rob Ligthert treffen ‘In Limburg we bij toeval boven een is ruimte en Jullie zijn twee van de acht koffie. “Na mijn afstuderen, makers van de academie die bijna dertig jaar terug, was soms zelfs worden ondersteund door VIA er natuurlijk meer mogelijk vraag naar ZUID; wat houdt dat in? qua subsidies. De studenten nieuwe Celine: “VIA ZUID is, van nu zullen zelfstandiger productioneel en inhoudelijk, en ondernemender moeten makers.’ een grote hulp bij het zijn, maar het wezen van realiseren van de projecten de mensen die zo nodig waar ik nu aan werk. Ze verbinden de wereld in motte, om de wereld te en maken het onmogelijke mogelijk. veranderen en het beste van hun zelf te Daarnaast hebben ze een enorm netwerk geven, is onveranderd.” hier in het zuiden, waar je als jonge maker veel aan hebt.”

“Wij zijn van na de grote kaalslag”, zegt Jelle tuurt: “Want hoe ga ik van die kleine Celine. “Je weet dat het moeilijk gaat wereld naar de grote wereld, hoe word ik zelfstandig maar blijf ik vruchtbaar? Je

JANUARI 2018

Theater

Celine Daemen. foto Paul Rondags.

wordt geconfronteerd met zaken waar je geen ervaring mee hebt zoals speelplekken zoeken of contracten maken.”

“Ja”, beaamt Celine, ”dit kan zoveel ruimte innemen dat je hoofd te praktisch kan gaan staan en je je creativiteit verliest. Het moet uiteindelijk nog steeds uit jezelf komen maar een steuntje in de rug is wel heel fijn.”

Al jullie jaargenoten wonen niet meer in Maastricht; wat is er aan de hand?

Celine: “Veel makers trekken naar de grote steden van België of de Randstad omdat

De voorstelling die jullie nu maken zullen door veel programmeurs en vakgenoten bekeken worden. Wat gaan we van jullie zien?

Celine: “Ik onderzoek thema’s als verlangen, angst en leegte. Met esthetiek als voer voor onze onderbuik, focust mijn werk op de emotionele onderstromen, die we ‘Je geeft in ons dagelijks leven verhalen aan zo vaak uit het oog een stad, verliezen. INSIDE, a panorama of anxiety, je creëert is een video-installatie collectieve waarvoor ik samenwerk herinneringen.’ met een ontwerper, een cameraman, een componist en muzikanten van het Conservatorium; het is een ervaring van een kolkende binnenwereld van angst en eenzaamheid.”

Daarnaast is er de voorstelling Nooit van elkaar naar een tekst van Jon Fosse.

Een poëtische voorstelling over oneindig verlangen en innerlijke leegte. “Het gaat over een vrouw die vastzit in het alledaagse en die verlangt naar iets groters”, vertelt Celine.

Jelle: “Ik maak het liefst theater op locatie. Voor de Overlevende, gaat over de dood en speelt op een desolate plek in een verlaten gashouder. In mijn voorstellingen wil ik magie terugbrengen in de wereld.

De onttoverde wereld betoveren. Je geeft verhalen aan een stad, je creëert collectieve herinneringen. Ik hoop dat er naast heel veel programmeurs ook gewone toeschouwers zijn die niet zo vaak naar het theater gaan.”

Celine: “Ik hoop echt dat de stad in de zaal zit. Theater is een tegenkleur van de daar op het gebied van kunst en cultuur samenleving. In de overhaaste sfeer van nu veel gaande is. Maar dat is in mijn ogen zijn veel mensen eenzaam. Verlorenheid is ook een valkuil; er lopen in Amsterdam een van mijn thema’s. Ik ben heel blij dat duizenden makers rond met dezelfde ik me juist daarmee bezig kan houden en droom. Ze vechten om dezelfde plekken. dat ik kwetsbaar kan zijn. Door het vorm te Door de leegloop in Limburg zijn er hier geven krijg ik er grip op en in het theater wil juist mogelijkheden. Er is ruimte en soms ik dit delen. Geluk is ons enige geloof.” zelfs vraag naar nieuwe makers. Zoals het er nu uitziet blijf ik in Limburg wonen.”

Jelle peinst: “Ik heb nog geen plan maar dat is ook een plan.”

JANUARI 2018

Festival Gemaakt. Eerste weekend van juni op verschillende locaties in Maastricht. Nooit van elkaar is al eerder te zien op 9 en 10 maart in de Bordenhal Maastricht. Voor de overlevende speelt daar op 26, 27 en 28 februari.

THEATERMAGAZINE JEROEN

37

De schouwburgzaal heeft niet het alleenrecht op voorstellingen.

Theater op locatie wint terrein. Makers houden van de extra mogelijkheden. Publiek komt af op de belevenis. “Eerst en vooral moet het spelen op locatie functioneel zijn.” D O O R PA U L VA N D E R S T E E N

Better Safe Than Sorry Pt. 2 tijdens het Over het IJ festival van Merel Smitt, die ondersteund wordt door VIA ZUID. foto Moon Saris

38

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Theater

ZALIGE EN ONZALIGE PLEKKEN VOOR THEATER S

oms zoekt een theater het noodgedwongen buiten de deur. De schouwburg van cultuurhuis De Warande in Turnhout wordt twee jaar lang verbouwd. Pas in september 2018 gaan de deuren weer open. “We proberen de mensen op allerlei manieren toch wat te bieden, bijvoorbeeld door georganiseerde bustochten naar grote zaalproducties in Tilburg, Eindhoven en Antwerpen”, vertelt theateren dansprogrammeur Bert Heylen. “Maar ook met voorstellingen op locatie.”

Die zorgden voor zoveel enthousiasme dat de Warande structureel meer naar buiten zal blijven gaan. Het festival WinterWarm in natuurgebied de Hoge Rielen bij Kasterlee krijgt eind januari, begin februari een tweede editie. “Zelfs de boer met zijn weide tegenover de Hoge Rielen komt een kijkje nemen, terwijl hij anders nooit naar het theater gaat.

Locaties voegen, als het goed is, ook extra lagen toe.

In juni danst Rosas bijvoorbeeld een voorstelling in een douaneloods op de Belgisch-Nederlandse grens.

Een bekende of onbekende plek krijgt een verhaal.

Mensen gaan op een andere manier naar hun omgeving kijken.”

Ook cultuurcentrum C-Mine ontdekte de kracht van theater op locatie mede uit noodzaak, vertelt

directeur Veerle van Bun. Voor die instelling was het voor de oplevering van de huidige behuizing in gebouwen van de oude mijn van Winterslag zeven jaar geleden even behelpen. “Het begon echt uit noodzaak, maar we zijn het blijven doen. We willen verhalen over de stad en de regio brengen, op plekken die zelf ook al iets vertellen. Bij voorbeeld in voormalige logementshuizen of ten tijde van de dreigende sluiting van de Fordfabrieken in een voormalige Fordgarage. Soms liggen die thema’s sociaal of zelfs politiek gevoelig, maar je merkt op de locaties ook de betrokkenheid van de mensen. Of van de kinderen, bijvoorbeeld toen we een circusvoorstelling neerzetten in een Genkse wijk. Het geldt ook als een van onze beleidslijnen: de stad is ons podium.”

Iets oostelijker, in Sittard-Geleen, zijn veel van de plaatselijke kunstinstellingen, waaronder de schouwburg, opgegaan in het cultuurbedrijf De Domijnen. “Theater op locatie past bij onze filosofie”, zegt Mikos Pieters, hoofd podium. “Wij beschouwen een podium niet als een plek maar als een functie. >>

‘Wij beschouwen een podium niet als een plek maar als een functie.’

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

39

De Roovers tijdens een openluchtvoorstelling voor de Warande Turnhout. foto Bart Van der Moeren

Voorstellingen kunnen plaatsvinden op een traditionele plaats als een schouwburg maar zeker ook daarbuiten. Getrouw aan Shakespeares adagium All the world’s a stage.”

Het jaarlijkse Barockfestival zoekt de kerken in Sittard en omgeving op. Het museum van de Domijnen biedt een serie concerten. Geleen On Stage heeft locatietheater als belangrijkste uithangbord en neemt het publiek mee naar een brouwerij, een manege en het voormalige gemeentehuis van Geleen. Pieters: “Ook onze stadsintendanten Servé Hermans en Michel Sluysmans (Toneelgroep Maastricht) en ons huisgezelschap Het Laagland proberen andere ruimtes dan alleen de schouwburg.”

Het Parktheater in Eindhoven rekent als enige ook een deel van de producties in eigen huis tot de voorstellingen op locatie. Twee van de drie zalen, zowel de Philipszaal als de kleinere Kameleon, zijn over de volle lengte en breedte voorzien van alle mogelijke techniek. Programmeur Mons de Goede: “We kunnen er toneelbruggen omhoog en omlaag laten komen. Uit het niets een autobus laten verschijnen. We hebben hier bijvoorbeeld 3500 mensen binnen gehad met zeventien voorstellingen van Lampenmakers van Het Zuidelijk Toneel. Dat was een stuk speciaal voor ons gemaakt over de geschiedenis van Philips. Maar we willen ook nationaal en Europees de samenwerking gaan zoeken met theaters met mogelijkheden als de onze, zodat er meer van dit soort voorstellingen komen.”

De voorstellingen op locaties binnens- en buitenshuis trekken “een ander, jonger en avontuurlijker publiek”, merkt De Goede. “En al zijn de kaartjes meestal goedkoper en de producties zelf doorgaans juist duurder, we vinden het toch erg belangrijk om er serieus werk van te maken.”

Niet voor niets heeft De Goede niet programmeur maar ‘horizonhunkeraar’ op zijn visitekaartje staan.

40

THEATERMAGAZINE JEROEN

“Het meer traditionele theater zal altijd blijven bestaan, maar daarnaast zullen we als sector continu bezig moeten zijn met innovatie. Om publiek aan ons te blijven binden maar ook om concurrentie vanuit bijvoorbeeld de amusementsindustrie het hoofd te bieden.”

De Goede bespeurt bij jonge makers bovendien een toenemende behoefte aan spelen op locatie. Jackie Smeets van talentmakelaar VIA ZUID constateert hetzelfde: “Anders dan vorige generaties zijn ze niet meer zo erg gericht op het klassieke theater met zijn traditionele scheiding van zaal en podium en vaststaande afspraken. Deels is dat uit nood geboren. Ze hebben nu eenmaal vrij moeilijk toegang tot het reguliere circuit. Deels als heel bewuste keuze. Ze zoeken het op alle mogelijke manieren buiten de geijkte kaders: wat betreft thematiek, wat betreft samenwerking met andere kunstdisciplines en -uitingsvormen en dus ook wat betreft plek.”

In de praktijk blijkt theater buiten het theater nogal eens een lastige klus. Smeets: “Veel instellingen denken via bepaalde, ingesleten patronen. Een museum dat bijvoorbeeld theatermakers over de vloer krijgt, moet wennen aan een heel andere manier van werken. Het lijkt namelijk in weinig op het plaatsen of het ophangen van objecten. Mensen verwachten misschien nog wel een performance in de Jan van Eyck Academie in Maastricht, maar niet per se in het centrum van Roermond of ergens in een wijk. En wat vertel je en wat vertel je niet als je op dat soort plekken een tijdlang aan het opbouwen bent?”

Voor een orkest als de philharmonie zuidnederland spelen weer heel andere overwegingen. “Klassieke

‘We kunnen uit het niets een autobus laten verschijnen.’

JANUARI 2018

Theater

muziek is erg afhankelijk van een goede akoestiek”, vertelt artistiek programmeur Jos Roeden. “De eerste neiging is daarom om te kiezen voor de zekerheid van de concertzaal. Maar wij hebben de ambitie om hét orkest van ZuidNederland te zijn. Dat betekent dat behalve op de conventionele, ouderwetse manier concerten geven ook op Vertoning van West Side Story met live muziek van de philharmonie zuidnederland in Maastricht. foto Jean-Pierre Geusens andere manieren relevant proberen te zijn.

Dat kan betekenen dat je, zoals onlangs, om halftwee ’s nachts met een deel van je musici gaat spelen Ik heb geen last van op een dancefeest. Daar hebben twaalfhonderd bekeringsdrang.” studenten van genoten, jongeren die we anders Gerhard Verfaillie, nooit zouden hebben bereikt.” directeur van het Philharmonie zuidnederland wil liefst een paar keer cultuurcentrum Hasselt, per jaar een groots buitenevenement. “Zoals Opera vindt dat het ook “niet al te op de Parade in Den Bosch en het live begeleiden gek” moet worden. “Soms van de filmklassieker West Side Story waarmee we heb ik weleens het gevoel vorig jaar zevenduizend toeschouwers trokken. Het dat de slinger dreigt door mooiste is als het uitgroeit tot een traditie zoals het te slaan, dat theater op geval is bij het Bevrijdingsconcert op de Amerikaanse locatie een doel op zich, een soort heilige graal, aan begraafsplaats in Margraten.” het worden is. Ik geloof ook niet in de mantra dat Heylen, de programmeur van de Warande in voorstellingen buiten de schouwburg per definitie Turnhout, sluit niet uit dat een deel van de mensen meer en een ander publiek trekken. Dat hangt echt via voorstellingen op locatie ook de weg naar het af van de plek. Die is de ene keer drempelverlagend reguliere theater weet te vinden. “Maar dat is en de andere keer drempelverhogend. Maar eerst en voor ons geen doel op zich. Als cultuurhuis hopen vooral moet het spelen op locatie functioneel zijn.” we iedereen in onze regio minstens één keer per jaar en liefst meer te verleiden voor een van onze activiteiten. Waar en waarvoor is van minder belang.

‘Het live begeleiden van de West Side Story trok vorig jaar zevenduizend toeschouwers.’

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

41

School of moon (School van de maan) met twee professionele dansers, zes jonge ballerina’s, een tiental lokale kinderen en zes robots te zien op het grote podium van het cultuurcentrum Hasselt. foto Shonen, Marc da Cunha Lopes

H

et contrast kan nauwelijks groter. Aan de ene kant is er die enorme titel, van het kaliber van Woody Allens film Everything you always wanted to know about sex (but were afraid to ask): Als de deur gesloten is, mag je niet binnenkomen en anders misschien wel. Die kolossale vlag dek een volstrekt andersoortige lading, een juist heel kleine voorstelling. De slaapkamer van een kind vormt het bescheiden podium voor een dansvoorstelling, terwijl in diezelfde ruimte ook nog eens de toeschouwers (zes tot acht mensen) een plaatsje moeten vinden.

“Het is een buitengewoon intieme plek”, vindt Gerhard Verfaillie, artistiek leider van het Hasseltse Krokusfestival, dat de acht tot tien uitvoeringen van Als de deur gesloten

42

THEATERMAGAZINE JEROEN

Deze eenentwintigste editie zijn in zes dagen is… programmeert. “De slaapkamer tachtig voorstellingen te zien, andersoortige is een soort vrijplaats waar kinderen activiteiten zoals paneldiscussies met ongegeneerd blij kunnen zijn maar ook makers niet eens meegerekend. Het gaat om boos op zichzelf, familieleden en vrienden. performances voor jong en oud.

Vaak hangen ze vol verzamelde relikwieën, de puzzelstukjes van ‘Dat kinderen “Een goede Nederlandse benaming voor het gebodene heb ik eigenlijk de persoonlijkheid die zich aan het heel hard nog steeds niet”, zegt Verfaillie. vormen is. Het lijkt een bij uitstek lachen, terwijl “ ‘Kindertheater’ is een woord veilige plek, maar het is stilaan ook een uitkijkpost op de wereld volwassenen dat ik haat. ‘Familietheater’ vind ik ook niet passend. Misschien geworden. Via telefoon op laptop gissen naar moeten we net als de Fransen over kun je alles en iedereen binnenlaten. de reden of ‘theater voor alle soorten publiek’ Toch voelt een voorstelling, makers spreken. Want voorstellingen en toeschouwers toelaten in je zich betrapt met heel verschillende lagen kamer als een nog grotere stap.” voelen.’ en instapmogelijkheden zijn Het jaarlijkse Krokusfestival in de mooiste. Dat volwassenen Hasselt groeide in twee decennia heel hard lachen op bepaalde momenten uit tot een evenement van omvang. en kinderen zich afvragen waarom. En dat kinderen heel hard lachen, terwijl volwassenen JANUARI 2018

Het Hasseltse Krokusfestival zoekt dit jaar ook het kleinst mogelijke en meest intieme podium op. Yentl de Werdt danst in een kinderslaapkamer. “Het lijkt een bij uitstek veilige plek, maar het is stilaan ook een uitkijkpost op de wereld geworden. Via telefoon op laptop kun je alles en iedereen binnenlaten.”

Theater

D O O R PA U L VA N D E R S T E E N

Vertrekken vanuit de beweging gissen naar de reden of zich betrapt voelen.”

Op het Krokusfestival zijn heel grote producties, zoals bijvoorbeeld School of moon/School van de maan met twee professionele dansers, zes jonge ballerina’s, een tiental lokale kinderen en zes robots op het grote podium van het cultuurcentrum Hasselt. Als de deur gesloten is… is welhaast het andere uiterste. De Hasseltse danseres/choreografe Yentl de Werdt moet het doen met een zeer beperkt aantal vierkante meters, normaal gesproken het privédomein van een negenjarige plaatsgenote. Het echte werken aan de voorstelling moet nog beginnen.

“Maar van ingewikkelde dansmoves en opeenvolgende sprongen in de lucht zal het vanzelfsprekend niet gaan komen”, weet ze nu al. “Ik moet de locatie, de inrichting en het kind op me in laten inwerken en de

mogelijkheden gaan aftasten. Vertrekkend vanuit de beweging kan het altijd dans worden. Omdat je zo op iemands binnenwereld richt, moet het wel iets heel puurs worden.”

De Werdt danste al eerder in huiskamers.

Dat zijn in de regel niet alleen grotere, maar ook de meest openbare ruimtes van een woning. “Je slaapkamer heeft een heel ander karakter. Daar geef je veel meer van jezelf bloot. Als kind heb ik zelf zes jaar op internaat gezeten vanwege mijn dansopleiding. Ik weet nog hoeveel aandacht ik destijds zelf schonk aan de inrichting van mijn kamer daar.”

Gerhard Verfaillie: “Het cliché wil dat een danser de ruimte moet hebben. Juist in de omstandigheden die maken dat dit in dit geval niet zo is, zit hem de uitdaging. Het is theater met een zeker risico. Voor pakweg een verhalenverteller maakt de plek veel minder uit. Die kan op een toneelpodium uit de voeten en in huis- of slaapkamer, desnoods op een toilet.”

De Werdt vindt het vooral interessant om nu eens niet naar de doelgroep toe te

JANUARI 2018

werken, “maar echt het kind als startpunt voor een voorstelling te nemen. Wat ik ga doen, zal heel erg afhangen van wat ik aantref. Het meisje, waarvan de kinderkamer is, en haar leefwereld staan centraal. Ik ben heel erg benieuwd naar onze eerste ontmoeting.”

Verfaillie heeft bij vergelijkbare projecten in het verleden mooie dingen zien gebeuren.

“Een theatermaakster stond bij mensen eerst anderhalf uur voor een gesloten deur. Daarna werd geregeld dat een kind haar binnen kon laten voor de repetities. In afwachting van de komst van de ouders stelde de theatermaakster voor om samen de spaghetti te gaan maken. De ouders waren daardoor zo prettig verrast dat daarna alles zo’n beetje mogelijk was. Het kind was bij aanvang een erg gesloten karakter, maar bloeide helemaal op.

Het is nu de theaterschool gaan doen.”

Het Krokusfestival is van vrijdag 9 tot en met donderdag 15 februari te beleven in en rond cultuurcentrum Hasselt. ccha.be, krokusfestival.be

THEATERMAGAZINE JEROEN

43

Niet alleen zijn fans maar ook de muzikanten met wie hij werkte, hadden soms moeite om Bob Dylan te volgen. “Hij stuurde voortdurend andere kanten op”, zegt kenner Patrick Roefflaer.

Hij geeft een cursus van twee avonden als dit voorjaar in Genk tal van activiteiten rond de Amerikaanse bard worden georganiseerd.

D O O R PA U L VA N D E R S T E E N

DYLAN op een voetstuk

W

erken met Bob Dylan in een opnamestudio moet vaak een nachtmerrie zijn geweest. De zanger/gitarist vergat afspraken zo gauw ze gemaakt waren.

Liever volgde hij zijn intuïtie. De aanwezige techniek beschouwde Dylan vooral als belemmerend. De werkwijze vanaf de jaren tachtig, waarbij elk instrument afzonderlijk werd opgenomen, en nummers laag voor laag werden opgebouwd, stonden hem niet aan. Hij experimenteerde wel met nieuwe technische snufjes, maar zou het liefst opnemen op vooroorlogse wijze, met z’n allen rond één microfoon. Producers die veel zorg besteedden aan afmixen, moesten accepteren hoe Dylan hun werk te gladjes vond en eigenwijs koos voor onaf klinkende opnames.

“Soms leek het wel of Dylan er alles aan deed om zijn eigen werk te saboteren”, constateert Patrick Roefflaer, een in Genk woonachtige liefhebber, kenner en schrijver van het boek Bob Dylan in de studio. “Al heel vroeg in zijn loopbaan, zei Dylan: “Ik breek geen regels, omdat ik geen regels zie.” Aan dat uitgangspunt heeft hij zich gehouden. Vrijwel nooit koos hij het voor de hand liggende pad. Hij zette meestal heel

44

THEATERMAGAZINE JEROEN

‘Soms leek het wel of Dylan er alles aan deed om zijn eigen werk te saboteren.’

uiteenlopende muzikanten bij elkaar en deed er vervolgens alles aan om ervoor te zorgen dat ze nooit op hun gemak speelden. Het moest duidelijk zijn dat hij, Bob Dylan, de bus bestuurde.”

En toch beschouwen vrijwel alle mensen die met hem opnamen die sessies als hoogtepunten in hun carrière, merkte Roefflaer in de contacten die hij met hen had voor de samenstelling van zijn boek Bob Dylan in de studio. “Het zal te maken met Dylans faam maar zeker ook met het geniale van de man.”

Roefflaer (Tongeren, 1959) was een jaar of zeventien, toen hij Dylan ontdekte. “Ik zat volop in punk, luisterde naar the Clash en the Sex Pistols. Op een gegeven moment zag ik de documentaire Hard rain. Dylan trad op met een heel grote band, the Rolling Thunder Revue. Hijzelf schreeuwde meer dan dat hij zong. Dat alles met een gedrevenheid en een passie die ik kende van de punk. Kort daarna maakte ik nader kennis met zijn werk zijn lp’s uit die tijd, Blood on the tracks en Desire. Het viel me onmiddellijk op dat die albums, hoewel ze vrij kort na elkaar verschenen, in vrijwel niets op elkaar leken. Dat vond ik boeiend. Vergelijk dat eens met bijvoorbeeld the Ramones bij wie elk nummer zo ongeveer hetzelfde klinkt.”

Het viel in pre-internettijden niet mee om een beeld te krijgen van

JANUARI 2018

Muziek

Bob Dylan.

het volledige oeuvre van Dylan. “Alleen al door alle bootlegs, die in omloop waren, bleek de precieze discografie destijds al lastig te achterhalen. Wat hielp was dat hij in 1978 voor het eerst in Nederland kwam spelen. Muziekkrant OOR maakte bij die gelegenheid een special, waar zo’n beetje zijn hele geschiedenis instond. Daarna ben ik platen en boeken blijven kopen en verzamelde ik ook via de bibliotheek allerlei informatie.”

Roefflaer valt voor het totaalpakket Dylan.

“Hoewel het, misschien gek bij het luisteren naar een Nobelprijswinnaar voor de literatuur, begint met de sound. Een liedje moet me pakken. Als dat het geval is, ga ik dieper en duik ik in de teksten.” Niet alles wat Dylan doet, is welgedaan voor Roefflaer.

“Met de boodschap op zijn drie meest religieuze platen, Slow train coming, Saved en Shot of love, waarop hij waarschuwt voor de komende Apocalyps, heb ik bijvoorbeeld niet veel.”

Dylans betekenis voor de muziekgeschiedenis valt ondertussen nauwelijks te onderschatten, vindt de Genkse kenner van ’s mans oeuvre. “Hij staat met the Beatles op eenzame hoogte. Die band zette hem er midden jaren zestig toe aan om –tot afgrijzen van een deel van zijn fans– elektrisch te gaan spelen. Op zijn beurt liet hij the Beatles en alle andere artiesten zien dat teksten over meer konden gaan dan Love me do. Ietsje later ging hij nog dieper door zijn inspiratie te zoeken bij Franse schrijvers als Rimbaud. Dat leidde tot teksten die niet per se een lineair ‘Bob Dylan verhaal vormden, maar die wel bol stonden staat met van prachtige beeldentaal. Luister bijvoorbeeld the Beatles maar eens naar de tekst van Mr. tambourine op eenzame man.”

hoogte.’

Dylan in Genk: Expo platenhoezen Dylan, bibliotheek (12 maart-6 mei); Lezing Bob Dylan in de studio door Patrick Roefflaer, C-Mine (14 en 21 maart); Workshop songschrijven door Frank vander Linden (De Mens), C-Mine (18 maart); Film I’m not there, C-Mine (19 maart); Film Pat Garrett & Billy the Kid, C-Mine (26 maart); The man in me, Bob Dylan-sessie met Katia Vlerick, Jan de Smet, Saskia De Coster, Ewout Ceulemans, Patrick Roefflaer en Marc Didden bibliotheek (30 maart), workshop videoclip Villa Basta, bibliotheek (7 april) C-mine-cultuurcentrum.be tickets@genk.be

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

45

In de huid van

Chef-dirigent Dmitri Liss en slagwerker Han Vogel van de philharmonie zuidnederland praten het publiek bij over de Tweede van Sibelius alvorens de symfonie te laten klinken. “Als je meer over de achtergrond van een werk weet, ga je er ook heel anders naar luisteren.�

D O O R M A R K VA N D E V O O R T

46

THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

Muziek

Sibelius kruipen K

lassieke muziek is hot. Nederlandse klassieke musici excelleren wereldwijd en tv-shows als De tiende van Tijl en Podium Witteman ruimen flink de tijd in voor serieus klassiek. Aan het begin van de 21e eeuw blijkt klassieke muziek vooral muziek van en voor de toekomst.

Symfonieorkesten koesteren de volle schatkamer aan composities die ze beheren. Daar hoort ook de toegenomen verantwoordelijkheid bij om je publiek zo helder en hartstochtelijk mogelijk te informeren.

Bij philharmonie zuidnederland zijn ze niet bevreesd om te onderzoeken hoe ze hun publiek het beste kunnen bereiken. In de Tilburgse Concertzaal lanceert het orkest een nieuw initiatief onder de titel Meesterwerk Centraal. Daarin presenteren chef-dirigent Dmitri Liss en presentator/philharmonie-slagwerker Han Vogel de Tweede symfonie van Jean Sibelius. “In Tilburg zijn ze altijd geïnteresseerd in andere concertideeën om klassiek te presenteren. Het traditionele format van ‘ouverture-concerto-symfonie’ kan dan plaats maken voor een concertavond waarop één meesterwerk zeer uitgebreid centraal staat”, vertelt Jos Roeden, artistiek programmeur bij de philharmonie zuidnederland. “In deze tijd vol korte spanningsbogen en afleiding mag je je gerust afvragen hoe je de aandacht van het publiek het best kunt vangen. We hebben namelijk een schitterend muziekrepertoire tot onze beschikking.”

De philharmonie zuidnederland is ook gestart met de serie i-Classics.

Een serie concerten in onder meer de fraaie industriële omgeving van de Tilburgse Koepelhal. Klassieke muziek wordt dan gekoppeld aan theater, film of mode. De serie waaiert ook uit over andere steden. Zo worden de nieuwjaarsconcerten van de philharmonie (van 4 tot en met 6 januari) begeleid door films van de Brabantse regisseurs Paul en Menno de Nooijer. “De i-Classics concerten waren eerst gericht op studenten, maar we hebben gelukkig gemerkt dat een veel breder publiek erin geïnteresseerd is”, weet Roeden.

Tilburg loopt ook voorop met het pilotconcert van Meesterwerk Centraal. Nieuw is het idee niet. Zo heeft het Concertgebouworkest Amsterdam de serie Essentials waar presentator Thomas Vanderveken de symfonische meesterwerken toelicht. Maar de philharmonie wil er wel een persoonlijke draai aan geven. “Dmitri Liss is een gevoelsmens met een uitgesproken smaak. Zo ligt de Tweede van Sibelius hem nauw aan het hart. Presentator Han Vogel is een fantastische verteller en samen voeren ze het publiek door de symfonie. Een pianist begeleidt het stel en laat desgevraagd essentiële symfoniefragmenten horen.

Toepasselijke projecties verhelderen het verhaal. Ik zie zo een aantal schitterende Scandinavische landschappen voor me.”

Han Vogel is de gedroomde presentator voor dit nieuwe concertformat.

Een spontaan en bovenal relaxt spreker die menig concert van de philharmonie van levendige achtergrondinformatie voorziet. “Je kruipt als ware in de huid van de componist”, legt Vogel uit. “Waarom staan

die noten daar, en wat bedoelt de componist daar mee? Muziek is nooit zomaar opgeschreven. Een componist wil altijd iets uitdrukken, kijk maar naar Mahler. Sommige luisteraars willen alleen de muziek laten spreken. Die is al sterk genoeg. Maar ik denk daar anders over. Als je meer over de achtergrond van een werk weet, ga je er ook heel anders naar luisteren.” Ter voorbereiding duikt Vogel grondig in de partituur van Sibelius’ Tweede. “Hoe langer je met zo’n stuk bezig bent, hoe meer verdieping het oplevert.”

Presenteren zit in zijn bloed. “Het is spontaan gegroeid.

Ik heb een tijdje amateurorkesten gedirigeerd en toen wilde ik al mijn verhaal kwijt aan de mensen. Zo’n tien jaar geleden heb ik met een aantal orkestcollega’s een presentatiecursus gevolgd in mediapark Hilversum bij onder anderen Judith Bosch. Ik ben het blijven doen.

Voor veel collega’s is die dubbele focus op musiceren en presenteren best lastig. Ik kan gelukkig de rust vinden om zowel slagwerk als presentatie op me te nemen.”

Voor de philharmonie zuidnederland is Meesterwerk Centraal sowieso een interessant project. Het orkestbestuur heeft dit voorjaar initiatief genomen tot de oprichting van de Maastricht Centre for the Innovation of Classical Music. Roeden legt uit: “Aan de Universiteit Maastricht wordt nu wetenschappelijk onderzoek verricht naar nieuwe presentatievormen voor klassieke muziek. Als een soort ‘academisch’ orkest gaan we ideeën uitproberen. In 2019 worden de eerste onderzoeksresultaten in praktijk gebracht.”

Het concertavontuur stopt daar niet. Naast het Meesterwerk Centraal-concert in Tilburg, voert de philharmonie Sibelius ook uit in Eindhoven (24 februari) en Maastricht (25 februari). Daar wordt de symfonie gekoppeld aan eigentijds werk van Canadees Christos Hatzis en een compositieopdracht voor de Noorse gitarist Stian Westerhus. “Een ras-musicus die grote indruk op ons maakte tijdens festival November Music”, weet Roeden. “Hij schrijft speciaal een werk voor blazers en sologitaar. Ook met modern repertoire wil het orkest contrasten blijven opzoeken en een nieuw verhaal vertellen.”

Meesterwerk Centraal, philharmonie zuidnederland.

Presentatie Dmitri Liss en Han Vogel op vrijdag 23 februari om 20.30 uur in Concertzaal Tilburg. philharmoniezuidnederland.nl

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

47

(Advertentie)

Pop & Jazz AGENDA

Gerard van Maasakkers. Op 26 februari in Parktheater Eindhoven en op 3 maart in de Domijnen Sittard. foto Phile Deprez

Shirma Rouse - Aretha Franklin ‘The Queen of Soul’ Celebration Tour. Eerbetoon aan Aretha Franklin en kijkje in het leven van de vrouw, moeder en mens achter die soulstem. Op 13 januari om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl The Fortunate Sons - Creedence Clearwater Revival. ‘s Werelds beste CCR coverband biedt een trip down memory lane. Op 17 januari om 20.00 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl The Comet is Coming (UK). Genomineerd voor The Mercury Prize in 2016, een kruisbestuiving tussen Sun Ra, Frank Zappa en Jimi Hendix. Op 20 januari om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Tjens Matic. Arno Hintjens, 68 jaar ondertussen, vindt onze tijd veel te braaf en laat ons kennis maken met de opruiende jaren zeventig en tachtig. Op 20 januari om 20.15 in de Warande Turnhout. warande.be Gerard Alderliefste - Dubbel Leven. Prachtige nummers en verhalen van de singer-songwriter en verslavingsarts. Op 31 januari om 20.15 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Stef Kamil Carlens. Het nieuwe album van Stef Kamil Carlens is een terugkeer naar de pure muzikale pracht die we kennen van het Zita Swoon-oeuvre. Op 2 februari om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Bram Weijters Crazy Men. Avontuurlijke duik in vaderlandse jazzrock en fusion, vertrekkend van het album Here comes the crazy man van Koen De Bruyne.

Op 7 februari om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be Lennaert Nijgh theaterconcert - Een tip van de sluier. Eerbetoon aan een van de beste tekstschrijvers die Nederland ooit gekend heeft, Lennaert Nijgh. Op 7 februari om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl

48

THEATERMAGAZINE JEROEN

The Analogues - the White Album. The Analogues wagen zich aan de integrale uitvoering van The Beatles’ The White Album. Op 16 februari en 17 februari om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Het Zesde Metaal. Het vierde album Calais zorgde voor dé doorbraak, met een MIA voor beste album en een plek op Rock Werchter. Op 16 februari in de Warande Turnhout en op 22 februari om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. warande.be, c-minecultuurcentrum.be Gerard van Maasakkers - 40 jaar liedjes. Van Maasakkers kiest uit zijn dertien platen, een garantie voor een mooie, intieme avond met veelkleurige liedjes en anekdotes. Op 26 februari om 20.30 uur in Parktheater Eindhoven. Op 3 maart om 20.15 uur in Schouwburg de Domijnen Sittard. parktheater.nl dedomijnen.nl I Muvrini - Luminelli. Meest beroemde vocale groep uit Corsica komt na eerdere uitverkochte passages voor een derde keer terug naar CCHA. Op 1 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Pia Douwes - Seasons. Douwes zingt zich in verschillende muziekstijlen door de jaargetijden, van klassiek tot pop en musical. Op 3 maart om 20.00 uur in Parktheater Eindhoven. parktheater.nl Dana Winner - Uit bewondering. De beste stem van Belgie neemt u mee langs allerhande genres. Op 16 maart om 20.00 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. dedomijnen.nl Refugees for Refugees. Getalenteerde muzikale vluchtelingen vormen samen Refugees for Refugees.

Op 17 maart om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be Belpop Bonanza. De apostels van de Belpop zijn terug met verrassende verhalen uit de vaderlandse muziekgeschiedenis. Op 23 maart om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. c-minecultuurcentrum.be

JANUARI 2018

Kommil Foo - Schoft. Cabaret met sterke songs: Mich en Raf Walschaerts zingen hun ontroerendste, grappigste en meest memorabele liederen.

Op 29 maart om 20.00 uur in Schouwburg De Domijnen Sittard. Op 30 mei om 20.15 uur in C-mine cultuurcentrum Genk. dedomijnen.nl, c-minecultuurcentrum.be Scott Matthew & Rodrigo Leão. Op hun gezamenlijke cd Life is long worden stem en muziek verstrengeld in filmische composities en sublieme melancholie. Op 29 maart om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be SCHNTZL + LABtrio. Top dubbelaffiche met het beste van de New Wave of Belgian Jazz: jazz zoals je nog niet hoorde! Op 30 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Chad Lawson. Lawson weet klassieke muziek op onnavolgbare wijze toegankelijk te maken voor een groot publiek. Op 31 maart om 16.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be Julien Marchal + Emilie Levienaise-Farrouch + Joep Beving. Melancholische melodieën als balsem voor de ziel met als headliner Joep Beving, de meeste beluisterde nog levende pianist op Spotify. Op 31 maart om 20.00 uur in cultuurcentrum Hasselt. ccha.be The Infamous Roots Rielemans Family Orchestra.

Beste rootsmuziek voor iedereen die houdt van Emmylou Harris, Bob Dylan, The Neville Brothers en de muziek uit The Broken Circle Breakdown. Op 27 april om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be Craig Taborn Quartet. Downbeat Magazine, het belangrijkste jazztijdschrijft in de VS, noemde de Amerikaanse jazzpianist Craig Taborn de “visionair van de huidige jazzgeneratie”. Op 4 mei om 20.15 uur in de Warande Turnhout. warande.be

Een theatrale blind date wordt de Sneak Peek wel genoemd. En dat is een treffende typering. Het gaat om avonden met nog onbekende podiumkunstenaars die hun voorstelling nog niet helemaal hebben uitgebroed. De mensen in de zaal hebben dus geen idee wat er komen gaat.

Theater

DOOR EDO DIJKSTERHUIS

Kijkje in de keuken van de maker

Alone Together van Patrizio Bucci, gesteund door VIA ZUID, bij SALLY Dansgezelschap Maastricht. foto Nanang Setiawan

D

e Sneak Peek is een initiatief van VIA ZUID. Deze talentmakelaar voor de podiumkunsten springt hiermee in het gat dat is ontstaan nadat productiehuizen als Het Huis van Bourgondië waren wegbezuinigd. “Beginnende podiumkunstenaars hadden na hun opleiding plots geen plek meer om zich verder te ontwikkelen”, stelt Violien Vocks, programmeur van Parkstad Limburg Theaters. “Wij hebben als theater geen productiefunctie maar we vinden wel dat we een verantwoordelijkheid hebben op het gebied van talentontwikkeling. Vandaar dat we nu meedoen aan Sneak Peek.”

VIA ZUID doet de selectie voor het programma. Die is streng. Sneak Peek is immers geen open talentenjacht maar meer een soort artistieke incubator. Deelnemers zijn professionals, met een opleiding en een carrièrewens maar zonder veel ervaring.

Ook hun producties zitten nog in de ontwikkelfase. “Soms bevindt een voorstelling zich nog in een heel pril stadium, de andere keer is het verder uitgedacht”, vertelt Vocks. “Het is echt een kijkje in de keuken van de maker.”

Zoiets kun je niet rauw op het bord van kijker gooien, dat beseft Vocks zich ook. “Daarom doen we er een inhoudelijk programma omheen: iets voor en iets erna. De introductie kan een inleidend praatje zijn maar ook een korte film of een trailer. Die vorm is heel vrij zolang hij maar iets van houvast biedt.”

Minstens zo belangrijk als de aanloop is het natafelen. “In een informele setting wordt het publiek gevraagd om feedback te geven.

Vooral voor jonge makers, die vaak toch ‘Het publiek in een eigen bubbel leven, is dat van grote waarde, die reactie retour. En het publiek is is echt actief echt actief onderdeel van de ontwikkeling onderdeel van de maker.” van de De eerste Sneak Peek vond plaats op 15 ontwikkeling november en bevatte een danser, een dichter van de maker.’ en een muzikant. De volgende staan gepland voor 17 januari en 18 april. Met een prijs van vijf euro wordt de drempel bewust laag gehouden. En avontuurlijk ingestelde theaterbezoekers moet zo’n blind date toch aanspreken, denkt Vocks. “Wie weet ben je bij de eerste voorstelling van de nieuwe Ivo van Hove of Johan Simons.”

Sneak Peek. Op 17 januari (Jonge choreografen van SALLY dansgezelschap Maastricht) en op 18 april in Theater Heerlen. plt.nl, viazuid.com

JANUARI 2018

THEATERMAGAZINE JEROEN

49

Cabaretière Renate Reijnders toert al jaren door het land met een college over humor. “In Sittard ging een magische wereld voor me open.” D O O R E M I L E H O L L M A N

Z

e was zestien toen tante Karin haar nogal tegen haar zin mee nam naar de schouwburg in Sittard. Op het podium die avond: Karin Bloemen met haar allereerste solovoorstelling Bosje Bloemen (1989).

Ze had Bloemen al eens op tv gezien en vond haar stom en overdreven. Het werd niettemin een magische avond. “Ze zong, ze danste, ze improviseerde, in de zaal ving ik de geur van haarlak en grime op; ik kwam flabbergasted de schouwburg uit en dacht: dit wil ik ook.”

Bloemen voor Bloemen

Jos Brink. “Daar ging een magische wereld voor me open.”

Inmiddels toert Renate Reijnders al dik twee jaar langs de theaters met haar Toen Bloemen datzelfde jaar in haar humorcollege. Sterker: in februari doet ze de tournee Heerlen aandeed, kocht Renate Sittard voor de derde keer aan. In die tijd is Reijnders (Beek, 1973) een bosje bloemen de voorstelling gegroeid, vindt ze. voor Bloemen. Toen ze het Reijnders behandelt alle aspecten voor de voorstelling wilde ‘Stond van de humor aan de hand van afgeven aan de balie, spoorden ik daar, de actualiteit. En die verandert medewerkers haar aan te wachten en het na afloop aan meisje van voortdurend, haar show dus ook.

Donald Trump is dankbaar voedsel Karin Bloemen persoonlijk te de Mavo in voor de cabaretière. De humor ligt overhandigen. “Mijn God, stond Schimmert.’ op straat, weet de Beekse en dat ik daar, meisje van de mavo in zal ze haar publiek aan de hand Schimmert, in haar kleedkamer van voorbeelden (filmpjes, foto’s, met haar te praten. Ze was sketches) laten zien. In mei stopt de tour na ontzettend lief en raadde me aan om een drie jaar en gaat ze schijven aan een nieuw opleiding te doen om me de techniek eigen programma: Het Liefdescollege. te maken.”

Twintig jaar later, Renate Reijnders had in de tussentijd met het duo Reijn & Goed het Leids cabaretfestival gewonnen, kwam ze Bloemen tegen in de Haagse schouwburg op een evenement georganiseerd door Brigitte Kaandorp waar alle groten van het cabaret aanwezig waren zoals Freek en Youp. Paul van Vliet hield een toespraak waarin hij sprak over die ene man of vrouw die je inspireerde het vak in te gaan. “Jij was diegene voor mij”, zei Reijnders tegen Bloemen tijdens de after party. “En zij was blij met mij, al kon ze zich mij niet meer herinneren. Het was immers haar eerste show en zij hoopte dat ze iemand in de zaal kon inspireren.” Voor Renate Reijnders is de Sittardse schouwburg een belangrijke plek. Later zag ze er Jasperina de Jong en

50

Renate Reijnders, Humor College. Op 21 februari in schouwburg De Domijnen Sittard. renatereijnders.nl dedomijnen.nl

Renate Reijnders: “De humor ligt op straat.” foto Ingeborg Huisman THEATERMAGAZINE JEROEN

JANUARI 2018

VIA ZUID, Limburgs talentonwikkelaar en coproducent in de podiumkunsten steunt nieuwe makers op weg naar zelfstandigheid. In en vanuit Limburg.

VIA ZUID

VIA ZUID legt (nieuwe) verbindingen tussen makers en diverse partners, waaronder podia, festivals, overheid, maar ook het bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Om met elkaar kansen te creëren voor beloftevol talent en om het cultureel klimaat van Limburg te versterken.

Ook voor 2018 staan er weer meer dan twintig hybride VIA ZUID multitalenten, musici, theatermakers, performers en dansers klaar om de wereld te bestormen en te verrijken met hun werk.

MAMI IZUMI foto Audrey Wang

VOLG AKERS M NGE E O J E PRILL T DEZ E H F VANA EGIN. B KEN! J I K KOM M ID.CO U Z A .VI WWW

AKATAK/LOTTE MILDER PLAYFIELD./ TIM DE PAEPE RITA HOOFWIJK MARIE VAN VOLLENHOVEN MARIA DOMINGUEZ PEREZ ANNET BREMEN MARIO LEKO GERMAINE SIJSTERMANS MARTIN HARRIAGUE PATRIZIO BUCCI ROSHANAK MORROWATIAN CELINE DAEMEN JELLE STIPHOUT NORA RAMAKERS AUDREY APERS RYAN DJOJOKARSO SILKE VAN KAMP MERLIJN HUNTJENS EMILIE POS LUBERT PRIEMS GILLES GROOT

PETRONELLA TORIN BRENDAN GIJZEN NIENKE NASSERIAN NILLESEN erlen k in He aters e e MAMI IZUMI P k e Snea urg Th d Limb ALLY & a t s ABEL ENKLAAR k r a P met S 17 jan SIEN VANMAELE 18 april SAM SCHEUERMANN en

ID VIA ZU aastricht M p e lgro Tonee LAB t n e l t Ta astrich hal Ma il n e d r o B 1 apr 20 & 2

SIEN VANMAELE foto Dries Segers

TIMELINE foto Arno de Pooter - Bleach 01

KOMT NAAR

HET ZUIDEN!

OTHELLO

Vr 23 februari Helmond Wo 28 februari Roosendaal

Met de hartslag van een videoclip hnt.nl/hetzuiden

DE HERENIGING VAN DE TWEE KOREA’S Di 20 maart Eindhoven Wo 4 april Heerlen Wo 9 mei Breda

Tintelt als een glas champagne

LIAT WAYSBORT BITTER SWEET DANCE Remake van Ohad Naharins ‘The Sinking of the Titanic’ Onheil overvalt de dansers, maar ze gaan niet zomaar ten onder.

28 DEC Vrijthof Theater 07 FEB Stadsschouwburg Utrecht 21 MAA Parkstad Limburg Theaters 09 MEI Theater de Nieuwe Vorst

BITTERSWEETDANCE.COM

DE ORESTEIA Vr 20 april Eindhoven Vr 11 mei Heerlen

Must-see voor de theaterliefhebber