PLEASED TO MEET YOU

Beyoncé te paard

‘You know what capitalism is? Getting fucked!’

Het probleem Het zevende album van Beyoncé is al veertien nummers onderweg. Ze heeft ons langs de house uit de van Amerika jaren negentig geleid, heeft Donna Summer geëerd, maar ook Grace Jones uit de jaren tachtig als gast verwelkomd en Nile Rodgers van Chic uit de jaren zeventig, dit jaar nog present op het Pinkpop-podium. Hoe sterk haar zanglijnen zijn, blijkt wel uit de a capella versie van Break my Soul: geen beat meer, even goed. Ook heeft ze, even subtiel als fenomenaal, verwezen naar de Capitoolbestorming, en wel aan de hand van het nieuwe archetype van de verongelijkte burgerlijke ontevredenheid: Karen. Dus dacht ik, op basis van de titel America Has a Problem, dat ze nu racisme zou aanklagen, of ongelijkheid, of politiegeweld, of vrouwenhaat. Het is de eerste zin die langskomt in dit veertiende nummer van haar jongste album Renaissance, in een sample van het gelijknamige nummer uit 1990 van rapper Kilo Ali. Die voegde wel nog, tussen haakjes weliswaar, een woord aan die titel toe, namelijk de aard van dat probleem: cocaïne. Precies dat blijkt het onderwerp van Beyoncé’s nummer, niet zozeer als aanklacht, maar als verleidingsspel en woordspel. ‘Your ex-dealer (is) dope, but it ain’t crack enough’. En ja, daar is ‘ie: ‘Put it on the map, then we right back/ Call me when you wanna get hi-i-iigh / Tony Montana with the racks.’ Waar drugs, stapels cash geld of de combinatie van beide voorbijkomen in de popcultuur, is Tony Montana niet ver weg. Ik kan geen film-icoon bedenken dat, vooral in de hiphopcultuur, vaker opduikt; ik kan er wel vele bedenken die ik inspirerender vind. Van Rocky tot Creed, van Obi-Wan Kenobi tot Yoda. Zelfs als maffia of drugsgeld het criterium zijn. Tony Soprano! Walter White uit Breaking Bad! Omar Little uit The Wire! Maar nee, het is altijd Tony Montana, en dan in de rol van Al Pacino, in Scarface, de herverfilming door Brian De Palma uit 1983. Zijn het die oneliners van hem? ‘You don’t have the guts to be what you wanna be! You need people like me so you can point your fuckin’ fingers and say, “That’s the bad guy!”.’ De volledige tirade zit integraal als sample in Rebel 4 Life, het legendarische debuut van de Maastrichtse hardecoreband Backfire!. Eveneens iconisch: ‘I always tell the truth. Even when I Iie.’ En in zijn duiding van het kapitalisme is Tony Montano een stuk bondiger dan Karl Marx: ‘You know what capitalism is? Getting fucked!’ En dan is er natuurlijk nog ‘Say hello to my little friend!’. Meteen nadat hij samen met die kleine vriend nog een deel van zijn vijanden uitschakelt, laat Montana zelf het leven. Stinkend rijk, maar jong en gewelddadig gestorven, en niets van waarde achtergelaten. Een voorbeeld voor ons allen! Tony Montana is een van de meest wonderlijke iconen in Beyoncé’s America Has a Problem. LEON VERDONSCHOT