www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
9
f
t
4
18436_ps_hl_4a_os.indd 1-3
3
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
9
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
c
ISBN: 978.90.487. 1843.6
4
2e druk
4
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)
s
Dtp Hans van Loon
4a
a
Font blokschrift Sander Neijnens
handleiding
3
Illustraties Ann de Bode
z
Auteurs Maria van Gils Leon Legierse Marion van der Meulen Judith Veldhuizen
p
handleiding 4a
PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 4A
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix 3
3-3-2015 15:02:18
schrijfboek 4a • les 17-basisles, pagina 18 Materialen Schrijfboek 4a, pagina 18 Leerkrachtassistent 4 (LKA) Letterposter 4 Uitlegkaarten 4, pagina 2324 Pen en kleurpotloden Differentiatie verbonden schrift: oefenboek 4a, pagina 12, lijntjesschrift 646 Differentiatie blokschrift: liniatuur
Lesdoel Aanleren hoofdletter L. Toepassen hoofdletter L in (topografische) namen en een zin. Houding en beweging Voldoende afstand potloodpunt – vingers.
Lesorganisatie
Werkvormen:
Lesfase Doel Terugblik Instructie Inoefening Verwerking
Lesactiviteiten Verbonden schrift Blokschrift Aanleren en toepassen L. Koppeling l – L. Instructie L. Verbinding vanaf L~. Instructie L. Verkennen L. Oefenen L. Schrijven L in woorden en een zin.
Evaluatie
Aandachtspunten L. Delen best gelukte L.
L
Doel De leerlingen leren de hoofdletter L. Schrijf een naam met een L (bij voorkeur van een leerling) als voorbeeld op het bord. Terugblik Wijs op de woorden met hoofdletters in deze schrijfles. De hoofdletters staan aan het begin van de zin en (topografische) namen. Bekijk de kleine letter l en de hoofdletter L. Bespreek de overeenkomsten en verschillen. LKA (letterspel), letterposter. Instructie Geef instructie voor het schrijven van de L. Laat de hoofdletter zien met en zonder audi tieve ondersteuning. Laat zien hoe de L wordt verbonden met l. Benadruk het punt van de verbinding vanuit L~ en wijs op de grootte van de L (L staat tus sen de schrijflijn en de hulplijn). LKA ( en uitlegbord).
Blokschrift
dA A dA dA d LA dA d
Auditieve ondersteuning Een lijn naar beneden – een streep. Aandachtspunten • L raakt de hulplijn. • L zonder liggend streepje op de schrijflijn wordt I.
Zelfstandig
Houding ( ). Beweging ( ). Geef commando’s: wijsvinger links, middelvinger rechts, duim rechts, pink links, etc.
Lesactiviteiten
Aandachtspunten • L raakt de hulplijn. • L heeft onder een golfje, zoals z. • Verbinding L~: doorgaande lijn vanuit de L.
Begeleid
Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Voldoende afstand potloodpunt – vingers. Beweging ( ). Oefening 10x of geef commando’s (buig/strek).
Verbonden schrift
Auditieve ondersteuning Een boog – een lijn naar beneden – een golf.
Didactische achtergrond In deze schrijfles staat de hoofdletter L cen traal. In het verbonden schrift heeft de L – in vergelijking met de kleine letter l – een com pleet andere vorm. Dit maakt het belangrijk om de vorm van de hoofdletter goed in te oefenen.
Inoefening Oefen de hoofdletter L. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning. LKA ( ). Laat de L met kleurpotlood of pen 5x vlot overtrekken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de oefening nog een keer met een andere kleur. Laat de L met pen 6x schrijven in het lege vlak. Schrijfboek 4a, uitlegkaart L.
Verwerking Leerlingen schrijven de L. Ze werken toe naar het schrijven in liniatuur. Laat na elke regel de best gelukte L markeren. Leerlingen schrijven de twee (topografi sche) namen en de zin in de liniatuur. Laat de best gelukte L markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 4a. Evaluatie Bespreek het schrijven van de hoofdletter L. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte L. LKA (eindspel), schrijfboek 4a. Differentiatie verbonden schrift Hoofdletter L extra oefenen: oefenboek 4a, LKA ( ), uitlegkaart L. Schrijven bij de kop ‘Leeuw lust koffie in Leiden’: lijntjesschrift. Differentiatie blokschrift Hoofdletter L extra oefenen: liniatuur, LKA ( ). Schrijven bij de kop ‘Leeuw lust koffie in Leiden’: liniatuur.
38
18436_ps_hl_4a_bw.indd 38
3-3-2015 16:45:37
schrijfboek 4a • les 18-basisles, pagina 19 Lesdoel Verbinden kleine letters in woorden met ~aai, ~ooi, en ~oei. Schrijven en verbinden hoofdletters K en L in (topografische) namen en een zin. Sluit aan bij Spelling woorden met ~aai, ~ooi, en ~oei. Houding en beweging Juiste potloodgreep.
Materialen Schrijfboek 4a, pagina 19 Leerkrachtassistent 4 (LKA) Letterposter 4 Uitlegkaarten 4, pagina 2124 Pen en kleurpotloden Registratieblad / kopieerblad 48 Differentiatie verbonden schrift: lijntjesschrift 646, kopieerblad 30 Differentiatie blokschrift: liniatuur, kopieer blad 24.
Didactische achtergrond Deze les is een herhalings en toepassingsles. Leerlingen schrijven woorden met ~aai, ~ooi, en ~oei. Bij het verbonden schrift wordt geen hulp meer geboden in de vorm van de picto’s ‘bergje’ en ‘bruggetje’. Ook herhalen ze het schrijven en verbinden van de hoofdletters K en L.
A
Lesorganisatie Lesfase Doel
Terugblik Instructie
Verwerking Evaluatie
Lesactiviteiten Verbonden schrift Automatiseren kleine letters en verbindingen in woorden met ~aai, ~ooi, ~oei. Schrijven en verbinden K en L in woorden en zin. Schrijven hoofdletters K en L. Positionering K en L in liniatuur. Verbindingen vanaf K~ en L~.
Werkvormen: Blokschrift Automatiseren kleine letters en letterspatiëring in woorden met ~aai, ~ooi, ~oei. Schrijven K en L in woorden en zin Spatiëring woorden en zin met K en L.
Schrijven K en L in woorden en een zin. Bespreken aandachtspunten. Delen best gelukte woord.
Verbonden schrift
haai Aandachtspunten • Verbinding naar ~i: bergje of brug getje met scherpe hoek. • K raakt de hulplijn. K raakt ook met de schuine streep de hulplijn. Verbinding K~: vanaf haakje. • L raakt de hulplijn. L heeft onder een golfje, zoals z. Verbinding L~: doorgaande lijn vanuit de L.
Blokschrift
AAAAAA dddddd haai
Aandachtspunten • Spatiëring letters: alle letters even dicht bij elkaar. Spatiëring woor den: gebruik paperclip. • K raakt de hulplijn. K raakt ook met de schuine streep de hulplijn. • L raakt de hulplijn. L zonder lig gend streepje op schrijflijn wordt I.
Begeleid
Zelfstandig
Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Juiste potloodgreep.
B C D E
Beweging ( ). Houding ( ).
Beweging (
F G
).
H
Lesactiviteiten
tuur. Ze markeren het best gelukte woord. LKA (spiekbord), schrijfboek 4a.
Doel De leerlingen oefenen hoofdletters en verbin dingen. Ze schrijven woorden met de spel lingmoeilijkheid ~aai, ~ooi, ~oei en topografi sche namen met de hoofdletters K en L. Terugblik Haak in op het woord ‘haai’. Kennen de leerlingen nog meer woorden op ~aai? Laat ze ook rijmen op ~ooi en ~oei. Herhaal de instructie voor het schrijven van de hoofdlet ters K en L. LKA (letterspel en ), letterposter. Instructie Toon twee namen op het digibord: ‘Kiki’ en ‘Levi’. Benadruk het punt waar de kleine letter wordt verbonden met de hoofdletter. Wijs op de positionering van beide hoofdletters in de liniatuur en de verhouding tot de kleine letters. LKA ( en uitlegbord). Verwerking Leerlingen schrijven rijmwoorden op haai, roei en kooi. Ze kiezen beginletters uit de gegeven leesletters. Laat in elke rij het best gelukte woord markeren. Leerlingen schrijven topografische namen met de hoofdletters K en L. Ze markeren het best gelukte woord. Leerlingen schrijven een zin met hoofdlet ters en spellingmoeilijkheid in de linia
Evaluatie Bespreek de geschreven woorden en zin nen. Focus op de aandachtspunten. Leer lingen delen hun best gelukte woord. Dit is een goed moment om eventueel ander schrijfmateriaal te kiezen. Laat de leerlingen hun pen beoordelen. Bevalt deze of willen ze een andere proberen? De eventuele nieuwe penkeuze registreert u op registratieblad 48. LKA (eindspel), schrijfboek 4a, registratie blad. Differentiatie verbonden schrift Hoofdletters K en L extra oefenen: lijntjes schrift, LKA ( ), uitlegkaarten. Specifieke aandachtspunten: kopieerblad. Woorden schrijven met ~aai, ~ooi, ~oei: lijntjesschrift. Differentiatie blokschrift Hoofdletters K en L extra oefenen: linia tuur, LKA ( ). Specifieke aandachtspunten: kopieerblad. Woorden schrijven met ~aai, ~ooi, ~oei: liniatuur.
I J K L M N O P Q R S T U V W X IJ Z
39
18436_ps_hl_4a_bw.indd 39
3-3-2015 16:45:39
www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
9
f
t
4
18436_ps_hl_4a_os.indd 1-3
3
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
9
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
c
ISBN: 978.90.487. 1843.6
4
2e druk
4
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)
s
Dtp Hans van Loon
4a
a
Font blokschrift Sander Neijnens
handleiding
3
Illustraties Ann de Bode
z
Auteurs Maria van Gils Leon Legierse Marion van der Meulen Judith Veldhuizen
p
handleiding 4a
PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 4A
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix 3
3-3-2015 15:02:18