9
t
4
18740_ps_HL4b_os.indd 1-3
3
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
9
www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
f
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
c
ISBN: 978.90.487. 1874.0
4
2e druk
4
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie)
s
Dtp Hans van Loon
4b
a
Font blokschrift Sander Neijnens
handleiding
3
Illustraties Ann de Bode
z
Auteurs Marion van der Meulen Leon Legierse Maria van Gils Judith Veldhuizen
p
handleiding 4b
PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 4B
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix 3
09-09-14 09:54
schrijfboek 4b • les 19-basisles, pagina 14 Lesdoel Hoofdletters B, D en R. Sluit aan bij Spelling woorden met een stomme ~e. Houding en beweging Voeten op de grond en billen achterin.
Materialen Schrijfboek 4b, pagina 19 Leerkrachtassistent 4 (LKA) Letterposter 4 Uitlegkaarten 4 Pen, kleurpotlood Differentiatie verbonden schrift: oefenboek 4b, pagina 8, kopieerblad 2, liniatuur Differentiatie blokschrift: kopieerblad 2, liniatuur
Lesorganisatie Lesfase Doel
Werkvormen:
Verwerking
Lesactiviteiten verbonden schrift Blokschrift Hoofdletters B, D en R. Verbindingen vanaf B~, D~ en R~. Spatiëring letters in woorden. Spelling woorden met stomme ~e, zoals vrienden. Instructie vorm B, D en R. Instructie verbindingen B~, D~ en R~. Instructie spatiëring letters in woorden. Opdrachten schrijfboek 4b.
Evaluatie
Bespreken aandachtspunten. Delen best gelukte woord of zin.
Terugblik Instructie
Verbonden schrift
vrienden Aandachtspunten Lettervormen: • B: twee bogen (D). • D: één grote boog tot de schrijflijn (P). • R: kleine boog gevolgd door schuine streep (B). Verbindingen: • vanaf B~ en D~: stukje terug over de lijn. • vanaf R~: schuine streep gaat over in verbinding naar volgende letter. Spatiëring lange woorden: • rustpunt mag, maar niet zicht baar. Blokschrift
AAAAAAAA dddddddd vrienden
Aandachtspunten Lettervormen: • B: twee bogen (D). • D: één grote boog tot aan schrijf lijn (P). • R: kleine boog gevolgd door schuine streep (B). Spatiëring lange woorden: • alle letters even dicht bij elkaar.
Didactische achtergrond In deze les staan de hoofdletters B, D en R centraal. Zowel in het verbonden schrift als in het blokschrift bevatten deze hoofdletters een combinatie van een rechte stok en een gebogen lijn. Leerlingen focussen bovendien op de letterspatiëring in langere woorden.
Lesactiviteiten Doel Vertel dat de leerlingen vandaag de hoofdlet ters B, D en R gaan schrijven. Het zijn alle drie hoofdletters met een boog en een rechte lijn. Terugblik Laat het woord ‘vrienden’ zien. Herhaal de uitleg over tweelettergrepige woorden met de klemtoon op één lettergreep en de letter e die je uitspreekt als u: /vriendu/. Laat leerlingen meer woorden noemen met een stomme e. LKA (woordspel). Instructie Geef instructie voor het schrijven van de hoofdletters B, D en R. Wijs op de bogen en de rechte lijnen. Laat eventueel de letterfilmpjes zien. Schrijf op het (digi)bord een (leerling)naam met B~ of D~. Benadruk dat de verbinding vanuit B~ of D~ een stukje teruggaat over de letter. Laat leerlingen de naam meeschrijven in de lucht of op de tafel. Ondersteun met audio, bijvoorbeeld ‘Ben’: Hoofdletter B, pen niet optillen, stukje terug over de letter, bergje naar ~e, bergje naar ~n. LKA ( en uitlegbord), letterposter, uit legkaarten.
Begeleid
Zelfstandig
Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Voeten op de grond en billen achterin. Beweging ( ). Houding ( ). Beweging ( ). Oefening 3x of geef commando’s.
Leerlingen schrijven namen met B~, D~ en R~ in de juiste rij. Ze mogen daar hun eigen naam of die van klasgenootjes bij schrijven. Laat bij elke opdracht het best gelukte woord of de best gelukte zin markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 4b, letterpos ter, uitlegkaarten. Evaluatie Bespreek de geschreven woorden. Herhaal de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte woord of zin. LKA (eindspel), schrijfboek 4b, uitlegkaar ten. Differentiatie verbonden schrift Extra oefenen B, D, R: oefenboek 4b, pag. 8 (Let op: ook in te zetten als extra les. Zie les 21), kopieerblad 2. Tien namen schrijven met B~, D~ of R~: liniatuur. Differentiatie verbonden schrift Extra oefenen B, D, R: kopieerblad 2. Tien namen schrijven met B~, D~ of R~: liniatuur.
Verwerking De leerlingen schrijven woorden op ~en, ~er en met ge~ in de juiste rij. Leerlingen maken twee vraagzinnen met de gegeven woorden.
40
18740_ps_HL_4b_bw.indd 40
09-09-14 09:54
schrijfboek 4b • les 20-basisles, pagina 15 Materialen Schrijfboek 4b, pagina 15 Leerkrachtassistent 4 (LKA) Letterposter 4 Uitlegkaarten 4 Pen, kleurpotlood Differentiatie verbonden schrift: oefenboek 4b, pagina 8, kopieerblad 2, 4 en 31, liniatuur Differentiatie blokschrift: kopieerblad 2 en 25, liniatuur
Lesdoel Schrijfletters B/b, D/d, P/p en R/r. Sluit aan bij Spelling woorden op ~eer, ~eur en ~oor. Houding en beweging Voldoende afstand potloodpunt – vingers.
Lesorganisatie Lesfase Doel Terugblik Instructie
Werkvormen:
Lesactiviteiten verbonden schrift Blokschrift Schrijfletters B/b, D/d, P/p en R/r. Verbindingen vanaf B~, D~, P~ en R~. Spatiëring: letters in woord. Spelling woorden op ~eer, ~eur, ~oor, zoals peer.
Verwerking
Instructie vormen B/b, D/d, Pp, R/r. Instructie verbindingen B~, D~, P~ en R~. Opdrachten schrijfboek 4b.
Evaluatie
Bespreken aandachtspunten. Delen best gelukte woord.
Verbonden schrift
peer Aandachtspunten Lettervormen: • hoofdletters lijken niet op kleine letters (Bb, Dd, Pp, Rr). Verbindingen: • vanaf B~ en D~: stukje terug over de lijn. • vanaf R~: lettervorm gaat over in verbinding. • vanaf P~: verbinding start op schrijflijn.
Aandachtspunten Lettervormen: • hoofdletters lijken niet op kleine letters (bB, dD, rR). • kleine letters lijken op elkaar: b – d – p. • verschil in grootte P – p.
Begeleid
Zelfstandig
Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Voldoende afstand potloodpunt – vingers. Beweging ( ). Oefening 10x of geef commando’s. Houding ( ).
Instructie spatiëring letters in woord. Beweging ( ). 3x met schrijfhand, dan niet schrijfhand, dan schrijfhand.
Lesactiviteiten Doel Vertel dat de leerlingen woorden gaan schrij ven met hoofdletters die een compleet an dere vorm hebben dan hun kleine letter. Ook schrijven ze veel woorden met een e. Terugblik Bekijk het woord ‘peer’. Laat een leerling het woord uitspreken en aangeven wat er lastig aan is (woord op ~eer). Laat benoemen welke moeilijke woorden de leerlingen de afgelopen twee weken hebben geschreven (woorden met schr~, ~ei~, ~nk, ~ng, ~ieuw, ~eeuw, ~uw, ~eer, ~eur, ~oor en een stomme ~e). LKA (woordspel).
Blokschrift
AAAAAAAA dddddddd peer
Didactische achtergrond Leerlingen schrijven in deze schrijfles woor den met spellingmoeilijkheden uit voor gaande lessen. Ze oefenen zo ongemerkt de kleine letters en hun verbindingen. Ook staan hoofdletters centraal die qua vorm op elkaar lijken en compleet anders zijn dan hun bijbe horende kleine letter.
Instructie Herhaal de instructie voor het schrijven van de hoofdletters B, D, P en R. Laat eventueel de letterfilmpjes zien. Zet de hoofdletters op het (digi)bord en schrijf de bijbehorende kleine letters eraan vast. Bespreek eventueel de verschillen tussen de kleine letters en de hoofdletters. LKA ( en uitlegbord), letterposter, uit legkaarten.
De leerlingen luisteren naar de geluiden in de klas. Ze schrijven op wat ze horen. Laat na elke opdracht het best gelukte woord markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 4b, letterpos ter, uitlegkaarten. Evaluatie Bespreek de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte woord en de geluiden die ze gehoord hebben. LKA (schijnwerper), schrijfboek 4b, uitleg kaarten. Differentiatie verbonden schrift Extra oefenen B, D, P, R: oefenboek 4b, pag. 8 (Let op: ook in te zetten als extra les. Zie les 21), kopieerblad 2 en 4. Extra oefenen verbindingen naar ~r: kopi eerblad 31. Woordweb maken rondom het woord ‘oor’: liniatuur Differentiatie blokschrift Extra oefenen B, D, P, R: kopieerblad 2 en 25. Woordweb maken rondom het woord ‘oor’: liniatuur.
Verwerking De leerlingen vullen een woordweb rond om ‘peer’. Er zijn hier geen foute keuzes. Leerlingen bedenken een ding en twee namen met de (hoofd)letters Bb, Dd, Pp en Rr.
41
18740_ps_HL_4b_bw.indd 41
09-09-14 09:54
9
t
4
18740_ps_HL4b_os.indd 1-3
3
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
9
www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
f
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
c
ISBN: 978.90.487. 1874.0
4
2e druk
4
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie)
s
Dtp Hans van Loon
4b
a
Font blokschrift Sander Neijnens
handleiding
3
Illustraties Ann de Bode
z
Auteurs Marion van der Meulen Leon Legierse Maria van Gils Judith Veldhuizen
p
handleiding 4b
PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 4B
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix 3
09-09-14 09:54