21726_ps_HL_5a_os.indd 1-3
789048 721726
9
4
9
f
t
ISBN 978-90-487-2172-6
3
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
9
www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
4
1e druk ISBN: 978.90.487.2172.6 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
c
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (fondsverantwoordelijke), Caro Werst (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)
4
Dtp Hans van Loon
s
Font blokschrift Sander Neijnens
5a
a
Illustraties Ann de Bode
handleiding
3
Uitwerkauteur Maril Rijks
z
Auteurs Marion van der Meulen Leon Legierse Judith Veldhuizen Maria van Gils
p
handleiding 5a
PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 5A
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix 3
21-04-15 22:34
Blok 1 • Wonen • Les 3 • schrijfboek 5a, pagina 4 Materialen verbonden schrift Schrijfboek 5a VS, pagina 4 Oefenboek 5 VS, zie schema pagina 21 Leerkrachtassistent 5a (LKA), les 3 Uitlegkaarten 4-8 VS, pagina e, i Letterposter 4-8 Letterkaart VS Pen, kleurpotlood
Lesdoel Schrijven tweetekenklinkers, zoals ei. Sluit aan bij Spelling: woorden met ei. Houding en beweging Pen tussen duim en wijsvinger.
Lesorganisatie
Werkvormen:
Lesfase Doel Terugblik
Lesactiviteiten verbonden schrift Schrijven ei. Spelling woorden met ei, zoals paleis.
Blokschrift
Instructie
Instructie vorm ei. Instructie spaties in woorden met een tweetekenklinker.
Verwerking
Instructie vorm ei. Instructie verbinding vanaf ei~, naar ~ei en van e~ naar ~i. Opdrachten schrijfboek 5a.
Evaluatie
Bespreken opdrachten en aandachtspunten. Delen best gelukte woord met ei.
Didactische achtergrond Het schrijven van tweetekenklinkers is voor sommige leerlingen lastig. De volgorde van bijvoorbeeld de e en i (ei of ie) en de a en u (au of ua) kan lastig zijn. Zeker bij kinderen die het blokschrift leren, moeten de tweetekenklinkers goed geautomatiseerd worden. Het vaak schrijven draagt hiertoe bij. In deze les concentreren ze zich op de letter ‘ei’. Verbonden schrift
paleis Aandachtspunten • Lettervorm ei (eerst e, dan i). • Verbinding e~ (half bergje) naar ~i (scherpe hoek). Blokschrift
AAAAAAAA paleis Aandachtspunten • Lettervorm ei (eerst e, dan i). • Spatiëring ei (e en i dicht bij elkaar). • Spatiëring woorden in zinnen.
Materialen blokschrift Schrijfboek 5a BS, pagina 4 Oefenboek 5 BS, zie schema pagina 21 Leerkrachtassistent 5a (LKA), les 3 Uitlegkaarten 3-8 BS, pagina e, i Letterposter 4-8 Letterkaart BS Pen, kleurpotlood
Begeleid
Zelfstandig
Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Pen tussen duim en wijsvinger. Beweging ( ). Let op: pengreep met schrijfhand. Houding ( ). Pengreep.
Beweging ( ). Geef de vormen aan: cirkel, vierkant, driehoek.
Lesactiviteiten Doel Vertel dat de leerlingen in deze les extra aandacht besteden aan de letter ei. Terugblik Laat het woord ‘paleis’ zien. Herhaal de spellingregel voor woorden met ei. (Woorden met ei of ij kun je niet horen, die moet je onthouden.) In de spellingles hebben de leerlingen woorden geleerd met een ei. Schrijf er een paar op het (digi)bord (keizer, paleis, lakei, eiland, geheim). LKA (woordspel). Instructie Geef instructie voor het schrijven van de letter ei. Laat eventueel het letterfilmpje zien. Laat de letter ei schrijven op tafel. Zet het woord ‘paleis’ op het (digi)bord. Wijs op de verbindingen vanaf ei~ en naar ~ei en op de verbinding van e~ naar ~i. Benadruk bij leerlingen die blokschrift schrijven, dat tweetekenklinkers als ei, au en oe dicht bij elkaar geschreven moeten worden. LKA ( en uitlegbord), letterposter, uitlegkaarten.
Leerlingen schrijven een gedicht met eiwoorden. Laat de best gelukte woorden met ei markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 5a, uitlegkaarten / letterkaart. Evaluatie Bespreek de oefeningen. Herhaal de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte woord. Leerlingen kunnen hun werk ook zelfstandig nakijken met het nakijkblad in de LKA. LKA (nakijkblad), schrijfboek 5a. Differentiatie Oefenboek 5, uitlegkaarten.
Verwerking De leerlingen schrijven de woorden en letten extra op de ei. De leerlingen schrijven woorden in de juiste rij: staat de ei vooraan, achteraan of in het midden?
28
21726_ps_HL_5a_bw.indd 28
19-05-15 16:43
Blok 1 • Wonen • Les 4 • schrijfboek 5a, pagina 5 Lesdoel Schrijven ronde letters: a, d, g. Sluit aan bij Taal: zelfstandige naamwoorden en lidwoorden. Houding en beweging Pen tussen duim en wijsvinger en op middelvinger.
Materialen verbonden schrift Schrijfboek 5a VS, pagina 5 Oefenboek 5 VS, zie schema pagina 21 Leerkrachtassistent 5a (LKA), les 4 Uitlegkaarten 4-8 VS, pagina a, d, g Letterposter 4-8 Letterkaart VS Pen, kleurpotlood
Lesorganisatie
Werkvormen:
Lesfase Doel
Lesactiviteiten verbonden schrift Schrijven ronde letters: a, d, g.
Terugblik
Taal: zelfstandig naamwoorden en lidwoorden, zoals de slaapkamer.
Instructie
Instructie vorm a, d, g. Instructie vorm a, d, g. Instructie verbinding naar ~a, ~d, ~g. Instructie spatiëring in aa. Opdrachten schrijfboek 5a. Bespreken opdrachten en aandachtspunten. Delen woord met best gelukte zin.
Verwerking Evaluatie
Didactische achtergrond In les 4 van schrijfboek 5a wordt het schrijven van letters met een ronde vorm geoefend. Bij het schrijven van letters met een ronde vorm (a, d, g) is het belangrijk dat de letters gesloten worden. Niet goed gesloten veranderen de letters: van a in u, van g in ij en van d in l. De betekenis van het woord wordt zo onleesbaar of verandert. Verbonden schrift
de slaapkamer Aandachtspunten • Lettervorm a, aa, g, d (ronde boog). • Verbinding ~a, ~d, ~g (stukje terug over boog). Blokschrift
AAAAAAAAA de slaapkamer Aandachtspunten • Lettervorm a, aa, d, g (ronde boog). • Spatiëring aa (letters dicht bij elkaar).
Materialen blokschrift Schrijfboek 5a BS, pagina 5 Oefenboek 5 BS, zie schema pagina 21 Leerkrachtassistent 5a (LKA), les 4 Uitlegkaarten 3-8 BS, pagina a, d, g Letterposter 4-8 Letterkaart BS Pen, kleurpotlood
Blokschrift
Lesactiviteiten Doel Vertel dat de leerlingen in deze les extra aandacht besteden aan letters met een ronde vorm: a, aa, d en g. Terugblik Laat het woord ‘de slaapkamer’ zien. Zet het woordje ‘de’ op het (digi)bord en geef een aantal zelfstandige naamwoorden. Welke passen bij het woordje de? Herhaal de begrippen ‘zelfstandig naamwoord’ en ‘lidwoord’. Wat zijn de andere lidwoorden? LKA (woordspel).
Begeleid
Zelfstandig
Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Pen tussen duim en wijsvinger en op middelvinger. Beweging ( ). Let op: pengreep met schrijfhand. Houding ( ). Pengreep. Beweging (
). Doe 5x.
mige zelfstandige naamwoorden kunnen vaker gebruikt worden. Laat de best gelukte zin markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 5a, uitlegkaarten / letterkaart. Evaluatie Bespreek de oefeningen. Herhaal de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte zin. Leerlingen kunnen hun werk ook zelfstandig nakijken met het nakijkblad in de LKA. LKA (nakijkblad), schrijfboek 5a. Differentiatie Oefenboek 5, uitlegkaarten.
Instructie Geef instructie voor het schrijven van ronde letters. Neem als voorbeeld de letter a. Laat eventueel het letterfilmpje zien en bespreek de uitlegkaart. Laat de letter a schrijven op tafel. Laat zien dat een a die niet goed wordt dichtgemaakt, gaat lijken op een u. Zet het woord ‘slaapkamer’ op het (digi)bord. Wijs op de verbindingen vanaf a~ en naar ~a. Laat de kinderen meeschrijven in de lucht. LKA ( en uitlegbord), letterposter, uitlegkaarten. Verwerking Leerlingen schrijven de woorden en besteden bijzondere aandacht aan de letters a, d en g. Leerlingen lezen de zinnen en kiezen zelfstandige naamwoorden om in de zinnen te zetten. Ze schrijven de zinnen op. Som-
29
21726_ps_HL_5a_bw.indd 29
19-05-15 16:43
21726_ps_HL_5a_os.indd 1-3
789048 721726
9
4
9
f
t
ISBN 978-90-487-2172-6
3
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
9
www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
4
1e druk ISBN: 978.90.487.2172.6 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
c
Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (fondsverantwoordelijke), Caro Werst (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)
4
Dtp Hans van Loon
s
Font blokschrift Sander Neijnens
5a
a
Illustraties Ann de Bode
handleiding
3
Uitwerkauteur Maril Rijks
z
Auteurs Marion van der Meulen Leon Legierse Judith Veldhuizen Maria van Gils
p
handleiding 5a
PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 5A
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix 3
21-04-15 22:34