Estafette Omnibus M5 Techniek

O, zit dat zo!

Jan de Waard • O, zit dat zo!

estafette

estafette

Als kind was ik erg nieuwsgierig. Dan vroeg ik me af hoe lucifers worden gemaakt. Of hoe het komt dat een heteluchtballon niet naar beneden valt. Of hoe een bronzen beeld wordt gemaakt. Of welke soorten bruggen er allemaal bestaan.

Inmiddels weet ik een hoop. En weten is leuk!

Vind jij het ook leuk om dingen te weten? Dan zul je dit boek vast en zeker met veel plezier lezen.

te c h n ie k

tec h n i ek

O, zit dat zo!

N AVIG ATO R

Jan de Waard

M5 M5

O, zit dat zo!

Jan de Waard tekeningen van Mark Janssen

Inhoud

1. De Proefjeshoek 2. Foto’s 3. Zeep en koffie 4. De hobbysuper 5. Waar Nederlanders goed in zijn 6. Waar bevers goed in zijn 7. Big Bert en zijn huis van stro 8. Big Bram en zijn huis van hout 9. Big Barend zijn huis van steen 10. De lucifer 11. Hoe maak je een bronzen beeld?

12. Brons gieten 13. Opname!

14. De rap van de schildpad en de haas 15. Laat maar eens horen 16. Xylofoon te koop 17. De brillenclub 18. Een heteluchtballon 19. Tandarts 20. Tv’s 21. Paalwoningen 22. Bruggen 23. Valbruggen en ophaalbruggen 24. Nog meer bruggen

7

8 10 13 16 18 20 22 24 26 28 30 33 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 59

1. De Proefjeshoek

Nanja en Rosalia zijn vorige week naar de Proefjeshoek in ’s-Hertogenbosch geweest. Je kunt daar allerlei proefjes doen. Rosalia is er al eerder geweest.

Nanja niet.

Van wie kwam het idee om naar de Proefjeshoek te gaan?

Rosalia: Het was mijn idee. Ik ben er twee jaar geleden al een keer geweest. Ik vond het toen superleuk.

Nanja: Ik was er nog nooit geweest, maar Roos wilde iets speciaals doen. Gewoon omdat we anders weer hetzelfde als altijd zouden gaan doen.

En, was het een goed idee?

Nanja: Ja! Ik heb heel veel nieuwe dingen gedaan. Dingen die je thuis nooit doet.

Rosalia: Het zou thuis misschien best kunnen, maar je bedenkt het gewoon niet.

Wat hebben jullie dan gedaan?

Rosalia: We hebben chips gebakken. Daar zijn we direct mee begonnen, want vorige keer waren de aardappels op.

Nanja: Je moet eerst de aardappels schillen. Daarna snij je ze in heel dunne plakjes. En dan doe je ze in een pan met heet vet. De man zei dat we voorzichtig moesten zijn, want het vet was wel 180 graden. En dat is heel heet. Toen ze waren afgekoeld, konden we de chips opeten. Lekker!

Rosalia: Daarna hebben we een lepeltje gemaakt. Daarvoor hebben we zo’n gele buis gebruikt. Je moest een stukje van de buis warm maken en openknippen.

8

Nanja:

Mijn vader gebruikt zo’n buis als hij iets met stroom maakt.

Dat heet pvc.

Rosalia: Pvc dan. Ook goed. Nou, zo’n stukje pvc moesten we openknippen en warm maken. En daarna platslaan.

Nanja: Dan kun je er de vorm van een lepel uitzagen. Daarna maak je het weer warm en zorg je dat de lepel een beetje hol wordt.

Anders blijft er niks in liggen. Ik had nog nooit pvc gezaagd.

Wel van dat speciale hout, triplex.

9

2. Foto’s

Nanja en Rosalia zijn vorige week naar de Proefjeshoek geweest. Dit is deel twee van een gesprek met de twee vriendinnen.

Wat heb je daar? Heb je dat ook gemaakt in de Proefjeshoek?

Nanja: Dat is een foto. Maar hij is niet gemaakt met een camera. Je moest een stukje speciaal papier, eh ... hoe heet dat ...

Rosalia: Fotopapier! Is dat nou zo moeilijk?

Nanja: Fotopapier dus. Nou, daar moest je iets op leggen. Ik heb mijn sleutel erop gelegd. En het was heel donker in dat kamertje.

Rosalia: Dat komt omdat er geen licht bij het fotopapier mag komen.

Alleen rood licht, dat is niet erg. Dus er was alleen een beetje rood licht in die kamer.

10

Apparaat waarmee je foto’s kunt afdrukken op fotopapier.

11

Nanja:

Toen ging er heel even een wit licht aan. Dat scheen op het papier. Drie seconden.

Rosalia: Exact drie seconden. Het mocht niet langer, anders zou het mislukken.

Nanja: Maar toen zag je nog steeds niks op het papiertje. Het werd eerst in een bakje met ontwikkelwater gelegd. En toen werd het papier langzaam zwart, alleen niet op de plek waar de sleutel had gelegen. Daar bleef het wit.

Rosalia: Daarna hebben we het afgespoeld met water en weer in een ander bakje gelegd. Daar zit weer iets anders in. Kom, hoe heet het ook alweer ...?

Nanja: Dat heet fixeer. Dan komt er een beschermlaagje op. En dat heet fixeren.

Rosalia: Dan moet het ook nog drogen en dan is je foto klaar.

Goed zeg. En wat zijn die kleine peertjes in dat zakje?

Rosalia: Dat zijn geen peertjes! Dat zijn zeepjes. We hebben ook zeep gemaakt.

Nanja: Wil je weten hoe we die gemaakt hebben?

Dat wil ik wel, maar dan gaan we straks verder. Nu eerst iets drinken.

12

3. Zeep en koffie

Nanja en Rosalia vertellen over hun middagje in de Proefjeshoek in ’s-Hertogenbosch.

Nanja:

Eigenlijk hebben we alleen maar zeepkorrels gemengd met een geurtje en aangestampt. En daarna hebben we er peervormpjes van geperst.

Rosalia: Ja, hallo! Echt zeep maken is veel te moeilijk voor kinderen. En ook best gevaarlijk. De meneer zei dat je korrels in water moet doen en dat wordt dan heel heet. Ik heb opgeschreven hoe die korrels heten. Hier, kijk maar.

Rosalia haalt nu een briefje uit haar zak. Daar staat een heel lang woord op.

Ze kan het zelf niet eens voorlezen, zo moeilijk is dat woord.

Rosalia: Iets met hydro... of zo. Nou ja, laat maar. Het maakt ook niet uit hoe de korrels heten.

Nanja: Ja, die naam is veel te moeilijk, hoor. Maar goed, dan gaat er gesmolten vet bij en dan moet je dat mixen. Met een mixer.

Een kwartier lang.

Rosalia: Maar dat hadden ze dus al voor ons gedaan.

Nanja: Wat we wel zelf hebben gemaakt is koffie.

Rosalia: O, ja! We kregen rauwe koffiebonen en die moesten we branden in een pannetje.

Nanja: Zo werden ze langzaam bruin. Als het pannetje te lang op het vuur stond, werden ze zwart. Dan kon je ze niet meer gebruiken.

13

Rosalia: Maar het lukte bij ons heel goed. Daarna stampten we de gebrande bonen met een stamper fijn in een stenen kom. Dat heet een vijzel.

Nanja: Maar omdat we nog maar kinderen zijn, werd er geen koffie van gezet want dat lusten we nog niet. We mochten de fijngestampte bonen wel mee naar huis nemen.

Rosalia: Mijn moeder heeft er koffie van gezet. Om uit te proberen.

Maar na ĂŠĂŠn slokje zei mijn vader dat hij een beetje buikpijn had. Toen heeft hij het laten staan.

Nanja: Sorry hoor, maar dat vind ik een flauw excuus! Hij vond het gewoon niet te drinken. Zeg dat dan!

14

15

4. De Hobbysuper

Van onze verslaggever Minderdam - Ons mooie dorp krijgt er een wel heel bijzondere winkel bij: de Hobbysuper. Voor winkelier Jan Spijker gaat een droom in vervulling.

We kennen Jan natuurlijk al van de doe-het-zelfzaak Maxi, waar hij al jaren zijn trouwe klanten bedient.

Bij de Maxi kon u tot nu toe altijd terecht voor gereedschap, ijzerwaren, hout, verf en nog veel meer. De knutselaars onder ons wisten de Maxi wel te vinden. Wilde je figuurzagen, dan had Jan triplexhout. Wilde je verven, dan vond je bij Jan verf en kwasten. Kortom: Jan verkocht goede spullen en de service was prima.

Maar het zat hem dwars dat de mensen met een meer ongewone hobby bij hem niet terecht konden. Neem nou Henk de Wit. Henk bakt zelf brood. Hij maakt wel 100 verschillende

16

de Hobbysuper bijna zo groot als een voetbalveld!

En ook nog eens drie verdiepingen hoog!

Graag hadden we Jan een paar vragen willen stellen. Maar hij is er niet. Hij is zoek.

Hij is voor het laatst gezien op de afdeling voor doolhofbouwers. Daar zou hij een opvouwbaar labyrint aan een klant laten zien.

De opening van de Hobbysuper is op zaterdag om 14.00 uur. We denken dat Jan dan wel weer boven water is. U bent van harte welkom om dan een kijkje te komen nemen.

soorten. Maar als hij bijzondere soorten graan nodig had, moest Henk naar Vorsel. En dat is niet naast de deur, zoals u weet. Of neem nou Andy van der Maat.

Zijn hobby is glasblazen. En daar heb je korrels glas voor nodig.

Zie daar in ons dorp maar eens aan te komen. Ze zijn niet te vinden! Ook mensen met mooie hobby’s als bouwen met meccano of breien hadden bij Jan niks te zoeken.

Nu heeft Spijker dan zijn Hobbysuper, de winkel voor echt álle hobby’s. Voor zo’n winkel is veel ruimte nodig. Daarom is

17