9
v
67
6 r e6 6 h n7 9 2 e g 6 k ix handleiding
3
p
van:
3
a
c
z
f
s
4
t
3
4
4
schrijfboek 3a • les 5, pagina 10 Lesdoel Leren schrijven letter m. Sluit aan bij Leren lezen letter m in Veilig leren lezen. Houding en beweging Plaats stoel. Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX
Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Potlood of pen 3 kleurpotloden Differentiatie Lijntjesschrift 12-8-12 Op het digibord Leerkrachtassistent 3 (LKA)
Lesorganisatie Verbonden schrift
Auditieve ondersteuning Een haakje – naar beneden – terug omhoog – een boog naar beneden – terug omhoog – een boog naar beneden – een haakje. Aandachtspunten m staat tussen de schrijflijn en de bovenlijn. m heeft twee keer een teruggaande beweging over dezelfde lijn. m heeft twee gelijke bogen.
Werkvormen:
Auditieve ondersteuning Omlaag – terug omhoog– een boog omlaag – terug omhoog – een boog omlaag. Aandachtspunten m staat tussen de schrijflijn en de bovenlijn. m heeft twee keer een teruggaande beweging over dezelfde lijn. m heeft twee gelijke bogen.
Begeleid
Lesfase
Schrijfactiviteit
Doel
Leren schrijven letter m.
Terugblik
Leesletter m. Eerder geleerde schrijfletters.
Instructie
Instructie schrijfletter m. Instructie liniatuur.
Inoefening
Verkennen schrijfletter m.
Houding ( zet je stoel goed neer) Let op: stoel goed aanschuiven.
Verwerking
Oefenen schrijfletter m. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( voeten 2) Doe de oefening 10x.
Zelfstandig
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA) Beweging ( voeten 2) Doe de oefening 10x.
Differentiatie. Evaluatie
Aandachtspunt schrijfletter m. Delen best gelukte schrijfletter m.
Lesactiviteiten Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter m gaan schrijven.
Blokschrift
Didactische achtergrond In deze les leren leerlingen de letter m schrijven. Het is essentieel dat ze het juiste lettertraject leren maken. Controleer het schrijfwerk daarom niet alleen achteraf, maar ook tijdens de les. Er zijn leerlingen die wel de juiste lettervorm produceren, maar een verkeerd lettertraject volgen. In een latere fase van het schrijfonderwijs kan dit leiden tot problemen met de leesbaarheid en het schrijftempo.
Terugblik Verwijs naar de leesletter m. Bespreek de vormverschillen tussen de lees- en schrijfletter m. Oefen de koppeling van de lees- en schrijfletters i, k en m. LKA ( en letterspel), letterposter. Instructie Geef instructie voor het schrijven van de m. Laat de schrijfletter zien met en zonder auditieve ondersteuning, blanco en in liniatuur. Herhaal de instructie bij de liniatuur. Vertel hoe de lijnen heten: de dikke lijn is de schrijflijn (daar staan alle letters op), de lijn erboven is de bovenlijn (letters staan tussen de schrijflijn en de bovenlijn), de twee buitenste lijnen zijn de hulplijnen (lussen komen nooit boven of onder de hulplijnen uit). LKA ( en uitlegbord). Inoefening Oefen de schrijfletter m. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger in de lucht en met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning.
6
LKA ( ). Laat de m met kleurpotlood 5x vlot overtrekken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de oefening nog een keer met een andere kleur. Laat met een derde kleur de m 6x schrijven in het lege vlak. Zorg dat de leerlingen afwisselen in grootte en schrijftempo (groot, klein, snel, langzaam). Schrijfboek 3a, kleurpotloden, uitlegkaart m. Verwerking Leerlingen werken toe naar het schrijven in liniatuur. Ze schrijven op korte lijnen (grootte zelf bepalen), in korte balken (grootte ongeveer balkhoogte), in een balk met beginpunten en in liniatuur. Laat na elke regel de best gelukte m markeren. Bij het schrijven van de volgende regel proberen ze de letter net zo goed of nog beter te maken. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter m en het schrijven in liniatuur. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte m. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter m: LKA ( ), oefenen in lijntjesschrift, uitlegkaart m.
schrijfboek 3a • les 6, pagina XX Lesdoel Oefenen schrijfletter m in woorden. Sluit aan bij - Leren lezen letter m en voorgaande letters. - Leren schrijven letter m en voorgaande schrijfletters. Houding en beweging Pincetgreep.
Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Kleurpotlood en potlood of pen Differentiatie Oefenboek 3a, pagina XX Lijntjesschrift 12-8-12
Lesorganisatie Verbonden schrift
kim Aandachtspunten m die afbuigt bij de tweede teruggaande lijn, wordt nn.
Werkvormen:
Doel
Oefenen schrijfletter m in woorden.
Terugblik
Schrijfletter m in liniatuur. Eerder geleerde schrijfletters.
Beweging ( vingers 1) Doe de oefening 3x.
Instructie
Positie schrijfletters in woorden. Woord met m in liniatuur.
Houding ( pak je potlood goed vast) Let op: potlood tussen duim en wijsvinger.
Verwerking
Oefenen schrijfletters in woorden. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( vingers 2) Doe de oefening 10x rustig.
Zelfstandig
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA)
Differentiatie. Aandachtspunten schrijfletter m. Delen best gelukte schrijfletter m.
Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter m gaan schrijven in woorden. Terugblik Herhaal de instructie van de schrijfletter m. Blik terug op het schrijven van de m in liniatuur. Herhaal de schrijfletters i, k en m. LKA ( en letterspel), letterposter, uitlegkaarten.
Aandachtspunten m die start boven de bovenlijn, wordt h.
Begeleid
Schrijfactiviteit
Lesactiviteiten
dddd AAAA kim
Didactische achtergrond In deze les schrijven de leerlingen voor het eerst verschillende woorden. Die woorden bestaan uit al bekende schrijfletters. Lees voor het schrijven samen met de leerlingen de woorden en vraag of ze de betekenis kennen.
Lesfase
Evaluatie
Blokschrift
Op het digibord: Leerkrachtassistent 3 (LKA)
Instructie Geef aan hoe de m wordt gepositioneerd in een woord. Gebruik het woord kim. Wijs op de aandachtspunten van de m. Lees in het schrijfboek samen de oefeningen. Wijs op de beginpunten en de ruimte tussen de schrijfletters. LKA ( en uitlegbord), schrijfboek 3a. Verwerking Leerlingen schrijven de woorden: kim, mik en ik. Na elke woordrij markeren ze de best gelukte m. Bij het schrijven van de volgende rij proberen ze de letter net zo goed of nog beter te maken. Leerlingen schrijven nog een keer de woorden: ik, mik en kim. Laat opnieuw de beste gelukte m markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood.
7
Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter m. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte m. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter m: LKA ( ), oefenboek 3a, uitlegkaart m. Voor problemen met andere schrijfletters: Lijntjesschrift, uitlegkaarten.
i k m s p aa r e v n t ee b oo d oe z ij h w o a u j eu ie l ou uu g au ui f ei sch ng nk ch c q x y
schrijfboek 3a • les 9, pagina 10 Lesdoel Leren schrijven letter p. Sluit aan bij Leren lezen letter p in Veilig leren lezen. Houding en beweging Plaats ellebogen. Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX
Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Potlood of pen 3 kleurpotloden Differentiatie Lijntjesschrift 12-8-12 Op het digibord Leerkrachtassistent 3 (LKA)
Lesorganisatie Verbonden schrift
Auditieve ondersteuning Een haakje – een stok naar beneden – terug omhoog – een boog naar beneden – een haakje. Aandachtspunten p staat tussen de schrijf- en bovenlijn p heeft een stok onder de schrijflijn
Werkvormen:
Doel
Leren schrijven letter p.
Terugblik
Leesletter p. Eerder geleerde schrijfletters.
Instructie
Instructie schrijfletter p.
Inoefening
Verkennen schrijfletter p.
Houding ( ga goed zitten) Let op: ellebogen op tafel.
Verwerking
Oefenen schrijfletter p. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( onderarmen 1) Doe de oefening 10x met beide armen tegelijk naar links en rechts.
Differentiatie. Evaluatie
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA) Beweging ( onderarmen 1) Doe de oefening 10x.
Aandachtspunten schrijfletter p. Delen best gelukte schrijfletter p.
Terugblik Verwijs naar de leesletter p. Bespreek de vormverschillen tussen de lees- en schrijfletter p. Herhaal de koppeling van al geleerde lees- en schrijfletters. LKA ( en letterspel), letterposter. Instructie Geef instructie voor het schrijven van de p. Laat de schrijfletter zien met en zonder auditieve ondersteuning, blanco en in liniatuur. LKA ( en uitlegbord).
Aandachtspunt p heeft een stok onder de schrijflijn. p heeft een dicht rondje.
Zelfstandig
Schrijfactiviteit
Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter p gaan schrijven.
Auditieve ondersteuning Een stok omlaag – terug omhoog – een rondje.
Begeleid
Lesfase
Lesactiviteiten
Blokschrift
Didactische achtergrond In deze les leren leerlingen de letter p schrijven. Het is essentieel dat ze het juiste lettertraject leren maken. Controleer het schrijfwerk daarom niet alleen achteraf, maar ook tijdens de les. Er zijn leerlingen die wel de juiste lettervorm produceren, maar een verkeerd lettertraject volgen. In een latere fase van het schrijfonderwijs kan dit leiden tot problemen met de leesbaarheid en het schrijftempo.
Inoefening Oefen de schrijfletter p. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger in de lucht en met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning. LKA ( ). Laat de p met kleurpotlood 5x vlot overtrekken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de oefening nog een keer met een andere kleur. Laat met een derde kleur de p 6x schrijven in het lege vlak. Zorg dat de leerlingen afwisselen in grootte en schrijftempo (groot, klein,
12
snel, langzaam). Schrijfboek 3a, kleurpotloden, uitlegkaart p. Verwerking Leerlingen werken toe naar het schrijven in liniatuur. Ze schrijven op korte lijnen, in korte balken, in een balk met beginpunten en in liniatuur. Laat na elke regel de best gelukte p markeren. Bij het schrijven van de volgende regel proberen ze de letter net zo goed of nog beter te maken. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter p. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte p. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter p: ), oefenen in lijntjesschrift, (LKA uitlegkaart p.
schrijfboek 3a • les 10, pagina 11 Lesdoel Oefenen schrijfletter p in woorden en in een zin. Sluit aan bij - Leren lezen letter p en voorgaande letters. - Leren schrijven letter p en voorgaande schrijfletters.
Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Kleurpotlood en potlood of pen Differentiatie Oefenboek 3a, pagina XX Lijntjesschrift 12-8-12
Op het digibord: Leerkrachtassistent 3 (LKA) Didactische achtergrond In deze les schrijven de leerlingen voor het eerst een zin. Belangrijk daarbij is aandacht voor de witruimte tussen de woorden. In deze kern geven beginpunten ondersteuning bij het bepalen van die witruimte.
Houding en beweging Driepuntsgreep.
Lesorganisatie Verbonden schrift
kip
Werkvormen:
Schrijfactiviteit
Doel
Oefenen schrijfletter p in woorden en een zin.
Terugblik
Schrijfletter p in liniatuur. Eerder geleerde schrijfletters.
Beweging ( vingers 3) Doe de oefening 3x, klim aan het eind van het potlood terug.
Instructie
Woord met p in liniatuur. Positie woorden in een zin.
Houding ( pak je potlood goed vast) Let op: potlood tussen duim en wijsvinger en op middelvinger.
Verwerking
Oefenen schrijfletters in woorden en een zin. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( vingers 3) Doe de oefening 3x, draai aan het einde van het potlood het potlood om.
Differentiatie. Evaluatie
Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter p gaan schrijven in woorden en in een zin.
Aandachtspunten p met stok boven de bovenlijn wordt b
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA)
Aandachtspunten schrijfletter p. Delen best gelukte schrijfletter p
Lesactiviteiten
dddd AAAA kip
Zelfstandig
Lesfase
Aandachtspunten p met te korte stok wordt n
Blokschrift
Begeleid
Terugblik Herhaal de instructie van de schrijfletter p. Blik terug op het schrijven van de p in liniatuur. Herkennen leerlingen de vorm van de schrijfletter p voldoende? Herhaal indien nodig de schrijfletters i, k, m, s. LKA ( en letterspel), letterposter, uitlegkaarten. Instructie Vertel hoe je een woord met een p schrijft in liniatuur. Gebruik het woord kip. Wijs op de aandachtspunten van de p. Lees in het schrijfboek samen de woorden en zin die de leerlingen moeten schrijven. Kennen ze de betekenis? Wijs op de beginpunten, de ruimte tussen de woorden en de punt achter de zin. LKA ( en uitlegbord), schrijfboek 3a. Verwerking Leerlingen schrijven de woorden: kip, sip en pim. Laat ze extra letten op de schrijfletter p. Na elke woordrij markeren ze de best gelukte
13
p. Leerlingen schrijven woord voor woord de zin. Benoem de witruimte tussen de woorden: pim – wit - is – wit - sip. Geef aan dat elke zin eindigt met een punt. Laat de beste gelukte p markeren. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter p. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte p. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter p: LKA ( ), oefenboek 3a, uitlegkaart p. Voor problemen met andere schrijfletters: Lijntjesschrift, uitlegkaarten.
i k m s p aa r e v n t ee b oo d oe z ij h w o a u j eu ie l ou uu g au ui f ei sch ng nk ch c q x y
schrijfboek 3a • les 19, pagina XX Lesdoel Leren schrijven letter n. Sluit aan bij Leren lezen letter n in Veilig leren lezen. Houding en beweging Plaats romp. Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX
Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Potlood of pen 3 kleurpotloden Differentiatie Lijntjesschrift 12-8-12 Op het digibord Leerkrachtassistent 3 (LKA)
Lesorganisatie Verbonden schrift
Auditieve ondersteuning Een haakje – naar beneden – terug omhoog – een boog naar beneden – een haakje. Aandachtspunten n staat tussen de schrijf- en de bovenlijn.
Werkvormen:
Schrijfactiviteit
Doel
Leren schrijven letter n.
Terugblik
Leesletter n. Eerder geleerde schrijfletters.
Instructie
Instructie schrijfletter n.
Inoefening
Verkennen schrijfletter n.
Houding ( ga goed zitten) Let op: romp recht en evenwijdig.
Verwerking
Oefenen schrijfletter n. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( romp 4) Doe de oefening 5x aan elke kant.
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA) Beweging ( romp 3) Doe de oefening 3x.
Aandachtspunt schrijfletter n. Delen best gelukte schrijfletter n.
Terugblik Verwijs naar de leesletter n. Bespreek de vormverschillen tussen de lees- en schrijfletter n. Herhaal de koppeling van al geleerde lees- en schrijfletters. LKA ( en letterspel), letterposter. Instructie Geef instructie voor het schrijven van de n. Laat de schrijfletter zien met en zonder auditieve ondersteuning, blanco en in liniatuur. LKA ( en uitlegbord).
Aandachtspunten n staat tussen de schrijf- en de bovenlijn.
Zelfstandig
Differentiatie. Evaluatie
Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter n gaan schrijven.
Auditieve ondersteuning Omlaag – terug omhoog – een boog omlaag.
Begeleid
Lesfase
Lesactiviteiten
Blokschrift
Didactische achtergrond De schrijfletter n lijkt veel op de leesletter n. Daarom is de schrijfletter relatief eenvoudig aan te leren. Besteed wel voldoende aandacht aan het onderscheid tussen de schrijfletters n en p.
Inoefening Oefen de schrijfletter n. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger in de lucht en met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning. LKA ( ). Laat de n met kleurpotlood 5x vlot overtrekken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de oefening nog een keer met een andere kleur. Laat met een derde kleur de n 6x schrijven in het lege vlak. Zorg dat de leerlingen afwisselen in grootte en schrijftempo (groot, klein,
24
nog kleiner, snel, langzaam). Schrijfboek 3a, kleurpotloden, uitlegkaart n. Verwerking Leerlingen werken toe naar het schrijven in liniatuur. Ze schrijven op korte lijnen, in korte balken, in een balk met beginpunten en in liniatuur. Laat na elke regel de best gelukte n markeren. Bij het schrijven van de volgende regel proberen ze de letter net zo goed of nog beter te maken. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter n. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte n. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter n: LKA ( ), oefenen in lijntjesschrift, uitlegkaart n.
schrijfboek 3a • les 20, pagina XX Lesdoel Oefenen schrijfletter n in woorden en in een zin. Sluit aan bij - Leren lezen letter n en voorgaande letters. - Leren schrijven letter n en voorgaande schrijfletters. Houding en beweging Potloodgreep.
Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Kleurpotlood en potlood of pen Differentiatie Oefenboek 3a, pagina XX Lijntjesschrift 12-8-12 Kopieerblad XX
Lesorganisatie Verbonden schrift
m aa n Aandachtspunt n met te lange stok wordt p.
Zelfstandig
Schrijfactiviteit
Doel
Oefenen schrijfletter n in woorden en een zin.
Terugblik
Schrijfletter n in liniatuur. Eerder geleerde schrijfletters.
Beweging ( vingers 6) Doe de oefening 5x.
Instructie
Woord met n in liniatuur. Afbouw beginpunten in de zin.
Houding ( pak je potlood goed vast) Let op: juiste potloodgreep.
Verwerking
Oefenen schrijfletters in woorden en een zin. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( handen 2) Geef de commando’s de andere kant op, snel, langzaam.
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA)
Aandachtspunten schrijfletter n. Delen best gelukte schrijfletter n.
Lesactiviteiten Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter n gaan schrijven in woorden en een zin.
Aandachtspunt n met te hoge stok wordt h.
Begeleid
Lesfase
Evaluatie
dddd AAAA maan
Didactische achtergrond In deze les wordt het gebruik van beginpunten bij het schrijven van een zin afgebouwd. De eerste zin geeft nog beginletters bij elk woord en beginpunten bij elke volgende letter. De tweede zin geeft alleen beginpunten voor de eerste letter van het woord. Begeleid deze les het schrijven van de tweede zin.
Werkvormen:
Differentiatie.
Blokschrift
Op het digibord Leerkrachtassistent 3 (LKA)
Terugblik Herhaal de instructie van de schrijfletter n. Blik terug op het schrijven van de n in liniatuur. Herkennen leerlingen de vorm van de schrijfletter n voldoende? Herhaal indien nodig de schrijfletters v, e, m. LKA ( en letterspel), letterposter, uitlegkaarten. Instructie Vertel hoe je een woord met een n schrijft in liniatuur. Gebruik het woord maan. Wijs op de aandachtspunten van de n. Lees in het schrijfboek samen de woorden en zin die de leerlingen moeten schrijven. Kennen ze de betekenis? Bespreek de afbouw van beginpunten bij het schrijven van de zin. Op de 1e regel staan de eerste letters van elk woord en beginpunten voor elke letter van het woord, op de 2e regel staan alleen nog beginpunten voor elke eerste letter van het woord. Benadruk dat leerlingen de letters van een woord dicht bij elkaar zetten en tussen de woorden meer ruimte openlaten. LKA ( en uitlegbord), schrijfboek 3a.
25
Verwerking Leerlingen schrijven de woorden: maan, naam en vin. De woorden maan en naam lijken erg op elkaar. Laat de leerlingen goed kijken welk woord ze gaan schrijven. Na elke woordrij markeren ze de best gelukte n. Leerlingen schrijven twee keer de zin: vis in ven. Op de 1e regel staan alle beginpunten, op de 2e regel niet. Laat de leerlingen daarom eerst verwoorden wat ze moeten schrijven. Na elke regel markeren ze de best gelukte n. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter n. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte n. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter n: LKA ( ), oefenboek 3a, uitlegkaart n. Voor problemen met andere schrijfletters of het afbouwen van de beginpuntpen: Lijntjesschrift en uitlegkaarten, kopieerblad XX.
i k m s p aa r e v n t ee b oo d oe z ij h w o a u j eu ie l ou uu g au ui f ei sch ng nk ch c q x y
schrijfboek 3a • les 29, pagina XX Lesdoel Leren schrijven letter d. Sluit aan bij Leren lezen letter d in Veilig leren lezen. Houding en beweging Zithouding. Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX
Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Potlood of pen 3 kleurpotloden Differentiatie Lijntjesschrift 12-8-12 Op het digibord Leerkrachtassistent 3 (LKA)
Didactische achtergrond In deze les leren leerlingen de letter d schrijven. De letter d heeft in het verbonden schrift een stok die uitkomt boven de bovenlijn, maar de hulplijn niet raakt. In de les verkennen leerlingen eerst de vorm en het traject van de d. Pas bij het schrijven in liniatuur wordt de uiteindelijke hoogte van de stok geoefend.
Lesorganisatie Verbonden schrift
Auditieve ondersteuning Een rondje – stok omhoog – terug omlaag – een haakje. Aandachtspunten d heeft een stok met een teruggaande lijn. d heeft een stok bijna tot de hulplijn.
Werkvormen:
Schrijfactiviteit
Doel
Leren schrijven letter d.
Terugblik
Leesletter d. Eerder geleerde schrijfletters.
Instructie
Instructie schrijfletter d.
Inoefenen
Verkennen schrijfletter d.
Houding ( ga goed zitten) Let op: stevig zitten met rug tegen leuning.
Verwerking
Oefenen schrijfletter d. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( schouders 1) Doe de oefening 5x met beide schouders tegelijk.
Aandachtspunten d heeft een stok met een teruggaande lijn. d staat op de schrijflijn. d heeft een stok tot aan de hulplijn
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA) Beweging (
hoofd 1)
Differentiatie. Evaluatie
Aandachtspunten schrijfletter d. Delen best gelukte schrijfletter d.
Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter d gaan schrijven.
Auditieve ondersteuning Een rondje – stok omhoog– terug omlaag.
Zelfstandig
Lesfase
Lesactiviteiten
Blokschrift
Begeleid
Terugblik Verwijs naar de leesletter d. Bespreek de vormverschillen tussen de lees- en schrijfletter d. Herhaal de koppeling van al geleerde lees- en schrijfletters. Let speciaal op: ee, b, oo, d. LKA ( en letterspel), letterposter. Instructie Geef instructie voor het schrijven van de d. Laat de schrijfletter zien met en zonder auditieve ondersteuning, blanco en in liniatuur. LKA ( en uitlegbord). Inoefening Oefen de schrijfletter d. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger in de lucht en met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning. LKA ( ). Laat de d met kleurpotlood 5x vlot overtrekken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de oefening nog een keer met een andere kleur. Laat met derde kleur de d 6x schrijven in het lege vlak. Zorg dat de leerlingen afwisselen
36
in grootte en schrijftempo (groot, klein, nog kleiner, snel, langzaam). Schrijfboek 3a, kleurpotloden, uitlegkaart d. Verwerking Leerlingen werken toe naar het schrijven in liniatuur. Ze schrijven op korte lijnen, in korte balken, in een balk met beginpunten en in liniatuur (stok moet boven bovenlijn uit komen). Laat na elke regel de best gelukte d markeren. Bij het schrijven van de volgende regel proberen ze de letter net zo goed of nog beter te maken. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter d. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte d. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter d: LKA ( ), oefenen in lijntjesschrift, uitlegkaart d.
schrijfboek 3a • les 30, pagina XX Lesdoel Oefenen schrijfletter d in woorden en in een zin. Sluit aan bij - Leren lezen letter d en voorgaande letters. - Leren schrijven letter d en voorgaande schrijfletters.
Materialen Schrijfboek 3a, pagina XX Uitlegkaarten 3, pagina XX Letterposter 3 Kleurpotlood en potlood of pen Differentiatie Oefenboek 3a, pagina XX Lijntjesschrift 12-8-12
Op het digibord Leerkrachtassistent 3 (LKA) Didactische achtergrond In deze les schrijven de leerlingen de woorden doos, dik en den. Besteed aandacht aan de verschillende hoogte van de lus- en stokletters.
Houding en beweging Plaats potlood.
Lesorganisatie Verbonden schrift
Werkvormen:
Begeleid
Zelfstandig
d oo s
Lesfase
Schrijfactiviteit
Activiteiten houding en beweging Naar keuze (alleen met LKA)
Doel
Oefenen schrijfletter d in woorden en een zin.
Terugblik
Schrijfletter d in liniatuur. Eerder geleerde schrijfletters.
Beweging ( handen 3) Doe de oefening op commando met onlangs aangeleerde woordjes: één voor open en één voor dicht.
Aandachtspunten d met afbuigende teruggaande lijn wordt al. d met te korte stok wordt a.
Instructie
Woord met d in liniatuur. Positie woorden in een zin.
Houding ( pak je potlood goed vast) Let op: potlood ligt in webspace of op bovenste deel wijsvinger.
Verwerking
Oefenen schrijfletters in woorden en een zin. Schrijven in liniatuur.
Beweging ( vingers 10) Doe de oefening 10x.
Differentiatie. Evaluatie
Aandachtspunten schrijfletter d. Delen best gelukte schrijfletter d.
Lesactiviteiten Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter d gaan schrijven in woorden en in een zin.
Blokschrift
dddd AAAA doos
Aandachtspunten d met te korte stok wordt a. d met stok onder de schrijflijn wordt q.
Terugblik Herhaal de instructie van de schrijfletter d. Blik terug op het schrijven van de d in liniatuur. Herkennen leerlingen de vorm van de schrijfletter d voldoende? Herhaal indien nodig de schrijfletters oo, n, t, aa. LKA ( en letterspel), letterposter, uitlegkaarten. Instructie Vertel hoe je een woord met een d schrijft in liniatuur. Gebruik het woord doos. Wijs op de aandachtspunten van de d en de verschillende hoogte van de stokletter d en de lusletter k. Lees in het schrijfboek samen de woorden en zin die de leerlingen moeten schrijven. Kennen ze de betekenis? Wijs bij het schrijven van de zin op de afbouw van beginpunten en de ruimte tussen de woorden. LKA ( en uitlegbord), schrijfboek 3a. Verwerking Leerlingen schrijven de woorden: doos, dik
37
en den. Laat ze extra letten op de schrijfletter d. Na elke woordrij markeren ze de best gelukte d. Leerlingen schrijven twee keer de zin: dit is daan. Laat ze letten op de ruimte tussen de woorden. Na elke regel markeren ze de best gelukte d. LKA (spiekbord), schrijfboek 3a, potlood of pen, kleurpotlood. Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter d. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte d. LKA (schijnwerper), schrijfboek 3a. Differentiatie Voor problemen met schrijfletter d: LKA ( ), oefenboek 3a, uitlegkaart d. Voor problemen met andere schrijfletters: Lijntjesschrift, uitlegkaarten.
i k m s p aa r e v n t ee b oo d oe z ij h w o a u j eu ie l ou uu g au ui f ei sch ng nk ch c q x y
handleiding Auteurs Maria van Gils, Leon Legierse, Marion van der Meulen Dtp Hans van Loon Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing) 1e druk ISBN: 978.90.487. 1775.0 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).