San antolinak 2013
19/8/14
15:27
Página 1
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO GEHIGARRI BEREZIA • XII. URTEA •
AZALA: MADDI IBAIBARRIAGA ZUBIKARAI. HITZA
2014ko abuztuaren 29a, barikua
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO
hitza
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
PĂĄgina 2
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
Página 3
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO
hitza LEA-ARTIBAIALDEKO HEDABIDEAK SM Okamika Goikoa baserria (Zerbitzuen Eraikina) Okamika Industrialdea, I 48289 GIZABURUAGA Tel.: 94 684 44 36 Faxa: 94 684 44 33 www.lea-artibaietamutriku.hitza.info
Doako argitalpena
TESTUAK D Lore Bengoetxea • 11BARRI Lekeitioko Udaleko Berdintasun Saila. MAKETAZIOA D Nekane Akarregi • 11BARRI PUBLIZITATEA D Irati Urberuaga • HITZA ARGAZKIAK D Lekeitioko Udal Artxiboa Lore Bengoetxea • 11BARRI Maddi Ibaibarriaga • HITZA
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
PĂĄgina 4
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
Página 5
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
ABUZTUAren 30ean edo 31n (eguraldiaren arabera):
Goizean. Alde Zaharraren apainketea, Txosna Batzordearen eskutik.
ABUZTUAK 30 ZAPATUA p17:00 Akarregi torneoko esku pelota partiduak Santi Brouard frontoian.
IRAILAK 1, ASTELEHENA SAN ANTOLIN BEZPEREA BAJADA EGUNA p9:00. Itxaropena dultzaineroen kalejirea. p12:00. Futbol 7ko finala,
Kaskajo Txapelketea, Larrotegi futbol zelaian. p12:00. Buruhandiak eta Don Terentzio eta Doña Tomasa kalerik kale, herriko txistulariekin. p17:00. Eskola arteko txirrindularien lasterketea Santa Katalinan, Lekeitialde txirrindulari taldeak antolatuta. p19:30. Kuadrilen bajadea. Lekitto musika bandeak, Aittitta Makurra txarangeak
eta Ardoa Barrura txarangeak animatuta. p20:00. Txosnen irekieria! p20:00. Angelusa, hasikerea emoteko San Antolinei; kanpai jotea, txupinazoa eta Anteroren bajadea. Andereño Irenek, andereño Ana Marik eta andereño Ana Danik botako dute txupinazoa. pOndoren. Aittita Makurra eta Ardoa Barrura txarangak, kalerik kale. p22:30. Suzko Zezena.
5
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
PĂĄgina 6
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
Página 7
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
7
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
«Gure Urruñako etxeak Aittitta Makurra dauka izena»
Joseba Colina 1
HANKA BAT LEKEITION; BESTEA IPARRALDEAN.
«Antzar Egunean mahunezko arropekin joango naiz lanera» izitzako gorabeherek gazte eraman zuten Iparraldera bizitzera. Hala ere, lekeitiarra da Colina, eta ahal den guztietan dator: asteburu, opor eta jai usaineko edozein hitzordutan, zer esanik ez sanantolinetan.
B
Jaio ez zinen Lekeition jaio…. Aita eta biok ez, beste guztiak lekeitiarrak dira gure etxean, eta Iparraldera joatea egokitu zitzagun etxekooi, neuri oso ume, gainera.
Eta Lekeitiorekin harreman estuak mantendu dituzu… Ia harreman handiagoa daukat Lekeitioko jendearekin, Iparraldekoarekin baino, nahiz eta Iparralde-
an 60 urte bizitzen egon. Beti noa Lekeitiora, ahal dudan guztietan. 2 urterekin egin nituen lagun berak dauzkat gaur egun, Aittitta Makurran denak. Nire benetako lagunak hemen daude. Neu naiz, gainera, kuadrillako argazkilari ofiziala. Gure Urruñako etxeak ere “Attitta Makurra” dauka izena, atera kontuak zenbateraino nagoen lotuta Lekeitiori eta Lekeitioko lagunei. Guretzat etxe biak daude “operatibo”, Urruñakoa beste Lekeitiokoa.
Eta Lekeitioren “propagandarik” egiten al duzu? Hainbeste lagun eraman izan ditugu Lekeitiora, eta denak berriro bueltan etortzeko gogoz geratzen dira.
Sanantolinetan ere beti
etortzen zara Lekeitiora? Lana dela eta, beti ezin izan dut sanantolinetan Lekeition egon, asteburuetan baino ez. Hori bai, Antzar Egunean beti noa mahunezko arropekin jantzita lanera. Aurten ere hala izango da. Beste alde batetik, Urruñako jaiak eta Lekeitiokoak normalean aste berean izaten badira ere, aurten ez; aurten, bata bestearen atzetik dira.
Zeintzuk nahiago, baina? Jai modura, ez dago kolorerik. Futbola eta futbolina konparatzea bezalakoa da.
Antzar Eguna ez duzu harrapatuko…. Ezin, aste barruan da eta. Niretzat potinean sartu aurretik egoten den giroa da ederra, huraxe saltsa. Datorren urtean, bai, giro hori harrapatuko dut, gauzak ondo erretiratuta egongo naiz eta. Aspaldian asteburuero joaten gara Lekeitiora, eta behin erretiroa hartuta, denboraldi luzeagoak egiteko aukera edukiko dut.
1
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
PĂĄgina 8
San antolinak 2013
20/8/14
11:27
Página 9
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
IRAILAK 2, MARTITZENA SAN ANTOLIN EGUNA ALKONDARA ZURI EGUNA AMNISTIA EGUNA p09:00. Akordeoijoleen kalejirea. p10:15. Agintarien prozesioa. Lekeitioko alkate eta zinegotzi jaun-andreak udaletxetik elizaraino joango dira, Lekitto musika bandeak lagunduta. pGero. Meza Nagusia, Elizako koruak abestuta. p11:00. XV. Tiragoma txapelketea limoneroetan, Aittitta Txikik antolatuta. (Parte hartzeko izena emotea: 10:30ean) p12:00. Txupinazoa parkean.
p13:00. Lekitto musika bandearen kontzertua plazan. (Zuzendaria: Urtzi Iriondo). p17:00. Akarregi torneoko eskupelota partiduak Santi Brouard frontoian. p17:30. Erromeria, parkean. p18:00. XI. Txapel jaurtiketea plazan. (Parte hartzeko izena emotea 17:30ean). pIluntzean. Omenaldia. p20:00. Bertsolariak udaletxe aurrean: Alaia Martin, Unai Iturriaga eta Amets Arzallus. pOndoren. Mariachi Imperial Elegancia Mexicana mariatxien kalejirea, Uribarren kaletik hasita. pGabaz. Ume gaiztuen festa. p23:00. Su artifizialak Valecea pirotekniaren eskutik.
9
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
PĂĄgina 10
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
Página 11
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
G Inkesta
Zein da zure ustez san antolin jaietan galdu ezinezko momentua edo eguna?
Ane Gezuraga
Angel Arrasate
Beharbada ez daukat egun zehatz bat, baina bai egun desberdinetan bizitzen ditudan momentuak. Kuadrilla Eguna, kuadrillan batzen garen momentua delako; herri bazkaria egiten denean, gazteok batzen garenean,….Egunak baino gehiago momentuak dira: herrian jende desberdina batzen garena, harremanetan jartzen garena,…. Momentu aberasgarriak direla uste dut. Oso giro berezia sortzen da, denok egoten garelako gauzak egiteko gogoarekin, jaiak aurrera ateratzeko lanerako prest.
Geure eguerdia, hilaren 3an egiten duguna. Kuadrilla Eguna ez zenean ere berdin-berdin egiten genuen guk bazkaria. Urte guztian elkarrekin egoten gara, baina jaietan gehiago batzen gara. Horrez gain, Antzar egunean birek edo hirurek elkartean marmitakoa egiten dugu kuadrilla batentzat, eta egun horretarako gure plana da eguerdia jan, “agarra kakota” 19:00etarako, eta gero etxera. 71 urte dauzkat, eta sasoi baten geuk ere gehiago egiten genuen, baina adin honekin ezin daiteke gehiagorik eskatu.
Unai Garramiola
Ainhara Goienetxea
Maria Luisa Iturraspe
Egunik onena Antzar Eguna da. Jaitsiera ere bai, baina Antzar Eguna da ederrena. Antzarrak ikusi eta gaueko giroa ikusi, horixe da nire plana. Eta pozik haretxekin etxera. Egun guztiko giroa gustatzen zait Antzar Egunean. Gero, gauean, etxera joaten gara ahizpa eta biok, ederto pasata. Ez dut sekula galdu, pentsatu ere ez. Neure bueltatxoa egin, eta pozik. Aurten ere badaukat esperantza osteratxoa egiteko, kalimotxoa edanda, eh? Anbientatuta.
Hilaren 1a gustatzen zait: jaitsiera eta, hortik aurrera,… datorrena! Lagunok bazkaria edukitzen dugu, eta mozorrotzea asko gustatzen ez bazait ere, lagunak mozorrotzen badira, neu ere mozorrotzen naiz. Antzar Egunean potinean egoten zaren denbora guztia ere bada galdu ezinezkoa, lagunekin egoten zaren denbora. Eta hortik aurrera, etor daitekeen guztia.
Ez nuke jaitsiera galduko, batez ere umeengatik. Zenbat gozatzen duten ikustea gozada da niretzat. Horrez gain, antzarretan potinean joatea gustatzen zait; zenbaki altua tokatzen bazaigu, luze egiten zait potinekoa, baina han sortzen den giroa berezia izaten da, polita. Gustatzen zait herri bazkaria ere. Dena dela, normalean, lanean egoten naiz, ez naiz heltzen.
11
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:27
PĂĄgina 12
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 13
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
IRAILAK 3, EGUAZTENA KAMISETA EGUNA HERRITTARRON EGUNA pGoizetik, Paellen prestaketa plazan. p09:00. Itxaropena txistularien kalejirea. p10:00etatik aurrera. XXVIII. Makailau eta XX. Paella txapelketak plazan, Aittitta Txiki taldeak antolatuta. p12:30. Gaztetxekadak parkean. p12:30. Paellen aurkezpena
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
eta sari banaketea udaletxeko eskilaretan. p12:30. Itxaropena txistularien kontzertua, Eskolapean, San Kristobal plazan. Txistu, kantu eta dantza. p13:30. Makailauen aurkezpena eta sari banaketea udaletxeko eskilaretan. p15:00. Bazkaria, makailau eta paella txapelketetako partaideek egingo dute. Eguraldi onarekin, arbolapean. p17:00. Txirrindulari lasterketa kadeteentzat, San Antolin sari berezia Oier Elorriagaren omenezko XIII. memoriala, Lekeitialde
txirrindulari taldeak antolatuta. Hasiera eta amaiera, Atean. p17:30. Biodantza eta bodypainting, parkean. p18:30. Txokolatada parkean. p19:00. Futbol partidua: San Antolin trofeoa. Larrotegi zelaian. Lekeitio F.T. Iurretakoren aurka. p20:00. Zirika Zirkusen Danz Jolas ikuskizuna. pArratsalde eta gauean zehar. Txistulariek kantuak eskainiko dituzte hainbat lekutan jendeak abesteko. p23:00. DJ GAUA: Patera Style, Rebolutionary Brothers eta DJ MRK
13
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 14
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
AKARREGI HAGIN KLINIKA
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 15
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
Eraso sexisten aurrean egin beharrekoa 1. Pertsona bat erasotua izaten ari dela iruditzen bazaizu, harengana joan eta laguntzarik behar duen galdetu iezaiozu, zeure kabuz erabakiak hartu aurretik. 2. Baietz badio edo norbait badator erasoa salatzera: 1. Lehentasuna duen gauza da, beraz, salaketa jasotzen duenak, egiten ari dena utzi eta pertsona horri babes guztia eman eta kasu egingo dio. 2. Beharrezkoa bada, taberna barruan edo dagokion lekuan babesa eskainiko zaio erasotuari. 3. Arreta handiz entzun erasotuak esateko duena (azalpena, beharrak...) 4. Erasotzailearekin hitz egin eta argi utzi ez dituzuela jarrera sexistarik onartzen eta tabernatik edo dagokion tokitik kanporatu. 5. Bortxaketa kasuan, ahal den heinean, erasotua ez garbitzea eta ez aldatzea garrantzitsua da. 6. Indarrean dauden zerbitzuetara lagundu eta laguntza emozionala eman. Pertsonalki posible ez bada norbaitek lagunduko diola ziurtatu.
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
15
ERASO SEXISTEI ERANTZUN! Emakumeen kontrako indarkeria DENON ARDURA DA. Beraz, edozein erasoren aurrean AKTIBOA izan behar da gure jarrera! OKURRIDU BEZ: • Akosatzea ez da ligatzea. • Ipurdia ikutzea ez da ligatzea. • Lizunkeriak esatea ez da atsegina izatea. • “Itxi nazun” esaten denean, “itxi” da. Ez da “segitu” edo “kolpe”, “itxi” da. • “Ez” esaten denean, “ez” da. Ez du esan nahi “izan leike”, “ez nago ziur”, edota “bai”. “Ez” esaten denean, “ez” da. GORA LIGOTEO SANUA: • Ez egin inoiz nahi ez duzunik. Norberak erabaki, norberak gozatu. • Zer edo zer esan nahi baduzu, ahalegindu. Baina badakizu: eskatu, entzun, errespetatu eta, zortea badaukazu, GOZATU!
ZER EGIN ERASO BATEN AURREAN • Ezetz esateko eskubide guztia daukazu. Beraz, potxua, entzunarazi zeure ahotsa. • Emakume bat eraso sexista baten aurrean dagoela iruditzen bazaizu, berarengana jo eta norbere laguntza eskaini. • Baietz badio, gure babes osoa eman, erasotzailea kanporatzen lagundu, beharrezkoa bada larrialdietara deitu edo lagundu, laguntza emozionala eman… • Bortxaketa kasu baten aurrean, ez garbitzeko eta ez aldatzeko eskatu behar zaio, nahiz eta gogorra izan. • Indarrean dauden zerbitzuetara lagundu eta dauden salaketa aukerak aipatu. 1
Lekeitioko Udaleko Emakume eta Berdintasun batzordea TELEFONO BALIAGARRIAK: • Lekeitioko Anbulategia: 94 603 58 60 • Telefono bidezko laguntza edozein ordutan: 900 840 111 • Udaltzaingoa: 94 684 20 00 (8:00etatik 22:00etara). • Larrialdiak (24 ordu): 112
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
PĂĄgina 16
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 17
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
IRAILAK 4, EGUENA ANTZAR BEZPERA p09:00. Trikitilarien kalejirea. p10:00-14:00. Izena emotea Kultur Etxeko Azkue aretoan, Antzar Eguneko jaian parte hartzeko. p12:00. Ur Kirolak, parkean. p12:30. Sukaldaritza, parkean.
p13:00. 33. Irrintzi txapelketea limoneroetan. Parte hartzeko izena emotea 12:00etan. p16:30. Pelota txapelketaren finalak Zapaterito frontoian. p19:00. Mor more. pOndoren. Atun errea.
p20:00. BerTXIO saioa, Onintza Enbeita eta Igor Elortzarekin. p20:30. Aittitta Makurra txarangearen kalejirea. p22:30. Play Backa plazan, Beti Saltsan taldeak antolatuta.
17
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
PĂĄgina 18
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 19
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
Antzar jokoen historiari tenkadaka ñaki Irigoien Euskal Herriko folklorearen ikertzaileari esker, jasota geratu dira Lekeitioko jaiei buruzko hainbat eta hainbat datu. Hark egindako lanagatik dakigu, adibidez, XVIII. mendera arte, San Antolin egunaren besteko garrantzia zeukala abuztuko San Roke egunak eta antzar jokoa zein aspaldikoa den. Aita Santuak ipini zituen lekeitiarrak San Roke eta San Antolin egunen artean aukeratu beharrean. 1740eko testu anonimo batean azaltzen denez, biak ziren jai handiak Lekeition, San Roke eguna handiagoa, gainera, baina Aita Santuak jai egunak kentzea agindu zuen, eta jai egun handi bakar bat aukeratu behar zutela esan. Zotz egin zuten bi patroien artean, eta San Antolin atera zen, XVIII. mendearen hasieran.
I
Eliz artxiboko agiri historikoak Sanantolinen barruan, Antzar Egunak indar handia eduki du aurreko mendeetan ere. Bizkaiko eliz artxiboko agirietan ikus daiteke antzar jokoa ez dela atzoko kontua. 1631ko agiria da gastuak aipatzen dituen agiririk zaharrena. Haren atzetik etorri ziren beste batzuk, hurrengo urteetan, eta antzarrak (normalean, lau) Markinatik eta Gernikatik ekarritakoak direla aipatzen da. Antzarretara joaten zirenei eta potinak
eramaten zituztenei ematen zizkieten opariez ere badakarte zer edo zer agiriok, freskagarriak eta ardo kontuak, gehien-gehienetan. Elizak ordaintzen zituen
«Kuriositatez aipatzen dute Alemanian ere badagoela antzeko ospakizunik» gastuak XVII. mendean. Halere, beranduago, presioak tarteko, lan horiek uzten joan zen. “Suposatzekoa da elizak ardura horiek uzten joan ahala, udala joango zela gastu horiek bereganatzen”, adierazten dute Iñaki Irigoienek berak eta Emilio Xabier Dueñasek elkarrekin egin eta Lekeitioko Udal artxiboan gorde den jaiei buruzko azterketa historikoan. Bestalde, antzarrak plazan egin izan badira ere,
uretan egin izan dira batik bat, gutxienez XIX. mendearen hamaieratik, argazkietan ikus daitekeenez. Beste datu bat ere ematen dute lekukotzek: XIX. mendearen amaiera horretarako, sanantolinetan egiten zela antzar jokoa. Irigoien eta Dueñasen ikerketetan jasotzen denez, nahiz eta Euskal Herrian antzar jokoa leku baten baino gehiagotan egin, Lekeitio da antzar jokoaren ohitura itsasoan hain aspalditik eta horren indar handiz mantentzen duen bakarra. Kuriositatez aipatzen dute Alemanian ere badagoela antzeko ospakizunik. Dena dela, aparteko jaia da Lekeitioko Antzar Eguna. Lekeitiarrek egin dute aparteko, urtez urte, mendez mende. Gozatu egin dute festaz, eta festaz gozarazi. Eta beste urte betez, urteko egunik ederrenetakoan erabat murgiltzeko prest dago Lekeitio. 1
19
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
PĂĄgina 20
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 21
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
IRAILAK 5, BARIKUA ANTZAR EGUNA p10:00. Lekitto musika bandearen kalejirea. p11:00. Buruhandiak eta Don Terentzio eta Doña Tomasa kalerik kale herriko txistulariekin. p11:00-14:00. Umeen parkea Juan Bautista Eguzkitza enparantzan eta plaza gorrian. Irrien lagunak-en puzgarriak. p11:45. Itxaropena Txistula-
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
rien kalejirea, kioskoraino. p12:00. Zozketea plazan, antzarren jaian parte hartuko duten txalupei zenbakia emoteko. p12:00. Zpeiz Mukaki eta Orkestra elektrotxarangea, kalerik kale, Eskolapetik hasita. p13:00. Txistularien bilkura Eskolapean, Itxaropena txistularien gidaritzapean. Txistua jo nahi duten guztiak etortzera animatzen da. p16:00. Antzarren jaia por-
tuan. Amaitutakoan, mastapuntakoa. p16:00-19:30. Umeen parkea Juan Bautista Eguzkitza enparantzan eta plaza gorrian. Irrien lagunak-en puzgarriak. 17:00. Akarregi torneoko esku pelota partiduen finalak Santi Brouard frontoian. p17:00. Orkestra elektrotxarangea, kalerik kale. p19:30. DJ JAIA eta Erromeria plazan, DJ Bull eta Hiru gabe bi taldeekin.
21
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
PĂĄgina 22
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
Página 23
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
Manolo Campos 1 CHURRERÍA LA EXQUISITA
«Gure ibilbidean, herri batzuk enblematikoak dira, eta bat Lekeitio da»
anantolinetan, hutsik egin barik, eta egitarauko parte bailitz, Churrería la exquisita Lekeition izango da.
S
herrian erosten dugu, herriko jendea joaten den leku beretara joaten gara,…. Herriko beste negozio bat bilakatzen da gurea.
Tradizio handikoa da zuen negozioa. Kontaiguzu jatorria
Zein da zuen arrakastaren gakoa?
Emaztearen aiton-amonek ipini zuten martxan, orain 60 urte; aitaginarrebak eta amaginarrebak jarraitu zuten; eta, gaur egun, emazteak eta biok eta geure seme batek daramagu negozioa.
Irailean, sanantolinetara etortzen zarete, falta gabe. Jendea zeuen zain egoten da, ezta? Bizitza guztia hona etortzen ibili eta gero, lagun asko egin ditugu herrian. Urte guztian ibilbide finko bat daukagu: makina bat herri pasatzen ditugu. Eta nora joaten garen, hango bizitzara egiten gara. Lekeition ere gauza bera. Dena
Zerbitzu ona, kalitatea, adeitasuna eta garbitasuna.
Urte hauetan guztietan moldatzen joan al zarete? Hasieran, txurroak eta patatak baino ez ziren egiten, eta, gero, garai berrietara egokitzen joan gara. Gaur egun, 40 artikulu desberdin egiten ditugu.
Eta jaietan ba al dago ordu bat edo egun bat bestea baino hobea denik?
«Atera kontuak: Jaien ostean beste hamabost egun geratzen gara »
Antzar eguna ekonomikoki oso ona da, baina gehiegizkoa ere bada. Gainontzeko egunak lasaiagoak dira. Lehen, sokamuturra antolatzen zenean, goizez zabaltzen genuen, baina gaur egun, arratsaldetan; eta ondo lan egiten da. Gainera, plazan bertan egonik, herriaren erdirako ezin gaitezke egon.
Gustatzen al zaizu daramazuen bizimodua? Ez nuke ezergatik aldatuko. Publikoa aldatu egiten da, nahiz eta urtero bera izan, eta hori gustatzen zait. Nire ofizioa gustatzen zait. Gure ibilbidean herri batzuk enblematikoak dira, eta bat Lekeitio da. Lekeitiok ez dauka parekorik: kosta dauka, hondartza…. Atera kontuak: jaien ostean, beste hamabost egun geratzen gara.1
23
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:28
PĂĄgina 24
San antolinak 2013
19/8/14
15:29
Página 25
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
IRAILAK 6, ZAPATUA UMEEN EGUNA p10:00-14:00. Aintzinako jolasetan oinarritutako umeentzako tailerrak eta jolasak plazan, Aribeko kultur elkarteak antolatuta. p12:00. Umeen mastapuntakoa Abadeen Moilan. p16:00-20:00. Aintzinako jolasetan oinarritutako umeentzako tailerrak eta jolasak plazan.
p17:00. Idi probak eleiza aurrean. p18:00. Pirata Garrapata ipuin kontalaria, parkean. p19:00. Tratu Tala tinbal taldearen kalejirea,
Nautika aurretik hasita. p20:00. Antzerkia, parkean. p22:30. Rock Kontzertuak plazan: McOnak Arkada Eratu.
25
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:29
PĂĄgina 26
San antolinak 2013
19/8/14
15:29
Página 27
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
IRAILAK 7, DOMEKA KUADRILEN EGUNA KUBATAR EGUNA p11:00. Buruhandiak eta Don Terentzio eta Doña Tomasa kalerik kale herriko txistulariekin. p12:00. Murala, parkean. p12:30. Arte tailerra, parkean. p13:00. Txikiteo kantatua, Aittitta Makurra Txikirri-Txikirrik animatuta. Udaletxeko eskilaretan. Zaletxuak antolatuta.
p13:00. Erramun Martikorena, Arranegian. p17:00. Karparen desmontajea. Ondoren, poteoa. p17:30. Muralarekin jarraitu, parkean. p18:00. DJ TOKI, parkean. p18:30. XXI. Altuera jauziko txapelketea plazan,
Tximista atletismo taldeak antolatuta. p20:00. Antzar jaiko sari banaketa, Eskolapean. p22:00. Kontzertua Eskolapean, La Jodedera euskal kubatar taldeagaz. p22:30. Doctor Deseo , Konpainiako elizan.
27
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
Pรกgina 28
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
Página 29
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
Eli Antxustegi 1
LEIHOPEKO TABERNARIA
«Jaiak beti ezagutu ditut berdin: lanean» li Antxustegi lekeitiarrak barraren atzeko aldetik ikusiko ditu jaiak. Ez da nobedade, 32 urte daramatza-eta ofizioan. Hala ere, gustatzen zaio egiten duen lana, eta, gainera, ez da jai usainik hartu gabe geratuko.
E
Leihopen ezagutu zaituzte lekeitiarrek beti. Bigarren etxea bezalakoa duzu… Ez dakit bigarrena dudan, ala lehenengoa, ordu gehiago egiten ditut-eta tabernan etxean baino. Lagunak ere hementxe batzen gara. Beraz, atera kontuak. Bizitza osoa daramat leku berean lanean, eta jaiak beti ezagutu ditut berdin: lanean.
Jai usainik hartzen duzu? Ekintza batzuk ez ditut harrapatzen, baina beste batzuk ahalegintzen naiz harrapatzen. Antzar Eguna, ba, ez; ez dut harrapatzen, iluntzean irteten dut eta.
Zure ustez onena galtzen duzu? Bai, baina nahiago dut 20:00etan sartu baino 20:00etan irten. Beste alde batetik, kalerako modura, taberna baterako ere, goizetako giroa politagoa izaten
da gauekoa baino. Eta hemen bueltan eguerdietan giro polita sortzen da.
Hemen ez zaudenean zer egiten duzu? Atseden apurra hartu, kuadrillarekin irten eta dagoena aprobetxatu.
Eta zeintzuk dira zuretzat egunik onenak? Hilaren 1a eta Antzar Eguna. Kuadrilla Eguna ere polita izaten den arren, aste barruan egokitzen denean,….
Zure esperientziatik, zelakoa da tabernako bezeroa? Ez daukat kexarik. Denok modura, egun batzuetan hobeto portatzen dira beste batzuetan baino. Nik ondo pasatzen dut nire lanean. Publikoari dagokionez, batzuk urte guztiko bezeroak
«Ahalegintzen naiz ekintza batzuk harrapatzen» dira, eta beste batzuk, uda guztietakoak.
Aldaketarik igarri al duzu taberna munduan? Jende gutxiago dabil. Eta udan ere igartzen da jende gutxiago dabilela.
Eta luze egiten al zaizkizu jaiak? Ez. Hilaren 10ean denak badoazenez, lasaitu egiten zara. Eta iraila hil ederra da. Gainera, oporrak hartuko ditudanez, lasai pasatzen ditut jaiak, badakidalako gero atsedena datorrela. 1
29
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
PĂĄgina 30
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
Página 31
Egitaraua G
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
+
IRAILAK 8, ASTELEHENA ANTIGUAKO AMAREN EGUNA KOITTADU EGUNA p09:00. Txalapartarien kalejirea. p11:00. Haur jolasak, parkean. p12:00. Mezea, umeen eta aittitta-amumen omenez.
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
p12:30. Ume jokoak plazan, Txosna batzordeak antolatuta. Parte hartzeko izena emotea 12:00etan. p14:30. Lekeitioko nagusien bazkaria, Egaña jatetxean. p17:00-19:30. Koittadua ren prestaketak plazan. Marmu tailerrak eta inguruaren apainketa (izarak eta kandelak bakoitzak ekarri). Aribeko kultur elkarteak eta Txosna Batzordeak antolatuta.
p20:00. Beti Jai-Alai dantza taldea, plazan. p21:30. Suzko zezena. pOndoren, Anteroren ezkutatzea, 2014ko jaiei agurra emoteko. pGero. Koittadua, Aittitta Makurra txarangeak animatuta. pOndoren. Kalejirea, Aittitta Makurra txarangeagaz.
31
ondo-ondo pasa sanantolinak’ 2014!
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
PĂĄgina 32
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
Página 33
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
33
Lekeitioko Euskal ezkontza ez da sanantolinetan egiten gaur egun. Sasoi baten bai. Lekeitioko Batzokiak atera zuen lehenengo bider 1931n, irailaren 4an, eta halaxe egin zuen urtero, 36ko gerra iritsi zen arte. Eten luze baten ostean, Gora buru kultur elkarteak berreskuratu egin zuen 60eko hamarkadan, baina ordutik aurrera, sanantolinetatik kanpo egiten den ekimena da.
Euskal ezkontza gerra aurreko jaietan egiten zireneko kontuak
uskal Ezkontzaren jatorria garbi ez badago ere, jakina da orain dela urte asko egiten zela Lekeition. Gerra aurreko jaietako programetan, horrela agertzen da: “Boda a la antigua usanza”, Euskal ezkontzari erreferentzia eginez, Euskal Herrian antzina egiten ziren ezkontzen antzezpen itxurakoa: “etxesartzea”, esaten zuten eran. Gerora, Lekeitioko Batzokiak hartu zuen bere gain Euskal ezkontzaren urteroko antolaketa, “Euskal Herriko ohiturak eta kultura belaunaldiz belaunaldi gorde eta sendotzea” helburu hartuta. Horrela, Lekeitioko Batzokiak lehenengoz 1931n atera zuen, irailaren 4an, Antzar Egunaren bezperan, eta 36ko gerra hasi arte mantendu zuen ohitura. Gerra eta diktadura urteetan geldialdia egin ostean, oraindik Franco bizi
E
zela, 1964an berreskuratu zuten, Lekeitiok Resurreccion Maria Azkueri egin zion omenaldia zela eta. Ez zen gehiagotan egin, 1977. urtera arte. Urte hartan, Batzokiak heldu zion berriro, eta ordutik ona, urtero etengabe egin da, sanantolinetatik kanpo, ordea. Joan den ekainean Euskal ezkontza jarraian egiten zen 38. urtea izan zen.
Antzinakoen eran Ekintza hau Gora buru kultur elkartearen ahaleginari eta jende askoren borondatezko laguntasun eta partehartzeari esker da posible. Euretako bat da Inazio Kaltzakorta arotza. Berriatuarra izatez, Lekeition bizi da 1956tik, eta hasieratik urtetik darama Euskal ezkontzaren antolatzaileei laguntzen. Izan ere, ofizioak ematen dion ezagutzari lekukotasunaren balioa gehitu behar zaio, 11 urte
«Iñazio Kaltzakortak 1956tik laguntzen die Gora Burukoei euskal ezkontza prestatzen» zeuzkala arrebaren ezkontza ikusi baitzuen, euskal ohiturei jarraituta egindako ezkontza, eta fresko mantentzen baitu hango oroitzapena. Iñazio Kaltzakortak gidatuta prestatzen dute urtero Gora burukoek Euskal ezkontza. Detaile txikienak ere apuntatu dituzte, Kaltzakortak gogoratzen duen guztia ondo gordeta gera dadin. Euskal ezkontzako gurdiak ez dira sanantolinetan aterako, antzinako eran. Baina bai datorren urteko ekainean. Horixe baita Gorabururen konpromisoa, Euskal Herrian egiten ziren ezkontzen berezitasuna jendeari hurreratzea. 1
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
Pรกgina 34
San antolinak 2013
19/8/14
15:36
Página 35
Sanantolinak’2014 D LEKEITIO
2014ko abuztuaren 29a, barikua • hitza
G Iazko antzar eguneko argazkiak!
35
San antolinak 2013
19/8/14
15:30
Pรกgina 36