Świat Przemysłu Kosmetycznego 1/2009 by Świat Przemysłu Kosmetycznego

NR 01/2009 (1) 10 zł (w tym 0% VAT)

CONGRESS 24�25 LISTOPADA 2009

CONGRESS WARSZAWA, POLSKA HOME AND PERSONAL CARE INGREDIENTS CONGRESS

24�25 2009 CENTRAL LISTOPADA AND EASTERN EUROPE

WARSZAWA, POLSKA HOME AND PERSONAL CARE INGREDIENTS CONGRESS

CENTRAL AND EASTERN EUROPE

WWW.HPCI�CONGRESS.COM WWW.HPCI�CONGRESS.COM

ORGANIZED BY

SUPPORTED BY SOFW Verlag für für chemische chemische Industrie, Industrie, H. H. Ziolkowsky Ziolkowsky GmbH GmbH SOFW –– Verlag Beethovenstrasse 16 · 86150 Augsburg · Germany Beethovenstrasse 16 · 86150 Augsburg · Germany District Court: Augsburg HRB 13391 · General Manager: Robert Fischer District Court: Augsburg HRB 13391 · General Manager: Robert Fischer

The organizers reserve their right to change dates or to cancel part of or the entire event.

Czyste Pie Pie ˛kno kno Czyste ˛ Pure Beauty

Pure Beauty

spis treści 48

Znaczenie emulsji w produkcji kosmetyków

Zanim wprowadzisz kosmetyk na rynek

W zgodzie z naturą

Systemowe podejście do zagadnienia kontroli odbiorczej

Kompletne linie konfekcjonujące z UNILOGO

Neurokosmetyki

Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris

Większa elastyczność i niższe koszty utrzymania maszyn i linii rozlewniczych

Transport opakowań w paxach

Białka macierzy warstwy brodawkowatej skóry właściwej zasadniczym elementem wenętrznego procesu starzenia się skóry?

Rozbudowa Fabryki Beiersdorf w Poznaniu

Odpady w zakładach przemysłu kosmetycznego

Nasza historia

Gigantw Aleksandrowie Łódzkim

1/2009

Konserwanty w kosmetyce Krótki przegląd i tendencje rozwoju

Proteiny najistotniejszy nosiciel i twórca życia

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

ODPADY POWSTAJĄCE PRZY PRODUKCJI KOSMETYKÓW NIE POWINNY BYĆ MIESZANE Z INNYMI ODPADAMI

Opakowania ciągle budzą emocje

Testy na zwierzętach

Nowe trendy w projektowaniu opakowań do kosmetyków

Sieci drogerii coraz silniejsze

Rynek kosmetyczny we Włoszech

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

Od redakcji:

Z ogromną radością oddaję w Wasze ręce pierwszy numer nowego kwartalnika „Świat Przemysłu Kosmetycznego”. Magazyn ten kierowany jest do specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów firm, zajmujących się produkcją kosmetyków. Odbiorcami czasopisma są również uczestnicy targów, konferencji i szkoleń branżowych, urzędy, ministerstwa, instytuty i uczelnie wyższe oraz biura projektowe. Już teraz zapraszam Państwa do kolejnego, tym razem polsko-angielskiego wydania czasopisma „Świat Przemysłu Kosmetycznego”, które przygotowane zostanie specjalnie z myślą o licznych polskich i zagranicznych branżowych imprezach targowych. Wydanie to pojawi się na początku marca 2010 roku i dystrybuowane będzie m.in. na targach EuroLab 2010 w Warszawie oraz podczas największego wydarzenia branży kosmetycznej w Europie – In-Cosmetics 2010 w Paryżu. Życzę przyjemnej lektury Maria Kubsz Redaktor wydania „Świat Przemysłu Kosmetycznego”

Stopka redakcyjna: Kwartalnik Wydawnictwa FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 farmacom @ farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl Redaktor Naczelny: Robert Miller tel./fax 32 455 31 61 tel. kom. 502 084 101 robert.miller@ farmacom.com.pl Prenumerata i kolportaż: Wydawnictwo FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 tel./fax 32 455 31 61 prenumerata @ farmacom.com.pl Cena egzemplarza „ŚPK” – 10 zł Cena rocznej prenumeraty – 35 zł

Wpłat dokonywać można na konto: ING Bank Śląski O/Wodzisław Śląski 56 1050 1403 1000 0023 2091 8119 Redaktor wydania: Maria Kubsz tel./fax 32 456 60 79 tel. kom. 510 40 31 91 maria.kubsz@farmacom.com.pl

Spis reklamodawców: Boccard Polska Sp. z o.o. IKA POL Kates Polska Sp. z o.o.

Redakcja: Tomasz Butyński, Teresa Kubsz-Miller, tel./fax 32 455 31 61 redakcja@farmacom.com.pl

Laboratorium Ella

DTP: Wiktor Adamiec wiktor.adamiec@farmacom.com.pl

Pol- Eko Aparatura Sp. j.

Noise Creative Agency

P.P.H.U. POLIPACK Sp. j. Korekta: Maria Gniłka Druk: Drukarnia BIMART Nakład: 2 500 egz.

Magazyn kierowany jest do specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach produkujących kosmetyki. Odbiorcami czasopisma są również uczestnicy targów, konferencji i szkoleń bran żowych, urzędy, ministerstwa, instytuty i biura projektowe.

Fabryka Opakowań Kosmetycznych POLLENA S.A. Proteina Wytwórnia Naturalnych Białek Rebhan – Opakowania Sp. z o.o. Trade & Consult LTD. Sp. z o.o.

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w tytułach i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez Wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji.

1/2009

Unilogo

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

„TRADE & CONSULT LTD. SP. Z O.O.” SP. K. 02-954 WARSZAWA, UL. KUBICKIEGO 9/6

TEL. +48 22 885 28 11, 885 28 08, FAX +48 22 642 34 98

Firma TRADE&CONSULT LTD. jest wyłącznym przedstawicielem w Polsce hiszpańskiej IRTA GROUP - producenta najnowocześniejszych maszyn do pakowania w różnego rodzaju torby i saszetki produktów farmaceutycznych i kosmetycznych

Saszetkarki pionowe Tirig

Saszetkarki poziome

PAKOWANE PRODUKTY: - ŻELE, - SZAMPONY, - MLECZKA, - MYDŁO W PŁYNIE, - OLEJKI DO KĄPIELI, - KREMY KOSMETYCZNE, - DETERGENTY, - PRODUKTY FARMACEUTYCZNE … - INNE

Vixo

8 | produkcja

Znaczenie emulsji w produkcji kosmetyków dr n. chem. Anna Oborska Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystości

Kremy i mleczka to kosmetyki, które znajdują zastosowanie w pielęgnacji naszej skóry niemal codziennie. Produkty te często mają różne przeznaczenie, łączy je jednak jedno – z fizykochemicznego punktu widzenia wszystkie stanowią emulsję. Czym jest więc emulsja? Emulsja Emulsja jest mieszaniną dwóch nie rozpuszczających się w sobie cieczy. Jedna z cieczy tworzy fazę ciągłą, w której rozproszona jest w postaci mikroskopijnych kuleczek druga faza, zwana rozproszoną. Jak już jednak wspomniałam obie fazy nie rozpuszczają się w sobie i po wstrząśnięciu bardzo szybko ulegają rozdzieleniu. Czytelnikowi polecam tu szybki domowy eksperyment - wlejmy do słoika 100 ml wody i 100 ml oleju, potrząsajmy mocno przez chwilę i odstawmy. Co obserwujemy? Następuje bardzo szybkie rozdzielenie się fazy wodnej

faz. Istnieją emulsje zawierające tylko kilkanaście procent objętościo-

i olejowej. Jak to więc możliwe, że w kosmetyce otrzymujemy układy

wych fazy ciągłej.

względnie stabilne? Na granicy faz woda/olej występuje tzw. napięcie powierzchniowe.

Zarówno emulsje typu olej w wodzie jak i woda w oleju są powszechnie stosowanymi układami w kosmetyce. Większość kremów

W celu utworzenia stabilnej emulsji napięcie powierzchniowe na

stosowanych w codziennej pielęgnacji skóry to układy tego typu. Istnieje

granicy faz musi zostać obniżone. Do układu zawierającego olej i wodę

jednak także inny typ emulsji - tzw. emulsje wielokrotne.

należy więc dodać odpowiednią substancję powierzchniowo czynną - emulgator. Cząstki emulgatora zmieniają charakter oddziaływań międzycząsteczkowych na granicy pomiędzy dwoma fazami obniżając

Emulsje wielokrotne Innym typem emulsji, który znalazł szczególne zastosowanie w ko-

napięcie powierzchniowe. Obecność dobrze dobranego emulgatora jest

smetyce jest emulsja wielokrotna. Tego rodzaju układy znane są już od

warunkiem koniecznym do powstania stabilnej emulsji.

kilkudziesięciu lat, lecz dopiero w ostatnich latach można zaobserwować

Emulsje typu O/W i W/O

szczególne zainteresowanie emulsjami wielokrotnymi. Emulsje wielokrotne nazywane są także emulsjami potrójnymi.

Większość emulsyjnych układów kosmetycznych to emulsje typu

W rzeczywistości można by powiedzieć, że są to układy złożone z dwóch

olej w wodzie (O/W) i woda w oleju (W/O). Emulsja typu O/W to taki

emulsji, w których fazą ciągłą dla jednej emulsji jest woda, a dla drugiej

układ, w którym fazę ciągłą stanowi woda, a rozproszoną - faza olejowa.

faza olejowa. Są to układy dużo bardziej skomplikowane niż emulsje typu

Emulsja typu W/O stanowi układ odwrotny.

O/W i W/O, a ich wytworzenie wymaga dużo bardziej zaawansowanych

Warto zwrócić uwagę na fakt, że rodzaj emulsji, która powstaje zależy przede wszystkim od właściwości emulgatora, a nie od ilości obydwu

1/2009

technologii. Bardzo istotny jest dobór odpowiedniego emulgatora i właściwa stabilizacja tego typu emulsji.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Wśród emulsji wielokrotnych istnieją układy typu W/O/W i O/W/O.

Taka struktura emulsji umożliwia także kontrolę szybkości

Emulsje typu W/O/W zawierają emulsję typu W/O rozproszoną w fazie

uwalniania z kosmetyku substancji aktywnych. Wewnątrz emulsji

wodnej. Są to niewielkie kropelki wody, które zostały rozproszone

typu W/O/W znajdują się krople rozproszonej fazy wodnej, w których

w większych kroplach fazy olejowej, natomiast faza olejowa rozproszona

umieścić można substancje biologicznie czynne. Po uszkodzeniu

jest w fazie wodnej.

membrany olejowej substancja czynna przedostaje się z fazy wodnej

Emulsje typu O/W/O stanowią układ odwrotny - tutaj emulsja typu O/W rozproszona jest w fazie olejowej.

wewnętrznej do fazy wodnej zewnętrznej. Również dyfuzja tej substancji z kropel wewnętrznej fazy wodnej do zewnętrznej wodnej fazy ciągłej prowadzi do jej uwolnienia. Stopniowe uwalnianie substancji aktywnych z kosmetyku może mieć jeszcze inną zaletę - znacznie zmniejsza ono ryzyko podrażnienia skóry, które mogłoby wystąpić, gdy substancje czynne uwolnione są jednocześnie. Emulsje wielokrotne stwarzają również możliwość przedłużenia nawilżającego działania kosmetyku. W celu osiągnięcia takiego efektu należy w kroplach wewnętrznej fazy wodnej umieścić związek o charakterze higroskopijnym, który uwolniony zostanie dopiero po upływie określonego czasu.

Ze względu na swoje wyjątkowe własności emulsje wielokrotne znalazły szczególne zastosowanie we współczesnej kosmetyce.

Zalety emulsji wielokrotnej

Stwarzają one szerokie spektrum możliwości, które nie są możliwe do osiągnięcia przy zastosowaniu klasycznych emulsji typu woda w oleju lub olej w wodzie. Zastosowanie emulsji wielokrotnych umożliwia bardzo często wprowadzenie obok siebie dwóch niekompatybilnych substancji. W przypadku emulsji typu W/O/W faza olejowa tworzy swoistego rodzaju membranę olejową pomiędzy obiema częściami fazy wodnej - membrana ta izoluje od siebie substancje, które w innych warunkach mogłyby ze sobą reagować.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

artykuł sponsorowany

10 | produkcja

Zanim wprowadzisz kosmetyk na rynek LABORATORIUM ELLA

Przemysł kosmetyczny dostarcza nam coraz więcej i coraz lepszych wyrobów służących do pielęgnacji skóry. Każdy wprowadzany na rynek nowy kosmetyk, zanim dostanie się do rąk użytkownika powinien przejść szereg badań gwarantujących jego jakość i bezpieczeństwo. Dobra jakość środków kosmetycznych chroni zdrowie użytkowników oraz zapobiega stratom ekonomicznym producentów.

Działające od 2002r. Laboratorium Ella wykonuje właśnie takie bada-

Przeznaczone do badania produkty testowane są także przez grupę

nia. Są to badania mikrobiologiczne, badania dermatologiczne, badania

osób reprezentujących potencjalnych użytkowników w codziennej

aplikacyjno – użytkowe, badania fizyko-chemiczne, a także sporządzanie

aplikacji. Badanie to (aplikacyjno-użytkowe), pozwala na poznanie

oceny wpływu kosmetyku na bezpieczeństwo zdrowia ludzi. Przedmio-

własności użytkowych oraz udowodnienie deklarowanych efektów

tem naszych badań są również wyroby chemii gospodarczej.

działania i dodatkowe potwierdzenie bezpieczeństwa.

Wg światowych wymagań, wyroby kosmetyczne powinny pod

Producent kosmetyku powinien sporządzić normę lub specyfikację

względem czystości mikrobiologicznej odpowiadać jakości produktów

dla wytwarzanego przez siebie produktu, obejmującą skład lub

farmaceutycznych. Wytwarzanie kosmetyków jest narażone na działanie

charakterystykę, zakres zastosowania, właściwości organoleptyczne

drobnoustrojów. Mimo nowoczesnych procesów technologicznych i

i fizykochemiczne, wymagane limity, metody oznaczenia tych właści-

ścisłego przestrzegania określonych norm postępowania istnieje ryzyko

wości, częstotliwość wykonywania badań. Ma to na celu identyfikację

pozostania pewnej ilości mikroflory resztkowej.

danego produktu oraz umożliwia właściwą kontrolę jakości. Producent

Badania mikrobiologiczne wyznaczone przez Rozporządzenie Ministra

zobowiązany jest posiadać świadectwa potwierdzające zgodność

Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. Dz.U. Nr 9 z 2003 r. ukierunkowane

produktu z normą zakładową oraz świadectwa badań okresowych

na wykrywanie ogólnej liczby bakterii tlenowych, drożdży, zarodników

(określonych w normach).

pleśni, gronkowców chorobotwórczych, Pseudomonjas Aeruginosa,

Oferta naszego laboratorium obejmuje:

sugerują, że te właśnie drobnoustroje wyznaczają jakość mikrobiologicz-

• ocenę czystości mikrobiologicznej surowców, półproduktów,

ną produktów kosmetycznych. Badania dermatologiczne to testy płatkowe (testy naskórkowe). Służą

opakowań, produktów końcowych, • badania dermatologiczne, w tym test HRIPT,

one do wykrywania alergii kontaktowej (alergii typu późnego) na związki

• badania aplikacyjno-użytkowe i aparaturowe,

drobnocząsteczkowe zawarte w kosmetykach lub produktach chemii

• opracowanie normy i badania na zgodność z normą,

gospodarczej (np. substancje zapachowe, konserwanty). Zapis

• analizy fizykochemiczne surowców i produktów gotowych,

i interpretacja wyników wynika z doświadczenia badającego – specjalisty

• ocenę wpływu kosmetyku na bezpieczeństwo zdrowia ludzi.

lekarza dermatologa i opiera się na zasadach zgodnych z systemem Międzynarodowej Grupy Badającej Wyprysk Kontaktowy (ICDRG). Innym ważnym badaniem dermatologicznym, przydatnym w ocenie

Możliwości Laboratorium ELLA opierają się na wysoce wykwalifikowanym personelu z dużym doświadczeniem zawodowym,

ryzyka alergii, jest test przewlekłej ekspozycji na alergen - HRIPT. Zaletą

oraz wieloletniej praktyce w dziedzinie badania jakości produktów

HRIPT jest ocena potencjalnych właściwości uczulających i drażniących

kosmetycznych.

badanego produktu przez kilkutygodniową ekspozycję kilkudziesięciu

Badania wykonywane są zgodnie z przepisami zawartymi w Ustawie

osobowej grupy ochotników na dany produkt, nakładany w teście

o kosmetykach, normami krajowymi oraz z zastosowaniem Dyrektyw

naskórkowym. Test ten pozwala nie tylko na ocenę ryzyka uczulenia

Unii Europejskiej, a uzyskane wyniki przedstawione w przejrzysty

kontaktowego, ale także ocenia właściwości drażniące. Przydatny jest

sposób w raportach. Więcej informacji możesz uzyskać na naszej stronie

zwłaszcza do oceny kosmetyków przeznaczonych dla dzieci, osób z

internetowej www.lab-ella.waw.pl lub wysyłając zapytanie na adres:

ryzykiem chorób skóry, a także proszków, płynów do prania i płynów do

laboratorium.ella@neostrada.pl

płukania tkanin.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 11

mgr inż. Bożena Mirkowska specjalista kosmetolog, Laboratorium Kosmetyczne AVA

W zgodzie z naturą „W zgodzie z naturą”® to nie tylko hasło reklamowe, ale przede

Na serię ECO Linea® składają się: rewitalizująco-ochronne kremy

wszystkim filozofia działania Laboratorium Kosmetycznego AVA, która

na noc, na dzień i pod oczy, samowchłaniająca maseczka, stymulują-

jako pierwsza polska firma podjęła inicjatywę produkcji kosmetyków

co-ochronne mleczko do demakijażu, tonik bezalkoholowy i balsam

naturalnych i organicznych zgodnie z wytycznymi międzynarodowej

regenerująco-napinający do ciała.

jednostki certyfikującej. Wysokie wymagania, jakie stawia tego typu wyrobom jednostka certyfikująca, w tym przypadku francuski ECOCERT, zobligowało Laboratorium Kosmetyczne AVA do stworzenia całkowicie nowego procesu produkcyjnego. Przyznany certyfikat jakości „kontrolowany kosmetyk naturalny i organiczny” przez ECOCERT to gwarancja zastosowania ekologicznych składników w recepturze, licencja na ekologiczną produkcję a także ekologiczne wykorzystanie opakowań (potwierdzone certyfikatami). Laboratorium Kosmetyczne AVA, jako jedyna firma w Polsce, uzyskała Certyfikat ECOCERT SAS-32600 dla innowacyjnej serii ekologicznych kosmetyków ECO Linea®. Linia ECO Linea® zawiera wyselekcjonowane aktywne składniki, które gwarantują naturalność, skuteczność i bezpieczeństwo. Laboratorium Kosmetyczne AVA przygotowało także linię produktów profesjonalnych z myślą o salonach kosmetycznych i SPA, pragnących zaoferować swoim klientkom naturalny i organiczny zabieg pielęgnacyjny. W skład certyfikowanej serii profesjonalnych kosmetyków wchodzą: krem dzienno-nocny, maseczka, mleczko i tonik.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

12 | produkcja Zastosowana przez Laboratorium Kosmetyczne AVA technologia

zawierają w recepturze surowców chemicznych, w tym szczególnie

dotyczy całości zagadnień związanych ze ściśle kontrolowaną produkcją

pochodnych ropy naftowej, silikonów i parabenów. Zastosowane w nich

certyfikowanych kosmetyków naturalnych i organicznych. Obejmuje ona

odpowiednio dobrane składniki naturalne, nie wykazujące właściwości

zarówno atestowanie dostawców wszystkich surowców jak i kontrolę

uczulających, stanowią bezpieczną alternatywę dla wielu związków

całego procesu produkcji. Dzięki odpowiedniemu nadzorowi na

otrzymywanych syntetycznie.

wszystkich etapach produkcyjnych zapewnia: powstawanie odpadów

Produkcja kosmetyków naturalnych i organicznych w Laboratorium

biodegradowalnych, mniejsze obciążenie ściekami oraz ograniczenie

Kosmetycznym AVA realizowana jest w odseparowaniu od procesów

zużycia energii. Kreatywność i innowacyjność technologii daje moż-

wytwarzania produktów nie podlegających certyfikacji, co jest

liwość wyprodukowania przyjaznych, zarówno dla człowieka, jak i dla

gwarancją wyeliminowania ryzyka wprowadzenia do układu surowców

otaczającego go środowiska kosmetyków.

syntetycznych, niedozwolonych do produkcji. Zasada ta dotyczy także

Do produkcji kosmetyków naturalnych z serii ECO Linea oraz certy®

fikowanej linii ekologicznych kosmetyków profesjonalnych wykorzystany został nowoczesny proces technologiczny obejmujący oprócz przygotowania

przechowywania i właściwego oznakowania zarówno surowców, jak i wyrobów gotowych. Sam proces produkcyjny jest przyjazny otaczającemu środowisku.

fazy wodnej i olejowej, podgrzania ich do odpowiedniej temperatury, także

Niezbędnym elementem jego realizacji jest plan zarządzania środowisko-

procedurę delikatnego mieszania i wydajnej homogenizacji pozwalający

wego, dotyczący wszelkich odpadów produkcyjnych i gwarantujący ich

na pozyskiwanie produktów kosmetycznych charakteryzujących się dużą

odpowiednią utylizację lub recykling.

stabilnością, powtarzalnością właściwości fizyko-chemicznych, a także bardzo dobrymi właściwościami aplikacyjnymi. W odróżnieniu od kosmetyków tradycyjnych, produkowane przez Laboratorium Kosmetyczne AVA wyroby naturalne i organiczne, nie

1/2009

W celu utrzymania higieny na terenie Laboratorium wykorzystywane są tylko dozwolone do tego celu, określone środki myjące i dezynfekujące, odpowiadające standardom ECOCERT-u.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

reklama

Produkcja naturalnych preparatów kosmetycznych wymaga zastosowania odpowiedniej aparatury, odpowiednich warunków produkcji i odpowiednio dobranych surowców kosmetycznych. Efektem takiego działania jest: • wytwarzanie kosmetyków w niższych cenach niż porównywalne kosmetyki zagraniczne w danej grupie ofertowej • produkowanie kosmetyków o właściwościach użytkowych „w zgodzie z naturą” • stosowanie technologii przyjaznej dla środowiska Produkcja certyfikowanych kosmetyków naturalnych i organicznych jest procesem nowatorskim w skali kraju, a jej rozwinięcie zdecydowanie przyczynia się do poprawy konkurencyjności polskich produktów na coraz bardziej wymagającym rynku kosmetycznym. Inwestowanie w badania i rozwój stanowi integralną część działalności firmy. Dzięki temu mogą powstawać produkty o najwyższej światowej jakości. Seria kosmetyków ECO Linea ® oraz linia profesjonalna to ukłon w stronę natury oraz polskich klientek, które miały do tej pory dostęp jedynie do ekologicznych kosmetyków niemieckich, francuskich lub angielskich, zdecydowanie droższych co w znacznym stopniu ograniczało ich dostępność. Laboratorium Kosmetyczne AVA jest jedną z najstarszych prywatnych firm kosmetycznych w Polsce, prowadzi nieprzerwalnie działalność od 1961 roku. Więcej informacji można znaleźć na www.ava-laboratorium.pl.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

14 | produkcja

Systemowe podejście do zagadnienia kontroli odbiorczej Michał Iwaniec StatSoft Polska

Zapewnienie wysokiej jakości wytwarzanych produktów jest bezsprzecznie jednym z najważniejszych zadań w każdej firmie produkcyjnej. Dzięki dbałości o jakość obniżamy koszty i poprawiamy wizerunek naszej firmy, co wpływa na poprawę konkurencyjności i daje możliwości rozwoju.

W zależności od potrzeb i krytyczności wad, jakie chcemy kontrolować, można dobrać różne techniki zapewnienia odpowiedniej jakości wyrobów. Podczas doboru odpowiedniej metody zapewnienia jakości należy kierować się takimi czynnikami, jak dostępność pomiarów i ich koszty, uwarunkowania organizacyjne, wpływ ewentualnych wad na postrzeganie naszych wyrobów. Jedną z technik pozwalających ocenić jakość wyprodukowanych już wyrobów jest kontrola odbiorcza, która pomimo kilku niedoskonałości w niektórych przypadkach jest wystarczająca. W niniejszym artykule zostanie omówiona krótko zasada stosowania tej techniki oraz przedstawione zostaną narzędzia, które wspomagają proces przeprowadzania kontroli odbiorczej.

Co to jest kontrola odbiorcza? W przypadku, kiedy nie ma konieczności zapewnienia 100% jakości wszystkich wyrobów, to znaczy kiedy dopuszczalna jest pewna frakcja wyrobów wadliwych, można zastosować techniki statystyczne pozwalające przyjąć lub odrzucić partię towaru w oparciu o ocenę statystyczną. Zauważmy, że analizowana partia towaru może być partią, którą przyjmujemy jako surowiec dla naszej produkcji, ale może to być również partia towaru wyprodukowanego przez nas i jakość jest weryfikowana przed wysłaniem towaru do klienta. Sposób przeprowadzania kontroli odbiorczej został opisany szczegółowo w normie PN-ISO 2859-1:2003 Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną - Część 1: Schematy kontroli indeksowane na podstawie granicy akceptowanej jakości (AQL) stosowane do kontroli partii za partią. Przystępując do wdrażania kontroli odbiorczej, należy

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

15 ustalić akceptowalny poziom jakości (AQL - acceptable quality limit),

zostaną odrzucone. Powrót z kontroli obostrzonej do normalnej odbywa

który jest w kontroli wyrywkowej wartością graniczną zadowalającej

się, kiedy pięć kolejnych partii zostanie przyjętych.

średniej jakości produktów. Parametr ten można wyrazić jako procent

Oprócz rodzajów kontroli zdefiniowane są również poziomy kontroli,

jednostek niezgodnych. Celem przytoczonej normy jest nakłonienie

które pozwalają na określenie większej lub mniejszej dyskryminacji dla

dostawcy do utrzymania średniego poziomu jakości produktów na

danego zastosowania. Jest to zagadnienie niezależne od przytoczonych

poziomie nie gorszym niż AQL, poprzez wywieranie presji ekonomicznej

wyżej rodzajów kontroli. W normie zostały zaproponowane trzy poziomy

i psychologicznej związanej z odrzuceniem partii. Kontrola odbiorcza jest

standardowe: I, II i III oraz cztery poziomy specjalne S-1, S-2, S-3 i S-4,

przewidziana dla przypadku, kiedy mamy do czynienia z ciągłymi seriami

które powinny być stosowane w przypadku potrzeby uwzględnienia

partii towaru, które wystarczają do zastosowania tak zwanych warunków

małej liczności próbek. Jeżeli nie postanowiono inaczej, powinien być

przejścia pomiędzy rodzajami kontroli. Dzięki temu, jeżeli zostanie wy-

stosowany poziom II. Przykładowo: jeżeli zaistnieje potrzeba większej

kryte pogorszenie jakości, to skutkować to będzie zaostrzeniem kontroli

dyskryminacji, należy zastosować poziom III.

(zmiana poziomu kontroli), co zabezpiecza odbiorcę przed produktami

Dodatkowo w kontroli odbiorczej mogą być stosowane różne plany

złej jakości. Jeżeli natomiast przez pewien czas dostarczane partie będą

badania: jednostopniowy, dwustopniowy i wielostopniowy. Najprostszym

spełniać wymagania jakościowe, wtedy można obniżyć koszty związane

przypadkiem jest plan jednostopniowy, gdzie procedura pobierania

z kontrolą, przechodząc na kontrolę ulgową.

elementów do badania jest przeprowadzana tylko raz, jednakże liczność

W zagadnieniu kontroli odbiorczej nie należy mylić poziomu AQL,

takiej próbki jest większa niż w przypadku planów dwustopniowego

który jest parametrem w schemacie kontroli, ze średnim poziomem

i wielostopniowego. Przykładowo: jeżeli zastosujemy plan dwustop-

jakości produktów. Oczekujemy, że średni poziom jakości kontrolowa-

niowy, wtedy pobieramy próbkę o liczności mniejszej niż w przypadku

nych partii będzie oczywiście niższy od założonego AQL.

planu jednostopniowego, ale możemy nie dostać odpowiedzi o przyjęciu lub odrzuceniu partii i konieczne będzie powtórzenie badania w celu

Według jakiego schematu kontrolować?

uzyskania ostatecznego wyniku. Można się jednak spodziewać, że

Norma 2859 zakłada trzy rodzaje kontroli: normalną, obostrzoną

stosując plany dwu- lub wielostopniowe, będziemy musieli zbadać

i ulgową. Jeżeli rozpoczynamy kontrolę dla pewnego produktu, powin-

mniejszą liczbę elementów niż w przypadku planu jednostopniowego.

niśmy zacząć od kontroli normalnej i stosować ją, dopóki nie zostanie

W praktyce jeżeli mamy ustalony poziom kontroli i znamy liczność

spełniony warunek przejścia. Przykładowo przejście z kontroli normalnej

partii, wtedy odczytujemy z odpowiedniej tablicy znak literowy, który

na obostrzoną następuje, jeżeli dwie z kolejnych pięciu lub mniej partii

reklama

PROTEINA istnieje na r ynku kosmetycznym PROTEINA istnieje od na lutego rynku kosmetycznym 1982 od roku. lutego 1982 roku. PROTEINA istnieje na kosmetycznym od–lutego 1982 roku. Specjalizujemy się w produkcji bia łek wł Specjalizujemy óknist ych się w produkcji –rynku biologicznie białek włóknistych biologicznie Specjalizujemy się w produkcji białek włóknistych – biologicznie ak t y wnych skł adników kosmet yków i w yrobów aktywnych składników chemii kosmetyków gospodarczej, i wyrobów chemii gospodarczej, aktywnych składników kosmetyków i wyrobów gospodarczej, k tóre nie t ylko rewitalizują i kondycjonują które skórę nie tylko rewitalizują i wł osy i kondycjonują ale skórę tak ichemii włosy żeale także które nie tylko rewitalizują i kondycjonują skórę i włosy ale także opóźniają efek t y star zenia się skór y. opóźniają efekty starzenia się skóry. opóźniają efekty starzenia się skóry. Nazwa handlowa Rozpuszczalny kolagen Rozpuszczalny kolagen z elastyną Elastyna Hydrolizat keratyny Rozpuszczalne białko jedwabiu Jedwab w proszku

Nazwa handlowa handlowa Nazwa INCI Nazwa Nazwa handlowa Rozpuszczalny kolagen kolagen Soluble Collagen Rozpuszczalny Rozpuszczalny kolagen Rozpuszczalny kolagen kolagen Soluble Collagen, Rozpuszczalny HydrolyzedRozpuszczalny Elastin z elastynąkolagen zElastyna elastyną Elastyna Hydrolyzed Elastin Elastyna Hydrolizat keratyny Hydrolyzed Keratin Hydrolizat keratyny Hydrolizat keratyny Rozpuszczalne Rozpuszczalne Hydrolyzed Silk Rozpuszczalne białko jedwabiu białko jedwabiu Silk Jedwab w proszku Jedwab w proszku

Nazwa INCI INCI CAS Nazwa CAS CAS Nazwa INCI CAS Soluble Collagen 9007-34-5 Soluble 9007-34-5 Collagen 9007-34-5 Soluble Collagen 9007-34-5 Soluble Collagen, 9007-34-5; Soluble 9007-34-5; Collagen, 9007-34-5; Hydrolyzed Elastin 91080-18-1 Soluble Collagen, 9007-34-5; Hydrolyzed 91080-18-1 Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed 91-080-18-1 Elastin 91-080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91-080-18-1 Hydrolyzed Keratin 69430-36-0 Hydrolyzed 69430-36-0 Keratin 69430-36-0 Hydrolyzed Keratin 69430-36-0 Hydrolyzed Silk 96690-41-4 Hydrolyzed 96690-41-4 Silk 96690-41-4 Hydrolyzed Silk 96690-41-4 Silk 91079-16-2 91079-16-2 Silk 91079-16-2 Silk 91079-16-2

PROTEINA Wytwórnia Naturalnych Białek PROTEINA Wytwórnia Naturalnych Białek PROTEINA Wytwórnia Naturalnych Białek ul. Bzowa 2, 91- 480 Łódź ul. Bzowa 2, 91-480 Łódź ul. Łódź tel 42 656 33 51; 42 617 16 74 telBzowa 42 656 2, 3391-480 51; 42 617 16 74 tel 42 656 33 51; 42 617 16 74 tel/fax 42 617 15 79 tel/fax 42 617 15 79 tel/fax 617 15 79 e-mail. proteina@proteina.pl e-mail.42 proteina@proteina.pl www.proteina.pl www.proteina.pl e-mail. proteina@proteina.pl www.proteina.pl

16 | produkcja określa liczność próbki. Po wyznaczeniu znaku literowego dla założo-

Z powyższego przykładu wynika, że czym niższy jest poziom AQL

nego poziomu AQL, dla założonego rodzaju kontroli możemy odczytać

tym więcej elementów należy zbadać aby podjąć decyzję o przyjęciu lub

liczby niezgodności, które powodują odrzucenie lub przyjęcie partii.

odrzuceniu partii. Innymi słowy kontrola odbiorcza staje się metodą mało efektywną w przypadku małych frakcji niezgodności. W takim przypadku,

Prosty przykład kontroli odbiorczej Rozważmy przykład, w którym chcemy kontrolować naszego dostaw-

o ile jest to możliwe, należy zastosować pomiary liczbowe interesujących nas właściwości zamiast prostego sprawdzania „dobry”, „zły”.

cę, który regularnie dostarcza nam w partiach opakowania na kosmetyki. Załóżmy że krytycznym parametrem jakościowym jest zamykanie opakowania, to znaczy, że zamknięcie powinno być odpowiednio mocne

Dygresja na temat losowego poboru próbek Warunkiem otrzymania poprawnych informacji dotyczących

i jednocześnie powinno dać się otworzyć bez użycia siły. W związku

przyjęcia lub odrzucenia danej partii jest losowość pobieranych próbek.

z tym, że ten parametr jest istotny dla wizerunku naszego produktu,

Przykładowo jeżeli towar dostarczany jest na paletach, wtedy wybierając

ustaliliśmy wartość AQL = 0,01, czyli dopuszczamy co najwyżej 1

elementy do badania, powinniśmy po pierwsze wylosować paletę, potem

element wadliwy na 10 000 sztuk.

wylosować warstwę na palecie, a następnie wylosować rząd w poziomie

Załóżmy, że partia opakowań, którą nam dostarczono, liczy 5000

i w pionie, który definiuje element. Jak przeprowadzić losowanie? Można

sztuk i posługujemy się II poziomem kontroli. Z tablicy I normy 2859-1

skorzystać z generatora liczb losowych w STATISTICA lub tablic liczb

odczytujemy znak literowy dla liczności partii 5000 sztuk oraz II-go

losowych.

poziomu. Jest to litera L. Znając znak literowy i przy założeniu, że stosujemy plan jednostopniowy, patrzymy do tabeli II-A normy i odczytujemy liczby przyjęcia i odrzucenia partii na przecięciu kolumny 0,01 (AQL) i wiersza

Teoria w praktyce Opisana powyżej procedura może wydawać się całkiem prosta, ale

L (znak literowy). Zauważmy, że dla tego znaku literowego i poziomu AQL

jeżeli mamy do czynienia z jedną partią. Problemy natury logistycznej

nie ma liczby przyjęcia i odrzucenia i musimy zastosować najbliższy plan

pojawiają się w przypadku, gdy kontrola odbiorcza dotyczy wielu różnego

poniżej odpowiadający znakowi literowemu Q, czyli nie stosujemy liczności

rodzaju półproduktów, które są dostarczane do naszego zakładu. Wtedy

próbki odpowiadającej literze L (200), ale literze Q (1 250). Aby przyjąć partię

podczas określania planu dla konkretnej partii należy uwzględnić, jak

po przebadaniu 1 250 elementów nie powinno być wśród nich żadnego

kształtowała się historia dla konkretnego półproduktu, gdyż musimy

elementu niezgodnego. Jeżeli wykryjemy w próbce nawet jeden element

uwzględnić, czy przypadkiem nie został spełniony warunek przejścia

niezgodny wtedy, powinniśmy odrzucić partię.

pomiędzy poziomami kontroli. Ponadto, jeżeli liczba sprawdzanych partii

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

reklama

Całościowe rozwiązania procesowe dla branży kosmetycznej

Rys. 1. Schemat systemu wspomagania kontroli odbiorczej

i liczba ich rodzajów jest duża, wtedy zarządzanie całym systemem w formie papierowej jest bardzo kłopotliwe i wymaga wykwalifikowanego personelu. Wychodząc naprzeciw zadaniom związanym z zagadnieniami kontroli odbiorczej, w firmie StatSoft Polska opracowano system bazujący na programie STATISTICA do zarządzania kontrolą odbiorczą. Schemat systemu przedstawiony jest na rysunku 1. Podstawową cechą systemu jest zarządzanie kontrolą odbiorczą zgodnie z wytycznymi normy 2859. Ponadto system gromadzi w bazie danych informacje dotyczące wszystkich aspektów kontroli odbiorczej, co pozwala na całkowitą rezygnację z papierowej formy przechowywania informacji. Po wdrożeniu systemu użytkownik nie będzie musiał już przeszukiwać zapisów historycznych oraz wyszukiwać schematów kontroli w normie, gdyż wszystkie te zadania zostaną przejęte przez system. Pierwszym etapem definiowania schematu kontroli jest utworzenie dostawcy i produktu, którego jakość ma być śledzona w systemie. Po otrzymaniu partii towaru osoba zajmująca się kontrolą odbiorczą wprowadza do systemu informację o przybyciu partii produktu od danego dostawcy i jej liczności. W oparciu o wcześniejsze informacje dotyczące jakości tego produktu podawana jest informacja o liczności próbki, jaką należy pobrać. Kolejnym etapem jest losowy pobór próbek. System wspomaga użytkownika również w tej operacji, generując liczby losowe z odpowiedniego zakresu. Po wykonaniu sprawdzenia wylosowanych elementów wynik pomiaru jest wpisywany do systemu, który podaje informację o tym, czy partia ma być przyjęta czy odrzucona, i tworzony jest odpowiedni raport.

BOCCARD, dzięki wykorzystaniu najnowszych osiągnięć technologicznych, projektuje i wykonuje kompletne instalacje procesowe oraz niezależnie działające, zintegrowane skidy procesowe. Gwarantuje to maksymalizację produktywności oraz jakości produktów wytwarzanych przez naszych Klientów. Dzięki naszej wszechstronnej wiedzy i doświadczeniu w procesach produkcji kosmetycznych płynów, proszków i maści, BOCCARD zapewnia efektywne i konkurencyjne systemy mieszania, wytwarzania i CIP, dostosowane do specyfikacji produktów. Skidy procesowe produkowane przez Boccard są całościowo przetestowane w fabryce w celu zagwarantowania wymaganych parametrów pracy. Przy ich produkcji wykorzystujemy standardowe elementy tak, aby były gotowe do użycia już w momencie dostawy do Klienta. BOCCARD angażuje się w osiągnięcie sukcesu przez swoich Klientów na każdym etapie projektu. Począwszy od projektu procesowego poprzez budowę zbiorników, montaże, automatyzację, testy w fabryce, a skończywszy na serwisowaniu.

Warto zwrócić uwagę, że dzięki zgromadzeniu wszystkich danych dotyczących kontroli odbiorczej w jednym systemie bardzo łatwo jest uzyskać informację o historii jakości dostaw, czy też sprawdzić aktualny średni poziom jakości dla danego produktu albo dostawcy. Ponadto

• • • •

Szampony i odżywki Podkłady i Pudry Kremy i toniki Perfumy

• • •

Tusze do rzęs Szminki Lakiery do paznokci

dzięki temu, że osoba zajmująca się kontrolą odbiorczą jest prowadzona „za rękę” przez system, szkolenie pracowników i ich wdrożenie do wykonywania tego zadania zajmuje dużo mniej czasu niż w przypadku tradycyjnego podejścia.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

BOCCARD POLSKA ul. Żytnia 6 Reguły k/ Warszawy, 05-816 Michałowice – Polska tel. +48 22 753 27 37, fax +48 22 753 27 33, boccard@boccard.pl

www.boccard.pl

artykuł sponsorowany

18 | produkcja

Kompletne linie konfekcjonujące z UNILOGO Grzegorz Dziewanowski UNILOGO

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, Unilogo, producent urządzeń etykietujących z Piaseczna, rozszerza swoją ofertę o systemy dozujące i zakręcające. Dzięki tak skonstruowanemu port folio urządzeń firma jest teraz w stanie zaproponować i dostarczyć kompletne rozwiązania do konfekcjonowania produktów, biorąc odpowiedzialność za cały proces.

Dla produkcji o małych wydajnościach

z ręcznym jak i automatycznym podawaniem nakrętek, podajniki

proponujemy szereg urządzeń półautoma-

komponentów do opakowania.

tycznych, czyli takich, do których opakowania

Transport opakowań w linii, w zależności od specyfiki produkcji,

podawane i odbierane są ręcznie. Urządzenia

może być realizowany bezpośrednio na przenośnikach lub w systemie

te charakteryzują się niewielkimi rozmiarami

paxowym. W tym drugim przypadku oferujemy kompletne oprzyrządo-

i często wykonywane są w wersjach „mobilnych”

wanie do obsługi tego systemu, realizujące automatyczne wkładanie

– można je swobodnie przenosić w obrębie

produktu do paxów, transport paxów przez proces dozowania i zamy-

hali produkcyjnej. W naszej ofercie znajdziecie

kania, wyjmowanie produktu z paxów i jeśli potrzeba – orientowanie

Państwo półautomatyczne dozowniki objętościowe

produktu do dalszych procesów.

i ciśnieniowe, zakręcarki oraz etykieciarki półau-

Po napełnieniu i zamknięciu opakowań

tomatyczne typu Tiger (etykietowanie opakowań okrągłych, płaskich

trzeba je oznakować i zaetykietować. W tym

i pustych tub). Urządzenia te pracują z wydajnością ok. 1000 szt/h

celu proponujemy szereg wyspecjalizowanych

i mogą obsłużyć bardzo szeroki zakres opakowań i dozowanych mediów.

automatów etykietujących, projektowanych

Kluczowymi zaletami jest łatwość i szybkość zmiany formatu, łatwość

indywidualnie do potrzeb procesu, mogących

mycia i konserwacji, atrakcyjna cena i uniwersalność.

pracować z różnymi kształtami opakowań

Dla większych wolumenów proponujemy kompletne linie konfekcjonujące, oparte na liniowych monoblokach COSMOLINE 50

i z różnymi materiałami etykiet z wydajnością dostosowaną do wydajności linii.

(do 50 szt/min) lub COSMOLINE 100 (do 100 szt/min). Stosowane przez nas najnowocześniejsze technologie pozwalają dostosować linie produkcyjne do potrzeb dynamicznie zmieniającego się rynku. Projektując linie skupiamy się na ich uniwersalności, elastyczności, krótkich czasach przezbrajania i oczywiście na niezawodności. Proces dozowania i zamykania opakowań jest realizowany w monobloku liniowym, który dzięki swojej modułowej konstrukcji zapewnia możliwość wykonywania wielu operacji, z możliwością dalszej rozbudowy. Oferujemy dozowanie w technologii objęto-

W trosce o najwyższą jakość procesu proponujemy układy weryfikacji

ściowej lub przepływomierzami,

poszczególnych elementów procesu, które projektujemy w zależności od

stacje do zakładania przekładek

potrzeb w oparciu o najnowocześniejsze czujniki i systemy wizyjne.

i platynek wraz ze stacjami do ich zgrzewania, zakręcarki zarówno

1/2009

Zapraszamy do szczegółowego zapoznania się z naszą ofertą na www.unilogo.com.pl

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Ju Ĺź w

maju 2

Organizator:

Patronat medialny:

010 r.

20 | produkcja

Neurokosmetyki Marta Kłopotowska Bio-Tech Consulting

Skóra, u dorosłego człowieka zajmuje powierzchnię ok. 2 m2, jednocześnie przy jej przybliżonym łącznym ciężarze 4 kg. ten największy organ naszego ciała cechuje się wysoką złożonością budowy. Pod względem anatomcznym różnicuje skórę na 3 warstwy: nieunaczyniony naskórek, skórę właściwą oraz podskórna tkankę tłuszczową. Każdy z wymienionych elementów wyposażony jest w odpowiedni aparat komórek odpowiedzialnych za określone funkcje biologiczne, dzięki którym może efektywnie pełnić swoją rolę.

Wśród tych komórek, z perspektywy kosmetologii coraz większego

Definicja neurokosmetyku według Prof. Misery : „ jest to apli-

znaczenia nabierają immunologicznie komórki kompetentne skóry -

kowany miejscowo , nietoksyczny produkt, nie podlegający zwrotnemu

komórki Langerhansa odpowiadające między innymi za skórne reakcje

wchłanianiu, który wywiera wpływ na aktywność skórnego układu

alergiczne, oraz upostaciowione zakończenia nerwowe – odpowiedzialne

nerwowego bądź moduluje działanie skórnych neurotransmiterów”

za odbiór bodźców pochodzących ze świata zewnętrznego oraz ich analizę. Do upostaciowionych zakończeń nerwowych zaliczamy obecne w naskórku łękotki dotykowe Merkla oraz zlokalizowane w skórze właściwej ciałka dotykowe Meissnera. Do odbioru bodźców termicznych

Wśród najpowszechniejszych obecnie neurokosmetyków wymienia się mentol oraz kapsaicynę. Mentol, jest słabo rozpuszczalnym w wodzie alkoholem terpeno-

na ciepło i zimno służą odpowiednio ciałka Ruffiniego oraz kolby

wym. Pozyskiwany zazwyczaj poprzez ekstrakcję z roślin takich jak mięta

Krauzego. Natomiast, za czucie ucisku odpowiadają zlokalizowane

polna (Mentha arvensis L.) czy mięta pieprzowa (Mentha ×piperita L.).

w tkance podskórnej ciałka blaszkowate Vatera- Paciniego.

Oddziałuje na receptory termiczne zlokalizowane w skórze właściwej

Upostaciowione zakończenia nerwowe odpowiedzialne są za syntezę

wywołując efekt chłodzenia mimo braku obniżenia temperatury

i uwalnianie wielu neuropeptydów, w tym substancji P czy somatosta-

otoczenia. Poza działaniem chłodzącym potwierdzone zostały również

tyny. Związki te są czynnikami regulującymi, przekazującymi sygnały

jego właściwości znieczulające oraz przeciwświądowe.

dotyczące między innymi kurczliwości naczyń, wydzielania potu czy

Kapsaicyna, organiczny związek chemiczny zaliczany do grupy al-

odczuwania bólu. Reakcje przez nie inicjowane mają bezpośredni wpływ

kaloidów. Naturalnie obecny w paprykach chili oraz Cayenne. Stosowa-

na funkcjonowanie i wygląd naszej skóry.

ny miejscowo, bezpośrednio oddziałuje z komórkami układu nerwowego

Ze względu na powyższe właściwości komórek nerwowych skóry,

skóry, wykazując działanie silnie rozgrzewające oraz przeciwbólowe.

twórcy receptur kosmetycznych rozpoczęli poszukiwania substancji ak-

Podawany w większych stężeniach może działać silnie drażniąco, dlatego

tywnych będących w stanie oddziaływać na upostaciowione zakończenia

też w jego wykorzystaniu zawsze zalecana jest ostrożność.

nerwowe i wpływać na zależne od nich reakcje. Dyskusja na temat nowej

Twórcy receptur kosmetycznych nie osiadają jednak na laurach

grupy produktów kosmetycznych określonych mianem neurokosmety-

kontynuując poszukiwania nowych substancji mogących oddziaływać na

ków rozpoczęła się w 2007 roku, podczas spotkania New York Society

upostaciowione zakończenia nerwowe zlokalizowane w skórze.

of Cosmetic Chemists (NYSCC). Jej obecnym rezultatem jest powstanie

Jedną z najbardziej obiecujących grup związków są neurotrofiny -

nowej kategorii preparatów kosmetycznych, będących w stanie wywołać

rodzina polipeptydowych czynników wzrostowych. Badania nad nimi

reakcję centralnego układu nerwowego w odpowiedzi na miejscowe

wykazały, ich pozytywny wpływ na funkcjonowanie receptorów skórnych

działanie kosmetyku.

oraz samej skóry. Tu, najczęściej wymienia się czynnik wzrostu nerwu

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 21

(NGF - Nerve Growth Factor), Factor faktor warunkujący zachowanie prawidło prawidło--

stancja aktywna działająca jako modulator na skórny układ nerwowy nie spełnia

wych funkcji neuronów skórnych.

wymogów bezpieczeństwa, nie może zostać składnikiem wykorzystywanym do

Z wiekiem, poziom NGF w naszym organizmie ulega systematyczne-

produkcji kosmetyków. Zgodnie ze zmianami w prawie UE wszystkie produkty

mu zmniejszeniu. Podobnie dzieje się również z większością substancji

kosmetyczne wykazujące działanie lecznicze nie mogą być zarejestrowane

neuroaktywnych takich jak serotonina, adrenalina czy dopamina.

jako kosmetyk, w przypadku neurokosmetyków o działaniu antyhistaminowym

Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie jak zapobiec zanikowi tych właśnie

oczywistym wydaje się fakt klasyfikacji tego produktu jako środek leczniczy.

związków było impulsem rozwoju nowoczesnej kosmetologii w stronę technologii neurokosmetyków.

Odpowiedzią na oczekiwania rynku są nowe surowce produkowane przez firmy Exsymol S.A.M i Soliance Glistrin®, produkowany przez francuski Exsymol S.A.M zawiera

W jaki sposób należy badać skuteczność działania neurokosmetyków? Jedna z interesujących technologii została opisana w zgłoszeniu patentowym firmy Cognis pt. „Analysis of a skin reactivity and hypersensitivity”. Jest to nieinwazyjna metoda in vivo, mająca na celu oznaczenie przewodnictwa nerwowego w obszarze skóry. Przeprowadza się ją

L-glutamylamidoethyl indole ( INCI name). Dekarboksylowany dipeptyd

z wykorzystaniem aparatury w postaci dwóch nieinwazyjnych elektrod.

odporny na działanie enzymów znajdujących się w skórze. Wykazuje

Metoda polega na dostarczeniu na powierzchnię skóry substratu,

on właściwości biomimetyczne, dzięki czemu jest w stanie naśladować

którego działanie będzie poddane analizie. Następnie na obszar skóry,

działanie innych neuroaktywnych peptydów.

w którym znajduje się badany substrat podłączona zostaje pierwsza

Ocaline, produkt francuskiej firmy Soliance, jest mieszanką

z elektrod, druga z elektrod zostaje podpięta w innym miejscu na skórze,

ekstraktu otrzymanego z wody morskiej oraz nasion dyni. Na podstawie

które również zawiera badany substrat. Następnie skóra zostaje poddana

przeprowadzonych badań udowodniono, że mieszanka ta ma zdolność

stymulacji, elektrody połączone są z obwodem elektrycznym, który

hamowania biologicznego działania Substancji P - neuropeptydu

rejestruje wszelkie zmiany w przepływie sygnału.

wytwarzanego w nerwach czuciowych skóry odpowiedzialnego za degra-

Wydaje się, że wyniki testów uzyskane w wyniku zastosowania tej techno-

nulację mastocytów oraz pobudzającego proliferacje limfocytów. Ocaline

logii mogą dostarczyć innowacyjnych rozwiązań dla potrzeb współczesnej

doprowadza do zahamowania procesu zapalnego na drodze blokowania

kosmetologii. Przyczyniając się tym samym, do opracowania nowoczesnych

wydzielania histaminy, dzięki czemu skóra staje się odporniejsza na

form kosmetycznych, które obok codziennej funkcji pielęgnacyjnej będą

infekcje i czynniki środowiskowe.

gwarantem zdrowia naszej skóry .Kosmetyki już od dłuższego czasu nie są

Coraz powszechniej stosowane są również fitoekstrakty pozyski-

tylko produktami o działaniu ściśle pielęgnacyjnym , dodatek różnorodnych

wane z ziaren kakaowca . Ekstrakty te stymulują syntezę ß-endorfin

substancji aktywnych biologicznie jak choćby witamin , sprawia , że niektóre

– hormonów „szczęścia” oraz działają hamująco na syntezę mediatorów

z nich możemy zaliczyć do produktów wspomagających leczenie . Przewaga

zapalnych , głównie interleukiny 8 (IL-8).

neuroksometyków polega na ich selektywnym działaniu, które gwarantuje osiągnięcie pożądanego efektu w jak najszybszym czasie.

Regulacje Prawne dotyczące neurokosmetyków

Przyszłość neurokosmetyków i ich rola w kosmetologii zależna bę-

Wszelkie problemy związane z legislacją neurokosmety-

dzie od odkrywania nowych substancji aktywnych mogących modulować

ków wynikają z barku wiedzy na temat ich działań ubocznych.

reakcje skórnego układu nerwowego, przyczyniając się w ten sposób do

W USA neurokosmetyki ze względu na działanie modulujące skórny układ nerwowy automatycznie zaliczane są do grupy leków OTC a nie

powstawania produktów o działaniu łagodzącym, regulującym skórne reakcje uczuleniowe , zwalczającym objawy starzenia się skóry .

jako produkt kosmetyczny. W Europie substancje aktywne, czyniące produkt neurokosmetykiem nie są obecne na liście substancji toksycznych czy zabronionych do stosowania. W chwili obecnej nie są one przedmiotem sporów legislacyjnych. Nie mniej jednak bezpieczeństwo toksykologiczne jest priorytetem, w przypadku gdy sub-

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Bibliografia NEUROCOSMETICS- Pr. Marie-Claude MARTINI, specialchem4cosmetics.com Chemical Reaction: Neurocosmetics By: Steve Herman , GLOBAL COSMETIC INDUSTRY www.freepatentsonline.com

1/2009

22 | produkcja

Laboratorium Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris powstało w 1983 roku. Od tego czasu minęło ponad 26 lat i w chwili obecnej firma w niczym nie przypomina małego zakładu, jakim była na początku. Zatrudnia ponad 400 pracowników, wytwarza około 2 milionów sztuk produktów miesięcznie, w ofercie ma kilkaset kosmetyków, a marka Dr Irena Eris jest jedną z najcenniejszych i najbardziej znanych polskich marek.

Od lat konsekwentnie budowany wizerunek jest dziełem założycielki

– Badawczym Dr Irena Eris. Jednym z najistotniejszych obszarów działania

i właścicielki firmy. Wszystkie kosmetyki Dr Irena Eris są oparte na

firmy Dr Irena Eris są właśnie badania naukowe. Jako jedyna firma

własnych oryginalnych recepturach, a ich tworzeniu nieodłącznie

kosmetyczna w Polsce i jedna z nielicznych w Europie, Laboratorium

towarzyszą badania na każdym etapie ich powstawania. Produkty

Kosmetyczne Dr Irena Eris posiada własne Centrum Naukowo-

Dr Irena Eris wyróżnia najwyższa jakość kosmetyków, innowacyjność,

-Badawcze Dr Irena Eris, w którym prowadzone są badania in vitro,

skuteczność i bezpieczeństwo ich stosowania, przy jednoczesnym

in vivo oraz ex vivo. Zespół biologów, biologów molekularnych, lekarzy

otwarciu na najnowsze światowe trendy.

dermatologów, alergologów prowadzi unikalne na skalę światową badania na komórkach skóry

Działalność marki Dr Irena Eris skupia się na 4 filarach:

– fibroblastach, keratynocytach i komórkach śródbłonka naczyniowego.

ekskluzywnych kosmetykach Dr Irena Eris, Hotelach SPA Dr Irena Eris,

Badania umożliwiają zastosowanie w kosmetykach innowacyjnych skład-

Kosmetycznych Instytutach Dr Irena Eris oraz Centrum Naukowo

ników aktywnych w optymalnych stężeniach i synergicznie działających

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 23

Kosmetyczne

kompleksach. Centrum współpracuje z licznymi placówkami naukowymi

innych. Stworzyły własną koncepcję harmonijnego połączenia wypoczynku

w Polsce i na świecie. Efektem tej działalności jest nie tylko produkcja

z odnową biologiczną. Dzisiaj są synonimem luksusu i idei spa. Obydwa

skutecznych, bezpiecznych i innowacyjnych kosmetyków, ale także

Hotele SPA Dr Irena Eris są jedynymi polskimi członkami elitarnej organizacji

publikacje naukowe i popularno-naukowe w polskich i zagranicznych

International SPA Association i Premium SPA Resorts oraz posiadaczami

pismach branżowych oraz wystąpienia naukowe w Polsce i za granicą.

najwyższego certyfikatu jakości – Premium Quality – przyznanego przez niezależną organizację niemiecką Deutscher Wellness Verband.

Dr Irena Eris jako pierwsza w Polsce stworzyła nowatorską formułę Kosmetycznego Instytutu, łączącego bogatą ofertę autorskich, profesjonal-

W 2008 r. ambasadorką marki Dr Irena Eris została francuska aktorka

nych usług kosmetycznych z fachowym doradztwem lekarzy dermatologów.

Emmanuelle Seigner. Idealnie łączy ona pierwiastek piękna z międzyna-

Hotele SPA Dr Irena Eris – Krynica Zdrój i Wzgórza Dylewskie

rodową sławą, co świetnie charakteryzuje najnowsze osiągnięcia marki

- to wiodące obiekty spa w Polsce, które stały się wzorcem dla wielu

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Dr Irena Eris na rynkach zagranicznych.

1/2009

24 | produkcja

Corocznie, od 2007 r., odbywa się międzynarodowy turniej golfowy Dr Irena Eris Ladies’ Golf Cup. Turniej jest wydarzeniem, w skład którego wchodzą zmagania sportowe na polu golfowym oraz holistyczna troska o samopoczucie fizyczne i psychiczne w atmosferze pełnej harmonii, komfortu i pielęgnacji w luksusowych warunkach Hotelu SPA Dr Irena Eris Wzgórza Dylewskie. Obecnie turniej jest jednym z najlepszych kobiecych turniejów golfowych w Polsce.

Oś czasowa 1983 r. małżeństwo Irena Eris i Henryk Orfinger założyło mały zakład rzemieślniczy zatrudniający jednego pracownika i produkujący jeden rodzaj kremu.

1997 r. otwarcie pierwszego Kosmetycznego Instytutu Dr Irena Eris.

1997 r. rozpoczęcie działalności Hotelu SPA Dr Irena Eris w Krynicy Zdroju.

opublikowało prace naukowe w wielu polskich i zagranicznych fachowych pismach.

2005 r. Nagroda Gospodarcza Prezydenta RP dla najlepszego średniego

2000 r.

polskiego przedsiębiorstwa oraz nagroda Superbrand 2005 i Marqa

Nagroda Kisiela dla dr Ireny Eris za stworzenie wielkiego średniego

2005 dla najmocniejszej polskiej marki w kategorii Produkty Niespożyw-

przedsiębiorstwa.

cze według Rankingu Najcenniejszych Polskich Marek, przygotowanego

2001 r.

przez „Rzeczpospolitą” i firmę doradczą Ernst&Young.

powstanie Centrum Naukowo-Badawczego Dr Irena Eris.

2006 r.

2002 r.

rozpoczyna działalność drugi Hotel SPA Dr Irena Eris Wzgórza Dylewskie.

jako jedna z pierwszych firm na świecie Laboratorium Kosmetyczne

2007 r.

Dr Irena Eris zastosowało w kosmetykach folacynę, czyli kwas foliowy.

pierwszy kobiecy turniej golfowy Dr Irena Eris Ladies Golf Cup.

2004 r.

2008 r.

Centrum Naukowo-Badawcze Dr Irena Eris znalazło się wśród twórców

Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris zostało członkiem założycielem

Polskiej Platformy ds. Badań Alternatywnych, przedstawiło swoje

Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii.

dokonania naukowe na kilku międzynarodowych konferencjach oraz

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 25

reklama

26 | produkcja

Większa elastyczność i niższe koszty utrzymania maszyn i linii rozlewniczych Tomasz Nowacki

Coraz wyższe wymagania zachowania czystości i higieny produkcji, zmuszają do ciągłego rozwoju oraz doskonalenia linii i maszyn nalewczych. Jednocześnie, wymagana jest coraz wyższa dokładność napełniania, zwiększenie wydajności maszyn nalewczych oraz ograniczeniu ilości i czasu ich przestojów. Coraz ważniejsza staje się też duża elastyczność układu nalewczego w odniesieniu do dozowanej ilości.

W przypadku maszyn bazujących na rozwiązaniach mechanicznych, jak dozowniki tłokowe coraz trudniej spełnić oczekiwania Klienta, a czasem jest to nawet niemożliwe. Maszyny tego typu charakteryzują się dużym stopniem skomplikowania mechanicznego. Utrudnia to proces mycia, w czasie którego zużywane są znaczne ilości wody i środków czyszczących. Również jego czas jest stosunkowo długi. Zasada działania maszyny w znacznym stopniu ogranicza też jej elastyczność. W przypadku konieczności zmiany dozowanej ilości wymagana jest skomplikowana, mechaniczna przebudowa maszyny mająca na celu wymianę dozowników tłokowych. Nie zawsze jest to możliwe. Opisanych powyżej ograniczeń pozbawione są konstrukcje bazujące na przepływomierzach elektromagnetycznych lub masowych Coriolisa. W tego typu maszynach skomplikowany układ dozowników tłokowych zastąpiony jest przez skonstruowane specjalnie w tym celu przepływomierze. Endress+Hauser, światowy lider w produkcji i dostawach przepływomierzy przemysłowych posiada w swojej ofercie dwa przyrządy dedykowane do zabudowy w maszynach nalewczych. Są nimi przepływomierz elektromagnetyczny dosimag oraz przepływomierz masowy Coriolisa dosimass. Przyrządy zostały od podstaw zaprojektowane z przeznaczeniem do pracy w maszynach i liniach rozlewniczych.

1/2009

Fot. 1. Przepływomierz dosimag (z lewej) oraz dosimass z prawej

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Fot. 2. Porównanie wymiarów przepływomierzy dosimag i dosimass ze standardową butelką PET

Specjalne wymagania aplikacji Dozowanie niewielkich ilości produktu w krótkim czasie to zadanie,

we wymiary. Ilość miejsca przeznaczona na przepływomierz jest zawsze bardzo ograniczona. Dosimag, jak i dosimass są jednymi z najmniej-

w którym standardowe przepływomierze elektromagnetyczne mogą

szych tego typu przyrządów na rynku. Bardzo dobrze „wpasowują” się

dawać wyniki o niewystarczającej dokładności i powtarzalności. Wynika

w konfigurację maszyn liniowych oraz rotacyjnych. Dodatkowym Atutem

to z niskiej częstotliwości generowanego pola magnetycznego. W prze-

produktów Endress+Hauser jest, mimo niewielkich rozmiarów, masywna

pływomierzach standardowych częstotliwość ta wynosi ok. 12 Hz i jest

obudowa w całości wykonana ze stali k.o. W zewnętrznej konstrukcji

wystarczająca do stacjonarnych pomiarów przemysłowych. W przyrzą-

przyrządu wyeliminowane zostały tzw. „martwe” przestrzenie, w których

dach montowanych w maszynach rozlewniczych może się okazać, iż

mogłyby się rozwijać bakterie. Przepływomierze przystosowane są

wykonanie 12 pomiarów na sekundę to za mało. Dlatego w przepływo-

do mycia myjkami ciśnieniowymi. Masywna konstrukcja obudowy

mierzach dosimag pole magnetyczne generowane jest z częstotliwością

przeciwdziała odkształceniom przepływomierza powodowanym przez

85 Hz. Oznacza to, że przepływomierz w każdej sekundzie wykonuje 85

częste zmiany temperatury.

pomiarów. Dla przepływomierzy masowych dosimass jest to ok. 4 razy więcej. W przypadku dozowania bardzo małych ilości w krótkim czasie będą one rozwiązaniem dokładniejszym.

CIP/SIP – mycie i sterylizacja instalacji Mycie i/lub sterylizacja maszyny rozlewniczej to proces absolutnie obowiązkowy w przypadku, gdy pracuje ona w zakładzie farmaceu-

Kompaktowa konstrukcja Jednym z najważniejszych wymogów stawianych przed przepływomierzami pracującymi w liniach rozlewniczych są niewielkie, kompakto-

tycznym, kosmetycznym lub spożywczym. Proces CIP (Clearing In Place) jest procesem, w którym mycie maszyny odbywa się przy udziale niskostężonych roztworów kwasów solnego lub fosforowego albo

28 | produkcja zasady sodowej. Proces SIP (Sterilizing In Place) to proces sterylizacji

Całkowicie higieniczna konstrukcja przepływomierzy jest zgodna

instalacji parą wodną. Obecne regulacje wymagają od użytkowników

z wymaganiami EHEDG, 3A oraz FDA. Wszystkie elementy przepły-

maszyn pełnego rejestrowania czasu trwania procesów mycia oraz

womierzy mające kontakt z mierzonym medium mogą być polerowane

ilości czynnika, który przepłynął przez każdą z głowic nalewczych. Oba

w celu osiągnięcia chropowatości powierzchni niższej niż 0,4 µm.

przepływomierze Endress+Hauser są przystosowane do procesów CIP i SIP, bez problemu znoszą mycie w temperaturze 150° C przez okres 1 godziny. Niezmiernie ważne jest też to, że bezpośrednio po procesie

Szybkość reakcji na wymagania rynku Konieczność szybkiego reagowania na wymagania rynkowe

mycia przez przepływomierze może popłynąć medium o temperaturze

zmusza producentów kosmetyków oraz chemii gospodarczej do dużej

np. 0 °C. Ze względu na dużo prostszą konstrukcję mechaniczną maszyn

elastyczności związanej z wielkością stosowanych przez nich opakowań.

rozlewniczych bazujących na przepływomierzach, czas ich mycia oraz

Bardzo często spotykamy promocyjne opakowania, w których dodatkowe

ilość zużywanej w tym celu wody są znacznie mniejsze niż w maszynach

np. 100 ml np. szamponu Klient otrzymuje gratis. Maszyna rozlewnicza

mechanicznych.

musi być zatem na tyle elastyczna, aby umożliwić producentowi dowolny

Fot. 3. Przykłady zabudowy przepływomierzy dosimag w maszynie rozlewniczej

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 29 Fot. 4. Przykłady zabudowy przepływomierzy dosimass w maszynie rozlewniczej

reklama

dobór pojemności opakowań. Linie rozlewnicze bazujące na przepływomierzach są w tym zakresie bezkonkurencyjne. W zasadzie nie jest wymagana żadna zmiana mechaniczna maszyny. W układzie sterowania wystarczy ustawić wymaganą dawkę. Sygnałem pomiarowym otrzymywanym z przepływomierza są impulsy elektryczne o częstotliwości do 10 kHz. Waga impulsu odpowiadająca określonej objętości medium oraz jego szerokość jest dowolnie programowalna. Układ sterowania zliczając impulsy w odpowiednim momencie zamyka zawór. Dzięki temu niezwykle łatwo adaptować produkcję do wymaganej pojemności opakowań.

Przyszłość należy do przepływomierzy Biorąc pod uwagę korzyści jakie wynikają ze stosowania przepływomierzy w maszynach i liniach rozlewniczych śmiało można stwierdzić, iż jest to najwłaściwszy kierunek ich rozwoju. • Dużo łatwiejsze i tańsze utrzymanie maszyny w ruchu. • Znacznie niższe koszty mycia i sterylizacji maszyn ze względu na niższe zużycie wody i środków czyszczących. • Znacznie niższy czas trwania procesów mycia, pozwala zwiększyć wydajność produkcji. • Brak konieczności przebudowy maszyny w przypadku zmiany dozowanej ilości płynu – duża elastyczność produkcji i możliwość szybkiej reakcji na wymagania rynkowe. To tylko niektóre z szeregu korzyści jakie daje zastosowanie przepływomierzy w maszynach rozlewniczych zamiast skomplikowanych, trudnych i kosztownych w utrzymaniu mechanicznych układów tłokowych. Nawet, jeśli cena zakupu maszyny bazującej na przepływomierzach jest nieco wyższa od rozwiązania mechanicznego, inwestycja w nią zwróci się bardzo szybko.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

30 | produkcja

Transport opakowań

w paxach

Grzegorz Dziewanowski

Kiedyś produkowano miliony produktów w małej ilości formatów – obecnie proporcja jest odwrotna. Odchodzi się od planowania produkcji naprzód i kładzie nacisk na możliwość szybkiego zaspokajania bieżących wymagań dynamicznie zmieniającego się rynku. Współczesne linie produkcyjne muszą zatem cechować się dużą elastycznością, wydajnością i szybkimi czasami przezbrajania. Takie możliwości posiadają linie oparte na systemach paxowych.

Transport w PAX-ach co to jest? Paxy są elementami formatowymi, krążącymi w przenośnikowym

partię produktów okazjonalnie (jednorazowa produkcja, specjalne zamówienie). Wspólną cechą wszystkich zestawów jest ta sama długość

obiegu zamkniętym (pętla), służącymi do transportu opakowania

i szerokość paxów. Gniazda produktu w paxach są wykonywane w taki

w linii produkcyjnej. Zestaw paxów jest wykonywany pod konkretne

sposób, że niezależnie od kształtu opakowania, otwór do którego będzie

opakowanie – w każdym paxie wykonywane jest gniazdo na to

dozowany produkt leży zawsze w tej samej osi. Opakowania mogą być

opakowanie. Czasem wykonuje się także paxy regulowane, mające zastosowanie wtedy, kiedy od czasu do czasu trzeba wyprodukować

Przykładowy obieg paxów i opakowań w procesie konfekcjonowania

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Urządzenie do wkładania opakowań w paksy (produkcja: UNILOGO)

do paxów wprowadzane ręcznie lub automatycznie. Przy automatycznym

a „nowy” przyjeżdża z magazynu na linię, co dodatkowo przyspiesza

załadunku opakowań stosuje się albo proste urządzenia karuzelowe

proces przezbrojenia linii. Linie paxowe charakteryzują się mniejszą

(z podawaniem opakowań z sorterów lub stołów obrotowych) albo też

ilością zacięć, a co za tym idzie redukcją przestojów produkcyjnych.

roboty. Po załadunku do paxów opakowania są transportowane w nich

Wpływa na to stabilne prowadzenie opakowań, ograniczające możliwość

przez cały proces dozowania i zamykania. Po zamknięciu opakowania

rozlewania się zadozowanych płynów przed zamknięciem, a także

są automatycznie wyciągane z paxów i podawane do dalszych procesów

eliminujące możliwość przewracania się opakowań. W nowoczesnej linii

(etykietowanie, pakowanie w kartoniki etc.).

realizuje się to za pomocą pracującego taktowo transportera zabierakowego. Paxy z załadowanym produktem wprowadzane są automatycznie

Jakie są korzyści? Zastosowanie systemu paxów w linii niesie ze sobą szereg

pomiędzy zabieraki i transportowane w ten sposób przez cały proces dozowania i zamykania opakowań. Zastosowanie serwonapędu jako

korzyści. Przede wszystkim znacząco zwiększa elastyczność takiej linii,

napędu tego transportera umożliwia precyzyjną regulację charakterystyki

umożliwiając konfekcjonowanie niemal dowolnych kształtów opakowań.

rozpędzania i hamowania paxu. Umożliwia to dostosowanie ruchu do

Czas przezbrajania linii paxowej jest krótszy niż przy konwencjonalnych

właściwości produktu (gęsty, rzadki). Kolejną zaletą takiego sposobu

liniach. Stały wymiar paxów umożliwia zmiejszenie ilości oprzyrządowań

transportu jest płynne przeprowadzenie opakowań przez cały proces

formatowych i nastawialnych na linii (np. bramki siłownikowe, nasta-

konfekcjonowania. Eliminuje to zjawiska kumulowania się opakowań,

wialne obandowanie, wymienne końcówki zrzutowników, nastawialne

przepełnień i zderzania (zderzanie = rozchlapywanie). Nie mniej ważny

czujniki obecności produktu itp.). Zmiana formatu pakowanego

jest fakt, że prowadzenie opakowania w zabierakach umożliwia stałą

opakowania sprowadza się głównie do wymiany zestawu paksów, oraz

kontrolę jego położenia, co otwiera drogę do wieloetapowej i pewnej

zmiany końcówek i wysokości pracy elementów linii (ta ostatnia jest

weryfikacji procesu, co jest niezwykle istotne do zapewnienia najwyższej

możliwa automatycznie – przy wyborze poszczególnych programów).

jakości produktu. Każdy pax z opakowaniem negatywnie zweryfikowa-

Nie ma konieczności czasochłonnej, mechanicznej regulacji rozstawu

nym, niezależnie od przyczyn błędu (np. zła doza, brak platynki, błędne

nalewaków, głowic zakręcających, czujników, bramek, separatorów etc.

zakręcenie) zostanie w odpowiednim momencie odrzucony w jednej dla

W zaawansowanych liniach proces wymiany paxów może się odbywać

całej linii stacji odrzutu, bez możliwości pomyłki.

automatycznie – „stary” format wyjeżdża zwrotnicą do magazynu

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

32 | produkcja

Białka macierzy warstwy brodawkowatej skóry właściwej zasadniczym elementem wenętrznego procesu starzenia się skóry? David Boudier, Valerie Dubreuil, Laetitia Marchand, Nathalie Guichard, Brigtte Closs R&D Department, SILAB, France

Skóra właściwa jest rozpatrywana jako wysoce dynamiczna struktura, która determinuje biochemiczne właściwości skóry człowieka. Składa się z dwóch warstw brodawkowatej oraz siateczkowatej, które to rozdzielone splotem naczyniowym przechodzą łagodnie jedna w drugą.

W ciągu ostatnich kilku lat poszczególne badania wykazały szczególną

W ciągu ostatnich kilku lat naukowcy jasno dowiedli, że połączenie

rolę błony podstawnej w procesie starzenia się tego obszaru. Ostatnio

skórno-naskórkowe było jednym z głównych elementów wewnętrznego

zespoły specjalizujące się w badaniach substancji podstawowej skóry,

starzenia się skóry. Jednakże co dokładnie wiemy o warstwie brodaw-

skupiły swoją uwagę na wierzchniej części skóry właściwej graniczącej

kowatej i jaki jest wpływ fibroblastów brodawkowatych na wewnętrzny

z naskórkiem, czyli warstwie brodawkowatej. Zdefiniowano rolę białek

proces starzenia się skóry?

w tym obszarze. Kolagen typu XII i XVI, białka niefibrylarne charakterystyczne dla warstwy brodawkowatej, odpowiedzialne są za deformację i rozciągliwość skóry. Włókna oksytalanowe powiązane są z elastycznymi właściwościami skóry. Powszechnie występujące kolageny, takie jak kolagen typu I i VI wiążą się ze spójnością i odpornością skóry właściwej. Ze względu na to, iż warstwa brodawkowata jest podstawowym miejscem „wewnętrznego” starzenia się skóry, zbadaliśmy ekspresję występujących tam molekuł na własnym modelu in vitro wewnętrznego starzenia się skóry. Niemniej jednak, czy istnieją w naturze jakieś

Rys. 1. Diagram przedstawiający kluczowe molekuły warstwy brodawkowatej

aktywne molekuły zdolne do ekspresji markerów mogących mieć wpływ na starzenie się skóry? Nowe metody badań biofotonicznych, jak również z zakresu biologii

Wcześniejsze badania prowadzone przez zespoły naukowców specjalizujących się w badaniach skóry właściwej [1,2,3], umożliwiły

molekularnej umożliwiły naukowcom separację warstwy brodawkowatej

lepsze zrozumienie specyficznej roli komponentów skórnych (Rys.1).

i siateczkowatej. W ten sposób otrzymano możliwość obserwacji nie

Prace te wykazały, że niektóre z tych komponentów pełnią szczególną,

tylko strukturalnych cech tych dwóch warstw, lecz również określono

biomechaniczną funkcję w skórze. O jakich składnikach mowa?

ich szczególną rolę w biochemicznych i funkcjonalnych właściwościach

• włókna oksytalanowe - mieszczą się wyłącznie pod krawędzią

ludzkiej skóry. Rozpoznano, iż skóra właściwa jest utkana z kolagenowej

naskórka, w warstwie brodawkowatej. Są one prostopadle połączone

i elastynowej sieci włókien, zorganizowanych przede wszystkim w tych

z błoną podstawną, składają się głównie z glikoproteiny zwanej

dwóch skórnych obszarach. Histologiczna bliskość połączenia skórno-naskórkowego (DEJ) oraz

fibryliną-1[4]. To ona nadaje skórze jej elastyczne właściwości. • kolageny typu XII oraz XVI - charakterystyczne dla warstwy

warstwy brodawkowatej jest istotnym czynnikiem, wskazującym na

brodawkowatej, umiejscowione na powierzchni włókien kolagenowych.

kluczową rolę tego obszaru w wymianie i interakcjach jakie występują

Pomimo swej ograniczonej ilości, kolageny te odgrywają kluczową rolę

pomiędzy fibroblastami brodawkowatymi a komórkami naskórka.

w formowaniu molekularnych interakcji pomiędzy składnikami macierzy.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

33 Kolagen typu XII reaguje z dekoryną i jest składnikiem kolagenu I [5].

do biochemicznych zmian w warstwie brodawkowatej. W ten sposób

Ustanawia mechaniczną spójność pomiędzy zgrupowanymi włóknami

fotostarzenie się skóry powoduje zanik ważnych włókien kolagenowych

kolagenowymi a ich dodatkowym środowiskiem.

typu I i III, redukuje liczbę wspólnie zakotwiczonych włókien z bogatą

Kolagen XVI jest blisko powiązany z włóknami oksytalanowymi poprzez interakcję z fibryliną-1. Łączy włókna oksytalanowe z błoną podstawną [6]. Swoisty kolagen typu XII i XVI jest odpowiedzialny za zachowanie

siecią włókien kolagenowych [8,9], powoduje również zanikanie brodawek warstwy właściwej skóry [10]. Pozostałe badania wykazały zmiany w warstwie brodawkowatej

integralności substancji pozakomórkowej i nadaje skórze właściwości

wywołane przez wewnętrzny proces starzenia się. Prowadzone były przy

rozciągające i deformujące.

użyciu immunohistochemii oraz biologii molekularnej na wycinkach

Pozostałe składniki macierzy występujące na całym obszarze skóry właściwej to kolagen typu I i VI. • Kolagen typu I: podstawowe włókno kolagenowe, odpowiedzialny za odporność skóry.

skóry pobranej od młodych i starszych dawców lub używając nowe techniki takie jak in vivo mikroskopię fluorescencyjną i konfokalną. Dowiodły one, iż warstwa brodawkowata była najważniejszym miejscem wewnętrznego starzenia się skóry [11,12,13]. Rzeczywiście

• Kolagen VI: wszechobecny, zdolny do formowania „nitek”, które

zmniejszenie się liczby i wielkości papilarnych brodawek warstwy

tkają elastyczną sieć poprzez zawijanie dookoła każdego składnika

właściwej skóry z wiekiem odzwierciedla się w spłaszczeniu błony

macierzy skórnej. Kolagen typu VI jest czynnikiem spajającym

podstawnej. Badania białek macierzy prowadzone przez immuno-

w komórkowej substancji podstawowej skóry właściwej [7].

histochemików pokazują braki w zabarwieniu wierzchniej części skóry właściwej. To może korespondować z SENEB obserwowanym

W konsekwencji badania te zezwoliły nam na powiązanie specyficznej molekularnej struktury ze szczególnymi biomechanicznymi właściwościami skóry.

w wizualizacji ultradźwiękowej. Drobne włókna oksytalanowe zanikają lub całkowicie giną. Dane te potwierdziliśmy poprzez wybarwienie włókien oksytala-

Ostatnio badania skupiły się na warstwie brodawkowatej i jej

nowych w młodej i dojrzałej skórze. Rezultaty pokazują, iż struktura

bliskim kontakcie z połączeniem skórno-naskórkowym. Wykazały one,

i organizacja włókien oksytalanowych ulega zmianie.

że nadmierne wystawienie skóry na działanie promieni UV, prowadzi

Z wiekiem stają się krótsze i w konsekwencji zanikają (Rys. 2).

Rys. 2. Włókna oksytalanowe w skórze młodej i dojrzałej

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

34 | produkcja Badania in vitro na warstwie brodawkowatej zostały zróżnicowane

Starzejące się ludzkie fibroblasty przez 24 godziny potraktowane

w zależności od kinetycznej proliferacji, produkcji dekoryny i wersykanu,

zostały 1% ekstraktem z Cyperus esculentus (Cibory Jadalnej).

odpowiedzialnych za wzrost czynników reakcji pomiędzy fibroblastami

Pozostałe normalne i starzejące się fibroblasty pozostawione zostały

brodawkowymi i siateczkowatymi. Jak dotąd w żaden sposób badania in

w celu kontroli. Następnie określono ilość ekspresji kolagenu typu XVI,

vitro prowadzone na ludzkich fibroblastach brodawkowatych nie skupiały

XII, VI, I oraz syntezy fibryliny-1.

się na wewnętrznym procesie starzenia się skóry. Dlatego też stworzyliśmy nasz własny model in vitro wewnętrznego starzenia się warstwy brodawkowatej. Po weryfikacji tego modelu i zaznajomieniu się z istotną rolą różnych kolagenów tworzących

Rezultaty Model in vitro ludzkich fibroblastów brodawkowatych Nasz model in vitro starzenia się fibroblastów brodawkowatych

kompleksową matrycę warstwy brodawkowatej, zbadaliśmy syntezę

poprzez replikację został zweryfikowany przy pomocy markera starzenia

fibryliny-1 ( głównego składnika włókien oksytalanowych ), ekspresję

się beta-glaktozydazy. Pół ilościowa analiza zezwoliła nam określić, że

kolagenów XII i XVI, jak również powszechnych kolagenów typu VI i I na

63% komórek było zaangażowanych w proces starzenia się.

tym właśnie modelu in vitro. Niektóre z aktualnych preparatów leczniczych, takich jak produkty opóźniające procesy starzenia się skóry (retinoidy, pochodne ksylo-

Badania nad ekspresją kolagenu typu XII i XVI i powszechnie występujących kolagenów VI i I

pranosydu) są znane ze swych silnych właściwości zapobiegających procesom starzenia i fotostarzenia się skóry. Ograniczenia w występowaniu zmarszczek po zastosowaniu tych preparatów, wynikają z indukcji nowych kolagenów oraz syntezy włókien. Zainteresowaliśmy się więc efektem aktywnego składnika otrzymywanego z Cyperus esculentus (Cibory Jadalnej) na biomarkery starzenia się warstwy brodawkowatej.

Doświadzczenie Procedura użyta do uzyskania ludzkich fibroblastów z warstwy brodawkowatej Ludzkie fibroblasty brodawkowate zostały uzyskane poprzez użycie takiej samej metody jak podczas prac badawczych zespołu Sorella [1]. Zostały wyizolowane od dorosłych dawców, którzy poddali się operacji plastycznej. Użycie dermatomu pozwoliło na kontrolę głębokości cięcia ( 0.2-0.3 mm). Fibroblasty uzyskane od dorosłych dawców (średnia wieku 37 lat), zostały zmieszane i kultywowane.

Rys. 3. Ekspresja kolagenów XVI oraz XII przez normalne i starzejące się ludzkie fibroblasty brodawkowate

In vitro starzenie się ludzkich fibroblastów brodawkowatych Starzejące się ludzkie fibroblasty brodawkowate zostały uzyskane poprzez replikację zgodnie z modelem Heyflicka [17]. Model in vitro starzenia się komórek był monitorowany za pomocą powszechnie używanej metody wybarwiania beta-galaktozydazy, porównując z normalnymi ludzkimi fibroblastami. Obliczony został procent starzejących się komórek beta-galaktozo pozytywnych. Badania nad ekspresją kolagenów typu XII i XVI oraz powszechnie występujących kolagenów I i II Badania prowadzone były za pomocą odwrotnej transkryptazy, analizą ilościową przy użyciu RT-PCR. Nośnik kwas mRNA został wyizolowany z kultury komórkowej. Posługując się standardami odwrotnej transkrypcji na każdej cząsteczce RNA dokonana została ilościowa analiza PCR. Kuracja starzejących się ludzkich fibroblastów brodawkowatych za pomocą ekstraktu z Cyperus esculentus (Cibory Jadalnej)

1/2009

Rys. 4. Ekspresja kolagenów VI oraz I przez normalne i starzejące się ludzkie fibroblasty brodawkowate

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 35 Badania za pomocą odwrotnej transkryptazy przy użyciu PCR

własnym modelu in vitro starzenia się warstwy brodawkowatej. Ekstrakt ten

do analizy ilościowej ukazały ekspresję poszczególnych kolagenów

znormalizował proces syntezy badanych kolagenów oraz pobudził syntezę

(Rysunek 3 i 4):

fibryliny-1. Następnie przetestowany na ochotnikach, udoskonalił bioche-

• Kolagen typu XII zawarty w starzejących się fibroblastach brodaw-

miczne właściwości skóry i wykazał efekt przeciwzmarszczkowy.

kowatych został znacząco zredukowany o 90% w porównaniu do normalnych fibroblastów.

Najnowsze badania udowodniły bliski związek pomiędzy różnego typu

• Kolagen typu XVI zawarty w starzejących się fibroblastach brodaw-

kolagenami a architektonicznymi i funkcjonalnymi właściwościami warstwy

kowatych został znacząco zredukowany o 69% w porównaniu do

brodawkowatej. Kolagen typu XII jest odpowiedzialny za deformację , kolagen

normalnych fibroblastów.

typu XVI odpowiada za rozciągliwość, kolagen typu VI wpływa na poprawę

• Kolagen typu VI zawarty w starzejących się fibroblastach brodaw-

spójności i elastyczności skóry, a kolagen I wzmacnia jej odporność.

kowatych został znacząco zredukowany o 78% w porównaniu do

Wykazano, że fotostarzejąca się skóra pokryta zmarszczkami charakteryzuje

normalnych fibroblastów.

się spadkiem liczby włókien kolagenowych oraz fibryliny-1.

• Kolagen typu XII zawarty w starzejących się fibroblastach brodaw-

Dzięki innowacyjnemu podejściu do kolagenowych markerów na modelu

kowatych został znacząco zredukowany o 83% w porównaniu do

in vitro wewnętrznego starzenia się skóry, mogliśmy zademonstrować

normalnych fibroblastów.

i przedstawić znaczące zmiany w profilu ich ekspresji. Równocześnie potwierdziliśmy, że synteza fibryliny-1 została obniżona. Dzięki temu możemy

Testowany na starzejących się fibroblastach brodawkowatych 1%

wysunąć hipotezę, iż konsekwencje tych modyfikacji są blisko powiązane

ekstrakt z Cyperus esculentus ( Cibory Jadalnej) przywraca ekspresje

ze zmianami in vivo, obserwowalnymi podczas wewnątrzskórnego procesu

mRNA kolagenów typu XVI i VI i wykazuje tendencje odbudowy

starzenia się. Mowa o utracie biomechanicznych właściwości skóry i poja-

kolagenów XII i I do poziomu podobnego jak w normalnych kontrolnych

wieniu się zmarszczek. Zauważono, iż użycie ekstraktu z Cyperus esculentus

fibroblastach brodawkowatych.

prowadzi do przywrócenia normalnych procesów ekspresji różnych skórnych markerów oraz hamuje proces starzenia się skóry na badanych ochotnikach.

Badania metodą Western Blot nad syntezą fibryliny-1 na normalnych i starzejących się fibroblastach brodawkowatych Synteza fibryliny-1, jednego z głównych komponentów włókien oksytalonowych została znacząco obniżona o 31% w badaniu na starzejących się ludzkich fibroblastach brodawkowatych w porównaniu z normalnymi. Testowany roztwór 1% ekstraktu z Cyperus esculentus (Cibory Jadalnej) znacząco odbudowuje syntezę fibryliny-1.

Dyskusja W macierzy komórkowej warstwy brodawkowatej skóry zaobserwowano wyraźną zmianę. Podczas gdy młoda skóra odznaczała się dobrze zorganizowanymi włóknami oksytalanowymi, prostopadle przymocowanymi do błony podstawnej, w starszej skórze włókna oksytalanowe były poprzerywane i zdezorganizowane. Dlatego też ten szczególny odcinek skóry ma ogromne znaczenie w strukturalnych zmianach integralności macierzy komórkowej. Ostatnio prowadzone badania wyjaśniły szczególną rolę kolagenów oraz włókien oksytalonowych w warstwie brodawkowatej. Aby oszacować zmiany zachodzące w niej podczas wewnętrznego starzenia się skóry, stworzyliśmy replikę modelu starzenia się in vitro, opartą na pracach Hayflicka. Model ten umożliwił nam uwidocznienie faktu, że ekspresja kolagenu dramatycznie obniża się z wiekiem. W konsekwencji szczegółowe rozpoznanie roli kolagenów w skórze, pozwoliło nam na zrozumienie, że jej biochemiczne właściwości zmieniają się z wiekiem co ma bliski związek z pojawianiem się zmarszczek. Jednakże czyż nie po to molekuły egzystują w naturze by pomóc skórze zwalczać silne modyfikacje obserwowalne w warstwie brodawkowatej powstające podczas wewnętrznego procesu starzenia się skóry? Przetestowaliśmy ekstrakt z Cyperus esculentus (Cibory Jadalnej) na naszym

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

To umacnia nas w twierdzeniu, iż poszczególne molekuły mogą mieć bezpośredni wpływ na warstwę brodawkowatą oraz mogą spowalniać wewnętrzne procesy starzenia się skóry. Kopia za zezwoleniem magazynu IFSCC oraz wydawcy magazynu IFSCC. Oryginalne źródło: IFSCC Magazine – wydanie 11 – numer 3 Lipiec/Sierpień 2008 [1] Sorrell JM, Caplan AI. Fibroblast heterogeneity: more than skin deep. J Cell Sci. 117 (2004) 667-75. [2] Ruggiero F, Roulet M, Bonod-Bidaud C. les collagènes du derme : au-delà de leurs propriétés structurales. Journal de la société de biologie, 199 (2005): 301-311. Article in French. [3] Kassner A, Tiedemann K, Notbohm H, Ludwig T, Mörgelin M, Reinhardt DP, Chu ML, Bruckner P, Grässel S. Molecular structure and interaction of recombinant human type XVI collagen. J Mol Biol. 339 (2004) 835-53. [4] Sommer P. Les fibres élastiques de la peau. COBIB, Lyon, (2004). Article in french. [5] Veit G, Hansen U, Keene DR, Bruckner P, Chiquet-Ehrismann R, Chiquet M, Koch M. Collagen XII interacts with avian tenascin-X through its NC3 domain. J Biol Chem. 281 (2006) 27461-70. [6] Kassner A, Hansen U, Miosge N, Rheinhardt DP, Aigner T, Bruckner-Tuderman L, Bruckner P, Grässel S. Discrete integration of collagen XVI into tissue-specific collagen fibrils or beaded microfibrils. Matrix biology 22 (2003) 131-143. [7] Kobayasi T, Karlsmark T. Type V and VI collagen for cohesion of dermal fibrillar structures. J. submicrosc. Cytol. Pathol, 38 (2006).103-108. [8] Farwick M, Watson RE, Rawlings AV, Wollenweber U, Lersch P, Bowden JJ, Bastrilles JY, Griffiths CE. Salicyloyl-phytosphingosine: a novel agent for the repair of photoaged skin. Int J Cosmet Sci. 29 (2007) 319-329. [9] Watson RE, Craven NM, Kang S, Jones CJ, Kielty CM, Griffiths CE. A short-term screening protocol, using fibrillin-1 as a reporter molecule, for photoaging repair agents. J Invest Dermatol. 116 (2001) 672-678. [10] Suwabe H, Serizawa A, Kajiwara H, Ohkido M, Tsutsumi Y. Degenerative processes of elastic fibers in sun-protected and sun-exposed skin: immunoelectron microscopic observation of elastin, fibrillin-1, amyloid P component, lysozyme and alpha1-antitrypsin. Pathol Int. 49 (1999) 391-402. [11] Waller J, Maibach HI. Age and skin structure and function, a quantitative approach (II): protein, glycosaminoglycan, water, and lipid content and structure. Skin Research and technology 12 (2006) 145-154. [12] Holtkötter O, Schlotmann K, Hofheinz H, Olbrisch RR, Petersohn D. Unveiling the molecular basis of intrinsic skin aging(1). Int J Cosmet Sci. 27 (2005) 263-269. [13] Sauermann K, Clemann S, Jaspers S, Gambichler T, Altmeyer P, Hoffmann K, Ennen J. Age related changes of human skin investigated with histometric measurements by confocal laser scanning microscopy in vivo. Skin Res Technol. 8 (2002) 52-56. [14] Sorrell JM, Baber MA, Caplan AI. Site-matched papillary and reticular human dermal fibroblasts differ in their release of specific growth factors / cytokines and in their interaction with keratinocytes. J. Cell. Physiol. 200 (2004) 134-145. [15] Feldman SR, Trojanowska M, Smith EA, Leroy EC. Differential responses of human papillary and reticular fibroblasts to growth factors. Am J Med Sci. 305 (1993) 203-7. [16] Watson RE, Long SP, Bowden JJ, Bastrilles JY, Barton SP, Griffiths CE. Repair of photoaged dermal matrix by topical application of a cosmetic “antiaging” product. Br J Dermatol. 158 (2008) 472-477. [17] Hayflick L and Moorhead PS. The serial cultivation of human diploid cell strains. Exp Cell Res 25 (1961) 585-621.

1/2009

36 | produkcja

Rozbudowa Fabryki Beiersdorf w Poznaniu Beiersdorf Manufacturing Poznań Sp. z o.o.

Rok 2009 dla poznańskiej fabryki Beiersdorf to zakończenie prawie trzyletniego projektu w ramach którego fabryka stała się kluczowym elementem sieci produkcyjnej międzynarodowego potentata kosmetycznego. Zmiany, które tu nastąpiły oznaczały zwiększenie wolumenu produkcji, wprowadzenie zupełnie nowego asortymentu produktów, rozbudowę infrastruktury i prawie podwojenie liczby pracowników.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 37

Beiersdorf to oczywiście producent NIVEA, prawie 100-letniej

kremu, co daje 165 mln szt. rocznie. Obecnie w fabryce pracuje

i wiecznie młodej marki, której nie trzeba przedstawiać. Nie wszyscy

6 mieszalników i 8 linii pakujących.

jednak wiedzą, że równie dobrze trzyma się Eucerin, pierwsza opatento-

W Poznaniu produkowane są kosmetyki z linii NIVEA Visage, NIVEA

wana już ponad sto lat temu formuła kremu. Z sukcesem konkuruje do

Body, NIVEA Baby, NIVEA for Men oraz deromoksmetyki z serii Eucerin.

dziś z najlepszymi markami w kategorii dermokosmetyków w aptekach

W 2008 roku wyprodukowano tutaj ok. 9 tysięcy ton kremów i emulsji,

większości krajów Europy Zachodniej. To właśnie w poznańskiej fabryce

z czego 90% zostało wysłane do 34 krajów w Środkowej i Wschodniej

powstają najbardziej zaawansowane kosmetyki z linii NIVEA Visage

Europie, Azji, Australii oraz Ameryki Południowej i Afryki. Wyroby te są

i Eucerin na potrzeby rynków na całym świecie.

aktualnie produkowane na światowy rynek kosmetyczny przez ponad 250

Historia obecności firmy Beiersdorf w Poznaniu sięga lat dwudziestych ubiegłego wieku. Wtedy znany już na świecie producent kosmetyków postanowił zbudować fabrykę w Poznaniu. W wyniku

wysoko wykwalifikowanych pracowników. Zwiększając produkcję w 2008 roku, firma utworzyła 100 nowych miejsc pracy w Poznaniu. Najnowsze technologie, maszyny i systemy oraz know-how wysoko

wojny i zmian następujących po niej, Beiersdorf utracił wiele fabryk

wykwalifikowanych pracowników powoduje, że każdy wyprodukowany

poza terenem Niemiec w tym także i poznańską fabrykę. Do Poznania

tutaj kosmetyk spełnia najwyższe oczekiwania jakościowe. Poznańska

powrócił w 1997 roku wykupując udziały firmy Pollena-Lechia.Jedną

fabryka jest znana jako jeden z najważniejszych centrów kompetencji

z pierwszych decyzji podjętych wtedy przez Zarząd Beiersdorf-Lechia

w europejskiej sieci produkcyjnej Grupy Beiersdorf.

była budowa nowej fabryki. Powstała ona w 2001 roku w Poznaniu i była

1 stycznia 2009 roku poznański zakład produkcyjny, będący do tej pory

jedną z najnowocześniejszych fabryk kosmetyków w Europie należąca

częścią NIVEA Polska Sp. z o.o., został wydzielony jako osobny podmiot

do koncernu Beiersdorf z siedzibą w Hamburgu.

gospodarczy pod nazwą Beiersdorf Manufacturing Poznań Sp. z o.o.

We wrześniu 2008 roku fabryka została rozbudowana o kolejny

Działania te są zgodne ze strategią Łańcucha Dostaw Grupy

moduł. Jej obecna powierzchnia wynosi 21.000 m2 i zlokalizowana jest

Beiersdorf, która zakłada, że wszystkie centra produkcyjne tworzą

na malowniczym terenie nad rzeczką na obszasze 7,2 ha.

osobne jednostki organizacyjne. Poprzez sieć Łańcucha Dostaw, firmy

Możliwa jest dalsza rozbudowa centrum produkcyjnego, co docelowo

produkcyjne świadczą usługi na rzecz Beiersdorf na całym świecie.

pozwoli na zwiększenie mocy produkcyjnych do 50 tys. ton kremu

Beiersdorf Manufacturing Poznań Sp. z o.o. podlega bezpośrednio

i emulsji rocznie. Aktualna wydajność produkcyjna wynosi 24 tys. ton

pod zarząd Beiersdorf AG w Hamburgu.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

38 | produkcja

Odpady

w zakładach przemysłu kosmetycznego

Monika BLEZIEŃ – RUSZAJ Specjalista ds. ochrony środowiska

Odpady przemysłowe, w tym również odpady powstające w przemyśle kosmetycznym oraz zagrożenia z nimi związane stają się w ostatnich latach coraz większym problemem dla otaczającego nas środowiska. Główną przyczyną powstawania coraz większych ilości odpadów oraz osadów – odcieków związanych z przemysłem kosmetycznym jest nieprzemyślana oraz nieracjonalna gospodarka odpadami.

Firmy związane z przemysłem kosmetycznym powinny

poważnie myśli o ochronie środowiska i chce żyć w zgodzie

zastanowić się nad zagospodarowaniem szczególnie niebez-

z przyrodą powinien zastanowić się nad przygotowaniem

piecznych odpadów, powstających w cyklu produkcji, badań

odpowiednich dokumentów dotyczących wytwarzania odpadów

oraz transportem i dostarczaniem do ostatecznego użytkownika.

w przedsiębiorstwie kosmetycznym.

Aby przemyśleć i zorganizować dobry system gospodarki

Posiadacz odpadów – zazwyczaj wytwarzający czyli Zarząd

odpadami w przemyśle kosmetycznym, należy zapoznać się

bądź Dyrekcja Przedsiębiorstwa Kosmetycznego przy pomocy

z podstawowymi wymaganiami prawnymi w Unii Europejskiej

i udziale specjalisty ds. ochrony środowiska sporządzają zbior-

oraz w Polsce. Są to m.in. Ustawa o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz.

cze zestawienie danych o rodzajach i wytwarzanych w Zakładzie

628 z 2001r. z późniejszymi zmianami); Ustawa o obowiązkach

ilościach odpadów, które powstają na terenie przedsiębiorstwa

przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi

(najlepiej prześledzić cały cykl produkcyjny aż do wydania

odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej

gotowych produktów do transportu). Wytwórca odpadów

(Dz. U. Nr 63 poz. 639 z 2001r. z późniejszymi zmianami); Prawo

w zależności od ilości powstających na terenie przedsiębiorstwa

Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z 2001r. z później-

kosmetycznego odpadów komunalnych, poprodukcyjnych oraz

szymi zmianami); Ustawa o kosmetykach (Dz. U. Nr 42 poz. 473

ścieków jest zobowiązany do złożenia dokumentacji określającej

z 2001r. z późniejszymi zmianami); Ustawa o zużytym sprzęcie

rodzaje i ilości przewidziane do wytworzenia w Zakładzie

elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180 poz. 1495 z 2005r.

Produkującym Kosmetyki w okresie ok. 10 lat (najczęściej na

z późniejszymi zmianami) oraz Ustawa o bateriach i akumulato-

taki okres czasu jest wydawana decyzja). Dokumenty, które

rach (Dz. U. Nr 79 poz. 666 z 2009r.) W celu uporządkowania gospodarki zasobami środowiskowymi oraz możliwymi odpadami powstającymi w przemyśle

przedsiębiorca musi złożyć, uzależnione są od ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych: • w przypadku do 100 kg (0,1 Mg)/rok odpadów niebez-

kosmetycznym potrzebna jest znajomość procesów, w których

piecznych i ilości odpadów innych niż niebezpieczne (bez

powstają odpady, ich właściwości oraz zaznajomić się z eko-

uwzględniania odpadów komunalnych) 5 ton – 5 tyś. Ton

toksycznością, użytecznością, możliwością ich utylizacji oraz

(Mg)/rok składa się Informację o wytwarzanych odpadach

ograniczeniu ich powstawania. Każdy z przedsiębiorców, który

oraz o sposobach gospodarowania nimi

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 39

ODPADY POWSTAJĄCE PRZY PRODUKCJI KOSMETYKÓW NIE POWINNY BYĆ MIESZANE Z INNYMI ODPADAMI

• w przypadku od 100 kg (0,1

Laboratoria – najczęściej powstające

Mg) – 1 tony (1 Mg)/rok odpadów

odpady z przemysłu kosmetycznego

niebezpiecznych wniosek o wydanie Decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi • w przypadku powyżej 1 tony (1 Mg)/rok odpadów niebez niebez-

w laboratoriach: • odpady niebezpieczne (substancje bądź preparaty, materiał biologiczny, odczynniki wykorzy wykorzystywane do analiz chemicznych oraz biologicznych czy też

piecznych i ilości odpadów innych niż niebezpieczne (bez

biotechnologicznych) powstające przy badaniach nad nowo

uwzględniania odpadów komunalnych) powyżej 5 tyś. ton

powstałymi produktami

(Mg)/rok składa się wniosek o wydanie Pozwolenia na

W laboratoriach, w których po wyprodukowaniu, a przed

wytwarzanie odpadów (dotyczy instalacji) – Zakłady Prze-

dystrybucją kosmetyki są poddawane licznym analizom

mysłu Kosmetycznego zazwyczaj muszą składać wniosek

chemicznym, a z których powstawać będą odpady niebez-

o Pozwolenia, gdyż całe Przedsiębiorstwo Kosmetyczne jest

pieczne – należy pamiętać jakie substancje bądź preparaty

traktowane jako instalacja

są wykorzystywane do badań (mogą być one oznaczone piktogramami z przypisanymi oznaczeniami C, Xi, Xn, N, O,

Gdzie mogą tworzyć się odpady w Zakładzie Produkującym Kosmetyki – związanym z kosmetykami ? Odpowiedź jest bardzo prosta – wszędzie. Spróbujmy

T) opakowania po tych odczynnikach również są traktowane jako odpad niebezpieczny. Na szczęście, nie wszystko co pozostaje w laboratoriach i na halach produkcyjnych staje się odpadami niebezpiecznymi, np. opakowania, które

przeanalizować jakie rodzaje odpadów wytwarzane są

powstają w całym cyklu produkcyjnym.

w Przedsiębiorstwie Kosmetycznym i krótko je scharaktery-

Materiał biologiczny – powstający w laboratoriach mikro-

zować.

biologicznych czy biotechnologicznych przy Zakładach

Większość odpadów będzie powstawało w halach

Przemysłu Kosmetycznego można podzielić na odpady stałe

produkcyjnych Zakładu Produkującego Kosmetyki, ale należy

oraz płynne.

również pamiętać o laboratoriach badawczych, w których

Do odpadów stałych będą należały wszystkie płytki z pożyw-

wyprodukowane końcowe produkty kosmetyczne poddawane

kami i wyhodowanym na nich materiałem mikrobiologicznym.

są analizom, sprawdzeniom i zatwierdzeniom do użytku, nie

Powinny być one przechowywane w zamkniętych szczelnie

należy również zapominać o pomieszczeniach biurowych,

workach jednorazowego użytku – worki powinny być odpo-

które znajdują się w każdym zakładzie, a w których oprócz

wiednio oznaczone, aby nie doszło do pomyłki i pomieszania

typowych odpadów z codziennego życia biura (typu: papier,

materiału mikrobiologicznego będącego odpadem, tak

tworzywo sztuczne mogą znajdować się również elementy,

przygotowane odpady poddaje się procesowi autoklawowania.

które po zużyciu stają się np. zużytym sprzętem elektrycz-

Drugim rodzajem odpadów powstającym w laboratoriach

nym i elektronicznym – fax, telefon, xero, komputer, monitor

biotechnologicznych, jest odpad płynny – są to najczęściej

jak również świetlówki tak popularne w biurach, po zakoń-

zanieczyszczone pożywki płynne. Odpady płynne należy

czeniu cyklu eksploatacyjnego stają się zużytym sprzętem

na wstępie neutralizować związkami chloru bądź innymi

oraz odpadem niebezpiecznym).

środkami chemicznymi – zazwyczaj podanymi w metodyce

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

40 | produkcja Kody odpadów pojawiające się w Zakładach Przemysłu Kosmetycznego Ten autoklaw za kilka lat również stanie się odpadem zaliczanym do zużytego sprzętu elektrycznego – pamiętaj, aby przy zakupie nowego sprzętu oddawać stary (zużyty) sprzęt !!!

Do takich odpadów na pewno należy zaliczyć pozostałości produkcyjne, które są zaklasyfikowane jako odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne, a przypisana jest im grupa 07 z katalogu odpadów – czyli odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów chemii organicznej (podgrupa „06” – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania tłuszczów, natłustek, mydeł, detergentów, środków dezynfekujących i kosmetyków). Ta grupa przede wszystkim jest przypisana

użytkowania danych pożywek, a następnie poddać procesowi

kosmetykom, należy jednak pamiętać, ze nie tylko w tej grupie

autoklawowania.

znajdą się odpady powstające w trakcie produkcji, sprawdzania

• odpady inne niż niebezpieczne (odpady komunalne, odczyn-

i badań, którym są już poddawane gotowe kosmetyki.

niki nie zaklasyfikowane jako produkty niebezpieczne) • opakowania po chemikaliach innych niż niebezpieczne.

Magazynowanie odpadów przemysłowych oraz niebezpiecznych Magazynowanie odpadów odbywa się w specjalnie wydzie-

Na co zwrócić uwagę wybierając firmę odbierającą odpady ? Przy wyborze firmy, z którą będziemy podpisywać umowę na odbiór odpadów należy zwrócić uwagę na kilka istotnych szczegółów. Wiadomo, zawsze kwestie finansowe wydają się

lonych do tego celu pomieszczeniach (odpowiednio wyposa-

najbardziej znaczące – czyli najniższa cena oferowanych usług,

żonych w wentylację i o specjalnie przygotowanym podłożu),

jednakże nie zawsze przekłada się to na jakość tych usług.

w beczkach, workach oraz odpowiednio przystosowanych

Najlepiej zasięgnąć porady zaznajomionych firm, zaprosić

pojemnikach na odpady niebezpieczne, inne niż niebezpieczne,

przedstawicieli z firm odbierających odpady, aby przedstawili na

odpady stałe bądź płynne. W chwili, kiedy mamy już przygoto-

miejscu swoją ofertę oraz listę referencyjną zakładów korzy-

wane zestawienie odpadów, które będą powstawały w przedsię-

stających z ich usług. W chwili podjęcia decyzji, które firmy

biorstwie powinniśmy pomyśleć o zamówieniu odpowiednich

bierzemy pod uwagę należy poprosić je o dokumentację na

pojemników na składowanie – magazynowanie odpadów.

odbiór i przede wszystkim transport odpadów niebezpiecznych

W naszych procedurach możemy sobie określić, że

– nie każda firma posiada takie zezwolenia, a przy kontroli

odpady powstające na halach produkcyjnych, laboratoriach

z Inspekcji Sanitarnej bądź WIOŚ-iu jest to niezmiernie ważne.

i pomieszczeniach biurowych są składowane przez odpowiednio

Przy przeglądaniu decyzji bądź pozwolenia należy zwrócić

określony czas np. dzień/tydzień w miejscu gdzie są wytwarza-

również uwagę, czy firma, z którą będziemy podpisywać umowę

ne, a następnie pod koniec dnia/tygodnia przez osobę odpo-

ma zezwolenia na wszystkie rodzaje odpadów, które wytwarza

wiedzialną jest przekazywany do magazynu odpadów. Należy

nasze Przedsiębiorstwo Kosmetyczne.

wówczas pamiętać że osoba odpowiedzialna za przekazywanie

W przypadku braku danych musimy ich poprosić o dostarczenie

odpowiedniego rodzaju odpadu przekazuje do Działu Ochrony

potrzebnych dokumentów, a jeżeli brak im niektórych grup odpa-

Środowiska ilości odpadów wytworzone w ciągu okresu

dów znaleźć inną firmę, która będzie miała cały wykaz odpadów

składowania i przekazane do magazynu.

nam odpowiadający, bądź podpisać umowy z kilkoma firmami.

Magazynowanie odpadów odbywa się w specjalnie do tego

technologicznych lub organizacyjnych i nie przekracza terminów

5 najważniejszych działań w cyklu odpadowym, o których należy pamiętać i przemyśleć przed wysłaniem odpadów z Zakładu Przemysłu Kosmetycznego na składowisko:

uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, nie dłużej jednak

• Ograniczyć ilość odpadów i ich negatywny wpływ oddziały-

przeznaczonym pomieszczeniu, pamiętając o tym że te przeznaczone do odzysku bądź unieszkodliwienia, mogą być magazynowane, jeżeli konieczność magazynowania wynika z procesów

niż przez okres 3 lat, natomiast odpady przeznaczone do składo-

wania na środowisko

wania mogą być magazynowane w celu zebrania odpowiedniej

• Zapobiegać powstawaniu odpadów

ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów, nie

• Zapewnić odzysk

dłużej jednak niż przez okres 1 roku.

• Zapewnić unieszkodliwienie odpadów inne niż składowanie

Kolejną wytyczną do magazynowania odpadów jest zakaz ich

• Składować odpady – w przypadku jeżeli ich unieszkodli-

mieszania - zakazuje się mieszania odpadów niebezpiecznych

wienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn techno-

różnych rodzajów oraz mieszania odpadów niebezpiecznych

logicznych lub nie zasadne z przyczyn ekologicznych bądź

z odpadami innymi niż niebezpieczne

ekonomicznych.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 41 Ziaja Ltd Zakład Produkcji Leków Sp. z o.o.

Nasza historia Firma Ziaja Ltd Zakład Produkcji Leków Sp. z o.o. została założona w 1989 r. przez farmaceutów Aleksandrę i Zenona Ziaja. Pierwsze kontakty handlowe były oparte na relacjach przyjacielskich, a odbiorcami produktów byli znajomi farmaceuci i właściciele aptek.

Obecnie Ziaja to marka, która obejmuje szeroką gamę nowoczesnych

Produkcja

produktów do pielęgnacji twarzy, ciała i włosów, bazujących na naturalnych

Preparaty ze znakiem ZIAJA produkowane są według najnowszych

składnikach oraz recepturach tworzonych w oparciu o farmaceutyczne do-

technologii światowych w dwóch nowoczesnych zakładach produkcyjnych

świadczenie. Marka, będąca synonimem wysokiej jakości i atrakcyjnej ceny.

położonych w ekologicznej strefie na Kaszubach. Obiekty należące do

Marka, której wysoką pozycję potwierdzają czołowe miejsca zajmowane

kompleksu zakładowego to dwie hale produkcyjne, magazyny wysokiego

w rankingach oraz stale

składowania, oraz cztery laboratoria o łącznej powierzchni 13 000 mkw.

rosnące grono Klientów.

Produkcja to w pełni zautomatyzowane linie konfekcyjne oddzielne dla płynów i emulsji. Urządzenia, pomieszczenia oraz pracownicy objęci są ścisłym monitoringiem mikrobiologicznym i środowiskowym. Z taśm produkcyjnych schodzi miesięcznie ok. 3 mln sztuk produktów.

Nowy kompleks produkcyjny Ziaja

Naturalny krem oliwkowy- pierwszy produkt Ziaja

Działalność produkcyjną firma Ziaja rozpoczęła korzystając z prywatnych pomieszczeń w dzielnicach Gdańska. Następnie przeniosła się do Kolbud, gdzie częściowo kupiła, a częściowo dzierżawiła istniejące do dziś budynki. W związku z dynamicznym rozwojem firma zakupiła w Łapinie k/Kolbud 8 ha ziemi, na której powstał kolejny zakład produkcyjny. W chwili obecnej preparaty ze znakiem ZIAJA produkowane są według najnowszych technologii światowych w dwóch nowoczesnych zakładach produkcyjnych położonych w ekologicznej strefie na Kaszubach. Działalność firmy to produkcja farmaceutyków oraz wysokiej jakości kosmetyków do pielęgnacji twarzy, włosów, ciała i jamy ustnej. Dziś firmę stanowi ponad 500 osób z czego 200 pracuje w Oddziałach Ziaja, tworząc sieć dystrybucji w Polsce i za granicą. e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

42 | produkcja Baza badawcza

Gwarancja jakości

Baza badawcza wyposażona w nowoczesny sprzęt kontrolno-

Firma ZIAJA posiada certyfikat jakości ISO 9001:2000, zaś produkcja

pomiarowy zorganizowana jest w czterech laboratoriach Ziaja:

farmaceutyków odbywa się w standardzie GMP. Nowatorskie receptury

badawczo rozwojowym, fizyko- chemicznym, mikrobiologicznym,

produktów oparte są o surowce dostarczane przez renomowane firmy

kontroli jakości. O innowacyjność receptur i bezpieczeństwo

(m. in. Croda, Sederma, Silab, BASF, Merck). Przed wprowadzeniem do

stosowania preparatów Ziaja dba zespół wysoko wyspecjalizowa-

sprzedaży produkty Ziaja przechodzą badania kliniczne i dermatologiczne

nych biotechnologów i farmaceutów, przy współudziale lekarzy

w placówkach naukowych m.in. Akademii Medycznej w Gdańsku, Instytucie

dermatologów.

„Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” i Laboratoriach Sederma we Francji.

Zenon Ziaja, Prezes Ziaja Ltd Filozofia firmy Ziaja opiera się na tworzeniu wysokiej jakości kosmetyków i farmaceutyków w przystępnej dla Klienta cenie. Receptury oparte są na połączeniu nowoczesnej technologii ze sprawdzonymi naukowo, naturalnymi składnikami. Naszym celem jest troska o dobre samopoczucie i zdrowie Klientów. U podstaw tak dużego sukcesu firmy Ziaja leży ogromne zaufanie, jakim obdarzyli nas Klienci, a którego staramy się nie zawieść. Niemal codziennie otrzymujemy dowody sympatii, które są potwierdzeniem sensu naszej pracy i dowodzą, że kosmetyk nie musi być bardzo drogi, ale na pewno skuteczny. W naszych preparatach stosujemy tylko najwyższej klasy surowce pochodzenia naturalnego. Niektóre z nich posiadają świadectwo ECOCERT. Stale obserwujemy tendencje rynkowe, aby w odpowiednim czasie odpowiedzieć na potrzeby Klientów. Staramy się dostarczać produkty nowatorskie, w atrakcyjnych opakowaniach. Wydaje się, że wszystkie te czynniki wpływają na wielką popularność marki Ziaja, potwierdzoną badaniami rynku, a przede wszystkim niezwykle dla nas cennym zaufaniem Klientów. Firma Ziaja stale, dynamicznie się rozwija. Obecnie oferujemy ponad 800 preparatów do pielęgnacji twarzy, ciała i włosów oraz farmaceutyki OTC. W każdym miesiącu prowadzimy kampanie reklamowe oraz akcje promocyjne

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 43 Sprzedaż

Eksport

Sprzedaż marki Ziaja w 2008 r. wzrosła, osiągając poziom blisko

Kosmetyki firmy ZIAJA sprzedawane są na całym świecie.

30 mln sztuk- to około 20% lepszy wynik w stosunku do roku poprzedniego.

Najważniejsze rynki eksportowe to Niemcy, Rosja, Ukraina, Litwa,

W ciągu 20-lat firma Ziaja osiągnęła pozycję jednej z najlepszych firm

USA, Korea, Słowacja, Czechy,Gruzja, Irlandia. Rok 2009 to

kosmetycznych w Polsce. Ziaja jest liderem sprzedaży ilościowej w kategorii

dalsze poszerzanie rynku zagranicznego ze szczególnym uwzględ-

pielęgnacja twarzy: zajmuje pierwsze miejsce w kremach do twarzy, mlecz-

nieniem rozwoju dystrybucji na terenie UE, Europy Wschodniej

kach, tonikach. Kremy do twarzy są najczęściej kupowanymi produktami

oraz USA. Wzrost sprzedaży wersji eksportowych w roku 2008

tego rodzaju w Polsce. Firma jest też niekwestionowanym liderem sprzedaży

w stosunku do wyniku 2007 to ok. 30%.

ilościowej i wartościowej płyn ów do higieny intymnej*. * według badań Memrb i AC Nielsen

Dystrybucja w Polsce w sieciach handlowych, punktach detalicznych, hurtowniach

Sieć dystrybucji Ziaja tworzy 14 Oddziałów zlokalizowanych na

i aptekach. Promocje kierujemy zarówno do Klientów indywidual-

terenie całej Polski. Za współpracę z Klientami Oddziałów odpowiada

nych, jak i do Dystrybutorów.

ponad 70 Przedstawicieli Marketingowych, których zadaniem jest

Firma Ziaja dociera do klientów różnymi drogami: poprzez reklamę, różnorodne formy promocji, internet, imprezy wizerun-

obsługa oraz tworzenie dobrych relacji z sieciami centralnymi, sieciami regionalnymi, hurtowniami i detalistami.

kowe, sponsoring, targi. Obejmujemy mecenatem wydarzenia kulturalne i sportowe. Od wielu lat blisko współpracujemy z Urzędem Miejskim i MOSiR-em w Sopocie na gruncie kultu-

Nagrody Firma Ziaja jest corocznym zdobywcą wielu prestiżowych nagród

ralnym, sportowym, edukacyjnym. Wspieramy również polską

i wyróżnień. Wśród nich: nagroda przyznawana przez magazyn kobiecy

tenisistkę specjalizującą się w rozgrywkach deblowych- Klaudię

„Twój Styl” – DOSKONAŁOŚĆ oraz BESTSELLER ROKU nagroda Dobra

Jans. Nasza firma od kilku lat regularnie prowadzi kampanie

Firma przyznana przez redakcję „Rzeczpospolitej” dla najdynamiczniej

reklamowe w wysokonakładowej prasie konsumenckiej w seg-

rozwijającej się firmy nagrody i wyróżnienia ekspertów oraz konsu-

mentach: luksusowym, poradnikowym- tygodniki i miesięczniki,

mentów w kategorii najlepszy kosmetyk roku przyznawane m.in. przez

młodzieżowym, parentingowym i zdrowotnym.

magazyny: „Uroda”, „Świat Kobiety”, „Poradnik Domowy”, „Dziecko”, „Mam dziecko”, nagrody i wyróżnienia branży profesjonalnej.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

44 | produkcja

Gigant

w Aleksandrowie Łódzkim

– Informacje o firmie

Procter & Gamble

Firma Procter & Gamble otworzyła w Aleksandrowie Łódzkim swoją największą w Europie fabrykę kosmetyków do pielęgnacji skóry

Procter & Gamble to jedna z największych międzynarodowych firm FMCG,

poprzez projekty społeczne w ramach globalnego programu „P&G. Żyj,

której marki pojawiają się w życiu ludzi na wszystkich kontynentach, trzy

Poznawaj, Rozwijaj się”, którego celem jest wielopłaszczyznowa pomoc

miliardy razy dziennie. Wśród nich są produkty codziennego użytku takie jak:

dzieciom w potrzebie.

Pampers , Ariel , Vizir , Always , Olay , Bonux , Discreet , Naturella , ®

Początki działalności koncernu sięgają 1837 roku. Wówczas

Pantene®, Head & Shoulders®, Wella®, Gillette®, Braun® czy Oral-B® oraz

w Cincinatti (Ohio, USA) współpracę rozpoczęli William Procter i James

produkty luksusowe jak Hugo Boss®, Lacoste®, Valentino® czy Dolce &

Gamble. Od tamtego czasu, niewielkie przedsiębiorstwo początkowo

Gabbana®. W portfolio firmy znajdują się 23 marki, które osiągają roczną

produkujące i sprzedające mydło oraz świece, stało się jednym

wartość sprzedaży przekraczającą miliard dolarów.

z największych międzynarodowych koncernów. Obecnie P&G posiada

Misją Procter & Gamble jest poprawa jakości życia konsumentów na

300 globalnych marek, zatrudnia ponad 135 tysięcy pracowników

całym świecie, dziś i w przyszłości, poprzez dostarczanie najlepszych

w 80 krajach i dostarcza wysokiej jakości produkty konsumentom

markowych produktów i usług. W ciągu ponad 170 lat istnienia, firma

w ponad 180 krajach.

Procter & Gamble stworzyła i rozwinęła swoją filozofię społeczną,

P&G jest międzynarodowym liderem w branży FMCG, rozpoznawa-

która wyraża się w słowach „Rozumieć ludzi, ulepszać życie”. Jest

nym i docenianym na całym świecie, co potwierdzają liczne wyróżnienia:

ona realizowana na każdym etapie działalności firmy, zarówno przy

• 5. miejsce wśród „Najbardziej Podziwianych Firm na Świecie” (Global Most

projektowaniu, produkowaniu i dystrybucji produktów, jak również

AdmiredCompany) w rankingu publikowanym przez magazyn Fortune

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 45

23 września 2009 roku miało miejsce otwarcie najnowszej inwestycji firmy Procter & Gamble w Polsce, największej fabryki koncernu w Europie, produkującej kosmetyki do pielęgnacji skóry. Wartość przedsięwzięcia, ulokowanego w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, to 50 milionów USD. W nowej fabryce zatrudnienie znalazło ponad 300 osób, w tym specjaliści z zakresu chemii, biotechnologii i mechatroniki. W fabryce zastosowano nowoczesne rozwiązania pozwalające na redukcję zużycia wody,

(World’s Most Innovative Company) według magazynu BusinessWeek

który wykorzystuje potencjał wynalazczy zewnętrznych partnerów na całym świecie.

• 8. miejsce na liście „Najbardziej Podziwianych Firm Ameryki” (America’s Most Admired Company) oraz 1 miejsce w kategorii firm kosmetycznych (Soaps and Cosmetics) według magazynu Fortune

P&G w Polsce P&G jest obecna w Polsce od 1991 roku. W ciągu 18 lat swojej działalności w Polsce firma wprowadziła na krajowy rynek 60 globalnych

Lider Dow Jones Sustainability Index przez 9 lat z rzędu Rekla-

marek, z których wiele stało się liderami w swoich segmentach

modawca Roku 2008, Cannes Lions – Międzynarodowy Festiwal

rynku. Wśród nich znajdują się m.in. pieluszki Pampers, kosmetyki

Reklamowy w Cannes.

do pielęgnacji włosów Head & Shoulders i Pantene, pasta do zębów

Procter & Gamble jest liderem innowacji. Dotyczy to zarówno procesów produkcyjnych, organizacji pracy, ochrony środowiska

Blend-a-med oraz produkty marki Gillette. P&G jest znaczącym inwestorem na polskim rynku. Do dziś P&G

jak i komunikacji marketingowej. Firma poszukuje coraz dosko-

zainwestowała w Polsce ponad 500 milionów dolarów i zatrudnia

nalszych rozwiązań w każdym obszarze swojej działalności.

3200 pracowników. Obecnie firma posiada:

P&G posiada 27 centrów badań i rozwoju, zatrudnia ponad 1 000 naukowców oraz prowadzi program Connect and Develop,

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Fabrykę pieluszek Pampers na warszawskim Targówku. Jest to jeden z trzech największych na świecie zakładów P&G produkują-

1/2009

– Informacje o firmie

• 8. miejsce na liście „Najbardziej Innowacyjnych Firm na Świecie”

Procter & Gamble

energii elektrycznej i emisji dwutlenku węgla.

46 | produkcja

Oficjalnego otwarcia fabryki 23 września 2009 roku dokonali

kremów do twarzy, balsamów do ciała, żeli i toników pielęgnacyjnych,

Elżbieta Radziszewska, Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady

miesięcznie do konsumentów trafiać będzie kilkadziesiąt ton kosmetyków

Ministrów RP, Pełnomocnik ds. Równego Traktowania oraz Peter

– mówi Katarzyna Wojciechowska, dyrektor fabryki.

Williams, Wiceprezydent P&G ds. Produkcji i Dystrybucji na Europę

W fabryce P&G zastosowano innowacyjne rozwiązania technologicz-

Centralną, Wschodnią, Bliski Wschód i Afrykę. – W Polsce firma P&G

ne zapewniające najwyższe standardy produkcji i ochrony środowiska,

jest obecna od 1991 roku. W 1994 roku firma ulokowała na war-

pozwalające na wytwarzanie najwyższej jakości wyrobów przy jednocze-

szawskim Targówku największą wówczas swoją inwestycje w Europie

snym ograniczeniu zużycia energii elektrycznej o 13 %, wody o 15% oraz

Centralnej i Wschodniej, fabrykę pieluszek Pampers, a w 2005 roku

emisji dwutlenku węgla o 26% w stosunku do już istniejących fabryk.

powstała w Łodzi największa na świecie fabryka ostrzy i maszynek do golenia marki Gillette. Zakład w Aleksandrowie Łódzkim to nasz trzeci projekt inwestycyjny w Polsce, kraju z którym wiążemy długofalowe plany. – mówi Marek Kapuściński, Prezes Zarządu P&G w Polsce. Wybraliśmy Aleksandrów Łódzki między innymi ze względu na szeroki dostęp do wykwalifikowanych kadr jak również ofertę władz Aleksandrowa oraz przedstawicieli Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej – dodaje Peter Williams.

Nowoczesne technologie, nowe etaty, nowe perspektywy Wartość inwestycji w Aleksandrowie Łódzkim wynosi 50 milionów USD. W fabryce będą produkowane kosmetyki marki OLAY, jednej z 23 marek P&G o obrotach osiągających światową sprzedaż ponad miliard dolarów rocznie, a także kosmetyki marek Baldessarini, Hugo Boss, Lacoste, Laura Biagiotti oraz Valentino. Produkty wytwarzane w Aleksandrowie przeznaczone są na rynek polski oraz na eksport do ponad 20 krajów Europy Wschodniej i Zachodniej, Bliskiego Wschodu oraz Afryki.

– Informacje o firmie

Procter & Gamble

– Z linii produkcyjnych, przystosowanych do wytwarzania 145 rodzajów

cych pieluszki; 80% jego produkcji jest eksportowana do 34 krajów. Zakład produkujący ostrza i maszynki do golenia Gillette w Łodzi. Jest to największa fabryka tego rodzaju na świecie, a jej produkcja jest eksportowana do 71 krajów. Największą w Europie fabryka P&G kosmetyków do pielęgnacji skóry w Aleksandrowie Łódzkim; eksportującą swoje produkty do ponad 20 krajów. P&G jest cenionym pracodawcą. Kluczowym elementem polityki

W 2007 i 2008 roku firma otrzymała następujące wyróżnienia: • 1. miejsce w 3 kategoriach branży FMCG w Rankingu Pracodawców Kompas: „Pracodawca marzeń”, „Kariera i Rozwój”, „Obecność na uczelni” • „Najlepszy Pracodawca według Studentów” i „Najlepszy Pracodawca według Biur Karier” w Rankingu Kariera z Pracodawcą Grupy Modus • 2. miejsce w rankingu Firma Równych Szans • 2. miejsce w Rankingu organizacji AIESEC Pracodawca Roku

zarządzania zasobami ludzkimi firmy jest traktowanie kariery pracowni-

• 3. miejsce w kategorii „Biznes” i wyróżnienie za najlepsze spotkania

ków w sposób długofalowy w oparciu o filozofię „awansu od wewnątrz”

na polskich uczelniach w Rankingu Universum Idealny Pracodawca.

organizacji. P&G oferuje atrakcyjne warunki pracy, bogaty program szkoleń, umożliwiający wszechstronny rozwój zawodowy i osobisty. P&G jest jednym z najbardziej cenionych pracodawców w Polsce,

P&G wyróżnia innowacja w komunikacji marketingowej. Firma wykorzystuje nie tylko tradycyjne kanały komunikacji, ale także

czego potwierdzeniem są czołowe miejsca oraz szereg wyróżnień

niestandardowe narzędzia komunikacyjne, takie jak internet

w najważniejszych rankingach w Polsce.

i działania ambientowe. P&G jest corocznie nagradzana w konkur-

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 47

Inwestycja krok po kroku Teren pod inwestycję w Aleksandrowie Łódzkim został zakupiony

jak i średnim wykształceniem. Spośród nich, 200 osób zostało zatrudnionych

we wrześniu 2007 roku. Projekt zakładu stworzono w październiku,

bezpośrednio przez Procter & Gamble, a 100 osób przez firmy zewnętrzne

a w grudniu inwestor uzyskał pozwolenie na budowę. Prace związane

świadczące usługi dla P&G. 30% całej załogi pochodzi z Aleksandrowa

z dostosowaniem terenu rozpoczęły się w styczniu 2008,

Łódzkiego” - mówi Katarzyna Wojciechowska. Proces rekrutacji i szkolenia

a symbolicznego rozpoczęcia budowy dokonano 14 lutego tego

pracowników rozpoczął się w listopadzie 2007 roku, a nowi pracownicy

samego roku. Budowa zakładu trwała 12 miesięcy. Kosmetyki z zakładu

szkoleni byli m.in. w fabrykach P&G w Polsce, Irlandii i Puerto Rico.

w Aleksandrowie Łódzkim trafiają już na rynki 24 krajów.

sach branżowych organizowanych w Polsce i za granicą. Wśród

P&G stanowi największa w Polsce akcja marketingu społecznie

zdobytych wyróżnień znajdują się:

zaangażowanego „Podaruj Dzieciom Słońce”, prowadzona wspólnie

• Brązowy Lew na Międzynarodowym Festiwalu Reklamy w Cannes

z Fundacją Polsat od 1999 roku. Jej celem jest pozyskiwanie funduszy

2001 dla marki Vizir za kampanię „Snowblind” • Nagrody Effie dla marek Lenor, Vizir, Blend-a-med, Pantene Pro-V, Wella Shockwaves

na zakup urządzeń i wprowadzanie do Polski procedur medycznych, ratujących zdrowie i życie dzieci. W ciągu dziesięciu lat udało się zebrać na ten cel blisko 45 milionów złotych.

• Nagrody Webstar dla marek Pampers i Always (2006 i 2007 – wybór internautów)

W Polsce realizowany jest również globalny program „P&G. Żyj, Poznawaj, Rozwijaj się”. W jego ramach pracownicy P&G dzielą się swoją

• Doskonałość Roku 2007 miesięcznika Twój Styl dla Pantene Restoratives

wiedzą i umiejętnościami z najmłodszymi członkami lokalnej społeczności prowadząc „Klub Dzieci Targówka - Dzielimy się pasją” oraz akcje ekologicz-

• Towar Roku 2007 dla proszku Vizir, ranking miesięcznika Detal Dzisiaj • Nagrody Klubu Twórców Reklamy

no-edukacyjne we współpracy z fundacją Nasza Ziemia. P&G aktywnie wspiera organizacje i fundacje, m.in. Wspólna Droga i Caritas. Firma należy również do grona Partnerów Strategicznych

Procter & Gamble jest firmą społecznie odpowiedzialną. Realizując

Forum Odpowiedzialnego Biznesu, gdzie angażuje się

swoją misję społeczną, firma P&G współpracuje z wieloma organizacja-

w promowanie idei społecznej odpowiedzialności w środowisku bizneso-

mi i instytucjami społecznymi. Ważną pozycję w działalności społecznej

wym w Polsce.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

– Informacje o firmie

woju regionu. Jest miejscem pracy dla ponad 300 osób, zarówno z wyższym,

Procter & Gamble

Inwestycja P&G w Aleksandrowie Łódzkim ma ogromne znaczenie dla roz-

48 | surowce

Konserwanty

w kosmetyce

Krótki przegląd i tendencje rozwoju

dr inż. Dariusz Lipiak Dyrektor Oddziału Produktów Farmaceutycznych Brenntag Polska Sp. z o.o.

Intensywny rozwój rynku kosmetycznego spowodował, że konsumenci od pewnego czasu zaczęli żądać produktów nie tylko upiększających, ale także funkcjonalnych. Określenie to dotyczy produktów zawierających w swoim składzie substancje czynne o szerszym zakresie działania niż zwykły kosmetyk kamuflujący niedoskonałości cery takie ja puder czy szminka. Stąd ponad 25 lat temu wprowadzono określenie „środki kosmetyczne o działaniu leczniczym” (kosmeceutyki) 1,2 obejmujące produkty nie należące sensu stricte do leków i nie należące w pełni do kosmetyków.

Z jednej strony można je uważać za kosmetyki w sensie środków upiększających podczas gdy inne uważa się za leki, które zawierają substancje czynne pielęgnujące skórę czy nawet chroniące ją przed urazami. Środki kosmetyczne o działaniu leczniczym należy umieścić pomiędzy kosmetykami a lekami. Składniki produktu określają jego status, ten sam komponent może być kosmetykiem w jednym przypadku i lekiem w innym przypadku. Nawet wodę można zaklasyfikować jako środek o działaniu leczniczym, mający wpływ na nawodnienie warstwy rogowej naskórka. Inaczej mówiąc kosmeceutyki są produktami kosmetycznymi, które zawierają składniki bioaktywne przeznaczone do wywołania korzystnego efektu fizjologicznego (być może kosmeceutyki należałoby tak klasyfikować jak przemysł spożywczy klasyfikuje suplementy diety).

stężeniu, sięgającym około 1%, mogą one być czynnikami hamującymi

Należy pamiętać, że lek może być w pewnym stopniu toksyczny

nadmierną aktywność drobnoustrojów patogennych w preparatach takich

i powodować działania uboczne ale jego utrzymanie się na rynku będzie

jak dezodoranty, środki przeciwłupieżowe czy też artykuły do pielęgnacji

zależeć od przewagi korzyści w stosunku do ryzyka zastosowania. Produkt

jamy ustnej i zębów. Użyte w niższym stężeniu, zwykle około 0,1 – 0,5%,

kosmetyczny lub zewnętrzny lek dermatologiczny przede wszystkim nie

spełniają natomiast funkcję konserwantów, czyli substancji umożliwiających

może szkodzić, bezpieczeństwo produktu stawiane jest przed jego skutecz-

przechowywanie samych artykułów kosmetycznych.

nością. Ten dualizm dotyczący interpretacji czy dany produkt ze względu

Konserwanty wyrobów kosmetycznych powinny spełniać kilka kryteriów4:

na jego składowe jest lekiem czy kosmetykiem znalazł odzwierciedlenie

• nie powinny być toksyczne

w uregulowaniach prawnych. Produkty farmakopealne nie zawierają już listy

• nie powinny wywoływać podrażnień i uczuleń

dozwolonych konserwantów, podczas gdy ma ją Dyrektywa Kosmetyczna

• nie powinny niszczyć naturalnej flory bakteryjnej skóry

UE 2008/00025 (Aneks VI Cosmetic Product Directive) jak i Rozporządzenie

• nie powinny wpływać na zapach i barwę kosmetyku

Ministra Zdrowia z dnia 23 kwietnia 2008 .

• nie powinny się kumulować

• powinny wykazywać aktywność biologiczną wobec szerokiego

Charakterystyka, kryteria doboru Konserwanty należą do większej grupy związków stosowanych w kosmetyce do substancji o działaniu przeciw ustrojowym. Przy ich wysokim

1/2009

spektrum drobnoustrojów przy niskich stężeniach • powinny być stabilne i nie wchodzić w interakcje z innymi składnikami kosmetyku.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Konserwanty są substancjami hamującymi rozwój bakterii i grzybów

w tłuszczach. W zależności od współczynnika podziału olej/woda

w tym pleśni i drożdży, co opóźnia proces obniżania się wartości

konserwant skupia się w jednej lub w drugiej fazie. Stąd zazwyczaj

wyrobu, wywołany ewentualną fermentacją, zmianą jego zapachu,

stosuje się mieszaninę konserwantu lipofilowego wraz z hydrofilowym.

konsystencji, wyglądu na przykład rozdzielenia się faz. Są dodawane

Nie ma konserwantów uniwersalnych, każdy z konserwantów

do kosmetyków celem przedłużenia ich trwałości. Jako, że produkty

wykazuje inne działanie w stosunku do bakterii Gram-dodatnich czy

kosmetyczne zawierają substancje organiczne podatne na działanie

Gram-ujemnych, grzybów i drożdży. Zazwyczaj dany konserwant jest

drobnoustrojów ich dodatek jest niezbędny aby utrzymać wysoką

bardziej skuteczny w stosunku do określonej grupy mikroorganizmów

jakość wyrobu w trakcie magazynowania i przechowywania. Obecność

a do innej w słabszym stopniu. Skuteczność działania określa się przez

konserwantów w wyrobie zapobiega również powstawaniu produktów

oznaczenie minimalnego stężenia hamującego (MIC = minimum inhibito-

przemiany materii mikroorganizmów, które z kolei mogą być przyczyną

ry concentration) rozwój danego mikroorganizmu. Aby uzyskać możliwie

wystąpienia podrażnienia skóry i błon śluzowych. Środki konserwujące

szerokie spektrum skuteczności stosuje się mieszaniny konserwantów

są niezbędne w kosmetykach zawierających wodę i składniki organiczne,

o różnej aktywności. Bardzo ważne jest pH środowiska w którym są

które cechuje wysoka podatność na wpływ drobnoustrojów.

stosowane konserwanty np. kwaśne stają się aktywne przy pH poniżej 5.

Podczas doboru czynnika konserwującego dla określonego artykułu

Należy brać pod uwagę wszystkie czynniki które mogą obniżać stężenie

kosmetycznego uwzględnia się przeznaczenie wyrobu, jego odczyn PH

konserwantu w produkcie np. niejonowe emulgatory wiążą konserwanty,

oraz możliwość współdziałania lub antagonistyczne działanie konser-

podobnie tworzywa a w szczególności polietyleny będące składnikiem

wantu z innymi składnikami preparatu.

opakowań także mogą wiązać konserwanty nawet do 50%. Stosowane w artykułach kosmetycznych konserwanty posiadają

Podczas wytwarzania produktu należy zatroszczyć się o to by nie przegrzać konserwantu, przegrzanie może bowiem unieczynnić jego

różnorodną strukturę chemiczną. Ze względu na obecność różnych grup

działanie. Wiele konserwantów uwalnia formaldehyd, dlatego ważna

funkcyjnych w budowie chemicznej tych substancji, często warunku-

jest kontrola, że substancja czynna środka kosmetycznego nie wchodzi

jących ich aktywność biologiczną, konserwanty można podzielić na

w reakcje z formaldehydem. Dodatkowo jeżeli substancja czynna zawiera

pochodne kwasów organicznych, aldehydów, alkoholi, fenoli, guanidyny,

aminy I- lub II-rzędowe to będzie reagować z formaldehydem tworząc

soli amoniowych6. Inna klasyfikację można przyjąć ze względu na

zasadę Shiff’a, która może zmienić kolor końcowego produktu jak

budowę chemiczną, jako związki nieorganiczne, organiczne, heterocy-

i zniszczyć działanie substancji czynnej. Proces konserwacji produktu

kliczne czy organiczne związki rtęci. Obecnie część produktów kosmetycznych jest reklamowana

jest jednym z ważniejszych, wiele produktów nie przechodzi testów

jako bardziej przyjazna skórze ze względu na to że „nie zawierają

stabilności z powodu problemów z ich konserwacją Jednym z kryteriów doboru konserwantu jest jego rozpuszczalność . 5

konserwantów”. Jest to stwierdzenie ewidentnie mylące służące jedynie

Konserwanty muszą chronić fazę wodną (np. emulsji), stad muszą być

celom marketingowym, ponieważ wszystkie preparaty kosmetyczne

w określonym stopniu rozpuszczalne w wodzie. Z drugiej strony, aby

muszą zawierać środki konserwujące. Jak wspomniano wyżej jest wiele

wykazywać aktywność przeciw mikrobiologiczną muszą przenikać przez

kategorii środków konserwujących jako konserwanty są też stosowane

błonę lipidową drobnoustrojów dlatego też muszą być rozpuszczalne

antyoksydanty. Są to substancje zapobiegające jełczeniu oleju w pro-

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

50 | surowce dukcie kosmetycznym oraz chroniące przed rozkładem substancje

Ich aktywność mikrobiologiczna w stosunku do mikroorganizmów

barwiące. Do środków konserwujących będących antyoksydantami są

wzrasta wraz z długością łańcucha. Równocześnie jednak wraz

zaliczane octan tokoferolu, palmitynian retinolu oraz kwas askorbinowy.

z długością łańcucha alkilowego wzrasta selektywność działania na

Inną kategorią związków konserwujących są substancje zapobiegające

poszczególne szczepy, maleje rozpuszczalność w wodzie a także obniża

zanieczyszczeniu wyrobu przez drobnoustroje takie jak bakterie, droż-

się zalecany zakres pH oraz rośnie podatność na dezaktywację. Parabeny

dżaki czy pleśnie. Do tych substancji zaliczamy fenoksyetanol, bronopol,

stosowane są jako środki konserwujące żywność, wyroby kosmetyczne

parabeny itp. Wszystkie preparaty zawierające wodę muszą zawierać

i składniki środków farmaceutycznych. Zastosowanie parabenów ma

jakiś rodzaj środka konserwującego w celu zabezpieczenia produktu

tu tendencję spadkową. Jako środki konserwujące są często niezgodne

przed zanieczyszczeniem w czasie jego przechowywania, bez względu na

z innymi składnikami recepturowymi. Jako środki przeciwgrzybiczne

to czy określa się go jako środek konserwujący czy też nie. Na przykład

w dermatologii wykazują zbyt duże działanie alergizujące. Stąd

niektóre wyciągi naturalne z czosnku (allicyna) czy goździków (eugenol),

ograniczenie FDA do zawartości 0,5%. W lekach do oczu działają zbyt

mają właściwości konserwujące. Niektóre tradycyjne środki konserwują-

wolno i również mają działanie drażniące.

ce jak 2-fenoksyetanol, mają zapach róży. Dlatego też deklaruje się, że są one składnikiem zapachowym, chociaż działają jako konserwant.

W Polsce tak jak i w Unii Europejskiej estry kwasu hydroksybenzeosowego i ich sole dozwolone są do użycia w wyrobach kosmetycznych

Konserwanty stosowane są w celu zabezpieczenia przed wzrostem bakterii i utlenianiem w środkach kosmetycznych. Substancje konserwujące znajdują się we wszystkich środkach kosmetycznych. Formaldehyd, związki uwalniające formaldehyd, takie jak kwaternium 15, DMDM hydantoina, diazolidynylomocznik, imidiazolidynylomocznik, parabeny.

Krótki przegląd stosowanych konserwantów 7,8 Pochodne kwasów organicznych Działanie kwasów organicznych jako konserwantów związane jest obniżeniem PH środowiska do wartości nie sprzyjających rozwojowi mikroorganizmów dla których optymalny zakres służący rozwojowi zamyka się w przedziale 4,5 do 9,0 PH. Cechą wspólną wszystkich kwasów organicznych i ich pochodnych jest skuteczność przeciwdrobnoustrojowa jedynie w formie niezdysocjowanej. Brak skuteczności w stanie zdysocjowanym wiąże się z ujemnym ładunkiem błony komórkowej. Konserwanty kwasowe występują jako środki przeciwgrzybiczne są to zarówno pochodne organicznych kwasów alifatycznych jak i aromatycznych. Do kwasów alifatycznych które znalazły zastosowanie jako konserwanty zalicza się kwas mrówkowy, propionowy, 10-undecylenowy, sorbinowy (2,4-heksadienowy). Ten ostatni ze względu na obecność w swojej strukturze sprzężonych wiązań podwójnych musi być stosowany łącznie ze środkiem przeciwutleniającym. Do kwasów aryloalifatycznych zalicza się kwas fenoksyoctowy, do tej samej grupy należy kwas benzoesowy (np. razem z sorbinianem potasu, stosowany jako preparat Euxyl K712, daje układ „naturalnych konserwantów”, Shülke&Mayr) oraz jego hydroksypochodne 2-hydroksybenzoesowy (inaczej kwas salicylowy) oraz 4-hydroksybenzoesowy (jego estrowe pochodne występują pod nazwami handlowymi parabeny). Najpopularniejsze stosowane parabeny to etylo-, butylo-, metylopropylo- i izobutyloparaben. Są szeroko stosowanymi konserwantami postrzeganymi jako bezpieczne i nie wywołujące uczuleń ani alergii. Szerokie zastosowanie parabenów wynika z faktu, że w przeciwieństwie do innych soli czy estrów kwasów organicznych dysocjują przy stosunkowo wysokim pH układu. Podawana w literaturze wartość pKa (wartość pH dla 50% dysocjacji) wynosi dla parabenów 8,5. Oznacza to ich skuteczność do konserwacji wyrobów aż do tej wartości pH. Parabeny działają głównie przeciw grzybom i drożdżom, są również użyteczne jako substancje uniemożliwiające rozmnażanie się bakterii, szczególnie Gram-dodatnich.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 51 w stężeniu do 0,4% każdego, 0,8% łącznie, zazwyczaj suma użytych

białek jako czynniki alkilujące dając połączenia pomiędzy łańcuchami

parabenów mieści się w przedziale 0,3 – 0,5%. W ostatnim czasie pro-

peptydowymi poprzez mostki metylenowe. W efekcie takich reakcji

wadzi się ożywioną dyskusję o potencjalnym działaniu estrogenicznym

następuje kurczenie się błony komórkowej i wzrost ciśnienia wewnątrz-

parabenów aktualnie gromadzone są dane do oceny (SCCP – Scientific

komórkowego co prowadzi do obumierania komórek. Praktycznie jako

Committee on Consumer Products EU).

konserwant z grupy aldehydów wykorzystywany jest tylko formaldehyd

Jeszcze inną pochodną kwasów stosowaną jako konserwant jest

(aldehyd mrówkowy) wykazujący aktywność wobec bakterii i wirusów.

chloroacetamid bardzo skuteczny przeciwko bakteriom Gram-dodatnim

Ze względu na możliwość wywołania reakcji alergicznej, drażniący

jak i Gram-ujemnym w szeroki zakresie pH. Stosowany w szamponach

wpływ na skórę i błony śluzowe dróg oddechowych oraz spojówki

i w konserwacji kosmetycznych wyciągów roślinnych jednak stopniowo

oczu jest obowiązek informowania o obecności tego konserwantu

ograniczany w swoim zastosowaniach jako wywołujący alergie.

w preparacie kosmetycznym jeżeli jego stężenie jest większe niż 0,05%. W preparatach kosmetycznych może także występować w postaci

Aldehydy

związanej, która stopniowo uwalnia formaldehyd, jest to wygodniejsze

Działanie bakteriobójcze wynika z ich wysokiej reaktywności chemicznej. Łatwo reagują z wolnymi grupami aminowymi i amidowymi

i dużo bardziej bezpieczne. Do tego typu związanych substancji należy paraformaldehyd czy urotropina (heksametylenotetraamina). Ta ostatnia ma postać bezbarwnych drobnych kryształów o słodkawym smaku, w środowisku wodnym łatwo rozkłada się na amoniak i wodę. Pochodna urotropiny dość często stosowana to Dowicil 200 (chlorek N-(3chloroallilo)heksamoniowy). Innymi związkami zawierającymi związany formaldehyd są związki heterocyklicze pochodne imidazolu MDMH (czyli metylodimetylohydantoiny), 1,3-bis(hydroksymetylo)-5,5-dimetylo imidazolidyno-2,4-dion oraz 1,1metyleno-bis[3-(3-hydroksymetylo-2,4diokso imidazolidyn -5-ilo)mocznik (Ultracide IM, UltraQuimica, Euxyl K200 Shülke&Mayr), który jest stosowany w mieszaninie z parabenami czy z kwasem 4-hydroksynezoesowym. Fenole Działanie fenolu i jego pochodnych na mikroorganizmy związane jest ze zdolnością do denaturacji białek bakteryjnych. Sam fenol działa drażniąco na skórę i błony śluzowe, roztwory fenolu o wyższym stężeniu mogą wywoływać nekrozę skóry oraz położonych pod nią tkanek jako że fenol bardzo prosto wchłania się przez skórę. Alkilowe pochodne fenolu są od niego mniej toksyczne jednocześnie wykazując skuteczniejsze działanie przeciw drobnoustrojom. Typowym przedstawicielem tej grupy związków jest izomer tymolu 4-izopropylo-3-metylofenol. Drugą ważną grupę stanowią pochodne halogenoalkilofenolowe oraz pochodne fenolu z podstawnikiem aromatycznym w pozycji orto-. Do halogenoalkilofenoli należą PCMC (4-chloro-m-krezol) oraz 4-chloro-6-izopropylo-m-krezol (4-chlorotymol). PCMC nie jest zalecany jako konserwant do wyrobów kosmetycznych, które mają kontakt z błoną śluzową. 4-Chlorotymol stosowany jest głownie jako silny środek dezynfekujący w pastach do zębów. Kolejnym związkiem z tej grupy jest PCMX (4-chloro-3,5-dimetylofenol) dobrze rozpuszczający się w tłuszczach i olejach, mający silniejsze właściwości przeciw drobnoustrojowe niż fenol czy krezol przy jednoczesnym słabszym drażnieniu skóry. Stosowany jest głownie do konserwowania wyrobów zawierających proteiny i węglowodany. Orto-arylopochodne fenoli to o-fenylofenol (Dowicide 1) rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych oraz lub jego sól sodowa (Dowicide A) rozpuszczalna w wodzie - konserwant o właściwościach przeciwgrzybicznych, stosowany w mydłach, wodach do włosów, wodach do ust. Kolejnym związkiem z tej grupy jest Triclosan (Ultracide TCS, eter 2,4,4’-trichloro-2’-hydroksydifenylowy) charakteryzują go głównie właściwości przeciwbakteryjne i słabsze

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

52 | surowce działanie przeciwko grzybom, nierozpuszczalny w wodzie za to bardzo dobrze w tłuszczach, olejach i roztworach alkalicznych. Ultracide TCS (UltraQuimica) jest środkiem wykazującym biostatyczną oraz biobójczą skuteczność w stosunku do bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, grzybów pleśniowych i drożdżowych a także w stosunku do wirusów np. pneumonia A i B czy hydrofobowych. Jest szczególnie efektywny na mikroorganizmy występujące na skórze ludzkiej i powodujące rozkład potu, jak również na szczepy chorobotwórcze występujące w gospodarstwach domowych czy przy produkcji żywności. Co ważne może być stosowany w produktach przeznaczonych do pielęgnacji niemowląt. Stosowanie Triclosanu w wyrobach gotowych nie eliminuje konieczności użycia klasycznych środków konserwujących. Jest to następstwem słabej efektywności Triclosanu wobec bakterii z grupy Pseudomonas, które w większości przypadków są odpowiedzialne za skażenia detergentowych produktów kosmetycznych i chemii gospodarczej. Zależy to również od stężenia Triclosanu. Nie należy stosować formaldehydu i jego donorów (hydantoina, imidazolidynomocznik, inne) oraz IV-rzędowych związków amoniowych, bo związki te powodują rozkład Triclosanu. Do grupy konserwantów pochodnych difenylometanu należą chlorofen, bromofen, dichlorofen oraz heksachlorofen (ze względu na neurotksycznośc substancja wycyofana z użycia). Dichlorofen jest środkiem przeciwgrzybicznym, który jest także aktywny wobec form przetrwalnikujących. Alkohole Głównie alkohole jednowodorotlenowe wykazują działanie przeciwdrobnoustrojom. Ich mechanizm działania związany jest z procesem dehydratacji protein prowadzącym do zmiany struktury białek i upośledzenia ich funkcji. Alkohole niszczą nie tylko bakterie ale także znaczną część wirusów nie działają jednak na formy przetrwalnikowe. Jako konserwanty kosmetyczne wykorzystuje się pochodne metanolu, etanolu i propanolu pochodne te zawierają w swojej strukturze pierścień aromatyczny lub atom chlorowca. Chlorobutanol (1,1,1- trichloro-2-metylo-2-propanol) jest dobrze tolerowany przez skórę i błony śluzowe w tym oczy. W środowisku lekko kwaśnym aktywny wobec bakterii Gram-dodatnich i pleśni. Bronopol czyli 2-bromo-2-nitro-1,3propanodiol jest silnym konserwantem, bardzo skutecznym w stosunku do bakterii Gram-ujemnych i Gram-dodatnich. Jego skuteczność przeciwdrobnoustrojowa nie wynika z wydzielania formaldehydu, jak powszechnie się sądzi. Wykazano, że nawet przy pH 9 w ciągu 6 miesięcy z Bronopolu może wydzielić się jedynie 30% stechiometrycznie związanego formaldehydu. Podstawowe znaczenie w mechanizmie działania biobójczego ma sąsiedztwo grup hydroksymetylowych, nitrowej i bromowej przy jednym atomie węgla. Grupa nitrowa aktywuje zarówno grupy hydroksymetylowe jak i atom bromu. Pierwszym zastosowaniem bronopolu była konserwacja produktów farmaceutycznych. Szczególną efektywność wykazuje na bakterie z rodzaju Pseudomonas w tym chorobotwórczą Pseudomonas aeruginosa, które są głównie przyczyną skażeń wyrobów o dużej zawartości wody takich jak kosmetyka detergentowa, jest również skuteczny w stosunku do bakterii sulforedukujących, nie stwierdza się przy tym efektu uodporniania się bakterii na jego działanie. Działanie na grzyby pleśniowe i drożdżowe jest nieco słabsze

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 53 i dlatego też często bywa łączony z innymi biocydami, np. z parabenami,

handlową DHA lub DHS. Łatwo rozpuszcza się w alkoholach, glikolach,

kwasem dehydrooctowym, fenoksyetanolem, fenoksypropanolem,

i olejach roślinnych słabo w wodzie (w wodzie dobrze rozpuszcza

alkoholem dwuchlorobenzylowym, imidazolidynylomocznikiem,

się jego sól sodowa mająca formę hydratu DHA-S). W środowisku

chlorkiem benzalkoniowym.

kwaśnym, dla pH niższego od 6 DHA jest skuteczny przeciwko pleśniom

Z farmacji znane są połączenia Bronopolu z alkoholem 2-fenylo-

i drożdżom, przy słabej aktywności przeciwko bakteriom. Pochodne

etylowym co wzmacnia działanie biobójcze. Dodatek EDTA i jego soli

pierścienia 1,3-dioksanu to dioksin (Dioksin) oraz bronidoks (Bronidox)

poprawia działanie Bronopolu tak jak i innych układów konserwujących.

oba mimo bardzo dobrych właściwości przeciwbakteryjnych i przeciw-

Oprócz tego wykazuje także silne działanie alergenne, z tego powodu

pleśniowych oraz rozpuszczalności zarówno w wodzie jak i w olejach są

powoli odchodzi się od jego zastosowań.

wycofywane ze względu na potencjalne działanie kancerogenne.

Pochodne arylowe alkoholi to: alkohol benzylowy (działa przeciw-

Natępną grupę konserwantów tworzą pochodne pirydyny i pirymidy-

bakteryjnie oraz hamuje rozwój drożdży i pleśni), 2-fenyloetanol (olejek

ny. Z pirymidyny wywodzi się heksetydyna jako konserwant o dobrych

różany, szczególnie skuteczny przeciwko bakteriom Gram-dodatnim)

właściwościach przeciwgrzybicznych, jest niestety mało stabilna

2-fenoksyetanol oraz 3-fenoksypropanol. Te dwa ostatnie jako

chemicznie i może łatwo ulegać degradacji termicznej lub hydrolitycznej.

konserwanty stosowane w wodach do twarzy, kremach, i szamponach, zazwyczaj w kombinacji z innymi związkami konserwującymi (w preparatach złożonych firmy Shülke & Mayr , Euxyl: K300, K 700, K400, K702,

Sole amoniowe Związki z tej grupy wywodzą się z pochodnych IV rzędowych N,N-dime-

K446, K 727, PE 9010) jako konserwanty złożone oraz jako repellenty.

tyloamin połączonych z dłuższym łańcuchem alkilowym lub alkiloarylowym.

Charakteryzują się one niską alergennością i są zalecane do zastosowań

Mechanizm działania przecidrobnoustrojowego uwarunkowany jest

w preparatach dla alergików. Maksymalne stężenie 2-fenoksyetanolu

obecnością IV atomu azotu oraz rodnika alkilowego o większej ilości węgli.

w wyrobach kosmetycznych wynosi wg Annex VI Cosmetic Product

Kationy amoniowe łączą się łatwo z ujemnymi grupami fosfolipidów błony

Directive 76/768/EEC, w Polsce wg. Rozporządzenia Ministra Zdrowia

komórkowej co z kolei umożliwia wnikanie do błony komórkowej frag-

w sprawie list substancji niedozwolonych lub dozwolonych z ogranicze-

mentów soli zawierających dłuższy łańcuch węglowy z racji ich własności

niami do stosowania w kosmetykach spłukiwanych - 1,0%. Zalecane

lipofilowych. Doprowadza to zaburzeń w funkcjonowaniu błony komórkowej

stężenia w układzie to 0,5-1,0%. W produktach farmaceutycznych są

mikroorganizmu. Kationy amoniowe mogą też hamować procesy enzyma-

często stosowane wyższe stężenia 2-4%.

tyczne mikroorganizmów oraz tworzyć trudno rozpuszczalne połączenia z ich białkami co prowadzi do wytrącania się białek komórkowych. Takim

Pochodne organiczne rtęci. Stosowane jako czynniki konserwujące w preparatach kosmetycz-

związkiem jest Cetrimid (bromek N,N,N-trimetylo-N-tetradecyloamoniowy) skuteczny przeciwko bakteriom Gram-dodatnim oraz pleśniom i formom

nych wykazują mniejszą toksyczność oraz tendencje do kumulowania

przetrwalnikującym. Również często stosowany jest sacharynian

się w organizmie. Wykazują właściwości bakterio- i grzybobójcze.

benzalkoniowy zwierający wspólny dla konserwantów i dezynfekantów,

Stosowane związki posiadają strukturę w której rtęć jest połączona

kation benzalkoniowy (sól amoniowa o kationie N-benzylo-N,N-dimetylo-

z rodnikiem alkilowym lub arylowym. Z tej grupy w kosmetyce stosowany

N-alkiloamoniowym, przeciwjonem może być atom halogenu Cl lub Br lub

jest tiomersal czyli sól sodowa kwasu 2-etylortęciosalicylowego oraz

anion sacharyny). Łączy on w sobie działanie przeciwbakteryjne wraz ze

volpar czyli octanfenylortęciowy. Nie wykazują działania drażniącego

słodkim smakiem stąd jego częste wykorzystanie do preparatów służących

nawet wobec błon śluzowych przy jednoczesnej wysokiej aktywności

pielęgnacji jamy ustnej oraz szamponów. Należy pamiętać, że sole amoniowe

bakteriobójczej i przeciwgrzybicznej.

dają niezgodności z mydłami i innymi detergentami anionowymi.

Związki heterocykliczne

Pochodne guanidyny

O związkach pochodnych układu imidazolu wspomniano wcześniej

Skuteczne ich działanie związane jest z uszkadzaniem błon cy-

jako konserwantach odszczepiających z grupy hydroksymetylowej

toplazmatycznych mikroorganizmów prowadzące do zwiększenia jej

formaldehyd. Do grupy konserwantów wywodzących się ze związków

przepuszczalności. Najpopularniejszym związkiem w tej grupie jest

hetrocyklicznych należy 1,1-metyleno-bis[3-(3-hydroksymetylo-2,4-

chloroheksydyna oraz poli(heksametylenobiguanid), oba stosowane

dioksoimidazolidyn-5-ilo)mocznik występujący pod nazwą handlową

są w formie soli jako chlorowodorki, glukoniany czy octany. Zakres

Euxyl K200 czy germall 115. Stosowany jest dość często ze względu

zastosowania chloroheksydyny 9 to nie tylko działanie konserwujące

na skuteczne działanie przeciw bakteriom Gram -ujemnym i -dodatnim

(stężenie do 0,3%) ale także wykorzystanie jej jako związku dezynfe-

w szerokim spektrum pH. Jednocześnie jest bardzo dobrze tolerowany

kującego czy wręcz w czystej postaci jako antyseptyku w odkażaniu

przez skórę i błony śluzowe w tym także oczy. Stosowany jako konser-

błon śluzowych gardła a także do przepłukiwania pęcherza

want złożony wraz z kwasem 4-hydroksybenzoesowym jako czynnikiem

moczowego (w cytoskopii), w leczeniu trądziku i gronkowcowym

przeciwgrzybicznym. Kolejną grupę konserwantów tworzą związki

zakażeniu skóry. Silnie działa na bakterie Gram-dodatnie słabiej na

pochodne zawierające pierścienie 6cio członowe z jednym atomem tlenu

Gram-ujemne oraz na nie które wirusy i formy przetrwalnikujące.

(pochodne piranu) lub dwoma atomami tlenu (pochodne 1,3dioksanu).

Roztwory mydła, detergenty anionowe, jony chlorkowe i środowisko

Pochodną piranu jest kwas dehydrooctowy występujący pod nazwą

zasadowe zmniejszają aktywność chloroheksydyny.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

54 | surowce Związki nieorganiczne Do konserwantów kosmetycznych nieorganicznych należą kwas borowy, siarczyn sodu oraz jodan sodu (NaJO3). Kwas borowy (kwas ortoborowy, nazywany błędnie kwasem bornym) tak jak inne związki boru jest silny toksycznie. Sam kwas jak i jego sole działają na protoplazmę komórki zaburzając przeminę materii, stężenie elektrolitów oraz równowagę kwasowo-zasadową. U zwierząt stwierdzono teratogenne działanie kwasu borowego, związki boru ponad to wykazują tendencje do kumulowania się w organizmie w mózgu, wątrobie i tkance tłuszczowej. Z tych powodów

Styphylococcus aureus Styphylococcus epidermis Streptococcus faecalis Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas cepacia Pseudomonas fluorescens Escherichhia coli Enterobacter aerogenes Candida albicans Candida parapsilosis Aspergillus niger Penicillium funiculosum

zaleca się ich wycofywanie.

≤ 0,05

0,10

MIC/MBC MIC/MBC MIC

MBC

≥ 3,0

MIC

MIC/MBC MBC MIC/MBC MIC/MBC MIC/MBC

MIC/MBC MIC/MBC MIC/MBC MIC/MBC

bacteriocidal concentration, minimalne stężenie bakteriobójcze

Siarczyn sodu służy do konserwacji kosmetyków w środowisku alkalicznym, po obniżeniu pH na skutek procesów fermentacyjnych

pozwalające zniszczyć >99% istniejących organizmów). Jest klasyfikowany jako emolient o budowie estrowej, nie wymieniany

zachodzących w konserwowanym preparacie związek ten odszczepia

jako konserwant na żadnej z oficjalnych list, bez oznaczonego dozwolo-

cząsteczkę dwutlenku siarki, która ma silne właściwości dezynfekujące

nego stężenia poziomu zastosowania.

związane z denaturacją białek komórkowych.

W połączeniu z jeszcze jedną cząsteczką zaprojektowaną przez

Konserwujące działanie jodanu sodu związane jest z jego działaniem

Stearinerie Dubois DUB Diol (2-metylo-1,3-propanodiol) zakres jego

utleniającym jako silnego utleniacza, pH jego roztworów wynosi

aktywności ulega znacznemu powiększeniu i dzięki temu może być

około 5,8.

stosowany do ochrony każdego układu kosmetycznego. Sam DUB Diol może służyć jako rozpuszczalnik dla składników

Tendencje rozwojowe

10,11

aktywnych i zapachów, środek nawilżający dla skóry oraz lubrykant

Jak wspomniano wcześniej w celu uzyskania szerokiego spektrum działania przeciw drobnustrojowego czynniki konserwujące stosuje się

wpływający na doznania skóry. Charakteryzują go własności: słaby zapachwyśmienite doznania skórydobre własności przeciw-

w formie mieszaniny związków różniących się swoim profilem aktywno-

bakteryjnedobre właściwości nawilżającedobry rozpuszczalnikprosta

ści przeciw mikroorganizmom.

formulacjauwydatnienie zapachudobry profil toksykologicznyStosowany

W obliczu globalnie toczącej się dyskusji o ubocznym działaniu

w wielu produktach kosmetycznych takich jak: dezodoranty, środki pie-

środków konserwujących oraz wobec lokalnych ograniczeń i upodobań

lęgnujące skórę, chroniące przed słońcem, żele do kąpieli, szminki.W ta-

wykluczających użycie wielu substancji konserwujących zamieszczonych

beli poniżej przedstawiono jego aktywność przeciw mikroorganizmom

w Aneksie VI (Aneks VI Cosmetic Product Directive), większość firm rozpoczęła prace nad konserwantami nowej generacji. Związków o wiele lepszym działaniu konserwującym, szerokim zakresie aktywności, jednocześnie o mniej drażniących, nie uczulających, bez ubocznych działań rakotwórczych, tworzenia nitrozoamin czy wywoływania efektu estrogenicznego lub androgenicznego.

MIC MLC MIC MLC bakterie [%] bakterie [%] grzyby [%] grzyby [%] DUB Diol 0,5- 20 0,5-40 10-20 10-50 glikol 1,3-butylenowy 0,5-20 0,5-50 5-20 5-50 glikol propylenowy 10-20 20-50 20-30 10-50 glikol dipropylenowy 5-30 5-50 0,5-20 0,5-50 glikoltripropylenowy 1-20 1-50 20-30 20-50

DUB Mug i DUB Diol9 Takim związkiem jest produkt firmy Sterainerie Dubois bazujący

*MIC - Minimum Inhibitory Concentration **MLC – Minimum Lethal Concentration

na pochodzącym z roślin oleju rycynowym i otrzymywanym z niego kwasie undecylenowym (C11:1). Kwas przejawia naturalne działanie

Połączenie w postaci gotowego preparatu o zawartości 0,5% DUM

przeciwgrzybiczne połączone z właściwością absorpcji zapachów.

Mug oraz 5% DUB Diol daje bardzo szeroką aktywność biobójczą

Preparat o nazwie DUB Mug (mieszanina mono i diestru kwasu

przeciwko bakteriom Gram-ujemnym i Gram –dodatnim oraz przeciwko

undecylenowego i gliceryny) skutecznie działa jako konserwant przy

pleśniom i drożdżom. Taki konserwant może być stosowany do wszyst-

stężeniach >0,1% przeciwko bakteriom Gram-dodatnim i Gram-

kich produktów kosmetycznych, układów wodnych, emulsji (z dodatkiem

ujemnym. Szersze badania wykazały, że dla stosunku MIC/MBC

0,1% metyloizotiazolinonu), dezodorantów, kremów, kremów do stóp,

<0,5% wykazuje efektywne i skuteczne działanie przeciw mikroor-

w piankach do golenia, produktom do pielęgnacji włosów.

ganizmom takim jak Gram-dodatnie bakterie oraz pleśnie i grzyby dla MIC/MBC około 3-5% jest skuteczny przeciwko Gram-ujemnym bakteriom (MIC =minimum inhibitory concentration, minimalne stężenie hamujące rozwój mikroorganizmu >99%, MBC = minimum

1/2009

Sensiva i Euxyl10 Firma Shülke&Mayr rozpoczęła wprowadzanie na rynek konserwantów nowej generacji opierając się na zaprojektowanym i opatentowanym związku

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 55 do wielofunkcyjnego zastosowania Sensiva SC50, czyli etyloheksylogliceryny, (3-[(2-etyloheksyl)oksy]-1,2-propanodiolu). Jakkolwiek substancja tworząca Sensivę SC50 jest otrzymywana na drodze syntetycznej, struktura eterów gliceryny występuje szeroko w formie alkoksylipidów w tkankach ludzkich i zwierzęcych. Alkoksylipidy dzielą się na obojętne i jonowe. Na przykład alkohol batylowy i selachylowy został wyizolowany z tranu pochodzącego z wątroby rekina i płaszczki, alkohol chimylowy z wątroby Chimery Chimera monostrosa. Są to 1-alkilo etery gliceryny, pochodne oktadecylu, heksadecylu i 9-oktadecenylu. Sensiva SC 50 należy do tej samej grupy związków. Ma lekki charakter kationowy stąd jej zastosowanie

Rys. 1.

w układach wyłączne anionowych nie jest zalecane. W przeciwieństwie do innych środków oferowanych przez firmę Schülke&Mayr nie jest klasyfikowana jako środek konserwujący i jest

Skuteczność w stosunku do bakterii Gram-ujemnych, szczególnie

zalecana jako „preservatives booster”. Jej podstawowe zastosowanie

Pseudomonas jest gorsza. Działanie biostatyczne produktu zostało

można podzielić na następujące grupy produktów:

określone dla wybranych mikroorganizmów w teście rozcieńczeń.

• wyroby deodoryzujące, szczególnie alkoholowe o przedłużonym

Poniżej podano stężenia [ppm] odpowiadające zahamowaniu wzrostu

działaniu, stężenie Sensivy SC 50 od 0,3 do 0,6%

(MIC - minimalne stężenie hamujące rozwój). (Rys. 2.)

• produkty kosmetyczne pielęgnacyjne tam gdzie wykorzystuje się synergizm jej działania z wyższymi alkoholami, glikolami i eterami alkoholi w celu uzyskania biostabilnego układu, bez konserwantów. Stężenie od 0,3 do 0,5%. Sama Sensiva SC 50 wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe w stosunku do bakterii Gram-dodatnich. Bakterie Gram-dodatnie są odpowiedzialne za wytwarzanie na drodze metabolizmu z potu, z wydzielin gruczołów łojowych i z komórek naskórka, wonnych substancji powodujących przykry zapach. Jej skuteczność na bakterie występujące w pocie została określona poprzez wartość MIC dla stężeń [ppm] w poniższym zestawieniu. (Rys. 1.)

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Rys. 2.

1/2009

56 | surowce

Rys. 3.

Jak widać z powyższych danych skuteczność w stosunku do Pseudomonas jest bardzo słaba.

dobry profil toksykologiczny może on być stosowany w produktach dla dzieci i niemowląt, w wyrobach dla alergików, w wyrobach stosowanych

Równocześnie jednak obserwowany jest wzrost skuteczności

w okolicach ust i oczu, w żelach przezroczystych (nie powoduje ich

w kombinacji z alkoholami (układ Sensiva SC 50 + alkohol). Poniżej

zmetnień w przeciwieństwie do parabenów), w żelach do depilacji

przedstawiono wyniki testu redukcji wykonanego dla Pseudomonas

i produktach łagodzących skutki poparzeń słonecznych.

aeruginosa przy czasie kontaktu 1 min. (Rys. 3.) Proces konserwacji produktów kosmetycznych będzie się dalej

Same 10% alkohole są w warunkach testu nieskuteczne. Ten synergizm Sensiv’y SC50 i alkoholi został wykorzystany przy opracowywaniu

intensywnie rozwijał ze względu na ograniczenia wywołane ubocznym

biostabilnych receptur wyrobów kosmetycznych

działaniem istniejących konserwantów, ograniczeniami prawnymi

Nowym produktem jest złożony konserwant Euxyl PE9010 w którego

z tym związanymi jak i odkrywaniem nowych związków o własnościach

skład wchodzą 2-fenoksyetanol oraz etyloheksylogliceryna (Sensiva SC50).

konserwujących. Rozwój metod analitycznych pociągnie za sobą większe

W tym układzie Sensiva SC50 pełni rolę „preservative booster” i dlatego

możliwości w zakresie badań nad działaniami ubocznymi tak by uniknąć

działanie Euxylu PE9010 jesto wiele lepsze niż samego 2-fenoksyetanolu.

stosowania substancji mogących być zagrożeniem zdrowia z jednej

Jest to wynikiem obniżania napięcia powierzchniowego przez Sensivę SC50,

strony, zaś z drugiej umożliwi coraz szersze badania nowych związków

co działa destrukcyjnie na ściany komórkowe mikroorganizmów i ułatwia

pod kątem zastosowań w procesie konserwacji. Proces konserwacji

wnikanie 2-fenoksyetanolu do wnętrza komórki.

pozostaje integralną częścią całego procesu produkcyjnego w przemyśle

Wynika to z budowy cząsteczki Sensivy SC50, w której można wyróżnić część hydrofobową (lipofilową) i hydrofilową. Dlatego też działa ona w niższych stężeniach jako środek powierzch-

kosmetycznym, farmaceutycznym, czy spożywczym. Podstawowe cele w procesie konserwacji produktów nie uległy zasadniczym zmianom przez ostatnie lata, dotyczy to utrzymania wysokiej jakości produktu,

niowo czynny, w wyższych może oddziaływać na stabilność emulsji.

zachowania jego właściwości w czasie, w trakcie transportu i przecho-

Euxyl PE9010 z uwagi na dostateczną rozpuszczalność w fazie

wywania. Dużej zmianie ulega koncepcja samego procesu konserwacji

wodnej (1%) jak i odporność na podwyższone pH i temperaturę może

jak i materiały stosowane w tym procesie. Możemy oczekiwać, że w bli-

być dodawany zarówno do fazy wodnej jak i do gotowego wyrobu,

skiej przyszłości preparaty konserwujące pozwolą na znaczącą poprawę

np. z kompozycją zapachową. Do wyrobów w/o zaleca się dodawanie

trwałości produktów i w większym stopniu będą przyjazne dla naszych

środka do fazy wodnej. Euxyl PE9010 może też być stosowany w układach o wysokiej zawartości soli. Z uwagi na bardzo

organizmów. Zapotrzebowanie na produkty kosmetyki pielęgnacyjnej czy środki kosmetyczne o działaniu leczniczym będzie co raz większe gdyż niezależnie od wieku zdrowa skóra oraz estetyczny, zadbany wygląd, ułatwiają kontakty międzyludzkie, podkreślają osobowość czy wpływają na sympatię. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1/2009

A.K. Kligman, Cosmeceuticals, Drugs vs. Cosmetics, p. 1, Marcel Dekker Inc., 2000. B.J Vermeer, Cosmeceuticals, Drugs vs. Cosmetics, p. 9, Marcel Dekker Inc., 2000 Dziennik Ustaw nr 85, poz. 520 Załącznik nr 2 M. Molski, Chemia piękna, PWN 2009 M-C Martini, Kosmetologia i farmakologia skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2007 E. Pawełczyk, Chemia leków, PZWL 1986 W. Malinka, Zarys chemii kosmetycznej. Volumed 1999 E. Fink, Kosmetyka. Przewodnik po substancjach czynnych i pomocniczych, MedPharm Polska 2007 W. Kostkowski, Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1998. Materiały własne firmy Stearinerie Dubois Materiały własne firmy Shülke&Mayr, dzięki uprzejmości Forchem Sp. z o.o.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Producent urządzeń i linii dla przemysłu kosmetycznego, farmaceutycznego, chemicznego i spożywczego.

„KATES POLSKA” Sp. z o.o. jest firmą produkującą urządzenia i zbiorniki aseptyczne w standardzie GMP GMP,, stosowane w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym oraz szeroko rozumianym przemyśle spożywczym. Posiadamy wiedzę, wieloletnie doświadczenie i potencjał produkcyjny pozwalający rozwiązywać problemy nie tylko dla konkretnego urządzenia ale również w skali linii technologicznych. Zapewniamy dokumentację walidacyjną oraz testy odbiorowe FAT/SAT oraz IQ i OQ , do urządzeń wg ATEX wykonujemy analizę zagrożeń i przeprowadzamy, przy udziale jednostki notyfikowanej, certyfikacje do dowolnej strefy. Dostarczamy kompletne wyposażenie do: - fabryk kosmetyków - chemii gospodarczej - zakładów farmaceutycznych - zakładów spożywczych - kompletne linie ze sterowaniem , w tym pracujące w strefach zagrożonych wybuchem W skład dostaw między innymi wchodzą: - mieszalniki do płynów rzadkich, gęstych, proszków i past - zbiorniki ciśnieniowe, próżniowe oraz zbiorniki do środków agresywnych - zbiorniki bezciśnieniowe o dowolnej pojemności, aseptyczne, w tym magazynowe do cieczy gęstych - zbiorniki wykonane w standardach HACCP, GAMP z kwalifikacja IQ, OQ - mieszalniki do proszków - mieszalniki do pracy w strefach zagrożonych wybuchem wg dyrektywy ATEX Jednym z urządzeń najczęściej stosowanym w przemyśle kosmetycznym jest mieszalnik homogenizujący, homogenizujący, przeznaczony głównie tam, gdzie należy wymieszać składniki o różnych gęstościach, skrajnych lepkościach, w atmosferze gazu obojętnego lub w próżni, w dowolnie wybranej temperaturze, w tym w strefach zagrożonych wybuchem, przy czym turbiny homogenizujące posiadają obroty do 5 000 obr/min niezależnie od strefy Ex Ex.. Otrzymany produkt zawsze jest jednorodny a dodawane proszki są roztarte i rozpuszczone lub tworzą jednolitą zawiesinę. Urządzenie pozwala na prowadzenie procesu w warunkach aseptycznych, w pełni kontrolowanym przez automatykę z zapisem wszystkich najważniejszych parametrów procesu. Urządzenie może mieć konstrukcję w kształcie walca luby stożka ściętego z podnoszoną lub uchylną pokrywą górną, mogą być produkowane o różnych pojemnościach od 30 do 3 000 litrów. Mieszalnik wyposażony w obieg zewnętrzny pozwala na zawrócenie części produktu pod lustro cieczy oraz ułatwia zadawanie proszków i mediów ciężko zwilżalnych pod lustro cieczy przy pomocy systemu próżniowego. Obieg zewnętrzny podłączony do mieszadła homogenizującego „w systemie zamkniętym” tj. bez udziału stacji mycia C.I.P. C.I.P. „Kates Polska” dysponuje mieszalnikiem testowym pozwalającym na wykonanie wstępnych prób i potwierdzenia gwarancji efektu mieszania i homogenizacji.

„KATES POLSKA” Sp. z o.o. ul. Sprzętowa 3B, 10-467 Olsztyn tel. 089 533 53 03, fax 089 533 54 44 kates@kates.com.pl www.kates.com.pl

58 | surowce

Proteiny

najistotniejszy nosiciel i twórca życia Mirosława Przybył Specjalista ds. handlu i marketingu Proteina

Skóra jest największym narządem naszego ciała i najdoskonalszym acz niewymienialnym płaszczem ochronnym zapewniającym właściwą termoregulację ciała i chroniącym organizm przed wnikaniem drobnoustrojów. JEŚLI CHCEMY ZREGENEROWAĆ i ODŻYWIĆ skórę zniszczoną, przesuszoną lub po głębokim peeling’u, POWINNIŚMY dostarczyć tej skórze jej własnych składników, by mogła wytworzyć nową żywą komórkę. A więc dostarczmy jej naturalnych białek i aminokwasów w ilości i w składzie jak najbardziej zbliżonym do jej własnego.

Pośrednicząc między organizmem a środowiskiem zewnętrznym, skóra

tyczne zawierające rozpuszczalny kolagen i elastynę, które zapewniają

jest głównym narządem regulacji temperatury naszego ciała. Zabezpiecza

skórze odpowiednie nawilżenie oraz wzmacniają jej mechanizmy

organizm przed utratą płynów ustrojowych i przed wnikaniem drobnoustro-

obronne.

jów do wnętrza organizmu. Stanowi istotną część układu immunologicznego

Należy tu podkreślić, że rozpuszczalny kolagen jest jednym z najlepiej

dodatkowo chroniącą organizm przed zanieczyszczeniami powietrza, dymem

tolerowanych białek wprowadzanych do ustroju ludzkiego drogą pozajelito-

papierosów, promieniami słonecznymi.

wą, o najniższej barierze immunologicznej.

Jednakże sposób życia i warunki oraz nasz wiek odbijają się na jej

Terapia kosmetyczna rozpuszczalnym kolagenem powstrzymuje objawy

wyglądzie. W idealnym stanie skóra jest delikatna i gładka – tak jak skóra

procesu starzenia się skóry ludzkiej poprzez uzupełnienie w niej bilansu

dziecka.

tej formy kolagenu. Główną funkcją rozpuszczalnego kolagenu jest jego

Po 25 roku życia następuje stopniowe pogorszenie stanu naszej skóry.

działanie, jako wysoce skutecznego czynnika naturalnego dla zatrzymania

W wyniku biologicznego starzenia się organizmu, maleją funkcje

i podniesienia zawartości wilgoci w skórze. Podwyższeniu ulega nie tylko

podstawowych białek skóry. Rozpuszczalny kolagen - podstawowe białko włókniste skóry, w miarę starzenia się organizmu, ulega usieciowaniu, przekształca się w formę nierozpuszczalną i tym samym traci zdolność pochłaniania i wiązania wody. Elastyna zaś, będąca wraz z kolagenem, podstawowym składnikiem włóknistej tkanki łącznej, jest produkowana przez organizm do 25 roku życia i jej produkcja zanika całkowicie w wieku 40 – 50 lat. Ubytek rozpuszczalnego kolagenu i postępujący zanik elastyny w naszej skórze jest więc zjawiskiem naturalnym w procesie starzenia, ale z punktu

wchłanialność wody przez skórę lecz również jej elastyczność, zwłaszcza w okolicy okołooczodołowej. Preparaty kosmetyczne z udziałem rozpuszczalnego kolagenu przeznaczone są do pielęgnacji skóry wieku dojrzałego, skóry zmęczonej lub przesuszonej nadmiernym działaniem czynników atmosferycznych i wody.

Uzupełniając niedobór kolagenu rozpuszczalnego w skórze, preparaty te działają regenerująco i wygładzająco, przywracając jej świeżość i właściwe nawilżenie. Korzystne i celowe jest stosowanie w preparatach do pielęgnacji

widzenia kosmetyki nadzwyczaj niepożądanym, bowiem w wyniku tych nie-

skóry połączenia rozpuszczalnego kolagenu z elastyną w celu dodatko-

korzystnych zmian, skóra traci swoją świeżość, elastyczność i sprężystość

wego zapewnienia skórze właściwego jej nawilżenia i utrzymania stałej

oraz zdolność pęcznienia. Staje się sucha, pomarszczona mało elastyczna.

równowagi wodno-tłuszczowej.

Niekorzystne zmiany ulegają przyśpieszeniu, jeśli np. nasza skóra i ciało narażone są na działanie szkodliwych czynników chemicznych lub atmosferycznych (opalanie, wiatr, słona woda). Fizjologicznego procesu starzenia się skóry nie można zahamować

ale można go nieco spowolnić stosując odpowiednie preparaty kosme-

1/2009

Dodanie elastyny przywróci skórze dodatkowo sprężystość i miękkość. Preparaty kosmetyczne z dużą zawartością rozpuszczalnego kolagenu (nawet do 30%) mają działanie wyraźnie liftingujące – dlatego są szczególnie polecane do produkcji odmładzających maseczek do twarzy.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

59 Natomiast ewentualne dodanie keratyny – ochroni i wzmocni płytkę paznokciową a protein jedwabiu zmniejszy szorstkość naskórka. Na koniec należy wspomnieć, że proteiny w postaci naturalnej i zhydrolizowanej są klasycznymi substancjami czynnymi, stosowanymi do pielęgnacji, regeneracji i ochrony nie tylko skóry, ale również włosów i paznokci. Nie powodują podrażnień a poprzez tworzenie na powierzchni filmu ochronnego - zmniejszają agresywność substancji chemicznych wobec skóry, włosów i paznokci. Są adsorbowane przez skórę, włosy i paznokcie w stopniu proporcjonalnym do ich zniszczenia. Większość protein stosowanych w preparatach kosmetycznych to produkty częściowej i całkowitej hydrolizy białek naturalnych. Układy te, w zależności od stopnia hydrolizy, mierzonego np. wielkością średniej masy cząsteczkowej, różnią się między sobą zdolnością wchłaniania i zatrzymywania wody, własnościami filmotwórczymi i powinowactwem do keratyny naskórka, warunkującymi trwałość powstałego filmu.

Istotnym jest podkreślenie, iż proponowana doza zarówno przy zastosowaniu jednej proteiny jak i całego zestawu wynosi średnio 2 - 5% w przypadku białek i hydrolizatów w roztworze oraz 0,2 – 1% w przypadku białek i hydrolizatów w proszku. Tak, więc przy zastosowaniu w produkcji zestawu hydrolizatów białkowych – zarówno rodzaj jak i proporcje pomiędzy poszczególnymi białkami należy ustalać indywidualnie w zależności od dominującej Dzięki silnym właściwościom błonotwórczym rozpuszczalnego kolagenu o trój-spiralnej strukturze helixowej, charakteryzującego

cechy wyrobu gotowego, jaką chce się uzyskać. Ponadto, przy ustalaniu proporcji pomiędzy poszczególnymi białkami

się wysoką masą cząsteczkową, tworzy się rodzaj cieniutkiego filmu

i ich stężeń w preparatach do włosów należy uwzględnić ich przeznacze-

ochronnego na powierzchni włosów/skóry, który zwiększa zatrzymanie

nie i czas pozostawania na włosach. Jeśli preparat ma długo pozostać

wilgoci oraz wrażenie przyjemnego dotyku i jednocześnie chroni skórę/

na włosach (np. lakier do włosów) stężenie białek może być znacznie

włosy przed wnikaniem szkodliwych substancji z otoczenia. Ta właści-

mniejsze niż w przypadku pianek, po zastosowaniu, których płucze się

wość rozpuszczalnego kolagenu sprawia, że znajduje on zastosowanie

włosy. Jeśli zaś preparaty mają mieć silne własności regenerujące (np.

również w produkcji preparatów do włosów (szampony i odżywki do

maski do włosów po zastosowaniu, których włosy płucze się) wówczas

włosów suchych).

stężenie białek może być nawet równe lub większe niż 5%.

Dodanie elastyny – wpłynie na strukturę włosa poprzez nawilżenie

Generalnie produkty białkowe - naturalne substancje czynne – jeśli

i uelastycznienie, zwiększenie sprężystości i poprawy czesalności

dodane są do preparatów do włosów, pełnią szereg funkcji począwszy

włosów.

od utrzymywania właściwej zawartości wody we włosach poprzez

Ponadto, rozpuszczalny kolagen odgrywa znaczną rolę w procesie

wzmocnienie i regenerację struktury uszkodzonych włosów i kończąc

ziarninowania i gojenia się ran, dlatego polecany jest do produkcji

na ich ochronie przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych,

leczniczych soli kąpielowych i maści na oparzenia i urazy skóry a także

mechanicznych i atmosferycznych.

do produkcji preparatów po opalaniu, w których pełni rolę aktywnego

I tak:

środka nawilżającego i łagodzącego skutki nadmiernego opalania się.

• Rozpuszczalny kolagen działa przede wszystkim nawilżająco

W produktach chemii gospodarczej, zawierających w swoim składzie szereg substancji powierzchniowo-czynnych, podstawowym zadaniem

(szczególnie zalecany do włosów suchych); • Hydrolizaty keratyny mające działanie kondycjonująco – regene-

jest usuwanie zabrudzeń ale zawarte w nich substancje chemiczne mają

rujące - wzmacniają i regenerują strukturę uszkodzonych włosów

również kontakt ze skórą rąk i niszczą jej naturalną warstwę lipidową

przywracając im połysk i zdrowy wygląd (szczególnie zalecane do

a wnikając w głąb naskórka, powodują jego wysuszenie i pękanie.

włosów zniszczonych działaniem czynników chemicznych, mecha-

Naturalne białka, dodane do wyrobów chemii gospodarczej i kosmetyków skutecznie zapobiegają temu niekorzystnemu działaniu substancji powierzchniowo-czynnych. Dodanie samego kolagenu – stworzy warstwę ochronną na powierzchni skóry i spowoduje utrzymanie właściwej zawartości wody w naskórku a także

nicznych i atmosferycznych); • Hydrolizaty elastyny posiadają zdolność pobudzania porostu włosów i powstrzymują zdolność ich alkalicznego pęcznienia, nawilżają, uelastyczniają i zwiększają sprężystość włosów; • Rozpuszczalne białka jedwabiu przyczyniają się do zwiększenia

zapobiegnie wnikaniu szkodliwych substancji chemicznych, dzięki czemu

objętości włosów, poprawy czesalności, zmniejszają szorstkość

naskórek nie będzie ulegać wysuszeniu i pękaniu.

nadając włosom jedwabisty chwyt, ponadto mają działanie antyelek-

Elastyna spowoduje uelastycznienie naskórka.

trostatyczne.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

60 | opakowania

Opakowania

ciągle budzą emocje Joanna Prażanowska Dyrektor ds. Marketingu i Sprzedaży, Fabryka Opakowań Kosmetycznych Pollena S.A.

Jednostkowe opakowania kosmetyczne to temat rzeka. Czego by nie powiedzieć na ich temat będzie prawdziwe w większym bądź mniejszym stopniu. Z jednej strony muszą przyciągać uwagę, prowokować, zauroczyć konsumenta, a jednocześnie być zgodne z przekazem producenta, identyfikować się z produktem zamkniętym pod ich postacią, muszą być oryginalne i jednocześnie proste na tyle, by nie sprawiać kłopotów w eksploatacji, powinny poddawać się obsłudze intuicyjnej, a jednocześnie być nowatorskie.

Innowacyjne opakowania to wiele zupełnie odmiennych trendów. Rynek

dla kanadyjskiej firmy kosmetycznej Cargo serię oprawek do pomadek

amerykański rozumie je jako opakowania proekologiczne i materiało-

ochronnych oraz kompaktowe opakowania na pudry prasowane właśnie

oszczędne. Na amerykańskim rynku można znaleźć zrealizowane w pełni

z surowca produkowanego na bazie kukurydzy.

koncepcje produkcji opakowań z surowców wtórnych pokonsumenckich

W Europie Zachodniej opakowania z tworzyw sztucznych

(tzw. Post Consumer Resin) innych niż PET lub serie opakowań

wytworzone z surowca wtórnego z rynku konsumenckiego są również

kosmetycznych z surowców biodegradowalnych jak PLA. Amerykański

szeroko poszukiwane, szczególnie na rynku brytyjskim. Na wystawach

producent opakowań z tworzyw sztucznych firma TBC wyprodukował

opakowaniowych europejskich coraz częściej można spotkać ekspozycje

1/2009

ee--wwyyddaanni iee ddoo ppoobbr raanni iaa nnaa: :

wwwww.farmacom.com.pl w.farmacom.com.pl

propozycji opakowaniowych z surowców pochodzenia roślinnego tzw.

zauważalny bądź nie. Umiejętnie dobrane opakowanie może przemawiać

„biodegradowalnych”. Ale nie cieszą się one powszechnym zaintereso-

na korzyść produktu. Ważna jest jego kolorystyka, kształt, dekoracja,

waniem, gdyż ich funkcjonalność czy kompatybilność budzą nadal wiele

sposób rozmieszczenia informacji na opakowaniu. Wiele firm opakowa-

pytań i kontrowersji. Na pewno największą ich zaletą jest natomiast

niowych dostosowało swoje slogany reklamowe tak, aby uświadamiać tę

potencjał promocyjny. Nadają się znakomicie do prowadzenia proekolo-

oczywistą prawdę. Ale czy rzeczywiście opakowania dostępne na rynku

gicznych programów lojalnościowych w społeczeństwach świadomych.

spełniają ten podstawowy wymóg ?

Rynek francuski czy też włoski nadal obfituje w piękne formy i cie-

Wymogi prawne zobowiązują producentów do umieszczania na

kawy design, i równie chętnie sięga po tradycyjne formy opakowań czy

opakowaniu wielu informacji. Czytelność i jasność tych informacji jest

materiały np. szklane słoiczki, jak nowoczesne rozwiązania np. systemy

jedną z zasadniczych cech ocenianych przez konsumenta, a zaraz potem

dozujące. Podobnie rynek hiszpański. Na tych rynkach nadal w modzie

funkcjonalność przechowywania i łatwość otwierania. Rynek zna inno-

są opakowania grubościenne, kosztowne, ekskluzywne. Rynek niemiecki

wacyjne rozwiązania opakowaniowe, które nigdy nie znalazły zaintereso-

charakteryzuje prostotą i bardzo wysoką jakością, często tradycyjnych

wania na szerszą skalę ponieważ były „ zbyt zaawansowane”. Konsument

form opakowaniowych wykonanych w nowoczesny, funkcjonalny

nie potrafił w sposób intuicyjny skorzystać z rozwiązania producenta

i technologicznie zaawansowany sposób. Dla kontrastu rynek rosyjski

opakowania, chociaż firma kosmetyczna słono za nie zapłaciła. Tak

preferuje kształty bardziej wyszukane, stąd też nadal można na półkach

bywa z wieloma konstrukcjami zamknięć typu flip-top, otwieranych

sklepowych w Moskwie znaleźć opakowania kosmetyczne w kształcie

w nietypowy sposób. Należy podkreślić rosnącą popularność opakowań

kwiatów czy muszli, butelki wyglądające jak miniaturowe bańki na

z systemami dozującymi. Coraz to nowe rozwiązania są proponowane

mleko. Podobnie azjatyckie opakowania często zaskakują wręcz swoją

przez wiodące koncerny opakowaniowe, a ich zastosowanie rozszerza

pomysłowością niekoniecznie przekładającą się na funkcjonalność.

się wraz z powstawaniem coraz to nowych formuł do pielęgnacji czy

Najważniejszą funkcją jest identyfikacja produktu, czyli wyróżnienie produktu na półce. To właśnie design powoduje, że produkt jest

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

makijażu. Są to opakowanie wieloelementowe, nowatorskie w zakresie funkcjonalności, jak i konstrukcji, zatem kosztowne. Trudno powiedzieć,

1/2009

62 | opakowania czy ten trend się utrzyma biorąc pod uwagę rosnącą tendencję w kierunku obniżania kosztów opakowań w branży kosmetycznej. Może jak tuby zagarnie kilka segmentów, w których dozowanie ma rzeczywiste znaczenie dla konsumenta, a następnie ustabilizuje się na pewnym poziomie pozostawiając miejsce bardziej tradycyjnym formom jak butelki czy słoiki. Nowe technologie poszukiwane są i rozwijane po to, aby produkować opakowania z jednej strony ciekawe od strony wizualnej i funkcjonalnej, a z drugiej strony po to, aby zoptymalizować koszty wytwarzania i zminimalizować zużyty surowiec. Taką technologią jest jednostopniowy ISBM, czyli technologia wtrysku (injection) połączona z rozciąganiem (stretch) i rozdmuchiwaniem (blow moulding). W tej technologii mamy możliwość przetwarzania zarówno PET, PP i PC. Technologia ta o tyle przewyższa inne stosowane technologie, gwarantuje znakomitą precyzję gwintu jak we wtrysku, i daje możliwość wytworzenia dowolnego niemal kształtu, większą niż przy rozdmuchu. W tej technologii wytwarzane są zarówno słoiki i butelki od pojemności pełnym zakresie pojemności stosowanych w kosmetyce: 7 ml do 1 litra. Ale jeśli mamy już funkcjonalne opakowanie, to w jaki sposób opakowanie standardowe może wyróżnić produkt? Jednym z najciekawszych osiągnięć ostatnich lat jest rozszerzenie gamy barwników stosowanych do produkcji opakowań kosmetycznych. Można wybierać spośród nieskończonej gamy barw perłowych, metalizujących, interferencyjnych czy transparentnych. Te efekty najczęściej wykorzystywane są w opakowaniach, które eksponowane są w sklepie w swoich opakowaniach jednostkowych, na przykład w butelkach. Zupełną nowością natomiast jest technologia cieniowania barwnika dostępna od niedawna dla butelek. Butelka, dotychczas tylko jednokolorowa, teraz może być dwukolorowa, trójkolorowa lub transparentna przechodząca w bawioną. I znów pionierem są Stany Zjednoczone. Na rynku amerykańskim dostępne są już produkty kosmetyczne w „cieniowanych” butelkach. Dla opakowań wytwarzanych w technologii wtrysku czy rozdmuchu wciąż najbardziej popularnym zdobieniem jest etykieta. Etykieta zdominowała opakowania do pielęgnacji ciała, a nawet twarzy. Oprócz walorów logistycznych podstawową jej zaletą jest możliwość naniesienia dużej ilości informacji na bardzo małej powierzchni. Wiąże się to z technologią nadruku i chociaż tolerancje gwarantowane przez producentów maszyn nadrukowych do nadruku sito UV opakowań z tworzyw sztucznych są coraz mniejsze, to dostępność takich urządzeń jest nadal bardzo ograniczona. W innym kierunku ewoluują technologie zdobienia w przypadku marek selektywnych. Oprócz klasycznego nadruku sito UV, który gwarantuje najwyższą jakość i trwałość spośród wszystkich technologii zdobienia, rozwijają się technologie, których efektem jest uzyskanie połyskliwości. Powszechne w krajach wysoko rozwiniętych stało się stosowanie lakierowania, w tym lakierowania UV, czyli przy użyciu lakierów utwardzanych promieniowaniem UV. Ta technologia charakteryzuje się wysoką odpornością na czynniki zewnętrzne – mechaniczne i chemiczne – dzięki czemu opakowanie długo pozostaje estetyczne w procesie użytkowania.

1/2009

Popularny jest hot stamping, czyli zdobienie folią na gorąco. Połyskliwe folie nakładane na etykietę, czy też częściej bezpośrednio na tworzywo dają efekt luksusu. Hot stamping jest stosowany we wszystkich segmentach opakowaniowych, od produktów z tzw. niższej średniej półki, aż po produkty selektywne, ekskluzywne. Producenci opakowań mają do zaoferowania szeroki wachlarz możliwości i technologii. Ale najskuteczniejsze opakowanie powstaje poprzez wspólną pracę firmy opakowaniowej i kosmetycznej nad rozwojem formy, kształtu i ostatecznego wizerunku opakowania. Opakowania „indywidualne” cieszą się tak powszechną popularnością, ponieważ są spójne z produktem i pomysłem na jego wdrożenie. Dlatego również producenci opakowań standardowych bardzo wnikliwie badają rynek i preferencje planując wykonanie nowych form opakowaniowych. Tylko takie opakowania mają szansę trafić bezbłędnie w oczekiwania konsumenta.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

64 | opakowania

Nowe trendy

w projektowaniu opakowań do kosmetyków Agnieszka Papis NOISE Creative Agency

Opakowanie zawsze odgrywało ważną rolę w odróżnieniu produktów poszczególnych firm. Ale tak dobrze wszystkim znane, jego podstawowe i praktyczne funkcje, jak ochrona produktu przed uszkodzeniem, atrakcyjny wizerunek czy umożliwienie efektywnej dystrybucji, dziś już nie wystarczają. Na rynku toczy się, bowiem walka o konsumenta, która w obecnej sytuacji gospodarczej na świecie wciąż przybiera na sile. Żyjemy w nadobfitości przeróżnych produktów, których wciąż przybywa. Tworzą się nowe, modyfikują stare, a te już istniejące otrzymują nowy wizerunek.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Mniej więcej dwie trzecie całego rynku opakowaniowego to sektor FMCG, w którym zwłaszcza produkty kosmetyczne wymagają pięknej oprawy. Podstawowym powodem nie jest tu konkurencja, ale fakt, że produkty te są często kupowane pod wpływem impulsu, a więc konsumenci (zwłaszcza kobiety) niejednokrotnie decydują o ich wyborze w sposób emocjonalny. Ponad połowa kosmetyków sprzedawana jest w supermarketach, a według badań GFK Polonia - 22 proc. respondentów twierdzi, że na wybór konkretnego produktu wpływ ma właśnie jego opakowanie. Ponieważ w sklepach samoobsługowych rzadko można liczyć na pomoc wykwalifikowanego personelu, funkcję doradcy w procesie podejmowania decyzji musi przejąć właśnie opakowanie i to ono jest jednym z najważniejszych elementów komunikacji między producentem a konsumentem. Marketing MIX szukając coraz bardziej wyrafinowanych sposobów dotarcia do odbiorcy zaczął przyznawać opakowaniom nowe funkcje, dzięki czemu, stały się one zarówno narzędziem aktywnej sprzedaży jak i wyobrażeniem wartości oraz cech, z którymi dana marka chciałaby się identyfikować. Będąc najtańszym i czasem jedynym nośnikiem reklamowym i informacyjnym, dobre opakowanie powinno przekazywać charakter i ekspresję marki, ale należy pamiętać, że

rzystnej sytuacji na świecie. Dlatego przywoływanie dawnych wzorców, również w designie wydaje się być naturalne. Widzimy to w produktach, które łączą w sobie elementy klasyki i nowoczesności, albo po prostu są stylizowane na jakąś minioną epokę. Jest spora grupa konsumentów, która lubi czuć nostalgię, towarzyszącą posiadaniu takiego produktu. (Produkty L’oocitane, Benefit)

Prostota przekazu Badania wykazują, że przeciętny obywatel otrzymuje ok. 3000 komunikatów o charakterze marketingowym każdego dnia. Natłok krzykliwych informacji sprawia, że szukamy jakiegoś ukojenia, ucieczki od chaosu - tu dochodzimy do następnego, zauważalnego ostatnio trendu - poszukiwania maksymalnej prostoty. Jest nim produkt, którego opakowanie w sposób jasny i przejrzysty, bez zbędnych komunikatów i ozdobników informuje o tym, co zawiera. W ciągu całego dnia musimy poczynić tyle porównań i podjąć tyle różnych decyzji, że z wdzięcznością odniesiemy się do sytuacji, w której tym razem ktoś lub coś spróbuje ułatwić nam ten proces. Oszczędna grafika na opakowaniu wbrew pozorom, potrafi naprawdę bardzo wyróżnić produkt na półce i przyciągnąć uwagę. Może kojarzyć się z czystością zarówno w sensie reklama

oprócz interesującej formy w sensie strukturalnym i graficznym musi też posiadać wyważoną proporcją pomiędzy efektownością a czytelnością informacji. Reasumując: w dobry design opakowań opłaca się inwestować. Aby utrzymać dobrą komunikację z klientem, zarówno tym stałym, jak i zupełnie nowym należy wciąż odświeżać i unowocześniać wizerunek marki. Trzeba być innowacyjnym i warto uważnie przyglądać się trendom tworzącym się i obecnym na rynku, bo nie ulega wątpliwości, że kształtują one świadomość i potrzeby kupującego. W dobie obecnego kryzysu, zmieniają się kierunki zachowań społecznych, a to prowadzi do zmian postaw konsumenckich. Analizując je oraz obserwując trendy np. w modzie, czy rozrywce, można tak odpowiednio pokierować rozwojem produktu, aby trafić w nowe gusta. Tak, więc, konsumenci potrzebują ciągłych zmian, ponieważ wraz z otoczeniem, zmieniają się również ich potrzeby i upodobania. Nowe produkty stają się odpowiedzią na te oczekiwania, ale to, jakich dokonają wyborów w przepychu możliwości, których dostarczą im bogate oferty sklepów, zależy od tego, jak dokładnie uda się te potrzeby rozpoznać oraz na ile precyzyjnie i skutecznie taka informacja zostanie przekazana między innymi właśnie dzięki odpowiedniemu opakowaniu.

Nieco nostalgii Kryzys, jaki nas dotyka, dotyczy nie tylko sfery ekonomicznej. Cały system wartości społecznych ulega zachwianiu, a w takiej sytuacji ludzie, szukając nowych autorytetów, skłonni są odwoływać się do historii i fundamentalnych wartości. Zaglądając w przeszłość, chcą odnaleźć się na nowo w teraźniejszości. Próbują odciąć się od negatywnych emocji i skłonności, od wszystkiego, co można poczytywać za przyczynę obecnej nieko-

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

66 | opakowania higieny, jak i intencji. Tak postrzegane są na przykład. klarowne płyny

ekologicznym procesem produkcji. Supermarkety nie prowadzą ich

w przejrzystych butelkach z kilkoma napisami i prostą ilustracją. Firma

dystrybucji , znajdziemy je raczej np. w autorskich butikach.

Ziaja wprowadziła kolorowe butelki z prostą grafiką i krótką informacją.

Aspiracje bycia proekologicznym mają różne firmy bez względu

To świetny przykład z rodzimego rynku, który pokazuje, jak stosunkowo

na wielkość, a podkreślają to na wiele sposobów: prostotą grafiki,

niewielkim kosztem można stworzyć opakowanie bardzo identyfikowalne

naturalnością wykorzystanych materiałów (np. tektura falista w drobne

na rynku. Opakowania Ziaji przyjęły tę stylistykę już jakiś czas temu

prążki), dodawaniem elementów sugerujących ręczne wykonanie oraz

i firma konsekwentnie ją kontynuuje. Wiele konkurencyjnych marek

umieszczaniem na opakowaniach odpowiednich oznakowań typu Fair

podąża w podobnym kierunku.

Trade, bądź dotyczących recyclingu. Widoczne są także inspiracje stylem

Innym przykładem, tym razem z rynku zagranicznego, są produkty

kolonialnym, który w różnych modyfikacjach wciąż powraca.

firmy Greenland. Specyfiki zamknięte w białych lub srebrnych opako-

W Polsce marką, która bardzo podkreśla swoje proekologiczne

waniach z prostą typografią i zdjęciem,tworzą bardzo przyjemny efekt

stanowisko, jest firma Bielenda. Również Dr Irena Eris wprowadza nurt

naturalności.

Eko tworząc bezpieczne dla środowiska kosmetyki i przyjazne naturze opakowania.

Eko moda

Ekologiczne nastwienie w coraz większym stopniu wpływa na decyzje

Konsumenci, którzy poszukują prostoty i deklarują zdrowy styl

związane z designem opakowań. Dotyczy to zarówno oceny sanitarno-

życia w zgodzie z naturą, bardzo dobrze reagują na produkty, które

higienicznej, jak i zmniejszenia uciążliwości opakowań dla środowiska

swoim opakowaniem informują o naturalnym pochodzeniu. Do tej pory

naturalnego. Wspomniałam wcześniej o różnych zabiegach formalnych

mogliśmy oglądać na rynku wiele kolekcji kosmetyków inspirowanych

sugerujących ekologiczny charakter opakowania, ale pamiętajmy, że są

tym trendem, używających w projektach opakowań naturalnych kolorów

ważniejsze kwestie, takie jak dobór odpowiednich surowców, technologii

i pięknychzdjęćskładników. Coraz lepsze możliwości druku sprawiły,

produkcji, transport, sprzedaż, użytkowanie i w końcu utylizacja

że fotografia na dobre zadomowiła się w kreacji, niemalże namacalnie

opakowania. Aby wyprodukować naprawdę przyjazne naturze opakowa-

oddając świeżość roślinnych zapachów czy smak owoców. Przytoczyć

nie powinno się ograniczyć zużycie materiałów do minimum, korzystać

tu można, jako przykłady Jardins du Monde firmy Yves Rocher, albo

z surowców biodegradowalnych, lub tworzywa, które można poddać

produkty firmy AVON.

recyclingowi. Wskazana jest też rezygnacja ze zdobień, które opóźniają

Teraz tendencja się pogłębia i coraz więcej firm zaczyna stawiać na

bądź uniemożliwiają proces biodegradacji.

pierwszym miejscu ekologię wytwarzania swoich produktów. Kreacja

Pojawiły się już możliwości wytwarzania materiału do produkcji

obejmuje różne stylistyki, od zabawnych opakowań pomadek Cargo,

opakowań na bazie związków naturalnych i syntetycznych, przyjaznych

kolorowych produktów Body Shop, przez bardziej apteczne a czasem

dla środowiska. Np. pozyskiwanie komponentów na bazie ropy naftowej

perfumeryjne produkty L’occitane czy Korres, do bardzo ascetycznych

lud kukurydzy PLA. Można też dodawać modyfikatory do tradycyjnych

w formie takich jak Peeling Cream, Fridge by Yde. Mowa tu też o ko-

surowców, aby te ostatnie uległy szybszej degradacji. Jednocześnie

smetykach, które czynią wyjątkowo duży atut ze swojej naturalności,

opracowywane są nowe technologie, pozwalające tworzyć ciekawe

zazwyczaj mają niewiele składników i bardzo krótki termin przydatności.

i funkcjonalne opakowania, przy minimalnym zużyciu tradycyjnych ma-

Są produkowane przez niewielkie firmy, szczycące się świadomym,

teriałów Wyroby w pełni biodegradowalne są dzisiaj jeszcze stosunkowo drogie, ale miejmy nadzieję, że z czasem zastąpią wszystkie inne. Jak dotąd pierwszą firmą kosmetyczną, która wykorzystała opakowania PLA dla swoich produktów, takich jak pomadki i pudry, jest firma Cargo. Poza tym póki, co są one stosowane w przemyśle spożywczym.

Świerzość Świeżość zawsze jest trendy i we wszystkich produktach. Nowością są opakowania posiadające funkcje informujące, o jakości produktu. Pierwszy rodzaj to tzw. opakowania „inteligentne” z czujnikami informującymi o stanie produktu, np. jego wilgotności bez potrzeby otwierania. Drugi rodzaj to opakowania „aktywne”, które poprzez np. hamowanie wzrostu lub niszczenie drobnoustrojów, mają zapobiegać niekorzystnym zmianom mogącym zajść, w jakości produktu. Takie opakowania przeznaczone są przede wszystkim dla żywności, ale jest duża szansa, że przyjmą się również w branży kosmetycznej. Opakowanie na błyszczyki firmy Cargo posiadają pasek, który w miarę upływu czasu i użytkowania produktu, zmienia kolor, informując nas o tym czy pomadka nadaje się jeszcze do zastosowania, czy należy się jej już pozbyć. Sama data ważności nie zawsze daje nam poczucie bezpieczeństwa w tym

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

opakowania | 67 względzie. Produkty są użytkowane w różnych warunkach i temperatu-

przejrzyste bądź matowe. Stosuje się na nich różne uszlachetnienia

rach, co może uczynić je nieprzydatnymi do użytku wcześniej, niż na to

materiału, wywołujące miłe odczucia w dotyku i oszczędne, ale coraz

wskazuje data na opakowaniach. Konsument może o tym nie wiedzieć,

bardziej wyrafinowane zdobienia, które podnoszą postrzeganą wartość

lub zwyczajnie zapomnieć.

produktu. Opakowanie musi przede wszystkim komunikować wysoką technologię stosowaną przy produkcji skomplikowanych formuł

Apteka

kosmetycznych.

Oto strefa, w której wiele marek kosmetycznych znalazło swoje

Modne stało się pakowanie takich kosmetyków w przeróżne kapsułki,

miejsce, a tzw. styl laboratoryjny, czyli bardzo czysty i syntetyczny stał

co pomaga przy dozowaniu preparatu, zapobiega zanieczyszczeniu

się modny i zyskuje coraz więcej zwolenników wśród konsumentów. Być

substancji i utracie cennych składników. Daje to również wrażenie, że

może, dlatego, że obietnica skuteczności staje się bardziej wiarygodna,

mamy do czynienia z czymś wyjątkowym, a producent zadbał o wszelkie

gdy produkt pochodzi z apteki. Kosmetyki stają się kosmeceutykami,

zabezpieczenia, aby produkt był zawsze nienagannej, jakości.

a te, które nimi nie są, dzięki odpowiedniej formie graficznej i strukturalnej starają się naśladować te pierwsze. Dostrzec to można w produktach wielu firm, między innymi: Kerium La Roche-Posay, lotion przeciw

Luksus jak balsam Oto, jaką wypowiedź Małgorzaty Leniarskiej z Dragon Rouge

wypadaniu włosów Prevent Hair Loss Lotion (Ce-Ce Med), maseczka

przeczytałam ostatnio w „Brief Panel” w artykule – „Agencje projektowe/

Cellular Vital Eye Mask(La Colline), albo w preparatach firmy Skin

brandingowe. Swobodna identyfikacja.”:

Ceuticals zamkniętych w buteleczkach z pipetą do zakraplania. Coraz

„Z jednej strony mamy do czynienia z przepychem, dekadencją

więcej kosmetyków, które można kupić nie tylko w aptekach, ale również

i hedonizmem, z drugiej ze świetlistym, przyjaznym minimalizmem.

w supermarketach i drogeriach przyjmuj ten czysty, laboratoryjny

Współistnienie tych kierunków widać dobrze na przykładzie luksusowych

i budzący zaufanie styl opakowań. Konsument odbiera komunikat:

marek perfum, jak Dior, Kenzo czy Givenchy.”

niczego nie udaję, jestem tylko rzetelną informacją.

To bardzo trafne sformowanie i trudno się z nim nie zgodzić, marki selektywne, a luksusowe perfumy szczególnie, to wyjątkowo duże pole do popisu dla wyobraźni projektantów, którzy mogą czerpać inspiracje, mówiąc kolokwialnie, skąd tylko dusza zapragnie i łączyć ze sobą różne estetyki. Opakowaniom na takie towary nadaje się dodatkowy walor estetyczny, bądź nawet artystyczny. Designerzy dodają im różne uszlachetnienia i dodatkowe efekty mające podkreślić ich ekskluzywność., Takie jak lakierowanie, złocenie, przyjemne w dotyku faktury czy innowacyjne systemy otwierania i dozowania. Coraz częściej się zdarza, że do projektowania opakowań w sektorze Premium i Luxury zaprasza się znanych artystów, kreatorów ze świata mody czy designu. To ostatnio modny trend nie tylko w opakowaniach kosmetyków, ale również spożywczych i innych. Taki zabieg pomaga przenieść produkt na wyższa półkę, a wyższa półka, mimo kryzysu, zaczyna się Cieszyc coraz większym zainteresowaniem. Konsumenci wykazują ostatnio tendencję do oszczędzania na produktach podstawowych, na rzecz cieszenia się tymi z przedziału Premium. Po części, dlatego że portfel przeciętnego Polaka mimo wszystko rośnie, a po części z czystej ciekawości, która jest podobno naszą cechą narodową. I trudno się dziwić, Polacy długo nie mieli dostępu nawet do wielu artykułów podstawowych nie mówiąc już o luksusowych. Ta epoka niedomiaru może wydawać się odległa dla ludzi młodych, ale ci po trzydziestce pamiętają ją na pewno. Nie przeszkadza to oczywiście kupować produktów najtańszych, ale spada

High technology i minimalistyczny design

zainteresowanie półką średnią i to jest problem, z którym producenci

Na rynku pojawiają się z jednej strony kosmetyki czyniące atut za

będą musieli się zmierzyć. Być może cześć produktów będzie musiała

swojej naturalności zaś z drugiej takie, które opirają się na nowoczesnej

znaleźć sobie miejsce w sektorze Basic, a inne wybrane powędrują na

technologii i niestandardowych składnikach. W ich opakowaniach widac

wyższą półkę.

absolutną, jakość, dbałość o szczegół, często ultra minimalistyczna otoczkę.

Kosmetyki to szczególny rodzaj luksusu taki, na który większość ludzi może sobie pozwolić, jeśli tego pragnie. W przeciwieństwie

Projekt opiera się tu najczęściej na wyrafinowanej typografii, która

do wielu innych dóbr z przedziału Luxury do, których dostęp mają

jest sercem designu. Opakowania takie zaskakują niestandardową

już tylko niektórzy. Łatwiej wygospodarować kwotę, za którą można

strukturą, miewają innowacyjne kształty, podwójne ścianki, krystalicznie

nabyć perfumy Coco Chanel, niż luksusową odzież tej samej marki.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

68 | opakowania O innych, znacznie droższych przyjemnościach, które są rzadko w zasięg

kosztowne przyjemności, których dostarcza świat zewnętrzny do

możliwości przeciętnego człowieka, nawet nie warto wspominać.

własnego domu, bo to zapewnia wygodę i pozwala obniżyć koszty

Jeśli chodzi o kosmetyki i kryzys to pamiętajmy o działaniu tzw.

korzystania z nich.

efektu szminki zjawiska, które zauważono latach 30-tych w USA, gdy

Ludzie, chcąc trochę odpocząć od często nazbyt dynamicznego życia

gospodarka pogrążała się w kryzysie i między rokiem 29 a 33 produkcja

i panującego zgiełku, zaczynają coraz częściej szukać dodatkowych

przemysłowa spadła o połowę. Wyjątkiem były firmy kosmetyczne, ich

atrakcji, którymi mogliby się cieszy nie wychodząc z domu. Wolą

sprzedaż i zatrudnienie wzrosły. To mechanizm ponadczasowy, możemy

przy kieliszku dobrego wina w przyjemnym towarzystwie obejrzeć

go obserwować także współcześnie. Dlaczego tak się dzieje? Z punktu

film na DVD, (bo to wyniesie ich taniej niż wyjście do kina i nie narazi

widzenia psychologii odpowiedź jest prosta. Ludzie lubią pozwalać sobie

na konieczność wysłuchiwania niewybrednych żartów trzech panów

na przyjemności, ci, którzy mają możliwości przebierają w dobrach

z szóstego rzędu, plujących popcornem) tak samo chętnie skorzystają

luksusowych, ale w obliczu kryzysu, gdy nie stać ich na drogi samochód

np. z domowego SPA, próbując przywołać miłe wspomnienia z wakacji.

czy kosztowne wakacje szukają tańszych zastępczych odpowiedników.

Producenci wychodząc naprzeciw takim potrzebom i starają się

Potrzeba luksusu jednak pozostaje i wtedy zaczynają kupować kosmety-

wprowadza na rynek wciąż nowe produkty pozwalające na zorgani-

ki, traktując je jak małe luksusy. Kobiety postępują w myśl zasady – jeśli

zowanie sobie we własnym zakresie takich zabiegów. W sukcesie ich

nie stać mnie na nowe futro, to kupię sobie chociaż markową szminkę, co

sprzedaży niebagatelną rolę pełnią opakowania, które muszą mieć

poprawi mi wygląd i samopoczucie.

odpowiednio kuszącą formę. Właściwa prezentacja produktu zapewnia

Produkty Premium są świetnym przykładem na to jak design wpływa

zbudowanie atmosfery, która pozwala przywołać w świadomości

na kreowanie marki, jak opakowanie wychodzi poza sferę czystej

odbiorcy odpowiednie wspomnienia lub skojarzenia i przenosi go prosto

funkcjonalności i staje się wartością samą w sobie, czymś, co nadaje

do krainy pożądanej przyjemności.

prestiż. Wartość prezentacyjna opakowania bywa tak ważna, że staje się nieproporcjonalna w stosunku do wartości produktu. Wszystko po to, aby zadowolić gusta estetyczne konsumentów, lubiących pochwalić się,

Zawładnąć zmysłami Osiągnięcie odróżnialnego, oryginalnego wizerunku stanowi często

a co za tym idzie - eksponować używaną markę w swoim otoczeniu, bo

o sukcesie marki. Marketingowcy głowią się szukając nowych dróg

dobra marka nadaje użytkownikowi prestiż. Wygląd takich opakowań

dotarcia do świadomości konsumentów. Wiadomo, że trzeba nadąć

musi iść w zgodzie z najnowszymi trendami modowymi lansowanymi

znaczenie i odpowiednio spożytkować każdą funkcjonalność opakowania

w mediach, aby produkty toaletowe mogły się świetnie prezentować

tak by maksymalnie zaangażować odbiorcę. Mamy do dyspozycji

wśród innych designerskich przedmiotów np. w łazience. Powszechna

obraz, kształt, kolor, język, format. Opakowania posiadają niepospolitą

potrzeba posiadania choćby przysłowiowej odrobiny luksusu, z czego

zdolność kreowania różnych wartości i manipulowania konsumentem.

producenci doskonale zdają sobie sprawę sprawia, że nawet produkty

Poszukiwania w tej dziedzinie owocują rozwiązaniami, które absor-

tańsze otrzymują czasem naprawdę eleganckie opakowania. Stwarza to

bują nowe sfery świadomości. Okazuje się, że konsumenci aktywnie

konsumentowi możliwość posiadania przynajmniej wrażenia luksusu za

poszukują towarów i usług, które pozwalają dostarczyć im doświadczeń

stosunkowo niewysoką cenę, co poprawia jego samoocenę i zaspokajają

oddziałujących na wiele zmysłów np. wzrok, smak i węch równocześnie.

potrzeby estetyczne, które wciąż są podsycane przez nachalne media

W odpowiedzi, na półkach w sklepach kosmetycznych możemy znaleźć

i większe niż kiedykolwiek dotychczas możliwości wyboru.

produkty, które już samą nazwą sugerują nawiązanie do artykułów

W związku z takimi potrzebami na rynku pojawiają się też nowe kategorie produktów, które pozwalają konsumentom przenieść pewne

spożywczych np.: koktajl, sorbet i inne deserowe nazwy produktów firmy Perfecta. Dobrym przykładem mogą tu być też produkty firmy Joanna: Sweet Fantasy i Fruit Fantasy, zachęcające do zrobienia sobie prezentui uczynienia rytuału z prostej czynności, jaką jest codzienna toaleta. Opakowania wizualizują smak i zapach w bardzo sugestywny sposób, używając nasyconych kolorów i fotografii. Środki graficznego przekazu mogą nasuwać skojarzenia z np. luksusowymi słodyczami. Produkty kosmetyczne budują w ten sposób swój wizerunek korzystając z dorobku i estetyki innego sektora. Różne kategorie produktowe zaczynają czerpać od siebie nawzajem. Zapożyczają swoje kody kolorystyczne i stylistykę graficzną, np. męskie kosmetyki chętnie używają odniesień do sprzętu i akcesoriów sportowych czy napojów energetycznych. Ta tendencja staje się coraz bardziej modna nie tylko w projektowaniu opakowań, ale w całej identyfikacji marki.

Emocjonalne komunikaty Znalezienie emocjonalnego porozumienia z konsumentem jest bardzo ważne, język zdaje się tu odgrywać niebagatelną rolę, może on demon-

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

opakowania | 69 strować wartości, z którymi utożsamia się marka, jak skuteczność, czy

kryteriów demograficznych. Trzeba bardzo uważnie przyjrzeć się

doświadczenie, bądź zwracać uwagę na cechy, o których chce producent

potrzebom i oczekiwaniom rynku, odpowiednio je przeanalizować

zakomunikować konkretnemu, wybranemu odbiorcy. Marzeniem

i podzielić, aby móc na tej podstawie stworzyć nowe grupy docelowe.

producenta jest, aby konsument zaprzyjaźnił się z jego produktem na

Przykładem mogą być wspomniane już wcześniej kosmetyki SPA,

dobre i na złe. Stąd ostatnio coraz częściej umieszcza się na opako-

których używania nie determinuje ani wiek, ani przynależność do ja-

waniach odpowiednio sformułowane aspiracyjne teksty marketingowe,

kiejś grupy społecznej, tylko chęć doznawania pewnej przyjemności,

upewniające konsumenta, że dany produkt jest skierowany właśnie do

czy po prostu dbania o siebie. Potrzeba indywidualizmu sprawia, że

niego. Mają one za zadanie tak podziałać na wyobraźnie, aby mogły

konsumenci używając różnych produktów, coraz chętniej traktują to,

wywołać odpowiednie uczucia i wykreować wrażenia, które pomogą

jako okazję do wyrażania siebie, swojej postawy życiowej wartości,

zbudować pewną wież między marką a konsumentem. Ich treść niesie ze

jakim hołdują. Indywidualne podejście do klienta pozwala trafnie

sobą nie tylko obietnicę skuteczności, ale bywa również odrobiną poezji

identyfikować jego preferencje, ale prowadzi z kolei do zawężenia

wniesioną w prozę codziennego życia, a może też skłaniać do spojrzenia

targetu, co stymuluje rozwój marek niszowych.

na siebie w lepszym świetle. Teksty marketingowe zamieszcza się zwykle

Wszystko to znajduje swoje odzwierciedlenie w designie opakowań.

na tylnej stronie opakowania, która to do niedawna było traktowana po

Im precyzyjniejsze określenie grupy docelowej i lepsze jej zrozumienie

macoszemu w stosunku do frontu. Teraz coraz częściej widać dbałość

tym bardziej trafne pozycjonowanie produktu na rynku i bardziej

o wygląd opakowania, jako całości. To ważne, bo przecież opakowanie

adekwatne opakowanie.

oddziałuje na konsumenta nie tylko swoją przednią stroną, stojąc na

Ostatnio rynek coraz bardziej interesuje się grupą wcześniej nieco

sklepowej półce. Wszystkie jego elementy są integralną całością, mogą

pomijaną, a mianowicie pokoleniem ludzi po 50 roku życia. To grupa,

być nośnikiem istotnych informacji podczas całego życia produktu, więc

która konsumuje dziś około 50 procent produktów dostępnych na

powinny być zaprojektowane w jednakowo przemyślany i estetyczny

światowym rynku i jej aktywność ciągle rośnie.

sposób.

Starsi ludzie mają coraz większe potrzeby i wymagania w stosunku

Nowe grupy docelowe Im większy wachlarz możliwości mają konsumenci, tym bardziej

do dedykowanych im towarów. Szczególnie dla producentów kosmetyków ten trend może być bardzo obiecujący i ważny przy tworzeniu odpowiednich opakowań.

selektywnych dokonują wyborów. A jak wiadomo żyjemy w epoce nadmiaru podaży. Zrozumienie zachowań zakupowych konsumentów

Innowacyjność, zaskoczenie

i ich sposobu myślenia jest, więc nie do przecenienia. Dziś do

Innowacyjność może być dziś kartą przetargową w walce

zdefiniowania grup docelowych nie wystarczy już tylko użycie

o klienta. Poza tak oczywistymi innowacjami jak udoskonalenia

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

70 | opakowania technologiczne, które mogą przynieść użytkownikowi korzyści

i bardziej zapadać w pamięć. A jeśli jest wystarczająco charaktery-

natury ergonomicznej potrzebne są inne niestandardowe pomysły.

styczny to nawet po zdjęciu etykiety nadal gwarantuje rozpoznanie

Konsument ma coraz większe wymagania i coraz trudniej jest go

marki. Ponadto niesie ze sobą jeszcze inne wartości np. użytkowe,

czymś zaskoczyć. A stosowanie sztywnych reguł sprawia, że przekaz

a te są bardzo istotne dla kupujących. Zamawiając nowe opakowania

staje się nudny. Producenci próbują na różne sposoby. Czasem przez

strukturalne producenci coraz częściej myślą nie tylko o estetyce,

zaproponowanie niestandardowego formatu, np. zaadoptowanie

ale też o ergonomii. Miło są widziane przez użytkowników wszelkie

kształtu, czy efektu stosowanego powszechnie do opakowań innej

innowacje w zakresie otwierania i efektywnego dozowania produktów

kategorii, powiedzmy żywności, na produkt kosmetyczny. Czasem

zwłaszcza, że konsumenci prowadzą coraz bardziej aktywne życie

przez stworzenie możliwości aktywnego wyboru podczas użytko-

i oczekują, że ich ulubione produkty będą dobrze funkcjonowały

wania produktu. Np. firma Korres wprowadziła na rynek żel pod

w różnych warunkach, np.: w podróży. Produkty do kąpieli coraz

prysznic, który składa się z dwóch zapachów zamkniętych w oddziel-

częściej otrzymują kształt albo jeszcze dodatkowo fakturę, która

nych butelkach: Sugar & Spice. Konsument może sobie poekspery-

zapobiega wyślizgiwaniu się z ręki butelki z płynem. Niebagatelne

mentować i dobrać proporcje składników, według własnego uznania.

znaczenie mają też wrażenia dotykowe, jeśli są przyjemne wyrażają

Używanie produktu na własnych warunkach pozwala mu poczuć

podświadome pragnie luksusu.

wolność i związane z tym spełnienie. Zdarza się, że opakowanie stara się przyciągnąć uwagę klienta przez wprowadzenie elementów humoru w grafice, czy przekazie słownym. Przykładem niech będą radosne w formie butelki do perfum Moschino -

A jakie zabiegi formalne są po prostu modne i lubiane? Równolegle do minimalistycznych tendencji, o których mowa

Love, albo seria Kitten firmy Benefit, znanej z zamiłowania do używania

była wcześniej, można zauważyć ze elementy dekoracyjne

specyficznych, często żartobliwych ilustracji. Konsumenci lubią być

zwracają się w kierunku, New Romantic. Można odnaleźć tam

angażowani w taką grę. Nawiązanie porozumienia przy pomocy dowcipu

sporo bajkowości a zabawa wzorem i ilustracją odbywa się bez

sprawia czasem, że konsument daje sobie łatwiej przyzwolenie na

zbędnej nostalgii. Nadal modne są błękity, szarości i fiolety, ale

zakup towaru nawet w czasie kryzysu, bo podejście do tego z humorem

na półkach można zauważyć coraz więcej intensywnych kolorów.

w pewien sposób go rozgrzesza.

Opakowania są często metalizowane na srebrno, ale zdecydowaną przewagę ma złoto. Wśród kosmetyków do makijażu dużym

Kodowanie strukturalne

powodzenie cieszy się kolor czarny.

W poszukiwaniu własnego stylu, producenci starają się zapewnić swoim produktom opakowania o coraz ciekawszej i bardziej oryginal-

Pojawiła się nowe możliwości wykonywania zdobień na opakowa-

nej formie strukturalnej. Kiedyś grafika była głównym wyróżnikiem,

niach. Do godnych uwagi należą:

teraz bardziej znaczącym narzędziem dla rozróżnienia marki jest

• Technologia HotFix - umożliwia umieszczanie wzorów z kryształów

kształt i kolor, które mogą stać się wizualną wizytówką marki.

Swarovski na opakowaniach z tworzyw sztucznych. Do tej pory było

Stworzenie nowego opakowania strukturalnego jest oczywiście

to na tyle kosztowne, że można było zdobić w ten sposób jedynie

bardziej kosztowne niż zafundowanie mu nowej grafiki, ale oryginalny

edycje limitowane. HotFix umożliwia dekorowanie tworzyw sztucz-

kształt to cecha, która może bardziej odróżniać produkt na półce

nych na skalę przemysłową.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

opakowania | 71 • Technologia EcoCoat - pozwala w sposób bardziej ekologiczny

Oto kilka trendów, jakie można zaobserwować obecnie

zdobić opakowania luksusowe. Cienka powłoka z przezroczystego

w projektowaniu opakowań i które powinny mięć wpływ na

polimeru, jest nakładana na element z tworzywa sztucznego. Można

myślenie o rozwoju nowego produktu. Nowe trendy warto nie

ją zamówić w różnych stylach np. przezroczystą, barwioną oraz

tylko obserwować, ale należy je kreatywnie wykorzystywać dla

z pigmentami metalicznymi lub perłowymi. Daje to ekskluzywny,

potrzeb własnej Marki.

połyskliwy wygląd i dodatkowo jest skutecznym narzędziem

Choć stworzenie atrakcyjnego wizualnie, przemyślanego

w walce z podróbkami. Ta technika może by stosowna z wszelkimi

i innowacyjnego opakowania, jest często, zwłaszcza dla niektórych

standardowymi technikami zdobniczymi.

mniejszych producentów sporą inwestycją, opracowanie unikalnej

• Nadruk termo transferowy, w jakości zdjęcia bezpośrednio na tubie.

kreacji graficznej pozwala przekształcać w oczekiwanym kierunku

Największym atutem tego typu dekoracji jest brak ograniczeń

wizerunek marki w świadomości konsumentów, a konsekwencja

kształtu i możliwość drukowania na całej powierzchni opakowania.

w kontynuacji tych działań pomaga Brandom rosnąc w siłę. reklama

72 | raporty, plany, projekty

Testy

na zwierzętach Komisja Europejska i branża kosmetyczna łączą fundusze na badania nad rozwojem metod alternatywnych dla testów na zwierzętach Robert Miller 31 sierpnia 2009 r., na odbywającym się w Rzymie VII światowym kongresie poświęconym alternatywnym metodom i wykorzystywaniu zwierząt w naukach przyrodniczych Komisja Europejska oraz przedstawiciele europejskiego przemysłu kosmetycznego zaprezentowali wspólny plan finansowania badań nad rozwojem alternatywnych metod testowania. 30 lipca 2009 roku Komisja Europejska ogłosiła zaproszenie do przedstawiania projektów z tej dziedziny na kwotę 25 milionów euro, a europejska branża kosmetyczna, reprezentowana przez Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Kosmetycznego (Colipa), zobowiązała się wyłożyć taką samą sumę. W ten sposób 50 milionów dolarów może zostać przeznaczonych na projekty badawcze, które położą podwaliny pod przyszłe metody testowania bezpieczeństwa produktów o wyższym współczynniku przewidywalności, które będą szybsze i tańsze niż testy przeprowadzane na zwierzętach.

Jesteśmy dumni z pierwszej tego rodzaju współpracy pomiędzy przedstawicielami przemysłu a Komisją Europejską. – oznajmili Janez Potočnik, komisarz UE ds. nauki i badań, oraz wiceprzewodniczący Günter Verheugen – Dowodzi ona naszej determinacji w dążeniu do wyeliminowania wykorzystywania zwierząt w badaniach i jednoczesnego zwiększania bezpieczeństwa produktów dla konsumentów. Do wzrostu tego bezpieczeństwa przyczynią się szybsze, tańsze i bardziej niezawodne metody alternatywne, które jednocześnie wzmocnią konkurencyjność europejskiego przemysłu. Aby osiągnąć te cele niezbędne jest połączenie sił z prywatnymi partnerami, takimi jak przedstawiciele branży kosmetycznej, w celu finansowania długofalowych, innowacyjnych badań.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Na czym będą polegały badania W ramach tego przedsięwzięcia Komisja Europejska oczekuje propozycji projektów badawczych obejmujących współpracę wielu różnych jednostek naukowych z całej Europy i koncentrujących się na następujących zagadnieniach: • rozwój urządzeń symulujących organy; • wykorzystywanie ludzkich komórek docelowych; • zdefiniowanie nowych punktów końcowych i znaczników pośrednich w dziedzinie toksykologii; • techniki modelowania obliczeniowego; • wykorzystywanie metod z dziedziny biologii systemów; • zintegrowana analiza danych i usługi naukowe. Należy podkreślić, iż: • finansowane mogą być wyłącznie projekty nieobejmujące testów na żywych zwierzętach; • wyniki projektów nie mogą przynosić korzyści tylko branży kosmetycznej, ale również przemysłowi farmaceutycznemu i chemicznemu, a także innym powiązanym branżom.

W jaki sposób badania będą finansowane Bertil Heerink, dyrektor generalny stowarzyszenia Colipa, wyjaśnia:

Dzięki współpracy Komisji Europejskiej i stowarzyszenia Colipa

Od ponad 20 lat branża kosmetyczna dąży do wyeliminowania wyko-

finansowanie wybranych projektów może pokrywać do 100% ich

rzystywania zwierząt do testów bezpieczeństwa produktów. Dlatego

kosztów kwalifikowalnych.

cieszymy się z szansy na współfinansowanie tej inicjatywy, która może odegrać kluczową rolę w procesie odchodzenia od testów na zwierzętach w naukowo złożonej dziedzinie toksyczności ogólnoustrojowej.

Dlaczego potrzebne są badania Zaproszenie do składania propozycji projektów koncentruje się

Tło projektu Komisja Europejska jest zaangażowana w poszukiwanie metod alternatywnych dla testów na zwierzętach. Kilka dokumentów ustawodawczych UE, takie jak dyrektywa w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych, regulacje REACH (dotyczące substancji chemicznych

na zjawisku „toksyczności ogólnoustrojowej na skutek powtarzanych

i ich bezpiecznego stosowania) oraz dyrektywa w sprawie wyrobów

dawek”. Chodzi o przewidywanie toksyczności w przypadku regularnego,

kosmetycznych, zawiera zasadę 3R (ang. Replacing, Reducing and Refining),

długofalowego stosowania substancji, takich jak te powszechnie

nakazującą zastępowanie, ograniczanie i udoskonalanie metod testowania na

wykorzystywane w produktach kosmetycznych. Pomimo znaczącego

zwierzętach. W ramach unijnego ramowego programu naukowo-badawczego

postępu w dziedzinie testów niewykorzystujących zwierząt pewne

w ciągu 20 lat Unia Europejska przeznaczyła ok. 200 milionów euro na

obszary wiedzy naukowej nadal pozostają niewyjaśnione. To właśnie ich

badania nad alternatywnymi metodami testowania. Wspólnotowe Centrum

poznanie jest niezbędne do dalszego ograniczenia testów na zwierzętach

Badawcze Komisji Europejskiej obejmuje Centrum Walidacji Metod Alter-

przy jednoczesnym zagwarantowaniu bezpieczeństwa wyrobów

natywnych (ECVAM), a niedawno uruchomiło również witrynę internetową

kosmetycznych.

TSAR, śledzącą rozwój nowych, alternatywnych metod testowania. Źródło: http://www.odpowiedzialnybiznes.pl, http://europa.eu

Od 1962 roku Colipa, Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Kosmetycznego, reprezentuje kilka tysięcy firm z branży kosmetycznej w Europie, wliczając w to największych, międzynarodowych producentów kosmetyków, jak i małe, rodzinne wytwórnie, obsługujące rynki niszowe. Firmy członkowskie Colipa zatrudniają łącznie ponad 500,000 osób w całej Unii Europejskiej. Stowarzyszenie to odgrywa wiodącą rolę w rozwoju alternatywnych metod badawczych i współpracuje już z Komisją Europejską oraz innymi organizacjami branżowymi w ramach europejskiego partnerstwa na rzecz rozwiązań alternatywnych dla testów na zwierzętach (EPAA).

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

74 | raporty, plany, projekty

Sieci drogerii coraz silniejsze

Patrycja Nalepa

Analityk handlu detalicznego

Sieci drogerii szybko zdobywają udział w wartym 20 mld zł rynku drogeryjno-kosmetycznym w Polsce. Mimo kryzysu w tym roku planują otworzyć jeszcze więcej sklepów niż w poprzednich latach, wynika z najnowszego raportu firmy PMR.

Według szacunków zawartych w najnowszym

Z drugiej strony rynek artykułów drogeryjno-

raporcie firmy PMR pt. „Rynek dystrybucji artykułów

kosmetycznych, a zwłaszcza rynek kosmetyków,

drogeryjno-kosmetycznych w Polsce. Analiza rynku

będzie jedną z branż najbardziej odpornych na kryzys

i prognozy rozwoju na lata 2009-2011”, wartość

– „Wygląd jest dla kobiet bardzo ważny, więc nawet

rynku artykułów drogeryjno-kosmetycznych1

w trudniejszych czasach będą chciały pozwolić sobie

wyniosła 20 mld zł w 2008 roku, co oznaczało wzrost

na zakup kosmetyków, zwłaszcza tych średniej ceny,

o 13% w porównaniu z rokiem 2007.

które stanowią główną ofertę większości sieci droge-

Przewidujemy, iż w kolejnych latach tempo

ryjnych. Ponadto, kosmetyki to towary, w przypadku

wzrostu rynku będzie niższe – w 2009 roku jego

których bardzo dużą rolę odgrywa reklama, wykre-

wartość wzrośnie ok. 5%. Spowolnienie to będzie

owany wizerunek marki oraz przywiązanie do danego

efektem ostrożniejszych wydatków Polaków wskutek

produktu i raz osiągniętego standardu, z którego ciężko

rosnącego bezrobocia, wolniejszego wzrostu

jest zrezygnować. W konsekwencji spodziewamy się,

płac oraz gorszych nastrojów konsumenckich

że kosmetyki będą tymi towarami, których sprzedaż

wywołanych kryzysem finansowym i gospodarczym

w mniejszym stopniu ucierpi na kryzysie”, komentuje

w Polsce i na świecie.

Patrycja Nalepa, Analityk handlu detalicznego w PMR.

Top 10 sieci drogeryjno-kosmetycznych w Polsce: łączna liczba sklepów, sprzedaż (mln zł), udział w rynku (%), 2006-2009 Źródło: Raport „Rynek dystrybucji artykułów drogeryjno-kosmetycznych w Polsce. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2009-2011”, PMR Publications, dział PMR, 2009

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

W tym roku jeszcze więcej sklepów Przewidujemy, iż w następnych latach udział sieci zarówno w sprzedaży segmentu jak i całego rynku artykułów drogeryjno-kosmetycznych nadal będzie się powiększał. Przyczyniać się do tego będzie zarówno otwieranie całkiem nowych sklepów jak i przyłączanie na zasadzie franczyzy już istniejących placówek indywidualnych. Według szacunków PMR bieżący rok będzie lepszy od dwóch poprzednich pod względem ich liczebnego rozwoju. Liczba sklepów w największych sieciach zwiększy się o ok. 270 punktów w porównaniu z przyrostem 170 sklepów w 2008 roku i 190 w 2007. Sytuacja ta częściowo wynika z przełożonych na 2009 rok otwarć niektórych centrów handlowych, w których sieci drogeryjne wynajęły powierzchnie handlowe (np. Galeria Malta w Poznaniu, Bonarka w Krakowie, Galeria Jurajska w Częstochowie czy DTC Renoma Wrocław). Drugą przyczyną jest obecna gorsza sytuacja gospodarcza i znacznie większa skłonność niezależnych sklepów do przyłączania się do sieci, w których mają one większe szanse na przetrwanie

Sieci rosną w siłę Największa część sprzedaży rynku artykułów drogeryjno-kosmetycznych w Polsce realizowana jest przez sklepy drogeryjno-kosmetyczne (zarówno sieciowe jak i indywidualne), których udział w rynku rósł stopniowo na przestrzeni ostatnich lat i w 2008 roku wyniósł 33%. Drugim i trzecim z kolei kanałem dystrybucji są hipermarkety i supermarkety (razem z dyskontami) – ich łączny udział wyniósł 32% w 2008 roku. W ciągu ostatnich lat obserwowany jest spadek udziału hipermarketów i wzrost znaczenia supermarketów. Za wzrost sprzedaży i udziału w rynku sklepów drogeryjnokosmetycznych odpowiadają intensywnie rozwijające się i coraz popularniejsze sieci drogeryjne, którym w ostatnich dwóch latach pomagała bardzo dobra sytuacja gospodarcza i wzrost popytu konsumpcyjnego. Sklepy należące do sieci są coraz częściej wybierane na miejsce zakupu kosmetyków ze względu na takie ich zalety jak dogodna lokalizacja (w centrach handlowych, przy głównych ulicach i pasażach handlowych, na dworcach), szeroki i różnorodny asortyment, bogata oferta kosmetyków ze średniej półki, atrakcyjne ceny oraz liczne promocje. Przewagą takich drogerii np. nad hipermarketami jest ponadto wykwalifikowany przeszkolony personel służący poradą, a także nastawienie takich sklepów na nowości i produkty innowacyjne. W rezultacie sklepy sieciowe szybko zwiększają swój udział w segmencie sklepów drogeryjno-kosmetycznych w Polsce zarówno pod względem liczby jak i sprzedaży. Równocześnie zwiększa się ich udział w rynku artykułów drogeryjno-kosmetycznych – o 6 p.p. w latach 2006-2008.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2009

76 | raporty, plany, projekty

Wartość rynku artykułów drogeryjno-kosmetycznych w Polsce w podziale na kanały dystrybucji (%), 2008 Źródło: Raport „Rynek dystrybucji artykułów drogeryjno-kosmetycznych w Polsce. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2009-2011”, PMR Publications, dział PMR, 2009

niż działając w pojedynkę. Potwierdzeniem trendu są przykłady

Drugi największy gracz, sieć perfumerii Sephora, osiąga przychody

sieci franczyzowych, które przewidują, że w znacznym stopniu

kilkakrotnie niższe niż Rossmann. Trzecia największa sieć – Drogerie

zwiększą w tym roku swą liczebność: Drogerie Koliber (wzrost

Natura – to jednocześnie druga największa sieć biorąc pod uwagę liczbę

z 75 na koniec 2008 roku do 85-90 punktów na koniec roku

placówek (262 na koniec 2008 roku).

2009), Drogerie Brawo (wzrost z 99 do 120-130) czy Drogerie

W 2008 roku 10 największych sieci drogeryjnych odpowiadało za

Aster (wzrost z 29 do 50-60). Po trzecie w sytuacji kryzysu

21,7% rynku, w porównaniu do 16% w roku 2006. Spodziewamy się, że

łatwiej będzie o lokalizacje uliczne, do tej pory zarezerwowane

w roku 2009 roku udział ten przekroczy 24%. Niniejsza informacja prasowa została przygotowana na

dla banków, które wcześniej były gotowe płacić wysokie ceny za wynajem. Jest również szansa, iż w związku z tym spadną

podstawie danych zawartych w najnowszym raporcie firmy PMR

czynsze w takich lokalach.

pt. “Rynek dystrybucji artykułów drogeryjno-kosmetycznych w Polsce. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2009-2011”.

Rossmann sprzedaje najwięcej Niekwestionowanym liderem polskiego rynku artykułów drogeryjnokosmetycznych, zarówno pod względem sprzedaży jak i liczby placówek, jest w Polsce Rossmann. Według szacunków PMR w 2008 roku sprzedaż sieci Rossmann wzrosła o 36% do 2,38 mld zł, wskutek czego jej udział rynkowy sięgnął prawie 12%. W tym czasie otwartych zostało 64 nowych sklepów i na koniec roku sieć obejmowała 342 placówki.

1/2009

Rynek dystrybucji artykułów drogeryjno-kosmetycznych (w skrócie rynek artykułów drogeryjno-kosmetycznych) – ogół sprzedaży sklepów drogeryjno-kosmetycznych, a także sprzedaż kosmetyków, artykułów toaletowych, higienicznych, akcesoriów i produktów chemii gospodarczej w innych kanałach dystrybucji takich jak: hipermarkety, supermarkety i dyskonty, małe sklepy spożywcze i spożywczo-przemysłowe, sklepy wielobranżowe, apteki, targowiska, kioski, sprzedaż internetowa i sprzedaż bezpośrednia.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

78 | raporty, plany, projekty

Rynek kosmetyczny we Włoszech Wydział Promocji Handlu i Inwestycji. Ambasada Polski w Rzymie.

Według Unipro, Włoskiego Związku Firm Branży Kosmetycznej, na rynku kosmetycznym we Włoszech, pomimo panującego kryzysu gospodarczego, w roku 2008 odnotowano wzrost o 0,8% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wartość rynku w 2008r wyniosła 9,07 miliardów euro (czwarty co do wielkości rynek w Europie), głównie napędzanego przez sprzedaż kosmetyków w aptekach (wartość 1,4 mld euro, wzrost o 3,8%) i sklepach zielarskich (prawie 313 mln euro, wzrost o 3,7%).

Kanałem dystrybucji o największej wartości osiągniętej sprzedaży

zakładają swoją siedzibę. Sytuacja wygląda bardzo podobnie, jeśli

pozostają wielkie centra handlowe (44% wartości całej sprzedaży),

chodzi o liczbę handlowców działających w poszczególnych regionach:

stanowiące rynek o wartości 3.990 mln euro. Wzrost osiągnęły również

najwięcej, bo aż 83% działa w północnych Włoszech, z czego 51,5%

rynki kosmetyków do makijażu (+5,3%) wart 323 mln euro, lakierów

w samej Lombardii.

(+9,3%) wart ok. 80 mln euro, higieny twarzy (+10%) o wartości 150 mln euro. Sprzedaż perfum spadła o 1,1%, w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Firmy z zachodnio- północnych Włoch są odpowiedzialne również za 63,2% całego włoskiego eksportu przemysłu kosmetycznego. Północne Włochy są liderami też w kwestii zużycia kosmetyków – odnotowano

W sumie wpływy ze sprzedaży osiągnęły wartość 8,272 mld euro

największy zbyt art. higieny osobistej (29,5%) oraz kosmetyków

(+0,7%), z czego wartość eksportu wyniosła 2,3mld euro (wzrost na

profesjonalnych (30,6%).

poziomie 0,4%), po spadku jaki zarejestrowano w roku 2007. W pierwszej połowie 2009 r. odnotowano niewielki spadek

We Włoszech około 65% kosmetyków kolorowych produkowana jest na eksport, aczkolwiek tylko niewielki procent artykułów funkcjonuje pod

w porównaniu z równoległym okresem za rok 2008. Przewidywany utarg

marką włoską. Rynek włoski jest przede wszystkim bardzo zfragmen-

za 2009 r. (wg Unipro) powinien wynieść 8,1 mld euro, czyli o 2,5%

taryzowany, nie istnieje jeden duży brand włoski. Firmy zrzeszone

mniej niż w roku 2008; wynik ten spowodowany jest spowolnieniem na

w Unipro to przede wszystkim mali i średni przedsiębiorcy (na 550

rynku wewnętrznym (-1,9%) oraz spadkiem wartości eksportu (4,5%).

zrzeszonych, 500 to MśP).

W 2009 zaobserwowano niejednolity rozwój kanałów dystrybucji:

Powyższe dane pochodzą z raportu rocznego opracowanego przez

• w pierwszej połowie roku wzrosła sprzedaż w aptekach (+3%)

Centrum studiów i kultury korporacyjnej Unipro, włoskiego związku firm

i sklepach zielarskich (+2%) • w tym samym czasie zmalała ilość klientów salonów kosmetycznych (-7,1% w salonach fryzjerskich i -4% w salonach piękności)

z branży kosmetycznej. Unipro potwierdza, że w dobie kryzysu, w przemyśle kosmetycznym będą obszary rynku takie jak: Gdo (la grande distribuzione, czyli sprzedaż za pośrednictwem wielkich centrów handlowych), apteki

W 2009 r. utrzymała się sprzedaż w domach handlowych, marketach, natomiast zmalała w perfumeriach (w okresie styczeń – czerwiec o 3%). Analiza geograficzna wykazała, że włoskie firmy kosmetyczne skupiają się głównie w północno-centralnych Włoszech: ponad 53%

i sklepy zielarskie, które nie odczują tak bardzo skutków kryzysu, w przeciwieństwie do perfumerii i drogerii. Te ostatnie najsilniej odczują spowolnienie rynku. Dowiedziono, iż dwóch na pięciu Włochów wybiera dzisiaj kosmetyki

wszystkich firm ma swą siedzibę w Lombardii, 9,3% firm wybrało

naturalne; w czasach kryzysu pojawił się nowy typ klienta – lepiej

region Emilia Romania, na trzecim miejscu plasuje się Piemont (7,8%).

poinformowanego i bardziej wyczulonego na problem ochrony środowi-

W regionach takich jak Kalabria, Bazylikata i na Sardynii firmy niechętnie

ska naturalnego.

1/2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl