Świat Przemysłu Kosmetycznego 1/2010 PL

ISSN: 2081-089X

NR 01/2010 (2) 10 zł (w tym 0% VAT)

spis treści 12

8

68 8

Oryginalny artykuł o podrobionych kosmetykach

12

Dermika producent kosmetyków nowej generacji

16

Innowacyjne Kosmetyki Naturalne i Organiczne

17

Certyfikacja gwarancją naturalności, skuteczności i bezpieczeństwa

20

Dobra Praktyka Produkcyjna w przemyśle kosmetycznym w świetle normy PN-EN ISO 22716:2009’

24

Macelignan naturalna substancja stymulująca adipogenezę i możliwości jej zastosowania w kosmetyce

26

Liposomy naturalne alternatywą dla kosmetyki pielęgnacyjnej

29

Promieniowanie UV. Współczesna ochrona

36

Kosmetyki naturalne i nanomateriały – przepisy prawne, a innowacyjność

1/2010

60

43

Proteiny Najistotniejszy nosiciel i twórca życia proteiny

48

Poliglicerole istotne składniki świata odnawialnych surowców kosmetycznych

52

Drzewo życia z Maroka

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

29

52

43

36

54

Stres, a zaburzenia skóry – najlepsze rozwiązanie kosmetyczne Leczenie zaburzeń skóry będących efektem stresu

60

Surowce kosmetyczne wspomagające zwalczanie oznak starzenia

62

Czy powinno się stosować parabeny?

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

64

Beauty meets Science

65

Beauty Innovations 2010

65

Kongres HPCI

66

Portal www początkiem życia produktu w Internecie

68

Aspekt ekologiczny opakowań na rynku kosmetycznym

1/2010

już wkrótce...

Z ogromną przyjemnością oddaję w Państwa ręce kolejne, dwujęzyczne wydanie kwartalnika „Świat Przemysłu Kosmetycznego”, przygotowane z myślą o licznych w tym roku polskich i zagranicznych branżowych imprezach targowych.

Wydawnictwo Farmacom z redakcją kwartalnika „Świat Przemysłu Kosmetycznego” oraz Honorowym Gospodarzem – Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris S.A. serdecznie zaprasza do udziału w „KONGRESIE ŚWIATA PRZEMYSŁU KOSMETYCZNEGO 2010”, który odbędzie się 13-14 października 2010r. w Warszawie.

Do udziału w spotkaniu, poświęconym najnowszym trendom i technologiom wykorzystywanym przy produkcji kosmetyków, zapraszamy specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach produkujących kosmetyki i firm z otoczenia branży.

Zakres tematyczny programu Kongresu będzie obejmował wszystkie główne etapy produkcji w firmie produkującej kosmetyki, od zaopatrzenia w surowce produkcyjne po magazynowanie gotowych wyrobów i ich spedycję.

ZAPRASZAMY DO UCZESTNICTWA W KONGRESIE! Więcej informacji już wkrótce na naszej stronie www.farmacom.com.pl Maria Kubsz Redaktor wydania „Świat Przemysłu Kosmetycznego”

Rada Programowa: dr n. chem. Anna Oborska

Ewa Starzyk

– Dyrektor ds. techniczno-legislacyjnych Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystośc

– Dyrektor Naukowy – Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego

Kwartalnik Wydawnictwa FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 farmacom @ farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl Redaktor Naczelny: Robert Miller tel./fax 32 455 31 61 tel. kom. 502 084 101 robert.miller@ farmacom.com.pl Prenumerata i kolportaż: Wydawnictwo FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 tel./fax 32 455 31 61 prenumerata @ farmacom.com.pl Cena egzemplarza „ŚPK” – 10 zł Cena rocznej prenumeraty – 35 zł

Wpłat dokonywać można na konto: ING Bank Śląski O/Wodzisław Śląski 56 1050 1403 1000 0023 2091 8119 Redaktor wydania: Maria Kubsz tel./fax 32 456 60 79 tel. kom. 510 40 31 91 maria.kubsz@farmacom.com.pl Redakcja: Tomasz Butyński, Teresa Kubsz-Miller, tel./fax 32 455 31 61 redakcja@farmacom.com.pl DTP: Wiktor Adamiec wiktor.adamiec@farmacom.com.pl Korekta: Maria Gniłka Druk: Drukarnia BIMART Nakład: 2 500 egz.

Magazyn kierowany jest do specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach produkujących kosmetyki. Odbiorcami czasopisma są również uczestnicy targów, konferencji i szkoleń bran żowych, urzędy, ministerstwa, instytuty i biura projektowe.

Spis reklamodawców: Alfa Laval Polska Sp. z o.o.

Balton Sp. z o.o.

Firma Urliński HSH Chemie Sp. z o.o.

Irtech Laboratorium Ella Mikrolab Laboratorium Mikrobiologiczne Noise Creative Agency Pol – Eko Aparatura Sp. J PPU Adara Sp. z o.o.

Proteina Wytwórnia Naturalnych Białek Provital Polska Sp. z o.o.

RADWAG Wagi Elektroniczne Rebhan – Opakowania Sp. z o.o.

Sartech Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w tytułach i redagowania tekstów.

PPH Interplast

Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez Wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji.

Trade & Consult Ltd. Sp. z o. o.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

„TRADE & CONSULT LTD. SP. Z O.O.” SP. K. 02-954 WARSZAWA, UL. KUBICKIEGO 9/6

TEL. +48 22 885 28 11, 885 28 08, FAX +48 22 642 34 98

Firma TRADE&CONSULT LTD. jest wyłącznym przedstawicielem w Polsce hiszpańskiej IRTA GROUP - producenta najnowocześniejszych maszyn do pakowania w różnego rodzaju torby i saszetki produktów farmaceutycznych i kosmetycznych

Saszetkarki pionowe Tirig

Saszetkarki poziome

PAKOWANE PRODUKTY: - ŻELE, - SZAMPONY, - MLECZKA, - MYDŁO W PŁYNIE, - OLEJKI DO KĄPIELI, - KREMY KOSMETYCZNE, - DETERGENTY, - PRODUKTY FARMACEUTYCZNE …

- INNE

Vixo

8 | produkcja

Oryginalny artykuł

o podrobionych kosmetykach Maria Jurek, Anna Szajna Prawnicy, Patpol – Europejscy i Polscy Rzecznicy Patentowi

Podrabianie kosmetyków jest zjawiskiem stosunkowo młodym, ale już uzyskało miano „przestępstwa XXI wieku”. Wiele osób stawia sobie pytanie, dlaczego to tak zwane „przestępstwo bez ofiar” jest tak bardzo szkodliwe?

Odpowiedź na to pytanie należy rozpatrywać w kilku aspektach: gospodarczym, społeczno-ekonomicznym oraz zdrowotnym, czyli z punktu widzenia bezpieczeństwa stosowania produktu.

Od wielu lat renomowane domy odzieżowe, zaangażowane także

w przeprowadzanie badań i testów klinicznych po to, by zagwarantować

w produkcję kosmetyków, jak też wielkie koncerny kosmetyczne stają

konsumentom najwyższą jakość oferowanych do sprzedaży produktów,

się ofiarą zjawiska podrabiania towarów. Należy zdać sobie sprawę,

podczas gdy badania laboratoryjne podrobionych kosmetyków wykazały,

że podrabianie towarów wywołuje poważne skutki ekonomiczne dla

iż składnikiem wielu z nich są składniki o zaniżonej jakości lub wręcz

budżetu państwa poprzez rozwój szarej strefy, zmniejszenia sprzedaży

substancje niedopuszczone na mocy obowiązujących przepisów do

oryginalnych produktów, spadku obrotów firmy posiadającej uprawnienia

stosowania w kosmetykach. Co więcej, towary te produkowane są często

do produkcji kosmetyków, a co za tym idzie, redukcji zatrudnienia.

w miejscach nie spełniających podstawowych wymogów higieniczno –

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że kupowanie podrobionych kosmetyków może być powiązane ze wspieraniem zorganizowanych grup przestępczych, terrorystycznych, a także z procederem prania pieniędzy.

sanitarnych i nie podlegają żadnym procedurom zapewnienia i kontroli jakości.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że kupno, jak i nieświadome

Według danych przekazywanych przez organizację pozarządową The

używanie podrobionych kosmetyków wpływa także na osłabienie

International AntiCounterfiting Coallition (IACC) zajmującą się walką

marki, podważenie zaufania do producenta i oferowanych przez niego

z towarami podrobionymi i pirackimi, pomiędzy rynkiem towarów podro-

produktów. Warto zauważyć, że znak towarowy, zwany też marką,

bionych, a organizacjami terrorystycznymi zachodzi ścisły związek.

bywa często jednym z najcenniejszych aktywów firmy. Niejednokrotnie

Oprócz wyżej wymienionych, wydawałoby się odległych i niedoty-

wartość znaków towarowych najbardziej renomowanych koncernów

kających nas skutków, jakie zjawisko podrabiania towarów wywołuje

kosmetycznych szacowana była i jest na miliony dolarów. Przyczyną

dla gospodarek krajowych wielu państw, niebezpieczeństwo związane

tego zjawiska jest niewątpliwie coraz większe biznesowe znaczenie

z zakupem takich produktów może dotknąć bezpośrednio każdego

znaków towarowych w obrocie gospodarczym, gdyż często stanowią

z nas. Niewiele osób zastanawia się, co stanowi skład chemiczny

one najwyższą wartość marketingową, a także najcenniejszy składnik

podrobionych kosmetyków. Szkodliwa, często toksyczna zawartość

niematerialny przedsiębiorstwa. Kosmetyki nimi oznaczone stanowią

podrobionych kosmetyków aplikowanych bezpośrednio na skórę

w odczuciach konsumentów przekaz jakości, wyjątkowości i luksusu.

powoduje jej podrażnienia, a także ostre alergie. Renomowane firmy

Kosmetyk oznaczony danym znakiem towarowym jest utożsamiany

kosmetyczne poświęcają wiele lat i angażują znaczne środki finansowe

z jego pochodzeniem i kupujący oczekuje od niego określonej jakości

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 9

wywodzącej się z pochodzenia danego towaru. Znak towarowy jest odbiciem oczekiwań kupującego i wpływa na jego wybór danego kosmetyku.

W związku z rosnącą popularnością Internetu zwiększyła się sprzedaż podrobionych kosmetyków sprzedawanych za pośrednictwem tego oficjalnego i łatwo dostępnego kanału dystrybucji. Wynika to z faktu, iż niedoświadczeni nabywcy widząc towar oferowany do sprzedaży za pośrednictwem popularnych, międzynarodowych portali internetowych wierzą, iż produkt oferowany do sprzedaży za ich pośrednictwem jest oryginalny. Wpływają na to opisy aukcji, atrakcyjna cena, zewnętrzna postać produktu, itd. Niestety, bardzo często zewnętrzny wygląd produktu podrobionego nie różni się od oryginału, albo różni się niewielkimi szczegółami lub brakiem zabezpieczenia stosowanego przez producentów produktów oryginalnych, co jest trudne do zweryfikowania dla przeciętnego konsumenta.

Wobec narastającego problemu portale internetowe m.in. Allegro, eBay wdrożyły programy, za pośrednictwem których posiadacze praw własności intelektualnej mogą zgłaszać aukcje, które naruszają ich prawa. Do uczestnictwa w programach zachęcają osoby i firmy będące właścicielami praw własności intelektualnej (m.in. praw autorskich, praw do znaku towarowego lub praw patentowych), które mogą być naruszone przez sprzedaż określonych przedmiotów na aukcjach w ich serwisach.

W przypadku zakupów dokonywanych za pośrednictwem Internetu lub w miejscu, nie będącym oficjalnym kanałem dystrybucji należy zwrócić uwagę m.in. na kolor opakowania, pojemność, pomyłki w pisowni, łatwość usunięcia znaku towarowego z opakowania. Przede wszystkim jednak podejrzenie podrobienia towaru powinna wzbudzić zbyt niska cena oferowanych do sprzedaży kosmetyków.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

10 | produkcja

Znacząca ilość obecnych na rynku kosmetyków podrobionych

może być odróżniony w zwykłych warunkach obrotu od znaku zareje-

pochodzi z importu tychże towarów spoza krajów Unii Europejskiej.

strowanego który jest bezprawnie użyty dla towarów objętych prawem

Według informacji przekazanych od polskich służb celnych kosmetyki

ochronnym.

należą do jednych z najczęściej zatrzymywanych produktów.

Problem importu i eksportu podrobionych towarów z i na terytorium

Kto, w celu wprowadzenia do obrotu, oznacza towary podrobionym znakiem towarowym, zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie

Unii Europejskiej stał się przedmiotem prac Komisji Europejskiej, czego

ma prawa używać lub dokonuje obrotu towarami oznaczonymi takimi

rezultatem jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/2003 z 22 lipca 2003

znakami podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawie-

r., które weszło w życie 1 lipca 2004 r.

nia wolności do lat dwóch. Jednakże sprawca wyżej opisanych czynów

Polska, jako państwo członkowskie Unii Europejskiej jest związana w/w Rozporządzeniem dotyczącym działań organów celnych skierowanych przeciwko towarom podejrzanym o naruszenie niektórych

zostanie pociągnięty do odpowiedzialności w przypadku udowodnienia przez Policję i Prokuratora, że czyny te zostały popełnione umyślnie.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że aby towary nie zostały wydane

praw własności intelektualnej oraz środków, które maja być stosowane

sprawcy czynu zabronionego konieczne jest złożenie wniosku o ściganie

w odniesieniu do towarów naruszających takie prawa.

karne przez uprawnionych z rejestracji znaków towarowych. Postępowa-

Dodatkowo Polska związana jest Rozporządzeniem Rady (WE) Numer 189/2004 z 21 października 2004 r., które weszło w życie 1 lipca 2004 r. i jest aktem wykonawczym do wyżej wspomnianego Rozporządzenia Rady (WE) Numer 1383/2003.

nie zostaje wszczęte tylko na podstawie takiego wniosku, a następnie jest prowadzone z urzędu.

Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu albo dopuszcza się

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/2003 z 22 lipca 2003 znajduje

tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości. W takich

zastosowanie w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie, że towary naruszają

wypadkach sprawca podlega surowszej karze, to jest karze pozbawienia

prawo własności intelektualnej, a towary są zgłoszone o dopuszczenie

wolności od 6 miesięcy do lat 5. Postępowanie prowadzone jest wtedy

do swobodnego obrotu, wywozu, powrotnego wywozu, lub gdy towary

z urzędu (bez potrzeby składania wniosku o ściganie karne).

znalezione zostały w czasie kontroli towarów wprowadzanych na obszar celny Wspólnoty lub go opuszczających.

Zgodnie z wyżej wymienionym Rozporządzeniem posiadacz prawa może złożyć wniosek o ochronę celną do Izby Celnej w Warszawie.

Wniosek o podjęcie działania (wniosek o ochronę celną) sporządza się na specjalnym formularzu. Musi on zawierać wszelkie informacje

W ramach struktur Policji zostały utworzone Wydziały do walki z Przestępczością Gospodarczą, których celem jest m.in. prowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych i współpraca z właścicielami praw w celu wyeliminowania z obrotu towarów naruszających prawa własności intelektualnej.

Na zakończenie warto wspomnieć o niepokojącym właścicieli praw

niezbędne do natychmiastowego rozpoznania określonych towarów przez

zjawisku importu kosmetyków oryginalnych spoza granic obszaru

organy celne.

celnego, które to towary cechuje niższa cena, niemniej jednak niejedno-

W przypadku uwzględnienia wniosku o podjęcie działania organy celne są uprawnione do zatrzymywania towarów podejrzanych o naru-

krotnie nie są przeznaczone na dany rynek.

Istnieją jednak rozwiązania prawne dzięki którym właściciele praw

szenie praw własności intelektualnej na okres dziesięciu dni roboczych.

w określonych sytuacjach mogą przeciwdziałać ingerencji osoby trzeciej

Okres taki może być przedłużony o następne dziesięć dni roboczych

w stosunku do ich produktów.

W przypadku, gdy wniosek o podjęcie działań nie został złożony

Reasumując, walka z podrobionymi towarami to nie tylko współpraca

organy celne mogą zawiesić dopuszczenie towarów lub zatrzymać je

pomiędzy Policją, Urzędami Celnymi i sektorem prywatnym, ale także

przez okres trzech dni roboczych od chwili powiadomienia posiadacza

zwiększenie świadomości konsumentów i odbiorców tychże towarów,

prawa, umożliwiając tym samym posiadaczowi prawa złożenie wniosku

którzy muszą zrozumieć, że podrabiane kosmetyki mogą wywołać

o podjęcie działań.

poważne konsekwencje dla ich zdrowia i urody. W związku z powyższym

Posiadacz prawa do wspólnotowego znaku towarowego może

ważne jest, aby osoby i firmy, których interesy i/ lub prawa mogą być

składać wnioski o udzielenie ochrony celnej na terenie Unii Europej-

zagrożone cudzym działaniem podejmowały stosowne kroki prawne

skiej za pośrednictwem Izby Celnej w Warszawie (tak zwany wniosek

w celu coraz skuteczniejszej obrony przed towarami podrobionymi.

wspólnotowy).

W świetle ustawy Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz.1117) oznaczanie towarów podrobionym znakiem towarowym w celu

W celu zapewnienia skutecznej ochrony produkowanym przez siebie kosmetykom warto rozważyć monitorowanie stron internetowych, uczestnictwo w programach oferowanych przez portale internetowe, jak również złożenie wniosku o ochronę celną. We wszystkich tych

wprowadzenia ich do obrotu stanowi przestępstwo. Prawo własności

czynnościach warto skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się

przemysłowej za podrobiony uznaje znak identyczny lub taki, który nie

w zakresie własności przemysłowej, jak również rzecznika patentowego.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

12 | produkcja

Producent kosmetyków nowej generacji – została założona w 1994 r. w Warszawie.

Od samego początku misją firmy jest produkcja kosmetyków selektywnych do pielęgnacji twarzy i ciała z wykorzystaniem najnowszej wiedzy kosmetologicznej przy utrzymaniu najwyższych standardów jakości produktu. Firma produkuje ponad 100 kosmetyków rynkowych oraz ponad 100 specjalistycznych preparatów stosowanych w profesjonalnych gabinetach kosmetycznych w kraju i za granicą.

Na strukturę asortymentu Dermiki składa się marka Dermika kosmetyki

jednocześnie nieuczulającego i skutecznego. Dermika umożliwia korzystanie

nowej generacji, którą tworzy ponad 100 kosmetyków rynkowych, i marka

z najnowszych osiągnięć światowej kosmetologii po cenie niższej niż

Dermika Salon&Spa złożona z ponad 100 profesjonalnych preparatów do

zachodnie marki selektywne. Wizja firmy polega na budowaniu marki godnej

stosowania w salonach kosmetycznych takich jak Salon de luxe – profesjonal-

zaufania, o dużym prestiżu wśród odbiorców, dzięki spełnieniu dawanych

na pielęgnacja twarzy i Spa de luxe – profesjonalna pielęgnacja ciała. Dermika

klientowi obietnic, uczciwej reklamie i rzetelnej informacji o zaletach produktu.

produkuje nowoczesne kosmetyki pielęgnacyjne z wykorzystaniem wszystkich

Wizja firmy Dermika opiera się na ośmiu podstawowych wartościach, które

istniejących możliwości naukowych i technologicznych, utrzymuje najwyższe

wyznaczają kierunek wszystkim jej działaniom:

standardy jakości produktu, łącznie z opakowaniem oraz zaspokaja potrzeby

• ekskluzywność – kosmetyki Dermiki sytuowane są w segmencie

wymagającego klienta, szukającego produktu z klasą – eleganckiego, a

1/2010

Premium lub Superpremium. Jakość produktów Dermiki jest

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 13

producent kosmetyków nowej generacji

porównywalna z produktami zachodnich marek selektywnych i mają one taki sam prestiż;

• nastawienie na klienta – Dermika dba o to, by dostarczane przez nią produkty i usługi przewyższały oczekiwania klientów

• profesjonalizm – każdy etap przygotowania produktu prowadzony jest przez wybitnego fachowca, który bierze odpowiedzialność za powierzoną mu część pracy; • innowacyjność i kreatywność – Dermika dąży do tworzenia coraz lepszych i coraz efektywniejszych rozwiązań, zarówno w sferze

firmy; • zaufanie – system kontroli wewnętrznej i zewnętrznej oraz surowe normy jakości sprawiają, że klienci Dermiki mogą w pełni polegać na produktach firmy; • inspiracje – Dermika uważnie obserwuje zmiany w preferen-

produktów, jak i technologii. Jest otwarta na nowe pomysły i szuka

cjach rynku i inicjuje nowe trendy. Zgodnie z przeświadczeniem,

innowacyjnych rozwiązań, dzięki którym wzrasta wartość firmy;

że dziś nie wystarczy spełniać oczekiwań klientów, dziś trzeba je

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

14 | produkcja produkcja

wyprzedzać, Dermika inspiruje do odkrywania nowych możliwości

reklamy i promocji produktów na rynku. Dermika współpracuje

rynku i dostarcza kreatywne pomysły i rozwiązania:

z najlepszymi producentami składników kosmetycznych, laborato-

• praca zespołowa – w swojej filozofii pracy Dermika stawia

riami badawczymi, producentami opakowań, designerami. To wła-

na dzielenie się umiejętnościami, korzystanie ze wspólnych

śnie skuteczność, innowacyjność i rzetelność wzbudza największe

zasobów i wzajemną pomoc w dążeniu do celu. Ale docenia też

zaufanie klientów. Dzięki temu produkty Dermiki zdobywają coraz

indywidualne możliwości, zdolności i kreatywność pracowni-

większe uznanie na rynku. W zakresie innowacji recepturowych

ków, dlatego stwarza im możliwości rozwoju. Końcowe rozwią-

firma wprowadziła szereg najnowszych światowych składników

zania wypracowuje zaś na drodze otwartej dyskusji, pomijając

do swoich produktów takich jak: kwasy owocowe AHA, ceramidy,

ograniczenia wynikające z hierarchii;

pseudobotulina, fitoestrogeny, idebenon, peptydy, retinol, aktywna

• dzielenie się wiedzą – Dermika aktywnie dzieli się wiedzą,

forma witaminy C i B3, roślinne komórki macierzyste, kwas

danymi, doświadczeniem, najlepszą praktyką i pomysłami

hialuronowy i inne. Firma wprowadza też nowinki technologiczne

z odbiorcami, co dyscyplinuje firmę do podejmowania trafnych

w zakresie kreacji, druku i uszlachetniania opakowań. O stosowa-

decyzji, efektywnych zmian i szybkiego działania.

nych w tym zakresie innowacjach świadczy fakt, że Dermika dostała nagrodę ART OF PACKAGING 2007 za opakowanie Esencja de luxe

Dermika aktywnie śledzi nowości w zakresie wykorzystywania

Individuelle Dermika w edycji Professional w kategorii opakowanie

nowych technologii poprzez uczestnictwo w międzynarodowych

zdrowia i urody. W zakresie innowacji w usługach firma stworzyła

targach i seminariach. A poprzez współpracę z wieloma ośrodkami

program partnerski dla gabinetów autoryzowanych, który obejmuje:

naukowymi nieustannie dokształca pracowników. Aby produkty

konsultacje na etapie projektowania, wizualizację wnętrz i pomoc

były coraz bardziej skuteczne i spełniały oczekiwania nawet

w ich aranżacji, akcesoria zabiegowe, szkolenie w zakresie standar-

najbardziej wymagających klientów, firma prowadzi badania sku-

dów obsługi klienta na każdym stanowisku pracy oraz produktowe

teczności produktów przed wprowadzeniem ich na rynek. Badania

i zabiegowe szkolenia merytoryczne. Firma oferuje również

te prowadzone są przez wysokiej klasy specjalistów Dermiki oraz

atrakcyjne promocje dla klienta, możliwość umieszczenia reklamy

przez niezależne laboratoria badawcze.

w materiałach Dermiki i na jej stronie internetowej, spójny wizeru-

To na ich podstawie powstają opisy każdego produktu, dzięki którym klient otrzymuje rzetelną informację.

Zatrudnieni specjaliści szukają najnowszych rozwiązań w zakresie składników i receptur, ale także opakowań, projektów,

1/2010

nek marketingowy zaprojektowany przez wysokiej klasy specjalistów, konsultacje w zakresie działań marketingowych promujących salon, określenie kompetencji i cech osobowości personelu na każdym stanowisku pracy oraz listę rekomendowanego sprzętu.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja produkcja | 15 Do chwili obecnej DERMIKA jest laureatem ponad 80 prestiżowych nagród i wyróżnień, które zostały przyznane przez krąg

Medycznego Medi-Spa, z których specjalistami powstają i gdzie są testowane nowe serie kosmetyczne.

profesjonalistów, gremia gospodarcze oraz konsumentów.

O uznaniu w oczach profesjonalistów świadczą wielokrotnie zdobyte

Oś czasowa:

nagrody m.in.: Beauty Premium, HIT SALONU Expert Urody,

1994 r. – powstanie firmy Dermika.

1995 r. – Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich za

Professionalissimus.

Dermika otrzymała również szereg wyróżnień od prestiżowych czasopism kobiecych: Najlepsze dla Urody – miesięcznika „Uroda”, Doskonałość Roku – „Twój Styl”, Prix de Beaute – „Cosmopolitan”, a także takie nagrody gospodarcze jak: Lider Polskiego Biznesu, Medal Europejski i Gazela Biznesu (pełna lista nagród dostępna jest na www.dermika.pl). W 2009 roku firma planuje umacnianie swojej pozycji na rynkach zagranicznych poprzez otwarcie gabinetów autoryzowanych poza granicami kraju. O dotychczasowym sukcesie marki zadecydowały następujące ważne wydarzenia w działalności Dermiki: wprowadzenie hitów światowej kosmetologii, które zostały natychmiast zauważone przez grono ekspertów, co potwierdzają zdobyte nagrody, nawiązanie współpracy ze znanym profesorem chirurgii plastycznej Uniwersytetu Kalifornijskiego USA, która zaowocowała powstaniem pierwszych superskutecznych kosmetyków

krem Satysfakcja.

1996 r. – Złota Malwa i Doskonałość Roku za Bio-Lifting.

1997 r. – jako pierwsza firma polska Dermika wprowadza na rynek linię dla mężczyzn.

2002 r. – otwarcie Instytutu Dermika Salon&Spa i Centrum Medycznego MediSpa w Warszawie.

2006 r. – wprowadzenie linii selektywnych kosmetyków przeciwzmarszczkowych Specialite.

2006 r. – wydanie magazynu o urodzie dla kobiet wymagających WOMAN. 2007 r. – wprowadzenie na rynek produktu zawierającego światowy hit kosmetologii Anti-Aging IDEBENON, odkryty w USA najsilniejszy z antyoksydantów.

2008 r. – przeprowadzka do nowych obiektów produkcyjnych i magazynowych.

2008 r. – zmiana szaty graficznej oraz rozszerzenie oferty profesjonalnej

przeciwzmarszczkowych przeznaczonych do sprzedaży

Dermika Salon & Spa obejmującej 2 linie produktów SALON

w gabinetach dermatologii estetycznej dr Bernard – 3D lift thera-

de luxe oraz SPA de luxe.

py stworzonych na bazie koncepcji nieinwazyjnego wypełniania

2009 r. – wprowadzenie serii Stem Lift z komórkami macierzystymi.

zmarszczek, otwarcie Instytutu Dermika Salon&Spa i Centrum reklama

16 | produkcja

Innowacyjne Kosmetyki Naturalne i Organiczne Bożenna Mirkowska technolog, kosmetolog Laboratorium Kosmetyczne AVA

Natura jest nieograniczonym źródłem substancji aktywnych wspierających naturalny system ochronny oraz procesy naprawcze zachodzące w skórze. Już starożytne piękności dla zachowania swojej urody stosowały przeróżne metody, wykorzystując jej bogactwo: kąpiele w mleku i miodzie, ciała namaszczano wonnymi olejkami. Już wtedy zdawano sobie sprawę z ich zbawiennego wpływu na skórę. Olejki eteryczne uzyskiwane z roślin oddziałują bardzo silnie również na naszą psychikę, a tym samym na nasze samopoczucie. Zrozumiałe jest więc, że w kosmetyce, a szczególności w pielęgnacji ciała coraz częściej sięgamy po kosmetyki naturalne i ekologiczne.

Jeżeli mamy taką możliwość, to dlaczego nie korzystać z darów natury? Natura ofiarowuje nam wszystko, czego potrzebuje nasze ciało, trzeba tylko umieć to znaleźć i wykorzystać.

Kosmetyki naturalne są postrzegane jako produkty bezpieczne, bardziej przyjazne dla środowiska i wyższej jakości. Stąd też pierwsze kosmetyki naturalne powstały z myślą o osobach ze skórą wrażliwą, skłonną do podrażnień oraz jako produkty dla dzieci. Obecnie rośnie zainteresowanie tymi produktami wśród osób nie mających problemów dermatologicznych. Wybierając kosmetyki naturalne wybieramy dbałość o swoją skórę, otaczające środowisko i ekosystem.

Efekt stosowania kosmetyków o naturalnym rodowodzie utrzymuje się dłużej niż kosmetyków konwencjonalnych, ponieważ skóra otrzymuje składniki naturalne, wspierając jej naturalny system ochronny i naturalne procesy naprawcze oraz dostarczają siły witalne. Dodatkowym ich walorem są ekologiczne opakowania, które nie zagrażają przyrodzie. Istotny dla wielu konsumentów jest fakt, iż kosmetyki ekologiczne nie są testowane na zwierzętach. Szacuje się, że co 6 sekund w laboratoriach na całym świecie ginie jedno zwierzę. Większość kosmetyków jest wegańska, co oznacza, że w składzie nie znajdziemy ani jednego surowca pochodzenia zwierzęcego.

Produkty są przyjazne środowisku, glebie i człowiekowi.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

17

Certyfi kacja gwarancją naturalności, skuteczności i bezpieczeństwa

Konsumentami produktów naturalnych i ekologicznych są najczęściej osoby świadome wpływu dodatków chemicznych na zdrowie, dbające o swoja skórę w sposób biologicznie naturalny, stosunkowo zamożne

producenci deklarują na opakowaniach, że są to kosmetyki naturalne, wprowadzając w błąd konsumenta.

Idea stworzenia preparatów opartych na czysto naturalnych

i ukierunkowane na wysoką jakość kupowanych kosmetyków. Odbiorcą

składnikach zrodziła się w 1996 roku. Wtedy to powołano do życia

kosmetyków naturalnych są też osoby nastawione proekologicznie,

stowarzyszenie, które ujednoliciło sformułowanie dotyczące wyrobów

preferujący zdrowy i zrównoważony styl życia (tzw. konsumenci

naturalnych. Została opracowana definicja kosmetyku naturalnego:

LOHAS – akronim od angielskiego zwrotu: Lifestyle of Health and Sustainability).

„Kosmetyk naturalny to produkt, który ma upiększać i pielęgnować za pomocą substancji naturalnych, przyjazny dla skóry i środowiska

Eko-kosmetyki to najdynamiczniej rozwijająca się branża produktów

sprzyjający zdrowiu, wspierający samoregulację organizmu i wspoma-

eko. Wartość rynku eko-kosmetyków w Europie to 2 mld € (dane

gający przez długi czas utrzymywanie naturalnej urody i harmonijny

pochodzą z targów produktów ekologicznych BIOFACH, Norymbergia

rozwój ciała i ducha” (ESCOP) wytyczne Komitetu Ekspertów Produktów

2009). W ostatnim roku nastąpił 20% wzrost sprzedaży naturalnych

Kosmetycznych przy Komitecie Zdrowia Publicznego Rady Europy .

kosmetyków w Europie Zachodniej, a 25% użytkowników wybiera preparaty oparte na składnikach naturalnych.

Odzwierciedleniem naszych potrzeb jest rosnące zainteresowanie surowcami naturalnymi, sposobem ich wytwarzania i certyfikacją.

Od kilku jednak lat na światowych rynkach kosmetycznych dynamicznie rozwija się nurt „kontrolowanych kosmetyków naturalnych” określanych mianem ORGANIC. Produkty oznaczone napisem „kontrolowany kosmetyk naturalny” zawierają w swoim składzie tylko naturalne surowce: roślinne oleje, tłuszcze i woski, wyciągi z ziół

Czym jest kosmetyk naturalny?

Kosmetyki naturalne mogą nosić różne nazwy: ekologiczne,

i nektaru kwiatów, olejki eteryczne pochodzące z kontrolowanych upraw biologicznych lub zbierane z dziko rosnących roślin. Obok staranności

organiczne, biologiczne. Jak jednak rozróżnić produkt naturalny od

w wyborze i doborze komponentów dużą rolę odgrywa tolerancja

bliskiego naturze jedynie… kwiatowym zapachem i przekonywującą

ekologiczna związana z każdym z produktów, a więc przyjazny dla

kampanią reklamową. Producenci korzystając z popularności nurtu EKO,

środowiska i zasobów przyrodniczych proces produkcji a także proces

często nadużywają tych określeń. Wiele kosmetyków z naturalnością

rozpadu. Ważne jest też oszczędne stosowanie opakowań i poddawanie

ma jednak niewiele wspólnego. Produkty te zawierają bowiem jedynie

ich recyklingowi.

śladowe ilości wyciągów roślinnych, a zdecydowanie więcej syntetycznych składników, środków zapachowych i konserwujących. Mimo tego

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

W rozpoznaniu kosmetyków naturalnych i organicznych od naśladujących je pomagają instytucje certyfikujące. W Europie działa

1/2010

18 | produkcja kilka niezależnych organizacji certyfikujących kosmetyki. Kontrolują

• integracja i rozwój pojęcia „Zielona Chemia”,

je pod względem naturalności, bezpieczeństwa i oddziaływania oraz

• certyfikowanie kosmetyków naturalnych zgodnie ze standardami

weryfikujące pochodzenie zawartych w nich komponentów, ich ilość

Cosmos (brak własnego logo na dzień dzisiejszy).

i jakość. Są to : • ECOCERT (Francja) – zaaprobowana w ponad 80

Europejskie organizacje certyfikujące kosmetyki ekologiczne pracują

krajach na świecie organizacja kontroli i akredytacji

nad ustanowieniem jednolitych standardów dla tych wyrobów. Umożliwi

produktów organicznych i ekologicznych.

to m.in.:

• BDIH (Niemcy) – Federalny Związek Niemieckiego Przemysłu i Firm Handlowych (Bundesverband Deutscher Industrie und Handelsunternehmen) zajmujących się lekami, żywnością naturalną, dodatkami spożywczymi i pielęgnacją ciała.

• SOIL ASSOCIATION (Wielka Brytania) – wiodąca

• Stworzenie podstawy do wprowadzenia oficjalnych regulacji prawnych (dyrektywa, norma itp.), • Ograniczenie nadużyć w stosowaniu terminów „naturalny”, „ekologiczny” itp., • Wzrost świadomości konsumentów na temat kosmetyków ekologicznych = wzrost sprzedaży).

angielska organizacja certyfikująca ekologiczną żywność i rolnictwo. Od 2002 roku certyfikuje również kosmetyki.

• AIAB (Włochy) – Włoskie Stowarzyszenie Rolnictwa

Wprowadzenie jednolitych standardów dla całej Europy planowane jest na wrzesień 2012 roku.

Równocześnie powstają inne inicjatywy np. powołana przez

Ekologicznego (Associazione Italiana per l’Agricoltura

producentów niemieckich marek: Weleda, Dr Hauschka, Logona, Lavera,

Biologica).

Primavera i Santa Verde - NaTrue. Nowy europejski znak dla kosmetyków naturalnych i organicznych (Europejskie Ugrupowanie Interesów

Przed producentami kosmetyków naturalnych staje ciągle nowe

Producentów Kosmetyków Naturalnych i Organicznych NaTrue).

zadanie. Na rynku pojawia się coraz więcej kosmetyków prawdziwie naturalnych, dlatego równie ważna jest ich naturalność jak też ich jakość.

Nie wystarcza już sama zasada recepturowania takiego kosmetyku, coraz większe znaczenie mają jego własności np. efektywność zawartych substancji aktywnych, konsystencja i wchłanianie.

Produkcja certyfikowanych kosmetyków naturalnych Produkcja kosmetyków naturalnych wiąże się z wieloma obostrzeniami i dodatkowymi kosztami. Muszą one spełniać ściśle określone, surowe normy. Wyciągi roślinne, stosowane w recepturach muszą pochodzić z nadzorowanych plantacji. Analizy są przeprowadzane nie tylko na samych roślinach. Kontrole rozpoczynają się już na etapie przygotowania gleby. Zanim zostanie założona plantacja ekologiczna przez okres 3 kolejnych lat sprawdzany jest skład chemiczny gleby, na której rośliny będą rosły. Oprócz ziemi badana jest pod kątem stopnia i rodzaju zanieczyszczeń również woda deszczowa i ta, którą używa się do podlewania upraw. Niedozwolone jest stosowanie konwencjonalnych środków ochrony roślin i nawozów. Dopuszcza się używanie wyłącznie takich, które znajdują się na specjalnych listach dozwolonych i certyfikowanych środków. Prawdziwym wyzwaniem dla przemysłu produkującego składniki do produkcji certyfikowanych

Larysa Dysput-Goławska, właścicielka Laboratorium Kosmetyczne AVA

Europa zharmonizowała standardy dotyczące produkcji ekologicz-

kosmetyków jest poszukiwanie wciąż nowych, lepszych składników, zwiększenie dostępności i ich funkcjonalności oraz zwiększenie efektywności ekstraktów roślinnych.

nych kosmetyków, zgodnie z wytycznymi COSMOS (Cosmetics Organic and Natural Standard). W skład The European Cosmetics Organic

Wymagania jakie musi spełnić producent, aby uzyskać certyfikat na

Standards Working Group wchodzą: BIOFORUM, COSMEBIO, ECOCERT,

przykładzie certyfikacji wg standardów ECOCERT:

BDIH, ICEA oraz SOIL ASSOCIATION.

• KOSMETYK NATURALNY zawiera minimum 5% składników

Zasady działania tej grupy są następujące: • promowanie wykorzystania produktów pochodzących z rolnictwa ekologicznego, • wykorzystanie zasobów naturalnych w sposób odpowiedzialny, z poszanowaniem środowiska naturalnego, • proces przetwarzania i produkcji jest przyjazny dla środowiska naturalnego,

1/2010

certyfikowanych pochodzenia organicznego w całej recepturze, co powinno stanowić 50% składników pochodzenia roślinnego • KOSMETYK NATURALNY & ORGANICZNY zawiera minimum 10% składników certyfikowanych pochodzenia organicznego co powinno stanowić 95% składników pochodzenia roślinnego • W obu kosmetykach 95% składników powinno być pochodzenia naturalnego

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 19

Ważne definicje:

Na opakowaniu certyfikowanego kosmetyku muszą znaleźć się:

• surowiec naturalny – surowiec roślinny, mineralny, pozyskiwany

• oznaczenie przyznanej kategorii kosmetyku: naturalny, organiczny,

bezpośrednio z produkcji rolniczej, zbiorów lub upraw monitorowa-

• znak jednostki certyfikującej,

nych, niemodyfikowany lub modyfikowany metodami fizycznymi,

• informacja dotycząca procentowej zawartości składników pochodze-

posiadający aktualny certyfikat organiczności, odpowiadającymi

nia naturalnego i certyfikowanych składników ekologicznych.

jakościowym kryteriom zdefiniowanym w Standardach, • surowiec pochodzenia naturalnego – surowiec pochodzący ze

Zaleca się również umieszenie na etykiecie deklaracji o niestosowa-

źródeł naturalnych: roślinny, mineralny, przetworzony za pomocą

niu materiałów etoksylowanych, parabenów oraz o nieprzeprowadzaniu

dozwolonych procesów chemicznych wymienionych w standardach

testów na zwierzętach.

i spełniające jakościowe kryteria zdefiniowane w tych standardach

Producent musi posiadać licencję na produkcję certyfikowanych

• surowce ze znakiem Sprawiedliwego Handlu („Fairtrade”) - zasada ta,

kosmetyków naturalnych i organicznych (licencja jest ważna przez 1 rok

dotycząca głównie wspomagania lokalnych społeczności z różnych

i przyznawana po przeprowadzonym audycie przez jednostkę certyfiku-

stron świata, pośrednio przyczynia się też do zainteresowania

jącą ECOCERT).

oryginalnymi surowcami i produktami naturalnymi

Znak jakości „kontrolowany kosmetyk naturalny i organiczny” oznacza, że każdy z kosmetyków spełnia najwyższe kryteria jakości i jest

Lista substancji niedozwolonych do stosowania w produkcji kosmetyków naturalnych

produkowany zgodnie z wymaganiami francuskiej instytucji certyfikującej ECOCERT.

• Olej mineralny, parafinowy i inne pochodne ropy naftowej (również glikole),

W gronie 80 firm na świecie posiadających licencję Ecocert jest

• Silikony,

tylko jedna polska firma Laboratorium Kosmetyczne AVA produkująca

• Substancje etoksylowane –PEG,

pierwsze, polskie certyfikowane kosmetyki naturalne i organiczne z serii

• Barwniki syntetyczne,

ECO Linea®.

• Aromaty syntetyczne oraz syntetyczne kompozycje zapachowe,

ECO Linea® to niezwykłe kosmetyki oparte na innowacyjnych

• Poliakrylany (karbomery),

formułach na bazie roślin z certyfikowanych ekologicznych bioupraw.

• Czwartorzędowe zasady amoniowe,

Osiągnięcia najnowszej kosmetologii pozwoliły stworzyć wyjątkowe

• Syntetyczne pochodne kwasów lub alkoholi tłuszczowych,

produkty, które pomagają w łatwy sposób wydobyć i podkreślić

• Konserwanty nieidentyczne z naturalnymi (np. parabeny, fenoksyetanol),

naturalne piękno każdej z nas. Wszystkie wartości jakie daje nam natura

• Surowce pozyskane z martwych zwierząt (np. tłuszcze, proteiny, żywe

zastosowano w kosmetykach. Połączenie piękna natury z człowiekiem

komórki).

współczesnym i jego codziennymi problemami to idea Laboratorium

Dodatkowo zabrania się stosowania jakiejkolwiek substancji

Kosmetycznego AVA. Rezultatem tych starań jest uzyskanie międzynaro-

testowanej na zwierzętach lub konserwowanej drogą napromieniowania.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

dowego certyfikatu i znaku jakości ECOCERT.

1/2010

20 | produkcja

Dobra Praktyka Produkcyjna w przemyśle kosmetycznym w świetle normy PN-EN ISO 22716:2009’ Irena Ozga Cosmetosphera

GMP w przemyśle kosmetycznym-wczoraj i dziś

Również najnowsze prawodawstwo-Rozporządzenie Parlamentu

Pojawienie sie normy PN-EN ISO 22716:2009’ „Kosmetyki-Dobre

Europejskiego dotyczące produktów kosmetycznych, będące aktualnie

Praktyki Produkcji (GMP)-Przewodnik Dobrych Praktyk Produkcji”

na etapie publikacji, przywołuje w artykule 8 tematykę Dobrej Praktyki

spowodowało bardzo duże zainteresowanie tematem GMP w przemyśle

Produkcji. Z tego powodu postaram się w dalszej części niniejszego

kosmetycznym. Tematyka GMP nie jest nowością dla producentów

artykułu przybliżyć wymagania tej normy.

kosmetyków. Jednakże przemysł kosmetyczny z pewnością odczuwał brak jednolitych wytycznych, z tego tez powodu pojawienie się normalizacji było długo oczekiwane.

Trzeba pamiętać, że przemysł kosmetyczny obejmuje szeroki przekrój

Czym jest Dobra Praktyka Produkcyjna?

GMP (eng. Good Manufacturing Practice) czyli Dobra Praktyka Produkcji (lub Dobra Praktyka Wytwarzania) w praktyczny sposób

przedsiębiorstw, począwszy od małych, rodzinnych przedsiębiorstw

definiuje system zapewnienia jakości w zakładzie kosmetycznym poprzez

specjalizujących sie w wąskim zakresie produkcji, aż po ogromne

określenie wymagań, jakie muszą zostać spełnione w obszarach pro-

koncerny wytwarzające szerokie portfolio produktów. Wszystkie te

dukcji, kontroli i magazynowania. Celem tego systemu jest wytworzenie

przedsiębiorstwa podejmowały próby określania brzegowych wymagań

produktu końcowego spełniającego określone charakterystyki w sposób

produkcyjnych.

zgodny z założeniami Dobrych Praktyk.

Przez lata pomocą w zakresie tej tematyki oraz podstawą Dobrej

Wymagania GMP obejmują różne obszary, z zakresu kontroli,

Praktyki Produkcyjnej były wytyczne COLIPA „Guidelines for the

produkcji i magazynowania kosmetyków, począwszy od roli

manufacturers of cosmetic products” (1988-EC 1994).

kierownictwa i wymagań, co do pracowników, poprzez organizację

Odnośniki do Dobrej Praktyki Produkcyjnej znajdziemy także

produkcji, urządzenia, kontrolę materiałów wchodzących i wycho-

w ustawie o kosmetykach z 2002 gdzie mowa jest o metodzie produkcyj-

dzących, aż po założenia co do podwykonawców i dokumentacji czy

nej zgodnej z Dobrą Praktyką Wytwarzania.

auditu wewnętrznego.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

21

Konstrukcja normy ISO 22716 Norma PN-EN ISO 22716 jak mówi już sam jej tytuł, jest przewodnikiem. Znajdziemy w niej omówienie obszarów kluczowych przy budowaniu systemu produkcji zgodnego GMP, ale bez podania konkretnych wymagań.

Bardzo często w normie pojawiają sie zwroty „odpowiedni”, „adekwatny”, „określony”, bez skonkretyzowania parametrów np. „System

zgodnie z dokumentacją oraz spełniać wymagania w zakresie higieny osobistej. Pracownicy powinni być jednocześnie zachęcani do zgłaszania nieprawidłowości na ich szczeblu zadaniowym.

W tym aspekcie podkreślona jest również rola kierownictwa, które powinno również przejąć odpowiedzialność za wdrażanie systemu GMP przy zaangażowaniu całej załogi.

Ważnym zadaniem kierownictwa jest zapewnienie pracownikom

uzdatniania wody powinien dostarczać wodę określonej jakości” lub

odpowiednich szkoleń z zakresu Dobrej Praktyki Wytwarzania. Szkolenia

„We wszystkich strefach zainstalować odpowiednie oświetlenie” . Norma

mogą być prowadzone przez firmy samodzielnie lub przez zewnętrzne

nie może być stosowana jako lista kontrolna, ale z drugiej strony daje

organizacje eksperckie. Powinny być również dokumentowane, a wiedza

producentom kosmetyków pewną dowolność w doborze indywidualnych

zdobyta w trakcie szkolenia powinna być oceniana.

i optymalnych rozwiązań.

Norma ISO GMP obejmuje wytyczne z zakresu jakości, produkcji oraz magazynowania i wysyłki wyrobu, jednakże nie obejmuje

Tematyka higieny w zakładzie kosmetycznym jest jednym z kluczowych aspektów.

Każda firma powinna opracować programy w zakresie higieny,

aspektów bezpieczeństwa czy ochrony środowiska, które są regu-

których integralną częścią jest higiena osobista pracowników. Programy

lowane odrębnymi przepisami. Nie obejmuje ona również aspektów

higieniczne powinny również obejmować nadzór higieniczny nad

związanych z pracami badawczo-rozwojowymi ani z dystrybucją

pomieszczeniami i parkiem maszynowym.

wyrobów.

W każdym zakładzie powinien istnieć podział na strefy.

Norma jest złożona z 17 rozdziałów, z czego 2 pierwsze są

W zależności od rodzaju strefy będzie obowiązywał odpowiedni strój

wprowadzeniem do normy oraz obejmują zbiór terminów i definicji

i odpowiedni sposób zachowania, z restrykcjami dotyczącymi mycia rąk,

pojawiających sie w normie.

spożywania żywności czy też zachowań niehigienicznych.

Pozostałe rozdziały obejmują praktyczne aspekty i w dalszej części

Zdrowie pracowników nie może również wpływać negatywnie na

artykułu postaram się je przybliżyć najważniejsze zagadnienia wraz

wyrób, z tego względu pracownicy z problemami zdrowotnymi nie

z komentarzem praktycznym.

powinni mieć bezpośredniego kontaktu z wyrobem

Wymagania normy

Pomieszczenia

Pracownicy Zgodnie z normą przedsiębiorstwo powinno zapewnić, że osoby zaangażowane w prace z zakresu produkcji, kontroli oraz składowania produktów o zdefiniowanej jakości, powinny mieć odpowiednie przygotowanie w tychże zakresów.

Ważną rolę w definiowaniu zależności spełnia schemat organizacyjny, który jednocześnie powinien określać niezależność jednostki odpowiedzialnej za jakość.

Pracownicy zakładu kosmetycznego powinni znać swoje miejsce w strukturze, powinni być odpowiednio przeszkoleni, postępować

Pomieszczenia powinny zapewniać bezpieczeństwo produktu, umożliwiać skuteczne sprzątanie, a w razie konieczności dezynfekcję oraz minimalizować ryzyko pomyłek.

Należy również określić przepływy pracowników, materiałów i produktów w budynkach i w strefach.

Przy planowaniu przepływów warto pamiętać o podziale czynności czystych i brudnych, aby zapobiec zanieczyszczeniom krzyżowym.

Norma zwraca uwagę również na jakość oświetlenia, jakość materiałów użytych do budowy pomieszczeń, szczególnie w strefach produkcyjnych, jak również jakość wentylacji i kanalizacji. reklama

22 | produkcja

Pomieszczenia, jaki i cały budynek powinny być w odpowiedni sposób zabezpieczane przed szkodnikami.

Wyroby gotowe Wyroby gotowe przed wprowadzeniem nim na rynek powinny być sprawdzone odpowiednimi metodami przez personel odpowiedzialny

Urządzenia Powinny być wykonane z odpowiednich materiałów nie wpływających na jakość wyrobów.

Urządzenia muszą być kompatybilne z produktami kosmetycznymi, jak i ze środkami myjącymi dezynfekcyjnymi.

Konieczne jest, aby urządzenia były odpowiednio myte i dezynfekowane. Należy również określić rodzaje środków myjących i dezynfekcyjnych, stosowanych do czyszczenia urządzeń. Najważniejsze urządzenia produkcyjne powinny być odpowiednio oznakowane.

Urządzenia muszą być również należycie nadzorowane, z uwzględnie-

przez jakość. Powinny być również określone kryteria zwolnienia wyrobu gotowego do obrotu.

Wyrób gotowy powinien być magazynowany w określonych warunkach przez określony czas.

Wyrób odrzucony musi być składowany w odpowiednio określonej lokalizacji, celem uniknięcia pomyłek, jak również odpowiednio oznakowany statusem odrzucenia.

Norma zwraca również uwagę na nadzór nad zwrotami z rynku, które powinny być odpowiednio oznakowane, magazynowane i poddawane ponownej ocenie przed ponownym ich wprowadzeniem do obrotu.

niem konserwacji oraz wzorcowania.

Laboratorium kontroli jakości Surowce i materiały opakowaniowe

Laboratorium to odpowiada za wykonanie odpowiednich kontroli

Powinny być nabywane od odpowiednio dobranych dostawców.

celem dopuszczenia materiałów do użycia, a wyrobu gotowego do

Ważne jest, aby wybór dostawcy nie opierał sie jedynie na warunkach

obrotu, jeżeli ich jakość spełnia odpowiednie kryteria akceptowalności.

cenowych, lecz aby zostało określone doświadczenie i kompetencje dostawcy.

Materiały i surowce powinny być sprawdzone i dopuszczone do stosowania oraz oznakowane statusem (przyjęte, odrzucone, poddane kwarantannie)

Kontrole powinny być prowadzone odpowiednimi metodami badań.

Próbki wyrobu powinny być przechowywane w ilości wystarczającej do przeprowadzenia pełnej analizy wyrobu. Próbki surowców nie muszą być przechowywane.

poprzez odpowiednio przeszkolony personel odpowiedzialny za jakość.

Dopuszczenie do stosowania materiałów przyjętych na podstawie certyfikatu analizy, tylko wtedy kiedy określono kompetencje dostawcy i przeprowadzono audyt, oraz zaakceptowano metody badań.

Surowce i opakowania powinny być przechowywane w sposób zgodny z ich charakterystyką.

W tym zwrócono również uwagę na jakość wody do produkcji.

Woda powinna pochodzić z odpowiedniego systemu uzdatniania wody. System ten musi umożliwiać dezynfekcję, a jakość wody musi być monitorowana.

Często pojawia sie pytanie, jakie konkretne wymagania powinna spełniać woda produkcyjna. Mówi się, że woda w zakładzie powinna spełniać minimalne wymagania podane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dn.19.02.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Produkcja Część produkcyjna jest w normie podzielona na cześć wywarzania

Powyżej omówione obszary są w moim odczuciu kluczowe dla

masy i konfekcjonowania. W obu tych obszarach przed rozpoczęciem

jakości. Wszelako nie można nie wspomnieć o pozostałych zagadnie-

produkcji materiały powinny być zwolnione do użytkowania, sprzęt

niach omówionych w normie. Są to: podwykonawstwo, odpady, produkt

sprawdzony i sprawny oraz dostępna odpowiednia dokumentacja. Obszar

poza specyfikacją, reklamacje, audit wewnętrzny oraz dokumentacja.

produkcji powinien być oczyszczony po poprzednich operacjach.

Wszystkie wymagania normy muszą być odpowiednio zrealizowane, tak

Każda masa i każda jednostka wyrobu gotowego powinny mieć nadany numer masy.

Istotna jest również identyfikacja maszyny, na której wytwarzano

aby można było mówić o skutecznym systemie GMP. Zapewnienie prawidłowego i spójnego działania wszystkich wyżej omówionych obszarów zgodnie z wymaganiami normy, powinno

masę i konfekcjonowano wyrób gotowy. Powinny być określone kontrole

w rezultacie stworzyć klarowny i efektywny system Dobrej Praktyki

w trakcie procesu, jak również kryteria ich akceptowalności.

Wytwarzania w wytwórni kosmetyków.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Kompletne wyposażenie do zbiorników od jednego dostawcy - Alfa Laval 1

2

3

4

6

5

7

8

Alfa Laval jest jednym z największych na świecie producentów specjalistycznego wyposażenia technologicznego przeznaczonego do szeroko rozumianego przemysłu spożywczego, kosmetycznego i farmaceutycznego.

W tym roku Alfa Laval przejęła technologię mieszania hydrodynamicznego ISO-MIX wzmacniając w ten sposób swoją ofertę w zakresie wyposażenia do zbiorników.

Alfa Laval Polska Sp. z o.o.

Dział Komponentów dla Procesów Higienicznych ul. J. Dąbrowskiego 113, 93-208 Łódź tel. 0-42 642-66-00, fax: 0-42 641-71-78

Do nowości wprowadzanych obecnie na rynek należą: 1 Mieszadła hydrodynamiczne ISO-MIX 2 Czujniki ciśnienia 3 Czujniki przepływu 4 Czujniki poziomu 5 Systemy ważenia do zbiorników 6 Główki sterujące ThinkTop Basic AS-I (możliwe wykonanie ATEX) 7 Czujniki do pomiaru przewodności 8 Czujniki temperatury

artykuł sponsorowany

24 | produkcja

Macelignan

Provital Polska Sp. z o.o.

62-030 Luboń k.Poznania ul. Przy Autostradzie 1 tel. (+48) 61 810 22 64, fax (+48) 61 813 16 73 biuro@provitalpolska.pl www.provitalgroup.com

naturalna substancja stymulująca adipogenezę i możliwości jej zastosowania w kosmetyce

Tkanka tłuszczowa w kontekście wyglądu skóry oraz urody zwykle kojarzy

nadaje piersiom kształt i miękkość. Z kolei w przypadku cery dojrzałej, zanik

się negatywnie z nadmiarem tłuszczu, otyłością, cellulitem itp. Tym niemniej,

podskórnej tkanki tłuszczowej, wynikający z naturalnego spowolnienia adipo-

oprócz bardzo ważnych funkcji fizjologicznych, tkanka tłuszczowa odgrywa

genezy wraz z wiekiem, jest jednym z czynników sprzyjających powstawaniu

również bardzo ważną, pozytywną rolę w kształtowaniu wyglądu określonych

oraz zwiększających widoczność zmarszczek. Stymulowanie adipogenezy

partii ludzkiego ciała. Od objętości tkanki tłuszczowej zależą bowiem m.in.

może zatem prowadzić do zwiększenia objętości biustu oraz poprawy jego

kształt oraz wielkość biustu i pośladków czy też kształt owalu twarzy oraz

kształtu, a także zmniejszenia głębokości zmarszczek (efekt lipofillingu).

głębokość zmarszczek.

Macelignan – pochodzenie, właściwości Macelignan to związek polifenolowy z grupy lignanów, wyizolowany z nasion muszkatołowca korzennego (Myristica fragrans). Oprócz wielu korzystnych, opisanych w literaturze właściwości (działanie przeciwutleniające, przeciwPróbka kontrolna

zapalne, przeciwbakteryjne), posiada on również zdolności do selektywnego stymulowania receptorów PPAR-y, które regulują proces powstawania komórek tłuszczowych. Dzięki temu następuje znaczne przyspieszenie adipogenezy, co zostało udokumentowane w testach in vitro przeprowadzonych przez Provital Group. Zmierzono ekspresję genu aP2, typowego dla dojrzałych adipocytów – w komórkach poddanych działaniu macelignanu, ekspresja genu była o 600%

Próbka z Macelignanem Rys. 1. Struktura chemiczna macelignanu

Rys. 2. Akumulacja lipidów w adipocytach poddanych działaniu macelignanu

wyższa niż dla próbki kontrolnej. Dodatkowo, ilość trójglicerydów magazynowanych w tych komórkach była o 22% wyższa, co jednoznacznie potwierdza zdolność macelignanu do stymulacji adipogenezy.

Głównymi komórkami tkanki tłuszczowej są adipocyty – dojrzałe, okrągłe komórki magazynujące lipidy w formie trójglicerydów. Powstają one w procesie adipogenezy z preadipocytów - niedojrzałych komórek tłuszczowych o wrzecionowatym kształcie, które nie mają zdolności do magazynowania lipidów. Dojrzewanie komórek (adipogeneza) prowadzi do

Kosmetyczne wykorzystanie macelignanu Macelignan wykorzystany został w dwóch surowcach aktywnych Provital Group –Voluplus™ oraz Noline™.

Voluplus™ jest roztworem macelignanu w oleju makadamia i

zwiększenia ilości adipocytów, a co za tym idzie również objętości tkanki

przeznaczony jest do pielęgnacji biustu jako substancja aktywna zwiększa-

tłuszczowej.

jąca objętość i poprawiająca kształt piersi. Przeprowadzono badania in vivo

Odpowiednie stymulowanie adipogenezy może przynieść bardzo

na grupie 30 kobiet, które stosowały przez 28 dni recepturę zawierającą

korzystne efekty w przypadku specjalistycznych produktów kosmetycznych

Voluplus™. Po zakończeniu badania stwierdzono zwiększenie objętości

przeznaczonych do pielęgnacji biustu lub cery dojrzałej. Objętość biustu jest

biustu nawet o 18%, przy czym 80% ochotniczek subiektywnie zauważyło

determinowana głównie przez ilość i dystrybucję tkanki tłuszczowej, która

poprawę kształtu biustu po zastosowaniu Voluplus™.

W Noline™ macelignan zastosowany został w czystej postaci, jako rozpuszczalny w fazie olejowej proszek. Surowiec ten wykorzystuje efekt lipofillingu i stymulując adipogenezę oraz zwiększając ilość magazynowanych lipidów wypełnia zmarszczki, poprawiając wygląd twarzy. W badaniu na

Ochotnik D0

25 ochotniczkach w wieku 35-50 lat stwierdzono zmniejszenie głębokości zmarszczek nawet o 19%, po aplikacji przez 28 dni.

Podsumowanie Macelignan, wykorzystany w Voluplus™ i Noline™, jest naturalną substancją aktywną z potwierdzoną zdolnością do zwiększania gęstości

Wzrost po 28 dniach Ochotnik D28 Rys. 3. Poprawa wielkości biustu u jednej z ochotniczek po 28 dniach aplikacji preparatu z Voluplus™

1/2010

Rys. 4.Spłycenie zmarszczek u jednej z ochotniczek po 28 dniach aplikacji preparatu z Noline™

tkanki tłuszczowej, wywołując znaczący i zauważalny efekt powiększenia biustu oraz wypełniania zmarszczek. Daje on możliwość bezpiecznej, skutecznej i naturalnej poprawy wyglądu biustu oraz spłycenia zmarszczek, bez konieczności sięgania po drastyczne i inwazyjne metody zabiegowe.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

26 | produkcja

Liposomy naturalne alternatywą dla kosmetyki pielęgnacyjnej Alina Bazan

Zakład Doświadczalny „Organika” Sp. z o.o.

Anita Przepiórkowska

Politechnika Łódzka, Instytut Polimerów i Barwników

Producenci kosmetyków coraz częściej poszukują na rynku surowców kosmetycznych opartych na naturalnych komponentach, które charakteryzują się łagodniejszym, bardziej skutecznym i kompleksowym działaniem niż surowce syntetyczne, które często wywołują objawy alergiczne.

Kosmetyki z naturalnymi składnikami wpływają wszechstronnie na skórę zarówno pod względem pielęgnacyjnym, upiększającym jak i leczniczym. Dlatego też rośnie zainteresowanie surowcami kosmetycznymi pochodzenia naturalnego. O właściwościach kosmetyku decyduje nie tylko zawarty w nim związek biologicznie aktywny, ale także surowce, które go otaczają.

Surowce do produkcji liposomów Do bardzo ważnych komponentów wielu receptur kosmetycznych

Ugrupowanie

Fosfatydylocholina (PC)

należą związki powierzchniowo- czynne, zaliczane do tzw. układów

Fosfatydyloetanoloamina (PE)

amfifilowych. Ważnym przedstawicielem naturalnych związków

Fosfatydyloinozytol (PI)

powierzchniowo czynnych jest lecytyna (fosfolipid) zaliczana do emu lgatorów emulsji typu woda w oleju W/O1. Surowiec ten nie wywołuje irytacji skóry, wprost przeciwnie, znany jest z działania antyalergicznego

Nazwa fosfolipidu

Fosfatydyloseryna (PS) Tab. 1. Ugrupowania związane z resztą kwasu fosforowego3

i posiada wiele innych ważnych funkcji m. in. natłuszcza i uelastycznia skórę, zmiękcza naskórek i ułatwia przenikanie składników aktywnych zawartych w formulacji do skóry człowieka 2.

Standardowa lecytyna jest brązową substancją o lepkiej, plastycznej konsystencji. W postaci tej stanowi mieszaninę polarnych i niepolarnych lipidów, przy czym niepolarne stanowią ponad 60% masy mieszaniny.

Polarne lecytyny są nierozpuszczalne w acetonie i składają się głównie z fosfolipidów i glikolipidów. Przed wykorzystaniem lecytyny do celów kosmetycznych poddaje się ją rafinacji poprzez ekstrakcję acetonem i frakcjonowanie. Spośród najbardziej znanych fosfolipidów można wymienić kilka połączeń różniących się ugrupowaniem związanym z resztą kwasu fosforowego. Najważniejsze wymieniono w Tabeli 1, a ich wzór ogólny przedstawiono na Rys. 1.

Obok znaczenia technologicznego fosfolipidy, wykazują wiele funkcji fizjologicznych. Duża zawartość wielokrotnie nienasyconych kwasów

1/2010

Rys. 1. Fosfolipidy4

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

27

tłuszczowych normalizuje funkcje obronne skóry i podwyższa zawartość kwasu linolenowego w lecytynie skóry. Fosfolipidy wiążą wodę i dzięki tworzeniu filmu na włóknach kolagenowych tkanki skórnej pozwalają utrzymywać jej wilgotność przez dłuższy okres czasu. Dlatego też fosfolipidy stosuje się jako składnik preparatów kosmetycznych oraz jako podstawowy surowiec w produkcji naturalnych liposomów 1.

Kolejnym surowcem stosowanym do produkcji liposomów jest

Rys. 2. Wytwarzanie liposomów4

gliceryna farmaceutyczna, alkohol trihydroksylowy. Jest to bezbarwna, gęsta ciecz o dużej lepkości, dobrze rozpuszczalna w wodzie, higroskopijna, nietoksyczna. Otrzymywana jest przez zmydlanie tłuszczów lub syntetycznie z propenu5. Gliceryna jest emolientem (nawilża), przy czym pełni funkcję swoistego „opatrunku” chroniącego skórę przed nadmiernym odparowaniem wody z głębszych jej warstw, a także chroni przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Tak więc gliceryna jest kolejnym ważnym składnikiem liposomów oraz innych preparatów

Istnieje wiele prac przeglądowych, które dotyczą otrzymywania, stabilizacji i zastosowania liposomów w kosmetyce 8,9 Bardzo wnikliwą analizę rozwoju badań nad liposomami przedstawił Kozubek8.

Odkrycia liposomów i pierwszego opisu ich struktury dokonał Bangham10.

Otrzymywane frakcje lecytyny, szczególnie wzbogacone

kosmetycznych, szczególnie zaś emulsji, które wprowadzone do fazy

w fosfatydylocholinę (PC), -pochodne diestrowe (1,2–diacylo-sn-

olejowej gotowego wyrobu pełnią funkcję ”płaszcza ochronnego” dla

glicero-3-fosforanu), tworzą w układach wodnych kuliste formy, znane

skóry suchej i popękanej5.

w literaturze pod nazwą „pęcherzyk”. Przestrzenne formy tworzą jedno

Kolejnym składnikiem do produkcji liposomów są substancje

lub wielowarstwowe struktury, w których zewnętrzna warstwa hydro-

biologicznie czynne m. in. witaminy, które są istotnymi składnikami

filowa otacza hydrofobową acylową. Aby mogło nastąpić utworzenie

wielu wyrobów kosmetycznych. Wprowadzone do skóry dają bardzo

podwójnej warstwy lipidowej, musi być spełniony szereg warunków, m.

korzystny efekt kosmetyczny, natychmiast lub po dłuższym stosowaniu1.

in. hydrofilowe grupy i końcowe grupy hydrofobowe powinny wykazywać

Ponieważ skóra stanowi pewnego rodzaju „ekran” na którym widać

podobną wielkość, co zresztą jest spełnione przez większość fosfoli-

przebieg funkcjonowania organizmu są one niezbędne do jej właściwego

pidów. Strukturalnie mogą być fosfolipidy podzielone na dwie części:

utrzymania . Witaminy to biokatalizatory będące organicznymi związkami

hydrofilowa tzw. „głowa” i reszta lipofilowa. Pierwsza część zawiera

o zróżnicowanej budowie, niezbędnymi do prawidłowego funkcjono-

diester kwasu fosforowego, który poprzez jedną z grup hydroksylowych

wania organizmu. Pielęgnacja skóry przy pomocy witamin daje bardzo

jest związany z gliceryną z jednej strony, choliną, etanoloaminą, seryną

dobre rezultaty. Hamują one proces starzenia się skóry, a przy tym nie

czy inozytolem z drugiej strony. Reszta lipofilowa zawiera dwa łańcuchy

zakłócają procesów fizjologicznych w niej zachodzących. Przenikanie

kwasów tłuszczowych C14 do C24, które są związane z pozostałymi

witamin przez skórę zależy od podłoża, w którym są rozpuszczone1.

grupami hydroksylowymi. Po dodaniu wodnego układu do suchego

7

Rozróżnia się witaminy, które wykorzystuje się w nośnikach

fosfolipidu, następuje spontaniczne tworzenie kulistych form posiada-

liposomowych:

jących podwójne membrany. Części lipofilowe zawarte w fosfolipidach

• witaminy rozpuszczalne w wodzie: witamina C

są skierowane do środka membrany, podczas gdy hydrofilowe grupy

• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: witamina A, E, F

(głowa) są zorientowane na zewnątrz i wewnątrz do środka wodnego.

Podwójne fazy mogą występować w różnych postaciach, przykładowo

Oprócz witamin w „kapsułkach” liposomowych zamyka się również

w formie żelu, kiedy cząsteczki lipidów przedstawiają dwuwymiarowy

substancje czynne takie jak: proteiny (kolagen, elastyna), ekstrakty roślinne,

układ, w którym łańcuchy kwasów tłuszczowych posiadają niewielką

substancje silnie nawilżające (mocznik). Aby skóra mogła korzystać z wita-

ruchliwość lub w fazie ciekłokrystalicznej. Po przejściu z fazy żelu do

min oraz innych substancji biologicznie czynnych zawartych w preparacie

fazy krystalicznej wzrasta ruchliwość reszt lipofilowych. Przejście to jest

kosmetycznym do jej głębszych warstw muszą dotrzeć ich aktywne formy.

w dużym stopniu zależne od temperatury, wielkości „głowy” i stopnia

Stworzenie kosmetyku, w którym witamina wykorzystywana jest dopiero po

nasycenia kwasów tłuszczowych2

wprowadzeniu jej w głąb skóry, możliwe jest dzięki liposomom, aktywnym

Przegląd metod wytwarzania liposomów do celów kosmetycznych

nośnikom, które nie tylko stabilizują witaminy w preparacie kosmetycznym,

zamieszczają Billek11 i Suzuki12. Dobrą charakterystykę metod wytwarzania

ale także pomagają optymalne je wykorzystać .

liposomów wraz z przykładami otrzymywania ich w skali laboratoryjnej

6

podaje Kozubek8. Ten sam autor przedstawia skład lipidów przeznaczonych

Otrzymywanie liposomów Liposomami określa się pęcherzykowate struktury wielkości od 0,01- 1µm. otoczone dwuwarstwą lipidową. Powstają one samoistnie

do wytwarzania liposomów. Zalety i wady poszczególnych sposobów wytwarzania liposomów omawia Reza ze współpr.13, i Jones14 Do najważniejszych metod wytwarzania liposomów należą:

z fosfolipidów w środowisku wodnym i są wypełnione niewielką ilością

• metoda filmu

roztworu wodnego, z którego powstają 4. Proces tworzenia liposomów

• metoda wtrysku z roztworu alkoholowego

przedstawiono na Rysunku 2.

• technika ekstruzji

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

28 | produkcja Większość prac dotyczących wytwarzania liposomów na cele

jest wynikami badań w specjalistycznych placówkach badawczych.

kosmetyczne wykazuje, że obok lecytyny występują również inne

Dodatkowo liposomy nie uczulają, co zostało potwierdzone badaniami

substancje pomocnicze typu: parabeny i fenoksyetanol zaliczane do

in vivo oraz wykazują bardzo dobre właściwości użytkowe- znalazły

środków konserwujących które wchodzą w skład liposomów 2.

zastosowanie w gotowych wyrobach kosmetycznych.

Spośród lecytyn najlepsze właściwości penetracji w głębsze

Tak więc zastosowanie powyższych liposomów niesie ze sobą kilka

warstwy skóry wykazują te, których zawartość nienasyconych reszt

istotnych zalet w porównaniu do konwencjonalnych nośników dostęp-

kwasów tłuszczowych jest największa – szczególnie odnosi się to do

nych na rynku:

fosfatydylocholiny (PC). Dużą podatność lecytyn na utlenienie można

• brak substancji konserwujących,

ograniczyć poprzez uwodornienie, co umożliwia otrzymanie stabilnych

• całkowicie bezpieczne dla zdrowia, nie uczulają,

i nie wykazujących zapachu fosfolipidów. Wskazuje się również na

• przyjemny, miękki i gładki efekt skóry po aplikacji preparatu,

poprawienie stabilności liposomów otrzymanych techniką wymrażania

• łatwiejsze przenikanie substancji aktywnych do miejsc docelowych skóry,

(liofilizacji) na bazie uwodornionych lecytyn.

• liposomy działają profilaktycznie i przyśpieszają procesy leczenia

Coraz częściej podkreśla się konieczność stosowania czystych form

wielu chorób skórnych.

do wytwarzania liposomów z wysoką zawartością fosfatydylocholiny (PC). Osiąga się to dla preparatów liposomowych, które wykazują po

Podsumowanie Stosowanie w gotowych kompozycjach kosmetycznych naturalnych

aplikacji bardzo dobrą wilgotność skóry po 30 dniach oddziaływania preparatów liposomowych :

liposomów spowoduje ograniczenie obecności dodatkowych konser-

• Liposomy z 76% PC: całkowity wzrost wilgotności (40% nawilżenie

wantów, które wywołują niekorzystne działanie drażniące skóry. Jak

15

skóry)

wynika z przedstawionego przeglądu liposomy wprowadzają intensywne

16

• Liposomy z 21% PC: 42% nawilżenie skóry (Z.D. ”Organika” Sp. z o.o.)

zmiany w wielu dziedzinach, szczególnie zaś w kosmetyce. Należy jednak podkreślić, że nie jest to związane z wprowadzeniem nowego środka

17

na rynek, ale odkrycie innych właściwości lecytyn, samych w sobie Również zakapsułkowane w fosfolipidach substancje aktywne takie

nośników opartych na naturalnych surowcach.

jak mocznik podtrzymują wilgotność skóry, przy czym nie są tak szybko wymywane jak przy innych preparatach

18

Wiele składników kosmetycznych ma właściwości niezwykle korzystne dla skóry. Jednak przenikanie niektórych z nich przez warstwę rogową naskórka jest niemożliwe lub ograniczone, co nie zawsze gwarantuje dotarcie

Technologie rozwojowe w przemyśle chemicznym Opracowanie techniki produkcji liposomów w laboratorium, a następnie przeniesienie jej na skalę przemysłową przy niskich nakładach surowcowych i energii stanowi bardzo ważny element w technologii liposomowej.

Stabilność liposomów zależy od wielu czynników zarówno tych, które

ich do miejsc docelowych naszej skóry. Dlatego też pojawiły się liposomy bez konserwantów, które łączą w sobie działanie kilku substancji naraz oraz zachowują pożądane właściwości nośników dostępnych na rynku.

Literatura 1

A. Marzec, Chemia kosmetyków, Dom Organizatora, Toruń 2005r.

2

J. Sągała, A. Bazan, Przem. Chem. 2009, 88, nr 7, 832.

dotyczą budowy samego liposomu jak również surowców z których jest

3

otrzymywany dany nośnik, bardzo ważna jest proporcja poszczególnych

4

K. Kacprzak, K. Gawrońska, Chemia kosmetyczna, UAM,

5

M. Molski, Chemia piękna, Wydawnictwo Naukowe PWN,

składników, która wpływa na ich stabilność w czasie. Surowce kosmetyczne wymagają pewnych substancji, które stabilizują je przy czym niekoniecznie muszą należeć do grupy konserwantów. Taka dodatkowa substancja powinna

http://www.uni-karlsruhe.de Poznań 2008r Warszawa 2009r.

6

L. Montenegro, C. Carbone, M. Milisenda, Journal of

zapewnić trwałość przez dłuższy okres czasu, nie uczulać oraz nie zagrażać zdrowiu człowieka. Są dwie alternatywy, albo zastąpienie konserwantów innymi substancjami, które nadają surowcom kosmetycznym odpowiednią trwałość (np. olejki eteryczne, m. in. olejek z drzewa herbacianego ) lub stworzenie takiej receptury, która przy odpowiedniej proporcji substancji

7

Applied Cosmetology, 24, 115, 2006.

R. Glinka, M. Glinka, Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii tom 1 Ofi cyna Wydawnicza MA, Łódź 2008r

8

9

A. Kozubek, Wstęp do technologii liposomowej, WUW, Wrocław 2004r C.M. Annesini, A. Memoli, S. Petralito, Rec. Res. Dev.

wchodzących w skład preparatu wykluczy ich stosowanie.

10

Biotechnol. & Bioeng. 2003, 5, 29.

A.D. Bangham, M.M. Standisch, J.C. Watkind, J. Mol. Biol.

Liposom P-MP, mix-witaminowy Takimi produktami są liposomy, które otrzymałam w Zakładzie

1965, 13, 238.

11

E.D. Billek, SÖFW 1991, 117, 617

12

Doświadczalnym „Organika” Sp. z o.o. w Nowej Sarzynie. Nośniki te

13

oparte są wyłącznie na naturalnych komponentach m. in. lecytynie

14

z zawartością PC (fosfatydylocholiny) ok. 21%, glicerynie oraz substancjach biologicznie czynnych m. in. mocznik, witaminy. Odpowiedni dobór surowców oraz proporcje poszczególnych składników wykazują stabilność w czasie, oraz czystość mikrobiologiczną, która potwierdzona

1/2010

R.M. Reza, Mol. Biol. Letters 2005, 10, 711.

N.M. Jones, Adv. Coll. Int. Sci. 1995, 54, 93.

15 16

K. Suzuki, K. Kenichi, Cosmetics & Toiletries 1990, 105, 65

R. Astmann, Biochim. Biophys. Acta 1990, 5, 324.

17

Pat. USA 3957971 (1976).

A. Bazan, A. Przepiórkowska, (2009), Otrzymywanie

18

i właściwości liposomów, 52. Zjazd PTCh i SiTPChem Łódź, poster.

Pat. ros. 2281753 (2006).

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 29

Promieniowanie Współczesna ochrona

UV Stanisław Kruś Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia

Badania nad wpływem promieniowania UV na organizm człowieka toczą się już od lat 40-tych XX wieku. Coraz lepiej poznane mechanizmy tego działania, a także rosnąca świadomość zagrożenia powoduje, że kosmetyczne systemy ochronne są wciąż doskonalone.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

30 | produkcja Wpływ UV na organizm człowieka Wpływ promieniowania UV na organizm człowieka, może być zarówno pozytywny, jak i negatywny.

związane jest z działaniem reaktywnych cząsteczek (wolnych rodników).

To one reagują z lipidami, proteinami błon komórkowych, powodując ich uszkodzenie i wydzielanie mediatorów stanów zapalnych.

Długoterminowe działanie promieniowania ultrafioletowego związane

Działanie pozytywne związane jest z udziałem UV w procesie syntezy witaminy D3. Promieniowanie to powoduje przemianę prowitaminy D3

jest z kompleksem zmian w skórze określanych jako fotostarzenie.

w aktywną witaminę D3. Konsekwencje związane z jej deficytem są

Procesy te powodują zaburzenia w mechanizmach fizjologicznych skóry.

bardzo dobrze poznane, dotyczą m.in. zmian w układzie kostnym u dzieci

Efekty działania UV to zmiany w wyglądzie skóry, osłabienie funkcji

(krzywizna kości).

ochronnych, a także spowolnienie procesów odnowy tkankowej.

Promieniowanie UV w odpowiedniej dawce ma również pośrednie

Do niedawna za głównego „winowajcę” fotostarzenia uważane było

działanie antydepresyjne. Niestety efektów negatywnych jest o wiele

promieniowanie UV-B. Od kilku lat wiadomo, że skóra starzeje się także

więcej. Można je podzielić na działanie bezpośrednie i długoterminowe.

pod wpływem UV-A. Ten zakres promieniowania odpowiedzialny jest za

Skutki bezpośrednie przejawiają się przede wszystkim w formie

zmiany w skórze właściwej, między innymi zmiany w strukturach włókien

opalenizny, czy stanów zapalnych. Występowanie tych ostatnich

podporowych skóry – kolagenu.

Nazwa chemiczna w języku polskim lub angielskim

Nazwa wg INCI

Kwas 4-aminobenzoesowy, 4-Aminobenzoic amid Metylosiarczan 3(4’-metylobenzylideno)bornan-2-onu N,N,N-Trimethyl-4-(2-oxoborn-3ylidenemethyl)anilinium methylsulphate Ester 3,3,5-trimetylocykloheksylowy kwasu salicylowego 2-hydroksy-4-metoksybenzofenon Kwas 2-fenylenobenzimidazolo-5-sulfonowy i jego sole: potasowa, sodowa, trójetanoloaminowa 2-Phenylbenzimidazole-5- sulphonic acid and its potassium, sodium and triethanolamine salts

PABA Camphor Benzalkonium Methosulfate Homosalate (Oxybenzone) enzophenone-3

1,4-fenylenodimetylideno-bis-3-(1-metylosulfo-2-keto-7,7-dimetylobicyklo[2.2.1] heptan) i sole 3,3’-(1,4-Phenylenedimethylene)bis(7,7-dimethyl-2-oxobicyclo-[2.2.1]hept-1ylmethanesulphonic acid) and its salts

Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid

Butylometoksydibenzoilometan (1-(4-Tert-butylphenyl)-3-(4-methoxyphenyl) propane1,3-dioneButyl Methoxy Dibenzoylmethane83-(4’-sulfobenzylideno)bornan-2-on i jego sole Alpha-(2-oxoborn-3-ylidene)toluene-4’-sulphonic acid and its salts

Benzylidene Camphor Sulfonic Acid

Ester 2-etyloheksylowy kwasu 2-cyjano-3,3-difenyloakrylowego (2-Cyano-3,3-diphenyl acrylicacid, 2-ethylhexyl ester) Polimer N-(2 i 4) -(3’-metylbenzylideno-2’-on)akrylamidu Polymer of N-(2 and 4)-[(2-oxoborn-3- ylidene) methyl] benzylacrylamide Ester 2-etyloheksylowy kwasu 4-metoksycynamonowego Oksyetylenowany kwas etylo-4-aminobenzoesowy Ethoxylated-ethyl-4-amino-benzoate

Octocrylene

Ester izopentylowy kwasu 4-metoksycynamonowego Isopentyl-4metoxycinnamateIsoamyl P-Methoxycinnamate142,4,6-tris[amino(p-karboksy-2’etyloheksylo)fenylo]-1,3,5-triazyna 2,4,6-Trianilino-(p-carbo-2’ethylhexyl-1’-oxy)-1,3,5triazine Drometrizol trisiloksanu Phenol 2-(2H-benzotriazol-2-yl)-4-methyl-6-(2-methyl-3-(1,3,3,3tetramethyl-1-(trimethylsilyl)oxy)-disiloxanyl)propyl) Benzoic acid, 4,4-((6-(((1,1-dimetylethyl)amino)carbonyl) phenyl)amino)-1,3,5-triazine2,4-diyl)diimino)bis-,bis (2-ethylhexyl)ester) 3(4’-metylo)benzylidenobornan-2-on 3-(4’-Methylbenzylidene)-d-1 camphor 3-benzylidenobornan-2-on Ester 2-etyloheksylowy kwasu salicylowego Octyl salicylate Ester 2-etyloheksylowy kwasu 4-dimetyloaminobenzoesowego Octyl-dimethyl-PABA

Phenylbenzimidazole Sulfonic Acid

Polyacrylamidom Etyl Benzylidene Camphor Octyl Methoxycinnamate Peg-25 PABA Ethylhexyl Triazone Drometrizole Trisiloxane Diethylhexyl Butamido Triazone 4-Methylbenzylidene Camphor 3-Benzylidene Camphor Ethylhexyl Salicylate Ethylhexyl Dimethyl PABA

Kwas 2-hydroksy-4-metoksybenzofenono-5-sulfonowy (Benzophenone-4) i jego sól sodowa (Benzophenone-5) 2-hydroxy-4-methoxybenzophenone-5-sulfonic acid (Benzophenone-4) and its sodium salts (Benzophenone-5)

Benzophenone-4, Benzophenone-5

2,2’-metyleno-bis-(6-(2H-benzotriazol-2-ilo)-4-1,1,3,3-tetrametylobutylo) fenol 2,2’-Methylene-bis-6-(2H-benzotriazol-2yl)-4-(tetramethyl-butyl)-1,1,3,3-phenol Sól monosodowa kwasu 2,2’-(1,4-fenyleno)bis(1H-benzimidazolo-4,6-disulfonowego) Monosodium salt of 2-2’-bis-(1,4-phenylene)1H-benzimidazole-4,6-disulphonic acid

Octrizole

(1,3,5)-Triazine-2,4-bis((4-(2-ethyl-hexyloxy)-2-hydroxy)-phenyl)-6-(4-methoxyphenyl)

Bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenyl Triazine Polysilicone-15 Titanium Dioxide

Dimethicodiethylbenzalmalonate (CAS No 207574-74-1) Dwutlenek tytanu Titanium dioxide Ester heksylowy kwasu 2[4-(dietyloamino)-2-hydroksybenzoilo] benzoesowego (nr CAS 302776-68-7) Benzoic acid, 2-[-4-(diethylamino)-2-hydroxybenzoyl] hexylester (CAS No 302776-68-7)

Bisimidazylate

Diethylamino Hydroxybenzoyl Hexyl Benzoate

Tab. 1.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

produkcja | 31 Fototoksyczność i reakcje fotoalergiczne są kolejnymi negatywnymi skutkami działania promieniowania UV. Zmiany takie występują, gdy na skórze znajdują się związki, które pochłaniając

• stabilnością chemiczną (również na świetle), czyli odpornością na reakcje z innymi składnikami kosmetyków, czy substancjami pochodzącymi np. ze środowiska,

promieniowanie UV przekształcają się w substancje wywołujące

• brakiem dermatotoksyczności (również na świetle),

stany zapalne, czy powodujące odczyn alergiczny. Są to tzw.

• minimalnym wnikaniem w naskórek,

związki fototoksyczne – m.in. roślinne furanokumaryny, niektóre

• odpornością na pot,

salicylany, zanieczyszczenia pochodzące ze środowiska. Zachodzące

• brakiem zapachu, smaku i barwy,

w skórze reakcje związków fototoksycznych mogą mieć również

• nie mogą plamić skóry i tkanin.

konsekwencje pośrednie, w przypadku, kiedy wzbudzona cząsteczka staje się sensybilizatorem (substancją powodującą uwalnianie się

Tak ostre warunki spełnia stosunkowo niewiele związków. Co jest

reaktywnych cząsteczek – wolnych rodników) stanowiącym źródło

bardzo ważne, w produktach kosmetycznych można zastosować tylko

dalszych reakcji. Mechanizm ten prawdopodobnie odgrywa rolę

takie filtry, które znajdują się na liście dozwolonych substancji pro-

w powstawaniu podrażnień i genezie nowotworów skóry.

mieniochronnych. Lista ta obejmuje dwadzieścia klika substancji, wraz z maksymalnymi dopuszczalnymi stężeniami.

Kosmetyczna ochrona skóry przed promieniowaniem UV Jak widać, promieniowanie UV może powodować poważne zmiany w skórze. Niezbędna jest więc ochrona zarówno przed bezpośrednim

Nazwy filtrów według nomenklatury nazewnictwa surowców kosmetycznych (nomenklatura INCI – nazwy, które znajdują się na produktach kosmetycznych) czytelnik znajdzie w tabeli 1.

Ciekawe wydaje się zastosowanie nowych filtrów łączących w sobie

wpływem promieniowania, jak i działanie ograniczające skutki długoter-

cechy filtrów chemicznych – pochłaniających promieniowanie UV,

minowe.

z właściwościami substancji ekranujących – odbijających UV. Przykła-

W metodach bezpośredniej ochrony przed UV zastosowanie znajdują

dem takiego związku jest Methylene bis- benzotriazolyl tetramethylbutyl-

kosmetyki zawierające filtry UV, bądź substancje ekranujące (odbijające

phenol. Filtr ten pochłania energię promieniowania z zakresu UV-A i B,

prom. UV).

dodatkowo jego odpowiednia struktura krystaliczna powoduje, że związek ten ma zdolność do odbijania promieniowania ultrafioletowego.

Stosowane filtry UV Filtry przeciwsłoneczne to substancje zdolne do pochłaniania promieniowania. Związki te absorbują bądź promieniowanie z zakresu

Substancje ekranujące Odrębną grupę substancji promieniochronnych stanowią substancje

UV-B, bądź z zakresu UV-A. Stosowane są także filtry pochłaniające

ekranujące. Są to związki zdolne do odbijania, rozpraszania promie-

zarówno UV-A jak i UV-B (filtry UV-AB).

niowania UV. Zastosowanie znajdują tutaj mikronizowane substancje

Filtry UV stosowane w kosmetyce powinny charakteryzować się:

nieorganiczne takie jak ditlenek tytanu, czy tlenek cynku. W formie

• odpowiednią zdolnością do pochłaniania/odbijania promieniowania,

niezmikronizowanej są one stosowane jako pigmenty w kosmetykach

• wysoką efektywnością przy niskich dawkach,

kolorowych. Dzięki zmniejszeniu rozmiaru, otrzymaniu w formie zmikroreklama

32 | produkcja nizowanej wykazują dobre właściwości odbijania UV, a nie powodują

do normalnego stosowania kosmetyków, dawki filtrów, które penetrowały

odbijania światła widzialnego (dzięki czemu kosmetyk zawierający taki

przez skórę były znikome.

właśnie związek nie będzie powodował efektu bielenia skóry).

Ze względu na budowę chemiczną zbliżoną do estrogenów – żeńskich hormonów, część z filtrów (benzofenony, pochodne kamfory, pochodne

Substancje zwiększające efektywność filtrów UV

PABA, pochodne kwasu cynamonowego) podejrzewana jest o oddzia-

Nowym trendem jest stosowanie w kosmetykach ochrony przeciw-

ływanie z receptorami estrogenowymi (działanie proestrogenne). Od

słonecznej substancji zwiększających efektywność ochrony przed UV

wielu lat badany jest wpływ stosowania w kosmetykach substancji

bez zwiększania dawek filtrów. Przykładem takich związków są polimery

proestrogennych na występowanie nowotworów. W publikacji M.

(np. substancje znane pod nazwami INCI: Polyacrylate 15, Polyacrylate

Schlumpf filtry takie jak: Benzophenone-3, Octylmethoxycinnamate,

17). Surowce takie zapewniają wysoką wodoodporność, także odporność

4-methylbenzylidenecamphor opisane zostały jako substancje o ak-

na ścieranie warstw kosmetyku nałożonego na powierzchnię skóry, a co

tywności estrogenowej. Wyniki tych badań budzą jednak wątpliwości.

najważniejsze w bardzo efektywny sposób zwiększają zdolność filtrów do

Po pierwsze nie zauważono zgodności między wynikami badań in vitro

pochłaniania promieniowania UV.

a testami przeprowadzonymi na gryzoniach (in vivo). Co więcej testy te nie były przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi procedurami.

Doniesienia dotyczące działania negatywnego filtrów UV

Okazało się, że aktywność proestrogenna badanych filtrów była bardzo mała (10 -6 aktywności modelowego hormonu: etinyloestradiolu).

Temat szkodliwości filtrów UV obecny jest w prasie (popularnej,

Doniesieniami tymi zainteresowała się Komisja Europejska. Komitet

branżowej), jak i w środowisku naukowym. Podejrzenia wynikają

naukowy ds. produktów nieżywnościowych (SCCNFP, obecnie komitet

z budowy chemicznej filtrów, determinującej ich toksyczność.

naukowy ds. bezpieczeństwa konsumentów – SCCS) polecił badania filtrów

Poruszana jest między innymi zdolność do przenikania tych

UV, opisywanych jako substancje proestrogenne. Znowu aktywność tych

substancji przez skórę. Wyniki badań w tej tematyce są bardzo różne.

związków była bardzo niska, na poziomie 10-6 aktywności etinyloestradiolu.

Z podanych powyżej przykładów widać, że filtry UV są związkami o ni-

Większość testów przeprowadzana była w układach modelowych, nie do końca odzwierciedlających warunki stosowania kosmetyków „przeciw-

skiej aktywności proestrogennej. Nie został udowodniony wpływ stosowania

słonecznych”. W badaniach przeprowadzonych w warunkach zbliżonych

substancji promieniochronnych na indukowanie choroby nowotworowej.

reklama

13-14 kwietnia 2010 r., Warszawa, Hala EXPO XXI, ul. Prądzyńskiego 12/14

Targi easyFairs® PACKAGING INNOVATIONS TARGI NOWYCH ROZWIĄZAŃ W BRANŻY OPAKOWAŃ

www.easyfairs.com/piwarsaw • • • • • •

Opakowania z tworzyw sztucznych, papieru, folii, szkła, tektury Innowacyjne rozwiązania nadruku i etykietowania Nowoczesne materiały i surowce Opakowania przyjazne środowisku Opakowania inteligentne Ciekawy program prezentacji learnShopsTM

Po prostu przyjdź i z rób biznes

Jeśli poszukujecie Państwo funkcjonalnych, a jednocześnie niepowtarzalnych opa opakowań, zastanawiacie się na nowoczesnymi sposobami zamykania opakowań, technologiami nadruku i znakowania lub też planujecie wprowadzenie opakowań bardziej przyjaznych dla środowiska, to na targach easyFairs® PACKAGING INNOVATIONS w Warszawie nie może Państwa zabraknąć! Specjalnie dla Państwa przygotowaliśmy ofertę, która pozwoli wyróżnić Państwa produkt spośród innych, dostępnych na rynku kosmetycznym i zwiększyć sprzedaż.

Wstęp na targi, po dokonaniu rejestracji na stronie www.easyfairs.com/piwarsaw, jest bezpłatny.

Biuro organizacyjne: easyFairs® Poland sp. z o. o.

Al. Pokoju 82, 31-564 Kraków www.easyfairs.com Diana Szymańska Tel.: +48 (12) 651 95 29 Fax: +48 (12) 651 95 22 diana.szymanska@easyfairs.com

produkcja | 33 Niebezpieczne skutki kontaktu z substancjami proestrogenowymi mogą wystąpić u osób z szczególnymi uwarunkowaniami genetycznymi. Osoby takie powinny być bardzo ostrożne w kontakcie z tą grupą związków.

Dyskusja na temat toksyczności nie ominęła zmikronizowanych

Efektywność ochrony przed tym zakresem promieniowania można określać wykorzystując oznaczenia: IPD: Immediate Pigmentary Dose - dawka wywołująca pigmentację natychmiastową, oznacza dawkę promieniowania potrzebną do

substancji ekranujących, takich jak ditlenek tytanu, czy tlenek cynku

wywołania tzw. pigmentacji natychmiastowej na skórze chronionej

(Titanium dioxide, Zinc oxide). Nanomateriały te podejrzewane są

badanym preparatem w stosunku do ilości promieniowania wywołujące-

o bardzo łatwe przenikanie przez skórę. Wewnątrz organizmu mają

go pigmentację natychmiastową na skórze niechronionej.

być odpowiedzialne za szereg działań toksycznych, nie wykluczając

PPD: Persistent Pigmentary Dose - dawka wywołująca tzw. pigmen-

mutagenności. Jak wskazują ostatnio opublikowane dane nie ma

tację trwałą, oznacza dawkę promieniowania potrzebną do wywołania

żadnego ryzyka związanego ze stosowaniem mikronizowanych związków

tzw. pigmentacji trwałej na skórze chronionej badanym preparatem

tytanu, czy cynku jako substancji promieniochronnych. Więcej, surowce

w stosunku do ilości promieniowania wywołującego pigmentację trwałą

te są tak stabilne, że nowoczesne kosmetyki do ochrony skóry dzieci

na skórze niechronionej.

przed promieniowaniem UV oparte są właśnie na tych związkach.

Wiele doniesień dotyczących działania negatywnego opiera się

Obecnie, na terenie Unii Europejskiej nie ma zatwierdzonej metody określania współczynnika ochrony przed UV-A. COLIPA (stowarzyszenie

na szukaniu sensacji, w pewnym momencie wymyślony został przez

producentów kosmetyków w Europie) prawdopodobnie zatwierdzi

toksykologów termin: sunscreen phobia, co wydaje się, nie wymaga

metodę opartą na współczynniku PPD, zatwierdzoną już i stosowaną

tłumaczenia. Oczywiście nie można stwierdzić, że stosowane filtry są

w Japonii. W metodzie tej współczynnik ochrony UVA-PF oznacza się

w 100% bezpieczne. Ich szkodliwość nie została jednak udowodniona.

ze wzoru:

Cały czas potrzebne są nowe badania upewniające nas, że używane filtry nie są toksyczne. Stoimy tutaj przed wyborem: Albo nie używać w ogóle filtrów UV, co pociągnie za sobą konsekwencje związane z większą ekspozycją na promieniowanie UV, czyli zwiększenie występowania nowotworów skóry takich jak czerniak, rak

UVA - P F =

MPPD obszaru chronionego MPPD obszaru niechronionego

Gdzie MPPD to minimalna dawka promieniowania potrzebnego do wywołania tzw. pigmentacji trwałej.

podstawnokomórkowy, czy rak kolczystokomórkowy.

Bądź stosować kosmetyki zawierające filtry w ograniczonych

reklama

ilościach.

Metody oznaczania efektywności właściwości promieniochronnych kosmetyków plażowych Współczynnik ochrony przed UV-B Zdolności promieniochronne kosmetyków plażowych określane są na podstawie współczynników ochrony.

SPF, czyli Sun Protection Factor – współczynnik ochrony przeciwsłonecznej określa efektywność ochronną kosmetyku przed promieniowaniem UV-B. SPF wyznaczany jest z równania:

MED obszaru chronionego SPF = MED obszaru niechronionego PROTEINA istnieje na r ynku

PROTEINA istnieje na rynku kosmetycznym od lutego 1982 roku.

kosmetycznym PROTEINA od lutego rynku kosmetycznym 1982 od roku. lutego 1982 roku.

Specjalizujemy się wistnieje produkcjina białek włóknistych – biologicznie PROTEINA istnieje na rynku kosmetycznym od–lutego 1982 roku.

Specjalizujemy się w produkcji bia łek wł Specjalizujemy óknist ych się w produkcji – biologicznie białek włóknistych biologicznie aktywnych składników kosmetyków i wyrobów chemii gospodarczej, Gdzie MED jest to minimalna dawka rumieniowa tzn. minimalna dawSpecjalizujemy się w produkcji białek włóknistych – biologicznie ak t y wnych skł adników kosmet yków i w yrobów aktywnych chemii kosmetyków gospodarczej, chemii gospodarczej, które nie tylko składników rewitalizują i kondycjonują skóręi iwyrobów włosy ale także ka wywołująca zaczerwienienie skóry. Współczynnik ochrony wskazuje, aktywnych składników kosmetyków i wyrobów gospodarczej, k tóre nie t ylko rewitalizują i kondycjonują które skórę nie tylko rewitalizują i wł osy i kondycjonują ale skórę tak ichemii włosy żeale także opóźniają efekty starzenia się skóry. więc ile razy dłużej można skórę chronioną badanym preparatem poddać które nie tylko rewitalizują i kondycjonują skórę i włosy ale także opóźniają efek t y star zenia się skór y. opóźniają efekty starzenia się skóry. opóźniają efekty starzenia się skóry. działaniu słońca w porównaniu ze skórą niechronioną, bez ryzyka Oferujemy do sprzedaży:

wywołania reakcji rumieniowej. Im wyższa jest wartość SPF tym lepsza

Nazwa handlowa

Nazwa INCI Nazwa Nazwa handlowa handlowa Nazwa handlowa Rozpuszczalny kolagen Soluble Collagen Rozpuszczalny kolagen Rozpuszczalny kolagen Promieniowanie z tego zakresu jak już wspomniano powyżej oddziałuje Rozpuszczalny kolagen Rozpuszczalny kolagen Soluble Collagen, Rozpuszczalny kolagen Rozpuszczalny kolagen z naskórkiem, powodując powstanie rumienia, co właśnie wykorzystuje z elastyną HydrolyzedRozpuszczalny Elastin z zelastyną elastyną kolagen zElastyna elastyną Elastyna Hydrolyzed Elastin Elastyna się przy określaniu SPF. Elastyna Hydrolizat keratyny Hydrolyzed Keratin Hydrolizat Hydrolizat keratyny keratyny Hydrolizat keratyny Rozpuszczalne Rozpuszczalne Rozpuszczalne Hydrolyzed Silk Rozpuszczalne białko jedwabiu białko Współczynniki ochrony przed UV-A białkojedwabiu jedwabiu białko jedwabiu Jedwab w proszku Silk Jedwab w proszku Jedwab w proszku Stopień ochrony przed UV-A jest trudno ocenić, gdyż promieniowaJedwab w proszku

ochrona. Wykorzystuje się tutaj właściwości promieniowania UV-B.

nie UV-A nie powoduje zaczerwienienia skóry.

Nazwa CAS CAS Nazwa INCI INCI CAS Nazwa INCI CAS Soluble 9007-34-5 Collagen 9007-34-5 Soluble Collagen 9007-34-5 Soluble Collagen 9007-34-5 Soluble 9007-34-5; Collagen, 9007-34-5; Soluble Collagen, 9007-34-5; Soluble Collagen, 9007-34-5; Hydrolyzed 91080-18-1 Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed 91-080-18-1 Elastin 91-080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91080-18-1 Hydrolyzed Elastin 91-080-18-1 Hydrolyzed 69430-36-0 Keratin 69430-36-0 Hydrolyzed Keratin 69430-36-0 Hydrolyzed Keratin 69430-36-0 Hydrolyzed 96690-41-4 Silk 96690-41-4 Hydrolyzed Silk 96690-41-4 Hydrolyzed Silk 96690-41-4 91079-16-2 Silk 91079-16-2 Silk 91079-16-2 Silk 91079-16-2

PROTEINA Wytwórnia Naturalnych Białek PROTEINA Wytwórnia Naturalnych Białek PROTEINA Wytwórnia Naturalnych Białek ul. Bzowa 2, 91- 480 Łódź ul. Bzowa 2, 91-480 Łódź ul. Łódź tel 42 656 33 51; 42 617 16 74 telBzowa 42 656 2, 3391-480 51; 42 617 16 74 tel 42 656 33 51; 42 617 16 74 tel/fax 42 617 15 79 tel/fax 42 617 15 79 tel/fax 617 15 79 e - w y d a proteina@proteina.pl n i e d o p o b r a n i a n a : w w w.farmacom.com.pl e-mail. e-mail.42 proteina@proteina.pl www.proteina.pl www.proteina.pl e-mail. proteina@proteina.pl www.proteina.pl

34 | produkcja Współczynniki ochrony, a rzeczywista ochrona Obecne na rynku kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej są

Nowym trendem jest stosowanie w kosmetykach ochrony przeciwsłonecznej substancji zwiększających efektywność ochrony przed UV bez zwiększania dawek filtrów

w większości przypadków wysokiej jakości.

Efektywność działania ochronnego preparatu zależy od wyznaczonego dla niego współczynnika (ochrona przed UV-B – za pomocą współczynnika SPF). Zależność między pochłanianiem promieniowania przez dany produkt a SPF ma charakter wykładniczy. Co to oznacza? Do pewnych wartości SPF efektywność rośnie liniowo wraz ze wzrostem SPF, potem zwiększenie efektywności wymaga stosowania coraz to wyższych indeksów ochrony, i wreszcie przy SPF=15 dalszy wzrost SPF prawie nie wpływa na zwiększenie efektywnej ochrony (dla SPF=15, pochłanianie wynosi 93%; dla SPF=40 - 97%). W tym zakresie prawie trzykrotne podwyższenie współczynnika ochrony powoduje wzrost efektywności ochrony zaledwie o 4%. Co więcej widać, iż nie możliwa jest 100% ochrona przed promieniowaniem UV.

Należy pamiętać także, że wskazane na opakowaniach współczynniki ochrony określane są na podstawie testów przeprowadzonych według ściśle określonych procedur (m.in. 2mg kosmetyku promieniochronnego na cm2 skóry). Jak wskazują badania, przeciętny konsument aplikuje 0,5-1,0mg kosmetyku na taki obszar. Mniejsza efektywność ochronny wynika także z niedbałego, nierównomiernego rozprowadzania tychże kosmetyków. Stąd rzeczywistą ochronę określa się na 1/3 ochrony wskazanej przez SPF.

Oznaczenia kosmetyków przeciwsłonecznych Komisja Europejska zaleca, aby produkty ochrony przeciwsłonecznej były oznakowane w sposób słowny, według jednej z czterech kategorii

Zalecenia Komisji Europejskiej dotyczące oznakowania kosmetyków ochrony przeciwsłonecznej Oznaczenie kategorii „Niska ochrona” „Średnia Ochrona” „Wysoka Ochrona” „Bardzo wysoka ochrona”

Oznaczenie współczynnika ochrony

Pomiar współczynnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF)

„6” „10” „15” „20” „25” „30” „50”

6–9,9 10-14,9 15-19,9 20–24,9 25–29,9 30–49,9 50–59,9

„50+”

60 ≤

Zalecany minimalny współczynnik ochrony przed promieniowaniem UVA

1/3 współczynnika ochrony przeciwsłonecznej podanego na etykiecie

Tab. 2.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

liczbowe - SPF. W zakresie skuteczności działania produktów Komisja Europejska zaleca, aby dla wszystkich produktów ochrony przeciwsłonecznej stopień ochrony przed UVA wynosił, co najmniej 1/3 ochrony przed UVB. Komisja Europejska podała także, jakie oznakowanie powinny znaleźć się, a jakich nie powinno umieszczać się na opakowaniach kosmetyków.

Produkty do ochrony przeciwsłonecznej nie powinny nosić oznakowania sugerującego: • 100 % ochrony przed promieniowaniem UV (czyli oznaczeń jak np. „blokada przeciwsłoneczna”, „całkowita ochrona”, „pełna ochrona”) • brak konieczności powtarzania aplikacji produktu co pewien czas, niezależnie od okoliczności (czyli oznaczeń takich, jak np. „całodzienna ochrona”).

Powinny posiadać ostrzeżenia wskazujące, że nie zapewniają stuprocentowej ochrony; Powinny być opatrzone instrukcjami dotyczącymi stosowania produktu; na przykład aplikowanej ilości i częstości powtarzania aplikacji: • „Produkt nanieść przed wyjściem na słońce”; • „Nanosić ponownie dla utrzymania ochrony, zwłaszcza po spoceniu się, pływaniu lub wycieraniu ręcznikiem”.

Powinny posiadać wskazówki dotyczące środków ostrożności, które należy zachować podczas przebywania na słońcu, na przykład: • „Nawet przy stosowaniu produktu ochrony przeciwsłonecznej niewskazane jest długotrwałe przebywanie na słońcu”; • „Chroń niemowlęta i dzieci przed bezpośrednim światłem słonecznym”; • „Nadmierne przebywanie na słońcu stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia”.

Podsumowanie Opalenizna jest dziś zaliczana do kanonów piękna. Osoby o ciemniejszej skórze wydają się szczęśliwsi, zdrowsi. Opalenizna niekiedy utożsamiana jest z osobami, które odniosły sukces. Stąd silna tendencja do korzystania z kąpieli słonecznych. Efekt przyciemnienia skóry jest jednym z mechanizmów ochrony przed negatywnymi skutkami promieniowania UV. Coraz większa wiedza na temat tego wpływu powoduje, że poszerzają się także możliwości ochrony. Cały czas prowadzone są badania nad nowymi substancjami promieniochronnymi. Towarzyszą temu doniesienia na temat potencjalnego działania toksycznego filtrów UV. Oczywiście nie można stwierdzić, że stosowane filtry są w 100% bezpieczne. Jednakże ich szkodliwość nie została udowodniona. Potrzebne są nowe badania upewniające, że stosowane filtry są bezpieczne. Stoimy tutaj przed wyborem: albo nie używać w ogóle filtrów UV, co pociągnie za sobą konsekwencje związane z większą ekspozycją na promieniowanie UV, czyli zwiększone występowanie nowotworów skóry takich jak czerniak, rak podstawnokomórkowy, czy rak kolczystokomórkowy, bądź stosować kosmetyki zawierające filtry w ograniczonej ilości.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

reklama

(tab. 2.). Na produkcie może dodatkowo znajdować się oznakowanie

36 | produkcja

Kosmetyki naturalne i nanomateriały – przepisy prawne, a innowacyjność Ewa Starzyk Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego

Jednym z filarów rozwoju branży kosmetycznej jest innowacyjność. Nowe, trendy, technologie, składniki czy kategorie produktów to także pojawianie się szczegółowych uregulowań prawnych w danym zakresie. Wynika to z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów i środowiska i uczciwej konkurencji przy jednoczesnym zapewnieniu zasad swobodnej wymiany towarów na terenie Unii Europejskiej i z krajami trzecimi. Kosmetyki naturalne i nanomateriały to dwa bardzo aktualne w branży kosmetycznej zagadnienia.

Są to jednocześnie dwa zagadnienia, w przypadku których regulacje prawne nie przystają do rynkowej rzeczywistości, choć z skrajnie różny sposób.

Kosmetyki naturalne to segment rynku, w którym przepisy prawne

Kosmetyki naturalne – przepisy, a innowacyjność

nie nadążają za innowacyjnością. Brak choćby definicji kosmetyku

Rynek kosmetyków naturalnych

naturalnego, organicznego czy ekologicznego ustalonych w sposób

Kosmetyki naturalne i organiczne to najszybciej rozwijający się

oficjalny. Nanomateriały stosowane w produktach kosmetycznych to

segment rynku. Według danych Organic Monitor 1 wartość sprzedaży

przykład z przeciwległego bieguna. W tym przypadku stopień uregulo-

w UE w 2008 wyniosła 1,4 mld EUR i był to wzrost o ponad 20%

wania wydaje się niewspółmierny do zastosowań rynkowych i znacząco

w stosunku do roku 2007. Natomiast według prognoz na 2009

wykracza poza aktualny stan wiedzy i skalę zastosowań rynkowych.

wartość ta miała wynieść 1,6 – 1,7 mld EUR co stanowiłoby wzrost

W przepisach zawarto bowiem definicję i wymagania prawne dotyczące

o 13% w stosunku do roku 2008. W 2010 roku rynek kosmetyków

bezpieczeństwa stosowania nanomateriałów w kosmetykach mimo braku

naturalnych i organicznych może przekroczyć 2 mld EUR. Stanowi

zarówno definicji, jak i metodologii dla oceny bezpieczeństwa.

to koło 3% całkowitej wartości sprzedaży kosmetyków w Unii

W niniejszym artykule przedstawiono rynek kosmetyków naturalnych i organicznych w kontekście aktualnego stanu uregulowań prawnych i certyfikacji, w tym projektu normy ISO: Natural & Organic Cosmetic

Europejskiej.

Wartość globalna rynku kosmetyków naturalnych i organicznych szacowana jest na ok. 10 mld USD.

Ingredients and Products: Technical Definitions & Criteria. W przypadku nanomateriałów w kontekście danych rynkowych przedstawiono uregulowania prawne wprowadzone rozporządzeniem Parlamentu

Kosmetyki naturalne – regulacje, certyfikaty Historycznie pierwszym dokumentem, w którym próbowano

Europejskiego i Rady 2009/1223/WE dotyczącym kosmetyków

uregulować (czy raczej opisać w sposób oficjalny) kosmetyki naturalne

i nanomateriały w zakresie: definicji, notyfikacji, oznakowania i oceny

były Wytyczne Komitetu Ekspertów Produktów Kosmetycznych przy

bezpieczeństwa. Wskazano także aktualne projekty norm ISO dotyczą-

Komitecie Zdrowia Publicznego Rady Europy 2. Ten opracowany w 2000

cych nanomateriałów.

roku dokument w zasadzie nigdy nie ukazał się wersji oficjalnej, choć

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

37

jest dostępny w internecie i często cytowany przez autorów publikacji

dwoma ujednoliconymi certyfikatami. Pierwszy z nich - COSMOS

o kosmetykach naturalnych3.

Standard4 - to wspólna inicjatywa krajowych organizacji certyfikujących:

Komitet Ekspertów zaproponował pierwszą oficjalną definicję kosmetyku

BDIH (Niemcy), BIOFORUM (Belgia), COSMEBIO & ECOCERT (Francja),

naturalnego: Kosmetyk naturalny – kosmetyk otrzymany ze składników

ICEA (Włochy) i SOIL ASSOCIATION (UK). Alternatywą dla COSMOS

pochodzenia naturalnego (roślinnego, zwierzęcego, mineralnego) uzyskanych

Standard jest NaTrue – certyfikat opracowany i przyznawany przez

metodami fizycznymi (np. tłoczenie, ekstrakcja, filtracja, destylacja, suszenie

firmy produkujące kosmetyki naturalne. Laverana, Logocos, Primavera,

itp.), mikrobiologicznymi lub enzymatycznymi

Santaverde, Wala, Weleda). Inicjatywa NaTrue 5 powstała m.in. ze

Ciekawie wypada porównanie powyższej definicji i całego dokumentu z dzisiejszymi wymaganiami najbardziej popularnych certyfikatów (np. Ecocert, BDIH, COSMOS). Brak tu zakazu stosowania składników

względu na przedłużające się prace nad COSMOS Standard, które trwały od 2002 roku.

Według prognoz Organic Monitor (listopad 2009) aktualnie prawie

mineralnych (olej parafinowy, wazelina), ale dla otrzymywania

2/3 kosmetyków naturalnych i organicznych dostępnych na rynku to pro-

składników dozwolone są wyłącznie procesy fizyczne, enzy-

dukty certyfikowane. W 2009 roku wartość rynku powinna przekroczyć

matyczne i mikrobiologiczne. Takie zasady wydają się najbliższe

1 mld EUR. Certyfikaty organizacji zrzeszonych w COSMOS Standard

zdroworozsądkowemu podejściu do pojęcia „kosmetyku naturalnego”.

posiada obecnie 1000 firm i 11000 produktów. Certyfikacja NaTrue ma

Stosowane dziś przez wiele instytucji certyfikujących zasady wykluczają

znacznie mniejszy zasięg, według danych organizacji obejmuje obecnie

stosowanie wielu naturalnych surowców (np. parafin), ale zezwalają

ok. 380 produktów.

na stosowanie typowych procesów chemicznych dla otrzymywania

Temat uregulowania kosmetyków naturalnych nie został podjęty

składników naturalnych (np. sulfonowanie, uwodorowanie), co z chemic-

podczas prac nad rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady

znego punktu widzenia jest mało logiczne.

2009/1223 w sprawie kosmetyków. Podczas pierwszego etapu prac

Nie istnieją jak dotąd w Unii Europejskiej przepisy prawne dotyczące

nad rozporządzeniem w Komisji podkreślano potrzebę uregulowania

kosmetyków naturalnych i organicznych. Brak również przyjętej definicji

określonych deklaracji stosowanych przez producentów, w tym deklaracji

kosmetyku naturalnego. Jednoczesny rozwój rynku i rosnące zaintere-

„naturalny”, „bio”, „bezzapachowy”, „bez konserwantów”. Jednak ich

sowanie konsumentów tematem kosmetyków naturalnych dały pole do

użycie ostatecznie nie zostało uregulowane w rozporządzeniu.

działania wielu instytucjom certyfikującym. Najbardziej znane i prawdopodobnie najlepiej rozpoznawalne przez konsumentów w Europie znaki

Kosmetyki naturalne – aktualne prace techniczne

to Ecocert, BDIH, Soil Association, czy AIAB. Wymienione certyfikaty to

na poziomie międzynarodowym

jednak usługi o charakterze komercyjnym. Ponadto, wielość certyfikatów

W 2009 Komitet Techniczny ds. Kosmetyków (TC 217 Cosmetics)

i różnice pomiędzy poszczególnymi wymaganiami czynią rynek mało

ISO podjął prace nad projektem normy ISO dotyczącej kosmetyków

przejrzystym. Dlatego w 2009 roku zostały zakończone prace nad

naturalnych i organicznych. Punktem wyjściowym prac nad projektem

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

38 | produkcja

normy będzie najprawdopodobniej dokument Colipa „Natural & Organic Cosmetic Ingredients and Products: Technical Definitions & Criteria.

Następnie w opracowaniu normy wezmą udział wszystkie państwa członkowskie komitetu ISO TC 217.

Norma będzie zawierać podstawowe definicje i kryteria dla takich pojęć, jak: składnik naturalny, składnik pochodzenia naturalnego, składnik organiczny, składnik pochodzenia organicznego, kosmetyk naturalny, kosmetyk organiczny. Zakres normy najprawdopodobniej obejmie również skład i właściwości produktu, pochodzenie i przetwarzanie surowców, aspekty środowiskowe (zrównoważony rozwój procesy przyjazne środowisku, stosowanie zasad „zielonej chemii” tam, gdzie to możliwe), opakowania, wybrane aspekty GMP (np. mycie, zanieczyszczenia krzyżowe), testy składników na zwierzętach. Natomiast poza zakresem normy znajdą się na pewno bezpieczeństwo produktów i komunikacja (w tym deklaracje marketingowe). Te kwestie regulowane są przepisami prawa szczegółowo i w sposób horyzontalny dla wszystkich produktów kosmetycznych, włączając kosmetyki naturalne i organiczne.

Podstawowe cele opracowania normy ISO dotyczącej kosmetyków naturalnych i organicznych jest ujednolicenie deklaracji „naturalny” i „organiczny” w odniesieniu do produktów kosmetycznych w sposób przejrzysty dla konsumentów i producentów. A tym samym zapewnienie zasad uczciwej konkurencji na rynku UE. Warto też zwrócić uwagę, że norma jest przykładem samoregulacji - zbiorem dobrowolnie stosowanych zasad. Dbałość ze strony przemysłu o przejrzystość rynku i zachowanie zasad uczciwej konkurencji w zakresie wytwarzania kosmetyków naturalnych może zapobiec powstaniu narzuconych odgórnie i wiążących regulacji prawnych, które niekoniecznie sprzyjałyby innowacyjności.

Prace nad projektem normy zazwyczaj trwają 2-3 lata, można się więc spodziewać, że około 2012 roku dokument będzie gotowy.

Wpływ regulacji na innowacyjność i funkcjonowanie rynku W przypadku kosmetyków naturalnych trudno jest mówić o wpływie regulacji na innowacyjność, ponieważ regulacji – póki co – nie ma. Norma jest zaś dokumentem stosowanym na zasadach dobrowolności. Nie należy spodziewać się ograniczenia innowacyjności w wyniku jej opracowania. Najbardziej „regulacyjnym” z możliwych scenariuszy byłby taki, że norma ISO dla kosmetyków naturalnych zostałaby przyjęta jako norma CEN, a następnie stałaby się normą zharmonizowaną z rozporządzeniem kosmetycznym 2009/1223/WE. Jednak i tu trudno wskazywać możliwy negatywny wpływ na innowacyjność, ponieważ normy zharmonizowane także są stosowane dobrowolnie.

Nie jest oczywiście celem podjętego przez ISO projektu ograniczanie

Nanomateriały Zupełnie inaczej przedstawia się kwestia uregulowań stosowania nanomateriałów w kosmetykach. Debata publiczna, jaka rozgorzała

korzystania z dotychczas funkcjonujących na rynku certyfikatów

podczas prac nad projektem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego

(COSMOS, NaTrue itd.), które mają już wieloletnią tradycję na ryku i są

i Rady dotyczącym kosmetyków, wydaje się niewspółmierna do stanu

rozpoznawalne przez konsumentów.

wiedzy na temat nanomateriałów oraz aktualnej skali ich wykorzystania

Aktualny stan prawny i planowane działania techniczne i legisla-

przez przemysł kosmetyczny. Nowo wprowadzone regulacje prawne

cyjne nie stanowią więc ryzyka dla dalszego rozwoju sektora oraz

mogą w przyszłości ograniczyć innowacyjność branży kosmetycznej

stosowania nowych rozwiązań w segmencie kosmetyków naturalnych

w zakresie zastosowań nowych nanomateriałów oraz nowych zastosowań

i organicznych.

nanomateriałów już stosowanych.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

reklama

Rynek nanomateriałów Dane na temat wartości rynku nanomateriałów są szczątkowe, sprzeczne i trudne do oceny. Na przykład, według szacunków Freedoniagroup6, światowy rynek nanomateriałów w 2007 roku wynosił około 1 mld USD, z czego 58 % wartości przypadało na zastosowania w elektronice, 14 % to zastosowania medyczne. Według prognoz światowy rynek nanomateriałów powinien w 2011 osiągnąć 4,2 mld USD. Według szacunków innej firmy badawczej Lux Research7 rynek nanomateriałów powinien osiągnąć 3,6 mld w 2010 roku.

Jednak niektóre źródła podają zupełnie inne wartości. Według jednej z publikacji w czasopiśmie Nanotoday8 rynek nanomateriałów w 2008

Nasz wkład w tworzenie każdego produktu jest bardzo świadomym procesem wyboru odpowiednich surowców nadających gotowym wyrobom oryginalne właściwości:

powinien osiągnąć 14 mld USD w samych Stanach Zjednoczonych.

Bez względu na rzeczywistą wartość światowego rynku nanomateriałów, zastosowanie tej grupy surowców w produktach kosmetycznych jest wciąż ograniczone. Tylko kilka rodzajów nanomateriałów jest jak dotychczas szerzej stosowanych w kosmetykach: ditlenek tytanu, tlenek cynku, krzemionka, srebro, tlenek glinu oraz stałe nanonośniki.

Inne nanomateriały wykorzystywane są sporadycznie (fulleren C60, nanonośniki, nanosomy, nanoemulsje). W opublikowanej w 2006 roku opinii Komitet Naukowy ds. Produktów Konsumenckich stwierdza: „It is unclear which other types of nanomaterials are currently present in cosmetic products”. Trudności w ocenie wielkości rynku wynikają

C

między innymi z braku jednolitej i uzgodnionej w skali międzynarodowej

M

definicji nanomateriałów.

Y

CM

Regulacje prawne dotyczące nanomateriałów w kosmetykach

MY

W opublikowanym w grudniu 2009 rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/1223/WE dotyczącym kosmetyków wprowadzono szereg uregulowań odnośnie zastosowań, oceny bezpieczeństwa nanomateriałów oraz czynności administracyjnych przed wprowadzeniem na rynek kosmetyku zawierającego nanomateriały.

Przyjęto także definicję nanomateriału: „nanomateriał” oznacza nierozpuszczalny lub biotrwały i celowo wytworzony materiał posiadający co najmniej jeden wymiar zewnętrzny lub strukturę wewnętrzną w skali od

CY

CMY

K

• Certyfikowane eksfolianty i substancje aktywne o działaniu przeciwbakteryjnym • Certyfikowane masła i oleje roślinne • Certyfikowane woski, krzemionki do kosmetyków mineralnych • Emulsje polimerowe nadające produktom balsamiczny, mleczny wygląd • Funkcjonalne bazy emulgujące, emulgatory, emolienty • Kompozycje zapachowe spełniające normy COSMOS, NaTrue, ÖKO-TEST • Konserwanty do kosmetyków naturalnych

x 2 m i grubości 50 nm jest nanomateriałem. Z technicznego punktu

• Łatwe w recepturowaniu polimerowe zagęstniki do emulsji i układów detergentowych

widzenia jest to absurd i oczywiście tego typu klasyfikacja nanomate-

• Micelarny kompleks do demakijażu

1 do 100 nm. Zgodnie z tą definicją płachta papieru o wymiarach 2 m

riałów nie była celem ustawodawcy. Przyczyną powstałej nieścisłości jest brak jednej, naukowo uzgodnionej definicji nanomateriałów. Różne

• Roślinny zamiennik retinolu

organy i instytucje badawcze stosują różne definicje nanomateriałów.

• Roślinny zamiennik kwasu hialuronowego

Najczęściej przyjmuje się, że granicą wielkości cząstek określającą

• Substancje aktywne do antyperspirantów spełniające 48 godzinną protekcję przed poceniem

nanomateriały jest 100 nm, a cząstka powinna mieć co najmniej jeden wymiar o tej wielkości. Jednak jak pokazuje przykład z płachtą papieru taka definicja nie jest precyzyjna. Oczywiście Komisja Europejska ma dostosować definicję nanomateriałów wraz z rozwojem naukowo-

• Substancje aktywne nowej generacji: peptydy obniżające wrażliwość skóry, odbudowujące strukturę skóry, przeciwdziałające utracie gęstości skóry

technicznym i postępem wiedzy na temat nanomateriałów. Czy jednak uzasadnione było ustanawianie wiążącej prawnie definicji, która już w momencie przygotowywania rozporządzenia była niedoskonała?

Rozporządzenie 2009/1223/WE wprowadza szereg obowiązków związanych z wprowadzeniem do obrotu kosmetyku zawierającego nanomateriały. Dla takich produktów wymagana będzie znacznie szersza

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

HSH Chemie Sp. z o.o. ul. Płowiecka 1; 04-501 Warszawa; tel. (022) 512 03 30, (022) 512 03 60. www.hsh-chemie.com

40 | produkcja notyfikacja, niż dla produktów konwencjonalnych. Zgodnie z artykułem 13 rozporządzenia przed wprowadzeniem produktu kosmetycznego do obrotu osoba odpowiedzialna, oprócz standardowego zakresu danych

• SCCS wydaje opinię w terminie sześciu miesięcy od wniosku Komisji, • jeżeli SCCS stwierdzi brak jakichkolwiek niezbędnych danych,

zgłasza Komisji następujące informacje:

Komisja żąda od osoby odpowiedzialnej dostarczenia ich przed

• obecność substancji w formie nanomateriałów i:

upływem wyraźnie wskazanego racjonalnie uzasadnionego terminu,

–

ich identyfikacja, w tym nazwa chemiczna (wg nomenklatury IUPAC) i inne oznaczenia określone w pkt 2 preambuły do

–

który nie podlega przedłużeniu, • SCCS wydaje ostateczną opinię w terminie sześciu miesięcy od

załączników II-VI,

podania dodatkowych danych. Opinia SCCS podawana jest do

dające się racjonalnie przewidzieć warunki narażenia.

wiadomości publicznej.

Tego typu wymagania nie będą nadmiernym obciążeniem, ponieważ wymienione dane są częścią dokumentacji produktu.

Jednak rozporządzenia wprowadza również dodatkowe wymagania

Biorąc pod uwagę możliwą konieczność wykonania dodatkowych badań w zależności od opinii SCCS, czas oczekiwania na decyzję Komisji może się wydłużyć nawet do półtora roku (zakładając 6

w zakresie notyfikacji, które będą trudne w realizacji i mogą się

miesięcy na opinię SCCS, 6 miesięcy na zebranie dodatkowych danych

przyczynić do ograniczenia innowacyjności w dziedzinie zastosowań

i 6 miesięcy na ostateczną opinię SCCS). Wątpliwe, czy jakikolwiek

nanomateriałów w kosmetykach.

producent zdecyduje się na tak długi czas oczekiwania i ewentualne

Zgodnie z artykułem 16, oprócz danych wymienionych wyżej, na

ryzyko konieczności wycofania produktu już wprowadzonego na rynek

sześć miesięcy przed wprowadzeniem do obrotu, osoba odpowiedzialna

w przypadku negatywnej opinii Komitetu. Biorąc pod uwagę brak

ma obowiązek zgłosić do Komisji Europejskiej co najmniej następujące

metodologii badawczych dedykowanych nanomateriałom i fakt, że wiele

informacje:

danych toksykologicznych nie jest dostępnych nawet dla substancji

• identyfikację nanomateriału w tym nazwę chemiczną (wg nomen-

konwencjonalnych – ryzyko jest znaczne.

klatury IUPAC) i inne oznaczenia określone w pkt 2 preambuły do załączników II-VI, • specyfikację nanomateriału w tym wielkość cząsteczek oraz właściwości fizyczne i chemiczne, • szacunkową ilość nanomateriałów zawartą w produktach kosmetycznych, jaką zamierza się wprowadzać rocznie do obrotu, • profil toksykologiczny nanomateriału, • dane dotyczące bezpieczeństwa nanomateriału z uwzględnieniem

Pewnym ułatwieniem może być fakt, że wymagania dodatkowej notyfikacji nie dotyczą produktów zawierających nanomateriały wykorzystywane jako barwniki, substancje promieniochronne lub substancje konserwujące, których użycie jest regulowane poprzez system list pozytywnych. Zgodnie z tym wyłączeniem, najczęściej wykorzystywany w kosmetykach nanomateriał - ditlenek tytanu - nie podlegałby przepisom artykułu 16.

Jednak i tu sprawa nie jest prosta: dotychczas system list obejmuje

kategorii kosmetyku, w którym został zastosowany,

wyłącznie formy konwencjonalne substancji. W preambule do załączni-

• dające się racjonalnie przewidzieć warunki narażenia.

ków III – VI wskazano wyraźnie: substancje wymienione w załącznikach III-VI nie obejmują nanomateriałów, chyba że są one wyraźnie podane.

Spośród wymaganych danych dokładna specyfikacja nanomateriału i profil toksykologiczny mogą być trudne do uzyskania. W chwili obecnej nie istnieją metodologie specyficzne dla oceny nanomateriałów zarówno

W chwili obecnej żadna z substancji wymienionych na listach nie jest jeszcze uregulowana dla dwóch form: konwencjonalnej i nano-.

Również w ocenie bezpieczeństwa produktu kosmetycznego

pod względem właściwości fizycznych (np. stopień rozdrobnienia) jak

przewidziano dodatkowe wymagania dla nanomateriałów. Zgodnie

i właściwości toksykologicznych i oceny ryzyka. Nie wiadomo więc,

z załącznikiem 1 (Raport Bezpieczeństwa Produktu Kosmetycznego)

w jaki sposób będą oceniane dane dotyczące bezpieczeństwa przez

podczas analizy właściwości toksykologicznych składników należy

Komisję Europejską. Czy ocena nanomateriałów za pomocą konwen-

zwrócić szczególną uwagę na możliwy wpływ wielkości cząstek, w tym

cjonalnych metod będzie wystarczająca do czasu opracowania metod

nanomateriałów na bezpieczeństwo użytej substancji. Jest to oczywiście

dedykowanych dla nanomateriałów?

uzasadnione faktem, że niektóre nanomateriały mogą wykazywać odmienne właściwości, niż materiały konwencjonalne. Jednak wobec

Jednak z perspektywy producenta, który zamierza wprowadzić produkt

braku specyficznych metodologii dla oceny nanomateriałów, również nie

do obrotu najbardziej dyskusyjne są: konieczność notyfikacji na 6 miesięcy

jest jasne, w jaki sposób ten zapis będzie realizowany i egzekwowany

przed wprowadzeniem do obrotu i postępowanie po notyfikacji.

przez instytucje nadzorujące.

Zgodnie z artykułem 16: • w przypadku gdy Komisja będzie miała wątpliwości co do bezpieczeństwa nanomateriału, zwraca się niezwłocznie do SCCS

Rozporządzenie 2009/1223/WE wprowadza także szereg uregulowań w zakresie informowania konsumentów o nanomateriałach zawartych w produktach kosmetycznych.

o wydanie opinii w sprawie bezpieczeństwa tych nanomateriałów dla

Przede wszystkim, zgodnie z artykułem 19 dotyczącym oznakowania

zastosowania w określonych kategoriach produktów kosmetycznych

wszystkie składniki kosmetyku zastosowane w postaci nanomateriałów

oraz dających się racjonalnie przewidzieć warunków narażenia.

mają być wyraźnie wskazane w wykazie składników, poprzez dodanie

Komisja podaje te informacje do wiadomości publicznej,

przyrostka „nano” w nawiasie po nazwie składnika.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

reklama

Ponadto, zgodnie z artykułem 16: „do 11 stycznia 2014 Komisja

stosowania w kosmetykach, opracowanie metod oceny nanomate-

udostępni wykaz wszystkich nanomateriałów stosowanych w produktach

riałów przez SCCS, ocenę i autoryzację przez SCCS bezpieczeństwa

kosmetycznych wprowadzanych do obrotu, łącznie z nanomateriałami

każdego produktu zawierającego nanomateriały przed jego wprowa-

stosowanymi jako barwniki, substancje promieniochronne i substancje

dzeniem do obrotu.

konserwujące, podanymi w oddzielnej sekcji, ze wskazaniem kategorii produktów kosmetycznych i dających się racjonalnie przewidzieć warunków narażenia. Wykaz ten jest następnie regularnie aktualizowany i podawany do wiadomości publicznej”.

Wydaje się, że tego typu uregulowania, jeśli nie zostaną

Aktualne stanowisko SCENIHR nt. oceny ryzyka nanomateriałów W styczniu 2009 została opublikowana opinia Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks na temat oceny ryzyka nanomateriałów 11. Jest to najbardziej aktualne stanowisko Komitetu

poparte rzetelną edukacją konsumentów, mogą spowodować błędne

(oraz instytucji naukowych Komisji Europejskiej) w tym zakresie.

postrzeganie ryzyka stosowania nanomateriałów. Mogą również

Komitet stwierdził w opinii, że ocena ryzyka nanomateriałów powinna

zostać wykorzystane w sposób niemerytoryczny przez organizacje

być podejmowana na zasadzie case-by-case, jednak nie ma przesłanek

aktywistyczne w kampaniach „any-nano”. Nanomateriały zostały

dla traktowania nanomateriałów jako generalnie bardziej toksyczne, niż

bowiem wyróżnione spośród wszystkich grup substancji stosowa-

materiały konwencjonalne: „(...) the hypothesis that smaller means more

nych jako składniki kosmetyków, co sugeruje ich „wyjątkowość”,

reactive, and thus more toxic, cannot be substantiated by the published

włączając bezpieczeństwo i ryzyko dla zdrowia ludzi.

data. In this respect nanomaterials are similar to normal chemicals/sub-

Poziom merytoryczny dotychczasowej debaty publicznej na temat

stances in that some may be toxic and some may not. As there is not yet

bezpieczeństwa nanomateriałów jest dość niski. Większość dostępnych

a generally applicable paradigm for nanomaterial hazard identification,

raportów traktujących o „potencjalnej szkodliwości” nanomateriałów

a case-by-case approach for the risk assessment of nanomaterials is still

publikowana była raczej przez organizacje aktywistyczne, niż naukowe,

recommended”.

a więc z niewielkim udziałem ekspertów w dziedzinach takich, jak chemia

Opinia SCENIHR wydaje się głosem rozsądku wśród wielu dostępnych raportów dotyczących bezpieczeństwa nanomateriałów,

czy toksykologia.

Podstawowym argumentem organizacji konsumenckich w debacie

a publikowanych często przez organizacje bardziej aktywistyczne,

nad oznakowaniem nanomateriałów jest zazwyczaj konieczność

niż merytoryczne. Szkoda, że ukazała się tuż przed głosowaniem

zapewnienia konsumentowi świadomego wyboru. Jest to oczywiście

w Parlamencie poprawek do rozporządzenia kosmetycznego. Być może

argument słuszny. Wolność świadomego wyboru jest niezbywalnym

jej wcześniejsza publikacja i dodatkowy czas na debatę pozwoliłyby na

prawem każdego konsumenta. Jednak co oznacza hasło „świadomy

weryfikację niektórych uregulowań wprowadzonych dla nanomateriałów

wybór” w przypadku nanomateriałów? Jako chemik od dłuższego czasu

w rozporządzeniu 2009/1223/WE.

obserwujący debatę na temat bezpieczeństwa nanomateriałów nie jestem przekonana, że znaczący odsetek średnio dobrze zorientowanych

Nanomateriały – prace techniczne na poziomie

konsumentów ma wystarczającą wiedzę, aby zrozumieć co oznacza

międzynarodowym

wybór kosmetyku „z nano – czy bez?”.

Aktualnie Komitet Techniczny Międzynarodowej Organizacji ds.

Nie jest to przecież wybór między kosmetykiem „mniej lub bardziej

Standaryzacji ISO - TC 229 Nanotechnologies opracowuje około

bezpiecznym”. Analiza przeprowadzona przez Komisję Europejską9

40 projektów norm w zakresie: terminologii, definicji, metod badania

w 2001 roku wskazywała, że konsumenci nie rozumieją terminu

nanocząstek, w tym pomiarów rozmiaru oraz oceny toksyczności i ryzyka

nanotechnologia.

stosowania nanomateriałów.

Czy pod względem legislacyjnym mogło być gorzej? Podczas

Komitet Techniczny ISO TC 217 Cosmetics podpisał porozumienie

prac nad projektem rozporządzenia, zwłaszcza na ostatnim etapie

z komitetem ds. nanotechnologii w zakresie monitorowania tych

prac - w Parlamencie Europejskim10 pojawiały się propozycje,

projektów norm ISO, które mogą mieć zastosowanie dla przemysłu

których realizacja byłaby w praktyce mało realna. Obejmowały

kosmetycznego. Biorąc pod uwagę uregulowania wprowadzone roz-

one: utworzenie listy pozytywnej nanomateriałów dozwolonych do

porządzeniem 2009/1223/WE takie dokumenty techniczne mogę mieć

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

42 | produkcja w przyszłości duże znaczenie w realizacji wymagań prawnych w zakresie

Podsumowanie

tworzenia dossier i oceny bezpieczeństwa kosmetyków zawierających nanomateriały.

Spośród projektów przygotowywanych przez ISO TC 229 dotychczas

Kosmetyki naturalne i nanomateriały to dwa „gorące” tematy branży kosmetycznej. W obu przypadkach rozwiązania prawne nie są adekwatne do stanu wiedzy i aktualnego rozwoju rynku.

zidentyfikowano 15 dokumentów jako potencjalnie przydatne do zastosowania w przemyśle kosmetycznym:

W przypadku kosmetyków naturalnych uregulowania nie nadążają za stanem faktycznym, jednak aktualne projekty techniczne czy legislacyjne nie

Projekty norm ISO dotyczące nanomateriałów o możliwym zastosowaniu w przemyśle kosmetycznym ISO/CD 10801 Nanotechnologies -- Generation of nanoparticles for inhalation toxicity testing ISO/CD 10808 Nanotechnologies -- Monitoring nanoparticles in inhalation exposure chambers for inhalation toxicity testing ISO/AWI TR 11808 Nanotechnologies -- Guidance on nanoparticle measurement methods and their limitations ISO/AWI TS 11937-1 Nanotechnologies -- Nano-titanium dioxide -- Part 1: Characteristics and measurement methods ISO/AWI TR 13014 Nanotechnologies - Guidance on physico-chemical characterization of engineered nanoscale materials for toxicologic assessment ISO/AWI TR 13121 Nanotechnologies - Nanomaterial Risk Evaluation Framework ISO/WD TR 12802 Nanotechnologies - Terminology and nomenclature – Framework ISO/AWI TS 12805 Nanomaterials - Guidance on specifying nanomaterials ISO/WD TS 11751 Terminology and definitions for carbon nanomaterials ISO/NP TS 11937-2 Nanotechnologies -- Nano-titanium dioxide -- Part 2: Specifications in selected ISO/AWI 12025 Nanomaterials -- General framework for determining nanoparticle content in nanomaterials by generation of aerosols ISO/AWI TS 12144 Nanotechnologies -- Core terms -- Terminology and definitions ISO/AWI TS 12843 Nanotechnologies - Terminology for medical, health and personal care applications ISO/AWI TS 12921 Nanotechnologies - Terminology and definitions for nanostructured materials ISO/AWI 13013 Nanotechnologies -- Terminology for nanoscale measurement and instrumentation Przyszłość nanomateriałów w przemyśle kosmetycznym Jak wspomniano, „nadregulacja” w dziedzinie zastosowań nanomateriałów w kosmetykach może prowadzić do błędnego postrzegania ryzyka

stanowią ryzyka ograniczenia dalszego rozwoju sektora. Ważną siłą napędową tego sektora jest dobre postrzeganie kosmetyków naturalnych przez konsumentów, jako „biozgodnych”, a często nawet „bardziej bezpiecznych”.

przez konsumentów. Istnieje pewne ryzyko ograniczenia stosowania

W przypadku nanomateriałów stosowanych w kosmetykach

nanomateriałów w kosmetykach z powodów pozamerytorycznych

wydaje się, że nowe uregulowania prawne są nadmierne w stosunku do

i zahamowania innowacyjności w tej dziedzinie.

aktualnego zakresu zastosowań a także stanu wiedzy. Biorąc pod uwagę

Czy jednak ryzyko to jest na tyle znaczące, aby nanomateriały mogły

postrzeganie społeczne tej grupy składników kosmetyków wydaje się, że

stać się nowym GMO? Czy czeka nas powstanie segmentu produktów

ryzyko zahamowania innowacyjności w tym segmencie i jego dalszego

„nanotechnology free”?

rozwoju jest znaczne.

Badanie psychometryczne wykazują, że jakość badań i stanowisk ośrodków naukowych, rozwiązania prawne podejmowane przez instytucje ustawodawcze oraz postrzeganie społeczne są ściśle ze sobą powiązane i zjawisko dotyczy to również nanotechnologii12,13,14. Uchybienia w metodach badań prowadzonych przez ośrodki badawcze mogą prowadzić do fałszywego obrazu ryzyka i negatywnego postrzegania

1

2

3

problemu przez konsumentów. Dbałość o rzetelność i przejrzystość metod badawczych i użycie odpowiednich metod oceny są niezbędne podczas oceny ryzyka nowych technologii. W tworzeniu spójnego obrazu nowej technologii równie ważna jest rola instytucji ustawodawczych, szczególnie zapewnienie wysokiego poziomu debaty publicznej i wpro-

4

6

5

7 8

9

wadzanie rozwiązań prawnych adekwatnych do stanu nauki. Niewłaściwe rozwiązania legislacyjne mogą pogłębić brak zaufania konsumentów do danej technologii nawet, jeśli nie jest to uzasadnione merytorycznie.

Tym bardziej istotna wydaje się przejrzysta ocena własności i ryzyka stosowania nanomateriałów. Jedną z możliwości jest tu zastosowanie

10 11

12

13

przyszłych norm ISO do oceny ryzyka nanomateriałów. Może to ułatwić realizację wymagań rozporządzenia 2009/1223 i jednocześnie zwiększyć zaufanie konsumentów i instytucji ustawodawczych do zastosowań nowych, innowacyjnych nanomateriałów.

1/2010

The European Market for NATURAL COSMETICS (2009 Edition), http://www.organicmonitor.com/100260.htm NATURAL COSMETIC PRODUCTS, Committee of Experts on Cosmetic Products http://www.coe.int/t/e/social_cohesion/soc-sp/natcosE.pdf M. Siekierski, Certification of Natural Cosmetics in 2009; Unified COSMOS Standards and NaTrue Requirements, SOEFW Journal (Polish Edition) Vol. 2, 2-2009, 23-31 http://www.cosmos-standard.org/ http://www.natrue-label.com/ http://www.freedoniagroup.com/World-Nanomaterials. html http://www.nanowerk.com/spotlight/spotid=1792.php Wakefield G. Nanomaterials: costs and opportunities, Nanotoday, 3-4 (2008) 48 European Commission, Eurobarometer Survey on Europeans, Science and Technology, Brussels, 2001 http://www.europarl.europa.eu/oeil/file.jsp?id=5598862 http://ec.europa.eu/health/archive/ph_risk/ committees/04_scenihr/docs/scenihr_o_023.pdf Siegrist M., Keller C., Kastenholz H., Frey S., Wiek A., Laypeople’s and Experts’ Perception of Nanotechnology Hazards, Risk Analysis, 2007, 27, 59-69 Gaskell, G., Ten Eyck, T., Jackson, J., & Veltri, G., Public attitudes to nanotechnology in Europe and the United States. Nature Materials, 2004, 3, 496.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 43

Najistotniejszy nosiciel i twórca życia proteiny Mirosława Przybył Specjalista ds. handlu i marketingu Proteina

Jak większość z nas wie, włosy i paznokcie żyją, rosną i muszą być właściwie odżywiane – tak jak wiele innych tkanek.

Są one wytworami ludzkiej skóry, a ich podstawowym budulcem jest specjalne białko zwane keratyną.

Keratyna i jedwab w preparatrach do włosów i paznokci Dla zdrowia włosów bardzo istotnym składnikiem biologicznym tego białka jest siarka, powiązana z aminokwasami - cysteiną (około 17% składu włosów) i metioniną (0,5%). Od tego bowiem, czy organizm otrzyma odpowiednią ilość siarki i innych niezbędnych składników pokarmowych do wytworzenia aminokwasów i białek, zależy bujność i grubość włosów oraz ich połysk i sprężystość. Cebulka włosów jest zasilana przez naczynia krwionośne substancjami odżywczymi, które codziennie jemy. Udowodniono, że włosy, którym brakuje podstawowych składników budulcowych oraz witamin i minerałów czerpanych z pożywienia przetłuszczają się, chorują i wypadają. Zaś włosy nasycone tym co lubią odwdzięczają się pięknym blaskiem i jedwabistą miękkością.

Co sprawia, że nasze włosy i paznokcie nie zawsze wyglądają tak, jakbyśmy sobie tego życzyli?

Badania wykazały, że niezadowalający wygląd włosów i paznokci najczęściej jest skutkiem ich zniszczenia w wyniku działania różnych czynników o charakterze mechanicznym i chemicznym (czesanie i szczotkowanie włosów, promienie UV, zanieczyszczenia środowiska, intensywne zabiegi fryzjerskie, agresywne środki myjąco – czyszczące itp.).

Na szczęście głodne, niedożywione i zniszczone włosy i paznokcie potrafią czerpać swoje ulubione składniki budulcowe z preparatów kosmetycznych zawierających keratynę, która często ze względów marketingowych bądź dla podkreślenia źródła jej pozyskania (wełna), nazywana jest kaszmirem.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

44 | surowce Paznokcie należą obok włosów do jednych z ważniejszych elementów anatomicznych o znaczeniu estetycznym. Pełnią też wiele funkcji, które ułatwiają codzienne życie. Ułatwiają chwytanie, chronią opuszki palców przed urazami, zwiększają zdolność manipulowania drobnymi przedmiotami i zwiększają wrażliwość dotykową. Ponadto swoim wyglądem odbijają stan naszego organizmu i mogą służyć jako element diagnostyczny chorób układowych i skóry.

Na wygląd i kształt paznokci mogą niekorzystnie wpływać zarówno czynniki wewnętrzne takie jak nieodpowiednia dieta i niedobory pokarmowe, choroby przemiany materii, schorzenia narządów wewnętrznych jak i czynniki zewnętrzne: wiatr, wilgoć, temperatura, detergenty itp. Szczególnie detergenty zawarte w płynach do mycia naczyń, do prania, czy też niektóre składniki myjące zawarte np. w mydłach i płynach do kąpieli albo niektóre emalie i lakiery do paznokci mogą wysuszać naskórek i paznokcie powodując ich pękanie. A przecież wypielęgnowane dłonie i paznokcie są wizytówką i ozdobą każdego człowieka.

Dbajmy więc o właściwą dietę pokarmową bogatą w żelazo, witaminy, magnez, krzem oraz cynk i starajmy się unikać wszelkich chemicznych środków czyszczących, które w swoim składzie nie zawierają aktywnych substancji chroniących nasz naskórek i paznokcie przed wysuszaniem (np. proteiny jedwabiu, keratyny czy rozpuszczalny kolagen). Jeśli już dopuścimy do tego, że nasza skóra rąk i paznokcie są wysuszone i pękają, stosujmy preparaty kosmetyczne zawierające naturalne Z czego składa się włos?

Włosy, podobnie jak mięśnie, skóra i paznokcie składają się z aminokwasów - mikroskopijnych cząsteczek, z których zbudowane są proteiny. Włosy mogą aż w 90 procentach składać się z aminokwasów keratyny, dlatego te cząsteczki mają zasadnicze znaczenie dla ich wyglądu i zdrowia. Jednak z czasem włos traci budujące go aminokwasy.

Wykazano, że w ciągu średnio 3 lat wzrostu włosa zawartość aminokwasów w jego wnętrzu spada o 50 procent.

Utrata tych maleńkich cząsteczek może mieć poważne skutki dla wyglądu włosów. W wyniku spadku zawartości aminokwasów, z czasem nasze włosy zaczynają się łatwiej plątać, stają się szorstkie i matowieją.

Ubytek aminokwasów może spowodować utratę połysku oraz odporności włosa na uszkodzenia.

Stąd, by przywrócić włosom dokładnie takie same aminokwasy jak te, które zostały utracone, a przez to przywrócić ich zdrowy wygląd, powinno się uzupełniać niedobór aminokwasów poprzez codzienne sto-

składniki budulcowe naszej skóry i paznokci tj. rozpuszczalny kolagen, elastynę i keratynę.

Jeśli chcemy zregenerować i odżywić skórę lub jej wytwory – włosy i paznokcie – zniszczone i przesuszone, POWINNIŚMY dostarczać im kolagen, elastynę i keratynę – ich własne białka budulcowe, by zregenerować uszkodzoną strukturę.

Keratyna Keratyna jest białkiem włóknistym naskórka i jego produktów takich jak włosy i paznokcie. Jest białkiem nierozpuszczalnym, różniącym się od innych protein zawartością cystyny, aminokwasem zawierającym duże ilości siarki.

Keratyna w postaci hydrolizatów rozpuszczalnych w wodzie znajduje

sowanie preparatów zawierających w swoim składzie keratynę. Cząstki

szerokie zastosowanie w preparatach:

keratyny wnikają głęboko do wnętrza włosa wypełniając ubytki w jego

1. do włosów

strukturze. Dzięki stosowaniu szamponów, odżywek i innych preparatów

Poprzez wbudowywanie się cząsteczek hydrolizatu keratyny w uszko-

do włosów zawierających keratynę pozwalamy naszym zniszczonym

dzone miejsca osłonek włosów uzupełniany jest niedobór naturalnych

włosom czerpać z nich ich własny składnik budulcowy.

składników budujących strukturę włosa. Dzięki takiemu działaniu, włosy ulegają wyraźnemu wzmocnieniu, zwiększa się ich objętość, przywraca

Z czego składają się paznokcie?

Paznokcie, podobnie jak włosy są zrogowaciałym wytworem naskórka, powstającym z żywych keratynocytów, które przekształcają się w martwe zrogowaciałe komórki. Ściany komórek grubieją, usztywniają

połysk i zdrowy wygląd. Ta cecha hydrolizatów keratyny jest wykorzystywana w produkcji preparatów o działaniu silnie regenerującym (preparaty do włosów słabych, zniszczonych, przesuszonych i łamliwych).

Natomiast poprzez wytwarzanie koloidów ochronnych, hydrolizaty

się i łączą w wyniku czego, powstaje warstwa rogowa zbudowana

keratyny zabezpieczają włosy przed szkodliwym działaniem środków utlenia-

z twardej keratyny.

jących (farby, rozjaśniacze do włosów) i redukujących (trwałe ondulacje).

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 45 Zastosowanie hydrolizatów keratyny w preparatach do regenerowania

Naturalne białko keratyny nie może być wprowadzone do preparatów

i pielęgnowania włosów pozwala utrzymać właściwy poziom nawilżenia

kosmetycznych bez uprzednich przekształceń chemicznych, głównie

skóry i włosów, a dzięki zawartości siarki, która korzystnie oddziaływuje

z powodu bardzo słabej rozpuszczalności w wodzie i całkowitego braku

na skórę likwidując jej stany zapalne, mogą być z powodzeniem stosowa-

rozpuszczalności w alkoholach oraz tłuszczach. Dlatego w preparatach

ne w szamponach i preparatach przeciwłupieżowych.

kosmetycznych znajdują zastosowanie hydrolizaty keratyny, które są

Dodatek hydrolizatu keratyny do szamponów, zmniejsza agresywne działanie klasycznych środków myjących sprawiając, że szampon działa bardzo łagodnie i nadaje się do codziennego stosowania.

Hydrolizat keratyny posiada także silne własności pianotwórcze

rozpuszczalne zarówno w wodzie, jak i alkoholach.

Hydrolizaty keratyny są cennymi klasycznymi substancjami aktywnymi o działaniu kondycjonującym i regenerującym w kosmetykach do pielęgnacji i upiększania włosów. Przewaga hydrolizatów keratyny nad

i dlatego jest zalecany do produkcji wszelkiego typu preparatów w formie

innymi związkami o podobnym działaniu polega na ich zdolności do wni-

pianki (balsamy, lakiery i farby do włosów, płyny do trwałej ondulacji,

kania w głąb i trwałego wiązania się z łańcuchami keratynowymi włosa,

preparaty do/po goleniu).

dzięki czemu poprawia się ich wygląd i właściwości: wytrzymałość mechaniczna, sztywność, podatność na skręcanie i układanie.

2. do paznokci

Poprzez wbudowywanie się cząsteczek w uszkodzone miejsca

Hydrolizat keratyny regeneruje strukturę uszkodzonej płytki paznok-

osłonek włosów powstające pod wpływem niszczących czynników

ciowej i powoduje jej utwardzenie i wzmocnienie, zapobiega łamaniu się

chemicznych, fizycznych (słońce, wiatr) i mechanicznych

i rozdwajaniu paznokci. Szczególnie zalecany jest do produkcji kremów

(czesanie, szczotkowanie), hydrolizaty keratyny uzupełniają

do rąk i paznokci oraz odżywek do paznokci:

niedobór naturalnych składników budujących strukturę włosa.

• żółtych z przebarwieniami,

Dzięki takiemu działaniu, włosy ulegają wyraźnemu wzmocnieniu

• zniszczonych i rozdwajających się,

i w sposób zauważalny zwiększa się ich objętość, przywraca

• cienkich i skłonnych do pękania,

połysk i zdrowy wygląd.

• łamliwych, • z wysuszonym i pękającym naskórkiem, oraz preparatów maskujących nierówności paznokcia i stanowiących podkład pod emalię.

Zastosowanie: • Odżywki i lakiery do włosów oraz paznokci, • Płyny po goleniu, • Szampony i preparaty p/łupieżowe, • Preparaty do stylizacji włosów, • Płyny do trwałej ondulacji i rozjaśniania włosów, • Preparaty w formie pianki, • Odżywki regenerujące do włosów (typu „włos w płynie”), • Kremy do rąk i paznokci, • Farby do włosów, • Preparaty do intensywnej regeneracji zniszczonych włosów, • Preparaty kondycjonujące

Hydrolizaty keratyny wykazują największe powinowactwo do włosów silnie uszkodzonych i osłabionych, podczas gdy zdrowe włosy wchłaniają tylko nieznaczne ich ilości.

Keratyna w fryzjerskich preparatach do włosów Jak wyżej wspomniano, włosy należą do nabłonkowych wytworów skóry,

Zjawisko wypełniania ubytków w keratynowej strukturze włosów przez hydrolizaty keratyny jest wykorzystywane w środkach do

podobnie jak paznokcie i sierść ssaków. Każdy włos zbudowany jest z części

pielęgnacji i regeneracji włosów słabych, zniszczonych, przesuszonych

zewnętrznej – łodygi oraz ukrytego w skórze korzenia.

i łamliwych w wyniku intensywnych zabiegów fryzjerskich takich jak

W macierzy mieszka włosowego, będącego częścią korzenia, produkowane

trwała ondulacja, farbowanie i rozjaśnianie. Szczególnie niezbędna jest

jest białko z grupy skleroprotein – keratyna. Keratyna jest też głównym

obecność hydrolizatów keratyny w specyficznych środkach do włosów

budulcem łodygi włosa, odpowiedzialnym za właściwości fizykochemiczne

np. w płynach do trwałej ondulacji.

włosów, a także ich wygląd, kondycję i jakość. Najważniejsza strukturalna

Proces trwałej ondulacji polega, bowiem na rozrywaniu wiązań

część łodygi włosa – czyli kora – jest zbudowana ze skręconych włókienek

dwusiarczkowych między łańcuchami keratynowymi, przy pomocy silnych

keratyny związanych ze sobą poprzecznymi wiązaniami dwusiarczkowymi.

środków chemicznych, a następnie ich ponownej odbudowie i zawsze niesie

Keratyna wchodzi również w skład zewnętrznej osłony włosa, której stan

duże ryzyko poważnych uszkodzeń struktury włosa. Hydrolizaty keratyny

odpowiedzialny jest za połysk, gładkość i wrażliwość włosów na działanie

są więc w procesie trwałej ondulacji idealnym środkiem kondycjonującym

różnych szkodliwych czynników zewnętrznych.

i regenerującym, ponieważ trwale łączą się z włosami silnymi wiązaniami

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

46 | surowce chemicznymi, analogicznymi do naturalnych. Wtedy nawet wielokrotne mycie włosów nie powoduje usunięcia lub wypłukania przyłączonych fragmentów keratyny. Taki efekt obserwuje się jednak tylko wówczas, gdy hydrolizat keratyny jest dodany bezpośrednio do płynu ondulujaco–redukującego lub do płukania włosów bezpośrednio przed utrwaleniem skrętu. Dodatek hydrolizatu keratyny do utrwalacza, czy też nawet codzienne stosowanie lotionów i odżywek zawierających hydrolizat keratyny nie spowoduje tak długotrwałego efektu. Hydrolizaty keratyny wykazują nie tylko ochronno-regenerujące działanie w czasie procesu trwałej ondulacji, ale wpływają również korzystnie na trwałość skrętu. Systematyczne płukanie włosów lotionami z wysoką zawartością hydrolizatu keratyny lub stosowanie specjalistycznych odżywek keratynowych, hamuje naturalny proces stopniowego rozwijania się loczków, spowodowany pękaniem i rozrywaniem utrzymujących je dwusiarczkowych wiązań keratynowych. Obok zdolności wypełniania ubytków w strukturze włosów i sklejania rozszczepionych łańcuchów, hydrolizaty keratyny mają własności nawilżające i regulujące wilgotność, dlatego pozwalają utrzymać właściwą zawartość wody wewnątrz włókien keratynowych oraz właściwy poziom nawilżenia skóry, przez co chronią włosy i skórę przed ich nadmiernym wysychaniem i zapewniają włosom odpowiednią sprężystość, elastyczność i miękkość.

Kolejny rodzaj działania hydrolizatów keratyny to ochrona włosów przed szkodliwym działaniem środków chemicznych pochodzących zarówno z otoczenia jak i stosowanych w zabiegach fryzjerskich (środki utleniające - farby, rozjaśniacze do włosów i redukujące - trwałe ondulacje) poprzez wytwarzanie na powierzchni włosa koloidów ochronnych, które pozostają na powierzchni nawet po spłukaniu kosmetyku zawierającego w swoim składzie hydrolizat keratyny (szampon, balsam do włosów, lotion itp.).

Rozpuszczalna proteina jedwabiu Proteina jedwabna zalicza się do klasy białek „obcych” dla ciała ludzkiego, jednak ze względu na swe własności oraz ogromne podobieństwo w swoim składzie chemicznym do protein występujących w skórze i włosach, jest często stosowana w preparatach kosmetycznych. Ponadto posiada ładunek elektrostatyczny przeciwny do ładunku skóry i włosów, dzięki czemu sprawia, że kosmetyk posiadający w swoim składzie proteinę jedwabną silnie przywiera do powierzchni.

Zhydrolizowane białko jedwabiu wykazuje szeroki zakres mas cząsteczkowych począwszy od wolnych aminokwasów na polipeptydach o dłuższym łańcuchu skończywszy. Dzięki czemu łączy w sobie własności zwilżające, błonotwórcze i regeneracyjne.

W preparatach do pielęgnacji włosów, aminokwasy białka jedwabiu penetrując do wnętrza włosów i naskórka skóry głowy, zwiększają zatrzymywanie wilgoci i w ten sposób poprawiają podatność włosów na układanie, zapobiegają ich elektryzowaniu się, nadają im elastyczność, zdrowy wygląd, miękkość i jedwabisty połysk oraz zapewniają efekt przyjemnego i długotrwałego uczucia świeżości skóry głowy.

W odżywkach do włosów ( „włos w płynie”), w obecności keratyny, uzupełniającej niedobór naturalnych składników budujących strukturę włosa, zhydrolizowane białko jedwabiu intensywnie regeneruje włosy słabe i zniszczone zabiegami fryzjerskimi oraz szkodliwymi czynnikami środowiska.

Polipeptydy o długim łańcuchu i wysokiej masie cząsteczkowej wchodzące w skład zhydrolizowanego białka jedwabiu, posiadają silne właściwości błonotwórcze. Tworzą one rodzaj cieniutkiego filmu/błonki ochronnej na powierzchni włosów/skóry, zwiększając tym wrażenie przyjemnego dotyku oraz poprawiając czesalność włosów.

Ponadto, obecna na powierzchni włosa warstewka może spełniać – poza utrzymaniem równowagi wodno–tłuszczowej – jeszcze jedną funkcję. Powoduje ona mianowicie specyficzne „uszczelnianie” powierzchni i nie dopuszcza

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 47 do wnętrza obecnych w powietrzu substancji chemicznych stanowiących składniki zanieczyszczeń przemysłowych i spalin z pojazdów mechanicznych. Mechanizm tego działania nie jest do końca wyjaśniony i nie polega wyłącznie na mechanicznym zatrzymywaniu szkodliwych chemikaliów. Najprawdopodobniej w grę wchodzą złożone procesy związane z aktywnością chemiczną warstewki hydrolizatu. Tego typu działanie hydrolizatów jedwabiu jest niezwykle istotne dla mieszkańców dużych aglomeracji przemysłowych.

Zastosowanie: • Odżywki do włosów i paznokci, • Tusze do rzęs, •

Żele do pielęgnacji skóry i włosów,

• Płyny i balsamy po goleniu, • Kremy do rąk, • Płyny do trwałej ondulacji, • Serum, odżywki, żele, pianki i lakiery do włosów, •

Preparaty do rozjaśniania włosów,

• Delikatne szampony do codziennego stosowania, • Farby do włosów, Szampony kondycjonujące i nawilżające, •

Szampony koloryzujące,

• Balsamy kondycjonujące, • Odżywki typu „włos w płynie”, • Kompleksy odżywcze w ampułkach, • Nabłyszczacze, • Lotiony, •

Płyny i balsamy po goleniu, • Szampony, odżywki, balsamy i maski rewitalizujące włosy osłabione, suche i zniszczone • Preparaty do modelowania i stylizacji włosów Dozowanie białek Zalecana doza zarówno przy zastosowaniu jednej proteiny jak i całego zestawu wynosi średnio 2-5% w przypadku białek i hydrolizatów w roztworze oraz 0,2 – 1% w przypadku białek i hydrolizatów w proszku.

Tak więc, przy zastosowaniu w produkcji zestawu hydrolizatów białkowych, zarówno rodzaj jak i proporcje pomiędzy poszczególnymi białkami należy ustalać indywidualnie w zależności od dominującej cechy wyrobu gotowego, jaką chce się uzyskać.

Ponadto, przy ustalaniu proporcji pomiędzy poszczególnymi białkami i ich stężeń w preparacie do włosów należy uwzględnić ich przeznaczenie i czas pozostawania na włosach. Jeśli preparat ma długo pozostać na włosach (np. lakier do włosów) stężenie białek może być znacznie mniejsze niż w przypadku pianek, po zastosowaniu, których z reguły płucze się włosy. Jeśli zaś preparaty mają mieć silne własności regenerujące (np. maski do włosów) wówczas stężenie białek może być nawet 5%.

Generalnie produkty białkowe z grupy skleroprotein – klasyczne naturalne substancje czynne – jeśli dodane są do preparatów do włosów, pełnią szereg funkcji począwszy od utrzymywania właściwej zawartości wody we włosach poprzez wzmocnienie i regenerację struktury uszkodzonych włosów i kończąc na ich ochronie przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych, mechanicznych i atmosferycznych.

I tak: • Hydrolizaty keratyny mające działanie kondycjonująco– regenerujące wzmacniają i regenerują strukturę

uszkodzonych włosów przywracając im połysk i zdrowy wygląd (szczególnie zalecane do włosów zniszczonych działaniem czynników chemicznych, mechanicznych i atmosferycznych); • Rozpuszczalne białka jedwabiu przyczyniają się do zwiększenia objętości włosów, poprawy czesalności, zmniejszają szorstkość nadając włosom jedwabisty chwyt, ponadto mają działanie antyelektrostatyczne.

•

Rozpuszczalny kolagen działa przede wszystkim nawilżająco (szczególnie zalecany do włosów suchych);

•

Hydrolizaty elastyny posiadają zdolność pobudzania porostu włosów i powstrzymują zdolność ich alkalicznego

pęcznienia, nawilżają, uelastyczniają i zwiększają sprężystość włosów.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

artykuł sponsorowany

48 | surowce

Poliglicerole istotne składniki świata odnawialnych surowców kosmetycznych Dr. Hans Henning Wenk Dr. Jürgen Meyer Evonik Goldschmidt GmbH

Sustainability – czyli zrównoważony rozwój to określenie, które w ostatnim czasie stało się bardzo popularne jako element publicznej dyskusji na temat naszej wspólnej odpowiedzialności za globalne zmiany klimatyczne. Świadomi jej konsumenci zaczęli szukać bardziej naturalnych, tzw. „zielonych” produktów. Ustawodawcy zaś kładą coraz większy nacisk na ekotoksyczność oraz biodegradację stosowanych w przemyśle składników. Idea zrównoważonego rozwoju coraz częściej wpływa na decyzję o zakupie dóbr, również kosmetyków. Konsumenci nie chcą jednak, rezygnować z funkcjonalności nabywanych produktów. Nawet te bardziej przyjazne dla środowiska muszą spełniać ich oczekiwania w zakresie aplikacji i skuteczności działania.

Wymagania stawiane współczesnym produktom kosmetycznym

Prowadzone aktualnie prace nad produktami o lepszym profilu

mogą zostać spełnione np. poprzez zastosowanie estrów poliglicero-

biodegradacji są wynikiem nie tylko wymagań konsumentów lecz

lu. Szczegóły znajdą Państwo w niniejszym artykule.

także ustawodawców.

Zrównoważony rozwój

Wydajność i skuteczność stosowanych składników

Kierowanie się zasadą zrównoważonego rozwoju to działanie, które „spełnia teraźniejsze potrzeby nie pogarszając możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia własnych”.

W przypadku produktów kosmetycznych zrównoważony rozwój

Dla tworzących receptury technologów oznacza to poprawę stabilności, większą elastyczność stosowania, łatwiejszą pracę ze składnikiem oraz jego funkcjonalność w recepturze.

można osiągnąć: • korzystając z odnawialnych źródeł surowców

Dla użytkowników kosmetyków może to być łatwiejsza aplikacja,

• stosując bardziej skoncentrowane produkty

lepsze odczucie na skórze czy ładniejszy wygląd produktu. Tylko

• poprawiając biodegradację i zmniejszając poziom toksyczności

kontynuacja badań nad nowymi rozwiązaniami może przynieść efekty

dla środowiska • stosując bardziej efektywne (również energooszczędne) metody

w postaci większej oferty skutecznych, a zarazem przyjaznych dla środowiska produktów kosmetycznych.

produkcji

Produkty etoksylowane W przypadku produkcji emulsji kosmetycznych ogrzewanie/

Składniki powstające na drodze etoksylacji, tzw. PEG-i są bardzo

chłodzenie oraz szybkie mieszanie są etapami wymagającymi dużych

często wykorzystywane w kosmetykach i chemii gospodarczej jako

nakładów energii. Technologie pozwalające na ich ograniczenie lub

emulgatory, solubilizatory, zagęstniki, środki dyspergujące itp.

całkowitą eliminację mogą mieć istotne znaczenie dla bilansu zużycia energii.

Zastosowanie składników pochodzących ze źródeł odnawialnych na stałe weszło już do praktyki przemysłu kosmetycznego.

1/2010

Pomimo, że są to tak uniwersalne składniki wciąż poszukuje się produktów alternatywnych, niezawierających ropopochodnych tlenków etylenu. Proponowane zamienniki etoksylatów powinny

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

49 charakteryzować się szerokim zakresem mas cząsteczkowych oraz

średniej masie cząsteczkowej mogą charakteryzować się bardzo

hydrofilności i pozwalać na podłączenie się grup hydrofobowych

odmiennym zachowaniem.

o różnej wielkości i strukturze. Muszą również charakteryzować się odpowiednio dobrym profilem toksyczności i ekotoksyczności.

Wśród pochodnych poliglicerolowych istotną grupę stanowią estry. Ich ogromna oferta wynika z możliwości zastosowania w procesie estryfikacji bardzo wielu różnych kwasów organicznych (wliczając

Chemia poligliceroli

w to liniowe i cykliczne, aromatyczne i alifatyczne, nasycone

Poliglicerol, połączony za pomocą grupy eterowej jednorodny

i nienasycone, jedno i wielofunkcyjne itd.). Pozwala to na tworzenie

polimer gliceryny, jest jednym z rzadkich przykładów produktu alter-

nieograniczonej ilości struktur pochodnych poligliceroli. Mogą one

natywnego do stosowanych w przemyśle kosmetycznym związków

nie tylko zastąpić produkty etoksylowane, ale również przynosić

zawierających tlenki etylenu. Jest on dostępny w różnych stopniach

nowe, nieznane dotąd rozwiązania aplikacji kosmetycznych. Kilka

polimeryzacji, gdzie wyższe polimery mają większą masę cząstecz-

przykładów unikalnego zastosowania pochodnych poliglicerolu

kową i są bardziej hydrofilowe. Prosta zdawałoby się struktura 1,3

zamieszczono poniżej.

– podstawionego liniowego polimeru to w rzeczywistości mieszanina wielu struktur o różnej zawartości oligomerów, stopnia polimeryzacji i zawartości produktów cyklicznych. Dlatego całkowicie odmienne

Nowe nanoemulsje – metoda PIC Phase Inversion Concentration (PIC) jest nową techniką produkcji

pod względem zawartości oligomeru mieszaniny opisywane są tym

nanoemulsji o/w w drodze prostego rozcieńczania. Proces oparty jest

samym określeniem „Poliglicerol-3”. Z kolei związki o tej samej

na płynnej inwersji faz z emulsji w/o w o/w przechodzącej przez fazę mikroemulsji (czynnikiem napędowym tego zjawiska jest ekstrakcja amfifilowego koemulgatora np. fenoksyetanolu) z granicy faz do fazy wodnej z jednoczesnym wzrostem ilości wody w układzie (rys. 2). Tak uzyskana nanoemulsja może stanowić bazę dla licznych zastosowań kosmetycznych np. emulsji do nasączania mokrych chusteczek.

Koncentrat emulsji składa się z fazy olejowej, mieszaniny emulgatorów, koemulgatora i niewielkiej ilości wody wystarczającej do stworzenia emulsji w/o. W produkcie handlowym z grupy Tego ® Wipe zastosowano Diethylhexyl Carbonate, Polyglyceryl-4 Laurate, Dilauryl Citrate, Phenoxyethanol.

Rys. 1. Podobieństwa i różnice w budowie estrów poliglicerolowych i etoksylowanych kwasów tłuszczowych

Kluczowym składnikiem jest tutaj Polyglycerol-4 Laurate połączony z niewielką ilością estru kwasu cytrynowego.

Rys. 2. Diagram fazowy przedstawiający technologię PIC

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

50 | surowce

Ponieważ cały układ musi być dostosowany do polarności fazy

tradycyjnymi metodami z zastosowaniem procesu homogenizacji,

olejowej, bardzo istotnym elementem jest odpowiednia elastyczność

co spowoduje powstanie nieco mniejszych ziaren emulsji i produktu

emulgatora. Estry poliglicerolu doskonale spełniają ten warunek.

o nieco niższej lepkości (rys. 4).

Technologia PIC jest bardzo elegancką formą produkcji nanomulsji o/w o wyjątkowo małej, a zarazem jednolitej wielkości cząstek W przeciwieństwie do konwencjonalnego procesu produkcji emulsji, etapy grzania/chłodzenia oraz homogenizacji nie są konieczne.

Zatem sam proces jest bardzo oszczędny. Ponadto, dzięki skoncentrowanej fazie olejowej dodatkowo obniża się koszt transportu surowców. Istotną zaletą jest również brak ropopochodnych tlenków etylenu. Reasumując: koncentraty emulsyjne typu PIC są doskonałym przykładem wykorzystania elastyczności i funkcjonalności estrów poliglicerolu dla rozwiązań opierających się na zrównoważonym rozwoju z jednoczesnym zachowaniem pożądanych cech produktu.

Emulgator typu O/W do procesów na zimno (LTP) Układ emulgujący składający się z estrów poliglicerolu i estrów kwasu cytrynowego daje możliwość stworzenia również standardowej emulsji. Połączenie emulgatora PIC z estrem sorbitanu daje płynny, samoemulgujący emulgator o/w, za pomocą którego można produkować emulsje na zimno.

Rys. 4. Obraz mikroskopowy emulsji uzyskanej z zastosowaniem emulgatora typu LTP bez użycia oraz z zastosowaniem homogenizacji.

Wyraźnie widoczne bardzo duże podobieństwo obu emulsji

Tego Care LTP (Sorbitan Laurate, Polyglyceryl-4 Laurate, Dilauryl Citrate) pozwala przygotować wysokiej jakości emulsję bez potrzeby jej ogrzewania i homogenizacji (rys. 3).

Koncepcja nanoemulsji PIC została przyjęta jako udoskonalenie tradycyjnej metody produkcji emulsji. Pozwala ona zmniejszyć zużycie energii i czas produkcji, co doskonale wpisuje się w ideę zrównoważonego rozwoju. Dodatkowym atutem jest nadany temu emulgatorowi certyfikat ECOCERT®.

Emulgatory przeznaczone do lekkich emulsji typu W/O Zalety emulsji W/O są powszechnie znane: są lepiej wchłaniane przez zewnętrzne warstwy naskórka, tworzą hydrofobowy film na skórze i ograniczają utratę wody. Z drugiej strony emulsje te są zwykle kojarzone z nieco gorszym, bardziej tłustym, powlekającym odczuciem oraz słabszym rozsmarowywaniem. Stworzenie receptury lotionu w/o o przyjemnej aplikacji jest trudnym zadaniem, ponieważ wymaga spełnienia wykluczających się, zdawałoby się, warunków: • niskiej lepkości produktu • niskiej zawartości fazy olejowej • doskonałej stabilności emulsji Emulgatory o wysokiej masie cząsteczkowej tworzą stabilny film międzyfazowy i dlatego mogą być alternatywą do konwencjonalnych technik stosowanych do stabilizacji emulsji typu w/o takich jak Rys. 3. Receptura PEG-free lotionu O/W otrzymywanego w procesie na zimno, bez homogenizacji

Proces produkcji jest bardzo tani i efektywny, pozwala opracować

zwiększanie lepkości fazy olejowe lub użycie wosków tworzących oleożele. Jeśli zastosuje się specjalnie zaprojektowane estry poliglicerolu, które są mieszaniną hydrofilowego poliglicerolu,

receptury mleczek, spray-ów i lotionów, produktów dla dzieci, do

hydrofobowego izostearynianu i polihydroksystearynianu (jego

opalania i do pielęgnacji twarzy. Możliwa jest również produkcja

dodatek redukuje lepkość emulsji) oraz kwasu dikarboksylowego

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 51

Rys. 5. Schemat działania Polylgyceryl-3 Caprylate w zależności od potrzeb

powodującego wzrost masy cząsteczkowej można uzyskać emulgator,

(jest to znana cecha estrów poliglicerolu). Polyglyceryl-3 caprylate

który pozwala na tworzenie unikalnych emulsji w/o. Isolan GPS

wykazuje działanie hamujące aktywność mikroorganizmów. Skutkiem

(Polyglyceryl-4 Diisostearate/Polyhydroxystearate/Sebacate)

pocenia się jest wzrost aktywności lipazy bakterii na skórze, ta zaś

pozwala tworzyć lotiony w/o o wyraźnie lepszych własnościach

w procesie hydrolizy uwalnia kwas kaprylowy z estru poliglicerolu.

sensorycznych, lekkim odczuciu na skórze, niskiej lepkości i dobrym

Kwas kaprylowy jest silnym inhibitorem wzrostu bakterii znajdu-

rozprowadzaniu przy zastosowaniu bardzo niewielkiej ilości fazy

jących się na skórze i w ten sposób ograniczane jest uwalnianie

olejowej. Dobrze komponuje się z on również z silikonami. Jego

nieprzyjemnego zapachu (rys. 5).

dodatkowym atutem jest certyfikat ECOCERT®.

Tego ® Cosmo P 813 to unikalny składnik dezodoryzujący działający bezpośrednio w następstwie pocenia się, jest przyjazny dla

Aktywny ko-emulgator do dezodorantów Nieprzyjemny zapach ciała pojawia się, kiedy bezwonny począt-

skóry i środowiska. To kolejny przykład zastosowania w kosmetyce uniwersalnej chemii poligliceroli.

kowo pot rozkładany jest na skórze przez mikroorganizmy. Pojawia się on zwykle w miejscach, gdzie jest duże nagromadzenie gruczołów potowych oraz bakterii, czyli np. pod pachami. Dezodoranty i

Podsumowanie Aby sprostać bieżącym i przyszłym wymaganiom konsumentów

antyperspiranty mogą modyfikować zapach ciała. Odbywa się to na

i ustawodawców nowoczesne produkty kosmetyczne muszą łączyć

kilka sposobów:

w sobie właściwy profil ekologiczny z doskonałymi cechami użyt-

• ograniczenie pocenia się (składniki ściągające, jak np. sole glinu)

kowymi produktu finalnego. Spełnienie obydwu kryteriów wymaga

• rozkład mikroorganizmów (składniki bakteriobójcze jak triclosan)

nowych, kreatywnych rozwiązań, które przyniosą również większą

• pozbywanie się zapachu (absorbery jak rycynoleinian cynku)

swobodę w tworzeniu nowych receptur. Znane i stosowane od dawna

• pokrywanie zapachu (perfumy).

estry poliglicerolu dają możliwość sprostania temu zadaniu. Dzięki swojej unikalnej strukturze i wielofunkcyjności potwierdzają one, że

Nowoczesne produkty dezodoryzujące powinny łączyć 24-godzinną skuteczność z łagodnością, mogą również mieć pozytywne skutki

zrównoważony rozwój i wysoka jakość nie są już wykluczającymi się pojęciami.

dermatologiczne np. nawilżając skórę. Ideałem byłoby, gdyby można to było osiągnąć za pomocą składników mających również wkład

Na podstawie artykułu „Polyglycerol- a Versatile Building Block for

w funkcjonalność receptury. Tego ® Cosmo P 813 (Polyglyceryl-3

Sustainable Cosmetic Raw Materiale”. Opracowane przez PPU Adara Sp. z o.o.

caprylate) jest przykładem takiego składnika. Redukuje on nieprzyjemny zapach ciała, spełnia rolę koemulgatora oraz nawilża skórę

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

52 | surowce

Drzewo życia z Maroka

Dystrybutor na terenie Polski:

Drzewo arganowe (argania spinosa) zwane również „ drzewem życia” jest znane ze swoich licznych korzyści zdrowotnych. Rośnie ono wyłącznie w południowo-zachodniej części Maroka na równinie Souss, gdzie ponad 21 milionów drzew pokrywa obszar około 800 hektarów.

Jest to rzadki i zagrożony gatunek, dlatego też w roku 1999 obszar ten wpisany został na listę rezerwatów biosferycznych UNESCO.

Jest to drzewo cierniste, może osiągać wysokość od 8 do 10 metrów,

mielą ziarna owoców. W ten o to sposób uzyskują pastę, do której

a niektóre okazy żyć mogą nawet do 200 lat. System korzeni sięga znacz-

dodają wodę, a następnie ręcznie wyciskają olej. W trakcie tego procesu

nie w głąb ziemi, co chroni glebę przed erozją i wstrzymuje wchłonięcie

uzyskują do 70% oleju z poddanych obróbce ziaren.

tych obszarów przez Saharę.

Kwitnie na przełomie maja i czerwca, a kwiaty są barwy zielonawożółtawej bądź białe. Z nich powstają okrągłe owoce, których kształt

„Cudowny” olej Berberowie zamieszkujący góry Atlas od zawsze używali oleju

i wielkość przypomina oliwkę, w środku znajduje się orzech z bardzo

arganowego jako ochrony przed ciężkimi warunkami klimatu, takimi jak

twardą skorupą, zawierający jedno bądź dwa ziarna.

silny wiatr czy palące słońce. Na przestrzeni lat stosowali go do:

Drzewo może dostarczyć nawet do 8 kg owoców rocznie, to jest około 128 000 ton ze wszystkich marokańskich drzew każdego roku.

• masażu dzieci i niemowląt, • leczenia ospy wietrznej, • łagodzenia efektów trądziku i egzemy,

Olej arganowy - Tradycja Przodków Produkcja oleju arganowego jest znana tylko i wyłącznie berberyjskim kobietom. Techniki jego ekstrakcji oparte są na tradycyjnej wiedzy,

• u kobiet w ciąży, przeciwdziałając powstawaniu rozstępów, • aby leczyć bóle reumatyczne, • do przyrządzania tradycyjnych, marokańskich potraw.

przez wieki przekazywanej z matki na córki.

Dzięki temu powstał cudowny olej, który w końcu poprzez Morze Śródziemne dotarł do Europy i dalej do reszty świata.

W okresie od czerwca do sierpnia Berberowie zbierają owoce, które

Korzyści kosmetyczne Olej arganowy zawiera duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, łącznie z kwasem omega-6, który chroni i odbudowuje skórę.

spadły na ziemię. Następnie przez kilka tygodni owoce suszone są na

Kwasy te również odpowiedzialne są za stymulację międzykomórkowego

słońcu. Kiedy już wystarczająco wyschną, kobiety rozbijają kamieniami

dotlenienia, pomagają odzyskać równowagę wody i tłuszczów w war-

orzech aby wydobyć z niego cenne ziarna. Nadmienić tu warto, iż jego

stwie hydro-lipidowej skóry.

skorupa jest szesnaście razy twardsza aniżeli w przypadku orzecha laskowego.

Jest to bardzo ciężka praca. W ciągu jednego dnia kobiety mogą wyprodukować od 1 kg do 1,5 kg ziaren. Ze 100 kg dojrzałych owoców

Nienasycone kwasy tłuszczowe przeciwdziałają również wysuszaniu się skóry i utracie przez nią elastyczności. Opóźniają pojawienie się zmarszczek. Skóra staje się bardziej stonizowana i elastyczna.

Ponadto olej arganowy zawiera bardzo wysoki poziom witaminy E

otrzymać można 60 kg owoców suszonych, co daje 30 kg suchej miazgi

(tokoferol), która posiada właściwości nawilżające oraz lecznicze. Jest

(miąższu) oraz 30 kg orzechów. Z tych 30 kg orzechów wydobyć można

też jednym z najpotężniejszych antyoksydantów, neutralizuje wolne

tylko 3 kg ziaren. Ilość ta pozwala na wyprodukowanie 1 litra oleju

rodniki. Chroni również błony komórkowe przed utlenianiem lipidów,

metodą tłoczenia na zimno. Kobiety ręcznie, w kamiennych żarnach

w ten sposób przeciwdziała procesom starzenia.

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

53

Produkt spożywczy Olej arganowy wykorzystywany jest również do sporządzania różnego rodzaju tradycyjnych dań. Jest składnikiem takich potraw jak tadżin oraz kuskus. Znalazł również zastosowanie w Europie i jest poważany przez wielu szefów kuchni starego kontynentu.

Stał się bazą orientalnych potraw, dobrze smakuje w połączeniu

„Zbieramy plony naszych przodków i zasiewamy nowe dla naszych dzieci”

• liście drzewa arganowego stanowią pokarm dla kóz, • jest wykorzystywane do produkcji oleju, • system głębokich korzeni stanowi znakomitą barierę przed rozprzestrzenianiem się obszarów pustynnych, • zapewnia cień dla fauny i flory tamtejszych obszarów co balansuje ekosystem regionu, • dzięki jego uprawie tysiące ludzi zarabia na życie, zarówno w sposób

z rybą czy mięsem.

W Maroku olej arganowy jest często serwowany z miodem jako znak

pośredni jak i bezpośredni.

gościnności, w tym samym kontekście co herbata.

Ten liczący sobie już ponad 80 milionów lat gatunek drzewa jest

Produkcja

niestety zagrożony. Każdego roku ginie około 600 hektarów lasów

Marogania posiada w pełni wyposażony obiekt, w którym otrzymuje

arganowych. Pomimo dużej odporności na suszę, zasobność lasów

się olej arganowy przy użyciu tradycyjnej metody. Znajduje się on 20

arganowych w Maroku została zredukowana o dwie trzecie w krótkim

km od Agadiru w samym sercu lasu arganowego. Marogania może

okresie czasu liczącym 50 lat.

wyprodukować do 300 ton oleju rocznie i jest wiodącym producentem

Marogania stara się jak najlepiej wspierać program zrównoważonego

wysokiej jakości oleju arganowego w Maroku. Zaspokajając rosnące

rozwoju w Maroku. Służyć temu mają następujące zadania:

potrzeby rynków wspiera lokalną społeczność berberyjską, a równocze-

• zachęcanie społeczności lokalnej do uprawy i ochrony drzew

śnie promuje i podtrzymuje ochronę lasów arganowych.

arganowych poprzez wprowadzenie programów edukacji traktujących o korzyściach lasów arganowych w życiu codziennym Berberów,

Zrównoważony rozwój Drzewo arganowe już od wielu lat ma szerokie zastosowanie w życiu berberyjskich społeczności: • jego mocne drewno wykorzystywane jest w budownictwie jak również

-walka z analfabetyzmem w Maroku, poprzez wprowadzenie specjalnych zajęć z nauki pisania i czytania dla pracujących w przemyśle arganowym kobiet.

jako paliwo,

e-w ydanie do pobrania na:

-uczestnictwo w programie zalesiania, w celu zachowania i podtrzymania gęstości lasów dla przyszłych pokoleń,

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

54 | surowce

Stres, a zaburzenia skóry – najlepsze rozwiązanie kosmetyczne.

Leczenie zaburzeń skóry będących efektem stresu David BOUDIER, Marie MAGNOL, Nathalie SOLINGEAS, Magalie PINEL and Brigitte CLOSS SILAB France

Stres jest plagą naszych czasów. Towarzyszy nam codziennie w zabieganym życiu.

Używamy terminu „stres” aby zdefiniować to co czujemy (przyspieszone bicie serca, nadmierna potliwość) w niespodziewanej bądź niepokojącej sytuacji. Pojęcie stresu psychologicznego zostało spopularyzowane przez Hansa Selye. Odkrył on, iż stres może mieć ogromny wpływ na nasze zdrowie. W latach 20-tych zeszłego stulecia, Selye zbadał reakcję organizmu, później nazwaną zespołem adaptacji ogólnoustrojowej (GAS) bądź reakcją stresową na różne bodźce.

Pomimo tego, iż stres ma wiele negatywnych konotacji, w rzeczywisto-

celu ochronę skóry przed stresem środowiskowym oraz stymulację jej

ści jest darem natury. Jest on ewolucyjnym mechanizmem adaptacyjnym

dobrostanu. Powstaje coraz więcej salonów piękności, ośrodków odnowy

umożliwiającym jednostkom przystosowanie do zmian w ich środowisku,

biologicznej, których celem jest przywrócenie stanu relaksu i spokoju.

zarówno fizycznym, społecznym oraz psychologicznym.

Czy jednak ma on wpływ na naszą skórę? Nasza zewnętrzna powło-

W artykule tym skoncentrujemy się przede wszystkim na oryginalnym podejściu: w oparciu o badania przeprowadzone w naszych

ka również posiada system adaptacji na stres w celu odparcia różnego

laboratoriach zbadamy wpływ stresu psychologicznego na parametry

rodzaju zewnętrznych i wewnętrznych czynników, które na nią działają.

skóry. Następnie prześledzimy dobroczynny wpływ ZENICYLU

Dzięki temu podtrzymuje biologiczne funkcje organizmu w zgodzie z jego

- nowego składnika aktywnego otrzymywanego z oligopeptydów

środowiskiem.[1] Wszystko to odbija się na naszej skórze, która jest

z kiełkujących nasion prosa - na zmiany skórne będące efektem stresu

jakby „ośrodkiem” stresu, jej zmęczenie prowadzi do zmian parametrów

psychologicznego.

skóry oraz jej starzenia.

Ostatnio wykazano, iż stres psychologiczny jest blisko powiązany z biologicznymi markerami przyspieszonego starzenia się komórek i tkanek: ich funkcją immunologiczną, stresem oksydacyjnym oraz

Badania nad wpływem stresu psychologicznego na parametry skóry: Pomimo tego, iż stres psychologiczny postrzegany jest często jako

aktywnością telomerazy.[2] Powszechnie przyjmuje się, że stres

zbyt subiektywny bądź niewymierny, wiele badań dowiodło wpływ stanu

psychologiczny ma wpływ na parametry skóry, zaburzenia skórne oraz

emocjonalnego organizmu na fizjologię skóry.

dermatologiczne schorzenia takie jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry.[3,4] Skóra, układ nerwowy oraz układ immunologiczny są ze sobą blisko

Promienność cery jest głównym wyznacznikiem naszego stanu zdrowia. Zależy od emocjonalnej i hormonalnej równowagi, od poziomu zmęczenia i lęku oraz od czynników środowiskowych.[7,8] Stres ma

powiązane, zarówno fizjologicznie jak i anatomicznie jako część systemu

również wpływ na funkcję obrony skórnej oraz jej odbudowę (brak snu,

„neuro-immuno-skórnego”. Obecnie naukowcy próbują określić, jaki

otoczenie, stres związany z pracą zawodową).[9,10,11]

wpływ na skórę mają zaburzenia psychologiczne.

Dzisiaj wiemy już, iż zachodzi bezustanny dialog pomiędzy

W świetle tych obserwacji, postanowiliśmy zbadać wpływ stresu emocjonalnego na parametry ludzkiej skóry. Badania przeprowadziliśmy

mózgiem, a skórą. Kiedy mózg komunikuje stres, przepracowanie,

w naszym laboratorium biometrologicznym. Wstępnie oszacowano poziom

depresję, skóra odpowiada brakiem promienności.

stresu wśród badanych kobiet, bazując na pytaniach odnoszących się do:

Przemysł kosmetyczny już od kilu lat przywiązuje szczególną wagę do fenomenu stresu dostarczając różnego rodzaju produkty, mające na

1/2010

• stresu związanego z pracą zawodową (obciążenia związane z pracą, warunki pracy, odpowiedzialność, uznanie, itp),

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

55

Rys. 1 Diagram przedstawiający podejście in vivo co do kosmetycznych korzyści zastosowania ZENICYLU

promieniowanie UV).

Badania porównawcze cery pomiędzy grupą osób młodych zestresowanych i nie znajdujących się pod wpływem stresu a antystresowy efekt ZENICYLU ®.

Badanie to zezwoliło na podział pacjentek na osoby zestresowane

Protokół:

• stres życia codziennego (zdrowie, życie rodzinne, brak czasu, przepracowanie, itp.), • stres środowiskowy (zanieczyszczenia, żywność, jakość snu,

oraz niezestresowane.

Badania zostały przeprowadzone z udziałem 46 zdrowych, młodych

Kwestionariusz oceny opracowany został w oparciu o różne źródła

ochotniczek. Analiza kwestionariusza oceny zezwoliła na wyróżnienie

takie jak Statistics Canada (2007 Canadian Community Health Survey)

dwóch grup ze względu na poziom stresu. Wyróżniono grupę silnie

oraz INRS, francuskiego Krajowego Instytutu ds. Badań i Bezpieczeństwa

zestresowanych pacjentek oraz grupę nie podlegającą oddziaływaniu

(“Et s’il y avait du stress dans votre entreprise ?” (What if there was

stresu. Po fazie wstępnej zbadaliśmy antystresowy efekt nowego

stress in your company?), 2006).

składnika w postaci 3% emulsji w zakresie redukcji różnic parametrów

Poszczególne parametry skóry zostały zmierzone w tych grupach, w celu ustalenia różnic. Rezultaty wykazały, co następuje: • wygląd skóry wyznaczony przez jej promienność był inny u osób zestresowanych w porównaniu z osobami niezestresowanymi (P=0.0499),

skóry pomiędzy tymi dwoma grupami: • grupa A osoby nie znajdujące się pod wpływem stresu: 23 ochotniczki, średnia wieku 42+/- 8 • grupa B osoby zestresowane: 23 ochotniczki, średnia wieku 40+/-7 Cera oceniona została przez ekspertów poprzednio wyszkolonych

• uwypuklenie glabelli będące rezultatem skurczów związanych ze

do oceny różnych parametrów jej promienności. Parametry te określone

stresem było bardziej widoczne u osób zestresowanych aniżeli

zostały za pomocą skali od 1 do 10. Promienność skóry jest cechą

niezestresowanych (P=0.0902).

charakterystyczną promienistej cery. Im wyższe natężenie światła

Kosmetyczne korzyści stosowania ZENICYLU Aby uporać się ze zmianami skórnymi wywołanymi przez stres, nasze działania skupiły się na przetestowaniu ZENICYLU. W pierwszej

odbitego od czołowych stref twarzy, tym bardziej świetlista skóra.

Parametry te zostały określone w następujących strefach: kości policzkowe, czoło, podbródek, oczy Ocena przeprowadzona została przed oraz po 28 dniowym dwu-

kolejności badaliśmy parametry skóry zmodyfikowane przez stres

krotnym, dziennym zastosowaniu ZENICYLU® jako 3% emulsji oraz

w każdej grupie wiekowej (Rys. 1):

porównując z placebo.

• promienność cery dla grupy zestresowanych osób średnia wieku Rezultaty:

40 lat (skóra młoda), • uwypuklenie glabelli w grupie osób zestresowanych o średniej wieku 60 lat (skóra dojrzała).

Rezultaty parametrów promienności zostały oszacowane w grupie A osób nie będących pod wpływem stresu (traktowanych placebo) oraz w grupie B osób zestresowanych (traktowanych nowym składnikiem)

Następnie przetestowaliśmy nowy składnik na dojrzałej grupie

jako D0 i D28, co zostało przedstawione w tabeli 1 oraz na wykresie 2.

osób znajdującej się pod wpływem stresu relatywnie do osób młodych, celem zaprezentowania efektu odmładzającego i antystresowego.

Analiza statystyczna: dla wszystkich poniższych wyników, badanie rozkładu prawdopodobieństwa i porównanie wariancji dwóch niezależnych prób zostały sprawdzone przed badaniem istotności wyniku, poprzez użycie oprogramowania Statgraphics Centurion, wydanie XV.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Grupa A: niezestresowana – strefa placebo Grupa B: zestresowana – strefa ZENICYL® P Grupa A / Grupa B

Promienność (AU) D0 D28 6,1 6,1 5,5 5,9 0,0499 0,2170

P / J0 0,5000 0,0259

Tab. 1. Zmiany pojawiające się w parametrach promienistości skóry w D0 oraz D28 dla grupy A (osoby niezestresowane, skóra traktowana placebo) oraz grupy B (osoby zestresowane, użycie ZENICYL®)

1/2010

56 | surowce

Wykres 2. Zmiany w parametrach promienność (w AU) w D0 oraz D28 w grupie B osób zestresowanych, u których zastosowano ZENICYL w postaci 3%. Porównanie z grupą A –osoby niezestresowane, potraktowanych placebo w D28 *: znacząca różnica zgodnie z Student’s t test (P < 0.05) ns : brak znaczącej różnicy

W warunkach tych badań, po 28 dniowej dwukrotnej dziennej

Po wstępnej fazie, zbadaliśmy antystresowy efekt nowego składnika

aplikacji na ochotnikach z grupy B, nowy składnik opracowany w postaci

w postaci 3% emulsji w zakresie redukcji różnic w ukształtowaniu

3% emulsji znacząco poprawił świetlistość cery (+6.3%, P=0.0259).

glabelli pomiędzy tymi dwoma grupami.

W ten o to sposób nowy składnik przywraca zestresowanym jednostkom promienność cery porównywalą jak u osób z grupy A; różnica pomiędzy tymi grupami nie jest już tak bardzo widoczna w D28 (P=0.2170).

Repliki oraz zdjęcia cyfrowe glabelli zostały wykonane w każdej grupie przed i po 42 dniowym dwukrotnym dziennym zastosowaniu.

Z glabelli utworzono silikonowe repliki. Następnie były one obserwowane i analizowane za pomocą profilometru oraz sytemu analizy obrazu i jego oprogramowania (S.I.A. oprogramowanie do analizy obrazu). Szary

Badania porównawcze nad ukształtowaniem glabelli - pomiędzy grupą osób dojrzałych będących i nie będących pod wpływem stresu, a antystresowy efekt ZENICYLU ®:

poziom analizy uzyskany z obrazu komputera dostarcza różnych parametrów przy użyciu oprogramowania Quantrides 99. Do badań tych wykorzystano parametry całkowitej powierzchni zmarszczek (mm2).

Zdjęcia wykonano aparatem cyfrowym Canfield Visia –CR. Umożliwia to zwiększenie badanej strefy oraz ułatwia rozmieszczenie

Protokół: Początkowo badania skoncentrowane były na dwóch grupach osób

zdjęć w kolejnych punktach czasowych.

Rozmieszczenie każdego z obrazów było również zweryfikowane

w tym samym wieku, ale o różnym poziomie odczuwania stresu. Badania

poprzez wyświetlenie zdjęć początkowych na ekranie D42.

te prowadzone były w odniesieniu do parametrów wypukłości glabelli,

Rezultaty:

aby określić czy jej degradacja jest uwydatniona pod wpływem stresu psychologicznego.

Zmiany parametrów całkowitej powierzchni zmarszczek obydwu grup w D0 i D42 przedstawia tabela 2 oraz wykres 3.

Grupy miały następujący skład:

Całkowita powierzchnia zmarszczek (mm2) D0 D42

• Grupa 1: 13 osób dojrzałych, zestresowanych, średnia wieku 62+/-3 • Grupa 2: 17 osób dojrzałych, niezestresowane, średnia wieku 62+/-3 Strefa glabelli została podzielona ponieważ zmarszczki na czole, a w szczególności zmarszczki wertykalne pomiędzy łukami brwiowymi powstają podczas skurczów związanych ze stresem.

Badania zostały przeprowadzone na 30 ochotniczkach. Poziom stresu wśród każdej z grup został oszacowany za pomocą kwestionariusza ankiety.

1/2010

Grupa 1: skóra dojrzała, zestresowana – Strefa ZENICYL® Grupa 2: skóra dojrzała, niezestresowana – placebo zone P grupa 1 / grupa 2

P / D0

7,68

5,79

0,0149

5,45

5,72

0,6727

0,0902

0,4808

Tab. 2. Zmiany parmetrów glabelli w D0 oraz D42 u osób z grupy 1 (skóra dojrzała, zestresowana) potraktowanych ZENICYLEM w stężeniu 3% oraz grupy 2 (skóra dojrzała, niezestresowana), u których zastosowano placebo.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 57

Wykres 3. Zmiany w parametrach uwypuklenia glabelli w D0 i D42 wśród osób z grupy 1 (skóra dojrzała, zestresowana), u których zastosowano ZENICYL w postaci 3%. Porównanie z grupą 2 (skóra dojrzała, niezestresowana) potraktowanych placebo w D24 *: significant difference according to Student’s t test (P < 0.05), ns: non significant difference according to the Student’s t-test

Zdjęcia

W warunkach tego badania po 42 dniowej dwukrotnej, dziennej

Zastosowanie ZENICYLU w postaci 3%

aplikacji, nowy składnik zastosowany w postaci 3% emulsji znacząco

(grupa 1: skóra dojrzała i zestresowana)

zredukował całkowitą powierzchnię występowania zmarszczek o 25% (rys. 4). Efekt ten był obserwowalny u 77% pacjentek.

Badania porównawcze nad wypukłością glabelli - pomiędzy grupą młodych pacjentek nie będących pod wpływem stresu, a dojrzałą grupą pacjentek zestresowanych antystresowy/ przeciwstarzeniowy efekt ZENICYLU ® Początkowo badania porównały 3 grupy pacjentek w różnym wieku D0

D42

oraz o różnym poziomie odczuwania stresu. Badania te prowadzone były

Repliki

w odniesieniu do parametrów glabelli aby określić czy jej degradacja

Zastosowanie ZENICYLU w postaci 3%

z wiekiem jest uwydatniona pod wpływem stresu psychologicznego.

(grupa 1: skóra dojrzała i zestresowana)

Grupy miały następujący skład: • Grupa 1: 13 osób dojrzałych, zestresowanych, średnia wieku 62+/-3 • Grupa 2: osoby nie znajdujące się pod wpływem stresu, 17 pacjentek, średnia wieku 62+/-3 • Grupa 3: 16 młodych pacjentek, nie znajdujących się pod wpływem stresu, średnia wieku 46+/-4 Strefa glabelli została podzielona ponieważ zmarszczki na czole, a w szczególności zmarszczki wertykalne pomiędzy łukami brwiowymi,

D0

D42

Rys. 4. Wizualizacja przeciwzmarszczkowego efektu ZENICYLU zastosowanego w postaci 3% dla glabelli w grupie 1 (skóra dojrzała, zestresowana)

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

powstają podczas skurczów związanych ze stresem.

Badania zostały przeprowadzone na 46 pacjentkach. Poziom stresu wśród każdej z grup został oszacowany za pomocą kwestionariusza ankiety.

1/2010

58 | surowce Rezultaty te pokazują występowanie znacznej różnicy w parametrach całkowitej powierzchni występowania zmarszczek charakterystycznych dla glabelli pomiędzy dwoma grupami niezestresowanych pacjentek o różnicy wieku 15 lat (P=0.0884).

Modelowanie-Krok 2: porównanie wypukłości glabelli pomiędzy dwoma grupami pacjentek o różnym poziomie odczuwania stresu oraz w różnym wieku (15 lat różnicy).

Wykres 6 przedstawia rezultaty dla całkowitej powierzchni zmarszczek wśród osób z grupy 1 (skóra dojrzała, zestresowana) oraz grupy 3 (skóra młoda, niezeswtresowana) w D0.

Rezultaty te obrazują znaczącą różnicę dla parametrów całkowitej powierzchni zmarszczek będących cechą charakterystyczną wypukłości glabelli pomiędzy grupą 1 a 3 ( P=0.0070).

Wykres 5. Porównanie uwypuklenia glabelli pomiędzy grupą 2 (dojrzała, zestresowana skóra) a grupą 3 (skóra młoda, niezestresowana) **: znacząca różnica zgodnie z Wilcoxon-Mann-Whitney W test (P < 0.10)

Obydwa wyżej wymienione sposoby modelowania potwierdzają tezę, iż stres psychologiczny podkreśla efekt starzenia się wypukłości glabelli w grupie osób ze skórą

Po wstępnej fazie, zbadaliśmy antystresowy/przeciwstarzeniowy efekt nowego składnika zastosowanego w postaci 3% emulsji w zakresie redukcji różnic w wypukłości glabelli, pomiędzy grupą 1 (dojrzała, zestresowana skóra) a grupą 3 (skóra młoda, niezestresowana).

Silikonowe repliki oraz zdjęcia cyfrowe glabelli zostały wykonane w każdej grupie przed i po 42 dniowym dwukrotnym dziennym zastoso-

dojrzałą i zestresowaną.

Krok 3 : Efekt ZENICYLU w grupie 1 (skóra dojrzała, zestresowana): Wykres 7 prezentuje rezultaty dla całkowitej powierzchni występowania zmarszczek wśród osób z grupy 1 (skóra dojrzała zestresowana) oraz grupy 3 (skóra młoda, niezestresowna) w D0 oraz D42.

W warunkach tego badania po 42 dniowej dwukrotnej, dziennej

waniu. Analiza replik oraz zdjęć cyfrowych została przeprowadzona w taki

aplikacji na pacjentkach z grupy 1, składnik aktywny w postaci 3%

sam sposób jak opisano wyżej.

emulsji znacząco zredukował całkowitą powierzchnie zmarszczek

Modelowanie - Krok 1: porównanie uwypuklenia glabelli pomiędzy

o 25% (P=0.0149). Efekt ten był obserwowalny u 77% pacjentek. W ten

dwoma grupami niezestresowanych pacjentek w różnym wieku ( 15 lat

o to sposób nowy składnik przywrócił wygląd uwypuklenia w grupie 1

różnicy).

(zestresowanej) do zbliżonego poziomu jak u pacjentek z grupy 3 (skóra

Wykres 5 przedstawia rezultaty całkowitej powierzchni występowania zmarszczek w każdej z dwóch grup w D0.

15 lat młodsza, niezestresowana). Różnica pomiędzy tymi dwoma grupami nie jest już tak wyraźnie widoczna w D42 (P=0.1373).

Dyskusja: W literaturze istnieją dwa podejścia – fizjologiczne oraz psychologiczne, pozwalające na ocenę poziomu stresu u badanych ochotniczek. Podejście fizjologiczne polega na pomiarze ilości występowania kortyzonu we krwi oraz w ślinie, potocznie zwanego hormonem stresu.

Bada się też inne biologiczne markery, które są modulowane w wyniku stresu.

Podejście psychologiczne. Zanim zaczęto analizować związek postrzeganego stresu z regeneracją bariery skóry, jej sytemu odpornościowego oraz zaostrzeniem się występowania niektórych chorób takich jak łuszczyca, zastosowano kwestionariusze ankiety.

Zostały one wykorzystane w celu oszacowania poziomu stresu wśród badanych pacjentek (badano profil stanów emocjonalnych, postrzeganie skali stresu, domniemane stresogenne wydarzenia losowe).[11,12,13] Wykres 6: Porównanie wypukłości glabelli w D0 pomiędzy grupą 1 (skóra dojrzała, zestresowana) a grupą 3 (skóra młoda, niezestresowana) *: znacząca różnica zgodnie z modyfikowanym Student’s t test (P < 0.05)

1/2010

Podstawowym celem naszych badań było zmierzenie wpływu stresu na parametry skóry wśród

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

surowce | 59 zdrowych jednostek. Nasze podejście skoncentrowało się na preselekcji zdrowych pacjentek za pomocą naszego własnego kwestionariusza ankiety, bardzo zbliżonego w formie do tego wspomnianego w literaturze. Kwestionariusz zawierał pytania dotyczące stresu związanego z pracą, życiem codziennym oraz stresem środowiskowym.

Zezwoliło to na podział pacjentek na dwie grupy - osoby zestresowane i niezestresowane, w każdym przedziale wiekowym.

Następnie zbadaliśmy różne parametry skóry i odkryliśmy że: • Parametry promienności mierzone za pomocą podejścia sensorycznego pomiędzy pacjentkami dwóch grup( skóra młoda) o średniej wieku 40 lat oraz różnym poziomie stresu wykazały istotną różnicę w tym parametrze ( P=0.0499) dla obydwu tych grup ( pacjentek zestresowanych i niezestresowanych).

• Skórne uwypuklenie glabelli pomiędzy dwoma grupami pacjentek ze skórą dojrzałą, zestresowaną ( średnia wieku 62) i o różnym poziomie odczuwania stresu zobrazowała znaczącą różnicę dla parametru całkowitej powierzchni zmarszczek dla obydwu tych grup (pacjentek zestresowanych i nie zestresowanych będących w tym samym wieku).

Wykres 7. Zmiany w całkowitej powierzchni występowania zmarszczek w D0 i D42 w grupie 1 (skóra dojrzała, zestresowana) potraktowanej ZENICYLEM w postaci 3% emulsji. Porównanie z grupą 3 (skóra młoda, niezestresowana) dla której zastosowano placebo w D42 *: znacząca różnica zgodnie z Student’s t test (P < 0.05) ns : brak znaczącej różnicy zgodnie ze zmodyfikowanym Student’s t test

Ostatecznie w celu zdefiniowania mechanizmu działania nowego składnika aktywnego, przeprowadziliśmy porównanie zachowania pomiedzy fibroblastami zestresowanymi oraz postarzałych za pomocą mikromacierzy (danych nie przedstawiono).

Nasza analiza genomu wykazała, iż niektóre geny które są zaangażowane w architekturę przestrzeni międzykomórkowej oraz obronę komórek były „rozlegulowane” w obu zestresowanych i starszych komórkach.

Pokazało to, iż stres odnoszący się do młodych fibroblastów powoduje odpowiedź komórek, która jest identyczna w poszczególnych aspektach do starzejących się fibroblastów. W tym kontekście nowy aktywny składnik stosowany w stężeniu 0.5%na zestresowane fibroblasty znacząco stymuluje ekspresje mRNA, koduje kolagen V, perlekan (HSPG2), HAS-2, protaktyny CD59 oraz HIF-1α Nowy składnik przywraca ekspresję różnych biologicznych markerów do poziomu zbliżonego do młodych fibroblastów.

Podsumowanie Przeprowadzone badania potwierdziły negatywny wpływ stresu psychologicznego na parametry skóry. Na skutek stresu promienność cery oraz występowanie zmarszczek zostało negatywnie modyfikowane.

Co ciekawe innowacyjny, opatentowany, naturalny składnik aktywny ZENICYL składający się z cząstek oligopeptydów z kiełkujących ziaren prosa znacznie poprawia te skórne parametry u badanych zestresowanych pacjentek. Składnik ten pomaga skórze walczyć z codziennym stresem, przepracowaniem i zmęczeniem. Przywraca skórze blask, oferując jej „drugą młodość”. ZENICYL jest w stanie zmienić zestresowana skórę 60-latka tak, by wyglądała jak skóra 45 – latka.

Kopia za zezwoleniem magazynu Personal care.

Oryginalne źródło: Personal care – wydanie listopad 2009

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

Literatura: 1

Barouki R.. Stress oxydant et veillissement. Médecine/Sciences, 22, 266-272 (2006) 2 Epel E.S., Blackburn E.H., Lin J., Dhabhar F.S., Adler N.E., Morrow J.D., Cawthon R.M.. Accelerated telomere shortening in response to life stress. PNAS, 101(49), 17312-17315 (2004) 3 Hosoi J.. Stress and the skin. International J. of Cosmetic Science, 28, 243-246 (2006) 4 Misery L.. Les nerfs à fl eur de peau. International J. of Cosmetic Science, 24, 111-116 (2002) 5 Slominski A.. Neuroendocrine System of the Skin. Dermatology, 211(3), 199-208 (2005) 6 Arck P.C., Slominski A., Theoharides C.T., Peters E.M.J., Paus R..

Neuroimmunology of Stress: Skin Takes Center Stage. J. Invest.

Dermatol. 126, 1697-1704 (2006) 7 Petitjean A., Sainthillier J.-M., Mac-Mary S., Muret P., Closs B., Gharbi T., Humbert P.. Skin radiance: how to quantify? Validation of an optical method. Skin Research and Technology, 13, 2-8 (2007) 8 Tosti A. Comment améliorer l’éclat du teint en pratique quotidienne.

20th World Congress of Dermatology, Paris (2002) and BEDC, 10, 7, 216-219 (2002) 9 Altemus M, Rao B., Dhabhar F.S., Ding W. Granstein R.D. Stressinduced changes in skin barrier function in healthy women. J. Invest Dermatol, 117(2), 309-317 (2001) 10 Choi E.-H., Brown B.E., Crumrine D., Chang S., Man M.-Q., Elias P.M., Feingold K.R.. Mechanisms by Which Psychologic Stress Alters Cutaneaous Permeability Barrier Homeostasis and Stratum Corneum Integrity. J. Invest Dermatol, 124,587-595 (2005) 11 Garg A., Chren M.-M., Sands L.P., Matsui M.S., Marenus K.D., Feingold K.R., Elias P.M.; Psychological Stress Perturbs Epidermal Permeability Barrier Homeostasis. Arch Dermatol, 137, 53-59 (2001) 12 Muizzudin N, Ph.D, Estée Lauder, HBA presentation Sept 2008, Psychological stressors and the skin.

13 S.K. Malhotra, Vivek Mehta. Roel of stressful events in induction or exacerbation of psoriasis and chronic urticaria. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2008, 74: 594-9.

14 C.E Kleyn, L. Schneider, R. Saraceno, C. Mantovani, HL Richards, DG Fortune, M Cumberbatch, RJ Dearman, G Terenghi, I Kimber and C.E.M Griffi ths. The effects of acute social stress on epidermal Langerhans’ cell frequency and expression of cutaneous neuropeptides. J. Invest Dermatol. 128, 1273-1279 (2008).

1/2010

60 | surowce

Surowce kosmetyczne wspomagające zwalczanie oznak starzenia Dr n. chem. Anna Oborska Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystości

Starzenie się jest procesem naturalnym i niestety nieuniknionym. Starzeją się wszystkie organy naszego ciała, a więc także i skóra. Dlaczego więc tak bardzo obawiamy się pierwszych oznak starzenia się skóry i pierwszych zmarszczek, które tak skwapliwie próbujemy zatuszować? Za taki stan rzeczy w dużej mierze odpowiedzialne wydają się być media - to one bowiem bombardują nas stale reklamami, z których spoglądają na nas ludzie wiecznie młodzi, ludzie dla których po zastosowaniu określonego preparatu czas się nagle cofnął. Wszystko to stwarza wrażenie, że świat należy zdecydowanie do ludzi młodych, nie posiadających zmarszczek, ludzi których skóra wygląda młodo i świeżo. I tu pojawia się pytanie, czy możemy zatrzymać czas? Oczywiście nie, możemy jednak starać się ochronić naszą skórę przed niektórymi czynnikami, które proces jej starzenia przyspieszają.

Procesy związane ze starzeniem się są w dużej mierze warunkowane ge-

Poza skutkami korzystnymi, takimi jak np. synteza witaminy D,

netycznie. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że istnieje szereg

poprawa krążenia, promieniowanie UV może być przyczyną ogromnej

czynników egzogennych, które jeszcze dodatkowo przyspieszają proces

ilości procesów niekorzystnych, a wręcz szkodliwych. Ze względu na

starzenia się skóry. Przed czynnikami, takimi jak np. wolne rodniki należy

możliwość uszkadzania kwasów nukleinowych może być ono przyczyną

chronić skórę stosując odpowiednie preparaty kosmetyczne.

powstawania nowotworów. Wiadomo obecnie, że promieniowanie UV

W wyniku procesu starzenia w skórze następuje szereg postępują-

może powodować powstawanie stanów zapalnych skóry, a także być

cych zmian. Można tu zaobserwować spowolnienie odnowy tkankowej,

przyczyną tzw. fotostarzenia. Fotostarzenie się skóry jest związane

spowolnienie procesów proliferacji w warstwie podstawnej naskórka,

z szeregiem zmian zachodzących pod wpływem działania promienio-

spadek odporności i zdolności regeneracji uszkodzeń. Znaczne

wania ultrafioletowego. Dochodzi do upośledzenia wielu mechanizmów

zmiany obserwuje się w obrębie skóry właściwej - włókna kolagenowe

fizjologicznych, słabną stopniowo mechanizmy ochronne i regulacyjne,

ulegają powolnej degeneracji, następuje spowolnienie procesu syntezy

następuje spowolnienie odnowy tkankowej. Zmianie ulega kształt

kolagenu przez fibroblasty. Nasileniu ulegają procesy proteolityczne,

komórek naskórka, obserwuje się zwiększona liczbę melanocytów,

co skutkuje przyspieszeniem procesu rozkładu kolagenu i elastyny,

maleje ilość komórek Langerhansa. Do znacznych, niekorzystnych zmian

w wyniku czego obserwować można spadek elastyczności skóry

dochodzi także w strukturze kolagenu i elastyny, pojawiają się telean-

i pojawianie się zmarszczek. Rośnie aktywność kolagenazy i elastazy

giektazje. Wolne rodniki, powstające m.in. przy udziale promieniowania

- enzymów rozkładających kolagen i elastynę. Pojawiają się także

ultrafioletowego, to cząstki chemiczne o wysokiej energii. Mogą one

zaburzenia w procesach związanych z proliferacją, wzrostem

być przyczyną uszkodzenia struktur lipidowych i białkowych, a także

i różnicowaniem się komórek.

powodować zmiany w metabolizmie i funkcjonowaniu komórek.

Procesy związane ze starzeniem mogą być stymulowane poprzez

Warto wiedzieć, że organizm posiada własne mechanizmy obronne,

działanie szkodliwych czynników egzogennych. Bardzo dobrym przykła-

chroniące skórę przed aktywnością wolnych rodników. Enzymy takie

dem wydaje się tutaj być proces fotostarzenia się skóry, zachodzący przy

jak dysmutaza ponadtlenkowa eliminująca destrukcyjne anionorodnki

udziale promieniowania UV.

ponadtlenkowe, czy katalaza (katalizuje rozpad nadtlenku wodoru do

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

61 i zahamowania nadmiernej utraty wody. Witamina C z kolei, oprócz silnego działania przeciwrodnikowego, wywiera bezpośredni wpływ na proces syntezy kolagenu, tak istotny przecież dla stanu i funkcjonowania skóry. Inną ciekawą grupą są flawonoidy, które oprócz silnej aktywności przeciwrodnikowej, działania przeciwutleniającego, przyspieszają procesy odnowy tkankowej i wspomagają regenerację tkanek. Poprzez hamowanie aktywności takich enzymów jak kolagenaza, elastaza czy hialuronidaza, flawonoidy chronią przed rozpadem kolagen, elastynę i kwas hialuronowy.

Kosmetyki typu anti-age zawierają także całą gamę substancji mających za zadanie stymulację odpowiednich procesów metabolicznych, a także regulację procesów związanych z odnową komórkową. Bardzo dobrym przykładem jest tutaj retinol, stymulujący procesy wzrostu komórek w warstwie podstawnej naskórka i metaboliczną aktywność skóry. Składnik ten znalazł szczególne miejsce w preparatach przeciwstarzeniowych także ze względu na zdolność do stymulacji aktywności fibroblastów, przez co wykazuje on znaczny wpływ na procesy związane z syntezą kolagenu.

Jedną z substancji szeroko stosowaną (w niewielkich i ściśle określonych dawkach) w medycynie estetycznej w celu wygładzania zmarszczek jest toksyna botulinowa. Dzięki blokowaniu pracy złącz nerwowo-mięśniowych powoduje czasowe rozluźnienie mięśnia, co wiąże się z efektem wygładzenia zmarszczki.

Aby mogło dojść do skurczu mięśnia konieczne jest wydzielenie się acetylocholiny. Toksyna botulinowa blokuje proces wydzielania się acetylocholiny, co prowadzi do zaniku aktywności skurczowej.

Wstrzykuje się ją cienką igłą w odpowiednie partie mięśni, a efekt działania pojawia się zazwyczaj po dwóch dniach od wykonania zabiegu.

Jak już wcześniej wspomniano jest to działanie czasowe - w zależności od pacjenta utrzymuje się ono od trzech do sześciu miesięcy powoli wody i tlenu cząsteczkowego) stanowią skuteczną ochronę przeciwrodnikową. Jak jednak my sami możemy chronić skórę przed destrukcyjnym

ustępując - później zabieg należy powtórzyć.

Istnieje jednak grupa klientów, dla których zabieg ten, ze względu

działaniem czynników egzogennych, jak wspomóc naturalne procesy

na obawy przed skutkami ubocznymi i powikłaniami jest trudny do

regulacyjne warunkujące prawidłowe funkcjonowanie tego organu?

zaakceptowania. Do tej grupy odbiorców kierowana jest szeroka gama

Jednym słowem - jakie preparaty kosmetyczne stosować, aby zminimali-

produktów, które pojawiły zarówno na rynku polskim jak i zagranicznym.

zować negatywny wpływ egzogennych czynników przeciwstarzeniowych.

Preparaty kosmetyczne typu anti-age zawierają obecnie cały szereg

Trend ten, często określany terminem botox-like, odnosi się do szeregu substancji aktywnych, których końcowy efekt działania jest

składników biologicznie czynnych, mających za zadanie ochronę skóry

zbliżony do skutku wywołanego przez toksynę botulinową (zazwyczaj

przed szkodliwymi czynnikami przyspieszającymi proces starzenia tego

z resztą nie tak intensywny). Należy tu koniecznie stwierdzić, że w tym

organu. Wspomagają one naturalne mechanizmy obronne i regulacyjne

przypadku istotny jest efekt końcowy - mechanizmy leżące u podstaw

skóry, a także stymulują procesy odnowy naskórka.

działania substancji wywołujących efekt spłycenia zmarszczki mogą być

Jedną z najważniejszych grup składników kosmetyków chroniących przed zewnętrznymi czynnikami starzeniowymi są filtry UV i substancje

zupełnie różne.

Produkty typu anti -age stanowią obecnie dużą część rynku

ekranujące. Związki te zawierają w cząsteczce ugrupowania, które

kosmetycznego. Zawierają one szereg składników biologicznie czynnych,

wykazują zdolność do pochłaniania promieniowania ultrafioletowego,

mających na celu spowolnienie procesów starzenia się skóry. Są to

bądź w przypadku związków ekranujących mogą to promieniowanie

substancje pełniące funkcje ochronne przed szkodliwym działaniem

odbijać.

promieniowania UV i wolnych rodników, wpływające na odpowiedni

W celu zneutralizowania wolnych rodników szeroko stosuje się

poziom nawilżenia skóry, a także stymulujące procesy odnowy komórko-

witaminy E i C. Należy pamiętać, że witamina E jest składnikiem o bardzo

wej i wspomagające regulację naturalnych procesów przebiegających

silnej aktywności przeciwrodnikowej, a ponadto posiada ona zdolność

w skórze. Ze względu na zapotrzebowanie na tego typu produkty,

do wbudowywania się w struktury lipidowe cementu międzykomór-

możemy się spodziewać, że zainteresowanie kosmetykami typu anti-age

kowego, co pośrednio prowadzi do wzmocnienia bariery naskórkowej

będzie stale rosnąć.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

62 | surowce

Czy powinno się stosować parabeny? dr n. med. mgr farm. Antoni Gwardys Passage Cosmetics Laboratory

Parabeny to potoczna nazwa niewielkiej grupy związków chemicznych, będących estrami kwasu p-hydroksybenzoesowego.

Parabeny używane są w ponad 22.000 kosmetyków, jako środki konserwujące produkty, w stężeniach do 0,8 % (mieszaniny parabenów) lub do 0,4% (pojedyncze związki). Ich aktywność przeciwdrobnoustrojowa obejmuje bakterie, drożdże oraz pleśnie i jest uzależniona od szeregu czynników, przede wszystkim od pH środowiska. Optymalne jest pH 6, przy wyższych wartościach aktywność przeciwdrobnoustrojowa spada. Obecność jonów żelaza może także znacząco obniżać aktywność konserwantów z grupy parabenów. W obecności innych substancji konserwujących możliwe jest działanie synergistyczne, dlatego też często mieszanina estrów kwasu p-hydroksybezoesowego jest uzupełniana o np. fenoksyetanol. W zależności od rodzaju estru, możemy mówić o lepszej rozpuszczalności w wodzie (Methyl Paraben), bądź tłuszczach (Propyl Paraben, Butyl Paraben).

Z punktu widzenia producenta kosmetyków, parabeny są dobrym

tego, że poziom parabenów w tkance nowotworowej (Darbre 2004) oznaczono na poziomie 20 ng/g (bardzo niski), a badania dotyczyły

konserwantem – niedrogim, łatwym w zastosowaniu, skutecznym i sto-

20 osób, to jednak publikacja wywołała falę dyskusji i wątpliwości co

sunkowo bezpiecznym dla zdrowia ludzkiego (Steczko 2010). Tę ostatnią

do bezpieczeństwa stosowania parabenów.

cechę nieco przysłoniły publikacje naukowe potwierdzające proestrogenne działanie parabenów na organizm ludzki (Routledge 1998, Golden 2005).

Pojawiły się także publikacje mówiące o obecności estrów kwasu

Sami autorzy publikacji pisali o konieczności dalszych badań i braku podstaw do stwierdzenia, iż obecność parabenów jest przyczyną powstania nowotworów, a jednak ziarno niepewności zostało zasiane.

p-hydroksybezoesowego (methylparaben, ethylparaben, n-propylparaben,

Przywołano informacje o estrogennym działaniu parabenów i powiązano

n-butylparaben) w tkankach nowotworowych ludzkiego raka piersi,

je z możliwym kancerogennym działaniem egzogennych estrogenów,

a w badaniach in vitro wykazano aktywność estrogenową tych parabe-

a także z obecnością parabenów w tkance nowotworowej raka piersi.

nów wobec estrogenowo-zależnych komórek MCF-7 w linii komórkowej ludzkiego raka piersi (Okubo 2001, Byford 2002, Darbre 2004). Pomimo

1/2010

Chociaż publikacje potwierdzające estrogenowe działanie parabenów są liczne, to jednak należy pamiętać, że aktywność estrogenowa

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

63 poziomu użycia parabenów w formulacjach kosmetycznych w aspekcie bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego.

Należy zaznaczyć, że użycie parabenów jest ograniczone do poziomu 0,4% w przypadku użycia pojedynczego związku i 0,8% w przypadku użycia mieszaniny związków. Po gruntownej analizie dostępnych publikacji i przeprowadzeniu szeregu badań (in vitro i in vivo), komitet postanowił utrzymać dotychczasowe ograniczenia w stosowaniu parabenów, nie znajdując podstaw do dalszego ograniczenia maksymalnych dopuszczonych stężeń użytkowych. Jednocześnie wskazano na konieczność dalszych badań dotyczących migracji przez skórę i metabolizmu parabenów, w tym ich środowiskowych koniugatów (Ye 2009).

Podano wartości dotyczące przechodzenia przez barierę skóry, poziomu metabolizmu i największej dawki nie wywołującej efektu szkodliwego, tzw.

NOAEL (No Observed Adverse Effect Level). Dla Aseptiny M oraz Aseptiny A wyznaczono NOAEL - 1000mg/kg/dzień. Migrację przez zdrową skórę ludzką z emulsji typu olej w wodzie zawierającej 0,4% BP (Butyl Paraben) zmierzono na poziomie 21%. Całość była natychmiast metabolizowana do pochodnych kwasu benzoesowego. Przy takim poziomie narażenia i migracji przez skórę oraz przy założeniu, że stosujemy maksymalne, dopuszczone stężenia parabenów, przekroczenie największej dawki niewywołującej efektu szkodliwego wydaje się niezwykle mało realne.

Wracając do pytania zawartego w tytule:„Czy powinno się stosować parabeny?”, zarówno w świetle obowiązujących przepisów jak i wobec aktualnych danych toksykologicznych, parabeny nie budzą wątpliwości co do bezpieczeństwa ich stosowania w kosmetykach (poz. 15 - Final amended report on the safety assessment of Methylparaben, Ethylparaben, Propylparaben, Isopropylparaben, Isobutylparaben and Benzylparaben as used in cosmetic products). Oczywiście należy zwracać uwagę na ich właściwe wprowadzanie do formulacji kosmetycznych i czynniki ograniczające (ale też i zwiększające) aktywność parabenów jako konserwantów. Optymalizacja stosowania z pewnością może się przyczynić do zwiększenia bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego tej grupy związków jako konserwantów w kosmetykach.

Bibliografia

parabenów jest do miliona razy mniejsza niż aktywność 17-β-estradiolu, a i dawki, na jakie narażeni są użytkownicy kosmetyków, są nieporównywalnie mniejsze w stosunku do tych, jakie stosuje się w badaniach naukowych, prowadzonych głównie na zwierzętach doświadczalnych (Kawaguchi 2009, Vo 2009, 2010, Shaw 2009). W tych ostatnich podawano parabeny per os w ilości nawet 1000 mg/kg/dzień, podczas gdy w aplikacji naskórnej zakłada się ekspozycję na poziomie 37µg/cm2 emulsji zawierającej 0,4% parabenów.

Publikacje te skłoniły SCCP (Scientific Committee on Consumer Products) – Komitet Naukowy COLIPA (European Cosmetic Toiletry and Fragrance Association) do ponownego przeanalizowania dostępnych danych toksykologicznych w celu wydania opinii na temat dozwolonego

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1. Steczko J, Ash SR, Brewer L et al. – In vitro and in vivo evaluation of effi cacy of citrate/methylene blue/ parabens / IPA solution as skin disinfectant - J Infect (The Journal of Infection), 2010 Jan, 60 (1), 36 – 43 2. Routledge EJ, Parker J, Odun J et al. – Some alkyl hydroxy benzoate preservatives (parabens) are estrogenic – Toxicol Appl Pharmacol (Toxicology and Applied Pharmacology), 1998, 153 (1), 12-9 3. Byford JR, Shaw LE, Drew MG, Pope GS, Sauer MJ, Darbre PD – Oestrogenic activity of parabens in MCF7 human breast cancer cells – J Steroid Biochem Mol Biol (The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology), 2002, 80(1), 49-60 4. Darbre PD, Harvey PW - Paraben esters: review of recent studies of endocrine toxicity, absorption, esterase and human exposure, and discussion of potential human health risks - Journal of Applied Toxicology (JAT), 2008; 28(5), 561-78.

5. SCCP: Opinion on Parabens. Colipa No P82 10 Oct 2006.

6. Darbre PD, Aljarrah A, Miller WR, Coldham NG, Sauer MJ, Pope GS, Concentrations of parabens in human breast tumours - J Appl Toxicol (Journal of Applied Toxicology) 2004, 24(1):5-13.

7. Okubo T, Yokoyama Y, Kano K, Kano I, ER-dependent estrogenic activity of parabens assessed by proliferation of human breast cancer MCF-7 cells and expression of ERalpha and PR. - Food Chem Toxicol. (Food Chemistry and Toxicology) 2001, 39(12):1225-32.

1/2010

64 | konferencje, targi, szkolenia 8. Golden R, Gandy J, Vollmer G – A review of the endocrine activity of parabens and implications for potential risks to human health – Crit Rev Toxicol (Critical Reviews in Toxicology), 2005, 35 (5), 435 – 58 9. Marquez-Sillers I, Aguilera – Herrador E, Cardenas S. et al.

– Determination of parabens in cosmetic products using multiwalled carbon nanotubes as solid phase extraction sorbent and corona-charged aerosol detection system : J Chromatogr A (The Journal of Chromatography A), 2010 Jan 1; 1217 (1), 1-6 10. Kawaguchi M, Morohoski K, Masuda J et al. – Maternal isobutyl – paraben (IBP) exposure decreases the plasma corticosterone level in dams and sensitivity to estrogen in female offspring rats - J Vet Med. Sci (The Journal of Veterinary Medical Science), 2009, 71 (8), 1027 - 33 11. Vo TT, Jeung EB – An evaluation of estrogenic activity of parabens using uterine calbindin-d9k gene in an immature rat model – Toxicol Sci (Society of toxicology), 2009, 112 (1), 68-77 12. Vo TT, Yoo YM, Choi KC, Jeung EB – Potential estrogenic effect(s) of parabens at the prepubertal stage of a postnatal female rat miodel – Reprod Toxicol (Reproductive Toxicology), 2010 Feb 2 13. Shaw J, deCatanzaro D – Estrogenicity of parabens revisited : impact of parabens on early pregnancy and an uterotrophic assay in mice – Reprod Toxicol (Reproductive Toxicology), 2009, 28(1), 26-31 14. Ye X, Wong LY, Jla LT, Needham LL, Calafat AM – Stability of the conjugated species of environmental phenols and parabens in human serum – Environ Int (Environment International), 2009, 35 (8), 1160-3 15. Final amended report on the safety assessment of Methylparaben, Ethylparaben, Propylparaben, Isopropylparaben, Butylparaben, Isobutylparaben and Benzylparaben as used in cosmetic products - Int J Toxicol (International Journal of Toxicology), 2008, 27 Suppl. 4 : 1-82

Beauty meets Science 27-28 maja 2010 r. Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia organizuje II międzynarodową konferencję naukową „Beauty meets Science” 10 years dedicated to education in cosmetology.

Podczas konferencji odbędą się trzy sesje tematyczne: interdyscyplinarna sesja plenarna na której będą prezentowane referaty dotyczące kosmetologii oraz jej styku z medycyną i chemia kosmetyczną, sesja poświęcona chemii kosmetycznej oraz aspektom prawnym produkcji i obrotu kosmetykami; sesja przeznaczona dla praktyków kosmetologów i lekarzy medycyny estetycznej poświęcona m. in. pielęgnacji cer problemowych oraz podologii.

reklama

Zapraszamy do udziału w obradach wszystkich zainteresowanych współczesną kosmetologią oraz chemia kosmetyczną.

Szczegółowe informacje: Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia ul Podwale 13, 00-252 Warszawa tel.: 022 635 14 47, 022 635 86 16 fax 022 635 73 62 www.cosmetology-congress@wszkipz.pl e- mail: cosmetology-congress@wszkipz.pl

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

konferencje, targi, szkolenia | 65

Beauty Innovations

2010

Bio-Tech Consulting Sp. z o.o. zorganizował Kongres Beauty Innovations, który odbył się 27-28 stycznia 2010 r. w Warszawie

Kongres HPCI 24-25 listopada 2009 w Warszawie odbył się drugi Kongres HPCI, organizowany przez SOFW we współpracy z Polskim Towarzystwem Kosmetologów.

W czasie spotkania omawiano problemy, dotyczące bezpieczeństwa, substancji czynnych i innych surowców stosowanych w kosmetykach, suplementach diety oraz wyrobach chemii gospodarczej.

Spotkanie rozpoczął wykład dr Ireny Eris, która opowiedziała o wyzwaniach, jakie stoją przed producentami kosmetyków w XXI wieku.

Kolejny wykład poprowadził Wojciech Ingot, który przedstawił historię rozwoju swojej firmy w kontekście skutecznej konkurencji na rynkach

Równolegle z konferencją odbywała się wystawa, na której swoje

zagranicznych. Wystąpiła także Pani Bożena Mirkowska z Laboratorium

rozwiązania zaprezentowało kilkadziesiąt wiodących firm w branży

Kosmetycznego Ava, która zapoznała słuchaczy z tajnikami ekocertyfi-

kosmetycznej.

kacji kosmetyków naturalnych.

Podczas konferencji HPCI i równolegle do nie odbywającej się konUczestnikami Kongresu byli przedstawiciele firm otwartych na

ferencji AFC (All For Cosmetics) poruszano tematy dotyczące zarówno

innowacje z zakresu kosmetologii, biotechnologii i dermatologii.

aspektów naukowych jak i technologicznych związanych z produktami

Podczas spotkania omawiano trendy rozwoju sektora kosmetycznego.

kosmetycznymi i wyrobami chemii gospodarczej. Omówiono tematy poświęcone m.in. starzeniu się skóry, nowym substancjom czynnym,

Partnerzy Kongresu: Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego,

biodostępności, nanotechnologii, a także czyszczeniu ekologicznemu,

Pure Beauty oraz Wyższa Szkoła Kosmetologii Ochrony Zdrowia

aspektom prawnym, recepturowaniu i właściwościom sensorycznym

w Białymstoku.

produktów.

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

66 | opakowania

Portal www

początkiem życia produktu w Internecie Aneta Baberowska Noise department of Noise Technology

Tym artykułem chcielibyśmy rozpocząć nowy cykl tematyczny przedstawiający możliwości jakie daje Internet w sektorze rynku kosmetycznego. Możliwe, że chwilami będą w nim zawarte informacje bardzo oczywiste, jednak główne jego zadanie ukierunkowane jest na pokazanie Państwu pewnych tendencji i sposóbów myślenia o Internecie. Wielkorkotnie będzie on omawiany jako silne narzędzie sprzedażowe, marketingowe i promocyjne.

Idąc dalej, pokażemy Państwu w jaki sposób Państwa produkt widzi

W ostatnich dwóch latach dynamika wzrostu internautów zwolniła.

internauta, który tak naprawdę bardzo często poprzez narzędzie, jakim jest

Można jednak zauważyć, że zwiększyła się ilosć czasu spędzonego

Internet pierwszy raz styka sie z produktem, jego opakowaniem i opiniami

w Internecie.

jakie krążą o nim na forach tematycznych.

Tym samym pomożemy zrozumieć, że marketingowe życie produktu

Na podstawie badania Megapanel PBI/ Gemius każdy polski internauta spędza w sieci przeciętnie 46 godzin i 29 minut. Wzrost zanotował także

rozpoczyna się właśnie w tym medium, a później jest kontynuowane

wskaźnik liczby odsłon. Dla firm branżowych nie jest wystarczającym, że

w punktach sprzedaży detalicznej i hurtowej.

jest się w Internecie, ale jak się jest potrzeganym przez użytkowników.

Postaramy się poprowadzić Państwa przez nurtujące zagadnienia

Coraz częściej mamy do czynienia nie ze statycznymi seriwsami www, ale

dotyczące e-marketingu, najbardziej optymalnych technologii czy też

aplikacjami, a także serwisami wykorzystującymi zaawansowane technolo-

zagadnień z zakresu webdesign w przełożeniu na branżę kosmetyczną.

gie. Obecnie agencje interaktywne oraz ich klienci coraz śmielej zachęcają

Pokażemy jakie formy promocji w Internecie są najbardziej efektywne, jak wybrać godną zaufania agencję interaktywną oraz przedstawimy sposób pracy z narzędziami dostępnymi w sieci.

do interakcji z odbiorcą poprzez rozbudowane i innowacyjne rozwiązania webowe.

Nasze obserwacje rynku pokazują, że firmy oferujące i prezentujące

Uwzględniając także, że głównym elementem promocji w przemyśle

‘produkt’ zaczynają dostrzegać jak istotnym narzędziem jest rozpoczecie

kosmetycznym jest produkt, uświadomimy jak ważna jest jego prezentacja

komunikacji z klientem nie tylko poprzez zaprezentowanie ‘produktu’, ale

w serwisach internetowych.

także przekazanie komunikatu co do jego wartości. W tym przypadku

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

67 stosowane są różne zabiegi od budowania programów lojalnościowych,

sklepów internetowych zostanie poruszony dokładniej w kolejnych cyklach

systemów rabatowych po kampanie banerowe.

wydawniczych.

Tutaj warto wspomnieć o serwisach produktowych, które w przeciwień-

Jeżeli chodzi o stronę graficzną, warto aby była oryginalna i zgodna

stwie do serwisów korporacyjnych nie są budowane na schematycznej mapie

z trendami usability. Nie możemy zapominać o tym, aby prezentowane

strony. Firmy i korporacje z sektora kosmetyki obecnie śmielej inwestują

produkty były dobrze sfotografowane a część merytoryczna przedstawiona

w produktowe serwisy internetowe, które są pierwszą częścią kampanii

w sposób czytelny. Od strony narzędzi technologicznych w serwisach

marketingowej, której zadaniem nie jest tylko i wyłącznie rozpopularyzowa-

stosowane są mechanizmy zoomerowe, lupki, które umożliwiają powiększe-

nie produktu w Internecie i zwiększenie ewentualnej sprzedaży w e-sklepie,

nie produktu i zapoznanie się z jego szczegółami.

ale również nacisk i respons zwrotny w sprzedaży detalicznej. Dlatego

Jak w każdym serwisie istotą jest zachowanie pewnych standardów

też w branży kosmetycznej w kontekście serwisów produktowych są one

dotyczących projektowania www jak i zastosowanie intuicyjnej nawigacji.

w pierwszej kolejności częścią strategii marketingowej produktu. Co za tym

W zależności od rodzaju produktu możemy ustalić z agencją najbardziej

idzie, najważniejszą częscią i klu sukcesu stanowi kreacja, a dopiero później

odpowiedną technologię wykonania serwisu. Tutaj mamy możliwość

technologia webowa dostosowana do formy reklamy.

zastosowania środowiska Flash, które jest bardziej interaktywne niż

Rozwiązania technologiczne w postaci CMS (Content Menagment System) są dobrym narzędziem zintegrowanym z rozwiązaniem webowym,

standarowy HTML. Na koniec jako przykład prezentujemy poglądowo serwis internetowy fir-

gdyż pozwala na jego aktualizację. Odnosząc się do serwisu www.estetica-

my Joanna, który cechuje oryginalna forma layoutu. Inspiracją była damska

polska.pl, powiązany z nim system CMS stanowi dość duże narzędzie do

toaletka, której szuflady odpowiadają za poszczególne działy na stronie.

komunikacji z klientem. Za pomocą dostępnego panelu administracyjnego zarządzający serwisem może w łatwy sposób edytować aktualności, doda-

Występuje bardzo czytelny podział na określone kategorie, produkt pokazany jest czytelnie wraz z formą opisową.

wać nowe opisy czy kierować systemem banerowym. Stale aktualizowana reklama

strona internetowa, nie tylko firmowa, ale również produktowa jest dla internauty wartościowym źródłem wiedzy i informacji. Należy jednak pamiętać, że to co widzi odbioraca czyli kreacja jest najważniejsza w prezentacji produktów.

Oczywiście każda firma może wdrożyć strategię e-marketingową skupiającą się na promocji określonego produktu poprzez jego wyróżnienie i stworzenie serwisu dedykowanego. Takie zachowania korporacji powinny być spójne z marketingiem-mix jaki odnośi się do działań dla całych linii produktowych. Promocja, produkt, cena i strategia dystrybucji w tym przypadku powinny mieć odzwierciedlenie w działaniach web marketingowych.Jednak aby strategia web marketingowa była skuteczna i wiarygodna powinniśmy zadbać o fundament - właściwą prezentację marki i linii produktowych w Internecie.

Istnieje wiele sposobów dotarcia do klienta za pomocą narzędzi internetowych. Punktem odniesiena jest serwis produktowy. Kolejny krok to odpowiednie jego rozreklamowanie. Służą do tego narzędzia SEO/ SEM skupiające się na pozycjonowaniu i reklamie kontekstowej serwisu.

Kolejnym krokiem, w jaki inwestują firmy to narzędzia Web 2.0. Fora intertnetowe czy blogi tematyczne prowadzone przez ekspertów z branży skupiają klientów i zachęcają do zakupu produtku. W wielu przypadkach organizowane są konkursy powiązane tematycznie z nabyciem reklamowej rzeczy. Konkurs wielokrotnie wymaga użycia odpowiednich narzędzi pozwalających na rejestorwanie swojego profilu na stronie i śledzeniu losowania nagród. Zbieranie informacji o osobach to cenne źródło dla kolejnych działań reklamowych, nie koniecznie wykonywanych za pomocą sieci. Podsumowując, kampanie reklamowe jak i programy lojalnościowe w obszarze Internetu są środkiem do budowania więzi pomiędzy klientam a produktem, co z pewnością odzwierciedla się w rentowności projektu.

Inną metodą aktywizacji skutecznego dotarcia do klienta jest budowanie sieci dystrybucji za pomocą rozwiązń e-commerce. Temat

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

68 | opakowania

Aspekt ekologiczny opakowań na rynku kosmetycznym Monika Blezień-Ruszaj Specjalista ds. ochrony środowiska

Kartoniki, butelki szklane, plastikowe, opakowania z tworzyw sztucznych o wymyślnych kształtach; projektanci, graficy i osoby odpowiedzialne za marketing w przemyśle kosmetycznym prześcigają się, aby opakowania na kosmetyki – typu kremy, emulsje, toniki, balsamy, wody toaletowe i perfumowane – przykuły wzrok klienta, aby zwrócił uwagę właśnie na produkt ich marki, a nie konkurencji. W całej tej machinie produkcyjnej często zapominamy o środowisku naturalnym i jego ochronie, a powinniśmy jednak choć na chwilę przystanąć i przyjrzeć się z bliska jak możemy w przemyśle kosmetycznym zadbać o naturalne środowisko w którym żyjemy.

Poprzez zmianę przyzwyczajeń postarajmy się o to, aby opakowania

Opakowaniami w rozumieniu ustawy – są wprowadzone do

dla kosmetyków produkowanych w naszych zakładach, były zgodne

obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone

z wymogami ochrony środowiska i zmierzały do jak najbardziej

do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji

ekologicznej formy.

produktów, od surowców do towarów przetworzonych.

Klienci coraz częściej sięgają po kosmetyki na bazach surowców

Kolejnym punktem w organizowaniu systemu gospodarowania

naturalnych, to dlaczego nie pomyśleć, o tym aby opakowania dla tych

opakowaniami jest zapoznanie się z podstawowymi wymaganiami

produktów także były ekologiczne.

prawnymi w Unii Europejskiej. Główną dyrektywą określającą sposoby

Jako producenci wprowadzający opakowania na rynek – w tym przy-

postępowania z opakowaniami, w której zawarte są te zasady jest

padku jest to rynek kosmetyczny – musimy zdawać sobie sprawę z tego, że

Dyrektywa Parlamentu i Rady Europejskiej nr 94/62/WE z dn. 20

podstawową zasadą zawartą w dyrektywach unijnych, ustawach i rozporzą-

grudnia 1994 roku „ W sprawie opakowań i odpadów opakowa-

dzeniach jest zasada – zanieczyszczający płaci. Jest to podstawowa zasada,

niowych”. Kolejnym aktem prawnym nowelizującym w 2004 roku

którą powinni spełniać producenci opakowań i produktów w opakowaniach,

postanowienia wcześniejszej dyrektywy jest 2004/12/WE, a w 2005

aby wypełniać podstawowe standardy ochrony środowiska. Bardzo ważne

roku kolejna Dyrektywa 2005/20/WE. Zmiany dotyczyły m.in.

znaczenie ma ona w regulacjach związanych z opakowaniami i odpadami

podwyższenia poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowanio-

opakowaniowymi. Prawodawstwo obciążyło przedsiębiorców wprowa-

wych powstających z wprowadzonych na rynek opakowań, określenia

dzających na rynek produkty w opakowaniach – na rynku kosmetycznym

okresów przejściowych na spełnienie wymogów Unii Europejskiej

dotyczy to całości przedsiębiorców ( niestety, ale produkty kosmetyczne

przez państwa nowo przyjęte w tym Polskę. Dodatkową nowelizacją,

bez opakowania nie bardzo można by było używać) – odpowiedzialnością

a także bardzo ważną zmianą również dla rynku kosmetycznego było

za nie w całym cyklu ich życia, czyli od wprowadzenia na rynek ( nawet

sprecyzowanie pojęcia opakowania. Zgodnie z Dyrektywą 2004/12/WE

w przypadku importu bądź wewnątrzwspólnotowego nabycia), aż do ich

Art. 3 ust. 1. (…) definicja „opakowań” powinna ponadto opierać się na

końca – musimy więc pamiętać, że stajemy się odpowiedzialni również za

kryteriach określonych poniżej:

odpady z nich powstałe.

• przedmioty uważa się za opakowania, jeżeli spełniają powyższą

Aby przemyśleć i zorganizować dobry system gospodarowania

definicję, nie naruszając innych funkcji, jakie opakowania mogłyby

opakowaniami i odpadami z nich powstającymi w przemyśle kosmetycz-

spełniać, chyba że przedmiot stanowi integralną część produktu

nym, na wstępie należy przytoczyć definicję opakowania.

i jest niezbędny dla przechowywania, spełniania dodatkowej funkcji

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

69 lub ochrony danego produktu w całym jego cyklu życia, a wszystkie

sztucznego i włożony jeszcze do opakowania z tektury ( tutaj jednak mamy

elementy mają być używane, konsumowane lub zagospodarowane

do czynienia z opakowaniem najmniej szkodliwym dla środowiska – pa-

razem np.:

pierem). Niestety, ale rynek kosmetyków perfumowanych nadal najbardziej

Opakowania: wkłady z pudrem prasowanym do puderniczek, pudełka

stawia na wielokrotność opakowań – jeżeli jeszcze balsamy, żele pod

z pudrem sypkim i pudrem w kulkach

prysznic czy dezodoranty są pakowane tylko w swoje „własne” opakowa-

Przedmioty nie będące opakowaniami: puderniczki na puder

nie, o tyle perfumy czy wody toaletowe wprost uwielbiają opakowania – ich

sypki oraz puderniczki z wkładem pudru prasowanego (trwale

„własne” opakowanie – butelka szklana, włożona jest do kartonika i to

przymocowane wkłady pudru)

wszystko jest jeszcze zafoliowane – mamy tutaj do czynienia z 3 rodzajami

• przedmioty projektowane i przeznaczone do wypełnienia w punkcie sprzedaży i przedmioty „jednorazowego użytku”, sprzedawane, wypełnione lub projektowane i przeznaczone do

szkło i tworzywo sztuczne, a co za tym idzie potrójnie zanieczyszczamy środowisko naturalne, nie mówiąc już o tym, że nie myślimy również

wypełnienia w punkcie sprzedaży uważa się za opakowania

ekonomicznie, ponieważ przy rozliczeniach opłaty produktowej musimy

pod warunkiem, że spełniają one funkcję opakowania np.:

rozliczyć się i zapłacić za wszystkie trzy rodzaje opakowań.

Opakowania, jeśli są projektowane i przeznaczone do wypełnienia w punkcie sprzedaży: –

opakowań, z których musimy się rozliczyć – zewidencjonować papier,

pojemniki na próbki kremów ( z tworzyw sztucznych)

Kolejnym aktem prawnym działającym na rynku krajowym, związanym z ochroną środowiska, a któremu podlegają wytwórcy opakowań, w tym również Ci działający na rynku kosmetycznym, jest Ustawa

– pojemniki na próbki perfum ( szklane, plastikowe) przygotowane

z dn. 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie

specjalnie dla perfumerii i drogerii.

gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej

Przedmioty nie będące opakowaniami: aplikatory (szpatułki)

i opłacie depozytowej ( tekst jednolity Dz. U. z 2007r. Nr 90 poz. 607

do nakładania kremów do pojemników wykorzystywane w punkcie

z późniejszymi zmianami).

sprzedaży

reklama

• składniki opakowań i elementy pomocnicze połączone z opakowaniami uważa się za część opakowania, z którymi są one połączone. Elementy pomocnicze zawieszone bezpośrednio na produkcie lub do niego przymocowane, które spełniają funkcję opakowania, uważa się za opakowania, chyba że stanowią integralną część opakowania, a wszystkie elementy są przeznaczone do zużycia lub zagospodarowania razem np.: Opakowania: etykiety przywieszone bezpośrednio do produktu lub do niego przymocowane Część opakowania: szczoteczka do nakładania tuszu do rzęs, stanowiąca część zamknięcia pojemnika.

Urządzenia do dozowania, stanowiące część zamknięcia pojemnika zawierającego np. kremy Celem Dyrektywy 94/62/WE z nowelizacjami „w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych” jest przede wszystkim zmniejszenie oddziaływania opakowań i powstających z nich odpadów na środowisko. Cel ten realizowany jest poprzez promowanie opakowań wielokrotnego użytku, powrót do opakowań szklanych oraz tworzenie systemów zbiórki, odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Najważniejszym postanowieniem dyrektywy, było wprowadzenie obowiązku zapewnienia odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych z poszczególnych materiałów: papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych, metali i materiałów naturalnych.

Patrząc na rynek kosmetyczny na przestrzeni ostatnich lat można zauważyć zmniejszenie ilości opakowań – wystarczy przejść się po perfumeriach i drogeriach gdzie większość kosmetyków jest pakowana w opakowania, które bezpośrednio stykają się z kosmetykiem. Owszem zdarzają się jeszcze opakowania wtórne, czyli kosmetyk jest zapakowany w swoje opakowanie np. z tworzywa

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl

1/2010

70 | opakowania Ustawa ta nałożyła na przedsiębiorców wprowadzających na rynek krajowy produkty w opakowaniach obowiązki zapewnienia odpowiednich

• Możliwość wielokrotnego użytku opakowania • Przydatność opakowania do recyklingu

poziomów odzysku i recyklingu tych opakowań.

Kogo dotyczy ustawa jeżeli chodzi o rynek przemysłu kosmetycznego?

Należy przy tym pamiętać, że oznakowanie takie powinno być

• Wytwórców produktów w opakowaniach,

umieszczone na opakowaniu w sposób trwały, widoczny i czytelny,

• Importerów oraz firmy, które dokonują wewnątrzwspółnotowego

a w przypadku małych gabarytów opakowania informacje te zamieszcza-

nabycia towaru w opakowaniu, • Przedsiębiorcę, który pakuje produkty wytworzone przez innego przedsiębiorcę i wprowadza je na rynek krajowy, • Przedsiębiorcę, który nie jest wytwórcą produktu lub produktu

ne są na etykiecie dołączonej do produktu.

Oznakowania najczęściej spotykane w opakowaniach produktów przemysłu kosmetycznego: • Opakowanie wielokrotnego użytku

w opakowaniu, który zlecił wytworzenie tego produktu lub produktu w opakowaniu oraz którego oznaczenie zostało umieszczone na

• Opakowania przydatne do recyklingu

produkcie lub produkcie w opakowaniu.

Rodzaj materiałów wykorzystanych do produkcji opakowania: Jak więc wynika z ustawy, obowiązkiem związanym z ochroną środowiska objęte są wszystkie szczeble odpowiedzialne za produkcję,

• Aluminium

bądź związane z dystrybucją na rynku kosmetycznym?

Aby bliżej przytoczyć opakowania, które należy zgłaszać do sprawozdań, z których należy rozliczać się w aspekcie ekologicznym zarówno na rynku kosmetyków w Polsce jak i krajach Unii Europejskiej

• Polireftalan etylenu

poniżej przedstawione są ich rodzaje: • Opakowania z tworzyw sztucznych • Opakowania z aluminium • Opakowania ze stali, w tym blachy stalowej • Opakowania z papieru i tektury • Opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami • Opakowania z drewna Tak, więc zapoznając się z wyszczególnionymi rodzajami odpadów możemy szybko zorientować się, że rynek przemysłu kosmetycznego wy-

Wytyczne ustawy o opakowaniach dotyczące zmniejszenia szkodliwości produktów oraz produktów w opakowaniach.

Sięgając do ustawy z dn. 11 maja 2001r o opakowaniach i odpadach opa-

korzystuje prawie wszystkie z tych opakowań, albo do przechowywania

kowaniowych ( Dz.U. z 2001roku Nr 63 poz. 638 z późniejszymi zmianami), jak

kosmetyków, jako produktu, albo, jako produktu w opakowaniu, a przy

również do przemyśleń, które mogą nasuwać się przy ekologicznym aspekcie

sprowadzaniu bądź wysyłaniu dużych ilości kosmetyków do swoich

opakowań na rynku kosmetycznym należy przytoczyć jeszcze obowiązki

odbiorców może okazać się, że nawet należy rozliczyć się zarówno

przedsiębiorców przemysłu kosmetycznego dotyczące produkowanych bądź

z opakowań ze stali jak i opakowań z drewna.

sprowadzanych przez nich opakowań. Zgodnie z ustawą należy pamiętać

W ustawie zostały sprecyzowane również wymagania stawiane

o tym, że aby nabywane opakowania oraz opakowania, w których są produkty

opakowaniom. I tak opakowania wielokrotnego użytku powinny posiadać

nie oddziaływały szkodliwie na środowisko oraz aby ich ilości ograniczać do

właściwości pozwalające na ich wykorzystanie w określonej ilości cykli, przy

minimum. W ustawie możemy zapoznać się z następującymi wytycznymi:

normalnych warunkach zastosowania. Odpady z tych opakowań powinny

• ograniczyć objętość i masę opakowań do niezbędnego minimum

nadawać się do odzysku, natomiast opakowania przydatne do recyklingu

• umożliwić wielokrotne użycie opakowań i ich późniejszy recykling

materiałowego, powinny być wytwarzane w sposób pozwalający na recykling

• należy pamiętać o tym, aby zawierały minimalną ilość substancji

określonej ilości masy materiału zastosowanego do produkcji. Opakowania przeznaczone do procesów biodegradacji powinny mieć taką zdolność rozkładu chemicznego, fizycznego, termicznego i biologicznego, która

stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska • maksymalna suma zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu (VI) nie może przekraczać 100 mg/kg

zapewni ostateczny rozkład kompostu na dwutlenek węgla, biomasę i wodę.

Dbając o środowisko naturalne producenci i firmy związane

Znakowanie opakowań w przemyśle kosmetycznym Przyglądając się opakowaniom kosmetyków bądź produktom

z przemysłem kosmetycznym powinny zastanowić się nad ograniczeniem opakowań wprowadzanych na rynek. Świadomość ekologiczna ludzi

kosmetycznym w opakowaniach możemy zauważyć, że na tym rynku

wzrasta z każdym rokiem, pamiętajmy o tym, że niedługo klienci zaczną

spełniany jest obowiązek znakowania opakowań. Większość przedsię-

zastanawiać się czy kupić produkt w opakowaniu – czasami nawet

biorców, choć nie wszyscy, wywiązuje się z niego i dlatego najczęściej

potrójnym – czy nie lepiej dla środowiska naturalnego zakupić i wypró-

na opakowaniach możemy zobaczyć oznakowania, które określają:

bować produkt może i z konkurencyjnej firmy, ale taki, który jest tylko

• Rodzaj materiałów wykorzystywanych do produkcji opakowań

w swoim opakowaniu ( pojedynczym).

1/2010

e-w ydanie do pobrania na:

w w w.farmacom.com.pl