Świat Przemysłu Kosmetycznego 1/2011 PL by Świat Przemysłu Kosmetycznego

ISSN: 2081-089X

NR 01/2011 (6) 10 PLN (w tym 5% VAT)

spis treĹ&#x203A;ci 14 14

Higiena produkcji

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

30 26

30 24

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

1/2011

od redakcji Wydawn

Rada Programowa: dr n. chem. Anna Oborska

Ewa Starzyk

– Dyrektor ds. techniczno-legislacyjnych – Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystości

– Dyrektor Naukowy – Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego

Kwartalnik Wydawnictwa FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 farmacom @farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl Redaktor Naczelny: Robert Miller tel./fax 32 455 31 61 tel. kom. 502 084 101 robert.miller @farmacom.com.pl Prenumerata i kolportaż: Wydawnictwo FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 tel./fax 32 455 31 61 prenumerata@farmacom.com.pl Cena egzemplarza „ŚPK” – 10 zł Cena rocznej prenumeraty – 35 zł Wpłat dokonywać można na konto: ING Bank Śląski O/Wodzisław Śląski 56 1050 1403 1000 0023 2091 8119

Spis reklamodawców: Cezar Galbex Sp. z o.o. Redaktor wydania: Maria Kubsz tel./fax 32 456 60 79 tel. kom. 510 40 31 91 maria.kubsz@farmacom.com.pl

Irad Plast S.C. Kogotest S.C. „MEDsynC Skotnicki, Weksler” Sp. j.

Redakcja:

Mikrolab Laboratorium Mikrobiologiczne

Michał Łatas michal.latas@farmacom.com.pl Tomasz Butyński, Teresa Kubsz-Miller, tel./fax 32 455 31 61 redakcja@farmacom.com.pl

PPH Interplast

DTP: PROGRAFIKA.com.pl

Statsoft Polska Sp. z o.o.

Druk: Drukarnia BIMART

Trade&Consult Ltd. Sp. z o.o.

Nakład: 2 500 egz.

Zakład Poligraficzny Wiking Graf Sp. j. T. Jakubowski

Provital Polska Sp. z o.o. Rebhan – Opakowania Sp. z o.o.

Magazyn kierowany jest do specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach produkujących kosmetyki. Odbiorcami czasopisma są również uczestnicy targów, konferencji i szkoleń bran żowych, urzędy, ministerstwa, instytuty i biura projektowe. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w tytułach i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez Wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji.

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

8 | produkcja

W pogoni za jakością Norbert Śledź

Źródło: Siemens.com

Konsultant techniczny, Abis

Przykładowa realizacja systemu SCADA na panelach operatorskich firmy Siemens

Konieczność zapewnienia odpowiedniej jakości produktu jest rzeczą niewątpliwie istotną, jeśli nie najważniejszą dla każdej firmy – i to nie tylko takiej, która preferuje podejście TQM czyli zarządzania przez jakość. Ten truizm odnosi się do przedsiębiorstw każdej branży, nie wykluczając oczywiście przemysłu kosmetycznego, w szczególności dzisiaj w otoczeniu niepewnego i nieprzewidywalnego rynku konsumentów. Nabywca bowiem bywa bezlitosny – i to zarówno pośredniczący, jak i końcowy.

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Przykład sterownika PAC: RX3i firmy GE Intelligent Platforms (Źródło: Astor.com.pl)

Skoro więc nikt nie ma monopolu na dostarczanie kremów, to czy sklep

niejednokrotnie o wiele większy (chociaż przesunięty w czasie) w innych

będzie zamawiał produkty w opakowaniach uszkodzonych, z nieczytelnymi

dziedzinach, co przełoży się wprost na wynik finansowy. Ponadto, marka,

kodami kreskowymi? Czy klientka zdecyduje się na ponowne kupno

która reprezentuje produkty o wysokiej jakości jest przecież wartością

maseczki, która (w najlepszym wypadku) nie daje żadnego efektu?

samą w sobie.

Oczywiście zawsze możemy wykorzystywać szereg innych narzędzi

Jednym z zastosowań, a zarazem kierunków rozwoju dzisiejszych

funkcjonujących w dzisiejszym biznesie. Nie do przecenienia jest

rozwiązań automatyki są systemy odpowiedzialne za kontrolę jakości.

użycie potężnej machiny marketingowej. Skoro bowiem możliwe jest

Opierając się na wyspecjalizowanych urządzeniach oprogramowanych

z prostego wyrobu elektronicznego masowo produkowanego za grosze

przez doświadczonych integratorów, są w stanie z zadziwiająco wysoką

na dalekim wschodzie wykreowanie obiektu pożądania tylko ze

skutecznością poprawiać ogólny wynik naszego systemu produkcyjnego.

względu na specyficzne logo, to czemu nie miałby zadziałać ten sam

Rozwiązania te można zastosować niemal na każdym etapie procesu

efekt w stosunku do naszego „cudownego” balsamu? Pytanie jest

produkcyjnego, i nie tylko. Możemy na nie spojrzeć zarówno w skali „mikro”

retorycznie, niemniej da się zauważyć pewną prawidłowość. Zapewnienie

(a więc dla poszczególnych czynności, maszyn) jak i w skali „makro” (zatem

odpowiedniej jakości naszego produktu, nawet jeśli pociągnie za sobą

dla całości procesu produkcji i/lub logistyki). Ten umowny podział pozwoli na

dodatkowe koszta w krótkim okresie, niewątpliwie przełoży się na zysk,

przejrzyste i syntetyczne przedstawienie stosowanych rozwiązań. reklama

10 | produkcja System kontroli wizyjnej: kontrola poziomu napełnienia, kompletności montażu (Źródło własne)

bezpośrednio na linii produkcyjnej. Tego typu urządzenia mogą być stosowane na kilku etapach produkcji, dzięki czemu reakcja na nieprawidłowości zachodzące w procesie jest szybsza. Można w ten sposób znacznie ograniczyć koszty produkcji poprzez redukcję wadliwych wyrobów i półproduktów. System kontroli wizyjnej: kontrola orientacji butelki przed naklejeniem etykiet (Źródło własne)

Opcji zastosowania kontroli wizyjnej jest wiele – z punktu widzenia ekonomicznego warto zastosować ją w miejscu, które zapewni dużą wykrywalność usterek, aby poniesiony nakład przekładał się bezpośrednio na wolumen produktów eliminowanych z

Rozpatrując skalę „mikro” musimy najpierw podzielić nasz łańcuch

dalszego etapu wytwarzania. Na rynku dostępny jest szeroki typoszereg

produkcyjny na poszczególne ogniwa. Opierając się m.in. o doświadczenie

zarówno kamer – różniących się m.in. rozmiarami, jak i warunkami

pracowników mających bezpośredni kontakt z produkcją należy sobie

przemysłowymi w jakich mogą pracować, jak i metod oświetlenia

odpowiedzieć na pytanie: gdzie, i skąd się bierze problem? Być może

analizowanych obiektów. W tym miejscu należy podkreślić, że częstokroć

rozwiązania automatyki wcale nie są potrzebne? Częstokroć zmiana

elementem systemu traktowanym nie dość poważnie, jest zapewnienie

samego modelu zarządzania produkcją, czy też gospodarką materiałami

odpowiednich warunków do pracy urządzenia rejestrującego. W tym celu

używanymi do produkcji, bądź zarządzaniem procesami logistycznymi

stosuje się odpowiednie źródła światła – diody led, lampy wyładowcze,

będzie wystarczająca do poprawienia jakości naszych produktów

lasery etc. Naturalnie, w każdym wypadku konieczne jest przeprowadzenie

lub minimalizacji strat. Niestety – nawet w doskonale zarządzanych

testów celem znalezienia tej najlepszej, odpowiedniej opcji.

przedsiębiorstwach nieodzowne będzie zastosowanie zdobyczy nowoczesnej techniki. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest użycie systemów kontroli

Pewien obszar zastosowań systemów wizyjnych związany jest z wymogami obowiązującego prawa. Przepisy nakazują, aby każdy kosmetyk miał naniesioną w sposób czytelny datę przydatności do użycia.

wizyjnej, które stosowane są coraz powszechniej do rozwiązywania

Najprostsza kontrola daty polega na weryfikacji czy w zadanym polu

problemów inspekcji przemysłowej, pozwalając na całkowitą

zostało „coś” nadrukowane. Bardziej zaawansowane systemy rozpoznają

automatyzację procesu oraz zwiększenie jego dokładności i wydajności.

wydrukowane znaki, „czytają” i sprawdzają czy nadruk jest zgodny

Oczywiście, inspekcja może obejmować różnego rodzaju produkty,

z wymaganiami. Systemy czytania i weryfikowania jakości naniesionych

w przeróżnej konfiguracji czynników fizycznych. Kosmetyki nie stanowią

znaków (OCR/OCV) wykorzystywane są również do kontroli serii, zmiany

tutaj wyjątku.

produkcyjnej itp. Weryfikacja obejmować może także odczytywanie kodów

Ze względu na rodzaj zastosowanych urządzeń i moc przetwarzania

kreskowych lub dwuwymiarowych.

wyróżnia się następujące typy systemów wizyjnych: • czujnik wizyjny (tzw. soft sensor) - to kamera i oświetlacz zintegrowane w jednej obudowie; z powodu stosunkowo małej rozdzielczości kamery i ograniczonych możliwości procesora, soft sensory stosuje się do prostszych zadań, jak czytanie kodów, nieskomplikowane pomiary, rozpoznawanie obecności obiektów; • kamera inteligentna - to kamera zintegrowana w jednej obudowie z komputerem; ze względu na wysokie możliwości operacyjne oprogramowania, kamery inteligentne znajdują zastosowanie w bardzo różnych zadaniach, w tym wymagających dużej szybkości działania na współczesnych wysokowydajnych liniach produkcyjnych; • układ kamera – komputer - system złożony z kamery współpracującej z oddzielnym komputerem klasy PC, pozwala na dobór dowolnej kamery, optymalnej z punktu widzenia kontrolowanego procesu (np. monochromatycznej lub kolorowej, linijkowej lub matrycowej). Co najistotniejsze, dostępne na rynku systemy wizyjne zapewniają nie tylko automatyczną, ale również bezdotykową kontrolę wyrobów

1/2011

System kontroli wizyjnej: kontrola czystości wieczka przed montażem (Źródło własne)

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

kontroli do sprawdzenia ilości opakowań jednostkowych w kartonie

reklama

Wielu producentów wyrobów kosmetycznych stosuje wizyjne systemy zbiorczym. Zarejestrowanie zdjęcia kartonu w sposób identyfikowalny na dysku komputera może być dowodem w przypadku reklamacji ilościowych. Należy również zauważyć, że odpowiednie oprogramowanie kamery, wraz z zastosowaniem chociażby najprostszego systemu wizualizacji – pozwoli nie tylko na usuwanie z ciągu produkcyjnego wadliwie wykonanych produktów, ale i na analizę w czasie rzeczywistym potencjalnych źródeł tychże błędów. Maszynowa wizja konsekwentnie wypiera kontrolę wizualną realizowaną przez ludzi. W niemalże każdym przypadku jest bardziej pewna, wydajna, nie jest podatna na zmęczenie, znużenie, urlopy na żądanie i gwarantuje poprawne wyniki niezależnie od czasu użytkowania. Należy również wspomnieć, że zastosowanie sytemu wizyjnego podnosi ocenę w trakcie prowadzonych audytów jakościowych. Drugą drogą (oczywiście nie wykluczającą się z pierwszą), którą można zastosować w automatyzacji mającej na celu poprawę jakości – jest inwestycja w systemy pomiarowe. Mogą one dostarczać w czasie rzeczywistym szeregu informacji takich jak: • Temperatura i wilgotność panująca na hali produkcyjnej (co może mieć wpływ na jakość wykonywanego produktu). • Ilość zgromadzonego materiału lub półproduktów używanych w procesie produkcyjnym (służą temu np. zaawansowane ultradźwiękowe czujniki poziomu). • Stacje kontroli parametrów fizykochemicznych – umożliwiające kontrolę Ph, jakości wody, zawartości metali, etc.. Jeszcze innymi rozwiązaniami, które można zastosować na poziomie „mikro” są możliwości jakie nam dają systemy sterowania. Stosując rekonfigurowalne układy klasy PLC lub bardziej zaawansowane PAC – możemy zautomatyzować proces produkcyjny, dzięki czemu w wielu przypadkach możliwe jest uniknięcie błędów ludzkich. Ponadto, dane pochodzące z systemów sterowania i akwizycji pomiarów – są nieodzowne jeśli chcemy stworzyć system nadrzędnej kontroli. Idąc tym tokiem możliwe jest przejście od skali „mikro” do skali „makro”. Na tym poziomie korzystając z informacji dostarczanych przez takie urządzenia jak między innymi wspomniane wcześniej: • Systemy kontroli wizyjnej • Urządzenia pomiarowe • Sterowniki programowalne możliwe jest stworzenie systemu nadrzędnej kontroli. Oczywiście aplikacja taka z łatwością może przysłużyć się celowi jakim jest zapewnienie, aby końcowy użytkownik otrzymał produkt o najwyższej jakości co przysłuży się wizerunkowi firmy. Na tym poziomie również mamy pewien wybór, którego podjęcie ułatwią nam odpowiedzi na następujące pytania: • Jakim budżetem dysponujemy? • Czy chcemy skoncentrować się na wybranych elementach produkcji, czy też całościowo na linii? • Kto będzie końcowym odbiorcą projektowanego systemu, analizował raporty, zestawienia?

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

reklama masterchem

12 | produkcja • Jak wydajna jest nasza linia produkcyjna? Produkujemy jednostkowo, mało-seryjnie czy może wielko-seryjnie lub nawet masowo? • Czy chcemy zapewniać jakość na poziomie samej produkcji, czy również chcemy objąć kontrolą logistykę? Przemyślana odpowiedź na te pytania pozwoli nam podjąć decyzję w kwesti inwestycji w odpowiednie oprogramowanie, co – ze względu na mnogość rozwiązań – może nie być proste. Zasadniczo, można przyjąć umowny podział systemów ze względu na ich obszar zastosowań. • Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie systemu SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition), którego zadaniem będzie rejestracja danych z poziomu linii produkcyjnej oraz wyświetlanie ich System kontroli wizyjnej: odczyt daty wyciśniętej w opakowaniu papierowym (Źródło własne)

na przejrzystym interfejsie użytkownika. System ten nie tylko jest względnie prosty w implementacji, ale stanowi również podstawową cegiełkę w budowie bardziej rozległych systemów. Zintegrowany z bazą danych umożliwia również dostęp do historycznych danych, dzięki czemu możemy śledzić zmiany parametrów procesu produkcyjnego co niewątpliwie ułatwi analizę działań pod kątem jakości. • Wyżej w hierarchii możemy umiejscowić systemy hurtowej akwizycji danych połączonej z rozbudowanym systemem raportowym • Kolejne ogniwo to systemy typu MES (Manufacturing Execution System). Oparte są one o zaawansowane bazy danych i służą do zarządzania informacją o produkcji poczynając od receptur, informacje z procesu produkcyjnego, rozszerzane o kontrolę procesu produkcyjnego praktycznie pod każdym kątem. Dzięki temu umożliwiają wgląd w czasie rzeczywistym do kluczowych czynników produkcji takich jak wydajnosć, dostępność czy właśnie jakość – co pozwala spojrzeć na proces m.in poprzez współczynnik OEE1.

System kontroli wizyjnej: odczyt daty na butelce (Źródło własne)

Systemy MES możemy śmiało porównać jako narzędzie do pakietu Oﬃce w biurze.

Zrzut ekranu – system monitoringu i wizualizacji mikroklimatu – kontrola jakości warunków wytwarzania w firmie icn polfa rzeszów (system wdrożony przez Abis), (Źródło własne)

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

produkcja | 13 Przykład sterownika PLC: Nowoczesny sterownik PLC firmy Horner – z zintegrowanym w jednej obudowie wyświetlaczem dotykowym (Źródło: Horner, heapg.com)

Przykładowa realizacja systemu SCADA na panelu operatorskim firmy Wonderware (Źródło: Directindustry.com)

• Najwyżej zaś, w hierarchi systemów informatycznych znajdziemy

Zrzut ekranu – Wizualizacja transportu i przygotowania mieszanki Gamrat S.A (system wdrożony przez ABIS), (Źródło własne)

sytemy ERP (Enterprise Resource Planning), które aby mieć aktualną informację o produkcji w działach Planowania, Produkcji i Logistyki współcześnie zasilane są danymi z MES. Współcześnie jest to nie

to rozłożenie wydatków w czasie i jednocześnie umozliwi nam

tylko funkcjonalność w dużych przedsiębiorstwach, ale także średnich

bieżącą kontrolę wyników wdrożeń. Ponadto, w przypadku naszego

i małych. Pomogą zadbać zarówno o jakość na poziomie pojedynczej

niezadowolenia z efektów, możliwe jest „zamrożenie” projektu

maszyny, jak i wydajności całej linii.

na danym – pełnowartościowym funkcjonalnie a ograniczonym obszarowo etapie.

Oczywiście, wszelkie inicjatywy czy też inwestycje muszą być

• Nie jesteśmy technicznie przygotowani na zmiany. – Ale czy to jest faktycznie problem inwestora? Rozwiązanie

przekonywujące na poziomach decyzyjnych wielu działach. Jakie wówczas argumenty da się słyszeć najczęściej i jak można przekonująco na nie

wszelkich pojawiających się problemów technicznych to już zadanie

odpowiedzieć?

integratora. Oczywiście, może pojawić się konieczność doinwesto-

• Brak nam funduszy

wania w urządzenia, która powiększy niezbędny budżet, niemniej poprawa jakości produkcji za pomocą systemów automatyki, to nie

– Skoro więc brakuje nam funduszy, to czy stać nas na dalszą

wysyłanie człowieka na księżyc...

produkcję na obecnym poziomie jakości który powoduje braki i straty? Przecież to wprost przekłada się na wynik finansowy...

• Czy będziemy w stanie wykorzystać zdobytą wiedzę? – Współczesne systemy oferują niezwykle przejrzyste i intuicyjne

• Nie mamy dość funduszy na ten cel

interfejsy graficzne. Ponadto na etapie ustalania specyfiki

– Współcześnie systemy automatyki przemysłowej nie są już drogimi rozwiązaniami, niemniej każdą inwestycję można przeprowadzić

aplikacji możliwe będzie dopasowanie funkcjonalności do naszych

w szerszej perspektywie lub tylko doraźnych zadań. W przypadku

oczekiwań – tak, aby balansować pomiędzy wygodą obsługi a

dopasowywania odpowiedniego rozwiązania istnieje dość szerokie

ilością otrzymywanych danych.

pole do manewru budżetowego. Możliwe jest skupienie się na

• Nasz przemysł jest dość specyficzny. Rozwiązania, które sprawdzają

najbardziej istotnych punktach, które powodują największe straty

się gdzie indziej mogą niekoniecznie się sprawdzić u nas.

jakości i spadek wydajności. Zasada 20-80 Pareto sprawdza

– Jest to często używany argument przez niemal każdą firmę

się bowiem jak najbardziej i na poziomie wytwarzania – 80%

z każdej branży. Tymczasem po wdrożeniu inwestycji zdecydowana

strat jakościowych powoduje 20% maszyn. Może i na naszej linii

większość z nich nie może sobie wyobrazić jak była w stanie pro-

produkcyjnej znajduje się jedna czarna owca, której warto by się

dukować bez informatycznego systemu nadzoru bądź chociażby

przyjrzeć?

prostej kontroli wizyjnej w wybranym punkcie. Tak naprawdę nie ma przemysłu, który byłby zbyt „specyficzny” dla nowoczesnej

• Moglibyśmy mieć fundusze na ten cel, ale nie mamy ich w tym momencie.

automatyki. Zawsze możliwe jest unowocześnienie produkcji –

– W takim wypadku możliwa jest inna opcja. Inwestycje w automaty-

zależy to tylko od dobrej woli inwestora i wielkości budżetu jaki może przeznaczyć na ten cel.

kę przemysłową można przeprowadzić w formie pilotażowej. Idea ta zakłada podział potencjalnie dużego projektu, na szereg mniejszych – często funkcjonalnie identycznych i w pełni działających, ale obejmujących jedynie wycinek docelowego obszaru. Umożliwia

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Overall Equipment Eﬀectiveness – Całkowita Efektywność Sprzętu – międzynarodowy standard służący do mierzenia efektywności wykorzystania maszyn.

1/2011

artykuł sponsorowany

14 | produkcja

Moc zapachu – SFA-Romani

Dominik Lutek SFA

tu logo LUCAD

Zapach odzwierciedla naszą osobowość. To rodzaj języka, który wysyła otaczającym nas osobom pozytywne sygnały wraz z nowymi doznaniami zapachowymi.

Podczas komponowania nowych zapachów jak również produkcji tych już stworzonych, niezmiernie ważną rolę odgrywa właściwy dobór surowców. W SFA-Romani korzystamy tylko z tych najlepiej wyselekcjonowanych, o możliwie

Wszystkie oferowane przez SFA produkty spełniają przepisy rozporządzenia Reach. Do każdej dostarczanej kompozycji zapachowej dołączone są analizy i karta charakterystyki (MSDS), jak również, na życzenie, IFRA. Stworzona się przedstawicieli umożliwia nam bycie

najwyższej jakości, aby dać twórcom kompozycji

zawsze blisko naszego klienta. Każdego serdecznie

najlepsze możliwości ekspresji, umożliwić tworzenie

przyjmiemy również w naszej siedzibie w St. Cezaire lub na

silniejszych i tych bardziej subtelnych emocji.

naszym stoisku podczas wielu imprez targowych na całym

Dokładność i zastosowanie najlepiej

świecie. Aktualnie z naszymi kompozycjami zapachowymi

wyselekcjonowanych składników gwarantuje

jesteśmy obecni

nam, że nasza kompozycja odzwierciedli to,

w 80 krajach, a export stanowi 92% naszej produkcji.

co za cel postawili sobie jej twórcy i to czego oczekuje od danego zapachu każdy kto się z nim spotka. W naszych kompozycjach nuta głowy, rozwijająca się najszybciej, przechodzi subtelnie w nutę serca, która nadaje esencji charakter kompozycji zapachowej, a następnie w nutę bazy, która stopniuje nutę serca i sprawia, że zapach utrzymuje się przez długi czas. Aby sprostać rozwojowi firmy, SFA zwiększyła w ostatnim czasie swoją powierzchnię produkcyjną

Każdego dnia tworzymy i produkujemy z miłością i finezją kompozycje zapachowe dla wyrafinowanego przemysłu perfumeryjnego, kosmetycznego, producentów mydeł, świec zapachowych, a także produktów relaksujących. Nasza firma zlokalizowana jest w Prowansji, w pobliżu miasta Grasse, mekce światowej perfumerii. Nie jest to przypadek. Chcemy czerpać możliwie najwięcej z wiedzy i zasobów, z których nasz region słynie, aby móc jak najlepiej spełnić naszą misję, a w ten sposób zyskiwać coraz większe zaufanie naszych klientów.

do 3 000 m , oczywiście zgodnie z najnowszymi 2

normami europejskimi z zakresu bezpieczeństwa,

„LUCAD” Biuro Techniczno - Handlowe

higieny oraz ochrony środowiska. W celu spełnienia

ul. Ostródzka 87, 03-289 Warszawa tel: 0048 22 498 93 53 fax: 0048 22 425 66 95 mobile: 0048 502 627 204 skype: dominik_lucad www.lucad.com.pl

wymagań rynku produktów luksusowych, SFA korzysta z licznych laboratoriów, wyposażone w najbardziej złożone techniki analiz, między innymi chromatografia gazowa, spektrometr masowy. 1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

produkcja | 15

AEROZOL

– winowajca, czy niesłusznie oskarżony Prawda i mity na temat wpływu aerozoli na powstanie „dziury ozonowej”

Autor Zigler Polska

Wyobraź sobie, że codziennie musisz chodzić wśród zabójczego, ognistego deszczu. Chroni cię przed nim tylko parasol, który jest jednak tak doskonale skonstruowany, że nie przepuszcza śmiercionośnych kropli. Czy taka osłona nie byłaby wprost bezcenna ? Czy psucie jej albo wycinanie w niej dziur nie zakrawałoby na czyste szaleństwo? A właśnie w podobnej sytuacji znajdują się mieszkańcy całej Ziemi.

Nasza planeta kąpie się w nieustającym deszczu promieni słonecznych. Wprawdzie większość z nich jest pożyteczna, gdyż dostarcza nam ciepła i światła, ale pewna niewielka część działa zabójczo. Chodzi o promieniowanie ultrafioletowe zakresu B, zwane w skrócie UV-B. Gdyby to promieniowanie docierało w całości do powierzchni ziemi, uśmierciłoby wszystko co żyje. Na szczęście nasz glob został wyposażony w „parasol” chroniący przed tymi promieniami, a mianowicie w warstwę ozonu. Niestety ludzkość niszczy tę osłonę.

Czym jest powłoka ozonowa? Jak spełnia swoje zadanie i w jaki sposób ją niszczymy? Otóż ozon to nietrwała odmiana tlenu. Składa się z trzech atomów tego pierwiastka, tworzącego zwykłe cząsteczki dwuatomowe. Występuje w

Trudności się wyłaniają wówczas, gdy do tego delikatnego układu

atmosferze i pochłania niebezpieczne promieniowanie UV-B, przepuszcza

człowiek zaczyna wtłączać wyziewy przemysłowe. Ozonu ubywa wtedy

natomiast życiodajne i nieszkodliwe światło. Chociaż inne gazy z łatwością

szybciej niż go przybywa pod wpływem promieni słonecznych. W 1974 roku

rozkładają ozon, to pod wpływem promieni słonecznych bez przerwy

naukowcom nasunęło się przypuszczenie, że ozon niszczą związki chloru,

powstają w atmosferze nowe cząsteczki. Jest to więc tarcza ochronna,

ﬂuoru i węgla zwane freonami. Można je spotkać wszędzie. Stosowane są

która się sama odnawia. Cóż za genialne rozwiązanie!

do produkcji różnego rodzaju wyrobów ze sztucznych tworzyw piankowych

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

1/2011

16 | produkcja produkcja – od materiałów izolacyjnych po kubki i pojemniki do jednorazowego użycia. Służą także jako czynniki chłodnicze w klimatyzatorach i lodówkach oraz jako rozpuszczalniki do czyszczenia sprzętu elektronicznego.

A dlaczego kojarzone są z wyrobami aerozolowymi? Otóż świetnie się spisywały jako czynnik służący do wytwarzania ciśnienia w pojemnikach aerozolowych. Dlaczego? Ponieważ naukowcy byli zdania, że oprócz tego iż freony są nietoksyczne, niewybuchowe to jeszcze do tego nieszkodliwe i wyjątkowo trwałe. Na nieszczęście mieli rację. Właśnie dlatego, że freony są tak trwałe nie tracą swego niszczycielskiego działania. Po ulotnieniu się z zepsutych klimatyzatorów i zgniecionych kubków z tworzywa piankowego wędrują powoli do atmosfery. Tam są bombardowane przez promienie ultrafioletowe i w końcu się rozpadają, uwalniając faktycznego pożeracza ozonu to znaczy chlor. Jego atomy puszczają się w istny taniec śmierci z kruchymi cząsteczkami ozonu, powodują ich rozpad, a same nietknięte wirują dalej w poszukiwaniu kolejnego pechowego partnera. Jeden atom chloru może tak tańczyć ponad 100 lat i zniszczyć 100 tysięcy cząsteczek ozonu. Powołując się na komputerowe modele atmosfery ziemskiej, uczeni

nieustannie ostrzegali, że zanieczyszczenia chemiczne będą stopniowo

aerozolowych. Od 1978 roku w Kanadzie, Szwecji i USA nie wolno freonów

uszczuplać warstwę ozonową, która zacznie przepuszczać coraz więcej

używać do tego celu. Kolejnym bardzo istotnym krokiem w tej sprawie jest

promieni UV-B.

międzynarodowe porozumienie, które zawarto w 1987 roku w Montrealu,

W sferach przemysłowych i rządowych zlekceważono te przestrogi,

a które określiło ramy czasowe stopniowej eliminacji freonów. Tak więc

uznając przedstawione dowody za nieprzekonujące, a wnioski za zbyt

w chwili obecnej nie wolno stosować freonów do aerozoli z wyjątkiem

pochopne.

szczególnych przypadków tak jak chociażby niektóre medykamenty.

W piśmie Discover nazwano ów spór „wojną ozonową” i zauważono,

Niestety zła sława na długo przylgnęła do wyrobów aerozolowych

iż badacze „od lat widzą w tym gigantyczny eksperyment na skalę

i zapewne upłynie jeszcze trochę czasu zanim zniknie ona ze świadomości

światową: Oto ludzkość co roku wtłacza do atmosfery milion ton freonów

wielu ludzi. Często jeszcze się zdarza, że kiedy producent wyrobów

i czeka co z tego wyniknie”. A rzeczywiste rezultaty zaskoczyły wszystkich.

aerozolowych przyzna się do tego czym się zajmuje to spotyka się

Symulacje komputerowe zapowiadały, że ozonu będzie ubywać o ułamki procenta równomiernie nad całą planetą, tymczasem

z reakcją : „A to wy niszczycie warstwę ozonową!” O ile do chwili obecnej nie udało się zapanować nad czynnikami

jego koncentracja gwałtownie spadła nad biegunem południowym!

mającymi negatywny wpływ na warstwę ozonową, to uczciwie można

Jak się jednak okazało, komputery opracowujące dane satelitarne

stwierdzić, że w branży wyrobów aerozolowych dokonała się prawdziwa

zaprogramowano tak, aby każdy ubytek ozonu większy od 30 procent

rewolucja. Freon został zastąpiony głównie gazami węglowodorowymi

traktowały jako błąd. Urządzenia te od dawna otrzymywały informacje

takimi jak propan, butan, izobutan i inne. Nie był to proces łatwy z

o dziurze ozonowej, ale je odrzucały.

uwagi na to, że wymienione gazy są palne i wybuchowe. Wymagało

Przez jakiś czas dyskutowano nad przyczynami powstania tej dziury.

to zupełnie innego podejścia do procesu wytwarzania wyrobów

Wreszcie wysłano w tamten rejon samoloty obładowane sprzętem

w aerozolu ze względu na zagrożenie wybuchem. Prekursorem w

pomiarowym, które odkryły prawdziwego winowajcę – okazał się nim chlor

wytwarzaniu na naszym rynku urządzeń spełniających nowe, wyższe

ze sztucznych związków chemicznych! Wysoko nad biegunem południowym

wymagania w zakresie bezpieczeństwa produkcji aerozoli była w latach

znajduje się olbrzymi wir utworzony z chmur zawierających drobniutkie

dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia firma Pnema Poland, a po

kryształki lodu. Na tych milionach mikroskopijnych powierzchni chlor może w

przekształceniach przyjęła nazwę Zigler Polska. W wytwarzanych liniach

przyśpieszonym tempie wykonywać swój taniec śmierci z ozonem.

produkcyjnych cykl napełniania gazem został wyodrębniony i może się

Tymczasem naukowcy odkryli podobną dziurę nad biegunem

odbywać w specjalnych kontenerach bez obsługi ludzi. Proces napełniania

północnym. Zależnie od pory roku każda z nich otwiera się lub zamyka.

jest monitorowany. Zastosowane wysokiej klasy systemy bezpieczeństwa

Dziura nad biegunem południowym dorównuje wielkością terytorium USA,

wykluczyły skutecznie ryzyko pożaru bądź wybuchu. W chwili obecnej

ta z nad bieguna północnego ma rozmiary Grenlandii. W rezultacie do

produkcja aerozoli utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie i ciągle

powierzchni ziemi dociera więcej promieni UV-B, co pociągnie za sobą

poszerza się asortyment wyrobów w aerozolu. Oprócz tego, że pomagają

daleko idące skutki.

dbać o higienę, są pomocne w gospodarstwie domowym, ułatwiają życie

Zaniepokojeni naukowcy uderzyli na trwogę, protestując przeciw używaniu freonów jako czynnika wytwarzającego ciśnienie w pojemnikach

1/2011

fachowcom w różnych branżach itd., to jeszcze można zabrać je na urlop by zabezpieczyć się przed działaniem promieni UV-B.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

18 | polski polskiprzemysł przemysł

Wymagania przepisów prawnych

dotyczące znakowania kosmetyków mgr inż. Wioletta Bogusz-Kaliś JARS Centrum Jakości Sp. z. o.o.

Informacje zawarte na etykiecie, czy to zamieszczonej bezpośrednio na opakowaniu kosmetyku, czy zawarte w zawieszce lub ulotce dołączonej do opakowania, powinny być źródłem najważniejszych informacji o produkcie dla konsumenta. Prawidłowe opracowanie etykiety wymaga uwzględnienia wielu aktów prawnych jednocześnie, zarówno obowiązujących w kraju jak i Unii Europejskiej.

Określone przepisami prawnymi wymagania w zakresie składu, sposobu produkcji, kontroli, pakowania, oznakowania, przechowywania i wprowadzania

Wszystkie produkty wprowadzane na rynek muszą być bezpieczne, a zapewnieniu bezpieczeństwa służy również prawidłowe oznakowanie.

do obrotu mają na celu zapewnienie zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników tych produktów. Opakowanie jednostkowe kosmetyku powinno być oznakowane w języku

Dane obligatoryjne na etykiecie Do podstawowych danych wymaganych na etykiecie kosmetyku

polskim, w sposób widoczny i czytelny, metodą uniemożliwiającą łatwe

należą: nazwa handlowa kosmetyku i jego kategoria, dane producenta,

usunięcie oznakowania.

zawartość kosmetyku w opakowaniu, termin trwałości, numer partii lub

Podstawę prawną dotyczącą kosmetyków w polskim ustawodawstwie

inne dane pozwalające na identyfikację partii kosmetyku, skład produktu,

stanowi ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. Nr 42 poz.473

funkcję kosmetyku, jeśli nie wynika ona jednoznacznie z jego prezentacji oraz

ze zmianami). Wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Zdrowia z

szczegółowe ostrzeżenia dotyczące stosowania.

16 czerwca 2003 r. określa kategorie produktów będących kosmetykami.

Nazwa kosmetyku może zawierać nazwę marki lub stanowić informację

Wszystkich producentów, tak więc również i producentów kosmetyków

o przeznaczeniu produktu. Obok nazwy powinna być podana kategoria

obowiązują zapisy ustawy z 12 grudnia 2003 o ogólnym bezpieczeństwie

kosmetyku. Oznakowanie powinno zawierać informację na temat funkcji

produktów. Muszą być również spełnione wymagania szczegółowych

kosmetyku, jeżeli nie wynika ona jasno z jego prezentacji.

przepisów tj. rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r.

Dane producenta. Na etykiecie powinno być zamieszczone imię i

w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów

nazwisko lub nazwa i adres producenta, a także nazwa państwa, jeżeli

paczkowanych, rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 kwietnia 2004 r.

kosmetyk jest produkowany poza Polską i państwami Unii Europejskiej.

w sprawie określenia wzorów oznakowania opakowań, rozporządzenia Ministra

Informacje te mogą być skrócone pod warunkiem, że będzie możliwa

Gospodarki z dnia 5 listopada 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań

identyfikacja producenta. Jeśli na opakowaniu podano więcej niż jeden adres,

dla wyrobów aerozolowych. Spośród przepisów unijnych należy wymienić

jeden z nich powinien być podkreślony. Podkreślenie to oznacza, pod którym

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1223/2009 z dnia

adresem przechowywane jest tzw. dossier, czyli dokumentacja kosmetyku

30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych, które zastąpi

m.in, receptura, wyniki badań. Dossier udostępniane jest tylko instytucjom

w całości obecnie obowiązującą Dyrektywę Rady z dnia 27 lipca 1976 r.

nadzoru np. Inspekcji Sanitarnej.

w sprawie zbliżenia ustawodastw Państw Członkowskich dotyczących

Zawartość kosmetyku w opakowaniu podaje się w jednostkach masy

produktów kosmetycznych (76/768/EWG). Rozporządzenie to wejdzie

lub objętości. Podaje się ilość jaka jest zawarta w chwili pakowania. Obowiązek

w życie dopiero 11 listopada 2013 r. (za wyjątkiem niektórych artykułów, które

podawania tej informacji nie dotyczy opakowań zawierających mniej niż

wejdą w życie wcześniej – z dniem 1 grudnia 2010 r. oraz 11 stycznia 2013

5 gramów lub 5 mililitrów bezpłatnych próbek i opakowań jednorazowego

r.) i będzie obowiązywało wprost we wszystkich krajach członkowskich Unii

użytku. Nie dotyczy również to opakowań zbiorczych, na których nie podaje

Europejskiej. Należy również przywołać dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu

się masy czy objętości, jeśli informacje te znajdują się na opakowaniach

Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. tzw. dyrektywę o nieuczciwych

jednostkowych umieszczonych w tych opakowaniach zbiorczych, przy

praktykach handlowych.

czym opakowanie zbiorcze musi zawierać dokładną informację o liczbie

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

19 opakowań jednostkowych chyba, że ich ilość jest dobrze widoczna z zewnątrz opakowania. Oznaczenie ilości nominalnej może być poprzedzone dodatkowym napisem „objętość netto”, „masa netto” lub „zawartość netto”. Na wyrobach aerozolowych umieszcza się informację o całkowitej pojemności pojemnika, a oznaczenie na pojemniku masy netto ich zawartości nie jest już wymagane. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych reguluje również minimalną wysokość cyfr i liter w zależności od ilości nominalnej towaru paczkowanego tj. do 50g lub ml – 2mm, powyżej 50 do 100 – 3mm; powyżej 200 do 1000 – 4mm, powyżej 1000–6mm. Opakowanie kosmetyku musi zawierać także informacje na temat numeru serii lub inne dane pozwalające na identyfikację partii kosmetyku np. jeśli wystąpią jakieś działania niepożądane. Numer serii może być umieszczony w postaci wytłoczonego numeru lub daty, może też być zakodowany w kodzie paskowym. Kolejną wymaganą informacją jest termin trwałości, który oznacza, że w podanym okresie producent gwarantuje zachowanie bezpieczeństwa, stabilności i deklarowanych właściwości produktu. Termin ten powinien być wyraźnie oznakowany. Podaje się zamieszczając odpowiednio miesiąc i rok, lub dzień, miesiąc i rok, lub podając informację o miejscu jego umieszczenia. Datę poprzedza się sformułowaniem „najlepiej zużyć przed końcem”. Jeśli jest to niezbędne dla kosmetyku, należy wskazać warunki zapewniające jego przydatność do użycia np. przechowywać w chłodnym miejscu. Podawanie terminu trwałości nie jest wymagane w przypadku produktów, gdy okres reklama

JARS Centrum Jakości Sp. z o.o. ŁAJSKI, ul. Kościelna 2a 05-119 Legionowo tel. 22 783 17 34 biuro@jars.pl www.jars.pl

Nasze laboratorium działa na rynku od 10 lat. Dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego oferujemy m.in.: • • • •

• • • • • • • •

Weryfikację czystości mikrobiologicznej surowców oraz produktów gotowych Oznaczanie podstawowych wskaźników fizykochemicznych ( sucha masa, gęstość, chlorki, pH i inne) Badania opakowań Opracowanie i walidacja metod analitycznych oraz optymalizacja już istniejących: - zawartość substancji czynnych i pomocniczych - zawartość rozpuszczalników - zawartości zanieczyszczeń - profil zanieczyszczeń - potwierdzenie zawartości zanieczyszczeń i substancji czynnych Transfer metod analitycznych Prowadzenie badań stabilności, tworzenie z nich raportów wraz obróbką statystyczną Rutynowe analizy jakościowe i ilościowe Opracowania statystyczne badań biodostępności, biorównoważności, badań klinicznych oraz oceny skuteczności Tworzenie pełnej dokumentacji rejestracyjne dla produktów leczniczych Tworzenie dokumentacji DMF dla substancji czynnych i pomocniczych Kliniczne i niekliniczne raporty eksperta w formacie CTD Specjalistyczne tłumaczenia dokumentacji rejestracyjnej (dokumentacja jakościowa, niekliniczna)

20 | polski przemysł przydatności wynosi więcej niż 30 miesięcy, ale wtedy wymagany jest na

może umieścić na opakowaniu lub dołączonej ulotce informację, że kosmetyk

opakowaniu znak PAO tzw. symbol otwartego słoiczka. Symbol PAO (Period

nie był testowany na zwierzętach jedynie wówczas, gdy producent i jego

After Opening) oznacza czas po otwarciu opakowania, w jakim produkt może

dostawcy nie wykonywali i nie zlecali wykonania testów na zwierzętach

być bezpiecznie stosowany.

kosmetyku, jego prototypu ani żadnego z jego składników oraz gdy nie zawiera

W tym znaku graficznym podaje się również czas wyrażony w miesiącach lub

on składników testowanych na zwierzętach przez innych producentów w celu

latach (np. 6M lub 24M), co oznacza czas w jakim od otwarcia opakowania

wytworzenia nowych kosmetyków.

kosmetyk może być bezpiecznie stosowany bez stwarzania zagrożenia dla zdrowia człowieka. Opakowanie kosmetyku powinno zawierać szczegółowe ostrzeżenia

Oświadczenia o produkcie Z definicji kosmetyku wynika, iż kosmetyk nie leczy, nie powinno więc

przy stosowaniu kosmetyku np. o możliwości wystąpienia odczynów

na etykietach kosmetyków znajdować się informacji sugerujących leczenie

alergicznych oraz dodatkowo inne ostrzeżenia, jeżeli kosmetyk jest

czy wspomaganie leczenia. Surowce o właściwościach leków nie mogą być

przeznaczony do stosowania przez osoby wykorzystujące ten kosmetyk w

stosowane w kosmetykach. Nie powinny być również zawarte informacje, które

ramach wykonywanego zawodu np. fryzjer.

przypisywałyby kosmetykowi cechy lub funkcje, których on nie posiada.

Skład produktu

Wyroby aerozolowe

Listę składników poprzedza się słowem „składniki”

Dodatkowo poza wyżej wymienionymi niezbędnymi informacjami, na

lub „ingredients”. Skład kosmetyku opisuje się zgodnie

wyrobach aerozolowych, niezależnie od ich zawartości należy zamieścić napis

z nazwami przyjętymi w Międzynarodowym Nazewnictwie Składników

”Pojemnik pod ciśnieniem: chronić przed słońcem i nagrzaniem powyżej

Kosmetycznych (INCI). Składniki umieszcza się w kolejności malejącej,

50ºC. Nie przekłuwać ani nie spalać, także po zużyciu”, a także dodatkowe

według masy w momencie ich dodawania, jednak składniki użyte

ostrzeżenia dotyczące stosowania zwracające uwagę użytkowników na

w stężeniach poniżej 1% wymienia się w dowolnej kolejności, po

szczególne niebezpieczeństwa stwarzane przez wyrób. Ponadto, gdy produkt

składnikach w stężeniach większych niż 1 %. Znaczy to, że składnik,

jest sklasyfikowany jako łatwopalny lub skrajnie łatwopalny, powinien zawierać

którego jest najwięcej w kosmetyku, wymieniony jest jako pierwszy.

sformułowania wskazujące na środki ostrożności: „nie przechowywać w

Kompozycje zapachowe określa się wyrazem „zapach” lub „aromat” lub

pobliżu źródeł łatwopalnych - nie palić tytoniu; chronić przed dziećmi”,

ich odpowiednimi nazwami przyjętymi w Międzynarodowym Nazewnictwie

a także specjalne ostrzeżenie dotyczące stosowania wyrobu aerozolowego

Składników Kosmetycznych. Barwniki, inne niż barwniki przeznaczone do

- „nie rozpylaj nad otwartym płomieniem lub żarzącym się materiałem”. Jeżeli

barwienia włosów, mogą być wymienione po innych składnikach

nie możliwe jest naniesienie wszystkich niezbędnych informacji na wyrobie

w dowolnej kolejności. Numery barwników muszą być zgodne z ich

aerozolowym o pojemności nie większej niż 150 ml z powodu jego małych

numerami określonymi w liście barwników dozwolonych do stosowania

wymiarów, należy je umieścić na etykiecie przymocowanej do tego wyrobu.

w kosmetykach (Colour Index). W przypadku kosmetyków sprzedawanych w wielu odcieniach kolorów po oznaczeniu znakiem graficznym „+/-” i użyciu określenia „może zawierać” jest dopuszczalne wymienienie wszystkich

Informacje zamieszczane dobrowolnie Do takich informacji należą: symbol „e” – podawany obok wartości

barwników. W składzie kosmetyku wymienia się również tzw. potencjalne

określającej zawartość nominalną produktu, jeśli podczas pakowania był

alergeny, czyli 26 składników kompozycji zapachowych, które u osób

stosowany wewnętrzny system kontroli ilości towaru paczkowanego; znak

szczególnie wrażliwych mogą wywołać uczulenia.

„odwrócony epsilon” – oznaczający butelkę o określonej pojemności, znak

Jeśli producent kosmetyku uzyska zgodę od Głównego Inspektora

wskazujący, że opakowanie powinno, trafić do kosza na odpady, nie ogólnego,

Sanitarnego, po rozpatrzeniu specjalnego wniosku, na nieujawnianie na

lecz z segregacją śmieci, oznaczenie rodzaju materiału, z którego wykonano

opakowaniu jednostkowym nazw jednego lub więcej składników kosmetyku,

opakowanie, „znak dbaj o czystość” i inne. Na kosmetykach zamieszczane są

wówczas w jego składzie zamiast nazwy składnika umieszcza się jego numer.

również inne symbole nieobowiązkowe, a przyznawane odpłatnie np. symbol

Jeżeli wielkość lub kształt opakowania uniemożliwiają podanie na

kosmetyku naturalnego, przy spełnieniu określonych wymagań właściwych

opakowaniu jednostkowym zewnętrznym wszystkich ostrzeżeń lub składu produktu, mogą one być podane na dołączonej ulotce, nalepce,

organizacji. Kwestii tej jednak nie regulują przepisy prawne. Informacje i znaki graficzne zamieszczane są dobrowolnie, nie znaczy

taśmie lub kartce dołączonej do opakowania. Wówczas na opakowaniu

to jednak, że w dowolny sposób. Jeśli producent decyduje się zamieścić

jednostkowym zewnętrznym umieszcza się skróconą informację lub

określony znak musi stosować się do wymagań zawartych w stosownych

znak graficzny tzw. „ręka w książce”, który wskazuje na dołączone przez

rozporządzeniach lub innych wytycznych. Zatem poprawne opracowanie

producenta dodatkowe ważne informacje.

etykiety dla kosmetyku nie jest łatwym zadaniem. Jednocześnie należy uwzględnić wiele wymagań zawartych w wielu aktach prawnych,

Testowanie na zwierzętach Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o zmianie ustawy o kosmetykach, zakazane jest wprowadzanie do obrotu kosmetyków

szczegółowych dotyczących tego typu produktów, jak i bardziej ogólnych mających zastosowanie do wszystkich produktów obecnych na rynku. W kompetencjach Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji Handlowej leży

testowanych na zwierzętach, zawierających składniki lub ich kombinacje

sprawowanie kontroli w zakresie znakowania, zafałszowań i prawidłowości

testowane na zwierzętach oraz przeprowadzania na zwierzętach testów

obrotu kosmetyków, co ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowia ludzi.

składników kosmetyków lub kombinacji tych składników. Zatem producent

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Trade & Consult tylko pl

22 | polski przemysł

Budowanie wizerunku silnej marki na rynku kosmetyków Hanna Kaczmarek

W poprzednim, grudniowym, numerze pisałam o roli marki, o jej wpływie na proces wyboru i zakupu oraz sprzedaży produktów kosmetycznych. Tym razem, zgodnie z obietnicą, postaram się przybliżyć zagadnienia związane z budowaniem silnej marki, czyli takiej, która cieszy się wysokim poziomem sprzedaży. Teraz, kiedy wiemy już, że warto budować silne marki, pozostaje nam bowiem jedynie zastanowić się jak to robić? Skutecznie.

Aby zacząć mówić o tym, co należy zrobić, aby nasza marka była

ich marek) z pewnością da nam pewien obraz procentowego podziału

silna, zastanówmy się najpierw co oznacza termin „silna marka”, jakie są

rynku kosmetycznego w Polsce.

wyznaczniki siły marki? Najczęściej spotykanymi wyznacznikami siły

Mniej teoretycznym i matematycznym wyznacznikiem siły marki jest

marki są: jej udział w rynku (im większy, tym silniejsza), świadomość

świadomość istnienia marki. W literaturze występuje ona na 4 poziomach.

jej istnienia wśród konsumentów (im więcej konsumentów o niej

Pierwszym z nich jest rozpoznawanie marki, czyli to czy jadąc autostradą

wie, tym jest silniejsza), elastyczność cenowa (silniejsza marka może

na widok żółto-zielonej gwiazdy wiemy, że to stacja paliw bp na której

pozwolić sobie na wyższą cenę) i obecność na rynku rozumiana jako

możemy zatankować auto i napić się kawy, czy też potrzebujemy

czas istnienia na rynku (silne marki są obecne na rynku czasem nawet

dodatkowych informacji (napisów), aby w tym znaku dostrzec ważny

przez dziesiątki lat).

punkt naszej podróży. Rozpoznawanie odgrywa więc bardzo ważną rolę

Przejdźmy teraz do pierwszego wyznacznika siły marki – udziału marki

podczas zakupów, a w szczególności dotyczy tych impulsywnych. Zimą

w rynku. Wielu właścicieli marek dąży do tego, aby ich marki opanowały

wiele kobiet stojąc w kolejce do kasy sięga po umieszczone w jej pobliżu

jak największy obszar rynku, czyli „zjadły jak największy kawałek tortu”.

pomadki ochronne do ust, mimo że zapakowane w papierowe kartoniki,

Jednak tylko nieliczne marki zajmują pozycję lidera i mogę się szczycić

doskonale rozpoznawane dzięki swojej kolorystyce i logo. Ten mechanizm

kilkunastoprocentowym udziałem w rynku. Tylko zaś najsilniejsze z marek

jednoznacznie wskazuje na pierwotność produktu wobec potrzeby, która

stoją w obliczu problemów, które niesie im system walki z monopolizmem,

jest tu ewidentnie drugorzędna. Z drugim poziomem świadomości marki

ponieważ tylko nielicznym grozi zawładnięcie całym rynkiem i wszystkimi

spotykamy się w odwrotnych sytuacjach, czyli wtedy gdy najpierw mamy

jego konsumentami. Z tymi problemami chciałoby jednak borykać się

potrzebę, a później pojawia się produkt. Kiedy czeka nas długa podróż

wielu, ponieważ osiągnięcie pozycji lidera daje ogromne możliwości.

pociągiem i w ostatniej chwili podbiegamy do kiosku z gazetami, musimy

Rzadko kiedy konkurencja zdobywa się na odwagę wystąpienia przeciwko

wiedzieć jakim tytułem prasowym jesteśmy zainteresowani, w innym

liderowi, zazwyczaj więc jedyne co może mu grozić, to pojawienie się

przypadku nie dokonamy zakupu „na ostatnią chwilą”.

zupełnie nowych firm (na tyle silnych finansowo już na samym wejściu,

W tej sytuacji uruchamia się proces przypominania marki, czyli takie

aby móc z nim walczyć) lub inne, niezależne od niego, czynniki (tj. zmiana

sięganie do zasobów swojej pamięci w efekcie, którego doskonale

ustawodawstwa). Nie zawsze widok jednej sklepowej półki będzie

wiemy jaki produkt chcemy (oczami wyobraźni widzimy jego opakowanie

wyznacznikiem udziału danej marki w rynku, ale spisanie wszystkich

i kolorystykę), zanim sprzedawca położy go na sklepowej ladzie. Identyczną

dostępnych w sieci drogerii Rossman produktów kosmetycznych (według

sytuację możemy przeżyć lub zaobserwować w drogerii, podczas zakupu

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

proszku do prania. Nikt nie kupuje go kiedy nie ma brudnych ubrań lub

takie miano przypisujemy tym, które goszczą w naszych domach od

kiedy wszystkie oddaje do pralni chemicznej. Kolejnym, trzecim poziomem

lat. Nie pamiętamy już jak wyglądało pierwotne logo umieszczone na

świadomości marki jest jej wymienienie na pierwszym miejscu przez

produkcie, ale wiemy, że Coca Cola zawsze była czerwona, a krem Nivea

większość zapytanych w badaniu konsumentów. W życiu codziennym

niebieski. Długość istnienia marki na rynku to dla nas niepodważalny

też możemy mieć do czynienia z takim przywoływaniem marki np. wtedy,

dowód jej siły, zarówno w znaczeniu potocznym, jak i w rozważaniach

kiedy po pracy robimy zakupy w sklepie osiedlowym, pozbawionym

marketingowych.

możliwości samoobsługi i wymuszającym na nas konieczność poproszenia

Omówienie głównych wyznaczników siły marki, to jak katalog

o konkretny produkt lub w aptece kiedy musimy wypowiedzieć nazwę

jej cech, zbiór najważniejszych informacji o niej. Wiedząc co jest

kremu ochronnego do rąk, którego nabyciem jesteśmy zainteresowani.

istotne dla marki, możemy zacząć dobierać narzędzia, którymi będziemy

Ostatnim poziomem świadomości marki jest natomiast dominacja jednej

kształtować jej wizerunek.

marki w całej kategorii produktów, zjawisko będące ogromną barierą dla wprowadzania nowych produktów i marek na rynek. Świadomość marki jest bardzo ważna, stanowi

Narzędzi jest wiele, ale ja skupię się na tych, które są najistotniejsze dla budowania wizerunku silnej marki na rynku produktów kosmetycznych. Pominę zatem np. promocje sprzedaży

bowiem podwaliny dla wszelkich innych działań związanych

tj. obniżki cen, które zmierzając do krótkotrwałego wzrostu sprzedaży,

z budowaniem wizerunku marki, o których będę pisać w kolejnych

bardzo często obniżają wartość marki, czyniąc ją dostępną za niewielkie

częściach artykułu.

pieniądze, często zbyt małe, jak na jej pierwotnie kreowane wartości czy

Po omówieniu udziału marki w rynku i świadomości jej istnienia, wróćmy

sposoby zaspokojenia naszych potrzeb. Pierwotnie bardzo drogi krem

do tego, co czyni markę silną, wróćmy do trzeciego wyznacznika siły marki,

przeciwzmarszczkowy straci w naszych oczach (także na efektywności),

czyli elastyczności cenowej na oferowane przez nią produkty. Długo trzeba

kiedy sprzedawca lub producent zaoferuje nam jego kupno w cenie

pracować nad osiągnieciem takiego celu, ale daje on wspaniałe rezultaty,

zmywacza do paznokci. Skupię się natomiast na narzędziach tj. reklama

zwłaszcza ekonomiczno-finansowe. Kiedy marka jest silna, obniża się bowiem

czy public relations oraz kilku innych, bardziej wyszukanych.

jej elastyczność cenowa, ponieważ kiedy jej cena rośnie, popyt na nią wcale nie maleje, nadal bowiem jest grono osób zainteresowanych jej zakupem. Ostatnim, czwartym, wyznacznikiem siły marki jest długość istnienia marki na rynku. W potocznym myśleniu o silnych markach, najczęściej

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Zanim przejdę do sedna tematu, chciałabym jeszcze tylko dodać, że budowanie wizerunku silnej marki jest bardzo ściśle związane z jej pozycjonowaniem. Silna marka nie zawsze musi być tą najdroższą, może być bowiem najsilniejszą w swojej kategorii tj. kategorii produktów

1/2011

24 | polski przemysł

z tzw. średniej półki cenowej. I odwrotnie, bardzo wysoko pozycjonowana

zarządzanie wizerunkiem wobec marki, musimy przeprowadzić wcześniej

marka, wcale nie musi być silną. Może być tą, o której pisze się w

kilka badań i analiz. Należy bowiem odpowiedzieć sobie na 3 pytania:

ekskluzywnych czasopismach i którą promują czołowi opinionliderzy,

jaki jest stan wiedzy konsumentów na temat naszej marki? Jaki jest

ale jednocześnie może być niszową pod względem poziomu sprzedaży.

stan życzliwości wobec niej? I jakimi czynnikami kierują się konsumenci

Przechodząc do narzędzi budowania wizerunku marki, zacznę od

dokonując oceny naszej marki?. Tylko i wyłączenie odpowiedzi na te

reklamy. Wspominałam już bowiem, że świadomość jest warunkiem

pytania dadzą nam wiarygodne podstawy do rozpoczęcie planowania

koniecznym dla jakichkolwiek dalszych prac nad marką. W przypadku

i wdrażania procesu kreowania pożądanego wizerunku. Pamiętajmy

rynku produktów kosmetycznych rola reklamy jest dużo większa, niż na

bowiem, że nikt inny nie odróżnia tak pożądanego i faktycznego wizerunku

przykład w przypadku usług. Reklama kosmetyku jest reklamą produktu,

marki, jak czynią to specjaliści ds. public relations. Szereg swoich działań

czegoś co kupimy, zabierzemy do domu i z czym będziemy postępować

tworzą oni w oparciu o swoje wyobrażenie na temat tego, jak powinna być

wedle naszego uznania. Zupełnie inaczej rzecz ma się w przypadku usługi,

postrzegana ich marka, a jak jest faktycznie. Czasem wyobrażenie i stan

którą kupujemy od kogoś, i którą ktoś inny ma dla nas później świadczyć.

faktyczny mogą być bardzo blisko siebie, a czasem zupełnie się różnić.

Mówiąc wprost – bardziej wierzymy reklamom produktów, niż usług,

Celem public relations będzie oczywiście jak najbliższe zjednanie ich

dlatego też producenci produktów kosmetycznych powinny przywiązywać

sobie. Wiemy już, że PR to działania mające na celu budowanie

uwagę do swoich reklam. Każdy producent powinien pamiętać, że

wizerunku marki i odpowiednie nim zarządzanie, ale pamiętajmy także

celem komunikacyjnym każdej reklamy powinien być wzrost poziomu

o tym, że wszystkie te działania muszą być przemyślane i planowane, aby

rozpoznawania marki. Aby go osiągnąć, niezależnie od wykorzystywanego

rzeczywiście mogły wpływać na osiągnięcie i utrzymanie zrozumienia

nośnika reklamowego, powinno się: pokazywać logo marki i opakowanie

pomiędzy marką, a jej konsumentami.

kosmetyku – jego kolorystykę i kształt oraz zwracać uwagę konsumenta

Na skraju public relations i bycia osobnym instrumentem

na potrzebę, którą kosmetyk zaspokaja (problem łupieżu dla szamponów

komunikacji marketingowej stoi sponsoring. Finansowe wspieranie

przeciwłupieżowych lub zwężanie porów dla żeli do mycia cery trądzikowej).

określonej dziedziny sportu, artysty czy akcji charytatywnej przez daną

Wybierając zaś same nośniki reklamy (prasa, radio, telewizja) powinno

markę, daje jej możliwość bardzo szybkiego utożsamienia się z danymi

mieć się na uwadze nie tylko grupę docelową konsumentów potencjalnie

wartościami tj. zdrowie i witalność (w przypadku sportu), finezyjność

zainteresowanych reklamowanym produktem, ale także,

i duchowość (artysta) czy dobroć i miłość (akcje charytatywne). Efekt

a przede wszystkim, poziom jaki reprezentuje sobą wybrany nośnik. Trudno

jest tu bardzo szybki, dlatego dobranie odpowiedniego podmiotu do

bowiem będzie uwierzyć w wiarygodność drogiego produktu do pielęgnacji

sponsorowania powinno być poprzedzone analizą wartości z jakimi

skóry dojrzałej, umieszczonego w czasopiśmie dla młodych dziewcząt lub

się on kojarzy. Sponsoring daje duże pole do popisu silnym markom,

tabloidzie. Podobnie, jeśli chce się reklamować perfumy dla mężczyzn,

ponieważ zazwyczaj mają one też duże możliwości finansowe i mogą

których całym życiem jest prowadzony przez nich biznes i związane z

zaistnieć przy naprawdę ważnych (i równie silnych) wydarzenia,

nim pasmo sukcesów, nie należy wybierać innych godzin emisji reklamy

ludziach i instytucjach.

telewizyjnej niż te, w czasie, których pojawiają się wiadomości z Polski i ze świata lub pokazywane są relacje z giełd papierów wartościowych. Public relations jest swego rodzaju majstersztykiem jeśli chodzi

Jednym z najnowszych sposobów budowania wizerunku marki jest e-branding, czyli zespół działań tworzących wizerunek marki w internecie i za pomocą internetu. Podstawowym będzie tu oczywiście

o zarządzanie wizerunkiem, bowiem żadne inne narzędzia marketingowe

posiadanie strony internetowej, dedykowanej marce. Warto tutaj

(często PR nazywany piątym elementem marketingu mix) nie skupiają się

wspomnieć, że coraz częściej odchodzi się od budowania ogromnych

tak bardzo na tworzeniu i rozwoju wizerunku, jak ta dziedzina. Aby wdrożyć

stron poświęconych zarówno firmie, jak i wszystkim jej produktom oraz

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

polski przemysł | 25

sztuki teatralnej, teledysku czy książki) produktu lub określonego wzoru zachowań konsumenckich. Oczywiście obowiązują tu komercyjne zasady i korzyść z tego rodzaju działań musi płynąć w kierunku obu marek – marki filmu i marki produktu lub marki, z którą wiąże się dane zachowanie. Zupełnie subiektywnie twierdzę, że product plecement może być jednym z doskonalszych sposobów budowania wizerunku silnej marki – co bowiem może być dla konsumenta bardziej wiarygodne niż główna bohaterka ulubionego serialu, która na swej łazienkowej półce ma zawsze ten sam balsam do ciała. A do realizatorów tego zjawiska mam tylko jedną prośbę – ona naprawdę nie musi zatrzymywać tego opakowania na kilkanaście sekund przed okiem kamery, abyśmy my, konsumenci, je dostrzegli lub zapamiętali. Myślę, że im więcej subtelności w tej dziedzinie, tym lepszy i trwalszy efekt. Silna marka może oferować nam produkty zaspokajające różne nasze potrzeby i należące do różnych kategorii. Silna marka może oferować markom. Dużo lepszym rozwiązaniem jest stworzenie jednej strony

nam zarówno szampony, jak i odżywki do włosów, lakiery do paznokci

korporacyjnej i kilku stron produktowych lub markowych. Wówczas

i zmywacze do nich, kremy lub balsamy. Silna marka powinna uśmiechać

partner handlowy lub konsument wchodzi na tę stronę, która go

się do nas z każdej strony, być w każdym miejscu, do którego się udamy

interesuje, dzięki czemu nie przedziera się przez gąszcz niepotrzebnych

i na ustach wszystkich, z którymi rozmawiamy. Powinna być tą, wobec

mu informacji, tylko skupia na tym, co najważniejsze czyli np. na

której zawsze będziemy lojalni.

zaletach produktu lub silnych stronach marki. Strona internetowa to nowoczesny rodzaj wizytówki, dlatego też jej adres powinien być bardzo łatwy do zapamiętania i jak najprecyzyjniej oddający jej treść.

reklama

Strona internetowa pozwala producentowi na przedstawienie siebie lub swoich produktów, marek, można więc rzec, że jest pierwszym krokiem na internetowej planecie. Dobór następnych powinien być dobrze przemyślany i ściśle wynikający z pozycjonowania marki. Mamy tu do dyspozycji bannery internetowe, linki sponsorowane czy marketing wirusowy. Wszystkie one muszą być jednak powiązane z innym

„EDUKACJA DLA NOWOCZESNEJ KOSMETOLOGII”

stronami, dlatego bardzo ważna jest znajomość profilu i odbiorców tych, innych stron. Po pierwsze nie warto umieszczać bannerów produktów antycellulitowych na stronach poświęconych motoryzacji, na które kobiety wchodzą zdecydowanie rzadziej niż na strony poświęcone tematyce kulinarnej, a po drugie jeśli chcemy, aby nasz produkt był postrzegany jako ekskluzywny (a dzięki temu drogi), to stworzenie dla niego strony z domeną superokazja.pl, będzie nie tylko wprowadzać w błąd odbiorów, czy też powodować, że prawdziwa grupa docelowa nie zainteresuje się nim (bo nie zainteresuje jej link „pachnący” promocją cenową), ale wpłynie niekorzystnie na wizerunek marki. Mało klarowne precyzowanie wartości marki, zawsze działa bowiem osłabiająco na jej wizerunek. Product placement nie jest aż tak nową dziedziną jak e-branding, ale z pewnością (właściwie realizowany) dużo bardziej subtelną, a zarazem efektywną. Polskie kino niestety nauczyło nas zupełnie innego (dość negatywnego) pojmowania tego rodzaju „promocji”, kiedy jednak zwrócimy się ku jego definicji od razu dostrzeżemy różnice i tkwiący

zaproszenie na profesjonalne bezpłatne szkolenia Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie zaprasza na profesjonalne bezpłatne szkolenia: • • • • • •

w nim potencjał. Polskie filmy pokazują swoje bohaterki jako stosujące jeden i ten sam krem do twarzy kilka razy w ciągu jednego dnia lub jako sięgające po szampon w niezwykle zwolnionym tempie. Tymczasem sedno product placementu i jego definicja mówią, że jest to zjawisko polegające na umieszczaniu w filmie (i nie tylko oczywiście, może to bowiem dotyczyć także

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

•

PODOLOGIA KOSMETYCZNA STOPIEŃ I i II, TECHNIKI MANUALNE W WELLNESS & SPA, METODY APARATUROWE STOSOWANE W PROFESJONALNEJ KOSMETOLOGII PIELĘGNACYJNEJ, PROFESJONALNE ZARZĄDZANIE SALONEM KOSMETYCZNYM, WIEDZA O KOSMETYKU DLA LEKARZY, WIEDZA O KOSMETYKU DLA PRACOWNIKÓW APTEK I HURTOWNI FARMACEUTYCZNYCH, KURS KOMPUTEROWY.

Szczegółowe informacje można uzyskać

na stronie internetowej Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia ul. Podwale 13, 00-252 Warszawa tel. 22 635 50 09, fax 22 635 73 62 www.kosmetyka.edu.pl

www.cosmetology.edu.pl BIURO PROJEKTU ul. Podwale 17, II piętro, pokój 201 00-252 Warszawa tel. 22 635 06 00 e-mail: malgorzata.szyszka@wszkipz.pl www.cosmetology.edu.pl

Człowiek – najlepsza inwestycja Projekt współﬁnansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

26 | polski przemysł

Nowa Regulacja o kosmetykach – czy jesteś gotowy? Agnieszka Grotkiewicz Toksykolog w ﬁrmie Intertek

22 grudnia 2009 roku w dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej został opublikowany nowy tekst ustawy o kosmetykach. Od 11 lipca 2013 roku produkty kosmetyczne, które zostaną wprowadzone na rynek europejski powinny spełniać wymagania stawiane przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych. Jednak niektóre z wymagań nowej Regulacji już obowiązują lub będą obowiązywać przed 2013.

Nowa Regulacja o kosmetykach obowiązuje w krajach Wspólnoty

11 marca 2013 – Całkowity zakaz testów na zwierzętach

Europejskiej oraz w krajach takich jak Norwegia, Islandia i Lichtenstein.

• Całkowity zakaz testów na toksyczność dawki powtarzanej, na

Regulacja (EC) NR 1223/2009 zastąpi Dyrektywę Rady z dnia 27 lipca

działanie szkodliwe dla układu rozrodczego i na toksykokinetykę,

1976 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich dotyczących produktów kosmetycznych (76/768/EWG) wraz z jej około

11 lipca 2013 – Pozostałe wymagania

70 poprawkami. Poniżej najważniejsze wymagania nowej regulacji wraz z ich krótką charakterystyką:

Osoba odpowiedzialna Do obrotu mogą być wprowadzone jedynie produkty kosmetyczne, dla których jest wyznaczona Osoba Odpowiedzialna na terenie Wspólnoty,

1 grudnia 2010 – CMR (substancje sklasyfikowane jako substancje rako-

którą może być:

twórcze, mutagenne lub mające szkodliwe działanie na układ rozrodczczy)

• Producent mający siedzibę na terenie Wspólnoty

• Stosowanie substancji sklasyfikowanych jako substancje CMR,

• Importer spoza Wspólnotą

należących do kategorii 2 jest zakazane. Jednak substancja zaliczona

• Dystrybutor, który wprowadza kosmetyk do EWG pod własną nazwą

do kategorii 2 może być stosowana w produktach kosmetycznych,

lub znakiem towarowym lub modyfikuje produkt w sposób, który

jeśli zostanie oceniona przez Komisje (SCCS: Scientific Committee

wpłynie na zgodność z Regulacją.

for Consumer Safety) i uznana za bezpieczną do stosowania w produktach kosmetycznych.

Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo kosmetyku powinna zadbać o spełnienie wszystkich wymogów stawianych przez nową Regulację, m.in.

11 stycznia 2013 – Nanomateriały

o włączenie do dossier produktu raportu z oceny bezpieczeństwa.

• Produkty kosmetyczne zawierające nanomateriały powinny być zgłaszane drogą elektroniczną Komisji przez osobę odpowiedzialną 6

Raport bezpieczeństwa produktu kosmetycznego

miesięcy przed wprowadzeniem ich do obrotu, z wyjątkiem sytuacji,

Dokument składa sie z dwóch części:

gdy zostały już wprowadzone do obrotu przez tę samą odpowiedzialną

Część A – Informacje na temat bezpieczeństwa produktu

osobę przed 11 stycznia 2013.

kosmetycznego.

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

27 1. Ilościowy i jakościowy skład produktu kosmetycznego

Część B – Ocena bezpieczeństwa produktu kosmetycznego

Łącznie z identyfikacją chemiczną substancji i ich zamierzoną funkcją. W wypadku kompozycji zapachowych i aromatycznych, nazwę i numer kodu kompozycji oraz tożsamość dostawcy.

1. Wniosek z oceny Oświadczenie dotyczące bezpieczeństwa produktu kosmetycznego.

2. Właściwości fizyczne/chemiczne oraz stabilność produktu

2. Ostrzeżenia i instrukcje stosowania umieszczane na

kosmetycznego

etykiecie

Wraz z wynikiem stabilności produktu kosmetycznego w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach przechowywania.

3. Uzasadnienie

3. Jakość mikrobiologiczna

wniosek z oceny podany w sekcji 1 i oświadczenie podane w sekcji

Powinno zawierać uzasadnienie naukowe, którego wynikiem jest Specyfikacje mikrobiologiczne substancji lub mieszaniny i gotowego produktu kosmetycznego łącznie z wynikiem testu obciążeniowego.

2. Wyjaśnienie to powinno opierać się na opisie określonym w części A. W odpowiednich przypadkach ocenia się i omawia marginesy bezpieczeństwa.

4. Zanieczyszczenia, ilości śladowe, informacje o materiale, z którego wykonano opakowanie Z uwzględnieniem czystości substancji i mieszanin wraz z istotnymi

4. Kwalifikacje eksperta i zatwierdzenie części B Zawiera imię i nazwisko oraz adres osoby przeprowadzającej ocenę

właściwościami materiału, z którego wykonano opakowanie, w

bezpieczeństwa, poświadczenie kwalifikacji osoby przeprowadzającej

szczególności jego czystość i stabilność.

ocenę bezpieczeństwa oraz datę i podpis osoby przeprowadzającej ocenę bezpieczeństwa.

5. Normalne i dające się racjonalnie przewidzieć stosowanie Wraz z uzasadnieniem, w szczególności w świetle ostrzeżeń i innych wyjaśnień na etykietach produktu.

Dobra praktyka produkcji (DPP / GMP) Zgodnie z treścią nowej Regulacjii proces produkcji uznaje się za zgodny z dobrą praktyką produkcji, jeżeli jest zgodny z odpowiednimi

6. Narażenie na działanie produktu kosmetycznego Z uwzględnieniem miejsca zastosowania, powierzchni aplikacji, ilości zastosowanego produktu, czasu trwania i częstotliwości stosowania,

normami zharmonizowanymi, do których odniesienia opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (przykładem może być ISO 22716).

drogi narażenia wraz z populacją docelową i możliwości jej narażenia na działanie produktu.

Dokumentacja produktu

7. Narażenie na działanie substancji

osoba odpowiedzialna przechowuje jego dokumentację przez okres

Od momentu wprowadzenia produktu kosmetycznego do obrotu Z uwzglednieniem toksykologicznych punktów końcowych substancji

10 lat od dnia wprowadzenia do obrotu ostatniej partii danego produktu

szczególnego ryzyka.

kosmetycznego.

8. Profil toksykologiczny substancji

i zawiera raport bezpieczeństwa produktu kosmetycznego wraz

Dokumentacja produktu jest podobna do obecnego dossier produktu Z uwzględnieniem toksyczności lokalnej (działanie drażniące na skórę i oczy), działania uczulającego na skórę, w wypadku pochłaniania promieniowania UV – fototoksyczności oraz dróg wchłaniania. Jeśli jest to konieczne, na podstawie danych z nieobserwowanego działania szkodliwego (NOAEL) można obliczyć margines bezpieczeństwa (MoS). Należy również wziąć pod uwagę wielkość cząsteczek w tym nanomateriałów, zanieczyszczeń oraz interakcje substancji. 9. Działanie niepożądane i ciężkie działanie niepożądane W wyniku działania produktu kosmetycznego lub w odpowiednich przypadkach innych produktów kosmetycznych z uwzględnieniem danych statystycznych. 10. Informacje o produkcie kosmetycznym Inne istotne informacje, np. istniejące wyniki badań z udziałem ochotników lub odpowiednio potwierdzone i uzasadnione wyniki oceny ryzyka przeprowadzonej w innych pokrewnych dziedzinach.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

1/2011

28 | polski przemysł Laboratorium

Pracownia Analiz Mikrobiologicznych

Centrum Obsługi Klienta

Pracownia Analiz Chemicznych Pracownia Analiz Sensorycznych

Tak pracujemy z dokumentem stwierdzajacym, że kosmetyk został wyprodukowany zgodnie z zasadami DPP

W przypadku wątpliwości co do zgodności produktu z wymogami przewidzianymi w rozporządzeniu, kosmetyk nie powinien pojawić się na rynku i być w sprzedaży, zanim nie zostanie produkt dostosowany do

Rejesteracja (zgłaszanie produktu) Zawiadomienie o wprowadzeniu produktu kosmetycznego na rynek

obowiązujących wymogów nowej Regulacji; • W sytuacji kiedy produkt kosmetyczny stwarza ryzyko wywołane

europejski powinno być przesłane do Centralnego Systemu Danych

ekspozycją i zagrożeniem dla zdrowia ludzi, dystrybutorzy absolutnie

Komisji Europejskiej opracowanego przez tzw. Cosmetic Products

informują o tym Osobę Odpowiedzialną oraz właściwe kontrolujące

Notification Portal (CPNP).

organy krajowe państw Wspólnoty, w których umożliwiły zapoznanie się

Przed wprowadzeniem produktu kosmetycznego do obrotu osoba odpowiedzialna przedkłada Komisji drogą elektroniczną następujące informacje:

z danym produktem, podając szczegóły dotyczące przede wszystkim niepoprawność i sprzeczność oraz przyjętych metod naprawczych. • Dystrybutorzy powinni zagwarantować, aby w momencie, gdy są

• kategorię produktu kosmetycznego i jego nazwę

odpowiedzialni za produkt, warunki przechowywania lub transportu

• imię i nazwisko (firmy) osoby odpowiedzialnej oraz jej adres, pod

odpowiadały ze zgodnością z wymogami określonymi w nowym

którym udostępniana jest dokumentacja produktu; • kraj pochodzenia w przypadku importu; państwo członkowskie, w którym produkt kosmetyczny ma zostać wprowadzony do obrotu • dane kontaktowe osoby fizycznej, z którą można się kontaktować, w razie konieczności; • obecność substancji w formie nanomateriałów, ich identyfikacja,

rozporządzeniu. • Dystrybutorzy powinni współpracować z właściwymi organami kontrolującymi na wniosek tych ostatnich w zakresie wszelkich działań, które będą miały na celu wyeliminowanie niebezpieczeństw stwarzanych przez produkty udostępnione przez nich na rynku Wspólnoty. W szczególności dystrybutorzy – na uzasadniony

w tym nazwa chemiczna (wg nomenklatury IUPAC) i inne oznaczenia

wniosek właściwego organu krajowego – dostarczają w języku łatwo

określone w tekscie nowej Regulacji;

zrozumiałym dla tego organu wszelkie informacje i dokumentacje

• substancji sklasyfikowanych jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość (CMR), nazwa i numer Chemicals

[m.in. Dossier Produktu] niezbędną do wykazania zgodności danego produktu z wymogami regulacji.

Abstracts Service (CAS) • receptura ramowa umożliwiająca szybkie i odpowiednie leczenie w razie wystąpienia problemów. • oryginalne oznakowanie oraz fotografię opakowania tego produktu – o ile jest ona czytelna.

Podsumowanie Aby być w pełni przygotowanym do spełnienia wszystkich wymagań nowej Regulacji (WE) NR 1223/2009 należy gromadzić informacje na temat produktu. Podniesienie standardu dobrej praktyki produkcji może okazać się czasochłonne dla producentów. Data 11 lipca 2013 nie będzie

Obowiązki dystrybutorów

nas przerażać, jeśli juz teraz podejmiemy odpowiednie i poprawne

Obowiązkiem dystrybutora jest zweryfikowanie m.in.:

działania.

• nazwy lub zarejestrowanej nazwy i adresu Osoby Opowiedzialnej

Referencja: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady

• numeru partii, daty minimalnej trwałości, o ile ma ona zastosowanie

(WE) NR 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów

• listy składników na opakowaniu

kosmetycznych.

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

30 | surowce

Właściwości fizykochemiczne liposomów Alina Bazan

Zakład Doświadczalny „Organika” Sp. z o.o., Nowa Sarzyna

Anita Przepiórkowska

Instytut Technologii Polimerów i Barwników, Łódź, Politechnika Łódzka

Istnieje wiele prac przeglądowych, które dotyczą otrzymywania, stabilizacji

mono i oligoliposomy, które

i zastosowania liposomów w kosmetyce1,2). Dominującą technologię

charakteryzują się jednorodnym

otrzymywania liposomów do celów kosmetycznych opublikował Billek

oraz Suzuki4).

rozkładem wielkości cząstek. • metoda wtrysku z roztworu alkoholowego – jako materiał

Do najważniejszych metod wytwarzania liposomów należą5):

wyjściowy używa się np. POPC (1-palmitylo-2-oleilo–sn-

• technika ekstruzji – w metodzie tej MLV dyspersje zostają

glicero-3-fosfatydylocholiny). Wykazano, że stężenie POPC

wielokrotnie przetłaczane pod ciśnieniem przez membrany

nie wpływa na rodzaj i rozkład wielkości cząstek, które tworzą

poliwęglanowe o określonej wielkości porów6). Występujące przy

monomodalne systemy o wielkości 40-70 nm7). Przy wysokiej

tym siły ścinające powodują rozbicie dużych cząstek na mniejsze.

zawartości lipidów obserwuje się jednak tworzenie komponentów

W zależności od średnicy porów i liczby przetłoczek powstają

o cząstce większej niż 500 nm. Badania zmian zachodzących

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Nr próbki

Rodzaj próbki

Składniki

liposom P-MP

gliceryna, woda, lecytyna, mocznik, pantenol

liposom mocznik +pantenol -wzorzec, postać handlowa

woda, mocznik, pantenol, lecytyna, glikol propylenowy, guma ksantanowa, 4-hydroksybenzoesan metylu, kwas 4-propoksybenzoesowy

Tab. 1. Skład chemiczny preparatów liposomowych

podczas przechowywania wskazują na mniejszą stabilność większych komponentów w porównaniu do produktów o małej cząstce. Modyfikację metody

Celem niniejszych badań było opracowanie technologii uzyskiwania liposomów bez zawartości substancji konserwujących dla przemysłu kosmetycznego.

wtrysku z roztworów etanolowych przeznaczoną do produkcji liposomów o wysokiej czystości w skali przemysłowej opisał Wagner ze współpr. Poprzez dokładnie definiowane

Część doświadczalna Poszukiwanie metody otrzymywania preparatów liposomowych

parametry jak ciśnienie wtrysku, zawartość lipidów itp. uzyskuje

dla przemysłu kosmetycznego na skalę przemysłową doprowadziły do

się wysoko powtarzalne systemy liposomowe o zdefiniowanej

opracowania przeze mnie receptury uzyskiwania stabilnych preparatów

wielkości cząstek.

liposomowych opartych na naturalnych komponentach Liposom P-MP9).

• metoda filmu - jest jedną z najstarszych metod stosowanych przez

Jest to metoda oparta na wykorzystaniu lecytyn z zawartością PC

Banghama użytą pierwotnie do wytwarzania wielowarstwowych

(fosfatydylocholiny) 20% W metodzie tej wykorzystano właściwą proporcję

liposomów. W metodzie tej substancje tworzą membrany.

poszczególnych składników wchodzących w skład liposomu: gliceryna

Środki pomocnicze zostają rozpuszczone w odpowiednich

farmaceutyczna (75%), woda (14,5%), lecytyna (10,5%) oraz optymalne

rozpuszczalnikach organicznych (najczęściej stosowany jest

warunki temperaturowe, które decydująco wpływają na wysokie walory

chloroform lub mieszanina chloroformu i metanolu). Zastosowane

użytkowe gotowych produktów.

rozpuszczalniki zostają następnie odparowane w umiarkowanej

Liposomy wykazują, że odpowiedni dobór surowców oraz proporcja

temperaturze (ok. 40ºC), a utworzony film wysuszony pod

poszczególnych składników prowadzą do uzyskania liposomów o wysokiej

obniżonym ciśnieniem. W następnej kolejności zachodzi

stabilności oraz czystości mikrobiologicznej.

rozpuszczenie filmu w odpowiednim buforze, co prowadzi do

Do badań użyto preparat liposomowy, który posłużył jako wzorzec,

spontanicznego utworzenia dyspersji liposomów (MLV-pęcherzyki

jest to liposom o nazwie liposom mocznik + pantenol oraz liposom P-MP

liposomowej o wielkości cząstek od 200 nm do kilku µm). Jeżeli

(tabela 1).

zastosowany bufor zawiera składniki aktywne, to zostają one

Właściwości fizykochemiczne preparatów liposomowych (tabela 1)

w całości bądź częściowo zakapsułkowane w liposomach.

wyznaczono poprzez oznaczenie pomiaru wielkości cząstek za pomocą

Stopień załadowania i homogeniczność można poprawić poprzez

aparatu Zetasizer Nano Series S90 firmy Malvern Instruments, pomiaru pH

kilkakrotne zamrażanie (ciekły azot, temp. -196ºC).

zgodnie z normą PN-C-04963:1989 oraz liczby kwasowej (LK) zgodnie

Tak otrzymane liposomy mogą być dalej poddane obróbce

z normą PN-86/C-45051/05.

ultradźwiękami lub mechanicznym zabiegom w rodzaju

Preparaty liposomowe były magazynowane w temperaturze otoczenia

przetłaczania przez filtry membranowe albo homogenizacji pod

przy ekspozycji na światło przez okres 6 miesięcy. W tym czasie

wysokim ciśnieniem.

poddawano je ocenie właściwości fizykochemicznych i użytkowych Rys. 1.

Na podstawie przedstawionych metod otrzymywania liposomów dla przemysłu kosmetycznego nie można jednoznacznie dokonać wyboru optymalnego sposobu wytwarzania preparatów liposomowych. Jedne metody są możliwe tylko na skalę laboratoryjną inne

Kinetykę zmian liczby kwasowej w badanych preparatach liposomowych przedstawiono na rysunku 2. Niewielkie zmiany liczby kwasowej podczas magazynowania i przechowywania próbek (tabela 1) świadczą o wysokiej trwałości

nieskuteczne z uwagi na niską stabilność preparatów liposomowych

hydrolitycznej w otrzymanych preparatach liposomowych. Na podstawie

w czasie.

wyników pomiaru stabilności preparatów liposomowych stwierdzono,

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

1/2011

32 | surowce

Liposom P-MP

Liposom mocznik +pantenol

7,8 7,6 7,4 7,2 7 6,8 6,6 6,4 6,2 6 5,8 1

Czas przechowywania, miesiące Rys. 1. Wartości pomiaru pH dla preparatów liposomowych

że odpowiednio liposom P-MP wykazuje stabilność bardzo zbliżoną do

inny skład chemiczny, który znacząco wpłynął na charakter liposomów

liposomu mocznik + pantenol pomimo, iż nie posiada w swoim składzie

o czym świadczy wielkość cząstek, próbka 2 (198,1nm).

substancji konserwujących. Tę bardzo dobrą właściwość można przypisać

Dodatkowo współczynnik polidyspersyjności PdI dla próbki 1

sposobowi wytwarzania liposomu P-MP oraz składnikom preparatu.

jest znacznie niższy niż prezentuje to próbka 2, co może świadczyć

Obecnie preparaty liposomowe są w dalszym ciągu magazynowane

o jej lepszym jednorodnym charakterze. Im niższy współczynnik

i poddawane kontroli wartości pH i LK.

polidyspersyjności tym próbka wykazuje bardziej jednorodny rozkład.

Rozkład wielkości cząstek preparatów liposomowych przedstawiono

Podsumowanie

na rysunku 3 i 4.

Sposób wytwarzania preparatów liposomowych oraz skład Na podstawie wyników badań zamieszczonych odpowiednio na

i składniki preparatu w istotny sposób wpływają na stabilność

rysunku 3 i 4 widać, że poszczególne preparaty liposomowe wykazują

liposomów w czasie.

różny rozkład wielkości cząstek.

Stosowanie w gotowych kompozycjach kosmetycznych naturalnych

Może to być spowodowane sposobem otrzymania powyższych

liposomów, nie obciążonych substancjami stabilizującymi stanowi bardzo

preparatów np. zastosowano inną metodę wytwarzania liposomów oraz

Liposom P-MP

atrakcyjny argument reklamowy na rynku kosmetycznym.

Liposom mocznik + pantenol

1,4

Liczba kwasowa, mg KOH/g

1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1

Czas przechowywania, miesiące Rys. 2. Wartości pomiaru liczby kwasowej dla preparatów liposomowych

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

surowce | 33

Rys. 3. Rozmiar wielkości cząstek Liposomu P-MP

Na podstawie wyznaczonych właściwości fizykochemicznych oraz użytkowych preparatów liposomowych po sześciu – miesięcznym

2). C.M. Annesini, A. Memoli, S. Petralito, Rec. Res. Dev. Biotechnol. &Bioeng. 2003, 5, 29.

przechowywaniu w temperaturze otoczenia oceniono stabilność

3). E.D. Billek, SÖFW 1991, 117, 617.

powyższych preparatów.

4). K. Suzuki, K. Kenichi, Cosmetics & Toiletries 1990, 105, 65. 5). J. Sągała, A. Bazan, Przem. Chem. 2009, 88, 832.

Liposom P-MP spełnia te wysokie walory użytkowe, co przemawia za zamykaniem różnych substancjami aktywnych w jego wnętrzu.

6). Pat. pol. 192587 (2000). 7). Pat. pol. 188497 (2000). 8). A.D. Bangham, M.M. Standisch, J.C. Watkind, J. Mol. Biol.

Literatura

1965, 13, 238.

1). A. Kozubek, Wstęp do technologii liposomowej, WUW,

9). A.Bazan, A. Przepiórkowska, Świat Przemysłu Kosmetycznego.

Wrocław, 2004.

2010, 2, 26

Rys. 4 Rozmiar wielkości cząstek Liposomu mocznik + pantenol

„Praca naukowa współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków Budżetu Państwa i Budżetu Województwa Podkarpackiego, w ramach projektu Wzmocnienie instytucjonalnego systemu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji w latach 2007-2013 w województwie podkarpackim, zrealizowanego z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki”

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

1/2011

34 | surowce

W świecie maseł Monika Żynda

Masła są obok olejów bardzo popularnymi tłuszczami wykorzystywanymi formulacjach kosmetycznych. Produkuje się je w różnoraki sposób. Niektóre masła otrzymywane są z nasion, inne powstają przy pomocy uwodornienia olejów, jeszcze inne zawierają w swoim składzie substancje takie jak np. parafina, woski. Najczęściej spotykane Niewątpliwie najpowszechniej stosowanym w kosmetykach jest masło shea, inaczej nazywane z języka francuskiego karité. Drzewa

absorpcji wody, ponad 200% wyższą niż lanolina, toteż jest jej roślinnym substytutem. Ucuuba jest drzewem pochodzącym również z regionu Amazonii.

shea rosną w Afryce, a ich owoce przypominają małe owoce awokado.

Dojrzałe drzewo może produkować między 30 a 50 kg nasion rocznie.

Orzechy znajdujące się w owocach są surowcem, z którego za pomocą

Nasiona ucuuba są bogate w tłuszcz (60-70%), a 70% tłuszczu złożone jest

odpowiednich procesów otrzymuje się masło shea. Masło to odżywia

z trójglicerydu kwasu mirystynowego, który jest aromatycznym olejkiem

skórę oraz tworzy film ochronny zapobiegający jej odwodnieniu. Chroni

eterycznym, ważnym dla przemysłu kosmetycznego, farmaceutycznego

skórę przed niesprzyjającymi czynnikami pogodowymi oraz agresją

i spożywczego.

promieniowania UV. Jest także wykorzystywane w kosmetykach dla suchych i zniszczonych włosów. Masło kakaowe otrzymywane jest z nasion owoców kakaowca

Masło ucuuba ma wysoką temperaturę topnienia (53°C) i liczbę zmydlania (220 mg KOH/g), co przewyższa te wartości w tłuszczu wołowym i czyni masło ucuuba surowcem, który mógłby zastąpić

właściwego: Theobroma cacao. Ma formę stałą w temperaturze pokojowej,

zwierzęce tłuszcze w produkcji mydeł. Zastąpienie tłuszczu zwierzęcego

ale łatwo topnieje w kontakcie ze skórą. Zapobiega wysuszaniu skóry

masłem roślinnym ucuuba rozwiązuje problem zanieczyszczenia produktu

i pogłębianiu się zmarszczek. Zmniejsza degenerację komórek skóry

wywołanego użyciem tłuszczu zwierzęcego, a nawet daje mydłom lepszą

i przywraca elastyczność. Wykorzystywane jest w kremach, balsamach,

konsystencję i trwałość. Masło ucuuba jest również substytutem parafiny.

mydłach, kosmetykach promieniochronnych. Dodawane w postaci

Mydła i kremy zawierające w swoim składzie omawiane masło pokazują

naturalnej nadaje miły zapach preparatom, których jest składnikiem.

efekt przeciwzapalny oraz mają gojące i antyseptyczne właściwości.

Z różnych stron świata

bacuri, muru-muru, tucuma. Owoce drzewa bacuri posiadają zwykle cztery

Inne interesujące masła pochodzące z krajów Ameryki Południowej to Wymienione powyżej masła pochodzą głównie z kontynentu

olejowe nasiona, które jako suszone zawierają żywiczny, ciemno-brązowy

afrykańskiego. A co oferują inne strony świata? Skarbnicą interesujących

tłuszcz. Masło bacuri nadaje złoty odcień skórze. Jest absorbowane

komponentów kosmetycznych jest region Amazonii. Roślinność tego

w ciągu kilku minut po nałożeniu, czyniąc skórę aksamitną w dotyku. Masło to

obszaru to źródło unikalnych surowców, w tym maseł.

usuwa również plamy i redukuje blizny. Masło muru-muru jest bogate w kwasy

Wśród drzew Amazonii występuje cupuaçu. Jego owoce są duże,

tłuszczowe: oleinowy, laurynowy i mirystynowy. Dzięki kwasowi oleinowemu

ciężkie i niezwykle wonne. Na świecie znane są za sprawą czekolady

może zapewnić doskonałe właściwości emoliencyjne oraz nawilżające skórze i

cupuaçu produkowanej z pasty, która ekstrahowana jest z obecnych

włosom. Może być polecane do zastosowania w produktach przeznaczonych

w nich tłuszczowych migdałów. W świecie kosmetycznym cenione jest

do poprawy miękkości i elastyczności wysuszonej oraz dojrzałej skóry. Wyżej

masło cupuaçu. Posiada ono bardzo dobre właściwości emoliencyjne

wymienione kwasy znajdują się również w maśle tucuma, które dodatkowo jest

i dobrze rozsmarowuje się na skórze. Zapewnia wysoką zdolność

źródłem witaminy A, co zapewnia działanie antyoksydacyjne i ochronne.

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Jednym z najbardziej popularnych maseł stosowanych w kosmetyce

Jednym z najbardziej popularnych maseł stosowanych w kosmetyce jest masło mango

stabilności. Do 40% stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe,

jest masło mango. Chociaż drzewa mango można spotkać w wielu

które pomagają w utrzymaniu równowagi bariery wodno-lipidowej,

krajach, takich jak Brazylia, Meksyk, Chiny, to olej z jego nasion

a więc regenerują naskórek. Pozostała część (12%) to kwas oleinowy

eksportowany jest głównie z Indii. Masło mango jest dobrym emolientem

– jednonienasycony, który reguluje cholesterol. Wspomniane masło

używanym w różnorodnych aplikacjach kosmetycznych, jest szeroko

bawełniane zawiera znaczący udział witaminy E dającej antyoksydacyjną

stosowane w produkcji mydeł. Ma miękką konsystencję pozwalającą na

skuteczność.

łatwe mieszanie go z innymi tłuszczami i olejami.

Inną propozycją tego typu maseł jest masło bagura. Bagura nie jest

Masła kokum i mowrah także pochodzą z Indii. Kokum cenione ze

rośliną powszechnie znaną na polskim rynku kosmetycznym. Pochodzi

względu na swoje właściwości emoliencyjne jest używane jako naturalny

z tropikalnej Azji, a inne jej nazwy to tamanu lub ati. Od 50 lat badania

surowiec nawilżający utrzymujący miękką, jedwabiście gładką skórę.

naukowe popierają cześć oddawaną drzewu bagura potwierdzając

Jest skuteczne w pielęgnacji bardzo suchej, popękanej skóry. Masło

interesujące właściwości oleju ekstrahowanego z pestek jego owoców.

mowrah posiada wysoką zawartość kwasów: oleinowego, palmitynowego,

Masło bagura otrzymywane w specyficznym procesie częściowego

stearynowego i linolowego. Zapobiega suchości skóry, działa

uwodornienia posiada bardzo charakterystyczny skład, w którym znajdują

przeciwzmarszczkowo. Jest czynnikiem utwardzającym w aplikacjach

się kwasy: linolowy, oleinowy, palmitynowy, stearynowy, kalofillowy

wysoko kwasowych, pomaga tworzyć stabilne emulsje.

(specyficzny aromatyczny kwas, poprawiający witalność komórek), kompleks laktonów: kalofillolidyny i inofillolidyny o właściwościach

Nowe rozwiązania

antyseptycznych i przeciwzapalnych, sterole. W konsekwencji tego

Masła są czasami zbite i w związku z tym trudne do wprowadzenia

oryginalnego składu masło może pomóc w ograniczeniu transepidermalnej

do formulacji kosmetycznej. Ich wchłanianie również może być trudne lub

utraty wody, ochronie i przywróceniu kondycji skóry, zapobieganiu jej

ograniczone. Rozwiązaniem powyższych problemów są masła powstałe

przedwczesnemu starzeniu, regeneracji komórek naskórka.

w wyniku specyficznego procesu częściowego uwodornienia. Mają one

Masła znajdują zastosowanie w różnorodnych kosmetykach: kremach,

delikatną teksturę, dobrze rozsmarowują się na skórze, wywołują miłe

balsamach, masłach do ciała, pomadkach, produktach po goleniu,

wrażenie sensoryczne. Koncepcja tego typu maseł uwzględnia różne ich

preparatach do pielęgnacji włosów. Mogą stanowić niewielki procent

rodzaje.

kosmetyku finalnego, ale dozowanie niektórych z nich może też sięgać

Ciekawą propozycją jest otrzymywane w powyższy sposób masło

90, a nawet 100%. W tym ostatnim przypadku masło staje się produktem

bawełniane. Ma ono interesujący skład pod względem dobrego bilansu

wykorzystywanym np. do masaży w salonach kosmetycznych, czy

między nasyconymi, jednonienasyconymi i wielonienasyconymi kwasami

centrach odnowy biologicznej.

tłuszczowymi. Około 50% stanowią nasycone kwasy tłuszczowe, wśród których 20% to kwas palmitynowy, przyczyniający się do bardzo dobrej

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

W artykule wykorzystano materiały firm – dostawców surowców do produkcji kosmetyków.

1/2011

36 | surowce

Pielęgnacja włosów – nowoczesne surowce kondycjonujące i regenerujące Marcin Siekierski Provital Polska Sp. z o.o.

1/2011

Włosy są istotnym elementem wizerunku człowieka i zarazem jednym z czynników decydujących o odbiorze naszej osoby przez otoczenie. Przeciętnie na głowie dorosłego człowieka znajduje się ok. 100-150 tys. włosów, które w trakcie swego cyklu życia, trwającego 2-6 lat, poddawane są licznym zabiegom stylizacyjnym i zmianom, w zależności od nadarzających się okoliczności i potrzeb. Zmiana fryzury jest najprostszym, najszybszym, najtańszym i najbardziej rzucającym się w oczy sposobem doraźnej zmiany wyglądu. Niestety, wszelkiego rodzaju zabiegi upiększające i modelujące fryzurę nie pozostają bez wpływu na kondycję włosów, która wskutek działania wysokiej temperatury (prostowanie, suszenie) czy substancji chemicznych (farbowane, rozjaśnianie) ulega pogorszeniu.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Częścią codziennej rutyny pielęgnacyjnej powinno być zatem stosowanie

zewnętrzny i zachowanie - czyli parametry takie jak połysk, gładkość,

odpowiednich kosmetyków, które będą w stanie naprawić, odżywić,

łatwość rozczesywania czy też skłonność do elektryzowania się.

nawilżyć i wygładzić włos, chroniąc go jednocześnie przed szkodliwym

Z kolei stan warstwy korowej włosa wpływa na elastyczność

działaniem czynników zewnętrznych.

i sprężystość włosów, ich siłę, wytrzymałość mechaniczną oraz odporność na łamanie. Na tej podstawie można również zdefiniować różnicę między

Budowa włosa

kondycjonowaniem i regenerowaniem włosów. Za kondycjonowanie

Jedyną „żywą” częścią włosa jest mieszek włosowy, często potocznie

uznaje się oddziaływanie na powierzchnię włosa i jego osłonkę, dające

nazywany cebulką. Jest to obszar rozrostowy zlokalizowany głęboko

natychmiastowe, choć krótkotrwałe efekty wizualne – m.in. poprawę

w skórze, w którym powstaje i z którego wyrasta włos. O ile kondycja

połysku, gładkości, zmniejszone elektryzowanie. Z kolei o regenerowaniu

komórek mieszka włosowego i macierzy włosa, ich ukrwienie oraz

mówimy w przypadku wpływu na warstwę korową włosa – proces ten

aktywność metaboliczna jest kluczowa do prawidłowego wzrostu włosa

ukierunkowany jest na poprawę elastyczności i wytrzymałości włosa,

i w dużej mierze determinuje skłonność do wypadania włosów, o tyle

a jego efektów możemy spodziewać się po regularnej aplikacji określonych

ma ona stosunkowo niewielki wpływ na ostateczne właściwości włosa,

substancji czynnych.

na które zwracamy szczególną uwagę podczas codziennej pielęgnacji

Wśród surowców kosmetycznych stosowanych w produktach

kosmetycznej. Parametry takie jak połysk, elastyczność czy wytrzymałość

kondycjonujących włosy prym wiodą głównie substancje syntetyczne.

włosa zależą bowiem bezpośrednio od stanu łodygi włosa.

Od lat ogromnym powodzeniem cieszą się czwartorzędowe pochodne

Łodyga włosa jest jego widoczną częścią, wyrastającą ponad

soli amoniowych (quaty), które ze względu na swój kationowy charakter

powierzchnię skóry. Jest to obszar całkowicie martwy, zbudowany

wykazują bardzo wysokie powinowactwo względem keratyny włosa,

z komórek zrogowaciałych. W przekroju łodygi włosa możemy wyróżnić

łączą się z jego powierzchnią i dają efekt wygładzający, nabłyszczający,

trzy warstwy. Najbardziej zewnętrzną stanowi tzw. osłonka, która jest

zapobiegający elektryzowaniu. Powszechnie stosowane są również

zbiorem kilku warstw charakterystycznych, nachodzących na siebie łusek

surowce oparte na silikonach (polisiloksany), które działając natłuszczająco

sklejonych tłuszczowym spoiwem. Osłania ona kolejną, środkową sekcję

zapobiegają utracie wody z włosa, poprawiają jego połysk i chronią przed

włosa, zwaną warstwą korową (cortex), w której m.in. rozprzestrzeniony

czynnikami zewnętrznymi. Bardzo popularnym surowcem regenerującym

jest barwnik odpowiedzialny za kolor włosów. Najgłębszą warstwą łodygi

jest z kolei pantenol, który wnika do warstwy korowej włosa i działa silnie

włosa jest jego rdzeń.

nawilżająco. Po niewątpliwym sukcesie w produktach do pielęgnacji

Pod względem chemicznym ludzki włos w ok. 80% składa się

skóry, również w produktach do włosów na znaczeniu coraz silniej zyskują

z keratyny - nierozpuszczalnej w wodzie, włóknistej proteiny, którą

ceramidy i ich pochodne, które stanowią jeden ze składników naturalnego

odnaleźć możemy również w naskórku czy paznokciach. Jest to białko

spoiwa komórek włosów.

wypełniające zarówno komórki osłonki włosa, nadając im odpowiednio

Omawiając surowce kondycjonujące i regenerujące włosy,

wysoką wytrzymałość mechaniczną, jak i tworzące fibryle składające

zwłaszcza te pochodzenia naturalnego, nie sposób jest pominąć

się na warstwę korową włosów, warunkując ich elastyczność. Helikalna

hydrolizaty protein. Niezwykle popularne od lat surowce mogą działać

struktura i złożony skład chemiczny keratyny jest zmienny i zależy

dwojako, w zależności od stopnia hydrolizy i uzyskanych rozmiarów

od rejonu włosa, na szczególną uwagę zasługuje jednak obecność

cząsteczek hydrolizatu. Cząsteczki protein o niewielkich rozmiarach

aminokwasów siarkowych, takich jak cystyna.

(ok. 1000-1500 Da i mniej) przenikają do warstwy korowej włosa,

Rola keratyny, jej budowa chemiczna i struktura jest czynnikiem

działając regenerująco, natomiast proteiny wielkocząsteczkowe

kluczowym przy omawianiu problemu kondycjonowania i regeneracji

pozostają na jego powierzchni, wygładzając i nabłyszczając ją.

włosów. To właśnie od keratyny, a ściślej od oddziaływań zachodzących

Hydrolizaty protein stanowią bardzo cenne źródło polarnych

pomiędzy jej poszczególnymi grupami funkcyjnymi, zależy nasz naturalny

aminokwasów, które łączą się z grupami karboksylowymi i wolnymi

kształt włosów, ale też kształt jaki uzyskujemy wskutek aplikacji żelu, lakieru bądź zastosowania lokówki czy prostownicy – czyli czynników, których działanie de facto sprowadza się do modyfikacji bądź utrwalenia określonej struktury keratyny. Charakterystyczna budowa chemiczna keratyny osłonki włosa sprawia również, że powierzchnia włosa jest naładowana ujemnie, co z kolei wykorzystywane jest podczas projektowania surowców kondycjonujących włosy.

Kondycjonowanie i regeneracja włosa Jak wcześniej wspomniano, cechy włosa objęte szczególną troską w codziennej pielęgnacji zależą bezpośrednio od kondycji poszczególnych warstw jego łodygi. Od stanu osłonki zależy przede wszystkim jego wygląd

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Rys. 1. Schemat budowy włosa

1/2011

38 | surowce grupami aminowymi pochodzącymi od przerwanych wiązań

Przykładem surowca opartego na technologii matrycowej jest

łańcuchów keratyny w zniszczonym włosie, przez co odbudowują

Keratrix™, w którym zastosowana została trójskładnikowa matryca

jego wewnętrzną strukturę. Hydrolizaty protein dodatkowo poprawiają

Matrix-Plus. Matrix-Plus stanowi połączenie trzech związków o charakterze

kompatybilność pomiędzy substancjami powierzchniowo-czynnymi

odpowiednio: kationowym, niejonowym i filmotwórczym, dzięki czemu

a skórą, redukując w ten sposób indukowane przez te substancje

łączy się ona z powierzchnią włosa i działa jako system kontrolowanego,

podrażnienie i wysuszenie. Do najpopularniejszych surowców

sekwencyjnego uwalniania składników aktywnych. Składnikami tymi są

z tej grupy zaliczyć możemy hydrolizaty keratyny, jedwabiu, protein

biopeptydy otrzymywane drogą specyficznej hydrolizy frakcji białkowej

mlecznych, soi, różnych zbóż, czy też proteiny jogurtu.

nasion chleba świętojańskiego (Ceratonia siliqua). Cechą wyjątkową

Surowcami niedocenianymi w pielęgnacji włosów, choć bardzo

uzyskanego hydrolizatu są jego niewielkie rozmiary cząsteczkowe – 80%

interesującymi pod względem kosmetycznym, są oleje roślinne. Mają

zastosowanych protein ma masę poniżej 1000 Da, z przewagą peptydów

one przede wszystkim działanie filmotwórcze, zapobiegają odparowaniu

o masie poniżej 300 Da. Głównymi związkami hydrolizatu są dipeptydy

wody z włosa, odbudowują naturalne spoiwo łusek, aczkolwiek

oraz oligopeptydy składające się z maksymalnie sześciu aminokwasów.

badania potwierdzają, że są one również w stanie penetrować włos.

Niewielkie rozmiary cząsteczek są gwarantem ich przenikalności do

Na szczególną uwagę zasługuje w tej kwestii zwłaszcza olej kokosowy,

głębszych warstw włosa.

który dzięki relatywnie niewielkiej masie cząsteczkowej i prostym

Badania przeprowadzone na włosach zniszczonych chemicznie za

łańcuchom węglowym kwasów tłuszczowych jest w stanie penetrować

pomocą nadtlenku wodoru potwierdzają korzystne działanie Keratrix™.

do najgłębszych warstw trzonu włosa. Nie do przecenienia jest również

Po dziesięciodniowym stosowaniu serum zawierającego 5% składnika

obecność w wielu olejach naturalnej witaminy E, która również przenika

aktywnego stwierdzono zdecydowane wygładzenie powierzchni włosa

do włosa i może skutecznie chronić je przed wysoką temperaturą,

i zamknięcie jego osłonki, uszczelnienie włosa i redukcję

przesuszeniem, czy też łamaniem się. W kosmetykach do włosów

przepuszczalności, a także wzrost wytrzymałości na łamanie o ponad 40%

preferowane są zazwyczaj oleje o lekkiej i przyjemnej aplikacji, nie

względem placebo oraz poprawę elastyczności i sprężystości włosów.

pozostawiające tłustego odczucia, takie jak choćby olej ze słodkich migdałów, awokado, makadamia czy jojoba.

Nowe możliwości regeneracji włosów Bardzo ciekawą alternatywą, nie tylko dla tradycyjnych, roślinnych surowców, ale również syntetycznych składników kondycjonujących, są najnowszej generacji naturalne substancje aktywne oparte na technologii matrycowej. Zastosowana w nich matryca niesie za sobą szereg korzyści, a podstawową jest zdecydowanie przedłużony czas oddziaływania substancji aktywnej z włosem. Matryca, zbudowana z odpowiednio dobranych składników wielkocząsteczkowych, cechuje się wysoką substantywnością względem łusek osłonki włosa, wytwarzając ochronny i stabilizujący film na jego powierzchni. Jednocześnie stanowi ona również nośnik dla niskocząsteczkowych substancji czynnych, które są zamknięte w jej trójwymiarowych przestrzeniach. Substancje te są sekwencyjnie uwalniane z matrycy w głąb włosa, penetrując do warstwy korowej.

Rys. 2. Zdjęcia rozjaśnionych włosów poddanych działaniu Keratrix™ i Placebo

Zastosowanie technologii matrycowej pozwala zatem na połączenie właściwości kondycjonujących, ochronnych

Zastosowanie matrycy daje również bardzo ciekawe efekty

i regenerujących w ramach jednego surowca kosmetycznego. Z jednej

w przypadku zamykania w niej tradycyjnych składników regenerujących,

strony, dzięki działaniu filmotwórczemu matrycy, uzyskujemy efekt

takich jak soja czy algi. Przykładem tego są surowce Soy-Complex™

wygładzenia powierzchni włosa i zamknięcia jego łusek, co będzie

oraz Nori-Complex™ z najnowszej kolekcji do włosów. W pełni naturalną

przekładać się na zwiększenie połysku, redukcję elektryzowania

matrycę 3D-Tara Matrix stanowią w tym przypadku galaktomannany,

i poprawę rozczesywania włosów. Cząsteczki matrycy tworzą również

otrzymywane z nasion peruwiańskiego drzewa tara (Caesalpinia spinosa).

film ochronny, który uszczelnia włos, zapobiega utracie wody i chroni

W matrycy tej zamknięto odpowiednio hydrolizat protein sojowych oraz

przed czynnikami zewnętrznymi. Z drugiej strony, w miarę upływu

wyciąg z algi nori (Porphyra umbilicalis). W badaniach z zastosowaniem

czasu z matrycy systematycznie uwalniane są cząsteczki aktywne,

3% każdego z surowców stwierdzono nie tylko działanie wzmacniające

które poprzez oddziaływanie na cortex włosa przyczyniać się będą do

włosy, wynikające z penetracji składników aktywnych do warstwy korowej

zwiększenia jego elastyczności, redukcji łamliwości i kruchości, czyli

(zwiększenie siły włosów, poprawa elastyczności), ale również bardzo

poprawy właściwości mechanicznych włosa.

korzystny wpływ na niechciane i niekontrolowane kręcenie się włosów.

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

40 | surowce

Rys. 3. Efekt zapobiegający puszeniu się włosów Nori-Complex™

Podsumowanie Nowoczesne surowce kondycjonujące i regenerujące włosy oparte na technologii matrycowej otwierają szereg możliwości przed technologami kosmetyków. Zapewniają one wysoką skuteczność kosmetyczną, dając globalne działanie zarówno dla włosów zniszczonych, jak i normalnych. Są łatwe w użyciu i kompatybilne z większością surowców podstawowych stosowanych w preparatach do włosów, takich jak anionowe surfaktanty, modyfikatory reologii czy elektrolity. Wielokierunkowa skuteczność przy umiarkowanej cenie stanowi istotny czynnik podczas kalkulacji cenowej receptury. Dodatkowo, są to surowce w pełni naturalne lub pochodzenia naturalnego, co jest szczególnie istotne w dobie ogromnego zainteresowania kosmetykami naturalnymi i dążenia do redukcji składników chemicznych w recepturach.

Bibliografia • Pytkowska K., Pielęgnacja włosów – możliwości i ograniczenia. Wykład w ramach projektu „Nauka, wiedza, kwalifikacje – upowszechnianie osiągnięć nauki w zakresie kosmetologii”. • Białas I., Pytkowska K., Romanowska-Zygmunt A., Polimery filmotwórcze w preparatach do pielęgnacji włosów. Wiadomości Polskiego Towarzystwa Kosmetologów, 2005 nr 3/4. • Huetter I., Hair care with depth eﬀects by low molecular proteins. SOEFW Journal, 2003; 129 (1/2). • Griesbach, U. et al. Proteins: Classic Additives and Actives for Skin and Hair Care. Cosmetics & Toiletries, 1998: 113 (11). • Keis K. et al. Investigation of penetration abilities of various oils into human hair fibers. J Cosmet Sci, 2005; 56 (5).

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

42 42 | opakowania surowce

Opakowania i postępowanie z odpadami opakowaniowymi w przemyśle kosmetycznym Monika Blezień–Ruszaj Specjalista ds. ochrony środowiska; biotechnolog

Opakowania w przemyśle kosmetycznym, to bardzo ważny etap produkcyjny. Zależy od niego jak nasz produkt będzie się prezentował, czy przyciągnie uwagę potencjalnego nabywcy i czy produkty w nim przechowywane nie stracą swoich właściwości, konsystencji i będą nadawały się do użytku w czasie wskazanym na tym opakowaniu.

W wyborze odpowiednich opakowań branża kosmetyczna często

mające plan gospodarki odpadami, wiedzą dokładnie jakie typy opakowań

kieruje się preferencjami konsumentów. Do firm produkujących kosmetyki

po zużyciu stają się bezużytecznymi odpadami opakowaniowymi.

zatrudniane są osoby bądź firmy zewnętrzne, które nadają odpowiedni desing dla opakowań bądź chociaż etykiet, aby kosmetyki danej firmy były rozpoznawalne i konsument mógł bez problemu odnaleźć swoją ulubioną markę na półkach w perfumeriach bądź w sklepach internetowych

Cykl powstawania i postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi po produktach kosmetycznych

prowadzonych przez dystrybutorów. Osoby odpowiedzialne za wygląd opakowań kończą uczelnie

SKŁADNIKI DO PRODUKCJI KOSMETYKU

o kierunku Zarządzanie i Marketing, które w swojej ofercie mają przedmioty typu materiałoznawstwo, opakowania, marketing opakowań. W czasie tych studiów kształcą się menadżerowie jakości opakowań wyrobów

GOTOWY PRODUKT KOSMETYCZNY

przemysłowych. Podczas studiów zapoznają się z definicją opakowania, jego funkcjami, poznają podstawowe rodzaje opakowań oraz ich klasyfikację. Te wiadomości wykorzystują następnie przy doborze i projektowaniu odpowiednich opakowań dla produktów kosmetycznych.

ODPAD POWSTAJĄCY W PRODUKCJI KOSMETYKU

Branża kosmetyczna od kilku lat ciągle się rozwija, ciągle też powstają nowe produkty, które należy ładnie „ubrać”, aby kosmetyk był rozpoznawalny i konsument sięgnął po ten, a nie inny produkt.

ODPAD KONSUMENCKI PRODUKTU KOSMETYCZNEGO

Przy produkcji kosmetyków i wyborze opakowań dla nich pomyślmy o środowisku naturalnym i jego ochronie. W ostatnich latach zaczęto zwracać uwagę na zagrożenia ekologiczne powstające podczas produkcji, a następnie utylizacji opakowań. Należy wspomnieć, że każdy z zakładów produkujących kosmetyki, z opakowaniami spotyka się nie tylko na

UTYLIZACJA

SKŁADOWANIE

ostatecznym etapie produkcji, ale w całym ciągu technologicznym. Półprodukty, substancje potrzebne do produkcji, jak również do analiz dostarczane są w opakowaniach. Zakłady przemysłu kosmetycznego

1/2011

GOSPODARCZE WYKORZYSTANIE ODPADU

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

43 Z rozwojem przemysłu i szybkiego stylu życia bardzo zaczęła wzrastać ilość odpadów opakowaniowych – stają się one zagrożeniem dla środowiska. Należy przemyśleć procesy jakim mogą zostać poddane zarówno opakowania po składnikach produktów wykorzystywanych w produkcji kosmetyku, jak również opakowania po konsumenckim wykorzystaniu produktu kosmetycznego. Pomyślmy zatem, aby w miarę naszych możliwości posegregować odpady opakowaniowe powstające na etapie produkcyjnym. Półprodukty, substancje i składniki do przygotowania gotowego wyrobu kosmetycznego jak również odczynniki do badań prowadzonych podczas cyklu produkcji kosmetyków dostarczane są w opakowaniach szklanych, z tworzyw sztucznych, w opakowaniach metalowych (stalowych bądź aluminiowych) czasem są to też opakowania drewniane (np. palety, na których dostarczane są składniki). Jak więc można zauważyć przemysł kosmetyczny już na etapie produkcyjnym wykorzystuje mnóstwo opakowań, które po wykorzystaniu stają się odpadami opakowaniowymi. Do niedawna tego rodzaju opakowania trafiały na wysypiska, a jak wiadomo ten rodzaj zagospodarowania odpadów należy do najbardziej niepożądanych. Myśląc ekologicznie i ekonomicznie zdamy sobie sprawę z tego, że odpady opakowaniowe mogą zostać przetworzone. Jak wiadomo w przedsiębiorstwach prowadzone są selektywne zbiórki odpadów opakowaniowych i przekazywane są one do wtórnego wykorzystania. W chwili obecnej coraz więcej opakowań, które trafiają do zakładów jak również do ostatecznych odbiorców są to opakowania przydatne do ponownego wykorzystania – do przetworzenia, bądź takie, które mogą zostać spalone z uzyskaniem energii.

Zakłady produkcji kosmetyków jako wprowadzający produkty w opakowaniach Każdy z przedsiębiorców wprowadzających na terytorium kraju produkty w opakowaniach, w drodze importu bądź wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowania bądź produkty w opakowaniach na potrzeby własne, ma obowiązek zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Opakowania produktów kosmetycznych – półproduktów bądź kolejnych składników wykorzystywanych w cyklu produkcyjnym powinny być zaprojektowane tak, aby zużyte po nich opakowania mogły zostać poddane zalecanym metodą odzysku: Recykling materiałowy – polegający na recyklingu określonego • Recykling procentu masy materiału zastosowanego do produkcji opakowania; • Recykling Recykling energetyczny – to proces polegający na odzysku energii, a opakowania poddawane tego typu przetworzeniu powinny mieć minimalną wartość opałową dolną, pozwalającą na

Przy produkcji kosmetyków i wyborze opakowań dla nich pomyślmy o środowisku naturalnym i jego ochronie

optymalizacji odzyskiwania energii; • Recycling organiczny, czyli kompostowanie jest to proces technologiczny, polegający na przetworzeniu biodegradowalnych odpadów opakowaniowych, przeprowadzany przy zachowaniu odpowiednich warunków i przy zastosowaniu mikroorganizmów (bakterii i grzybów), prowadzący do uzyskania produktu organicznego - kompostu lub metanu (przy kompostowaniu odpadów

ee--wwyyddaanni iee ddoo ppoobbr raanni iaa nnaa: :

www.farmacom.com.pl

1/2011

44 | opakowania opakowaniowych (papier, drewno, materiały) – należy pamiętać,

makulaturę z opakowań, pod warunkiem, że tektura lub papier nie są

że muszą one posiadać taką zdolność do biodegradacji, która nie

powleczone parafiną bądź woskami.

będzie stanowić przeszkody przy procesie kompostowania • Biodegradacja – w procesie tym zużyte opakowania powinny posiadać zdolność rozkładu chemicznego, fizycznego, termicznego

Opakowania szklane Najczęściej wykorzystywany materiał opakowaniowy w przemyśle

i biologicznego tak, aby ostateczny rozkład otrzymanego kompostu

kosmetycznym to szkło. Zarówno cała gama produktów perfumeryjnych jak i

przechodził w dwutlenek węgla, biomasę i wodę.

wiele kremów, pakowanych jest w ten rodzaj materiałów. Szkło, a następnie opakowania szklane są jednym z najbardziej ekologicznych.

Recycling – proces technologiczny wtórnego przetwarzania odpadów

Odpady powstałe ze szkła zazwyczaj oddaje się do zakładów, z którymi

opakowaniowych (lub wyselekcjonowanych materiałów pochodzących

przedsiębiorstwo ma podpisaną umowę pod kodem odpadu 15 01 07

z odpadów) prowadzący do wytworzenia opakowań lub innych wyrobów.

– mogą one być jedno bądź wielokolorowe oraz w mniejszym bądź

Pojęcie to dotyczy również przetwarzania organicznego, lecz nie odnosi

w większym stopniu zanieczyszczone resztkami po przechowywanym

się do odzyskiwania energii. Opakowania, które będą po zużyciu poddane

w nich produkcie. Odpady powstałe w gospodarstwach domowych po

utylizacji przez recycling materiałowy powinny być produkowane

kosmetykach w opakowaniach szklanych należy umieszczać w pojemnikach

w taki sposób, który umożliwia przetworzenie określonej procentowo

do tego przeznaczonych – są to pojemniki białe. Zagospodarowanie

masy materiału opakowaniowego oraz wykorzystanie tego materiału

odpadów opakowaniowych szklanych to przede wszystkim ich recykling.

do wytwarzania wyrobów rynkowych, zgodnie z obowiązujących w UE

Szkło nie stanowi zagrożenia dla środowiska, co najwyżej obciążenie, gdyż

normami. Ustanowione w tych normach udziały procentowe mogą by

szkło nie ulega rozkładowi, przez co nieprzetworzone będzie zalegało na

różne, zależne od typu materiału opakowaniowego.

składowiskach. Postęp technologiczny w obecnych czasach umożliwia ekologiczne i ekonomiczne przetworzenie opakowań nawet do 100%. Zużyte

Odpady opakowaniowe powstające w procesie produkcyjnym wyrobów kosmetycznych pod kątem możliwości ich wtórnego przetworzenia

szkło jest zatem surowcem wtórnym, który może być zdolne do wielokrotnego

Opakowania z papieru i tektury

pieców hutniczych. Przy produkcji nowych wyrobów szklanych dodatek

Jak wiemy produkty papiernicze bez udziału innych tworzyw (np.

recyklingu. Zastosowanie stłuczki szklanej w hutach szkła w procesie topienia szkła obniża zużycie energii, zwiększa wydajność i przedłuża czas użytkowania stłuczki może czasami przekraczać nawet 50% masy.

PE), czyli opakowania z papieru i tektury są oceniane pozytywnie z punktu widzenia możliwości wtórnego przetworzenia. Zakłady celulozowopapiernicze bardzo chętnie przyjmują

Opakowania z tworzyw sztucznych W odniesieniu do opakowań z tworzyw sztucznych stosuje się: Recycling materiałowy (mechaniczny) wykorzystujący termoplastyczne właściwości tworzywa. Ten rodzaj przetwórstwa dotyczy głównie czystych (jednorodnych) polimerów lub ich mieszanin.

4/2010 1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl

opakowania | 45 Recycling chemiczny (surowcowy) polega na częściowej

przekazywanych do hurtowni – dystrybutorów najlepiej eksploatować

degradacji tworzywa do związków niskocząsteczkowych lub całkowitej

do końca. Opakowania drewniane, w postaci palet można wymieniać,

depolimeryzacji (do związków wyjściowych lub ich pochodnych).

oddawać do skupu palet – w miarę możliwości lepiej paletę wykorzystać

Przykłady postępowania ze zużytymi opakowaniami z tworzyw sztucznych:

do maximum niż wycinać kolejne drzewa na produkcję nowych opakowań

• opakowania polietylenowe i polipropylenowe np. butelki, kanistry,

drewnianych.

beczki, skrzynki, pojemniki i worki oraz folie przetwarzane są na surowiec wtórny, który znajduje szerokie zastosowanie w wielu

Opakowania i powstające z nich odpady należy zagospodarować lub

dziedzinach, głównie do produkcji artykułów technicznych,

w miarę możliwości poddać recyklingowi – przetworzyć. Na składowiska

• folie oraz butelki mogą stanowić surowiec wtórny. W kraju możliwości przetwórcze w tym zakresie są jeszcze ograniczone. Odpady mogą

powinny trafiać odpady opakowaniowe, których nie jesteśmy już w stanie powtórnie wykorzystać.

być wykorzystane przy produkcji żywic poliestrowych, poliuretanów

Surowce wtórne powstające z odpadów opakowaniowych w zakładach

i pianek poliuretanowych, a także włókien oraz folii.

produkujących kosmetyki to takie, które nadają się do ponownego przetworzenia i powstają z nich nowe produkty.

Opakowania metalowe

Postępowanie ze zużytymi opakowaniami:

Opakowania metalowe najczęściej wykonane z blachy (stalowej lub aluminiowej) mogą być poddawane recyklingowi. Odpady pochodzące

• segregacja,

ze zużytych opakowań mogą być oddzielane od pozostałych odpadów

• poddawanie procesom recyklingu,

za pomocą separatorów magnetycznych, a następnie wykorzystane w

• kompostowanie,

hutach jako złom. Odpady aluminiowe pochodzące ze zużytych puszek,

• składowanie.

po oczyszczeniu stają się pełnowartościowym surowcem pozyskiwanym Pamiętajmy o naszym środowisku dla następnych pokoleń

do produkcji różnych wyrobów aluminiowych.

– a poddając opakowania i odpady opakowaniowe powstające Opakowania drewniane

w cyklu produkcyjnym i użytkowym wyrobów kosmetycznych segregacji,

Palety drewniane, na których dostarczane są komponenty do produkcji kosmetyków, bądź transporty gotowych wyrobów kosmetycznych Dr.Weigert_reklama prasowa:Layout 1 10-02-11 16:34

recyklingowi bądź kompostowaniu oszczędzamy czas, środowisko

Page i pieniądze. 1

reklama

46 | opakowania

Marketingowa rola opakowania Urszula Bandoch Cezar S.A. A Chesapeake Company

1/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

reklama

4747

Reklama, która trwa tak długo jak długo dostępny jest na sklepowych półkach produkt, która dociera do największej grupy odbiorców i której koszt jest niewielki – fenomen marketingowy? Nie. To opakowanie – nośnik reklamy o najtrwalszym, najtańszym i najszerszym oddziaływaniu.

Opakowanie nie służy tylko ochronie produktu przed czynnikami zewnętrznymi to stereotyp, który dawno został obalony. Opakowanie zyskało miano „milczącego sprzedawcy”. Wymogiem skutecznej roli marketingowej są wysokie walory estetyczne opakowania jako, że warstwa wizualna opakowania jednostkowego utożsamiana jest z jakością produktu. Elementy graficzne, rodzaje uszlachetnień pudełek jak i ciekawy w formie materiał stwarzają zamierzony efekt luksusu, prestiżu i wysokiego standardu produktu. Opakowanie stanowi środek komunikacji pomiędzy producentem, a klientem przy pomocy znaków wizualnych, które w swej formie wzbudzają u konsumenta chęć posiadania. Najważniejsze znaki wizualne, które są nośnikiem informacji to kolor, kształt oraz wielkość opakowania. Kolorystyka opakowań jednostkowych bardzo silnie oddziałuje na percepcję nabywcy. Projektant opakowania musi wykazać się znajomością oddziaływania barw na psychikę konsumenta, ale także wziąć pod uwagę bardzo indywidualne czynniki społeczne oraz stereotypy głęboko zakorzenione w świadomości konsumentów mające wpływ na postrzeganie kolorów, np. kolor różowy kojarzy się ze słodkimi,

Importer opakowań kosmetycznych Opakowania do kosmetyki białej i kolorowej Różnorodne materiały Dowolna możliwość dekoracji i zdobienia. Posiadamy produkty w ofercie magazynowej oraz importowane na indywidualne zlecenie

„cukierkowymi” zapachami. W przypadku kosmetyków pielęgnacyjnych najczęściej spotykaną barwą na opakowaniach jest błękit i biel jako kolory kojarzone z czystością i świeżością, a ponadto sprawiają one wrażenie, że produkt wydaje się optycznie większy. Nie są one jednak jednolite w kolorze oczywiście zawsze pojawia się graficzny motyw przewodni przywołujący na myśl zapach czy uczucie odprężenia, np. zieleń – nuta leśna, róż – zapach różany, fiolet – lawenda, niebieski – łagodnie odprężająca morska bryza. Warto zaznaczyć, że kolor czerwony zwiększa zainteresowanie i pobudza do działania ponadto granat, bordo, czerń, srebro czy złoto wskazują na luksusowy charakter produktu. Kolory te sprawiają wrażenie prestiżu, a która kobieta nie poczuje się wyjątkowo kupując produkt swym wyglądem przypominający istny klejnot. Pamiętajmy, że kobieta kupuje nadzieję bycia atrakcyjną – luksusowe opakowanie wskazuje na wyjątkowe właściwości produktu zawartego wewnątrz, a co za tym idzie daje nadzieję na spełnienie oczekiwań

MEPING W.Seklecki i M.Sworzyński Sp.j.

konsumentki.

tel. kom. 609 44 75 39 tel./fax 22 855 75 99 ul. K. Jeżewskiego 3a/27 02-796 Warszawa e-mail: maciej@meping.pl

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

48 | opakowania Mężczyźni są mniej wymagający jeśli chodzi o szatę graficzną opakowania – oni lubią prostą formę komunikacji bez zbytecznych ozdobników, wiodące kolory opakowań kosmetyków dla mężczyzn to granat, grafit, srebro. Eksperci od spraw posługiwania się kolorami proponują kilka zasad: • Kolory powinny oddziaływać na zmysły – stymulować je, przywoływać na myśl zapach, uczucie świeżości, pożądanie posiadania produktu • Kolor musi posiadać moc zapamiętywania – kojarzenia z daną marką • Kolor musi dobrze wyglądać w świetle sklepowych reﬂektorów • Materiał z jakiego opakowanie jest wykonane ma wpływ na kolor, np. inaczej wygląda czerwień na białym podłożu, a zupełnie inaczej ta sama czerwień na laminacie • Kolory opakowań muszą być kompatybilne z kolorystyką produktu Kształt opakowań jest istotnym elementem marketingu. Kierując się analizą atrakcyjności z punktu widzenia klienta można osiągnąć zamierzony efekt komunikacji z konsumentem. Konstruktor formy przestrzennej powinien mieć na względzie kilka ważnych elementów składających się na sukces komunikacyjny – przede wszystkim opakowanie powinno być odpowiednie dla urządzeń pakujących aby

Opakowanie stanowi środek komunikacji pomiędzy producentem, a klientem przy pomocy znaków wizualnych, które w swej formie wzbudzają u konsumenta chęć posiadania.

w trakcie procesu pakowania nie doszło do niepożądanych pęknięć, zagnieceń itp., istotna jest także funkcjonalność opakowania, jego chwytność i łatwość w przenoszeniu – odpowiednia gramatura kartonu oraz konstrukcja podtrzymująca powinna gwarantować stabilność produktów wewnątrz. Nie można zapominać o łatwości przechowywania produktu – zbyt udziwnione w kształcie opakowania raz, że trudno umiejscowić na sklepowej półce, a dwa mogą zajmować zbyt dużo miejsca. Jednak nietypowy kształt jest niewątpliwie czynnikiem zwracającym uwagę co zdaje się być istotne przy wprowadzaniu nowego produktu na rynek bądź też rebrandingu już istniejącego pod warunkiem oczywiście, że wszystkie powyższe czynniki zostaną zachowane. Wielkość opakowań łączy się nierozerwalnie z kształtem. Wyroby kosmetyczne oferowane są w najrozmaitszych wielkościach począwszy od miniaturek np. perfum, czy miniaturek podróżnych skończywszy na kosmetykach tzw. rodzinnych jak np. płyn do kąpieli czy balsamy do ciała, których opakowania są dużych rozmiarów. Czynnikiem determinującym wielkość opakowania jest częstotliwość używania danego kosmetyku jak również ilość jednorazowego aplikowania. Ponadto kosmetyki z krótkim terminem ważności mają mniejsze pojemności. Warto wspomnieć również o miniaturkach promocyjnych dołączanych do produktów dla zwiększenia sprzedaży. Opakowanie produktu jako narzędzie działań marketingowych nabiera szczególnego znaczenia w przypadku właśnie produktów kosmetycznych. Opakowanie jest najtańszym narzędziem promocji i kreowania marki, a jednocześnie najbardziej sugestywnym. W rękach ekspertów staje się dziełem sztuki przemawiającym do klientów za pomocą koloru, kształtu i wielkości podświadomie wpływającym na emocje nabywców i wzbudzającym chęć posiadania. Opakowanie jest jednym z elementów marketingowego instrumentu oddziaływania na rynek, w centrum uwagi tych działań jest odbiorca finalny, a w szczególności jego potrzeby, pragnienia, wymagania – ustalenie i zdefiniowanie tych pragnień musi prowadzić do zaspokojenia potrzeb nabywcy i osiągnięcia jego pełnej satysfakcji.

4/2010 1/2011

e - w y d a n i e d o peo-bwr ya dn ai an inead: o www.farmacom.com.pl p o b r a n i a n a : www.farmacom.com.pl

irena ozga cosmetosfera

50 | raporty, plany, projekty

art PMR

3/2009

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

raporty, plany, projekty | 51

art PMR

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

3/2009

52 | raporty, plany, projekty

art PMR

3/2009

e-w ydanie do pobrania na: