Świat Przemysłu Kosmetycznego 4/2011 by Świat Przemysłu Kosmetycznego

ISSN: 2081-089X

nr 04/2011 (9) 10 PLN (w tym 5% VAT)

nowy portal kosmetyczny nową odsłoną w branży www.kosmetyka.farmacom.com.pl

Living for Solutions.

Najlepsza technologia dysz

SCHLICK oferuje szeroki zakres dysz i rozwiązań systemowych dla procesów produkcyjnych różnego zakresu zastosowań. Zdajcie się Państwo na nasze know-how, doradztwo i serwis. Skorzystajcie z naszej wiedzy w zakresie powlekania i nanoszenia od skali laboratoryjnej do produkcyjnej.

SCHLICK-Plus: opatentowana technika antyzakrzepowa zapobieganie zbieraniu się produktu na dyszy najwyższe bezpieczeństwo produkcji nie kapiące igły myjące wykonanie higieniczne

www.duesen-schlick.de Minimalizowanie kosztów procesowych, optymalizowanie przestojów i cykli mycia to obecne wyzwania dla technologii dysz. Efektywność i bezpieczeństwo procesów znajdują się w centrum naszych działań optymalizacyjnych. Widocznymi sukcesami są stworzone przez ﬁrmę SCHLICK: system ABC (technika antyzakrzepowa) eliminująca problemy z zaklejaniem, zapieczeniami, zakrzepami, przywieraniem i zapychaniem się dysz oraz ramię natryskowe PCA pozwalające na centralne i jednoczesne zasilanie wielu dysz z jednego rozdzielacza, a co za tym idzie na zwiększenie efektywności natrysku i zminimalizowanie czasów czyszczenia i montażu. Przy użyciu dysz naszej optymalnej techniki możecie Państwo poprawić znacznie efektywność swoich urządzeń produkcyjnych. Przedstawicielstwo w Polsce: „Trade & Consult Ltd. Sp. z o.o.” Sp.k. 02-954 Warszawa . ul. Kubickiego 9/6 . Tel. +48 22 885 28 08, 885 28 11 Fax: +48 22 642 34 98 . info@tradeconsult.pl

spis treści temat numeru

NANOKOSMETYKI jako nowy trend w przemyśle kosmetycznym

Badania jakościowe surowców 36 kosmetycznych, wyznaczone trendy i procedury badawcze

NANO

Wprowadzanie kosmetyków do obrotu rozmowa z...

Naturalnie – Bielenda

Zarządzanie jakością mikrobiologiczną – w produkcji produktów kosmetycznych

Wprowadzanie kosmetyków do obrotu – aktualne i przyszłe wymagania

temat numeru

Standardy jakości wody dla przemysłu kosmetycznego

NANOKOSMETYKI jako nowy trend w przemyśle kosmetycznym

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

16 48

Zarządzanie jakością mikrobiologiczną – w produkcji produktów kosmetycznych

Kwasy organiczne w przemyśle kosmetycznym – produkcja biotechnologiczna i zastosowanie.

Monitoring czystości mikrobiologicznej

podczas produkcji 30

Emulsje wielokrotne

Dobre praktyki… w praktyce

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Badania jakościowe surowców kosmetycznych, wyznaczone trendy i procedury badawcze

Kwasy organiczne w przemyśle kosmetycznym – produkcja biotechnologiczna i zastosowanie.

Silikony w kosmetyce kolorowej. Trendy

2 Kongres Świata Przemysłu Kosmetycznego

4/2011

Szanowni Państwo Maria Kubsz-Łatas redaktor wydania „Świat Przemysłu Kosmetycznego”

Przed nami koniec roku, podsumowania i raporty, w których można się doszukać wielu sukcesów i zadowolenia z otrzymanych wyników, ale zanim to nastąpi zachęcam Państwa do lektury ostatniego w tym roku wydania kwartalnika Świat Przemysłu Kosmetycznego. W numerze tym znajdą Państwo kolejną porcję ciekawych artykułów merytorycznych. Zapraszam również do zapoznania się z planem wydawniczym na przyszły rok, w którym uwzględniliśmy wszystkie imprezy targowe organizowane w Polsce i za granicą, na których będziemy dystrybuować czasopismo. Polecam także nasz nowy portal kosmetyczny www.farmacom.com.pl, na którym codziennie umieszczamy informacje o tym co nowego dzieje się w przemyśle kosmetycznym. Drodzy czytelnicy z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia Redakcja Kwartalnika Świat Przemysłu Kosmetycznego życzy Państwu Zdrowych, Spokojnych i Wesołych Świąt, szampańskiej zabawy sylwestrowej do białego rana oraz wiele wspaniałych chwil w Nowym Roku.

Rada Programowa: dr n. chem. Anna Oborska – Dyrektor ds. techniczno-legislacyjnych – Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków Czystości

Ewa Starzyk – Dyrektor Naukowy – Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego Kwartalnik Wydawnictwa FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 farmacom @farmacom.com.pl www.farmacom.com.pl Redaktor Naczelny: Robert Miller tel./fax 32 455 31 61 tel. kom. 502 084 101 robert.miller @farmacom.com.pl Redaktor wydania: Maria Kubsz-Łatas tel./fax 32 456 60 79 tel. kom. 510 40 31 91 maria.kubsz@farmacom.com.pl Redakcja: Tomasz Butyński, Teresa Kubsz-Miller, tel./fax 32 455 31 61 redakcja@farmacom.com.pl

Spis reklamodawców: Merck Sp. z o.o. Trade&Consult Ltd. Sp. z o.o. Sp.k. Biesterfeld Chemia Specjalna Sp. z o.o. P.W Masterchem S.J. Rebhan – Opakowania Sp. z o.o. „MEDsynC Skotnicki, Weksler” Sp. j.

Okładka: fot. Tomasz Karpiński

Jars Sp. z o.o.

DTP: PROGRAFIKA.com.pl Druk: Drukarnia BIMART Nakład: 2 500 egz. Prenumerata i kolportaż: Wydawnictwo FARMACOM Wodzisław Śląski 44-300 ul. 26 Marca 31/11 tel./fax 32 455 31 61 prenumerata@farmacom.com.pl Cena egzemplarza „ŚPK” – 10 zł Cena rocznej prenumeraty – 35 zł Wpłat dokonywać można na konto: ING Bank Śląski O/Wodzisław Śląski 56 1050 1403 1000 0023 2091 8119

Magazyn kierowany jest do specjalistów ds. utrzymania ruchu, technologów, automatyków, szefów działów produkcji, kontroli i zapewnienia jakości, szefów działów logistyki i zaopatrzenia oraz działów rozwoju produktów w zakładach produkujących kosmetyki. Odbiorcami czasopisma są również uczestnicy targów, konferencji i szkoleń bran żowych, urzędy, ministerstwa, instytuty i biura projektowe. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w tytułach i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez Wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji.

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

EyeC Proofiler™ to system pozwalający kontrolować poprawność obrazów, tekstów, kolorów, kodów kreskowych, a nawet zapisu alfabetem Braille’a, poprzez porównanie projektu graficznego ulotki, kartonika, etykiety, folii z próbką referencyjną. Niezastąpiony w farmacji, kosmetyce, poligrafii. System wykrywa takie błędy jak: • niezgodność graﬁki, tekstów, kolorów • błędy drukarskie • błędy w kodach kreskowych / Data Matrix • błędy w transkrypcji i wysokości punktu Braille’a Rozpoznawane są też błędy natury korektorskiej: • niewłaściwa czcionka (np. Arial zamiast Helvetica) • niepożądane zastosowanie wytłuszczenia lub kursywy • brak czcionek specjalnych • brak znaków specjalnych lub akcentów

8 | rozmowa z...

Naturalnie – Bielenda Z Marzeną Kalinowską, dyrektorem handlowym i marketingu oraz Barbarą Kozioł, technologiem Bielenda Kosmetyki Naturalne rozmawia Maria Kubsz-Łatas

Marzena Kalinowska

Barbara Kozioł

Dyrektor Handlowy i Marketingu

Technolog

Co Państwa skłoniło do produkcji kosmetyków naturalnych?

Nasze kosmetyki znajdują się w opakowaniach nadających się do ponownego przetworzenia. Nie przeprowadzamy testów na zwierzętach.

Marzena Kalinowska: Do tworzenia kosmetyków naturalnych

Dbałość o środowisko naturalne widoczna jest w całym procesie tworzenia

skłoniło nas przekonanie, że kompleksową, najbardziej bezpieczną

i sprzedaży kosmetyków Bielenda. Firma Bielenda posiada także certyfikat

i przyjazną skórze pielęgnację zapewniają preparaty oparte na czystych

ISO 14001, który jest potwierdzeniem tego, że spełniamy przepisy

ekologicznie składnikach aktywnych. Harmonia piękna i natury to motto

związane z ochroną środowiska naturalnego.

firmy Bielenda, które towarzyszy firmie od momentu jej założenia. Dlatego zadecydowaliśmy, że produkty które, będziemy tworzyć, powstaną tylko i wyłącznie w oparciu o bezpieczne i naturalne komponenty, prosto z natury. Dobierając składniki podczas tworzenia każdej nowej receptury, kierujemy się ich dobroczynnym działaniem na skórę. Na etapie produkcyjnym dobieramy i wykorzystujemy składniki, które posiadają

Co z konserwantami? Czy zostały całkowicie wyeliminowane? Jeżeli tak, to jak wygląda bezpieczeństwo mikrobiologiczne kosmetyków naturalnych? Barbara Kozioł: Nasze kosmetyki detaliczne i profesjonalne zawierają

certyfikat międzynarodowego świadectwa ekologicznego pochodzenia

certyfikowane składniki pochodzenia roślinnego, spełniające wysokie

ECOCERT. Dokument ten wymaga, aby na każdym certyfikowanym

wymagania mikrobiologiczne - tak zwaną czystość mikrobiologiczną.

produkcie podana była ilość składników pochodzenia naturalnego oraz

Olejki eteryczne posiadają właściwości bakteriobójcze dlatego kosmetyki

ilość składników pochodzących z kontrolowanych upraw ekologicznych.

naturalne, ekologiczne powinny być zabezpieczane właśnie naturalnymi

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

rozmowa z... | związkami tego typu. Najpopularniejsze substancje zabezpieczające, używane w kosmetyce to kwas dehydrooctowy, salicylowy, benzoesowy, sorbowy, sole i estry kwasu benzoesowego, sole i estry kwasu sorbowego. Hamują one rozwój mikroorganizmów i utrzymują wyroby kosmetyczne w stanie pozbawionym zanieczyszczeń na każdym etapie produkcji oraz w czasie późniejszego użytkowania. Stabilność mikrobiologiczna to podstawa w całym procesie produkcyjnym i w czasie użytkowania produktu.

Państwa produkty znajdują się w opakowaniach ekologicznych nadających się do ponownego przetworzenia. Możemy się dowiedzieć czegoś więcej na ten temat? Barbara Kozioł: Większość produktów, będących w codziennym użytku znajduje się w opakowaniu. Kosmetyki należą do tej grupy, która nie mogłaby być produkowana i sprzedawana bez opakowania, a więc jest to nieodzowny element produkcyjny. Ze względu na ilość wytwarzanych kosmetyków, a co za tym idzie sumę odpadów z opakowań, ważny jest aspekt ekologiczny, czyli produkcja opakowań nadających się do ponownego przetworzenia. Współpracujemy z Organizacją Odzysku, która zajmuje się odzyskiwaniem naszych opakowań. Na opakowaniach, zwykle na spodzie, znajduje się charakterystyczny i rozpoznawalny symbol strzałek oznaczający właśnie możliwość recyclingu, czyli że opakowanie nie staje się od razu bezużytecznym odpadem i może być wykorzystane co najmniej jeszcze raz.

Czy Państwa zdaniem kosmetyki ekologiczne będą miały stałe miejsce na półkach sklepowych? Marzena Kalinowska: Kosmetyki naturalne to jedynie fragment całości, który w połączeniu z segregacją odpadów, zakupami żywności z certyfikowanych bioupraw i energooszczędnych żarówek, oszczędnością wody tworzy wizję świata przyszłości naszych dzieci. Produkty naturalne przeznaczone do pielęgnacji skóry twarzy i ciała to nie chwilowa moda. To świadomy wybór i postawa konsumentów. Popyt kształtuje podaż, a biorąc pod uwagę rosnącą świadomość ekologiczną Polaków, przypuszczam, że kosmetyki z tego segmentu zagoszczą na stałe na półkach polskich sklepów.

Producenci kosmetyków ciągle prześcigają się w nowych pomysłach, produktach. Nad jakimi obecnie Państwo pracujecie? Marzena Kalinowska: Korzystając z dostępnych badań naukowych, nowych technologii oraz innowacyjnych odkryć, naszej wiedzy, doświadczenia i zaangażowania, tworzymy kosmetyki będące odpowiedzią na potrzeby konsumentów. W nadchodzącym roku planujemy kilka premier kosmetycznych, będących efektem naszych realizowanych pomysłów. Staramy się, by nasze produkty były różnorodne pod względem formy, bogatej kolorystyki, pięknych nut zapachowych i specyfiki działania. W ofercie znajdują się zarówno cięższe masła, jak i lżejsze mleczka czy balsamy. Stawiamy na kompleksowość działania, wprowadzając na rynek produkty wielofunkcyjne, jak np. żel z męskiej

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

10 | rozmowa z...

linii Multi Action, który łączy w sobie działanie orzeźwiającego żelu pod

– bycie aktywnym na rynku kosmetycznym to podstawa zauważalności

prysznic, delikatnego szamponu i żelu ułatwiającego golenie całego ciała.

i utrzymanie przywiązania konsumentów do marki. Naszym priorytetem

Wszystkie najważniejsze elementy codziennej pielęgnacji połączone

jest także dynamiczny rozwój kosmetyki profesjonalnej. We wszystkich

w jednym produkcie. Nasza stała obecność na rynku sprawia, że jesteśmy

swoich działaniach kierujemy się aktualnymi trendami, nie zapominając o

marką rozpoznawalną, a wyniki sprzedaży świadczą o przywiązaniu

najważniejszej idei tworzenia - harmonii piękna i natury.

konsumentów do marki i zdobywaniu nowych zwolenników. To daje dużą motywację i siłę napędową do dalszych działań.

Jakie macie Państwo plany na przyszłość?

Czy wprowadziliście Państwo jakieś nowe technologie przy produkcji? Marzena Kalinowska: Staramy się, aby proces produkcyjny od samego

Marzena Kalinowska: Stawiamy na nieustający wzrost świadomości

początku realizowany był w oparciu o nowe technologie. Kosmetyka

marki oraz ciągłe zwiększanie jej rozpoznawalności nie tylko w Polsce, ale

to potężna gałąź przemysłu, która ciągle ulega progresowi, między

i na świecie. Planujemy konsekwentnie realizować plan ekspansji na rynki

innymi dzięki badaniom i rozwojowi pokrewnych dziedzin naukowych

zagraniczne. Będziemy systematyczne inaugurować nowe serie

takich jak medycyna, kosmetologia czy biotechnologia. Rozumiejąc

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

rozmowa z... |

procesy zachodzące w skórze, łatwiej jest stworzyć kosmetyk, który spełni oczekiwania konsumentów. Dlatego zdobytą wiedzę i własne doświadczenie wykorzystujemy optymalnie podczas całego procesu produkcji.

Czy i w jaki sposób odczuliście Państwo kryzys gospodarczy i czy wpłynął on w jakiś sposób na Państwa działalność? Marzena Kalinowska: Obecna, niezbyt pewna sytuacja na rynku to na pewno problem wielu firm, niezależnie od tego, którą gałąź gospodarki

Jak możecie Państwo podsumować ten rok? Marzena Kalinowska: Kolejny mijający rok był rokiem

reprezentują. W czasie intensywnego rozwoju firmy i wzrostu sprzedaży produktów należy mieć świadomość możliwości zaistnienia sytuacji

satysfakcjonującym. Udało nam się z sukcesem wprowadzić na rynek

przeciwstawnej i posiadać wiedzę, która pozwoli poradzić sobie w dobie

kilka nowych linii, będących odpowiedzią na potrzeby konsumentów

kryzysu. Jesteśmy przygotowani na wyzwania, a nasza elastyczność

i aktualne trendy. Pomimo odczuwalnych skutków kryzysu zróżnicowanie

gwarantuje dopasowanie do aktualnej formy rynku. Jesteśmy w stanie

asortymentu pozwoliło na dużą elastyczność w funkcjonowaniu.

stworzyć i zaproponować konsumentom oczekiwane przez nich produkty,

Zauważalny był także dynamiczny rozwój sieci drogerii oraz powstawanie

które będą spełniać warunki wysokiej jakości i przystępnej ceny. Bez

nowych, których kapitał i możliwości inwestycyjne gwarantują sukces

względu na rozwój wydarzeń w sektorze kosmetycznym nasze plany

i stałą obecność na rynku. Dystrybucja przez sieci drogeryjne to ważny

krótko- i długoterminowe będą konsekwentnie realizowane, uwzględniając

kanał bezpośredniego dotarcia do konsumentów, dlatego mamy nadzieję,

i dostosowując się do bieżącej sytuacji gospodarczej. Stawiamy na

że za spektakularnymi otwarciami będzie iść elastyczność i warunki

rozwój kosmetyki profesjonalnej i detalicznej. Zwiększenie budżetu

współpracy umożliwiające stabilny rozwój każdej ze stron. Również

marketingowego i promocyjnego będzie miało duże znaczenie w tej

rosnąca świadomość konsumentów w dziedzinie pielęgnacji daje nadzieję

kwestii.

na stały rozwój i popyt na kosmetyki, co z kolei wpływa na wyniki

Zainteresowanie nowościami, stałe zapotrzebowanie na produkty,

sprzedaży. Sfera kosmetycznej pielęgnacji ciągle się rozwija i daje wiele

rosnąca świadomość Polaków w dziedzinie dbania o higienę i pielęgnację

możliwości zaistnienia na jej obszarze. Patrząc na mijający rok, mamy

ciała to czynniki, które, mam nadzieję pozwolą, utrzymać ten sektor rynku

nadzieję, że kolejne lata także będą pełne nowości oraz innowacyjnych

w stabilnej pozycji z perspektywą wzrostową.

rozwiązań w kosmetyce. REKLAMA

| temat numeru

NANOKOSMETYKI jako nowy trend w przemyśle kosmetycznym

Dorota Rodewald, Zenon Foltynowicz Katedra Ekologii Produktów, Wydział Towaroznawstwa, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

N AN O 4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

temat numeru | 13 Obecnie wobec kosmetyków stawiane są przeróżne wymagania w zakresie daleko odbiegającym od podstawowej ich funkcji. Nanotechnologia niosąca ze sobą nowe możliwości w wielu obszarach przychodzi z pomocą także w celu polepszenia jakości produktów kosmetycznych. Kosmetyki i nanokosmetyki Rynek kosmetyków pielęgnacyjnych to jeden z najbardziej dynamicznych rynków w Polsce [1]. Najważniejszymi kategoriami kosmetycznymi na rynku polskim są: kosmetyki do twarzy i ciała,

z kategorii „Zdrowie i Fitness”. Natomiast najczęściej stosowanym materiałem w nanoproduktach jest srebro. Obecnie ponad jedna czwarta produktów zawartych w spisie zawiera w swoim składzie srebro [7]. Polski rynek produktów kosmetycznych został przeanalizowany

dezodoranty, szampony, odżywki, koloryzatory i preparaty do układania

(w okresie styczeń-kwiecień 2011) pod kątem stosowania nanosrebra,

włosów, mydła i żele pod prysznic, pielęgnacja słoneczna [2].

w wyniku czego powstał spis kosmetyków zawierających nanosrebro

Konsumenci oczekują obecnie od produktów kosmetycznych nie tylko

dostępnych na polskim rynku. Do spisu kwalifikowano produkty, których

skuteczności (np. dobrych właściwości myjących w przypadku żeli pod

producent sugeruje zastosowanie w danych produktach: nanosrebra,

prysznic), ale także efektów pielęgnujących, odżywczych, nawilżających

cząstek srebra lub jonów srebra. Spis obejmuje 53 rodzaje produktów,

itp. [3]. Producenci wobec tego rozwijają swoje produkty wprowadzając

pochodzące od 10 producentów. Najwięcej produktów w spisie to

różnego rodzaju innowacje. Jedną z nich jest korzystanie z osiągnięć

antyperspiranty. Znaczący udział, bo prawie 40% wszystkich produktów

nanotechnologii.

ujętych w spisie, stanowią kosmetyki przeznaczone dla mężczyzn [8].

Poprzez nanokosmetyki będziemy rozumieć takie kosmetyki, które powstały z wykorzystaniem nanotechnologii i / lub zawierają w składzie nanocząstki czy nanomateriały. Nanomateriały stanowią w ostatnich latach jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów w zakresie materiałoznawstwa [4]. Zgodnie z najnowszą definicją utworzoną przez Komisję Europejską

Zastosowania nanotechnologii w kosmetyce Można wyróżnić kilka głównych nurtów zastosowań nanotechnologii w kosmetykach i produktach higieny osobistej. W filtrach przeciwsłonecznych od lat stosowane są dwutlenek tytanu (TiO2) oraz tlenek cynku (ZnO), ponieważ związki te umożliwiają blokowanie szkodliwych skutków

nanomateriał to naturalny, powstały przypadkowo lub wytworzony materiał,

promieniowania ultrafioletowego. Jednakże im wyższy filtr ochronny, tym

zawierający cząstki w stanie swobodnym lub w formie agregatu bądź

bardziej biały kosmetyk. Okazało się, że te same związki w rozmiarach

aglomeratu, w którym co najmniej 50 % lub więcej cząstek ma jeden lub

nanometrycznych są transparentne. Możliwe stało się więc uzyskanie

więcej wymiarów w zakresie 1 nm – 100 nm [5].

pozytywnego efektu ochronnego, z jednoczesnym polepszeniem waloru użytkowego, w postaci niewidocznego balsamu nałożonego na skórę [9].

Rynek nanotechnologii Zgodnie z raportem „Nanotechnology Market Forecast to

Stosowanie nanocząsteczek TiO2 oraz ZnO w kosmetykach przeciwsłonecznych było jednym z pierwszych zastosowań

2013”opublikowanym przez RNCOS w styczniu 2011 r., przewiduje się, że

nanomateriałów w kosmetykach i po dziś dzień pozostaje w szerokim

światowy rynek nanotechnologii osiągnie średnią roczną stopę wzrostu na

zastosowaniu. Trwają także nieustanne badania nad modyfikacją tych

poziomie około 19% w latach 2011-2013. Raport wskazuje również,

cząsteczek w celu uzyskania jeszcze bardziej zadowalającego efektu

że światowy rynek produktów powstałych na bazie nanotechnologii

odnośnie skuteczności i bezpieczeństwa [10].

będzie wart w latach 2009-2013 1,6 bilionów USD, ze średnią roczną

Innymi cząstkami, które znalazły zastosowanie w produktach

stopu wzrostu na poziomie 50%. Ten prognozowany wzrost uwarunkowany

kosmetycznych są nanocząstki srebra. Zawdzięczają to swoim

będzie spodziewanymi inwestycjami, zarówno rządowymi jak

właściwościom bakteriobójczym, przez co trafiają do coraz większej

i prywatnych przedsiębiorstw, w badania i rozwój nanotechnologii

ilości kosmetyków od antyperspirantów, przez kremy do twarzy i stóp,

oraz w komercjalizację nanoproduktów. Ze wspomnianego raportu

po szampony do włosów i żele pod prysznic.

dowiadujemy się również, że największy udział w światowym rynku nanotechnologii (35%) należy do USA. Innymi dużymi graczami na rynku nanotechnologii są Chiny, Korea, Indie czy Brazylia. [6] Według spisu prowadzonego przez Woodrow Wilson International Center for Scholars we współpracy z The Pew Charitable Trusts obecnie na światowym rynku obecnych jest 1317 nanoproduktów (ostatnia aktualizacja spisu w marcu 2011). Produkty w spisie zostały podzielone na kategorie, z których zdecydowanie najbardziej liczna, bo zawierająca

Nanocząstki srebra.

ponad połowę wszystkich nanoproduktów (738), jest kategoria „Zdrowie i Fitness”. Kategoria ta została podzielona na podkategorie, z których trzy

Obraz z transmisyjnego mikroskopu elektronowego.

podkategorie (Higiena osobista, Kosmetyki i Filtry przeciwsłoneczne),

Źródło: nanotrade.cz

w których łączna liczba produktów wynosi 443, stanowią 60% produktów

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

| temat numeru Jednym z obszarów największego zainteresowania kosmetologii

higieny osobistej, ponieważ w branży kosmetycznej oczekiwania wobec

w ostatnich latach jest przenikanie i dostarczanie aktywnych składników

opakowań dotyczą głównie wygody w użytkowaniu oraz estetyczności.

w głąb skóry. Poprawa jakości produktów kosmetycznych w tym

W tym zakresie również swoje miejsce może znaleźć nanotechnologia

zakresie jest możliwa dzięki zastosowaniu różnych nanocząstek i

[17].

nanoemulsji [11, 12]. Bardzo pomocnym narzędziem dostarczania substancji aktywnych

Zagrożenia Zwraca się uwagę na fakt, że coraz więcej produktów codziennego

w farmaceutyce, ale też w kosmetyce jest kapsułkowanie. Wiele dobroczynnych składników aktywnych wykazuje w układach

użytku zawiera nanoskładniki, jednak odnośnie wpływu tych składników

kosmetycznych brak stabilności. Mogą ulegać utlenianiu, ulatnianiu się

na zdrowie i środowisko naturalne istnieje jeszcze wiele niewiadomych

lub reakcji z innymi składnikami kosmetyku powodując podrażnienia

[18]. Rosnące zastosowanie nanomateriałów i nanocząstek, takich

skóry. Kapsułkowanie umożliwia wzmocnienie stabilności tych związków. Kapsułkowanie (a ściślej mikrokapsułkowanie) to technika, za pomocą

jak nanocząstki srebra w wielu produktach, w tym w produktach

której materiał aktywny (rdzeń) powlekany jest bądź zamykany wewnątrz

o wysokiej potencjalnej ekspozycji jak chemia gospodarcza czy

innego materiału zwanego nośnikiem lub otoczką. [13] Cząsteczki

kosmetyki, spowodowało rozwój badań nad ich bezpieczeństwem dla

klasyfikowane jako mikrokapsułki nie mają ściśle określonych rozmiarów,

zdrowia ludzi oraz dla środowiska naturalnego [19, 20]. Obawy odnośnie stosowania nanocząstek nie mogą być

jednak naukowcy wyróżniają nanokapsułki (kapsułki mniejsze niż 1 µm) oraz mikrokapsułki (kapsułki większe niż 1000 µm). Przemysłowe

zweryfikowane z powodu braku danych odnośnie ich toksyczności.

mikrokapsułki mają zazwyczaj średnicę w granicach 3 – 800 µm i

Uważa się, że nie należy przyjmować, iż nanocząstki zachowują się

zawierają 10 - 90% masowych rdzenia [14].

tak jak cząstki w skali makro, czy też że wszystkie nanomateriały

Szczególnym przypadkiem mikrokapsułek są liposomy. Typowy

zachowują się tak samo. Istnieje wobec tego potrzeba określenia, które

rozmiar cząstki liposomowej to około 200 nm, wobec czego powinny

z nanocząstek są toksyczne i w jakim stopniu oraz na czym polega

być nazywane submikrokapsułkami lub nanokapsułkami. Liposomy to

mechanizm ich toksyczności [21]. Obecnie trwają w szerokim zakresie badania prowadzone przez

samoistnie powstające sferyczne mikrostruktury lipidów i lipidowych cząsteczek amfifilowych, które zbudowane są z warstw (najczęściej

różne ośrodki na całym świecie, których celem jest określenie

dwóch) otaczających rdzeń zawierających wodę. W zależności od tego

szkodliwości nanocząsteczek i nanomateriałów, także jako składników

czy zastosowane substancje aktywne są dobrze rozpuszczalne w

produktów konsumenckich, takich jak kosmetyki. Uwaga skupiona

dr inż. Dariusz Lipiak tłuszczach czy w wodzie, zamykane są w ścianach liposomów, bądź

jest przede wszystkim na materiałach najczęściej stosowanych

Dyrektor Oddziału Produktów Farmaceutycznych spontanicznie przenikają do ich wnętrza [13]. Brenntag Polska Sp. z o.o.

Innym nośnikiem składników, również zaczerpniętym z rynku

farmaceutycznego, są stałe nanocząstki lipidowe (SLN), które służą do dostarczania składników leczniczych do organizmu. Ten sam system znajduje zastosowanie w kosmetyce, wykorzystując SLN jako nośniki dla aktywnych składników kosmetycznych. składają siędo z rdzenia Globalny rynek SLN produktów pielęgnacji

skóry i kosmetyków upiększających przekroczył

stałych lipidów z materiałem bioaktywnym będącym częścią lipidowego

60 mld dolarów i co roku, od kilkunastu lat, rośnie wykładniczo w zakresie nowych produktów

podłoża. Cząstka taka jest stabilizowana przez powłokę surfaktantu [13].

wprowadzanych na rynek. Producenci od zawsze szukali interesujących

Surfaktanty to związki powierzchniowo-czynne składające się z

dwóch części o różnych właściwościach w stosunkuidoegzotycznych wody: części

składników, które ulepszają wygląd skóry i zdrowie.

hydrofilowej oraz hydrofobowej. Dzięki takiej budowie cząsteczki surfaktantów wykazują przede wszystkim zdolność do obniżania napięcia powierzchniowego roztworów wodnych oraz napięcia międzyfazowego na granicy faz dwóch niemieszających się ze sobą cieczy. Pierwszym i podstawowym po dziś dzień zastosowaniem surfaktantów jest wykorzystanie ich jako składników czynnych produktów do utrzymania higieny osobistej. Przykładem praktycznego wykorzystania surfaktantów w technologii jest wytwarzanie nanocząstek metali oraz nanocząstek tlenków [15]. Nanokosmetyka to jeden z trendów obecnych we współczesnej kosmetyce, obok kosmetyków naturalnych / ekologicznych, czyli opartych na naturalnych nośnikach, nie zawierających środków konserwujących [16]. Coraz istotniejszym elementem kosmetyku jest także jego opakowanie. Wiele innowacyjnych opakowań stworzono specjalnie ze względu na użytkowe wymogi konkretnych produktów

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

temat numeru

w nanoproduktach, a także na produktach codziennego użytku zawierających nanoskładniki [22, 23]. W celu określenia poziomu bezpieczeństwa stosowanych nanomateriałów konieczne jest określenie poziomu ryzyka oraz ekspozycji.

Podsumowanie Z nanotechnologią stykamy się coraz częściej w codziennym życiu, nie dziwi więc fakt, że obecna jest ona także w kosmetykach. Dzięki niej uzyskujemy produkty kosmetyczne o lepszej jakości, bardziej skuteczne czy o polepszonych walorach użytkowych. Można wyróżnić kilka nurtów wkraczania nanotechnologii do kosmetyków. Istotnym aspektem są kwestie bezpieczeństwa stosowania nanocząstek czy nanomateriałów w produktach kosmetycznych, które powinny być zweryfikowane jak najszybciej, celem ochrony konsumenta czy rozwiania narastających obaw wobec nanotechnologii.

Bibliografia: [1] Błaszczyk K., Teleżyńska K. (2008), Rynek kosmetyków pielęgnacyjnych. Raport, http://www.poradnikhandlowca.com.pl/ archiwum/06-2008, Raport, [Accessed April 2011]. [2] Małaczyńska M. (2010), Rynek kosmetyków po pierwszym półroczu, zaledwie stabilizacja, Wiadomości Kosmetyczne, 10(46). [3] Sułek M.W., Pytlas K. (2010), Kształtowanie jakości żeli pod prysznic, Towaroznawcze Problemy Jakości, 3(24), p. 46-56. [4] Foltynowicz Z. (2008), Nowe trendy w towaroznawstwie przemysłowym, w: Z. Foltynowicz, J. Jasiczak i G. Szyszka (red.), Towaroznawstwo-Opakowania-Logistyka, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, s. 58-72.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

[5] COMMISSION RECOMMENDATION of 18 October 2011 on the definition of nanomaterial, http://ec.europa.eu/environment/ chemicals/nanotech/pdf/commission_recommendation.pdf [6] „Nanotechnology Market Forecast to 2013”, Styczeń 2011, RNCOS. [7] Project on Emerging Nanotechnologies. An inventory of nanotechnology-based consumer products currently on the market. Woodrow Wilson International Center for Scholars. http://www. nanotechproject.org/inventories/consumer/, Accessed April 2011. [8] Rodewald D. (2011), Charakterystyka produktów kosmetycznych z nanosrebrem dostępnych na polskim rynku, materiały konferencyjne, Interdisciplinary Scientific Conference for PhD students, Hradec Králové, Czechy, 25-29.04.2011. [9] http://www.nanoandme.org/nano-products/cosmetics-andsunscreen/] [10] Park B., Bronock S. (2009), Better and Safer Sunscreens: Nanotechnology and Developments in Ultra Violet Absorber Technology, Nano. The Magazine for Small Science, August 2009, s. 26-27. [11] Szewczyk P., Adamska D. (2008), Nowa jakość wyrobów kosmetycznych zawierających nanomateriały oraz związane z tym ryzyko, Towaroznawcze Problemy Jakości, 3(16)/2008, s.9-23. [12] Beck R., Guterres S., Pohlmann A. (2011), Nanocosmetics and Nanomedicines. New Approaches for Skin Care, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 2011.]. [13] Lasoń E., Ogonowski J. (2010), Kapsułkowanie w kosmetyce, Towaroznawcze Problemy Jakości, 4(25)/2010, s. 97-105. [14] Benita S. (1996), Microencapsulation – Methods and Industrial Aplications, Mercel Deker, Inc., New York [15] Zieliński R. (2009), Surfaktanty. Budowa, właściwości, zastosowania. Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009. [16] Bazan A., Przepiórkowska A. (2011), Era surowców bez konserwantów – produkcja, wyznaczone trendy, sprawdzona jakość, Świat Przemysłu Kosmetycznego, 3/2011, s. 54-56. [17] Korzeniowski A., Ankiel-Homa M., Czaja-Jagielska N. (2011), Innowacje w opakowalnictwie, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2011. [18] Gatti A., Puntes V. (2009), Scientists still wondering, Industry already selling, NANO The Magazine for Small Science, nr 12 June 2009. [19] Ahamed M., AlSalhi M.S., Siddiqui M.K.J. (2010), Silver nanoparticle applications and human health, Clinica Chimica Acta nr 411 s. 1841-1848. [20] Foltynowicz Z., Kočí V., Rodewald D. (2010), Impact of chosen consumer products containing nanosilver on microorganisms, w: K. Wybieralska (red.), Current trends in commodity science. Selected Quality Problems, Zeszyty Naukowe nr 160 s. 29-36, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. [21] Szewczyk P. (2011), Nanotechnologie. Aspekty techniczne, środowiskowe i społeczne, Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011. [22] Jankowska E. (2010), Emission of Ag/TiO2 nanoparticles during cosmetics production, materiały konferencyjne, 2nd NanoImpectNet Conference, For a healthy environment in a future with nanotechnology, Lozanna, Szwajcaria, 9-12 marca 2010. [23] Lorenz C., Von Goetz N., Scheringer M., Wormuth M., Hungerbühler K. (2010), Potential exposure of German consumers to engineered nanoparticles in cosmetics and personal care products, Nanotoxicology, s. 1-18.

4/2011

| 15

16 | produkcja

Zarządzanie jakością mikrobiologiczną – w produkcji produktów kosmetycznych Elżbieta Seroczyńska Dyrektor Laboratorium Mikrolab

Dobra jakość kosztuje. Zła jakość kosztuje jeszcze więcej Cel i obowiązek producenta

Obowiązek: udowodnić, że wytwarzane produkty są

Cel: wytwarzać produkty bezpieczne dla zdrowia konsu-

bezpieczne dla zdrowia konsumenta

menta. Aby cel osiągnąć należy wprowadzić stałe monitorowanie

To znaczy posiadać odpowiednie informacje dotyczące jakości materiałów wyjściowych oraz produktu końcowego. Wykazać, że

produktów końcowych przy zwalnianiu na rynek, monitorowanie

produkcja oparta jest o zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP),

zagrożeń mikrobiologicznych oraz prowadzić inne prace badawcze

że zastosowano niezbędne kryteria kontroli mikrobiologicznej

zapewniające jakość kosmetyku.

i zapewniono produkt o wysokiej czystości mikrobiologicznej.

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

17 Wykazać, że produkt zakonserwowany jest w sposób bezpieczny.

Badanie stabilności nowego produktu w warunkach produkcyjnych

Udokumentować hasła mikrobiologiczne użyte do celów reklamowych

to kontrola pierwszych partii produkcyjnych według rozszerzonego

lub użytkowych, tzn przebadać produkt w zakresie funkcji niektórych

programu kontroli (zwiększona częstotliwość, większa ilość próbek).

składników o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych.

Badanie zalecane, to również badanie stabilności konserwantów w warunkach produkcyjnych – Test Konserwacji przeprowadzony

ZJM – zarządzanie jakością mikrobiologiczną

na partiach produkcyjnych, jeżeli dobór konserwantów dokonywano na

PMQ – Providing Mikrobiological Quality

próbkach laboratoryjnych.

System Zarządzania Jakością Mikrobiologiczną, to również narzędzie w ogólnym systemie Zarządzania Jakością Produktów. Dobra Praktyka Wytwarzania (GMP), to również Dobra Praktyka

Higiena produkcji To nie tylko wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń

Mikrobiologiczna, która uwzględnia zjawiska mikrobiologiczne

w produkcji, czy opracowanie i przestrzeganie procedur mycia

i poprzez wprowadzenie prac kontrolnych na każdym odcinku

i dezynfekcji, konserwacji profilaktycznej, ale także sprawdzenie

wytwarzania oraz prac badawczych zapobiega przed niekorzystnym

efektywności tych zabezpieczeń, do których zaliczamy monitorowania

wpływem drobnoustrojów na jakość produkcji.

i walidacje mikrobiologiczne. Monitorowanie czystości środowiska wytwarzania pod względem mikrobiologicznym, to w pierwszej

Wysoka jakość mikrobiologiczna produkcji to: wysoki standard

kolejności wyznaczenie punktów kontrolnych i limitów dla naszego

warunków wytwarzania i magazynowania (pomieszczenia, instalacje,

środowiska. Sprawdzamy czystość powietrza, czystość powierzchni

urządzenia), higiena produkcji (programy higieniczne, procedury

pomieszczeń i ich wyposażenia (stoły, szafy, biurka, kaloryfery itp.),

czyszczenia, mycia i dezynfekcji, programy konserwacyjne), szkolenia

czystość zewnętrznych powierzchni urządzeń technologicznych (nie

pracowników (podstawy zjawisk mikrobiologicznych, podnoszenie

wewnętrznych, bo to już walidacja mycia i dezynfekcji). Sprawdzamy

świadomości higieny produkcji), opracowanie nowego produktu

higienę pracowników (ręce, odzież ochronna).

(odpowiednie zabezpieczenia – opakowanie, sposób konserwacji),

Walidacje mikrobiologiczne, to sprawdzenie efektywności naszych

kontrola czystości mikrobiologicznej (analizy prewencyjne

procedur mycia i dezynfekcji. To upewnienie się, że wybrane środki

i monitorowanie produktu końcowego),

dezynfekcyjne ich stężenia oraz czas działania, a także zastosowana metoda dezynfekcji przynoszą pożądane efekty.

Poniżej przedstawimy wybrane zagadnienia mikrobiologiczne, głównie w oparciu o wieloletnie doświadczenie wyniesione

Walidacje służą do weryfikacji procedur dezynfekcji, programów czyszczenia, programów higieny

z praktyk mikrobiologicznych w zakładzie produkcyjnym, z naciskiem na wskazanie zakresu niezbędnych analiz kontrolnych i prac

Analizy prewenycjne

badawczych, które są podstawą uzyskania produktów wysokiej jakości

Cel: Usuwanie ryzyka zakażeń produktu. To znaczy uzyskać

mikrobiologicznej.

w odpowiednim momencie sygnały o ryzyku zakażeń i w porę zapobiec lub usunąć istniejące już zakażenie.

Badania na etapie powstawania nowego poroduktu

Do mikrobiologicznych analiz prewencyjnych należy zaliczyć

Już na etapie opracowania produktu należy:

mikrobiologiczne monitorowanie:

• oszacować ryzyko zakażeń mikrobiologicznych. Oszacowanie

• czystości środowiska wytwarzania (powietrze, powierzchnie)

ryzyka, to analiza receptury • (rodzaj i skład, przeznaczenie i miejsce stosowania, miejsce dystrybucji – klimat) oraz analiza technologii (warunki procesu – proces na zimno/ciepło, system instalacji, urządzenia, magazynowanie, transport) • Obniżyć ryzyko zakażeń mikrobiologicznych. Główne

• czystości surowców i półproduktów (podatnych na zakażenia, magazynowanych w zbiornikach pośrednich) • czystości wody produkcyjnej (woda recepturowa, woda do mycia i płukania w procesie dezynfekcji) • czystości opakowań • elementów niosących ryzyko wynikające z rozwiązań technologicznych

zabezpieczenia, to wytypowanie sposobu konserwacji, wybór bezpiecznego opakowania, zalecenie dodatkowej obróbki w technologii, zaostrzenie warunków higieny, magazynowania,

Do działań prewencyjnych zaliczamy również wszelkie mikrobiologiczne walidacje produkcyjne.

transportu, szerszy zakres prac badawczych i kontrolnych. Monitoring środowiska wytwarzania Na etapie nowego produktu wykonujemy prace badawcze oceniające właściwości przeciwdrobnoustrojowe (wybór lub potwierdzenie) zastosowanego układu konserwującego – tzw. Testy

W zakres tego badania wchodzi analiza czystości mikrobiologicznej powietrza oraz powierzchni. Czystość powierzchni, to czystość powierzchni pomieszczeń

Konserwacji oraz badania potwierdzające użytkowe właściwości

oraz ich wyposażenia. Wyposażenie, to sprzęt znajdujący się

przeciwdrobnoustrojowe produktów szczególnego przeznaczenia

w pomieszczeniach oraz zewnętrzne powierzchnie urządzeń

(p-w trądzikowe, dezodoranty)

technologicznych.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

18 | produkcja Z kolei badanie wewnętrznych powierzchni urządzeń, to już zakres walidacji naszych procedur mycia i dezynfekcji lub sprawdzenie efektów dezynfekcji w okresie ich stosowania. Zalecaną metodyką do badania czystości powietrza jest metoda wolumetryczna. Metoda ta wobec metody sedymentacyjnej jest metodą bardziej czułą i jej wyniki odzwierciedlają faktyczne (a nie zafałszowane- wpływ warunków na pobór próbek) zanieczyszczenie mikrobiologiczne powietrza. Producent przystępując do monitorowania środowiska wytwarzania musi w początkowym okresie (ok. jednego roku) wypracować wewnętrzne limity mikrobiologiczne, ponieważ nie ma odgórnych wymagań. Każde środowisko ma swoje charakterystyczne warunki (np. lokalizacja zakładu produkcyjnego), które w różnym stopniu wpływają na stopień zakażenia. W tym okresie badawczym powstaje mapa poboru próbek z punktów największego ryzyka, które muszą być zawsze uwzględnione podczas monitoringu. Monitoring mikrobiologiczny wody Woda produkcyjna to woda używana, jako surowiec do produkcji produktów, a także woda do mycia i płukania w procesie dezynfekcji. Woda produkcyjna to woda wodociągowa, woda uzdatniona w zakładzie lub uzdatniona u dostawcy. Wszystkie wymienione rodzaje wody powinny podlegać monitorowaniu. Czystość wody produkcyjnej nie oceniamy na podstawie analiz na zgodność z normami dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Normy te służą do oceny wody pitnej i uwzględniają wymagania ze względu na bezpieczeństwo człowieka. Dobrej jakości woda produkcyjna, to taka, której czystość mikrobiologiczna nie wpływa na jakość produktu i nie powoduje zakażeń wtórnych wydezynfekowanych linii technologicznych.

uzdatniającego, nie uwzględniając drogi jej podawania (węże, pompy)

Badanie wody produkcyjnej wykonuje się inną metodą niż wody

do zbiorników transportowych i samych zbiorników. Poddana analizie

pitnej. W metodyce jest inny zakres oznaczeń oraz badanie wykonuje

powinna być próbka wody pobrana ze zbiornika transportowego

się w innej objętości próbki, stosując inne podłóża

w momencie jego wypełnienia.

i warunki inkubacji. Ważnym elementem w kontroli czystości próbki

Producent z kolei, jeżeli nie używa wody bezpośrednio po

wody produkcyjnej jest uwzględnienie całej drogi podawania (pompy,

dystrybucji, tylko magazynuje powinien wykonywać analizy próbki

węże) do miejsca stosowania.

pobranej w momencie jej użycia.

O jakości wody używanej w procesach produkcyjnych mówią nam

Woda to surowiec „żywy”, ponieważ zawartość drobnoustrojów

wyniki analizy próbki pobranej z końcowego etapu drogi podawania.

zmienia się w czasie, dlatego analizy nie są podstawą do zwalniania

Czystość wody produkcyjnej ocenia się według wewnętrznych limitów,

wody do produkcji. Wyniki są tylko podstawą do uzyskania ogólnej

gdyż nie ma odgórnych wymagań.

wiedzy, jaką wodę używamy i czy nie zachodzi potrzeba poprawy

Zalecane wymagania (zgodnie z Farmakopeą), to nie więcej, jak

jej jakości oraz usunięcia ryzyka zakażeń.

100 jtk/ml. Należy jednak dążyć do jak najmniejszej ilości i to

Zalecana częstotliwość pobierania próbek wody

w stosunku do większej badanej objętości, szczególnie, kiedy czas

• ocena sytuacji: codziennie lub kilka razy w tygodniu

rozdysponowania jest wydłużony (np.: woda od dostawcy), kiedy

• monitorowanie prewencyjne: zalecane 1x w tygodniu, w równych

zachodzi konieczność jej zmagazynowania, czy proces technologiczny przebiega w niskich temperaturach. Szczególnie niebezpieczne jest używanie wody od dostawców, ze względu na jej dystrybucję w zbiornikach i wydłużenie czasu od produkcji

odstępach czasu • od dostawcy: każdą dostawę • wyrywkowo: analiza wody połączona z wymazem ujęcia końcowego, pompy, węży itp.

do zużycia. Dlatego obowiązkiem producenta powinno być sprawdzenie dostawcy, niezależnie od otrzymywanych świadectw analizy wody. Dostawcy wody ze względu na brak mikrobiologicznej świadomości przyjmują punkt poboru próbki bezpośrednio z urządzenia

4/2011

Monitoring mikrobiologiczny surowców i półproduktów Niezależnie od wprowadzenia zasad GMP w tym obszarze istnieje ryzyko zakażeń mikrobiologicznych w związku z uchybieniami, które

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

produkcja | 19 Monitoring mikrobiologiczny opakowań Ocena i dobór sprzedawców to ważny element w utrzymaniu jakości swojej produkcji. Kontrolując dostawcę możemy dyktować warunki dostaw i dodatkowych zabezpieczeń opakowań. Także ocena czystości mikrobiologicznej opakowań magazynowanych w opakowaniach zakładowych pośrednich, czy bezpośrednio podawanych (ręcznie) na taśmę jest nieodzowna. Próbki opakowań powinny być pobierane bezpośrednio z taśmy niezależnie od sposobu automatyzacji podawania. Uwzględniamy wtedy wszystkie możliwości ich zakażenia na drodze dystrybucji, w tym również ryzyko zakażeń od pracownika. Bardzo ważne jest pobieranie próbek w sposób reprezentatywny. Metodyka badań (nie ma odgórnie ustalonej metodyki badań, laboratoria mają własne procedury badań), którą stosuje się do oceny czystości mikrobiologicznej pozwala w jednej analizie ocenić wiele opakowań, dlatego producent nie powinien ograniczać się z ilością przekazywanych opakowań jednostkowych. Nie należy zapominać o różnego rodzaju aplikatorach, szczególnie szczoteczkach i pędzelkach stosowanych w kosmetyce kolorowej. Monitoring elementów niosących ryzyko, wynikajace z rozwiązań technologicznych To zagadnienie kierowane jest do producentów, gdzie istnieje jeszcze niski standard urządzeń lub jest zupełny brak świadomości zagrożeń mikrobiologicznych (brak szkoleń). Kilka przykładów, które mogą zagrozić wymaganej jakości mikrobiologicznej produktów: • zawracane zlewki (wynikające z konstrukcji nalewaczki), • zbiorniki do magazynowania wody, czy surowców (brak mogą wystąpić u sprzedawcy. Dlatego obowiązkiem producenta

automatyzacji podawania),

jest regularne sprawdzenie dostaw surowców pod względem

• sprzęt pomocniczy (często pomijany w dezynfekcji),

mikrobiologicznym. Producent powinien przeprowadzić analizę ryzyka

• węże oraz ich osprzęt np.: karszere w myjni (brak wiedzy, że też

i wytypować surowce do stałego monitoringu mikrobiologicznego. Ocena i dobór sprzedawców to ważny element w utrzymaniu jakości swojej produkcji.

powinny być dezynfekowane), • ręce pracowników mających styczność z masą (np.: niski standard automatyzacji urządzeń),

Stałym monitorowaniem czystości mikrobiologicznej powinny

• woda do płukania po dezynfekcji,

być poddane surowce podlegające dystrybucji wewnętrznej,

• pompy nie dostosowane do dezynfekcji metodą przepływową,

magazynowane w zbiornikach pośrednich.

• pokrywy lub górne powierzchnie zbiorników – błędy konstrukcyjne

Drogi podawania surowców mogą stanowić zagrożenie zakażeń,

dla prawidłowej dezynfekcji.

dlatego wyrywkowo surowce powinny być badane z ostatniego miejsca jego podawania do zbiornika nastawowego. Niebezpieczne półprodukty, to np.: roztwory wodne barwników,

Monitorowanie czystości mikrobiologicznej produktu końcowego

zagęstników, czy innych surowców, jeżeli ich proces technologiczny

Cel: – Uzyskać wiedzę o jakości mikrobiologicznej zwalnianych na

nie przewiduje dodatkowego zabezpieczenia (konserwant,

rynek produktów i grożącym ryzyku zakazenia linii technologicznej

temperatura) i takie półprodukty wyrywkowo należy sprawdzać.

– Tworzyć historię produktu (traceability) dla jego identyfikacji na każdym odcinku wytwarzania oraz weryfikacji zabezpieczeń

Okres magazynowania produktu luzem (produkt luzem =półprodukt = masa przed konfekcjonowaniem) powinien być ściśle

i dodatkowych działań dla podniesienia jakości Rozporządzenie, które wejdzie w życie w lipcu 2013 roku w sprawie

określony na podstawie uprzednio prowadzonej kontroli czystości.

warunków wytwarzania produktów kosmetycznych prawdopodobnie

Jeżeli czas magazynowania produktu luzem został wydłużony, to

narzuci producentom badanie każdej wyprodukowanej serii

wskazana jest jego analiza mikrobiologiczna, której wyniki będą

produktu przed zwolnieniem na rynek. Ze względu na różnorodność

podstawą do zwolnienia półproduktu do zakonfekcjonowania.

asortymentów (nawet w ciągu jednej zmiany), niewątpliwie budzi

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

20 | produkcja

wątpliwość racjonalność tej ustawy oraz możliwość jej przestrzegania.

aspekcie różnorodności zakażeń, specyfiki produktu, sposobu

Dlatego już w tej chwili należy pomyśleć o zmianach logistycznych

zakonserwowania, magazynowania i wielu innych czynników, które

w produkcji lub zastanowić się nad rozwiązaniem tego problemu,

w różnym stopniu wpływają na rozwój drobnoustrojów w zakażonym

który może zaistnieć.

produkcie. Nie wydaje jednak to możliwe i prawdopodobnie pojawią się

Nowe rozporządzenie zmienia zakres oznaczeń w analizie mikrobiologicznej. Pojawia się dodatkowe badanie w kierunku

wkrótce limity dla produktów końcowych. Nasz produkt, to również jego historia mikrobiologiczna

bakterii Escherichia coli, których pojawienie się sugeruje

(traceabiliti). Tworzymy historię mikrobiologiczną produktu nie tylko

wystąpienie błędów w utrzymaniu prawidłowej higieny produkcji.

na drodze analiz kontrolnych, zwalniających nasz produkt na rynek.,

Już teraz są ogólnie dostępne normy PN EN-ISO dla produktów

ale także wykonując analizy kontrolne w okresie jego ważności – tzw

kosmetycznych, które uwzględniają dodatkowe badanie w kierunku

testy stabilności mikrobiologicznej produktu. Historia produktu, to dane

bakterii Escherichia coli.

uzyskane w testach konserwacji nie tylko na etapie jego opracowania,

Zasadniczą zmianą jest potwierdzenie nieobecności

ale także w okresie jego ważności – tzw testy stabilności środków

drobnoustrojów specyficznych w 1 gramie, a nie jak dotychczas

konserwujących, czy inne testy dla produktów o właściwościach

w 0,1g. Zgodnie z normami PN-EN ISO zmienia się metodyka badań.

przeciwdrobnoustrojowych – testy stabilności substancji aktywnych

Zostaje wprowadzone namnażanie próbki produktu w podłożu

działających przeciwdrobnoustrojowo dla produktów szczególnego

płynnym, zawierającym neutralizatory konserwantów, a następnie

przeznaczenia (dezodoranty, produkty p-w trądzikowe).

posiewy na podłoża wybiórcze w kierunku badania obecności drobnoustrojów specyficznych. Analiza produktu kosmetycznego stanie się na równi pracochłonna, co analiza produktu leczniczego. Być może laboratoria wypracują i zastosują we własnym zakresie

Umowy kontraktowe W oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 października 2008 r. w sprawie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania

metodykę opartą na ocenie wstępnej, ale przeprowadzą walidację

produktów leczniczych, producenci produktów leczniczych są zwolnieni

metodyki w takim stopniu, aby honorowana była przez organy

z obowiązku posiadania własnych, przyzakładowych laboratoriów

kontrolne.

mikrobiologicznych i mogą korzystać z laboratoriów zewnętrznych. Istnieją

Wielu producentów stosuje w zakresie monitorowania czystości

laboratoria specjalistyczne, które świadczą usługi w niezbędnym dla

produktów badania wstępne i na tej podstawie oceniają czystość

producentów leków zakresie. Podstawą możliwości takiego rozwiazania

mikrobiologiczną. Takie podejście wydaje się słuszne, bo chodzi o

są umowy kontraktowe z laboratorium zewnętrznym. Umowa dokładnie

to, żeby czuwać nad produkcją w takim zakresie, aby być pewnym,

precyzuje warunki kontroli mikrobiologicznej produktów oraz ściśle

że nasze produkty są czyste pod względem mikrobiologicznym. Musi

określa zakres odpowiedzialności producenta – zleceniodawcy i zakres

być jednak spełniony warunek w metodyce, że w badaniu wstępnym

odpowiedzialności laboratorium – zleceniobiorcy. W podobny sposób

wykluczamy drobnoustroje specyficzne w wymaganej objętości próbki.

mogą rozwiązać problem posiadania laboratorium firmy kosmetyczne.

Co to znaczy czyste mikrobiologicznie, padnie pytanie. W nowym

Ważne jest, aby wybrane laboratorium posiadało zatwierdzone systemy

rozporządzeniu na chwilę obecną podane są wymagania dotyczące

jakości i posiadały certyfikaty wydane przez podstawowe organy

drobnoustrojów specyficznych- nieobecne w 1g, nie ma matomiast

kontrolne, jak GIF lub GIS, czy PCA.

wytycznych dla dopuszczalnych limitów ogólnej liczby drobnoustrojów.

Umowa wiążąca laboratorium z producentem, to nie tylko

Czyżby ustalenie tych limitów pozostawiono producentom, czyli: masz

gwarancja utrzymania stałej współpracy, ale przede wszystkim

tak produkować, aby produkt pozostawał czysty mikrobiologicznie

zapisane warunki prac kontrolnych i badawczych dostępne do wglądu

w całym okresie jego ważności, a po otwarciu w całym okresie

państwowym organom kontrolnym.

jego użytkowania. Takie rozważania można przyjąć za słuszne w

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

FARMACOM 44-300 Wodzisław Śląski ul. 26 Marca 31/11 tel./fax. 32/455-31-61 prenumerata@farmacom.com.pl Cena egzemplarza “Świat Przemysłu Kosmetycznego” – 10 zł Cena rocznej prenumeraty – 35 zł

www.farmacom.com.pl

Zamów prenumeratę!

22 | produkcja

Wprowadzanie kosmetyków do obrotu – aktualne i przyszłe wymagania mgr inż. Wioletta Bogusz-Kaliś JARS Sp. z o.o.

Wprowadzenie do obrotu oznacza odpłatne lub nieodpłatne przekazanie kosmetyku po raz pierwszy przez producenta użytkownikowi bądź przedsiębiorcy uczestniczącemu w obrocie handlowym.

Aktualnie procedury wprowadzania kosmetyków do obrotu reguluje

(KSIOK) w Instytucie Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera w Łodzi,

art. 8 ustawy z 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. 2001r., Nr 42,

informacji o kosmetyku przed dniem wprowadzenia go do obrotu.

poz. 473 z późn. zm.).

Krajowy System Informowania o Kosmetykach prowadzony jest

Ustawa o kosmetykach jest podstawowym aktem prawnym regulującym wymagania, jakie musi spełniać kosmetyk będący w obrocie

z ramienia Głównego Inspektora Sanitarnego. Zgodnie z ustawą producent oznacza przedsiębiorcę, który wytwarza

na terenie Polski. Ustawa wdraża postanowienia dyrektywy Rady z dnia

lub wprowadza kosmetyk do obrotu, a także jego przedstawiciela, oraz

27 lipca 1996 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich

każdą osobę, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie

dotyczących produktów kosmetycznych (76/768/EWG).

lub do niego dołączając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź

Wymagania nakładane przez ustawę wkrótce przestaną obowiązywać.

inne odróżniające oznaczenie; za producenta uważa się także importera.

Będzie tak się działo za sprawą wejścia w życie rozporządzenia

W jaki sposób należy to uczynić oraz na jakim formularzu reguluje

Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1223/2009 z 30 listopada 2009 r.

rozporządzenie Ministra Zdrowia z 25 maja 204 r. w sprawie wzorów

dotyczącego produktów kosmetycznych, które nastąpi 11 lipca 2013 r.

formularzy przekazania danych o kosmetyku i przypadkach zachorowań

z wyjątkiem art. 15 ust 1 i 2, który stosuje się od 1 grudnia 2010 r. oraz

spowodowanych użyciem kosmetyku oraz sposobu gromadzenia ich

art. 16 ust. 3 akapit drugi, który stosuje się od 11 stycznia 2013 r.

w krajowym systemie informowania o kosmetykach wprowadzanych

Rozporządzenie 1223/2009 wprowadza wiele zmian związanych z produkcją i obrotem produktami kosmetycznymi na rynku UE.

do obrotu (Dz. U. 204 Nr 138 poz. 1471). Podstawowym celem KSIOK jest rejestracja wszystkich kosmetyków

Wszystkie te działania mają w konsekwencji ułatwić kwestie wprowadzania

wprowadzanych na krajowy rynek, aktualizacja danych dotyczących

kosmetyków na rynek ze względu na wprowadzenie centralnego

kosmetyków już zgłoszonych oraz gromadzenie danych o przypadkach

europejskiego systemu notyfikacji kosmetyków.

zachorowania spowodowanych użyciem kosmetyku. KSIOK nie dopuszcza kosmetyków do obrotu, nie wydaje zaświadczeń

Wprowadzanie do obrotu – aktualne wymagania Dotychczas w Państwach Członkowskich istniały różne systemy

ani certyfikatów bezpieczeństwa, jedynie notyfikuje wprowadzenie kosmetyków przez określonego producenta/importera. Całkowitą

zgłaszania produktów kosmetycznych, co stanowi dość istotny problem

odpowiedzialność za wprowadzany na rynek kosmetyk ponosi producent/

dla przedsiębiorców chcących je wprowadzić na rynki kilku krajów.

importer przekazujący produkt kosmetyczny do handlu. Odpowiada on

W Polsce, zgodnie z art. 8 ust. 4 producent ma obowiązek

za właściwy skład kosmetyku, który nie powinien stanowić zagrożenia

zgłoszenia do Krajowego Systemu Informowania o Kosmetykach

4/2011

dla zdrowia lub życia człowieka.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Zgłoszenie kosmetyku do systemu nie jest równoznaczne

4) ocenę wpływu kosmetyku na bezpieczeństwo zdrowia ludzi, wraz

z dopuszczeniem go do sprzedaży. Taki dokument sanowi Safety

z dokumentacją ze szczególnym uwzględnieniem ogólnej

Assessment (ocena bezpieczeństwa kosmetyku). Producent jest

charakterystyki składników pod względem toksykologicznym,

obowiązany, przed dniem wprowadzenia do obrotu kosmetyku, przekazać

ich budowy lub składu chemicznego i stopnia kontaktu z ciałem

do krajowego systemu informowania, dane obejmujące:

człowieka, a także nazwisko i adres osoby odpowiedzialnej

1) nazwę handlową kosmetyku i jego kategorię, 2) imię i nazwisko lub nazwę i adres producenta zgłaszającego kosmetyk, 3) jeżeli kosmetyk jest produkowany w kilku miejscowościach - imię i nazwisko lub nazwę i siedzibę wszystkich, z oznaczeniem miejsca i adresu, gdzie będą przechowywane dokumenty zawierające

za tę ocenę, 5) dane o niepożądanych działaniach na zdrowie ludzi w następstwie stosowania kosmetyku, 6) udokumentowane wyniki badań działania kosmetyku, jeżeli jest to uzasadnione deklarowanym rodzajem działania kosmetyku.

informacje, o których mowa w art. 11, 4) jeżeli kosmetyk jest przywożony z zagranicy - miejsce i adres

Ocena wpływu kosmetyku na bezpieczeństwo zdrowia ludzi, o której

przechowywania dokumentów zawierających informacje, o których

mowa w ust. 1 pkt 4, powinna być sporządzona zgodnie z zasadami

mowa w art. 11 - w celu zapewnienia Głównemu Inspektorowi

dobrej praktyki laboratoryjnej, pod kierunkiem osoby posiadającej

Sanitarnemu szybkiego dostępu do informacji dotyczących składu

wyższe wykształcenie w dziedzinie farmacji, toksykologii, medycyny

kosmetyku.

lub dziedzinach pokrewnych.

Art. 11. stanowi, że producent jest obowiązany przechowywać

Przyszłe zmiany

i udostępniać do celów kontroli w miejscu wyznaczonym, informacje

Rozporządzenie kosmetyczne 1223/2009 wprowadziło centralny,

obejmujące:

europejski system notyfikacji kosmetyków drogą elektroniczną. Oznacza

1) ilościowy i jakościowy skład kosmetyku, a w przypadku kompozycji

to uproszczenie i ujednolicenie istniejących procedur, a więc zmianę

zapachowych i aromatycznych - nazwę i numer kompozycji oraz

korzystną dla producentów. System notyfikacji CPNP – Cosmetic Products

dane pozwalające na ustalenie tożsamości dostawcy poszczególnych

Notification Portal – ma być gotowy w 2012 roku. Zgodnie z nowym rozporządzeniem „wprowadzenie do obrotu”

składników kosmetyku, 2) specyfikację fizykochemiczną i mikrobiologiczną składników oraz kryteria chemicznej i mikrobiologicznej czystości gotowego kosmetyku, 3) metodę produkcji zgodną z dobrą praktyką produkcji,

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

oznacza udostępnienie produktu kosmetycznego na rynku Wspólnoty po raz pierwszy. Na rynek mogą być wprowadzone jedynie produkty kosmetyczne, dla których na terenie Wspólnoty wyznaczona jest „osoba

4/2011

24 | produkcja produkcja odpowiedzialna” będąca osobą prawną lub fizyczną. W przypadku

formalnych kwalifikacji, przekazany w wyniku ukończenia teoretycznych

produktu kosmetycznego wyprodukowanego we Wspólnocie, który nie

i praktycznych studiów uniwersyteckich w dziedzinie farmacji, toksykologii,

podlega wywozowi i powrotnemu przywozowi do Wspólnoty, osobą

medycyny lub innej zbliżonej dyscypliny lub kursu uznawanego przez dane

odpowiedzialną jest producent mający siedzibę na terenie Wspólnoty.

Państwo Członkowskie za równorzędny z innymi. Wprowadzając produkt

W wypadku produktu kosmetycznego importowanego, osobą

kosmetyczny do obrotu osoba odpowiedzialna przechowuje dokumentację

odpowiedzialną za konkretny produkt kosmetyczny wprowadzony przez

produktu przez okres 10 lat od dnia wprowadzenia do obrotu ostatniej

niego do obrotu jest importer. Dystrybutor jest osobą odpowiedzialną,

partii danego produktu kosmetycznego.

kiedy wprowadza produkt do obrotu pod własną nazwą lub znakiem

Zakres notyfikacji będzie jednak szerszy, niż obowiązujący obecnie

towarowym lub zmienia produkt już wprowadzony na rynek w sposób

w Polsce. Oprócz nazwy i kategorii kosmetyku, adresu przechowywania

mogący mieć wpływ na zgodność z obowiązującymi wymogami.

dossier, danych kontaktowych i nazwy państwa UE, w którym produkt

„Producent” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która wytwarza

wprowadzany jest na rynek, osoba odpowiedzialna będzie notyfikować

produkt kosmetyczny lub zleca zaprojektowanie lub wytworzenie produktu

obecność substancji z grupy CMR kat. 1A i 1B i obecność nanomateriałów.

i wprowadza ten produkt do obrotu pod własną nazwą lub znakiem

Dodatkowo, już po wprowadzeniu produktu na rynek podmiot

towarowym. „Dystrybutor” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną

odpowiedzialny będzie musiał zgłosić kopię oznakowania, na przykład

w łańcuchu dostaw, niebędącą producentem ani importerem, która

w postaci zdjęcia produktu. Dystrybutorzy będą zobowiązani do notyfikacji produktów sprowadzonych z innego kraju UE. Bardzo rozbudowaną procedurę notyfikacji i autoryzacji przewidziano dla produktów zawierających nanomateriały. Obowiązkiem osoby odpowiedzialnej będzie zgłoszenie specyfikacji nanomateriału zawartego w kosmetyku, szacowanych ilości wprowadzanych na rynek w ciągu roku, danych toksykologicznych substancji i oceny bezpieczeństwa w produkcie gotowym. Notyfikacja będzie dokonywana na sześć miesięcy przed wprowadzeniem do obrotu, po czym Komisja przy współudziale Komitetu Naukowego (SCCS) będzie każdorazowo określała, czy dostarczone dane są wystarczające. Niestety system centralnej notyfikacji kosmetyków nie przewiduje możliwości przeniesienia danych z dotychczasowych systemów rejestracyjnych tj. KSIOK w Polsce. Przedsiębiorców, a szczególnie tych, którzy mają w swoim asortymencie dużą liczbę produktów kosmetycznych, będzie czekała żmudna praca związana z ponowną rejestracją.

Warto zapamiętać Rozporządzenie wprowadza szereg zmian dotyczących zasad produkcji, przygotowania dokumentacji oraz obrotu produktami udostępnia produkt kosmetyczny na rynku Wspólnoty. „Importer” oznacza

kosmetycznymi. Wspólna notyfikacja produktów kosmetycznych

każdą osobę fizyczną lub prawną, która ma siedzibę na terenie Wspólnoty

w jednej instytucji i identyczna we wszystkich krajach notyfikacja

i wprowadza do obrotu we Wspólnocie produkt kosmetyczny z kraju

przypadków niepożądanych znacząco uprości istniejące procedury

trzeciego.

i zlikwiduje dotychczasowe różnice w notyfikacji obowiązującej

W wypadku każdego wprowadzonego do obrotu produktu

w poszczególnych krajach UE. Od momentu wejścia w życie

kosmetycznego osoba odpowiedzialna gwarantuje spełnienie

rozporządzenia prawodawstwo związane z obrotem produktami

odpowiednich zobowiązań określonych w niniejszym rozporządzeniu.

kosmetycznymi będzie ujednolicone. Dotychczas istniały dość

Rozporządzenie 1223/2009 przypomina również, iż wytwarzanie

duże rozbieżności między prawem unijnym, a prawem krajowym

kosmetyków powinno odbywać się zgodnie z dobrą praktyką wytwarzania.

obowiązującym na terenie poszczególnych Państw Członkowskich.

Proces wytwarzania uznaje się za zgodny z dobrą praktyką wytwarzania,

Pojawiły się nowe wytyczne dotyczące przygotowania dokumentacji

jeżeli jest zgodny z odpowiednimi normami zharmonizowanymi, do których

np. pozyskanie dodatkowych danych toksykologicznych. Nowym

odniesienia opublikowano w Dzienniku Urzędowym UE (art. 8).

obowiązkiem jest konieczność śledzenia przez producentów,

Przed wprowadzeniem produktu kosmetycznego do obrotu osoba

importerów i dystrybutorów poszczególnych partii produktu

odpowiedzialna zapewnia przeprowadzenie oceny bezpieczeństwa

w łańcuchu dostaw. Również nowym obowiązkiem dla

produktu na podstawie odpowiednich informacji i sporządzenie

przedsiębiorców będzie konieczność zgłaszania tzw. receptur

sprawozdania dotyczącego bezpieczeństwa produktu kosmetycznego

ramowych. Wszystkie zapisy nowego rozporządzenia mają na celu

zgodnie z zał. I. rozporządzenia. Ocenę bezpieczeństwa produktu

zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów.

kosmetycznego przeprowadza osoba posiadająca dyplom lub inny dowód

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

produkcja | 25

Standardy jakości wody dla przemysłu kosmetycznego INSTALACJE DO PRODUKCJI (= UZDATNIANIA) WODY PROCESOWEJ

Barbara Gołaska Technical Menager Beiersdorf Manufacturing Poznań Sp.z o.o.

Woda w przemyśle kosmetycznym jest zarazem surowcem i medium używanym do procesów mycia, dezynfekcji i płukania instalacji technologicznej. Jest jednym z najbardziej wrażliwych produktów, dlatego w zakładzie przemysłowym poświęca się dużo uwagi instalacjom do jej produkcji oraz systemom jej dystrybucji. Nadrzędnym celem przy projektowaniu instalacji do produkcji wody i jej dystrybucji jest spełnienie wymagań Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP).

Systemy do uzdatniania i dystrybucji wody muszą być tak zaprojektowane, zmontowane i konserwowane, aby gwarantowały stabilną jakość wody od momentu jej wyprodukowania, przez magazynowanie, dystrybucję aż do momentu dozowania do procesu. Systemy te muszą także uniemożliwiać wzrost zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Wyznacznikiem jakości wody jest czystość zdefiniowana przez farmakopee europejską i amerykańską (EP i USP).

W większości zakładów kosmetycznych stosowane są dwa standardy: PW i HPW.

Systemy produkcji i dystrybucji wody Surowcem wyjściowym do produkcji wody o jakości PW, HPW, WFI jest woda pitna. W celu uzyskania jakości wody w punkcie jej użycia (point of use) zgodnej z jednym z powyższych standardów zalecane są następujące metody jej produkcji.

Trzy standardy jakości

European Pharmacopoeia Water PW

Production by lon exchange Distillation Other suitable methods

HPW

Distillation

WFI

Distillation

RO/UF

Tak wyprodukowana woda o jakości PW lub HPW jest następnie przesyłana do zbiornika magazynowego, a z niego za pomocą pomp rurociągami dostarczana jest to punktu poboru ( point of use). Woda

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

26 | produkcja WODA PITNA ZMIĘKCZANIE ODWRÓCONA OSMOZA MEMBRANY DO ODGAZOWANIA ELEKTRODEJONIZACJA (EDI) ULTRAFILTRACJA Przykład procesu produkcji wody o jakości PW i HPW

o jakości PW i HPW nie może „stać” w bezruchu, dlatego też system

jest stosowanie urządzeń do ozonowania wody (ozon wytwarzamy

dystrybucji wody to układ rurociągów, w którym woda krąży bez

jest metoda elektrolizy). Urządzenia do wytwarzania ozonu pracuje

przerwy. Brak przepływu wody skutkuje namnażaniem się bakterii

w czasie, gdy nie ma poboru wody. Przed punktami poboru są

i w konsekwencji tworzeniem się biofilmu. Ważnym elementem

instalowane urządzenia do jego rozkładu gwarantujące poziom

układu dystrybucji wody jest zabezpieczenie jej przed wzrostem

ozonu poniżej 3 ppb. Urządzenia do wytwarzania i rozkładu ozonu są

bakterii poprzez zastosowanie lamp UV lub ozonu. Nowoczesne

stosunkowo drogie i znacząco wpływają na koszt inwestycji.

niskociśnieniowe lampy UV odpowiednio dobrane do przepływu wody

Trzeba też pamiętać, że przy zastosowaniu ozonu powstają wolne

w rurociągu pozwalają na utrzymanie poziomu bakterii < 10 jtk/100 ml.

rodniki i nadtlenki, które mogą mieć wpływ na jakość produktów,

Innym sposobem na zapobieganie wzrostowi zanieczyszczeń

do których woda poddana ozonowaniu jest stosowana.

mikrobiologicznych w systemie jej magazynowania i dystrybucji

System magazynowania i dystrybucji wody HPW

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

produkcja | 27 Elementarne zasady obowiązujące przy projektowaniu i montażu instalacji uzdatniania wody Przy projektowaniu instalacji do produkcji wody o jakości PW i HPW

Czynniki zmniejszające ryzyko namnażania bakterii • Stały i turbuletny przepływ: prędkość przepływu ≥ 1,5 m/s • Gładkie i czyste powierzchnie mające kontakt z wodą

zaleca się przestrzeganie podstawowych zasad GMP:

• Utrzymanie nadciśnienia w instalacji i brak nieszczelności

• instalacja musi być pozbawiona punktów martwych

• Regularne opróżnianie instalacji i czyszczenie: mycie chemiczne

• montaż elementów pomiarowych i zaworów musi się odbywać

i sanityzacja termiczna w temperaturze 850C przez 2- 4 godzin.

wg zasady 3D lub za pomocą przyłączy inline

Kontrola parametrów wody w systemie do produkcji wody PW/HPW Zarówno zasady GMP jak również farmakopea zobowiązuje użytkowników do przeprowadzania regularnej kontroli jakości wody pod względem chemicznym i mikrobiologicznym. W przypadku, gdy jakość wody nie spełnia ustalonych parametrów należy natychmiast rozpocząć działania korekcyjne, a w skrajnych przypadkach należy zablokować używanie wody do procesu produkcyjnego aż do momentu, gdy

Przyłącze IN LINE

parametry wody zostaną skorygowane.

Reguła 3D : L< 3 x D

Kontroli poddaje się: • Wodę wejściową czyli pitną

• instalacja musi się dać całkowicie opróżnić: rurociągi muszą być

• Próbki wody z wszystkich etapów uzdatniania wody • Wodę PW/HPW z punktów poboru (point of use).

zamontowane ze spadkiem od 0,5 do 2 % • powierzchnia materiałów mających kontakt z wodą musi mieć gładkość minimum Ra <0,8 µm; w przypadku wody WFI nawet Ra < 0,5 µm

Częstotliwość pobierania próbek do analizy ustala się na podstawie

• jako materiały mające kontakt z wodą stosować stale nierdzewne AISI 316 L (1.4404, 1.4435) lub tworzywo (PVDE)

analizy ryzyka dla konkretnej instalacji. Tylko stały monitoring wody daje obraz o tym co dzieje się z instalacją w miarę upływu czasu.

• materiały na uszczelnienia z materiału EPDM, PTFE, ﬂuoroelastomery

Rutynowo w wodzie o jakości PW i HPW bada się:

• zaleca się stosowanie złączy wg standardu DIN 11864-3.

• przewodność, która najczęściej jest mierzona online • pH • poziom bakterii; w tym brak bakterii patogennych • TOC • zawartość metali ciężkich • azotany • w ygląd.

Jak użytkownik może skutecznie zarządzać pracą systemu uzdatniania wody

Czynniki sprzyjające namnażaniu bakterii • miejsca w instalacji z za małym strumieniem przepływu

Jest to wyłącznie możliwe przy skoordynowanej współpracy między

• nieodpowiednia temperatura powodująca wzrost kolonii bakterii

działem zapewnienia jakości, służbami produkcyjnymi i służbą utrzymania

(od 20 do 550C).

ruchu.

Filtr wstępny

Woda pitna

Zmiękczanie

Filtr 10 p

Odgazowanie

Miejsca poboru wody do procesu

Zbiornik wody HPW

EDI

M7 M 0-7

Miejsca poboru próbek wody

M6 UV

Miejsca poboru próbek wody na różnych etapach procesu uzdatniania

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

28 | produkcja

Wartość ustalona wg SOP

Punkt poboru

jtk/ml

Wartość alarmowa jtk/ml

Działania korekcyjne jtk/ml

przed zmiękczaczem

100

150

200

po zmiękczaczu

100

300

500

po osmozie ( RO)

100

10 /100 ml

20/100 ml

50/100 ml

…………... woda do procesu (jakość HPW)

W tym celu niezbędne jest

• Wymiana uszczelnień wg ustalonego harmonogramu.

• Codzienna kontrola i rejestracja wartości parametrów pracy instalacji

• Prewencyjne mycia instalacji i sanityzacja w temperaturze 80 0C wg

wg ustalonego z dostawcą instalacji planu (no. kontrola ciśnień pomp,

ustalonego harmonogramu. Zgodnie z FDA częstotliwość sanityzacji

wydajności i przewodności).

wynika z walidacji systemu uzdatniania wody i rutynowego monitoringu.

• Pobieranie próbek wody do badań mikrobiologicznych z ustalonych

Generalnie należy trzymać się zasady nie przekraczania ustalonych wartości alarmowych.

punktów próbkowania. • Przeprowadzanie wg ustalonego harmonogramu kalibracji urządzeń pomiarowych (czujniki ciśnienia, czujniki przewodności, czujniki

• Podejmowanie działań korekcyjnych w przypadku pogarszania się jakości wody (obserwacja trendów wyników mikrobiologicznych)

temperatury, poziom zbiornika wody, przepływ, intensywność lamp UV) kalibracja powinna przebiegać zgodnie z zakładową procedurą

W żadnej instalacji wyniki nie pogarszają się z dnia na dzień. Użytkownik instalacji posiadający udokumentowane wyniki analiz

operacyjną wzorowaną na normach np. ISPE.

mikrobiologicznych i pozostałych parametrów wody może podjąć działania

4/2011

korekcyjne i zapobiec najgorszemu, czyli zablokowaniu poboru wody dla

Przyrząd pomiarowy

częstotliwość kalibracji

manometr

1 x w roku

czujnik temperatury

1 x w roku

kosmetyczny nie może prowadzić procesu produkcyjnego nie mając

czujnik przewodności

1 x w roku

zagwarantowanego dostępu do wody o jakości ustalonej w zakładowych

TOC

max co 4 lata

przepływomierze

co 5 lat

czujniki UV

1 x w roku

celów produkcyjnych co skutkuje zatrzymaniem produkcji. Żaden zakład

standardowych procedurach operacyjnych ( SOP).

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

produkcja | 29

artykuł sponsorowany

Monitoring czystości mikrobiologicznej podczas produkcji dr inż. Magdalena Garbolińska Menedżer ds. Jakości Mikrobiologicznej, EcoWipes Sp. z o.o. Producent artykułów higieniczno-kosmetycznych (Chusteczki nawilżane, Płatki kosmetyczne, Patyczki higieniczne)

W życiu codziennym kosmetyki i środki higieniczne pozwalają utrzymać czystość, przyjemny zapach oraz odpowiedni wygląd naszego ciała. Powszechność stosowania tych środków sprawia, że jakość i bezpieczeństwo mają bardzo duże znaczenie dla zdrowia konsumentów. Jednak należy pamiętać, że powszechnie używane produkty kosmetyczne są sprzyjającym środowiskiem, w którym mikroorganizmy znajdują optymalne warunki do namnażania się. Rozwój mikroorganizmów może spowodować pogorszenie oceny kosmetyków przez konsumentów, a nawet stanowić potencjalne zagrożenie dla ich zdrowia.

Dlatego też wysokie wymagania jakościowe, jakie stawiane są produktom

stosując go można weryfikować jakość wody oraz popłuczyn ze zbiorników

zmuszają producentów do ścisłej kontroli procesu produkcyjnego. Wiąże się

produkcyjnych oraz transportowych. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie,

to z jednoznacznym utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń

szczególnie kiedy mamy odczynienia z różnorodnością punktów kontrolnych

produkcyjnych, pomieszczeń, przestrzegania przez pracowników higieny

podczas produkcji.

stosując się zasad GHP i GMP. Stopień zanieczyszczenia mikrobiologicznego

Większość firm wykorzystujących system Hy-Lite®2 opracowuje własne

jest ważnym wskaźnikiem czystości urządzeń oraz prawidłowości procesu

limity, czyli wartości akceptowalne i nieakceptowane oraz limity krytyczne,

technologicznego w przemyśle kosmetycznym.

pozwalające ustalić normatywy dla poszczególnych punktów kontrolnych

Każdy etap produkcji kosmetyku związany jest z ryzykiem zakażenia

określonych w procesie produkcyjnym. Wartości te są ustalane indywidualnie i wynikają z licznych pomiarów poddawanych walidacji w warunkach

mikrobiologicznego. Klasyczne metody kontroli higieny w przemyśle oparte są na badaniach,

produkcyjnych. Indywidualne ustalanie limitów RLU w obrębie zakładu

w których materiałem do analiz są wymazy pobrane z określonych

produkcyjnego wynika z faktu, że nie ma ogólnych ustalonych standardów

powierzchni, obiektów lub urządzeń, dłoni i odzieży personelu, popłuczyny

norm całkowitego stężenia ATP dopuszczalnego w określonych punktach

uzyskiwane z wypłukiwania elementów instalacji technologicznej lub też

podczas produkcji. Jest to idealne rozwiązanie w szczególności dla firm

próby pobrane w sposób bezpośredni metodą kontaktową za pomocą płytek

kosmetycznych jak i spożywczych.

odciskowych. Badania tego typu są precyzyjne jednak czas oczekiwania na

W firmie EcoWipes korzystamy, na co dzień z systemu Hy-Lite®2, który

wynik to minimum 2-3 dni. Jest to duży problem ze względu na utrzymanie

pozwala na bieżąco monitorować czystość wybranych punktów kontrolnych

ciągłości produkcyjnej, jednocześnie zapewniając właściwą jakość produktu.

podczas produkcji.

W związku z tym, coraz częściej zakładach produkcyjnych można obserwować

Firma EcoWipes, jest producentem wysokiej jakości produktów higieniczno-

stosowanie dodatkowych systemów kontroli umożliwiających szybką detekcję

kosmetycznych przeznaczonych do domu i dla całej rodziny, w szczególności

zanieczyszczenia. Jednym z takich systemów jest urządzenie Hy-Lite® 2 firmy

dla dzieci. Większą część produktów stanowią chusteczki nawilżane

Merck stosowane do badania stanu higieny produkcji.

przeznaczone dla dzieci, które ze względu na swoje zastosowanie zaliczane są

Urządzenie działa na zasadzie luminometru wykonującego pomiar ilości

do kosmetyków najwyższej kategorii, czyli I. Ze względu na profil działalności

adenozynotrifosforanu (ATP) zawartego w komórce materiału pochodzenia

firmy EcoWipes, higiena produkcji, a tym samym bezpieczeństwo produktów

biologicznego. Obecność tego związku wskazuje na istnienie zanieczyszczeń

jest priorytetem naszej działalności. W dużym stopniu pomaga nam w tym

organicznych na badanej powierzchni tzn. ogół żywych komórek np.

system Hy-Lite®2, pozwalający na uzyskanie szybko orientacyjnego wyniku

drobnoustrojów, komórek roślinnych i zwierzęcych.

stanu higieny podczas produkcji. W szczególności system ten wykorzystywany

Wykrycie ATP jest możliwe poprzez zjawisko bioluminescencji, która jest

jest do weryfikacji procesów mycia urządzeń, zbiorników produkcyjnych,

wynikiem reakcji z udziałem enzymów lucyferyny i lucyferazy. W obecności

maszyn oraz sprawdzania stanu higieny pracowników produkcyjnych. Firma

ATP emitowane jest światło, którego intensywność jest badana przy pomocy

posiada również własne laboratorium mikrobiologiczne, w którym na bieżąco

luminometru (Hy-Lite 2) i odczytywane jako relatywne jednostki świetlne

prowadzony jest monitoring jakości mikrobiologicznej, surowców, półproduktów

(RLU) Relative Lights Units. Intensywność wydzielonych kwantów światła jest

oraz produktów końcowych uzyskiwanych podczas produkcji z zastosowaniem

proporcjonalna do ilości ATP obecnego w badanym środowisku. W praktyce

tradycyjnych metod posiewów mikrobiologicznych.

wartość RLU jest proporcjonalna do stopnia zanieczyszczenia badanej próbki.

Dużą zaletą pracy z urządzeniem Hy-Lite®2 jest prostota wykonania analiz,

Dodatkowo warto wspomnieć, że system Hy-Lite®2 ściśle zintegrowany jest

a w szczególności szybkość i łatwość uzyskania informacji o rzeczywistym

z systemem Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP). Urządzenie

stanie higieny produkcyjnej. Daje to możliwość podjęcia natychmiastowych

zawiera dodatkowo aplikacje TREND2 pozwalającą na ścisłą prace z planem

działań korygujących i eliminujących problem zanieczyszczenia produkcyjnego.

HACCP. Należy zaznaczyć, że system Hy-Lite®2 umożliwia monitoring czystości powierzchni urządzeń produkcyjnych, jak i rąk pracowników, ale także

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Urządzenie nie zastąpi w pełni pracy mikrobiologa, lecz w dużym stopniu może ułatwić i przyśpieszyć uzyskanie orientacyjnego wyniku.

4/2011

30 | produkcja

Emulsje wielokrotne Olga Malinowska Kosmetolog, Specjalista ds. Badań Aplikacyjnych J.S. Hamilton Poland Ltd. Sp. z o.o.

Niezmiennie od lat dużym wyzwaniem dla przemysłu kosmetycznego pozostaje uzyskanie możliwie jak największej absorpcji substancji czynnej z powierzchni skóry przy jak najniższym jej stężeniu. Istotą problemu jest kontrolowane uwalnianie danej substancji z kosmetyku w sposób zapewniający bezpieczny kontakt niskich stężeń ze skórą w jak najdłuższym czasie.

Przemysł kosmetyczny wciąż poszukuje nowych nośników substancji

• woda w oleju w wodzie (W1/O/W2), gdzie emulsją pierwotną jest

czynnych zapominając o znanych od dawna metodach. Od pewnego

emulsja typu woda w oleju, zaś faza wodna jest fazą ciągłą emulsji

czasu zauważa się rosnące zainteresowanie badaniami emulsji

wielokrotnej

wielokrotnych. Obecny stan wiedzy i metod badawczych pozwala na lepsze zrozumienie i wykorzystanie tej formy układów. Z fizykochemicznego punktu widzenia ogromną część kosmetyków

Sporządzanie emulsji wielokrotnej odbywa się dwuetapowo. W pierwszym etapie sporządza się emulsję pierwotną. Do stabilizacji

stanowią układy zdyspergowane, z których najważniejszą grupę stanowią

emulsji pierwotnej typu W/O wykorzystuje się emulgator o znanej, niskiej

emulsje. Przyczyną popularności takiej formy jest fakt, że dobroczynne

(3-5) wartości HLB (hydrophilic-lipophilic balance), natomiast do stabilizacji

działanie na skórę mają nie tylko substancje czynne, ale również, a może

emulsji pierwotnej typu O/W stosuje się emulgator o znanej, wysokiej

przede wszystkim, sama baza emulsyjna stanowiąca vehiculum. Emulsje

wartości HLB (12-16). Niezmiernie ważnym czynnikiem w dużym stopniu

składają się z niemieszających się ze sobą faz. Aby mogły one się

przesądzającym o powstaniu emulsji wielokrotnej jest jak najmniejsze

długotrwale połączyć niezbędne jest zastosowanie emulgatora – związku

rozdrobnienie fazy wewnętrznej emulsji pierwotnej, dlatego zaleca się

obniżającego napięcie międzyfazowe, co powoduje obniżenie także energii

homogenizowanie emulsji pierwotnych.

wewnętrznej. W przypadku emulsji prostych krople fazy wewnętrznej są

Kolejnym etapem tworzenia emulsji wielokrotnej jest rozproszenie emulsji

rozproszone w fazie zewnętrznej. Krople fazy wodnej zdyspergowane

pierwotnej w fazie zewnętrznej zawierającej odpowiedni emulgator. Proces ten

w fazie olejowej, tworzą emulsję typu woda w oleju (W/O). Natomiast krople

prowadzi się w warunkach wolnego mieszania (około 50 rpm), w temperaturze

fazy olejowej zdyspergowane w fazie wodnej, tworzą emulsję typu olej

pokojowej (zwykle 18-20 °C). Zbyt szybkie mieszanie może doprowadzić do

w wodzie (O/W). Poza wymienionymi emulsjami prostymi istnieją również

połączenia się kropli fazy wewnętrznej emulsji pierwotnej z zewnętrzną fazą

emulsje wielokrotne, nazywane często emulsjami w emulsji, w których fazę

ciągłą. Spowoduje to utworzenie emulsji prostej.

wewnętrzną stanowi emulsja prosta zdyspergowana w fazie zewnętrznej. W takim układzie współistnieją dwa typy emulsji prostych: O/W i W/O.

Obecnie do sporządzania zarówno emulsji prostych, jak i wielokrotnych stosuje się metodę mikrostrumieniowego emulgowania. Zaletą tej metody jest możliwość kontrolowania wielkości i kształtu kropli

Wyróżniamy dwa typy emulsji wielokrotnych:

zdyspergowanych, podczas gdy sporządzanie emulsji w tradycyjny sposób

• olej w wodzie w oleju (O1/W/O2), gdzie emulsją pierwotną jest

nie daje takich możliwości.

emulsja typu olej w wodzie, zaś faza olejowa jest fazą ciągłą emulsji wielokrotnej

4/2011

Z punktu widzenia działania na skórę dostrzec można jedynie zalety emulsji wielokrotnych. Do najważniejszych zalicza się fakt, iż polarne

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

substancje czynne dużo lepiej wnikają w naskórek z emulsji wielokrotnych niż

• badanie mikroskopowe - pozwala na zdefiniowanie struktury

z prostych. Również obecność w jednym układzie dwóch powinowatych faz

i zagęszczenia fazy wewnętrznej. Jest to metoda dająca możliwość

stwarza duże możliwości w umieszczaniu w jednym kosmetyku substancji

poznania rozmiaru, rozmieszczenia i upakowania kropli poprzez

niekompatybilnych. Fazy emulsji pierwotnej stanowią dobrze chroniony

ustalenie średniej arytmetycznej i mediany ich średnicy. Dokonując

rezerwuar związków wrażliwych na działanie czynników zewnętrznych takich

regularnych obserwacji możemy zaobserwować pierwsze oznaki

jak promienie nadfioletowe, czy tlen. Faza zewnętrzna emulsji wielokrotnej

niestabilności, które mogą prowadzić do złamania emulsji

(W2 lub O2) ze względu na proces technologiczny stanowi bardzo dobre

• analiza konduktometryczna - pozwala na obserwację stopnia

środowisko dla związków wrażliwych na podwyższoną temperaturę. Dzięki

uwalniania elektrolitu z fazy wewnętrznej (emulsji pierwotnej)

formie wielokrotnego układu możliwe jest spowolnienie czasu uwalniania

w czasie. Pomiaru dokonuje się na próbkach emulsji wielokrotnej,

substancji czynnej z fazy wewnętrznej do fazy zewnętrznej (z W1 do W2 lub

którą rozcieńcza się w wodzie demineralizowanej w stosunku 1:20

z O1 do O2). Emulsje te można zatem zaliczyć do układów przenoszenia (dostarczania) substancji czynnych (ang. delivery systems).

Mała popularność emulsji wielokrotnych nie jest zatem spowodowana

Wady takich układów dostrzegają i podkreślają technolodzy, gdyż

małą ilością zalet, lecz wymagającym procesem technologicznym. Emulsje

emulsje te charakteryzują się większą niestabilnością termodynamiczną

wielokrotne stanowią wyzwanie dla przemysłu kosmetycznego na drodze

niż emulsje proste. Do przyczyn małego zainteresowania przemysłu

do efektywniejszego działania kosmetyków w obszarach skóry.

kosmetycznego tą formą układów zdyspergowanych zaliczyć można nieco bardziej skomplikowany proces technologiczny ich uzyskania i stosunkowo mały stopień powtarzalności procesu sporządzania takiego układu. Opracowanie gotowego produktu jest bowiem stosunkowo czasochłonne i bardziej skomplikowane niż w przypadku emulsji prostych, jak że istnieje szereg parametrów i czynników mających kluczowy wpływ na powodzenie procesu technologicznego. Najważniejszym parametrem określającym przydatność danego układu emulsyjnego jest jego stabilność. Do głównych czynników mających na nią wpływ zalicza się: dobór emulgatorów, stosunek faz, szybkość mieszania, odpowiednie rozdrobnienie kropli, a także obecność elektrolitu. Odpowiednie (wyrównane) warunki osmotyczne w obu fazach wodnych (W/O/W) zapobiegają pęcznieniu lub kurczeniu się kropel. Zjawisko to wykorzystuje się również do badania stabilności i stopnia uwalniania substancji aktywnej zawartej w fazie wodnej emulsji pierwotnej. Do najprostszych metod pozwalających na sprawdzenie czy otrzymana emulsja jest w istocie emulsją wielokrotną, należą: • metoda rozcieńczania kropli – badanie pokazuje czy mamy do czynienia z emulsją pierwotną prostą czy wielokrotną

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Literatura • H. Szeląg, E. Sadecka, P. Szumała, Wybrane układy zdyspergowane, Budowa i właściwości, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2010. • L. Ursica, D. Tita, I. Palici, B. Tita, V. Vlaia, Particle size analysis of some water/oil/water multiple emulsions, Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 37 (2005) 931–936. • R. Pal, Rheology of double emulsions, Journal of Colloid and Interface Science 307 (2007) 509–515. • R.Pal, Rheology of simple and multiple emulsions, Current Opinion in Colloid & Interface Science 16 (2011) 41–60. • S. Geiger, S. Geiger, Kinetics of swelling–breakdown of a W/O/W multiple emulsion: possible mechanisms for the lipophilic surfactant eﬀect, Journal of Controlled Release 52 (1998) 99–107. • G. Muschiolik, Multiple emulsions for food use, Current Opinion in Colloid & Interface Science 12 (2007) 213–220. • T. Schmidts, D. Dobler, A.-C. Guldan, N. Paulus, F. Runkel, Multiple W/O/W emulsions—Using the required HLB for emulsifier evaluation, Colloids and Surfaces A: Physicochem. Eng. Aspects 372 (2010) 48–54. • M. Rondon-Gonzalez, V. Sadtler, L. Choplin, J. L. Salager, Emulsion inversion from abnormal to normal morphology by continuous stirring without internal phase addition. Eﬀect of surfactant mixture fractionation at extreme water–oil ratio, Colloids and Surfaces, Physicochem. Eng. Aspects 288 (2006) 151–157.

4/2011

32 | produkcja

Dobre praktyki… w praktyce Katarzyna Haluch

Specjalista ds. produktów kosmetycznych Sekcja Wyrobów Medycznych TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.

Aby dostarczyć na rynek produkt dobrej jakości, bezpieczny dla konsumenta należy przede wszystkim stworzyć odpowiednie fundamenty dla jego produkcji. Takim fundamentem jest zaimplementowanie Dobrych Praktyk Produkcji.

Każde przedsiębiorstwo działające w branży kosmetycznej powinno

Istotnym bodźcem dla odpowiedniego postępowania personelu jest

wdrożyć, utrzymywać i ciągle doskonalić odpowiedni system jakości,

także łatwy dostęp do firmowych procedur, tak by w razie pojawiających

którego doskonałą alternatywą jest EN ISO 22716:2007 – Kosmetyki,

się wątpliwości można było zasięgnąć stosownych informacji.

Dobre Praktyki Produkcji (GMP) - Przewodnik Dobrych Praktyk Produkcji.

Poza tym należy jasno określić zakres obowiązków każdego pracownika

Według nowej regulacji dla przemysłu kosmetycznego Rozporządzenia

i poinformować o strefach do których wstęp mają upoważnieni pracownicy.

Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1223/2009 z dnia 30

Kolejnym istotnym elementem są szkolenia. Szczególnie ważne jest,

listopada 2009 r. dotyczącego produktów kosmetycznych, aby były one

aby zidentyfikować potrzeby szkoleniowe wszystkich pracowników.

bezpieczne, należy je wytwarzać zgodnie z zasadami dobrych praktyk

Odpowiedni program szkoleniowy powinien obejmować zagadnienia

produkcji. Jednocześnie warto zaznaczyć, iż norma EN ISO 22716:2007

dostosowane do wymagań kluczowych pracowników jak i tych

opublikowana została w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej jako

wykonujących proste, podstawowe czynności.

norma zharmonizowana ze wspomnianym rozporządzeniem. Oznacza to, że wdrożenie i utrzymywanie systemu zgodnego z jej wytycznymi jest jednoznaczne ze spełnieniem wymagań prawnych w zakresie dobrych

Higiena produkcji Wydaje się, że higiena produkcji jest najważniejszym elementem

praktyk.

dla zapewnienia dobrej jakości wyrobu finalnego. Pojęcie to, niezwykle

Często firmy kosmetyczne spełniają wiele wymagań normy EN ISO 22716

szerokie, swym zasięgiem obejmuje kwestie związane zarówno z

nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Niejednokrotnie okazuje się, że ich

personelem, jak i pomieszczeniami, sprzętem czy materiałami. W

sposób postępowania wymaga tylko przeglądu już zaimplementowanych

kwestii higieny, punktem newralgicznym są sami pracownicy. W dużej

zasad postępowania i uzupełnienia ewentualnych braków.

mierze to właśnie na ich odzieży czy rękach mogą być przenoszone zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Kontrola i nadzór nad odzieżą

Organizacja. Odpowiedzialność

ochronną powinny być jasno zdefiniowane i obejmować jednocześnie

Żaden system nie będzie funkcjonował dobrze jeśli personel

rodzaj ubioru, sposób jego czyszczenia czy czas przez jaki pracownik

zaangażowany w jego realizację nie będzie świadomy celowości

użytkuje konkretną sztukę odzieży. Zdarza się, że w różnych działach

i wagi prowadzonych działań. Należy zwrócić uwagę na znaczenie

trzeba ustalić inne zasady kierując się specyfiką wykonywanych

zaangażowania wyższego kierownictwa w system dobrych praktyk

czynności. Pracownik nie może mieć wątpliwości co do tego, jak

produkcji. Jeśli personel dostrzega takie zaangażowanie chętniej

długo może nosić daną sztukę odzieży lub tym bardziej - sam o tym

podejmuje wyzwania związane z dobrymi praktykami.

decydować. Niedopuszczalne jest także, aby w strefie produkcji, kontroli

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Źródło: Berendsen

i magazynowania personel spożywał posiłki czy palił papierosy. Dlatego,

Programy higieny powinny być oczywiście promowane przez

koniecznym jest zapewnienie przeznaczonych specjalnie do tych celów

kierownictwo i szeroko dyskutowane w czasie szkoleń. To właśnie

komfortowych pomieszczeń.

konsekwentne edukowanie personelu jest najlepszą drogą do

Pracownicy powinni być poinstruowani o konieczności korzystania z urządzeń do mycia i dezynfekcji rąk. Jasne zasady wykonywania tych

zakorzenienia świadomości, jak ważne konsekwencje pociąga za sobą odpowiedzialne i systematyczne wdrażanie konkretnych procedur.

czynności winne być widoczne w każdej dostępnej śluzie. Szczególną uwagę w zakresie zachowania higieny należy zwrócić w przypadku osób nie należących do personelu produkcyjnego,

Pomieszczenia. Strefy Jednym z fundamentów prawidłowego funkcjonowania dobrych

kontroli jakości czy magazynowania, ale wykonujących inne czynności

praktyk produkcji w firmie jest określenie stref czystości. Powinno się

(informatycy, konserwatorzy). Często zdarza się, że te osoby wchodzące

zapewnić oddzielne lub zdefiniowane strefy magazynowania, produkcji,

na obszar wspomnianych stref okazjonalnie czują się zwolnione

kontroli jakości, strefy pomocnicze, łazienki i toalety. Należy zdefiniować

z obowiązków stosowania się do procedur higienicznych i nie są

gdzie i jakie wymagania powinny być stosowane zgodnie z charakterem

kontrolowane. Również i w tej materii, niezwykle istotną rolę odgrywają

prowadzonych tam działań. Uzasadnionym jest, aby schematy pomieszczeń stref oraz

właśnie szkolenia. Przed rozpoczęciem jakichkolwiek operacji wytwarzania czy

przepływu surowców i personelu o odpowiedniej szczegółowości

konfekcjonowania należy upewnić się, czy wszystkie niezbędne urządzenia

informacji były łatwo dostępne do wglądu personelu i oczywiście

zostały należycie wyczyszczone, w razie konieczności zdezynfekowane

– aktualne. Personel powinien być w pełni świadomy wszelkich

oraz czy przeprowadzone zostało oczyszczenie strefy uniemożliwiające

zachodzących w schematach zmian.

mieszanie się materiałów stosowanych w poprzednich procesach. Bardzo pomocnym elementem przy przygotowaniu linii może być

Bardzo ważnym jest zapewnienie odpowiednich powierzchni dla czynności takich jak przyjmowanie, magazynowanie i produkcja. Dobrym

specjalna lista czynności, która prócz wskazówki staje się także swoistym

pomysłem jest zorganizowanie tzw. pól odkładczych przydatnych

protokołem z wykonanych czynności. W przypadku konfekcjonowania

chociażby w sytuacji, gdy surowiec, półprodukt przechodzi badania

masy warto odrzucić kilka pierwszych sztuk wyrobu dla pewności, że

–pozostając w okresie kwarantanny. Należy przy tym pamiętać, że strefa

żadne pozostałości poprzedniego produktu (lub wersji kolorystycznej tego

produkcji nie jest strefą magazynowania, a wszystkie wyroby gotowe

samego) nie przyczynią się do zanieczyszczenia kolejnego wyrobu.

powinny być przenoszone do magazynów.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

34 | produkcja Magazynowanie Pomieszczenia magazynowe powinny być zaprojektowane lub

takie wymagają oczywiście opisania i zatwierdzenia przez osoby upoważnione. Ważnym jest, aby w przypadku każdego badanego

zaadaptowane tak, aby zapewnić odpowiednie warunki magazynowania.

parametru określone były kryteria akceptowalności. W sytuacji, gdy

Jeśli w magazynie surowców znajdują się materiały, w przypadku których

otrzymany wynik nie spełnia przyjętych kryteriów, osoby upoważnione

producent zaleca przechowywanie w określonej temperaturze, zaleceń tych

powinny ów przypadek odpowiednio przeanalizować i podjąć decyzję co

należy bezwzględnie przestrzegać, a obecną temperaturę stale monitorować.

do dalszego postępowania. Jeśli zapadnie decyzja o powtórzeniu badania,

To samo założenie odnosi się także do magazynu wyrobów gotowych.

koniecznie musi zostać ona prawidłowo uzasadniona.

Podobnie w przypadku wilgotności. Materiały sypkie, powinny być

Do obowiązków pracowników laboratorium kontroli jakości należy

przechowywane w warunkach odpowiednio obniżonej wilgotności,

pobieranie do badań prób surowców, półproduktów, masy produktu, wyrobu

aby zapobiec utracie ich właściwości czy zbrylaniu. Parametry należy

gotowego i wielu innych. Warto zwrócić uwagę na fakt, aby do wskazanych

monitorować, co oznacza jednoczesne zbieranie zapisów wyników

czynności wyznaczone zostały konkretne osoby. Te, upoważnione

pomiarów.

do pobierania prób postępują zgodnie z ustanowionym sposobem

Okazuje się, że często zaniedbywanym, a przy tym niezwykle istotnym elementem jest dobre zabezpieczanie pojemników z masą surowca, który

postępowania opisanym uprzednio w stosownej, zatwierdzonej procedurze. Podobnie w przypadku finalnego zwalniania wyrobu gotowego do

został częściowo użyty oraz materiałów opakowaniowych w opakowaniach

wysyłki należy wyraźnie określić kto dysponuje prawem do decyzji i na

zbiorczych, które zostały już częściowo wykorzystane. Należy więc

jakiej podstawie ją podejmuje.

zadbać, aby personel zawsze dysponował odpowiednimi narzędziami niezbędnymi do zamykania czy oklejania. Standardowo w procesach magazynowania stosowana jest zasada

Audyty wewnętrzne Audyty wewnętrzne to specyficzne narzędzie spełniające ważną

FIFO (first in first out). W niektórych przypadkach należałoby jednak

funkcję. Służą one bowiem do weryfikacji funkcjonowania dobrych

rozważyć czy bardziej korzystna i skuteczna nie okazałaby się metoda

praktyk produkcyjnych w przedsiębiorstwie. Przeprowadzane są one

FEFO (first expired first out).

przez specjalnie wyznaczonych pracowników, przeszkolonych zarówno w

Materiały lub produkty odrzucone, wycofane lub zwrócone powinny

zakresie dobrych praktyk produkcyjnych, jak i audytowania. Co niezwykle

być przechowywane w osobnych, wyraźnie oznaczonych, wydzielonych

istotne, zadbać należy o wystarczającą ilość audytorów wewnętrznych tak,

strefach magazynów.

aby zapewnić niezależność audytora od weryfikowanego obszaru.

Laboratorium kontroli jakości

harmonogramu audytu, rokrocznie, w konkretnych obszarach. Jeśli zachodzi

Standardowo każdy obszar audytuje się raz w roku. Normą jest ustalenie To dział niezwykle ważny, odpowiedzialny w firmie za wiele zadań.

taka potrzeba, przeprowadzone mogą zostać one poza planem, na żądanie.

Kontrola jakości nie ogranicza się bowiem jedynie do prac laboratoryjnych,

Podczas planowania należy wziąć pod uwagę specyfikę każdego obszaru.

ale obejmuje wszelkie decyzje dotyczące jakości produktu. To właśnie

Pomocą może być tutaj przykładowo konstrukcja odpowiedniej listy pytań.

laboratorium opracowuje i wdraża procedury kontroli jakości, przechowuje

Owocem przeprowadzonych audytów są odpowiednie zapisy,

próby archiwalne, monitoruje środowisko produkcji. Głównym celem

sporządzone w postaci raportu lub listy wykrytych nieprawidłowości wraz

kontroli jest zapewnienie, iż żadne materiały nie są zwalniane do użycia,

z ich opisem i propozycją działań korygujących. Wszystkie obserwacje

a produkty nie zostają zwalniane do wysyłki, jeśli ich jakość nie spełnia

płynące z audytu winny być komunikowane odpowiedniemu kierownictwu.

wystarczających kryteriów.

Wycofanie Norma EN ISO 22716 nakazuje ustanowić postępowanie w przypadku gdy koniecznym okaże się wycofanie wyrobu z rynku. Należy przede wszystkim określić osoby odpowiedzialne za podjęcie decyzji o wycofaniu oraz za dalsze związane z tym obowiązki (monitorowanie przebiegu wycofania, wskazanie i podjęcie działań korygujących, powiadomienie odpowiednich władz). Proces ten należy poddawać okresowej ocenie.

Dobre Praktyki Produkcji Jak się okazuje, firmy często nie mają świadomości własnego Laboratorium winno więc stosować badania, dające pewność

potencjału, pozwalającego na sprawne wdrożenie systemu. Tymczasem,

potwierdzenia jakości i wykrycia ewentualnych nieprawidłowości.

wdrożenie normy choć wymaga zaangażowania i determinacji, przynosi

Konieczne jest zdefiniowanie, czyli opisanie i zatwierdzenie metodyki.

ze sobą wiele zasadniczych korzyści. Jednocześnie, potwierdzenie

Laboratoria stosują do badań powszechnie dostępne i opisane metody,

istniejących standardów dzięki uzyskanym certyfikatom, staje się

jak również te, stworzone samodzielnie, a wynikające z doświadczenia

wizytówką firmy – będącą obiektywnym dowodem troski o dobro klienta

sposoby postępowania dostosowane do specyfiki produkcji i produktu.

i projakościowych starań, które w oczach klientów i biznesowych

Przykładem może być tutaj badanie stabilności masy produktu. Sposoby

partnerów, mają przecież ogromne znaczenie.

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

36 | surowce

Badania jakościowe surowców kosmetycznych, wyznaczone trendy i procedury badawcze mgr inż. Alina Bazan Zakład Doświadczalny Organika

dr hab. inż. Anita Przepiórkowska Politechnika Łódzka, Instytut Polimerów i Barwników

W dzisiejszych czasach, świat przemysłu kosmetycznego oparty jest na produktach, które w swoim składzie zawierają składniki wysokiej jakości, pochodzące z najwyższej półki dostępnych surowców na rynku kosmetycznym. To im przypisana jest sprawdzona jakość potwierdzona wynikami badań, które niewątpliwie świadczą o wysokiej jakości produktu finalnego. Wyniki te zestawione są w świadectwach jakości lub innych dokumentach potwierdzających najwyższą jakość produktów.

Podstawowym wyznacznikiem, który określa kierunki rozwoju jakości składu kosmetyków jest niewątpliwie opinia konsumenta, który jest najlepszym opiniodawcom i wyznacznikiem trendów, w kierunku jakości produktów kosmetycznych jako potencjalny użytkownik. To właśnie klient zaczyna dokonywać analizy, porównań poszczególnych składników, skuteczności ich działania, co prowadzi do wzrostu popytu na konkretne produkty kosmetyczne. Zmusza to równocześnie producentów do pozyskiwania coraz lepszych produktów opartych na sprawdzonych, wysoce wyselekcjonowanych surowcach. Badania składników kosmetycznych jak i gotowych produktów wymagają kilku etapów, które potwierdzają bezpieczeństwo użytkowania i skuteczność w działaniu w produkcie końcowym. W niniejszym artykule zostaną przedstawione główne aspekty badań jakości surowców kosmetycznych, które opisuje Farmakopea Polska. Stanowią one wyznacznik w pracy wielu firm i Instytutów Badawczych przy tworzeniu receptur kosmetycznych. Definicja surowców do produkcji gotowych produktów kosmetycznych została zaczerpnięta z Ustawy o kosmetykach z 30 marca1.

Składnikiem kosmetycznym jest substancja chemiczna, produkt syntetyczny lub pochodzenia naturalnego stosowany w procesie wytwarzania produktów kosmetycznych.

Producent ma za zadanie przeprowadzić serię wielu badań surowców kosmetycznych w trakcie produkcji jak i po jej zakończeniu przed włączeniem produktu do sprzedaży. Chemiczne i fizyczne właściwości składników kosmetycznych stanowią kluczowe o nich informacje. Zgodnie z uzgodnieniami SCCNFP (Scientific Committee on Cosmetic products and Non-Food Products intended for consumers), podstawowe wymagania specyfikacji surowców kosmetycznych obejmują: • skład chemiczny, • masę cząsteczkową każdego składnika, • postać fizyczną (ciało stałe, płyn, gaz), • czystość chemiczną, • charakterystykę zanieczyszczeń lub substancji im towarzyszących, • rozpuszczalność składników, • właściwości organoleptyczne (kolor, zapach, smak) Do najważniejszej grupy parametrów określających fizyczne i chemiczne właściwości substancji należą: Temperatura topnienia substancji, przejście substancji ze stanu stałego w stan ciekły2. Pomiaru temperatury topnienia dokonuje się w zależności od rodzaju substancji. Do wyznaczenia tego parametru substancję należy sproszkować. Stosuje się tutaj aparaty grzewcze, typu stolik Kohlera czy aparat Boetiusa oraz aparaty, służące do oznaczania temperatury topnienia substancji w kapilarach. W momencie, kiedy mamy do czynienia z substancjami w postaci

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

37 tłuszczów, w tym kwasy tłuszczowe, parafina, wosk, pomiaru dokonuje

Współczynnik załamania światła, w badaniach tych wykorzystuje

się w otwartej kapilarze (średnicy wewnętrznej ok. 1 mm i długości

się zjawisko załamania promienia świetlnego na granicy dwóch ośrodków,

8 cm), napełniając ją na wysokość około 1 cm i ogrzewając na łaźni

wynikającego z różnych szybkości rozchodzenia się światła w obu

wodnej z szybkością 1°C/1 min. Za temperaturę topnienia uważa

ośrodkach. Pomiaru dokonuje się przy zastosowaniu urządzeń typu

się temperaturę, przy której substancja przechodząc w stan ciekły

Abbego w temperaturze 20°C, w świetle polichromatycznym. Zależność

zaczyna podnosić się w kapilarze.

między współczynnikiem załamania światła roztworu, a stężeniem

Gęstość, pomiaru gęstości badanej substancji dokonuje się w piknometrach (ciała stałe lub ciecze), wadze hydrostatycznej (ciała stałe)

rozpuszczonej substancji można wykorzystać do oznaczania zawartości tej substancji.

w hydrometrze (ciecze) lub cyfrowym gęstościomierzu oscylacyjnym

Czystość chemiczna, jest bardzo ważnym aspektem podczas

(ciecze i gazy) w temperaturze 20°C. Gęstość wosków lub tworzyw

badania surowców kosmetycznych i decyduje o późniejszej jakości

sztucznych oblicza się ze stosunku masy próbki do masy cieczy

produktu. Zanieczyszczenia powinny być rozpatrywane pod względem

immersyjnej wypartej przez próbkę.

bezpieczeństwa późniejszych wyrobów i powinny obejmować, klasyfikację

Cechy budowy anatomicznej, parametr niezbędny do identyfikacji

i identyfikację, sposoby specyfikacji zanieczyszczeń i dyskusję procedur

składników pochodzenia naturalnego (roślinnego lub zwierzęcego).

analitycznych. Pewność, że dany surowiec jest czysty pod względem

Oceniany na podstawie analizy mikroskopowej lub organoleptycznej.

przeprowadzonych badań jest gwarancją do zastosowania go przy

W momencie analizy skrobi kukurydzianej, pszennej czy ziemniaczanej

tworzeniu receptur kosmetycznych. Zanieczyszczenia w surowcu na

polega on na ocenie kształtu, wielkości i cech charakterystycznych ziaren.

poziomie ≥ 0,1 % powinny być zidentyfikowane poprzez określenie

Lepkość, właściwość cieczy i ciał stałych związana z występowaniem

ich struktury chemicznej. Nie jest wymagane zidentyfikowanie

w nich tarcia wewnętrznego. Jest cechą charakteryzującą jakościowo

zanieczyszczeń na poziomie < 0,1%, ale dotyczy to tych zanieczyszczeń,

ciecze jednorodne oraz roztwory rozcieńczone stanowiące układy

które nie wykazują działania toksycznego dla zdrowia człowieka.

newtonowskie, których lepkość zależna jest od temperatury i ciśnienia.

Poziom zanieczyszczeń surowców ustala się porównując wynik próby

Pomiar lepkości wykonuje się w lepkościomierzach (wiskozymetrach)

badanej z roztworami wzorcowymi lub próbami kontrolnymi. Do oceny

kapilarnych (Ostwalda lub Ubbelohde’a), kulkowych (Hoepplera) lub

zanieczyszczeń specyficznych powszechnie stosowanie są metody

rotacyjnych. Lepkościomierze obrotowe stosuje się do pomiaru lepkości

chromatograficzne (TLC, HPLC, GC).

układów dyspersyjnych odznaczających się tzw. lepkością strukturalną, 3

np. podłoży maściowych .

Surowce stosowane do produktów kosmetycznych używanych przez liczne grono odbiorców od noworodków po wiek dojrzały zarówno REKLAMA

38 | surowce

przez kobiety jak i mężczyzn powinny spełniać określone normy jakości.

opakowaniu będzie umieszczona data przydatności najczęściej w postaci

Kosmetyk, jako niezwykle złożony układ fizykochemiczny, podlega ciągłym

miesiąc/ rok (np. 11/2011) z zapisem „najlepiej zużyć przed końcem”.

zmianom spowodowanych wpływem czynników zewnętrznych: wilgoć,

Natomiast, jeżeli po serii badań kosmetyk zachowuje trwałość powyżej

temperatura, światło, dlatego też metody analityczne stosowane

30 miesięcy, data przydatności nie będzie podana, natomiast na

w badaniach surowców jak i gotowego produktu muszą gwarantować,

opakowaniu pojawi się symbol „Otwartego słoika” z literą M. Oznacza to,

że produkt i jego skład nie ulegnie zmianie. Dlatego też przeprowadza się

że okres trwałości kosmetyku wraz z jego substancjami aktywnymi liczymy

serię badań stabilności surowców kosmetycznych w gotowych produktach

od momentu jego pierwszego użycia i trwa on tyle miesięcy, ile wynosi

w opakowaniach handlowych i szklanych. Polega on na przechowywaniu

liczba umieszczona obok lub w środku tego symbolu.

kosmetyku w temperaturze 45°C przez okres 90 dni. Jeżeli po tym czasie

Przedstawiony przegląd badań jakościowych surowców

produkt i jego składniki nie wykazują widocznej degradacji, produkt jest

kosmetycznych to tylko część wybranych zagadnień z grona

przydatny do użycia przynajmniej przez dwa lata.

procedur, które opisuje Farmakopea Polska. Bardzo istotne jest,

Typowe testy stabilności przeprowadzone na preparatach kosmetycznych zestawiono w Tabeli 1.

aby powyższe procedury zostały wdrożone i przestrzegane przez dzisiejsze koncerny kosmetyczne, co zapewne przyczyni się do efektywniejszej pracy laboratoriów i Instytutów Badawczych, a co za

Warunki przechowywania

Czas

90 dni

120 dni

20 C

2 lata

45 C 37 C 4C - 10 C ÷ 20 C

5 cykli (24 h w każdej temperaturze)

Ekspozycja na słońce

3 miesiące

Tab. 1. Badanie stabilności produktów kosmetycznych

tym idzie bezpieczeństwo i troska o potencjalnych odbiorców czyli nas konsumentów będzie zapewniona. Należy jednak pamiętać, że odpowiedni dobór sprawdzonych surowców jest szansą na otrzymanie produktów o wysokiej jakości, sprawdzonym działaniu, co zagwarantuje zaufanie klientów i wylansowanie marki danego produktu na rynku krajowym i zagranicznym.

Dom Organizatora, Toruń 2009r.

Jakość stosowanych surowców kosmetycznych daje nam gwarancję w późniejszym przechowywaniu i stabilności produktu. W zależności od

Farmakopea Polska – wyd. V, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 1990

okresu trwałości surowców i późniejszych wynikach badań stabilności gotowych wyrobów, kosmetyki są znakowane na dwa różne sposoby.

B. Kurzępa, Ustawa o kosmetykach z komentarzem,

I. Musialska, A. Sobczak, Ocena jakości surowców i produktów

Jeżeli kosmetyk po przejściu szeregu badań jakościowych w tym również

kosmetycznych”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego,

testów stabilności zachowuje trwałość krótszą niż 30 miesięcy na

Poznań, 2009.

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Zapraszamy do promocji na łamach kwartalnika

Reklama w magazynie „Świat Przemysłu Kosmetycznego” I strona okładki – 4 000 zł

Reklama w formacie 2/3 A4 – 2 000 zł

II lub III strona okładki – 3 000 zł

Reklama w formacie 1/2 A4 – 1 600 zł

Reklama w formacie A4 – 2 500 zł

Reklama w formacie 1/3 A4 – 1 300 zł

Artykuł sponsorowany – 1 700 zł

Reklama w formacie 1/4 A4 – 1 000 zł

(cena netto, nie zawiera 23% VAT) Istnieje możliwość negocjacji cen.

Wszystkie wydania czasopisma publikowane są również w wersji elektronicznej, dostępnej w formacie pdf na naszym portalu kosmetycznym: www.KOSMETYKA.farmacom.com.pl

Plan wydań w roku 2012 Wydanie

Termin zamknięcia numeru

Termin wydania

Dodatkowa dystrybucja na: 9 – 12 III – Cosmoprof Worldwide, Bolonia

1/12 Wydanie polsko-angielskie

10 lutego

1 marca

9 – 12 III – Cosmopack, Bolonia 14 – 15 III – Packaging Innovations, Warszawa 28 – 30 III – Eurolab 2012, Warszawa

2/12 Wydanie polskie

15 maja

1 czerwca

4 Kongres Świata Przemysłu Farmaceutycznego – maj-czerwiec 3 Kongres Świata Przemysłu Kosmetycznego – październik

3/12 Wydanie Kongresowe

20 sierpnia

10 września

8 – 11 X – Taropak, Poznań 24 – 26 X – ExpoLAB 2012, Sosnowiec

4/12 Wydanie polskie

15 listopada

1 grudnia

NOWY PORTAL KOSMETYCZNY www.kosmetyka.farmacom.com.pl

40 | surowce

Kwasy organiczne w przemyśle kosmetycznym – produkcja biotechnologiczna i zastosowanie. mgr MONIKA BLEZIEŃ-RUSZAJ Specjalista ds. ochrony środowiska, biotechnolog

Produkcję kosmetyków można mianować już na czasy starożytne. W tamtych czasach zaczęto stosować naturalne składniki, pozyskiwać komponenty, z których produkowano ówczesne kosmetyki, nie do końca zdając sobie sprawę, że to początki kosmetologii.

W ostatnich wiekach preparaty kosmetyczne bardziej bądź mniej

Niektóre z nich mają tak duże stężenie, że mogą być stosowane tylko

stosowane były przez ludzi w celu zarówno upiększania jak i pielęgnacji

i wyłącznie w preparatach kosmetycznych wykorzystywanych

bądź higieny ciała. Należy sobie uzmysłowić, że dopiero ostatnie stulecia,

w kosmetyce profesjonalnej, bądź w medycynie estetycznej (preparaty

w których to nastąpił rozwój chemii, mikrobiologii i biochemii nadał

te mogą być używane tylko w gabinetach kosmetycznych lub medycznych

szybkości procesom pozyskiwania produktów kosmetycznych, a co

przez dobrze wykwalifikowany personel).

z a tym idzie rozwój kosmetologii.

Zajmując się kwasami organicznymi należy pamiętać, że zawierają one w swojej budowie cząsteczkę – grupę hydroksylową – COOH. Wszystkie

Sięgając po kosmetyki – szczególnie te naturalne – należy pamiętać, że większość z nich jest oparta na kwasach organicznych.

przedstawione powyżej kwasy są zaliczane do związków pochodzenia naturalnego. Pamiętać należy, że pomimo iż w nazwie niektórych z nich istnieje synonim „kwasy owocowe” można znaleźć je również

Kwasy organiczne w kosmetykach

w warzywach, trzcinie cukrowej bądź kwaśnym mleku.

Najczęściej stosowane w preparatach kosmetycznych kwasy organiczne to: kwas hialuronowy, kwas glikolowy, kwas cytrynowy, kwas winowy, kwas octowy, kwas mlekowy, kwas fumarowy i kwas glukonowy. Kwasy te są otrzymywane naturalnie – z ekstraktów roślinnych bądź syntetycznie – metodami biotechnologicznymi. Preparaty kosmetyczne często oparte są o kwasy organiczne, których

Produkcja oraz zastosowanie niektórych kwasów organicznych Jedną z metod pozyskiwania kwasów organicznych jest ekstrakcja odpowiednimi rozpuszczalnikami świeżych, szczególnie niedojrzałych, kwaśnych owoców (jabłka, winogrona, grejpfruty, cytryny), które

znaczenie dla naszej skóry jest nieocenione. Większość z nich chroni

są najlepszym źródłem do pozyskiwania ww. kwasów. W czasach

skórę przed starzeniem, przyspiesza procesy regeneracji po oparzeniach

rozwoju przemysłu kosmetycznego na dużą skalę i coraz większego

słonecznych, ma właściwości złuszczające martwy naskórek pomagając

zapotrzebowania na kwasy organiczne w kosmetologii, związki te

w ten sposób wyłonić się zdrowej skórze.

pozyskuje się często na drodze reakcji chemicznych lub metodami

Nie wszystkie kwasy organiczne mogą być jednak stosowane w preparatach kosmetycznych do użytku codziennego.

4/2011

biotechnologicznymi przy współudziale mikroorganizmów. Preparaty kosmetyczne oparte na kwasach organicznych w ostatnich czasach są

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

Najczęściej wykorzystywanymi surowcami do produkcji kwasu cytrynowego są melasa, otręby, wytłoki buraczane, trzcinowe, z jabłek, winogron, pomarańczy.

coraz większą grupą produktów, o bardzo szerokim spektrum działania

poddawany jest procesom filtracji, ekstrakcji i uzyskiwana jest sól sodowa

w kosmetologii, farmakologii i medycynie estetycznej.

kwasu hialuronowego. Najczęściej kwas hialuronowy pozyskiwany jest

Synteza kwasów organicznych przy zastosowaniu drobnoustrojów

z ziaren pszenicy oraz z mikroalg.

następuje w wyniku tzw. fermentacji oksydatywnej, czyli utleniania

Kwas hialuronowy w przemyśle kosmetycznym stosowany jest

częściowego. Kwasy, które powstają jako produkty końcowe ww.

w preparatach o działaniu nawilżającym oraz wygładzającym, często

fermentacji to kwas octowy, cytrynowy, fumarowy, mlekowy, a także

stosowany w płynach micelarnych, kremach oraz w preparatach do

glukonowy.

zabiegów stosowanych w gabinetach kosmetycznych. Preparaty

Mikrobiologiczna synteza produktów powstających dzięki drobnoustrojom tlenowym zajmuje dominujące miejsce w przemyśle

z kwasem hialuronowym przyspieszają proces gojenia się ran oraz zapobiegają powstawaniu blizn.

m.in. kosmetycznym. Warto wiedzieć, że przy zastosowaniu metod współczesnej biotechnologii, do produkcji kwasów wykorzystuje się drobnoustroje modyfikowane genetycznie, które posiadają zdolność do syntezy nowych metabolitów, produktów wtórnych jak również białek obcych.

Kwas hialuronowy Najpopularniejszy w ostatnich czasach kosmetyczny kwas to kwas hialuronowy. Jest on bezbarwny, płynny i szklisty. Jego nazwa wywodzi się od greckiego hyalos (szkło). Pozyskiwanie kwasu hialuronowego metodami biotechnologicznymi

Rys. 1. Struktura kwasu hialuronowego

opiera się na metodach jego syntezy. Produkcja odbywa się poprzez fermentację bakterii z rodzaju Streptococcus. Występujące w środowisku naturalnym Streptococcus equinus poddano modyfikacji genetycznej

Kwas cytrynowy Kwas cytrynowy w warunkach naturalnych nie jest wydzielany

tak, że ich metabolizm prowadzi do wytworzenia kwasu hialuronowego.

w dużych ilościach, ale wystarczy już popracować nad procesami

Proces fermentacji odbywa się w warunkach niedoboru tlenu, następnie

technologicznymi i wykorzystać sprawdzone szczepy grzybów

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

42 | surowce mikrosporowych takich jak Penicillium, Aspergillus niger bądź

kwasu cytrynowego są preparaty o działaniu wybielającym –

Trihoderma viridae, aby produkcja kwasu cytrynowego osiągnęła

rozjaśniającym cerę.

zadowalające ilości. Najczęściej wykorzystywanymi surowcami do produkcji kwasu cytrynowego są melasa, otręby, wytłoki buraczane, trzcinowe, z jabłek, winogron, pomarańczy. Do produkcji stosowane są 3 metody hodowlane: • LFS (liquid surface fermentation) – metoda powierzchniowa – to klasyczna metoda produkcji kwasu cytrynowego. Polega ona na hodowli grzybów na powierzchni ciekłej pożywki. Końcowe stężenie kwasu cytrynowego to 200 – 250 kg/m

Rys. 3. Struktura kwasu cytrynowego

• SmF (submerged fermentation) – metoda wgłębna - polega na zastosowaniu zarówno fermentatarów zbiornikowych z mieszadłem (tradycyjnych) jak i fermentataorów kolumnowych. Końcowe stężenie kwasu cytrynowego w tej metodzie wynosi ok. 0,5 – 1 kg/m * h • SSF (solid state fermentation) – metoda na podłożach stałych 3

– najczęściej stosowana do pozyskiwania kwasu cytrynowego dla przemysłu spożywczego.

Kwas octowy Kwas octowy powstaje na drodze fermentacji. Bakterie należące do rodzaju Acetobacter lub Gluconobacter syntetyzują kwas przez częściowe utlenienie cukrów bądź alkoholi. W przemianie alkoholu do kwasu octowego biorą udział enzymy – dehydrogenazy alkoholowe. Podstawowym parametrem do prawidłowej fermentacji octowej jest odpowiednia ilość powietrza. Tradycyjne jak i współczesne technologie produkcji kwasu octowego muszą zapewniać stały kontakt bakterii oraz pożywki z tlenem. Najstarsza i najbardziej powszechna jest produkcja kwasu octowego z wina.

Rys. 2. Schemat powstawania kwasu cytrynowego

Kwas cytrynowy w przemyśle kosmetycznym stosowany jest jako składnik preparatów kosmetycznych o działaniu odkażającym i ściągającym; w płynach do płukania ust, jest składnikiem płynów do

Najstarszą i najbardziej powszechną produkcją kwasu octowego jest produkcja z wina

włosów oraz płynów przeciwpotnych. Najczęstszym zastosowaniem

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

surowce | 43 Kwas mlekowy Do pozyskiwania kwasu mlekowego metodami biotechnologicznymi stosuje się bakterie z rodzaju Lactobacillus delbrueckii ssp. o wydajności ok. 95% oraz grzyby Rhizopus oryzae - wydajność ok. 70%. Surowcami do produkcji kwasu mlekowego przez wyżej wymienione mikroorganizmy są najczęściej glukoza, laktoza, sacharoza, melasa, hydrolizaty skrobiowe bądź serwatka.

Rys. 5. Schemat powstawania kwasu mlekowego Rys. 4. Schemat powstawania kwasu octowego

Do najważniejszych zalet kwasu mlekowego należą – właściwości

Kwas octowy w przemyśle kosmetycznym wykorzystywany jest w

prebiotyczne, ma zastosowanie, jako środek bakteriobójczy i

preparatach dermatologicznych. Używany jest również w płukankach

przeciwgrzybiczny, bardzo pozytywnie wpływa na kondycje skóry m.in.

i wodach toaletowych (produkcja substancji zapachowych), oraz w

normalizuje proces złuszczania naskórka, bardzo dobrze nawilża, używany

zmywaczach i lakierach do paznokci.

w preparatach stosowanych do bioliﬂingu skóry. REKLAMA

JARS Sp. z o.o. Polskie Laboratoria Analityczne mikrobiologia - fizykochemia - sensoryka

Dla przemysłu kosmetycznego oferujemy: Testy obciążeniowe: - testy konserwacji - Koko-test

Podstawowe badania fizykochemiczne: - gęstość, pH, sucha masa, zawartość chlorków

Badania mikrobiologiczne: - ogólna liczba drobnoustrojów - bakterie tlenowe mezofilne - liczba drożdży i pleśni - liczba i obecność Candida albicans - liczba i obecność Staphylococcus aureus - liczba i obecność Pseudomonas aeruginosa

Badania sensoryczne: - ocena sensoryczna metodą parzystą - ocena sensoryczna metodą trójkątową

Badanie opakowań

Laboratoria objęte są Systemem Zarządzania wg PN-EN ISO/IEN 17025:2005 potwierdzonym certyfikatem akredytacji PCA Nr AB 1095

JARS Sp. z o.o.

ŁAJSKI, ul. Kościelna 2a, 05-119 Legionowo tel. 22 783 17 34 fax 22 357 83 13 biuro@jars.pl

www.jars.pl

Filia Południe

ul. Józefowska 5, 40-144 Katowice

tel. 32 600 01 03, tel. kom. 608 468 600 srodowisko@jars.pl

Posiadamy biura handlowe w Łodzi, Szczecinie, Lublinie, Poznaniu i Nowym Sączu

44 | surowce

Najważniejszą zaletą kwasu mlekowego jest biozgodność – kwas mlekowy – a właściwie mleczan sodu, powstający w trakcie

• Odżywki i szampony do włosów, toniki i balsamy do ciała, preparaty do higieny intymnej, oraz kremy na podłożu eucerynowym

produkcji biotechnologicznej kwasu, jest środkiem silnie nawilżającym. Kwas mlekowy (mleczany – 12%) jest składnikiem NMF (naturalnego czynnika nawilżającego). NMF można zaobserwować w warstwie rogowej naskórka, czynnik ten odpowiedzialny jest przede wszystkim za stopień nawilżenia skóry. NMF jest złożoną mieszaniną wielu substancji hydrofilowych. Kwas mlekowy zawarty w preparatach kosmetycznych ma bardzo duże zdolności do wiązania wody, do głębokiego wnikania w naskórek, a przez

Rys. 6. Struktura kwasu mlekowego

to wykazuje bardzo duże właściwości wzmacniające strukturę kolagenową skóry właściwej.

Kwas fumarowy Kwas fumarowy powstaje na drodze syntezy przy udziale grzybów

Zastosowanie kwasu mlekowego w przemyśle kosmetycznym:

strzępkowych Rhizopus arrhizus. Kwas ten wydzielany jest z cieczy

• 1% roztwór kwasu mlekowego – wody toaletowe, kremy o działaniu

pofermentacyjnej w postaci soli i oczyszczany na drodze filtracji lub

rozjaśniającym, preparaty stosowane w okładach do złuszczania

wirowania, następnie przechodzi krystalizację i zostaje poddany

naskórka, maseczki

chromatografii jonowymiennej. Po cyklu procesów biologiczno

• Roztwory stężone 5 – 20 % - zabiegi kosmetyczne m.in. usuwanie brodawek, odcisków, piegów i złuszczania skóry

4/2011

chemicznych otrzymujemy czysty kwas fumarowy. Kwas ten najczęściej stosowany jest w preparatach złuszczających.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

surowce | 45

Kwas glukonowy

Zapotrzebowanie na kwasy organiczne otrzymywane przy

Kwas glukonowy powstaje na drodze syntezy przy udziale grzybów

pomocy mikroorganizmów z roku na rok będzie wzrastało. Przemysł

strzępkowych Aspergillus niger oraz bakterii z rodzaju Gluconobacterium

kosmetyczny bazuje coraz częściej na kwasach pozyskiwanych tymi

i Pseudomonas. Substancjami wchodzącymi w skład pożywki są m.in.

metodami. Wiadomo, że dążenie społeczeństwa do ograniczenia

glukoza lub hydrolizat skrobi. Optymalne warunki procesu to temperatura

chemii w przemyśle będzie dodatkowym bodźcem do wykorzystania

30 - 32°C; pH w granicach 6 – 6,5; należy pamiętać o odpowiednim

bardziej naturalnych – opartych na mikroorganizmach metod

napowietrzaniu przez ciągłe mieszanie.

pozyskiwania surowców.

Kwas glukonowy ma zastosowanie w preparatach kosmetycznych opóźniających procesy starzenia skóry, nawilżających i przeciwtrą-dzikowych. Dodatkowo zastosowanie kwasu glukonowego jako składnika kosmetyku wspomaga leczenie trądziku, poprzez zmniejszanie wydzielania łoju, jak również ma właściwości antyoksydacyjne. Zalety stosowania preparatów kosmetycznych opartych na kwasach organicznych:

Literatura

• Złuszczanie martwych komórek warstwy rogowej naskórka; zabieg

[1] Schlegel H.S.; (2004) „ Mikrobiologia ogólna”.

ten poprawia strukturę i koloryt cery, skóra jest pełna blasku, jędrna i miękka • Zwiększanie skuteczności stosowanych preparatów pielęgnacyjnych • Zapewnienie nawilżenia skóry • Redukcja niewielkich przebarwień, oparzeń a także blizn

[2] Z. Libudzisz, K. Kowal, Z. Żakowska ; (2009) „ Mikrobiologia. techniczna. Tom II. Mikroorganizmy w biotechnologii, ochronie środowiska i produkcji żywności”. [3] Bednarski W., Fiedurek J..; (2007) „ Podstawy biotechnologii przemysłowej”.

• Działanie rozjaśniające

[4] Brud W.S.; Glinka R.; (2001) „ Technologia kosmetyków”.

• Spłycenie zmarszczek powierzchniowych

[5] Malinka W.; (1999) „ Zarys chemii kosmetycznej”.

• Wzmacnianie struktury kolagenu i elastyny.

[6] Szewczyk K.W.; (1997) „ Technologia biochemiczna”. REKLAMA

46 | surowce

artykuł sponsorowany

Silikony

w kosmetyce kolorowej.

Trendy

Biesterfeld Chemia Specjalna

Obecnie wydaje się, że największy wpływ na rozwój sektora kosmetycznego ma starzejąca się populacja, która stanowi największy odsetek naszego społeczeństwa. Populacja wymagająca, mająca określone oczekiwania, nie tylko od produktów stosowanych do codziennej pielęgnacji, ale także od kosmetyków upiększających. Jako, że stanowi największą część konsumentów, narzuca w ich rozwoju określone kierunki. Aby sprostać wymaganiom społeczeństwa, które żyje w pośpiechu i ma coraz mniej czasu na wielostopniową pielęgnację skóry, coraz częściej opracowuje się produkty wielofunkcyjne, skierowane przede wszystkim na utrzymanie młodego wyglądu i pięknego efektu bez potrzeby dodatkowych poprawek w ciągu dnia. Szukamy produktów, które upiększają zgodnie z trendami sezonowymi i modowymi, są wygodne, bardzo przyjemne dla zmysłów, ale także redukują zmarszczki, nawilżają i chronią przed czynnikami zewnętrznymi. Od nowoczesnych kosmetyków dekoracyjnych oczekuje się przede wszystkim tego, aby upiększały naszą skórę przez cały dzień, rozwiązywały problemy (nadając równomierny i świeży koloryt, ukrywając

4/2011

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

47 niedoskonałości, etc), były wygodne i trwałe (około 30% kosmetyków

niwelując ich naturalną tłustość i kleistość. Dlatego też szeroka

kolorowych znajdujących się na rynku deklaruje efekt „long-lasting”).

gama elastomerów powiększyła się o kolejne produkty w połączeniu

Chcemy by kosmetyki do oczu błyszczały, odciągając uwagę od kurzych

z organicznymi nośnikami takie jak DC EL-8040 ID Silicone Organic

łapek i cieni, łatwo się nakładały i nie wymagały korekty, a szminki

Elastomer Blend czy DC EL-8052 IH Silicone Organic Elastomer Blend.

i błyszczyki dawały efekt pełnych i kuszących ust przez cały dzień, chroniąc je przed wysuszeniem. Wychodząc naprzeciw rynkowym trendom i oczekiwaniom, firma

Efekt „Long-Lasting” Mając na względzie wygodę i funkcjonalność kosmetyków kolorowych

Dow Corning stale opracowuje nowe produkty silikonowe, które pomagają

bardzo ważnym aspektem od zawsze pozostaje ich trwałość. Ponieważ

stworzyć nowoczesne, wydajne i bardzo nowatorskie receptury. Produkty

konsumenci wymagają, aby kosmetyki kolorowe utrzymywały się

wielofunkcyjne, o lepszej kompatybilności ze składnikami organicznymi,

na tyle długo by nie trzeba było robić poprawek w ciągu dnia, zarówno

nadające wyjątkową trwałość a przy tym zapewniające bardzo przyjemny

w przypadku make-upu czy szminki, oczekuje się by były nie tylko trwałe,

komfort użytkowania.

ale co równie ważne przyjemne w użytkowaniu.

Stosowanie silikonów w kosmetyce dekoracyjnej daje możliwość

Dlatego najnowsze woski silikonowe i żywice firmy Dow Corning

opracowania preparatów o aksamitnej aplikacji. Nietłustych i lekkich

zostały opracowane tak, aby przy maksymalnym komforcie użycia,

konsystencjach, które pozwalają oddychać skórze. Takich które

zachować jak najdłużej efekt makijażu na skórze.

przyspieszają wysychanie, poprawiają trwałość i mogą być podane naszemu klientowi w wielu atrakcyjnych i unikalnych formach.

Z pośród najnowszych preparatów, które idealnie spełniają wiele ról w jednej recepturze, pozwalając na osiągnięcie oczekiwanych efektów i stworzenie bardzo nowoczesnych preparatów, firma Dow Corning poleca

Emulgatory

woski i żywice silikonowe.

W sektorze makijażu twarzy a więc głownie make-upach

DC SW 8005 C30 Resin Wax, to unikalne połączenie wosku

mamy do wyboru szeroką gamę emulgatorów silikonowych,

o własnościach żywicy, które pozwala na otrzymanie receptury

pozwalających na opracowanie preparatów o różnych

o wyjątkowo trwałym efekcie na skórze. Nadaje produktom unikalną

konsystencjach, i przeznaczeniu. Od lekkich fluidów, nadających

strukturę, poprawia połysk i intensywność koloru.

równomierny koloryt i prawie niewidocznych na skórze, po odżywcze

Najnowsza żywica DC MQ-1640 przeznaczona do preparatów

emulsje do skóry dojrzałej, potrzebującej dodatkowej ochrony przed

typu long lasting to produkt stworzony przede wszystkim z myślą

wysuszeniem. Największa zaletą tworzenia make-upów silikonowych

o nowoczesnych i bardzo trwałych preparatach do makijażu.

jest ich wyjątkowa trwałość. Są odporne na ścieranie, nie brudzą

Polecany do szminek typu long lasting (nie tylko silikonowych!)

odzieży a także potrafią efektywnie redukować skutki nadmiernej

tworzy bardzo elastyczny film na powierzchni skóry, który jest odporny

produkcji sebum.

zarówno na działanie mechaniczne (ścieranie, rozciąganie) jak i fizyczne

Elastomery

pochodzące z pracy gruczołów skórnych. Poprawia połysk, intensywność

Jeśli chcemy osiągnąć wyjątkowe efekty sensoryczne i optyczne, możemy wybierać z ogromnej gamy elastomerów silikonowych.

koloru, nie klei się. A film, który tworzy nie jest okluzywny. Nowa generacja produktów silikonowych to preparaty tworzone

Ze względu na ich unikalną strukturę, możemy zaoferować najbardziej

z myślą o zmieniających sie potrzebach naszych klientów. Możliwości, jakie nam

preferowaną w makijażu twarzy, jedwabisto-aksamitną aplikację.

dają nie ograniczają się do jednej czy dwóch własności. Ich wielofunkcyjność i

Ale to nie koniec ich wielu zalet. Elastomery silikonowe mają własności

coraz szersza kompatybilność pozwala na tworzenie kosmetyków kolorowych

matujące, a ich lotne nośniki pomagają utrzymywać makijaż na swoim

spełniających nawet bardzo wysokie wymagania. Możemy tworzyć preparaty

miejscu przez cały dzień. Nowoczesna technologia pozwala nie tylko

o wysokiej jakości, trwałości a przy tym zapewnić, że ich stosowanie będzie

na ich łączenie z silikonami, ale także ze składnikami organicznymi,

oszczędzało czas i dawało wiele przyjemności użytkownikowi.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

48 | konferencje, targi, szkolenia

Maria Kubsz-Łatas

13-14 października w Poznaniu odbył się 2 Kongres Świata Przemysłu Kosmetycznego, którego Honorowym Gospodarzem była firma Nivea Polska, obchodząca w tym roku 100 lat istnienia! Uroczystość otworzyły instytucje, które objęły Patronat Merytoryczny, a także Heinz-Jürgen Stüting Prezes Nivea Polska, który opowiedział historię firmy.

Podczas dwóch dni trwania kongresu wygłoszono 14 referatów, które dotyczyły zagadnień naukowych, technicznych i prawnych związanych z przemysłem kosmetycznym. Uczestnikami Kongresu byli dyrektorzy ds. badań i rozwoju, specjaliści ds. utrzymania ruchu, technolodzy, szefowie działów kontroli i zapewnienia jakości, szefowie działów logistyki i zaopatrzenia w sumie ponad 150 osób reprezentujących wiodące zakłady kosmetyczne i firmy z otoczenia branży. Pierwszy dzień zakończony został uroczystą galą, na której rozlosowaliśmy nagrody ufundowane przez firmę Nivea oraz Wydawnictwo Farmacom, a całość została uwieńczona występem kabaretu. Heinz Juergen Stueting –

4/2011

General Manager

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

konferencje, targi, szkolenia | 49

Tematy jakie poruszono na kongresie: • „Reach – przemysł kosmetyczny – Ustawa o substancjach i mieszaninach” referat wygłosiła Monika Blezień – Ruszaj. • „Legislacja kosmetyczna w Komisji Europejskiej – najnowsze wyzwania i zagrożenia dla przemysłu kosmetycznego”, referat wygłosiła dr Anna Oborska z Polskiego Stowarzyszenia Producentów Kosmetyków i Środków Czystości. • „Ocenia bezpieczeństwa kosmetyków – europejskie wymogi prawne” – Agnieszka Nnolim • „Zarządzanie portfolio surowców w zmiennym otoczeniu prawnym wygłosiła Pani Ewa Starzyk z Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego Bill Treddenick – Gość Specjalny

• „O kosmetycznym potencjale piwa” – opowiedział prof. dr hab. Lucjusz Zaprutko Marcinkowskiego w Poznaniu • „Produkcja i zgodność bezpieczeństwa produktów i produktu ich zgodności. Praktyki i skutki dyrektyw UE w zakresie bezpieczeństwa” Bill Treddenick – Członek Zarządu Przemysłowego Komitetu Doradczego w Centrum Astbury na wydziale Biologii Molekularnej Uniwersytetu w Leeds, Dyrektor Operacyjny dla Lorien Engineering Solutions GOŚĆ SPECJALNY • „Higieniczne i bezstratne instalacje technologiczne do produkcji kosmetyków metodą szarżową” – Barbara Gołaska – Technical Manager – Beiersdorf Manufacturing Poznań • „Jakość mikrobiologiczna kosmetyków – ISO 29621: 2010” – Agnieszka Nnolim • „Nowoczesne techniki badawcze w analizie kosmetycznej” – prof. UAM dr hab. Izabela Nowak • „Trendy innowacyjne w opakowaniach produktów kosmetycznych” – dr inż. Magdalena Ankiel Homa – Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu – Wydział Towaroznawstwa • „Wpływ trendów na design opakowań kosmetycznych” – Magdalena Sobińska – Szef Pracowni Projektowej w Laboratorium Kosmetycznym Dr Irena Eris • „Opakowania w branży kosmetycznej, klasyfikacja i ocena jakościowa” – Radosław Kochański – Pełnomocnik Zarządu ds. Kierowania Systemem Jakości Heinz Glass Działdowo oraz Heinz Plastics • „AQL – Wszechstronna metoda kontroli jakości” – Barbara Kozielska – Kierownik Kontroli Jakości – Cezar S.A. • „Nowe rozwiązania e–gospodarki na rzecz usprawniania logistyki w branży kosmetycznej” – Anna Kosmacz-Chodorowska – Główny Specjalista – Instytut Logistyki i Magazynowania.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

4/2011

50 | konferencje, targi, szkolenia

Występ kabaretu Szarpanina

Bardzo ważną jak i niezwykle ciekawą częścią kongresu była

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

wycieczka do zakładu kosmetycznego Nivea Polska, gdzie uczestnicy mieli

• Instytut Logistyki i Magazynowania

okazję zobaczyć wydziały produkcyjne firmy.

• Instytut Medycyny Pracy

Patronat nad Kongresem Świata Przemysłu Kosmetycznego objęli:

Już dzisiaj zapraszamy na przyszłoroczną – trzecią edycję Kongresu

• Ministerstwo Gospodarki

Świata Przemysłu Kosmetycznego. Więcej szczegółów już wkrótce.

• Polski Związek Przemysłu Kosmetycznego

Zachęcamy również do wejścia na nasz nowy portal kosmetyczny www.

• Polskie Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Środków

farmacom.com.pl gdzie dostępne są wykłady merytoryczne jak też zdjęcia

Czystości

4/2011

z Kongresu.

e-w ydanie do pobrania na:

www.farmacom.com.pl

sterylizatory, sterylizatory, sterylizatory, sterylizatory, suszarnie, suszarnie, suszarnie, suszarnie, komory komory do do mycia mycia komory komory dodo mycia mycia i dezynfekcji i dezynfekcji i dezynfekcji i dezynfekcji szybkie szybkie i zwarte i zwarte maszyny maszyny szybkie szybkie i zwarte ikartoniarki zwarte maszyny maszyny blistrowe, blistrowe, kartoniarki blistrowe, blistrowe, kartoniarki kartoniarki

nalewaczki, nalewaczki, nalewaczki, nalewaczki, zamykarki zamykarki zamykarki zamykarki

saszetarki poziome i pionowe

mieszalniki mieszalniki mieszalniki mieszalniki homogenizacyjne, homogenizacyjne, homogenizacyjne, homogenizacyjne, reaktory reaktory procesowe procesowe reaktory reaktory procesowe procesowe

saszetarki saszetarki saszetarki saszetarki poziome poziome i pionowe i pionowe poziome poziome i pionowe i pionowe

"TRADE & CONSULT LTD. Sp. z o.o." Sp.k. ul. Kubickiego 9/6, 02-954 Warszawa, PL tel: 0048 22 885 28 11, 885 28 08, fax: 0048 22 642 34 98 info@tradeconsult.pl www.tradeconsult.pl

"TRADE "TRADE& &CONSULT CONSULTLTD. LTD.Sp. Sp.z zo.o." o.o."Sp.k. Sp.k. "TRADE "TRADE & &CONSULT CONSULT LTD. LTD.Sp. Sp. z zo.o." o.o."Sp.k. Sp.k. ul. ul. Kubickiego Kubickiego 9/6, 9/6,02-954 02-954 Warszawa, Warszawa, PL PL ul. Kubickiego 9/6, 02-954 Warszawa, PL ul. Kubickiego 9/6, 02-954 Warszawa, PL0048 tel: tel:0048 00482222885 885282811, 11,885 885282808, 08,fax: fax: 00482222642 64234349898 tel: 0048 22 885 28 11, 885 28 08, fax: 0048 22 642 tel: 0048 22 885 28 11, 885 28 08, fax: 0048 22 64234 3498 98 info@tradeconsult.pl info@tradeconsult.plwww.tradeconsult.pl www.tradeconsult.pl info@tradeconsult.pl info@tradeconsult.plwww.tradeconsult.pl www.tradeconsult.pl