Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ by 3 geniko lykeio galatsi

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-16

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

Έργο της Μαρίνας Παπασπύρου, από την ΄Εκθεση που έγινε στην γκαλερί Genesis

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Α’ ΟΜΑΔΑ: Παπασπύρος Αντώνης, Σαριτζιώτη Ελευθερία, Σκαρή Μαρία, Χανιώτη Γεωργία, Χατζηαντωνίου Κων/να, Χριστοδούλου Γιάννης Β’ ΟΜΑΔΑ: Μικέλη Βασιλική, Μπαρμπαρή Αριάδνη, Μπίφσα Μαρία, Μπόλος Βασίλης, Ντόβας Ηλίας Γ’ ΟΜΑΔΑ: Αλεξοπούλου Στέλα, Αλέστα Μαρία, Δάμε Χριστίνα, Δούλη Βασιλική, Κοντού Υακίνθη Δ’ ΟΜΑΔΑ: Δεσινιώτης Γεώργιος, Κουζή Ελευθερία, Τζιούτης Γρηγόρης, Τουμάση Ναταλία, Χαματάι Κατερίνα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Αγία Γραφή είναι το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο στον κόσμο. Σκοπός αυτής της ερευνητικής εργασίας είναι οι μαθητές: Να αναζητήσουν, να διαπιστώσουν και να καταγράψουν πόσο έχει επηρεάσει η Α. Γ. όλες τις πτυχές του πολιτισμού και ιδιαιτέρως όλες τις μορφές της τέχνης: ζωγραφική, σινεμά, θέατρο, αρχιτεκτονική, λογοτεχνία, ποίηση, μουσική. Στο Α’ Τετράμηνο ερευνήσαμε την επίδραση της Α. Γ. στη ζωγραφική και το σινεμά. Συγκεκριμένα αναζητήσαμε: 

Έργα ζωγραφικής και καλλιτέχνες εμπνευσμένα από ιστορίες της Α. Γ.



Κινηματογραφικές ταινίες που έχουν δραματοποιήσει ιστορίες της Γραφής ή ακόμα έχουν προσπαθήσει ν’ αμφισβητήσουν ή να διακωμωδήσουν πρόσωπα και γεγονότα που αναφέρονται σε αυτήν.



Με ποιο σκοπό και για ποιο λόγο κάποιοι καλλιτέχνες αντλούν υλικό από τη Γραφή. Αν αναπαράγουν απλώς τις ιστορίες της Αγ. Γραφής ή τις αποδίδουν μ’ ένα εντελώς δικό τους τρόπο, αν μένουν ουδέτεροι ή σχολιάζουν – αμφισβητούν τα πρόσωπα και τα μηνύματά της.



Αν εξακολουθεί και στην εποχή μας η Γραφή να είναι δημοφιλής, ν’ αποτελεί πηγή έμπνευσης και να έχει απήχηση στο ευρύ κοινό.



Ποιες αντιδράσεις μπορεί να έχουν προκληθεί από την εκκλησία, τους ειδήμονες, τους απλούς ανθρώπους.



Αν εμπνέει μόνο ανθρώπους προερχόμενους απ’ τον Δυτικό πολιτισμό ή και ανθρώπους σε άλλες περιοχές της γης.

Στο Β’ Τετράμηνο ερευνήσαμε την επίδραση της Α. Γ. στην αρχιτεκτονική των βυζαντινών ναών, στη λογοτεχνία, στην κλασική και στη σύγχρονη μουσική. Συγκεκριμένα αναζητήσαμε απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα: 

Η Α. Γ. από μόνη της αποτελεί κείμενο με λογοτεχνική αξία;



Ποια βιβλία της μπορούμε να «ξεχωρίσουμε» στον τομέα αυτό.



Ποια λογοτεχνικά έργα και συγγραφείς-ποιητές εμπνεύστηκαν από την Α. Γ.



Ποιοι συνθέτες της κλασσικής μουσικής έχουν εμπνευστεί από την Α. Γ. και ποια είναι τα σχετικά έργα τους.



Ποιοι σύγχρονοι- μοντέρνοι συνθέτες - ΄Ελληνες και ξένοι- έχουν δημιουργήσει ανάλογες συνθέσεις και ποιες είναι αυτές. Η ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Γ. ΙΩΣΗΦΙΔΟΥ

1η ΟΜΑΔΑ Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Κατά τη διάρκεια αυτού του τετραμήνου ασχοληθήκαμε με την εύρεση έργων ζωγραφικής εμπνευσμένα από την Αγία Γραφή. Μετά αναζητήσαμε πληροφορίες σχετικά με τους ζωγράφους, την εποχή την οποία τα συνέθεσαν και κάτω από τις συνθήκες από τις οποίες ζωγραφίστηκαν. Τέλος, ταξινομήσαμε τους πίνακες με βάση το πού ανήκουν, στην Παλαιά ή την Καινή Διαθήκη. Σας παραθέτουμε αντιπροσωπευτικά κάποιους από τους ζωγράφους και τους πίνακες τους οποίους ζωγράφισαν. Αντρέα Μαντένια: (1431-1506) ήταν Ιταλός ζωγράφος. Πίνακας: «Ο Χριστός στο Όρος Ελαιών». Σάντρο Μποτιτσέλι: (1445-1510) ήταν Ιταλός ζωγράφος. Πίνακες: «Η μυστική γέννηση», «Ευαγγελισμός Θεοτόκου».

Μιχαήλ Άγγελος: (1475-1564) ή Μικελάντζελο ντι Λοντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι ήταν γλύπτης, ζωγράφος , αρχιτέκτονας και ποιητής της Αναγέννησης. Πέθανε λέγοντας πως αφήνει "την ψυχή του στο Θεό, το σώμα του στη γη και τα υλικά αγαθά στους πιο κοντινούς συγγενείς". Πίνακες: «Η μεταστροφή του Αγίου Παύλου», «Ο κατακλυσμός», «Δευτέρα Παρουσία», «Το Προπατορικό αμάρτημα και η Έξωση», «Ο προφήτης Δανιήλ», «Ο προφήτης Ιερεμίας», «Ο προφήτης Ιωνάς», «Η Γένεση του Αδάμ».

Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΑΔΑΜ: Κεντρικές μορφές ο Θεός και ο Αδάμ. Δευτερεύοντες μορφές οι άγγελοι γύρω από το Θεό και μια γυναικεία μορφή στα δεξιά του Θεού. To κυριότερο στοιχείο είναι πως ο Θεός και ο Αδάμ έχουν το ίδιο μέγεθος. Προφανώς δεν θέλει να δείξει ότι ο Θεός είναι παντοδύναμος και οι άνθρωποι κατώτεροι. Ο Αδάμ ξαπλωμένος, μόλις που έχει δημιουργηθεί, χωρίς καμιά δυνατότητα δύναμης στην κίνηση του. Παρατηρούμε πως αν και πρωτόπλαστος και όχι γεννημένος από άνθρωπο, έχει ομφαλό στη κοιλιά του. Θεός: Είναι πολύ σπάνιο να απεικονίζουν τον Θεό. Συνήθως υπήρχε με τη μορφή ματιού σε κάποιες εικόνες. Πρωτότυπο στοιχείο είναι η απεικόνιση του Θεού σε ηλικιωμένη μορφή. Φαίνεται πολύ δυνατός, όμως στηρίζεται στις μορφές των αγγέλων. Μοιάζει αρκετά και με τις μορφές των θεών της αρχαίας Ελλάδας. Πολύ πιθανόν ο Μιχαήλ Άγγελος να είχε επηρεαστεί από εκείνη την εποχή . Το άγγιγμα του Θεού με τον άνθρωπο, όπου ο Θεός προφανώς δίνει ζωή και ενέργεια χωρίς να χρειαστεί να τον ακουμπήσει, υποδηλώνει την μοναδική σχέση αγάπης μεταξύ ανθρώπου και Θεού.

Τιτσιάνο: (1485/90-1576) διακρίθηκε σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, φιλοτεχνώντας προσωπογραφίες, αλληγορίες, θρησκευτικά, μυθολογικές και ιστορικές σκηνές. Η Εκκλησία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ζωή του καθώς ήταν ένας πιστός Καθολικός. Πίνακες: «Η Παναγία με το θείο Βρέφος και τον Άγιο Φραγκίσκο», «Ο θάνατος του Αγίου Πέτρου», «Ο Ιησούς κουβαλά τον Σταυρό», «Ο Ενταφιασμός του Χριστού», «Η Στέψη με Αγκάθια», «Η Ανάληψη της Παρθένου». Τιντορέτο: (πέθανε το 1594) έζησε και δημιούργησε στη Βενετία. Ζωγράφιζε κυρίως θρησκευτικά θέματα. Ο καλλιτέχνης έγινε ευρύτερα γνωστός για τους θρησκευτικού περιεχομένου πίνακές του. Το σημαντικότερό του έργο ήταν η «Σταύρωση» (1565). Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: (1541-1614) ήταν Έλληνας ζωγράφος, γλύπτης καθώς και αρχιτέκτονας της Ισπανικής Αναγέννησης. Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως αγιογράφος στην Κρήτη και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Εμπνεύστηκε από το Βυζάντιο, και έτσι άρχισε να ζωγραφίζει περισσότερο γεγονότα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Πήγαινε συνέχεια σε ναούς και μοναστήρια. Πίνακες: «Η Σταύρωση», «Η Στέψη της Παναγίας», «Η Αγία Οικογένεια», «Ο Απόστολος Παύλος», «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», «Η Ανάσταση του Χριστού», «Η Βάπτιση του Χριστού», «Η Κοίμηση της Θεοτόκου», «Προσκύνηση των Μάγων», «Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού», «Αποκαθήλωση», «Η Θεραπεία του Τυφλού», «Η Πεντηκοστή».

Καραβάτζιο: (1571-1610) ήταν Ιταλός ζωγράφος. Εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους θρησκευτικών σκηνών. Το έργο του Καραβάτζιο συχνά αντιμετωπίστηκε αρνητικά στην εποχή του, κυρίως λόγω του σκανδαλώδους τρόπου με τον οποίο αποτύπωνε τα θέματά του, ωστόσο ακόμα και οι επικριτές του αναγνώριζαν το ταλέντο του. Η φήμη που απέκτησε μέσα από αυτά τα έργα, είχε ως αποτέλεσμα να αναλάβει μία ακόμα σημαντική παραγγελία για ένα παρεκκλήσι στην εκκλησία Σάντα Μαρία ντελ Πόπολο. Το συμβόλαιο της συγκεκριμένης συμφωνίας, ανακαλύφθηκε το 1920 και αναφέρεται συνολικά σε δύο έργα που θα παρέδιδε ο Καραβάτζιο. Τα θέματα τους, του επιβλήθηκαν και περιλάμβαναν τη Σταύρωση του Αγίου Πέτρου και τη Μεταστροφή του Παύλου. Οι πρώτες εκδοχές των έργων απορρίφθηκαν, πιθανόν διότι θεωρήθηκαν προκλητικές, αλλά τελικά ο Καραβάτζιο παρέδωσε με καθυστέρηση τα έργα, σε μία μορφή που έγινε αποδεκτή. Πίνακες: «Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ», «Η Σαλώμη με το κεφάλι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου», «Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη», «Η προδοσία του Χριστού». Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς: (1577-1640) Οι πίνακες του χαρακτηρίζονται κυρίως από θέματα θρησκευτικού περιεχομένου ή εμπνευσμένα από τη μυθολογία. Ο πιο σημαντικός θρησκευτικός πίνακας του είναι «Το προσκύνημα των Μάγων». Άλλος γνωστός πίνακάς του είναι «Το προσκύνημα των βοσκών». Μπαρτολομέ Εστεμπάν Μουρίγιο: (1617-1682) ήταν Ισπανός ζωγράφος και γνωστός για τους πίνακες του με θρησκευτικό περιεχόμενο. Ένα από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά του έργα είναι «Η Παναγιά του Ροσάριο» το 1642. Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι ως μοντέλο για την «Παναγιά» του 1642 ο Μουρίγιο χρησιμοποίησε την μέλλουσα σύζυγο του. ΄Αλλοι πίνακες: «Ο Χριστός πριν τη Σταύρωση», «Η Βάπτιση του Χριστού». Πάμπλο Πικάσο: (1881-1973) ήταν Ισπανός ζωγράφος. Εμπνεύστηκε από τον El Greco και τα θρησκευτικά του έργα. Ο Πικάσο ως ζωγράφος, χαράκτης, γλύπτης και δραματουργός ήταν ιδιαίτερα πολύπλευρος. Η εφευρετικότητα και η ευχέρειά του για πειραματισμούς δυσχεραίνουν την κατάταξή του σε μια συγκεκριμένη καλλιτεχνική κατηγορία. Αν και οι συνεχείς μεταλλαγές του παρεξηγήθηκαν ως έλλειψη συνέπειας, ο Πικάσο θεωρείται ο πρόδρομος κι ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της ζωγραφικής του 20ου αιώνα. Πίνακας: «Η Σταύρωση»

Στη νεότερη εποχή υπήρξαν και υπάρχουν ΄Ελληνες ζωγράφοι οι οποίοι εμπνευσμένοι από την Αγία Γραφή δημιουργούν έργα με δικά τους μοντέρνα στοιχεία. Τέτοιοι καλλιτέχνες είναι ο Μποστ με το έργο του «Αδάμ κε Εύα στην Παράδησον» και ο Στέλιος Φαϊτάκης με το έργο του «Βαβέλ». 5

Επίσης ένας σπουδαίος Έλληνας ζωγράφος ο οποίος επηρεάστηκε έντονα από την Αγία Γραφή ήταν ο Κωνσταντίνος Παρθένης (1878-1967), με κορυφαίο θρησκευτικό έργο του την «Ανάσταση» και τον «Ευαγγελισμό», για τον οποίο πήρε το πρώτο βραβείο σε έκθεση θρησκευτικής τέχνης στο Παρίσι:

Παρατηρώντας το θέμα της Σταύρωσης κατά τη διάρκεια των αιώνων διαπιστώνουμε ότι όσο περνάνε τα χρόνια τόσο πιο μοντέρνα στοιχεία χρησιμοποιούν οι ζωγράφοι όπως ο Πωλ Γκωγκέν το 1889, ο Πικάσο το 1930 και ο Φράνσις Μπέικον το 1940. Αξίζει να αναφερθεί επίσης ο Σαλβαδόρ Νταλί με τις δύο Σταυρώσεις του, στις οποίες ο καλλιτέχνης βλέπει από μία διαφορετική οπτική γωνία το θέμα. Στη Σταύρωση του 1951 ο Νταλί απεικονίζει το Χριστό με τον Σταυρό να ανυψώνονται στον ουρανό και στη Σταύρωση του 1954 ο Νταλί χρησιμοποιεί γεωμετρικά σχήματα και κυβισμό.

Υπάρχουν και έργα τέχνης σχετικά με την Αγία Γραφή, με διάθεση διακωμώδησης ή κριτικής της ή αξιοποίησής της για κριτική της εποχής των καλλιτεχνών. Αναφέρουμε ενδεικτικά από δημοσίευση του BHmagazino την Κυριακή 5 Απριλίου 2015: 6

«...Οταν ο Ρόναλντ Χάρισον ζωγράφισε τον Χριστό μαύρο, το απαρτχάιντ βρισκόταν στο ζενίθ του. Ηταν το 1962 και ο δικός του Ιησούς δεν διέθετε ένα τυχαίο πρόσωπο αλλά εκείνο του Αλμπερτ Λουτούλι, προέδρου του παράνομου Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (είχε κηρυχθεί εκτός νόμου από την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής), στον οποίο είχε απονεμηθεί το Νομπέλ Ειρήνης το 1960. Οι δε στρατιώτες στα πόδια του ήταν «ο αρχιτέκτονας του απαρτχάιντ», πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής Χένρικ Φερβούρντ, και ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Τζον Βόρστερ. Ο Χάρισον συνελήφθη και βασανίστηκε εξαιτίας του συγκεκριμένου έργου, το οποίο απαγορεύτηκε στη Νότια Αφρική. Σήμερα έχει επιστραφεί στην πατρίδα του δημιουργού του και ένα αντίγραφο του πίνακα είναι αναρτημένο στο Nelson Mandela Foundation. Ο Καναδός γλύπτης Τίμοθι Σμαλτζ, ο οποίος δημιουργεί έργα θρησκευτικού περιεχομένου, δεν επεδίωκε ούτε να προκαλέσει ούτε να στηλιτεύσει όταν Τον φαντάστηκε άστεγο, τυλιγμένο σε μια κουβέρτα, ξαπλωμένο πάνω σε ένα παγκάκι. «Δεν είναι ειρωνικό;» διερωτήθηκε ο καλλιτέχνης όταν καθεδρικοί ναοί σε Καναδά και Αμερική αρνήθηκαν να εκθέσουν το γλυπτό του. «Ο Χριστός δεν είχε σπίτι και ήταν ο φτωχότερος όλων μας».

Η ταξινόμηση των πινάκων που βρήκαμε (αντιπροσωπευτικά) ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Η Γέννηση του Αδάμ

Η Σταύρωση

Το προσκύνημα των Μάγων

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ

Η Ανάσταση του Χριστού

Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφρένη

Ο Μυστικός Δείπνος

Το Προπατορικό αμάρτημα και η Έξωση

Η Κοίμηση της Θεοτόκου

Ο Μωυσής Μωρό

Η Θεραπεία του Τυφλού

Ο Κατακλυσμός του Νώε

Η Σαλώμη με το κεφάλι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου

Στην εργασία μας ανακαλύψαμε ότι πρόσφατα, Ιούλιο του 2015, αντλώντας έμπνευση από την Αγία Γραφή, 20 δημιουργοί από τον χώρο της επικοινωνίας, της διαφήμισης, της γραφιστικής, της αρχιτεκτονικής, του κοσμήματος, της κεραμικής και της φωτογραφίας δέχτηκαν την πρόσκληση πρόκληση να συμμετάσχουν στην ομαδική έκθεση, που έγινε στην γκαλερί Genesis, την Τρίτη 21 Ιουλίου 2015, με τίτλο: «Αγία Γραφή». Βάλαμε αντιπροσωπευτικά 2 από τα έργα αυτά. Το ένα στο εξώφυλλο της εργασίας και το άλλο παρακάτω:

Του Ιωάννη Τσιριγώτη - Παλαιά Κενή Διαθήκη.

Το συμπέρασμα που βγάλαμε από αυτή την εργασία είναι ότι το θρησκευτικό θέμα είναι διαχρονικό. Όπως βλέπουμε σε όλες τις εποχές ζωγράφοι εμπνέονται και υιοθετούν θέματα από την Αγία Γραφή.

2η ΟΜΑΔΑ ΤΑΙΝΙΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Πολλές ταινίες έχουν γυριστεί με θέμα εμπνευσμένα από τη Βίβλο . Ανατρέχοντας στην ταινιοθήκη με την ανωτέρω θεματολογία και κατατάσσοντας τις κινηματογραφικές παραγωγές ανάλογα με τη θέση τους στη Βίβλο και το έτος δημιουργίας τους , μπορούμε να τις παραθέσουμε ως εξής: ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ 

Οι Δέκα Εντολές (1956) Ένα αριστούργημα σε σκηνοθεσία Cecil De Mille. ‘Ενα από τα καλύτερα φιλμ όλων των εποχών με κύριους πρωταγωνιστές Charlton Heston και Υul Brynner. Η σκηνή με τον διαχωρισμό των υδάτων θεωρείται μια από τις καλύτερες που μας έχει δώσει η κινηματογραφική κάμερα.



Σόδομα και Γόμορα (1963) Σκηνοθεσία Robert Aldrich. Αμερικανική και Ιταλική συμπαραγωγή με δυνατό καστ και ατμόσφαιρα.



Η Βίβλος (1966) Σε σκηνοθεσία John Huston. ΄Αψογο από τεχνικής και ιστορικής άποψης φιλμ με την ιστορία της δημιουργίας και της πτώσης του ανθρώπου. 8



Βασιλιάς Δαβίδ (1985) Σκηνοθεσία Bruce Beresford με πρωταγωνιστή τον Richard Geer.



O Mωυσής (1995) Βιβλικό δράμα σε σκηνοθεσία Roger. Η ταινία γυρίστηκε στο Μαρόκο.



Κιβωτός (1999) Σκηνοθεσία John Irvin. Η ταινία αφηγείται την βιβλική ιστορία της κιβωτού από έναν κάτοικο των Σοδόμων και Γομόρρων, το Νώε.



Νώε για μια εβδομάδα (2007) Κωμωδία σε σκηνοθεσία Τομ Σάντιακ με πρωταγωνιστές τους Στηβ Κάρελ και Μόργκαν Φρίμαν. Μεταφορά του βιβλικού κατακλυσμού στην σύγχρονη εποχή, κατά την οποία ο Θεός εμφανίζεται σε ένα μέλος του κογκρέσου και του αναθέτει να κατασκευάσει κιβωτό, για να σώσει τον κόσμο.



Νώε (2014) Σκηνοθεσία Ντάρεν Αρονόφσκι με πρωταγωνιστή τον Ράσελ Κρόου και τον ΄Αντονι Χόπκινς. Αμφιλεγόμενη ταινία με καλές κριτικές, η οποία πραγματεύεται την εντολή του Θεού στο Νώε να σώσει τον κόσμο από τον κατακλυσμό.



Η ΄Εξοδος: Θεοί και βασιλιάδες (2014) Σκηνοθεσία Ridley Scott. Η ιστορία έχει να κάνει, με την αλλαγή ενός χαρακτήρα, από τα ψηλά στα χαμηλά. Από την απιστία και την λογική, στην πίστη και την θυσία. Τον διωγμό, την αποξένωση. Όλα αυτά ο Ridley Scott, ξέρει να τα χειριστεί σωστά.

ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ



Μπεν Χουρ (1959) Σε σκηνοθεσία William Wyler με πρωταγωνιστή τον Charlton Hesston. Από τις πιο πολυδάπανες ταινίες, η οποία εχει βραβευτεί με 11 όσκαρ. Η μουσική σύνθεση ήταν του Miklos Rosa, που με τη μουσική του επηρέασε για πολλά χρόνια τις κινηματογραφικές παραγωγές.



Βαραββάς (1961) Σε σκηνοθεσία Richard Fleisher με πρωταγωνιστή τον Antony Quinn. Επική θρησκευτική ταινία για τη ζωή και το τραγικό τέλος του Βαραββά. Περιλάμβανε πολλές θεαματικές σκηνές, ενώ η σκηνή της σταύρωσης πραγματοποιήθηκε με πραγματική έκλειψη ηλίου!



Η ωραιότερη ιστορία του κόσμου (1965) Σκηνοθεσία Τζορτζ Στήβενς. Η ταινία αποτυπώνει όλη την ιστορία του Χριστού. Την Γέννηση, την Διδασκαλία, τα Πάθη, την Σταύρωση, τον Θάνατο και την Ανάσταση. ΄Ηταν υποψήφια για τρία ΄Οσκαρ. 9



Ο Ιησούς Χριστός ΣΟΥΠΕΡ ΣΤΑΡ (1973) Σκηνοθεσία Norman Jewison. Μουσικοχορευτική ταινία (και ροκ όπερα) που διαπραγματεύτηκε την σύγκρουση μεταξύ Χριστού & Ιούδα. ΄Ηταν υποψήφια για δύο χρυσές σφαίρες.



Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ (1977) Μίνι σειρά από τον μεγάλο σκηνοθέτη Franco Zeffirelli. Η καλύτερη ταινία που έχει γυριστεί για την γέννηση, το έργο, τη σταύρωση και την ανάσταση του Χριστού. Το σενάριο βασίζεται στην Αγία Γραφή. Πρωταγωνιστής ήταν ο Robert Powell.



Πέτρος και Παύλος (1981) Σκηνοθεσία Robert Day με πρωταγωνιστη τον ΄Αντονι Χόπκινς. Βιβλικό δράμα που παρουσιάζει τη ζωή και τη διδασκαλια των μαθητών του Χριστού.



Τελευταίος πειρασμός (1988) Δραματική ταινία σε σκηνοθεσία Martin Scorsese. Πρόκειται για την κινηματογραφική διασκευή του αμφιλεγόμενου μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη. Πρωταγωνιστές ο William Dafoe και ο τραγουδιστής David Bowie. Η ταινία απεικονίζει τη ζωή του Χριστού και τον αγώνα του να αποφύγει τους πειρασμούς, τους φόβους και τη λαγνεία. Η ταινία προκάλεσε την αντίδραση της εκκλησίας, αφού ξεφεύγει από τη βιβλική απεικόνιση της ιστορίας. Πολλές χώρες, ακόμα και σήμερα, έχουν απαγορεύσει την προβολή της.



Τα πάθη του Χριστού (2004) Σε σκηνοθεσία Mel Gibson. Η ταινία καλύπτει τις τελευταίες 12 ώρες του Χριστού και σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία. Είναι μοναδική ταινία, κατά την οποία χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά γλώσσες, οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται πια, Αραμαϊκά και Λατινικά. ΄Ελαβε ανάμικτες κριτικές.



Η ιστορία της γέννησης (2006) Επική ταινία που βασίζεται στη γέννηση του Χριστού. Ξεκινάει με τη σφαγή των νηπίων και καταλήγει στην Γέννηση. ΄Εκανε πρεμιέρα στην πόλη του Βατικανού.



Ο Μικρός Μεσσίας και Η Ανάσταση (΄Ανοιξη 2016)

Είναι οι 2 πιο πρόσφατες ταινίες εμπνευσμένες από την Καινή Διαθήκη. Η πρώτη αναφέρεται στα παιδικά χρόνια του Ιησού κι η δεύτερη στην ιστορία ενός Ρωμαίου στρατιώτη, που αναζητά το "χαμένο σώμα» του Ιησού. Παραθέτουμε παρακάτω δύο σχετικές περιπτώσεις ακόμα: 

Ο Σουηδός σκηνοθέτης Ίνγκμαρ Μπέργκμαν στο έργο του «Μέσα από τον Σπασμένο Καθρέφτη» χρησιμοποίησε σε μια σκηνή της ταινίας του τον στίχο από την “Προς Κορινθίους» επιστολή του Απ.Παύλου: "Τώρα βλέπουμε σαν σε καθρέπτη και μάλιστα θαμπά, τότε όμως θα βλέπουμε το ένα πρόσωπο το άλλο πρόσωπο".



Ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Κισλόφσκι στο πρώτο έργο «Η Μπλε Ταινία» της τριλογίας του «Τα Τρία Χρώματα», αντλεί στοιχεία από τους ορφικoύς ύμνους του «Ορφέα και της Περσεφόνης», ενώ την ίδια στιγμή παρατηρούμε ότι χρησιμοποιεί τον «‘Ύμνο της Αγάπης» του Αποστόλου Παύλου, εκτελεσμένο με την Συμφωνική Ορχήστρα της Βαρσοβίας από τον Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, στην ελληνική γλώσσα, προκειμένου να ντύσει μουσικά το τέλος της ταινίας του. Επιχειρεί, μέσω της αναφοράς που κάνει συνήθως στα έργα του πάνω στα ιδεώδη της Ελευθερίας, Ισότητας, Αδελφότητας που πρόβαλε η Γαλλική Επανάσταση, να ενώσει την παγανιστική ελληνική μυθολογία με τον Χριστιανισμό και να καταδείξει ότι η αγάπη ως συναίσθημα μπορεί να σκλαβώσει τους ανθρώπους με τα δεσμά της αλλά ταυτόχρονα να τους απελευθερώσει.

Στο Hollywood γυρίστηκαν ταινίες με θέμα την Αγία Γραφή, ιδίως την δεκαετία του 1950. Αλλά και την τελευταία δεκαετία η προσφορά ταινιών θρησκευτικού περιεχομένου είναι τόσο μεγάλη, όσο ποτέ άλλοτε. Δεν υπάρχει κανένας μεγάλος σκηνοθέτης στην ιστορία του κινηματογράφου που να μην έχει ασχοληθεί στην καριέρα του έστω και μια φορά με θέματα που άπτονται της θρησκείας. Πολλοί άνθρωποι -ακόμα και αν η θρησκεία τους δεν ειναι χριστιανικήπαρακολουθούν πολύ τις ταινίες αυτές.

3η ΟΜΑΔΑ Στην εργασία μας εμείς αναζητήσαμε, αν υπήρξαν κάποτε αντιδράσεις – από την εκκλησία ή από το κοινό- απέναντι σε κάποια έργα τέχνης εμπνευσμένα απ’ την Αγία Γραφή και για ποιο λόγο. Παραθέτουμε παρακάτω, όσα βρήκαμε: Τα 5 σύγχρονα έργα Τέχνης που προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων και δίχασαν τους βαθιά θρησκευόμενους με τους αμετανόητα πρωτοπόρους των Τεχνών: 1. Ο Αμερικανός David Wojnarowic, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 αποτέλεσε έναν από τους δημιουργικότερους και καταξιωμένους καλλιτέχνες του avant garde κινήματος. Το όνομά του έγινε μετά θάνατον γνωστό στο ευρύτερο κοινό. Το 2010 η μικρού μήκους βωβή ταινία του «A Fire in My Belly», γυρισμένη την περίοδο 1986-1987, λογοκρίθηκε μετά από πιέσεις της Καθολικής Εκκλησίας. Το βίντεο περιλαμβάνει μια σκηνή όπου το σώμα του Εσταυρωμένου καλύπτεται με μυρμήγκια, κάτι που θεωρήθηκε από τους Εκκλησιαστικούς κύκλους ως «λόγος μίσους» ενάντια στον Καθολικισμό. Η απάντηση του επιμελητή της έκθεσης David C. Ward ήταν ότι δεν επρόκειτο ούτε για ιεροσυλία, ούτε για αντιθρησκευτικό μήνυμα, αλλά για τη δύναμη που έχει η εικόνα. Μάλιστα, το Ίδρυμα Andy Warhol, χορήγησε το ποσό των $100,000 για την έκθεση. 11

2. Το 2014 οι Marianela Perelli και ο Pool Paolini από την Αργεντινή, δημιουργούν 33 κούκλες Barbie και Ken που αναπαριστούν θρησκευτικές φιγούρες από τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και τον Βουδισμό. Οι καλλιτέχνες παραδέχτηκαν ότι δεν δημιούργησαν αντίστοιχο ομοίωμα του Μωάμεθ εξαιτίας του μεγάλου σεβασμού τους προς την Ισλαμική Θρησκεία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είχαν πρόθεση να προσβάλουν τα ήθη των άλλων θρησκειών. Tα ομοιώματα του Εσταυρωμένου ή της Παρθένου Μαρίας στόχο είχαν να αναδείξουν, σύμφωνα πάντα με τους καλλιτέχνες, το κοινωνικοπολιτικό, θρησκευτικό και ιστορικό σύμπαν μέσα στο οποίο παγιδεύονται οι ενήλικες. Εξαιτίας της μεγάλης πίεσης που δέχθηκαν από τους Καθολικούς κύκλους οι διοργανωτές, η έκθεση, στην οποία θα παρουσιάζονταν, ακυρώθηκε. Παρ’ όλες τις αντιδράσεις, κυρίως της τοπικής κοινωνίας, πολλές γκαλερί έδειξαν ενδιαφέρον για να παρουσιάσουν τα γλυπτά των δύο νέων καλλιτεχνών.

3. Στη μουσική τα πράγματα δε φαίνονται ευκολότερα όταν πρόκειται για αναφορά στα θεία. Η πιο πολυσυζητημένη ιστορία λογοκρισίας της σύγχρονης μουσικής δεν είναι άλλη από το βίντεο για το τραγούδι “Like A Prayer” της Madonna, που εκτός από την οργή του Βατικανού, της στοίχισε και ένα χρυσό συμβόλαιο με γνωστή εταιρεία αναψυκτικού. Παρ’ όλ’ αυτά, στη μουσική η εικόνα του Ιησού έχει αποτελέσει πάρα πολλές φορές έμπνευση για τη σύνθεση ενός τραγουδιού. Οι Nirvana στο εμβληματικό live άλμπουμ τους “MTV Unplugged in New York”, που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1994, διασκευάζουν υπό τον τίτλο “Jesus Doesn’t Want Me for A Sunbeam” το τραγούδι “Jesus Wants Me for A Sunbeam” που είχαν γράψει οι The Vaselines το 1987, ως παρωδία του παιδικού Χριστιανικού ύμνου “I’ ll be a Sunbeam”. Στους στίχους, αντίθετα με τον αυθεντικό ύμνο του Κατηχητικού, ο τραγουδιστής αρνείται να κλάψει, να πεθάνει ή να αμαρτήσει για τον Ιησού. Η παραδοχή των μουσικών ότι ο Ιησούς αποκλείεται να τους επιλέξει ως ηλιαχτίδες, μπορεί να μην ενθουσίασε τους πιστούς, αλλά μετά τη διασκευή του τραγουδιού από τους Nirvana, οι Σκωτσέζοι The Vaselines απέκτησαν ένα μεγαλύτερο κοινό και εκτός των συνόρων της πατρίδας τους.

4. Ο αμερικανικής καταγωγής Chris Burden είναι γνωστός για τις περφόρμανς και τις βίντεο – εγκαταστάσεις του από τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Τα πρότζεκτ του έχουν τύχει αμφιλεγόμενης κριτικής, ενώ σε όλα θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο. Το 1974, αφού κάρφωσε τις παλάμες του στο πίσω μέρος ενός Σκαραβαίου της Volkswagen ώστε να αναπαριστά τον Εσταυρωμένο, ένας βοηθός έσπρωχνε το αυτοκίνητο έξω από το γκαράζ, ενώ η μηχανή του αυτοκινήτου άναβε για δύο λεπτά πριν το τραβήξει πάλι μέσα. Θυμίζουμε ότι τα συγκεκριμένα αυτοκίνητα έχουν τη μηχανή στο πίσω μέρος. Η περφόρμανς πραγματοποιήθηκε σε ένα γκαράζ στην Καλιφόρνια, ενώ ο αστικός μύθος λέει ότι πολλοί είδαν το αυτοκίνητο με τον Burden πάνω καρφωμένο να γυρνάει στους δρόμους. Η περφόρμανς, με τον τίτλο “Trans-Fixed” είχε σημείο αναφοράς τη Σταύρωση του Χριστού, ενώ εμπεριέχεται και η έννοια της Μετάληψης, όπου ο Άρτος και ο Οίνος μετουσιώνονται στο Σώμα και το Αίμα του Ιησού. Ο Burden επέλεγε τη συγκεκριμένη μάρκα αυτοκινήτου, καθώς ήταν και συνεχίζει να είναι ιδιαίτερα προσφιλής στον κόσμο και μέσω της αναπαράστασης της Σταύρωσης προσπαθεί να απελευθερωθεί.

5. Το 1999 βγαίνει στις αίθουσες η ταινία «Δόγμα», του 29χρονου τότε Αμερικανού σκηνοθέτη Kevin Smith, με τον Ben Affleck και τον Matt Damon στους πρωταγωνιστικούς ρόλους δύο έκπτωτων Αγγέλων, οι οποίοι εξορίζονται από τον Παράδεισο και εκπίπτουν στο Γουισκόνσιν. Για να επιστρέψουν, σύμφωνα με το Καθολικό Δόγμα, θα πρέπει να περάσουν την αψίδα ενός νέου ναού. Η μακρινή συγγενής και ανιψιά του Ιησού θα τους εμποδίσει με τη βοήθεια των προφητών του «Σιωπηλού» Bob και του 13ου Απόστολου. Αρκεί να προσθέσουμε ότι το ρόλο του Θεού στην ταινία υποδύεται η Καναδή τραγουδίστρια Alanis 13

Morissette. Φυσικά σηκώθηκε θύελλα αντιδράσεων από την Καθολική Εκκλησία πριν καν βγει η ταινία στις αίθουσες. Σε πολλές χώρες η ταινία καθυστέρησε πολύ να προβληθεί, ενώ ο Smith δέχθηκε και δύο απειλές κατά της ζωής του.

Επίσης είναι γνωστό ότι, το 1988 που ήταν η προβολή της ταινίας «Ο Τελευταίος Πειρασμός» στην Ελλάδα προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις από τους Χριστιανούς και καταδικάστηκε από την Εκκλησία ως αιρετική. Ήταν η ταινία για την οποία ο ίδιος ο Γέροντας Παϊσιος κατέβηκε σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας τότε, και για την οποία είπε: «Το έχουν παρακάνει». Η ταινία είναι βασισμένη, όχι στα Ευαγγέλια, αλλά στο ομώνυμο και πολυσυζητημένο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη.

Στο πλαίσιο της ερευνητικής μας εργασίας επίσης σκεφτήκαμε, πως αν φτιάχναμε εμείς ένα πίνακα ζωγραφικής εμπνευσμένο από τη Βίβλο, θα ήταν: «Η διάβαση της ερυθράς θάλασσας». Οι λόγοι που μας οδήγησαν σε αυτή την απόφαση, ήταν αρχικά ότι αποτελεί ένα υπερφυσικό γεγονός με αίσιο τέλος, αφού ο Μωυσής και ο λαός του κατόρθωσαν να περάσουν την Ερυθρά Θάλασσα και να σωθούν. Επίσης, μας εντυπωσίασε η γενναιότητα του, η οποία αντανακλάται στη δυναμικότητα με την οποία οδήγησε το λαό του στη σωτηρία. Ζωγραφίσαμε μάλιστα αυτή την ιστορία με το δικό μας τρόπο και παρουσιάσαμε τον «πίνακά μας» στους συμμαθητές μας!

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι διάφοροι καλλιτέχνες άντλησαν και ακόμα αντλούν υλικό από την Αγία Γραφή είτε για να το αποδώσουν μ’ ένα δικό τους τρόπο είτε για ν’αμφισβητήσουν ή να κριτικάρουν τα μηνύματά της.

4η ΟΜΑΔΑ Η δική μας υποομάδα είχε «αποστολή» ν’ ανακαλύψει, αν υπάρχουν έργα τέχνης εμπνευσμένα απ’ την Α.Γ., που οι δημιουργοί τους προέρχονται από περιοχές εκτός Ευρώπης (παραδοσιακά χριστιανικής ηπείρου). Ανακαλύψαμε πολλά, από τα οποία αντιπροσωπευτικά παραθέτουμε κάποια παρακάτω:

Μοζαμβίκη

Νησί Dega (Αιθιοπία)

Αιθιοπία

Αφρική

Ζάβεν Αρσσακούνι, Ρωσία

Χοσέ Κλεμέντε Ορόσκο, Μεξικό

Εντυπωσιαστήκαμε από την ποικιλία τους. Είναι εικόνες από Μοζαμβίκη, Αιθιοπία, Ρωσία, που δείχνουν ότι κάθε φυλή έχει την άνεση να απεικονίζει το Χριστό και τους Αγίους, με τρόπο που να τους νιώθει πιο κοντά στα δικά της πρότυπα, στον εαυτό της (π.χ. «μαύρος» Χριστός, άγγελοι κ.λπ.) Κατά την εργασία μας σκεφθήκαμε και λίγο σαν σεναριογράφοι – σκηνοθέτες. Αν σκηνοθετούσαμε, αλήθεια, εμείς μια ιστοριούλα της Αγίας Γραφής, ποια θα επιλέγαμε και γιατί;

Θα επιλέγαμε, λοιπόν, την ιστορία «Σαμψών και Δαλιδά» από την Παλαιά Διαθήκη, γιατί την βρήκαμε πιο ενδιαφέρουσα από τις υπόλοιπες ιστορίες. Θα θέλαμε να τονίσουμε ότι η ιστορία αυτή μας κίνησε το ενδιαφέρον, γιατί είναι και ερωτική. Μας μιλάει για για τις ανθρώπινες σχέσεις, τον έρωτα και την προδοσία. Αν σκηνοθετούσαμε εμείς αυτή την ιστορία, θα τονίζαμε το στοιχείο της προδοσίας και πώς ο έρωτας μπορεί να "τυφλώσει" τον άνθρωπο. Να τον κάνει να ξεχάσει πατρίδα και θρησκεία.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΝΑΟ Στις 22 Μαρτίου του 2016 η Eρευνητική μας ομάδα επισκέφτηκε στην Πλάκα 3 βυζαντινούς ναούς: τον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά, την Αγία Αικατερίνη και την Μεταμόρφωση Σώτειρα του Κοτάκη. Στην εξόρμησή μας αυτή αναζητήσαμε την επίδραση της Αγίας Γραφής στην κατασκευή και διακόσμηση των χριστιανικών ναών. Παρατηρήσαμε ότι και στις 3 εκκλησίες υπήρχε άμβωνας. Ο άμβωνας είναι μια υπερυψωμένη «εξέδρα», όπου ανεβαίνει ο ιερέας και διαβάζει το ευαγγέλιο. Άρα στους ναούς- εκτός από την Αγία Τράπεζα, πάνω στην οποία είναι πάντα τοποθετημένο το Ευαγγέλιο- υπάρχει ειδικός χώρος διαμορφωμένος για την ανάγνωση εδαφίων της Αγίας Γραφής. Στην συνέχεια παρατηρήσαμε ότι και στους 3 ναούς απεικονίζονταν πρόσωπα και σκηνές από την Α.Γ. στις τοιχογραφίες και στις φορητές εικόνες. ΄Αρα, μεγάλο μέρος της διακόσμησης των ναών αντλεί υλικό από το περιεχόμενο Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Επίσης μελετώντας το σχέδιο των κτηρίων διαπιστώσαμε ότι, ο αρχιτεκτονικός ρυθμός επηρεάζεται και αυτός από την θεολογία της Α.Γ.: Η σταυρική θυσία του Χριστού, η συγκατάβαση και η ταπείνωση του Θεού απεικονίζονται στο σχέδιο της στέγης (σταυρός) και στον τρούλο. Και οι τρείς ναοί που επισκεφτήκαμε ανήκουν στον ρυθμό «εγγεγραμμένο σταυροειδή με τρούλο» και ο χρόνος κατασκευής τους ήταν ο 11ος αιώνας μ.Χ.

(Στη φωτογραφία αυτή του ναού της Αγ. Αικατερίνης φαίνεται ο τρούλος και οι 3 κεραίες του σταυρού στη στέγη)

Μετά την επίσκεψη και στους τρείς ναούς προσέξαμε ότι υπάρχει συγκεκριμένος χώρος, όπου απεικονίζονται κάποια πρόσωπα και γεγονότα της Α.Γ. Συγκεκριμένα: ο Χριστός ως Παντοκράτορας στον τρούλο, γιατί είναι ο Θεός που αγκαλιάζει τον κόσμο, η Παναγία ως Πλατυτέρα, στην κόγχη του ιερού, γιατί είναι η «σκάλα» που ένωσε τον ουρανό με τη γη, σκηνές από την ζωή του Χριστού πάνω από το τέμπλο. Ακόμα είναι συγκεκριμένος ο χώρος όπου τοποθετούνται κάποιες εικόνες στο τέμπλο: ανακαλύψαμε ότι –όπως κοιτάμε εμείς- στο τέμπλο δεξιά βλέπουμε πάντα την εικόνα του Χριστού και αριστερά την εικόνα της Παναγίας. Είναι και τα δύο πολύ βασικά πρόσωπα της πίστης μας. Και δεξιά από τον Χριστό βλέπουμε πάντα τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που προετοίμασε τον δρόμο για τον Μεσσία.

(Από το τέμπλο της Αγ. Αικατερίνης στην Πλάκα)

2ο ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ Στην λογοτεχνία η επίδραση της Αγίας Γραφής ήταν και είναι μεγάλη. Πολλοί συγγραφείς εμπνεύστηκαν από τα κείμενα της Βίβλου, τα οποία αποτέλεσαν μέσο κατανόησης της θρησκείας για τους πιστούς. Επίσης πολλά σημαντικά έργα της δυτικής λογοτεχνίας προσπαθούν να απαντήσουν με πολύ άμεσο τρόπο σε ερωτήματα που εγείρονται μέσα στη Χριστιανοσύνη (Δάντης, Μίλτον, Μέλβιν, Ντοστογιέφσκι). Όταν ένας συγγραφέας αναφέρεται με κάποιο τρόπο στη Βίβλο, το έργο του αποκτά κάποια αξία και μόνο γι αυτόν τον λόγο. Γι αυτό το ζήτημα,όμως, στοιχεία θα αναφέρουν άλλοι συμμαθητές μας. Στο 2ο Τετράμηνο η δική μας ομάδα (Αλεξοπούλου Στέλα, Αλέστα Μαρία, Δάμε Χριστίνα, Δούλη Βασιλική, Κοντού Υακίνθη, Τουμάση Ναταλία και Χαματάϊ Κατερίνα) ερεύνησε κατά πόσο η Αγία Γραφή αποτελεί από μόνη της έργο με λογοτεχνική αξία. Διαπιστώσαμε, λοιπόν, ότι οι ιστορίες που αναφέρει η Βίβλος έχουν ως ήρωες απλούς ανθρώπους της καθημερινότητας, με τα ελαττώματα και τα χαρίσματα τους χωρίς προσπάθεια ωραιοποίησης των γεγονότων. “Γεγονότα υψίστης σημασίας εκτυλίσσονται μεταξύ ανθρώπων τόσο περιθωριακών που η επίσημη ιστορία δεν θα ασχολούνταν ποτέ μαζί τους: των ξένων, των δούλων, ανθρώπων που γενικώς δεν είχαν καμία συναίσθηση ότι οι ζωές τους μπορεί να είχαν τέτοιο 'αντίκτυπο'. Αυτό είναι το είδος του λεγόμενου «λογοτεχνικού ρεαλισμού». ΄Αλλωστε, πολλά κείμενα της Αγίας Γραφής αποτελούν καθαρά ποίηση. Θα τ’ αναφέρουμε παρακάτω στην εργασία μας. ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΟΥΝ ΩΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΑ Από τα είδη του ποιητικού λόγου οι Ισραηλίτες ανέπτυξαν μόνο την θρησκευτική λυρική ποίηση και με αυτήν εξέφραζαν τις ψυχικές διαθέσεις τους προς τον Θεό. Τα ποιητικά - διδακτικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης είναι: 1. ΙΩΒ Το βιβλίο περιγράφει τα παθήματα ενός πολύ ευσεβούς ανθρώπου, του Ιώβ, που παρ’όλες τις δοκιμασίες που περνάει, δεν χάνει την πίστη του. Από φιλολογική άποψη θεωρείται «δραματικός θρήνος». 2. ΨΑΛΜΟΙ Ψαλμός σημαίνει άσμα με συνοδεία έγχορδου οργάνου. Αρχικά η λέξη «ψαλτήρι» σήμαινε κάποιο έγχορδο μουσικό όργανο. Εκτός από το βιβλίο των Ψαλμών, πολλοί ψαλμοί περιέχονται και στα ιστορικά ή στα προφητικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Οι περισσότεροι από τους ψαλμούς αποδίδονται στον βασιλιά Δαβίδ. Οι ερευνητές θεωρούν ότι είναι γραμμένοι από διάφορους συγγραφείς, σε διάφορες εποχές του αρχαίου Ισραήλ. Ο Ιουδαϊκός λαός, ο Ιησούς, οι Απόστολοι και αργότερα η χριστιανική εκκλησία χρησιμοποίησαν ευρέως το Ψαλτήρι ως προσευχητάριό τους, αφού αυτό εκφράζει με απαράμιλλο τρόπο τα ποικιλότατα θρησκευτικά συναισθήματα της ανθρώπινης ψυχής. 3. ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ Είναι συλλογή σπουδαίων και σοφών γνωμικών. Συγγραφέας θεωρείται ο Σολομώντας. 19

4. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ Συγγραφέας του θεωρείται ο Σολομών. Το έργο αυτό μπορεί να θεωρηθεί διατριβή για τον προορισμό του ανθρώπου, γραμμένη ως επί το πλείστον σε ποιητική μορφή. 5. ΣΟΦΙΑ ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ Ο συγγραφέας είναι άγνωστος. Πιθανότατα υπήρξε κάποιος Ιουδαίος της διασποράς. Ανήκει στη σοφιολογική γραμματεία. 6. ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ Συγγραφέας θεωρείται κάποιος Ιησούς, εγγονός του Σειράχ. Περιέχει διδακτικά ποιήματα και ανήκει και αυτό στη σοφιολογική γραμματεία. 7. ΘΡΗΝΟΙ Κατά την παράδοση είναι γραμμένοι από τον προφήτη Ιερεμία. Είναι γραμμένοι σε ελεγειακό μέτρο και χαρακτηρίζονται ως «θρηνώδη άσματα». 8. Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΑΖΑΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΥΜΝΟΣ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΠΑΙΔΩΝ ΣΗΝ ΚΑΜΙΝΟ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ Το πρώτο απόσπασμα είναι «ψαλμός μετάνοιας» ή «λαϊκός θρήνος». Το δεύτερο θεωρείται «ευχαριστήριο άσμα». Και τα δύο θεωρούνται προσθήκες στο βιβλίο του Δανιήλ. Διαβάζονται στην εκκλησία το Μεγάλο Σάββατο το πρωί, στην ωραιότατη λειτουργία της «πρώτης Ανάστασης». Παραθέτουμε εδώ ένα μικρό απόσπασμα από τον ύμνο αυτό: Δαν. Γ,29

Εὐλογητὸς εἶ, Κύριε ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν, καὶ αἰνετὸς καὶ ὑπερυψούμενος εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ εὐλογημένον τὸ ὄνομα τῆς δόξης σου τὸ ἅγιον καὶ ὑπεραινετὸν καὶ ὑπερυψούμενον εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας. Δαν. Γ,30 εὐλογημένος εἶ ἐν τῷ ναῷ τῆς ἁγίας δόξης σου καὶ ὑπερύμνητος καὶ ὑπερένδοξος εἰς τοὺς αἰῶνας. Δαν. Γ,31 εὐλογημένος εἶ ὁ ἐπιβλέπων ἀβύσσους, καθήμενος ἐπὶ Χερουβὶμ καὶ αἰνετὸς καὶ ὑπερυψούμενος εἰς τοὺς αἰῶνας. ………………………………………………………………………………………………………………………………….. Δαν. Γ,33 εὐλογημένος εἶ ἐν τῷ στερεώματι τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὑμνητὸς καὶ δεδοξασμένος εἰς τοὺς αἰῶνας. Δαν. Γ,34 εὐλογεῖτε, πάντα τὰ ἔργα Κυρίου τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. ............................. Δαν. Γ,39 εὐλογεῖτε, ἥλιος καὶ σελήνη τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. Δαν. Γ,40 Δαν. Γ,46 Δαν. Γ,47 Δαν. Γ,48α Δαν. Γ,48β Δαν. Γ,49 Δαν. Γ,50 Δαν. Γ,51

Δαν. Γ,59

εὐλογεῖτε, ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. .......................................................... εὐλογεῖτε, νύκτες καὶ ἡμέραι τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. εὐλογεῖτε, φῶς καὶ σκότος τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. εὐλογεῖτε, πάγος καὶ ψῦχος τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. εὐλογεῖτε, ψῦχος καὶ καῦμα, τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.] εὐλογεῖτε, πάχναι καὶ χιόνες, τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. εὐλογεῖτε, ἀστραπαὶ καὶ νεφέλαι τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. εὐλογείτω ἡ γῆ τὸν Κύριον· ὑμνείτω καὶ ὑπερυψούτω αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. ................................... εὐλογεῖτε, υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων, τὸν Κύριον· ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.

Οι Τρεις Παίδες εν Καμίνω ήταν τρία εβραιόπουλα, ο Ανανίας, ο Αζαρίας και ο Μισαήλ, που κατάγονταν από βασιλικό γένος και ζούσαν στα Ιεροσόλυμα. Όταν η πόλη τους κυριεύτηκε από τον βασιλιά των Βαβυλωνίων, Ναβουχοδονόσορ Β' τον Μέγα (634-562 π.Χ), τα τρία παιδιά σύρθηκαν

αιχμάλωτα στη Βαβυλώνα μαζί με τον φίλο τους Δανιήλ, τον μετέπειτα προφήτη. Εκεί ξεχώρισαν για τη φρόνηση και την αρετή τους και ο βασιλιάς τους διόρισε επιστάτες στην Αυλή του. Όμως, όταν αρνήθηκαν να προσκυνήσουν τη χρυσή εικόνα του, ο Ναβουχοδονόσωρ εξοργίστηκε και διέταξε να τους ρίξουν σ’ ένα ιδιαίτερα πυρακτωμένο καμίνι. Τότε εμφανίστηκε άγγελος Κυρίου και τους προστάτευσε, απλώνοντας πάνω τους τις φτερούγες του και μεταβάλλοντας τη φωτιά σε δροσιά. Έκπληκτος ο Ναβουχοδονόσωρ από το θαύμα που συντελέστηκε ενώπιων του, ομολόγησε ότι ο Θεός των Ιουδαίων είναι μεγάλος και τους χάρισε τη ζωή. 9. ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ Ο ίδιος ο τίτλος του δηλώνει ότι πρόκειται για ένα τέλειο άσμα. Σύμφωνα με την παράδοση συγγραφέας του βιβλίου είναι ο Σολομώντας. Κατά τη γνώμη πολλών ερευνητών είναι «συλλογή ερωτικών ασμάτων». Κατά την γνώμη άλλων ερευνητών το βιβλίο αυτό είναι «ενιαίο δραματικό έργο» δηλαδή μελικό δράμα. Για τους Ιουδαίους το έργο αυτό έχει θρησκευτική σημασία και συγκαταλέγεται στα ιερά κείμενα, διότι θεωρούν ότι η αγάπη του νυμφίου για τη νύμφη που περιγράφεται σε αυτό, αντιπροσωπεύει και την αγάπη του Θεού για τον περιούσιο λαό του, τον Ισραήλ. Για τους Χριστιανούς αντίστοιχα αντιπροσωπεύει την αγάπη του Χριστού για την εκκλησία ή για κάθε πιστό ξεχωριστά. ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΞΕΧΩΡΙΣΑΜΕ ΤΟΝ ΥΜΝΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ Ο Ύμνος της Αγάπης, όπως είναι γνωστό στον χριστιανικό κόσμο το τμήμα του 13ου Κεφαλαίου της Προς Κορινθίους Α' Επιστολής του Αποστόλου Παύλου, είναι ένα από τα πιο αξιόλογα κείμενα της Αγίας Γραφής. «Αν ξέρω να μιλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε έγινα σαν ένας άψυχος χαλκός που βουίζει ή σαν κύμβαλο που ξεκουφαίνει με τους κρότους του. Και αν έχω το χάρισμα να προφητεύω και γνωρίζω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, και αν έχω όλη την πίστη, ώστε να μετακινώ με τη δύναμη της ακόμη και τα βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, τότε δεν είμαι τίποτε απολύτως. Και αν πουλήσω όλη την περιουσία μου για να χορτάσω με ψωμί όλους τους φτωχούς, και αν παραδώσω το σώμα μου για να καεί, αλλά αγάπη δεν έχω, τότε σε τίποτε δεν ωφελούμαι. Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι ευεργετική και ωφέλιμη, η αγάπη δε ζηλεύει, η αγάπη δεν ξιπάζεται (= δεν καυχιέται), δεν είναι περήφανη, δεν κάνει ασχήμιες, δε ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δε σκέφτεται το κακό για τους άλλους, δε χαίρει, όταν βλέπει την αδικία, αλλά συγχαίρει, όταν επικρατεί η αλήθεια. Όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, όλα τα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Η αγάπη ποτέ δεν ξεπέφτει. Αν υπάρχουν ακόμα προφητείες, θα έλθει μέρα που και αυτές θα καταργηθούν αν υπάρχουν χαρίσματα γλωσσών και αυτά θα σταματήσουν αν υπάρχει γνώση και αυτή θα καταργηθεί. Γιατί τώρα έχουμε μερική και όχι τέλεια γνώση και προφητεία· όταν όμως έλθει το τέλειο, τότε το μερικό θα καταργηθεί. Όταν ήμουν νήπιο, μιλούσα ως νήπιο, σκεφτόμουν ως νήπιο, έκρινα ως νήπιο. Όταν έγινα άνδρας, κατάργησα τη συμπεριφορά του νηπίου. Τώρα βλέπουμε σαν σε καθρέπτη και μάλιστα θαμπά, τότε όμως θα βλέπουμε το ένα πρόσωπο το άλλο πρόσωπο. Τώρα γνωρίζω μόνο ένα μέρος από την αλήθεια, αλλά τότε θα έχω πλήρη γνώση, όπως ακριβώς γνωρίζει και εμένα ο Θεός. Ώστε τώρα μας απομένουν τρία πράγματα: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Πιο μεγάλη όμως από αυτά είναι η αγάπη.»

Το συμπέρασμά μας, λοιπόν, είναι ότι όντως η Αγία Γραφή -από μόνη της- αποτελεί κείμενο με λογοτεχνική αξία.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Κατά την διάρκεια του 2ου τετραμήνου η δική μας ομάδα (Παπασπύρος Αντώνης, Σαριτζιώτη Ελευθερία, Σκαρή Μαρία, Τζιούτης Γρηγόρης, Χανιώτη Γεωργία, Χατζηαντωνίου Κων/να, Χριστοδούλου Ιωάννης) ασχολήθηκε με την εύρεση λογοτεχνικών συγγραμμάτων όπως ποιημάτων, διηγημάτων αλλά και βιβλίων εμπνευσμένων από την Αγία Γραφή . Μετά αναζήτησε πληροφορίες σχετικά με τους συγγραφείς αλλά και τους ποιητές τους, την εποχή την οποία τα έγραψαν και κάτω από ποιες συνθήκες τα κείμενα αυτά γράφτηκαν. Σας παραθέτουμε αντιπροσωπευτικά κάποιους από τους ποιητές και συγγραφείς και τα έργα τα οποία έγραψαν. 1) Βιβλία ή διηγήματα και οι συγγραφείς τους (Έλληνες): Ο Φώτης Κόντογλου (8 Νοεμβρίου 1895 – Αθήνα, 13 Ιουλίου 1965): ήταν Έλληνας λογοτέχνης και ζωγράφος. Είχε σημαντικότατη συμβολή στον χώρο της βυζαντινής εικονογραφίας. Με το ορθόδοξο εκκλησιαστικό του φρόνημα και την βαθιά θρησκευτικότητα του, με τον χυμώδη λόγο αλήθειας, αναδείχτηκε ο φλογερός απόστολος της Ορθοδοξίας. Ο μέγας απολογητής της πίστεως και ο υπερμάχος προστάτης της Ελληνορθόδοξης παράδοσης. Ο Κόντογλου εμπνέεται από την ελληνική παράδοση και προσηλώνεται με φανατισμό σε ό,τι θεωρεί καθαρά ελληνικό, βγαλμένο από την παράδοση του Βυζαντίου και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μερικά από τα διηγήματά του είναι: • Ανέστη Χριστός • Χριστού Γέννηση Ο Βησσαρίων ο Τραπεζούντιος ή Βασίλειος Βησσαρίων (2 Ιανουαρίου 1403 - Ραβέννα, 18 Νοεμβρίου 1472): ήταν Βυζαντινός λόγιος, κληρικός, μητροπολίτης Νικαίας καταλήγοντας Καρδινάλιος της Καθολικής εκκλησίας. Ο Άγιος Βησσαρίων ως ιεράρχης επιτέλεσε γενικότερα σημαντικότατο έργο, ποιμαντικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό. Έτσι κέρδισε τις ψυχές των χριστιανών και αναδείχτηκε μεγάλη θρησκευτική και κοινωνική προσωπικότητα. Συγκεκριμένα εξαγόρασε και απελευθέρωσε πολλούς αιχμαλώτους, επίσης έδειξε ιδιαίτερη φροντίδα για την προστασία και ανακούφιση φτωχών, γυμνών και πεινασμένων. Ένα σημαντικό λογοτεχνικό του έργο είναι: • Περί του της ιεράς ευχαριστίας μυστηρίου Ο Γιώργος Σεφέρης (Βουρλά, Σμύρνη 13 Μαρτίου 1900 – Αθήνα 20 Σεπτεμβρίου 1971): ήταν Έλληνας διπλωμάτης και ποιητής και ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ. Είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και εκ των δύο μοναδικών Ελλήνων βραβευμένων με Νόμπελ Λογοτεχνίας, μαζί με τον Οδυσσέα Ελύτη. Μερικά από τα πιο σημαντικά θρησκευτικά έργα του είναι τα: ΔΟΚΙΜΙΑ • Δοκιμές, τυπ. Γιούλη, Κάιρο 1944 • Δοκιμές, Φέξης, Αθήνα 1962 • Εκλογή από τις Δοκιμές, Γαλαξίας, Αθήνα 1966

• Δοκιμές, Ίκαρος, Αθήνα 1992 ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ • Άσμα Ασμάτων, χ.ε., Αθήνα 1965 • Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, Ίκαρος, Αθήνα 1966 ΠΟΙΗΜΑΤΑ • Διάλογος περί Αγ. Τριάδος • Εις ψαλμούς Ο Νίκος Καζαντζάκης (18 Φεβρουαρίου 1883 – 26 Οκτωβρίου 1957): Τη δεκαετία του ’50 ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν ήδη καταξιωμένος συγγραφέας με παγκόσμια αναγνώριση. Το 1955 όμως, πολεμήθηκε σκληρά από την εκκλησία, που έφτασε στο σημείο να ζητήσει ακόμα και τον αφορισμό του. Τα έργα του «ο Τελευταίος Πειρασμός», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και «Καπετάν Μιχάλης», έγιναν αφορμή ώστε η ιερά σύνοδος με έγγραφό της, να ζητήσει από την κυβέρνηση την απαγόρευσή τους. Ο Καζαντζάκης κατηγορήθηκε ως ιερόσυλος και τα έργα του θεωρήθηκαν προσβολή για τα χρηστά ήθη. Στον «Τελευταίο πειρασμό» ο συγγραφέας παρουσίαζε το Χριστό με ανθρώπινες αδυναμίες, ενώ στο έργο του «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» έδειχνε τις αμαρτωλές αδυναμίες των ιερέων. Ο «Καπετάν Μιχάλης» χαρακτηρίστηκε «αντιχριστιανικόν και αντιεθνικόν έργον», που εξευτελίζει τα ιερά και τα όσια του έθνους καθώς και τον αγώνα του κρητικού λαού. Ο συγγραφέας είχε αντίθετη άποψη: «προσπάθησα να εξαίρω όσο μπορούσα τους αγώνες της Κρήτης για την ελευθερία και συνάμα την ηρωική και μαρτυρική συμμετοχή της εκκλησίας στους αγώνες αυτούς κι όμως βρέθηκαν συνειδήσεις που κατασυκοφάντησαν το βιβλίο αυτό, ως ενάντιο της θρησκείας και της πατρίδας». Το αίτημα της εκκλησίας για αφορισμό του Καζαντζάκη προκάλεσε αντιδράσεις στον πολιτικό αλλά και συγγραφικό κόσμο. Το ζήτημα του αφορισμού του Καζαντζάκη έφτασε στην Ιερά Σύνοδο, όπου αποφασίστηκε από την πλειοψηφία ότι η εκκλησία δε θα έπρεπε να παρέμβει επίσημα και ότι το θέμα θα εξετάζονταν από το Μητροπολίτη Κασσανδρείας Καλλίνικο και από δύο καθηγητές της Θεολογικής Σχολής. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Σκιάθος, 4 Μαρτίου 1851 - Σκιάθος, 3 Ιανουαρίου 1911): Ο πατέρας του ήταν ιερέας.Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στο νησί του, εσωτερικός στην Ι. Μονή του Ευαγγελισμού. Το 1872 επισκέφτηκε το Άγιο Όρος μαζί με τον φίλο του Νικόλαο Διανέλο, αργότερα μοναχό Νήφωνα, όπου παρέμεινε οκτώ μήνες ως δόκιμος μοναχός. Μη θεωρώντας τον εαυτό του άξιο να φέρει το «αγγελικό σχήμα», επέστρεψε στην Αθήνα και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία, με όλες τις προσπάθειες που έκανε, δεν την τελείωσε, γιατί η φτώχεια, η ανέχεια και η επισφαλής υγεία του του στάθηκαν ανυπέρβλητα εμπόδια. Εκτός από τα διηγήματα και τις νουβέλες έγραψε και ποιήματα θρησκευτικής έμπνευσης, που εξυμνούν τη μητέρα του και την Παναγία. Το γνωστότερο από τα θρησκευτικά το ποιήματα είναι το εξής: • Στην Παναγιά την Σαλλονικιά

2) Βιβλία ή διηγήματα και οι συγγραφείς τους (Ξένοι): Ο Δάντης Αλιγκέρι (22 Μαΐου ή 13 Ιουνίου 1265 – 14 Σεπτεμβρίου 1321): ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς ποιητές. Θεωρείται ο πρώτος σημαντικός δημιουργός στην ιταλική ποίηση ενώ το περίφημο έργο του, «η Θεία Κωμωδία», εκτιμάται έως σήμερα ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το επίθετο Θεία, δόθηκε για πρώτη φορά το 1555 σε μια Βενετσιάνικη έκδοση από Lodovico Dolce, ο οποίος πίστευε ότι με την προσθήκη αυτή θα αυξάνονταν οι πωλήσεις του. Ο Όσκαρ Ουάιλντ (16 Οκτωβρίου 1854 – Παρίσι, 30 Νοεμβρίου 1900): ήταν Ιρλανδός μυθιστοριογράφος, ποιητής, δραματουργός και κριτικός. Έχοντας περάσει από διάφορα είδη γραπτού λόγου καθ' όλη την δεκαετία του 1880, γεύτηκε την δόξα σαν θεατρικός συγγραφέας στο Λονδίνο στις αρχές της επόμενης δεκαετίας. Στις μέρες μας έχει γίνει γνωστός για τα ευφυολογήματά του, το μοναδικό του μυθιστόρημα (Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ), τα θεατρικά έργα του, τις συνθήκες φυλάκισής του καθώς και τον πρόωρο θάνατό του. Έγραψε το θεατρικό «Σαλώμη» (Salome, 1891) στο Παρίσι, στα γαλλικά, έργο που δεν ανέβηκε στην Αγγλία παρά μόνο χρόνια αργότερα, εξαιτίας της απαγόρευσης έργων με Βιβλικό περιεχόμενο στο αγγλικό σανίδι. Ανεπηρέαστος από τις αντιδράσεις, ο Ουάιλντ έγραψε τέσσερις ακόμα κοινωνικές σάτιρες μέχρι τα μέσα της δεκαετίας, οι οποίες τον έκαναν έναν από τους πιο επιτυχημένους συγγραφείς του ύστερου Βικτωριανού Λονδίνου. Ο Ουάιλντ αποφυλακίστηκε στις 19 Μαΐου 1897, δύο χρόνια μετά την καταδίκη του, και παρόλο που η υγεία του είχε κλονιστεί σημαντικά, είχε μια αίσθηση πνευματικής ανανέωσης. Έγραψε άμεσα στην Εταιρία του Ιησού, την γνωστή αδελφότητα των Ιησουιτών, ζητώντας καταφύγιο για έξι μήνες· όταν του το αρνήθηκαν, το πήρε βαρέως. «Ευελπιστώ να ασπαστώ τον Καθολικισμό σύντομα», ήταν η απάντησή του σε ερώτηση δημοσιογράφου για τις θρησκευτικές προθέσεις του. O Ζοζέ (Ιωσήφ) ντε Σόζα Σαραμάγκου (1922-2010): ήταν Πορτογάλος συγγραφέας, ποιητής, σεναριογράφος και δημοσιογράφος, τιμημένος με Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Έγραψε ένα μυθιστόρημα με θέμα τη ζωή του Χριστού , ξαναδιαβάζοντας τα Ευαγγέλια με δικό του τρόπο. Στην αφήγηση του, με τον απλό τρόπο των Ευαγγελιστών, η Σταύρωση δεν έχει Ανάσταση και ο Ιησούς συναντά τον Θεό αλλά και τον Διάβολο .Όλα αυτά φαίνονται βέβηλα, αλλά τελικά η θρησκευτικότητα δεν λείπει από τα βιβλία του Ζοζέ Σαραμάγκου. «Το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» (1991) θεωρείται ως το πιο ανατρεπτικό έργο του Σαραμάγκου. Το μυθιστόρημα ξεκινά με τη Σφαγή των Νηπίων, όταν ο Ηρώδης πληροφορείται πως γεννήθηκε στη Βηθλεέμ το μωρό – μελλοντικός βασιλιάς των Ιουδαίων και διατάζει να σφαγιαστούν όλα τα αρσενικά βρέφη. Στην αφήγηση του Σαραμάγκου, ο Ιωσήφ, ο σύζυγος της Μαρίας, μαθαίνει τυχαία την απόφαση του Ηρώδη για τη θανάτωση των βρεφών και καταφέρνει να κρύψει τον γιο του αφήνοντας τα υπόλοιπα νήπια να χαθούν. Δηλαδή, ο Ιησούς αναγκάζεται αργότερα να θυσιάσει τη ζωή του για την εξιλέωση της αμαρτίας του γήινου πατέρά του καθώς και για το ότι ο Θεός επέτρεψε να λάβει χώρα η σφαγή. Στο σταυρό, ο Ιησούς του Σαραμάγκου ζητά από την ανθρωπότητα να συγχωρήσει τον Θεό για τις αμαρτίες του. Σημειώνεται ότι στο «Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο», ο Ιησούς εμφανίζεται να έχει ερωτική σχέση με τη Μαρία Μαγδαληνή. Η πορτογαλική κυβέρνηση τότε, κατήγγειλε το μυθιστόρημα ως μια προσπάθεια επίθεσης εναντίον της θρησκευτικής κληρονομιάς της χώρας και απέσυρε την υποψηφιότητα του Σαραμάγκου από το 24

Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας, προκαλώντας έτσι και την αυτοεξορία του Σαραμάγκου στις Κανάριες Νήσους. Ο Τζιοβάνι Παπίνι (1881-1956): ήταν Ιταλός συγγραφέας. Ένα θρησκευτικό του έργο είναι « Η ιστορία του Χριστού». Henry Jackson Van Dyke (10 του Νοέμβρη, 1852 - 10 Απριλίου, 1933): ήταν ένας Αμερικανός συγγραφέας, εκπαιδευτικός και κληρικός. Μερικά έργα του είναι: « Ο τέταρτος Μάγος», «Το αγόρι της Ναζαρέτ», «Ο Χριστουγεννιάτικος Άγγελος» και το «Στην Οσμή της αγιότητας».

3) Ποιήματα και ΄Ελληνες ποιητές Ο Αλέξανδρος Γκιάλας ( Ελάτα Χίου, 1915 – Αθήνα, 5 Μαΐου 1948): ήταν Έλληνας ποιητής, γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο «Γ. Βερίτης». Ως προς το έργο του, ο Βερίτης δεν υπήρξε αποκλειστικά ποιητής, αλλά και μελετητής στην επιστήμη του, τη Θεολογία, μεταφραστής, διηγηματογράφος και λογοτεχνικός κριτικός. Προεχόντως, υπήρξε ένας Χριστιανός αγωνιστής και πνευματικός άνθρωπος. Μερικά από τα ποιήματά του που αναφέρονται στη θρησκεία είναι τα εξής: • Απόψε • Οι μυροφόρες • Μπρος στο σταυρό • Γλυκέ νυμφίε • Διπλή γιορτή • Ο γυρισμός (σχεδιάσμα Α) και (σχεδιάσμα Β) • Μόνο για σε

Ο Γεώργιος Δροσίνης (9 Δεκεμβρίου 1859 - 3 Ιανουαρίου 1951,): ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος. Μερικά από τα ποιήματά του θρησκευτικής έμπνευσης είναι τα παρακάτω: • Νύχτα Χριστουγεννιάτικη • Χριστούγεννα • Μήπως

Ο Γεώργιος Βιζυηνός (8 Μαρτίου 1849 – Αθήνα, 15 Απριλίου 1896): ήταν Έλληνας πεζογράφος, ποιητής και λόγιος. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής λογοτεχνίας. Γνωστό ποιήμα του είναι το: • Η λατρεία του Θεού

Ο Οδυσσέας Ελύτης (Ηράκλειο Κρήτης 2 Νοεμβρίου 1911 - Αθήνα 18 Μαρτίου 1996): (πραγματικό ονοματεπώνυμο Οδυσσέας Αλεπουδέλλης), ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές. Διακρίθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ο δεύτερος και τελευταίος μέχρι σήμερα Έλληνας που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ. Γνωστότερα ποιητικά του έργα είναι τα «Άξιον Εστί», «Ήλιος ο πρώτος», «Προσανατολισμοί» κ.α. Το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το σημαντικότερο έργο του που μας αφορά στην Εργασία αυτή είναι: • «Το Άξιον Εστί (Η Γένεσις )» Ο Γιώργης Μανουσάκης (1933 - 9 Φεβρουαρίου 2008): ήταν Έλληνας συγγραφέας. Ήταν ποιητής και πεζογράφος και έχει γράψει επίσης φιλολογικά δοκίμια και μελέτες . Μεταξύ άλλων τιμήθηκε για το έργο του με το Βραβείο Καζαντζάκη. Η ποίηση του Γιώργη Μανουσάκη είναι υπαρξιακή. Τα περισσότερα έργα του με θέμα την θρησκεία έχουν θέμα μεταφυσικό καθώς ήταν άθεος και δεν πίστευε στον Χριστιανισμό. Αναφέρουμε ενδεικτικά το ποίημα : • «Είναι ήσυχα στην Εκκλησιά» Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943): ήταν ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Η οικογένεια του πατέρα του ήταν οικογένεια λογίων, με αξιόλογη πνευματική δραστηριότητα, και ασχολούμενων με τη θρησκεία. Κάποια από τα έργα του είναι τα εξής: • Προσευχή • Η νύχτα των Χριστούγεννων • Ο τάφος

O Κώστας Βάρναλης (14 Φεβρουαρίου 1884 – 16 Δεκεμβρίου 1974): ήταν Έλληνας λογοτέχνης, ποιητής και δημοσιογράφος. Έγραψε ποιήματα, αφηγηματικά έργα, κριτική και μεταφράσεις. Τιμήθηκε το 1959 με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Κάποια από τα έργα του είναι τα εξής: • Ανάσταση • Πρωτοχρονιάτικο • Η μάνα του Χριστού • Η Μαγδαληνή • Οι πόνοι της Παναγιάς • Παράδεισος

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1863 - Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1933): είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της σύγχρονης εποχής. Η μητέρα του, Xαρίκλεια Φωτιάδη, ανήκε σε παλιά Φαναριώτικη οικογένεια μεγαλεμπόρων και κοινοτικών επιτρόπων της Κωνσταντινούπολης. Κάποια από τα έργα του είναι τα εξής: • Οι Αγιοι Επτά Παίδες (1925) • Στην Εκκλησιά

Η Ζωή Καρέλλη (1901-1998) ήταν Ελληνίδα ποιήτρια και θεατρική συγγραφέας, δοκιμιογράφος και μεταφράστρια. Η ποίησή της πρόκειται για μια «διασταύρωση της θρησκευτικής ανησυχίας με τον πυρήνα του ερωτικού βιώματος» που οδηγεί σε μια λυτρωτική πνευματικότητα. Είναι μια ποίηση «του εσωτερικού χώρου, της πνευματικής και καλλιτεχνικής αγωνίας και των υπαρξιακών ερωτημάτων». Κάποια από τα έργα της είναι τα εξής: • Παραμονή της Γέννησης • Στο εικονοστάσι

Στέλιος Σπεράντζας γιατρός και λογοτέχνης με καταγωγή από τη Σίφνο, γεννημένος στη Σμύρνη το 1888. Είναι περισσότερο γνωστός για τα παιδικά του ποιήματα, που περιλαμβάνονται σε σχολικά αναγνωστικά. Δικό του ποίημα είναι το χιλιοτραγουδισμένο «Χριστούγεννα». Πέθανε στην Αθήνα στις 8 Ιουνίου 1962. Το γνωστό ποίημα και τραγούδι: • Χιόνια στο καμπαναριό

O Βιτσέντζος Κορνάρος (26 Μαρτίου 1553 – 1613 ή 1614) ήταν Κρητικός ποιητής. Θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της κρητικής λογοτεχνίας, συγγραφέας του αφηγηματικού ποίηματος «Ερωτόκριτος» και του θρησκευτικού δράματος «Η Θυσία του Αβραάμ». Επίσης, εκτός από τα παραπάνω θρησκευτικά ποιήματα αναφέρουμε και τα εξής: • «Η ημέρα της Λαμπρής» του Διονύσιου Σολωμού • «Το άσπρο ξωκκλήσι» του Γιάννη Ρίτσου και το • «Αγαπήσαμε, ονειρευτήκαμε» (από το βιβλίο «Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα») του Τάσσου Λειβαδίτη.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ Α.Γ. ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ Στο 2ο Τετράμηνο αναδιοργανωθήκαμε λίγο ως ομάδες και αναζητήσαμε την επίδραση της Αγίας Γραφής σε όλα τα είδη μουσικής (ελληνικής, ξένης, κλασικής, μοντέρνας κ.λπ.). Δεν θ’ αναφερθούμε καθόλου στην Υμνογραφία της Εκκλησίας και τη Βυζαντινή μουσική, αφού είναι 27

αυτονόητο ότι αυτά τα δύο είδη τέχνης έχουν άμεση σχέση με τη Γραφή και τη θεολογία. Αναζητήσαμε, όμως, και αναφέρουμε στην Εργασία μας την επίδραση της Α. Γ. σε άλλου είδους συνθέσεις και συνθέτες. Με έκπληξη ανακαλύψαμε επιρροές εκεί που δεν θα το περιμέναμε, όπως στη Ροκ μουσική ή στην πιο σύγχρονη Ραπ.

ΣΠΙΡΙΤΣΟΥΑΛ Τα Σπιρίτσουαλ είναι ένα είδος λαϊκού αφροαμερικάνικου τραγουδιού με έντονο το θρησκευτικό στοιχείο. Συνδέονται με τα Μπλουζ, με τη Τζαζ μουσική και αποτελούν έκφραση της θρησκευτικής πίστης. ΓΚΟΣΠΕΛ Τα Γκόσπελ αναφέρονται στην μουσική των μαύρων της Αμερικής η οποία προήλθε από την παράδοση της εκκλησιαστικής λειτουργίας προτεσταντικών εκκλησιών και αναπτύχτηκε γύρω στα 1870 με μουσικές επιρροές από τα Σπιρίτσουαλ και τα Μπλούζ. Οι πεντηκοστιανές εκκλησίες, ακολουθώντας την επιταγή του ψαλμού 150 της Παλαιάς Διαθήκης, επέτρεψαν την χρήση μουσικών οργάνων στις εκκλησίες τους όπως το ντέφι, το πιάνο, το εκκλησιαστικό όργανο, το μπάντζο, κιθάρα κ.α . ΞΕΝΗ ΡΟΚ Καλλιτέχνες της ξένης Ροκ, έχουν γράψει τραγούδια που είναι εμπνευσμένα από την Αγία Γραφή. Οι U2 έγραψαν ένα τραγούδι στο άλμπουμ τους «War» με τίτλο «40΄» και βασίζεται στο ψαλμό 40΄ του Δαβίδ. Επίσης οι METALLICA έχουν γράψει ένα τραγούδι που λέγεται «Blackened» στο άλμπουμ τους «And Justice For All» και αναφέρεται στο τέλος του κόσμου, όπως περιγράφεται στη Βίβλο. Ο Βοb Dylan έχει γράψει σχετικά τραγούδια με τους τίτλους: «When he returns», «Man gave names to all the animals», «Knockin’ on heaven’s door»

ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ Έλληνες συνθέτες έχουν εμπνευστεί από την Αγία Γραφή και έχουν εμπνεύσει και εμάς. Για παράδειγμα, ο Μίκης Θεοδωράκης που έχει συνθέσει κάποια μουσικά έργα: «την Θεία Λειτουργία», το «Κατά Σαδδουκαίων», «Η μάνα του Χριστού» και «Μάνα μου και Παναγιά». Επίσης ο Σταμάτης Σπανουδάκης έχει συνθέσει κάποια μουσικά έργα όπως το «MARAN ATHA» που σημαίνει «έχει έρθει ο Κύριος», το δίσκο «Σαν προσευχή» και έχει μελοποιήσει το «Κύριε των Δυνάμεων» (γνωστό βυζαντινό ύμνο). Οι Poll στο δίσκο τους «Άνθρωπε», περιλαμβάνουν το τραγούδι «Ψάχνω να βρω το φίλο μου», που αναφέρεται σαφώς στον Ιησού Χριστό. Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης έχει τραγουδήσει το τραγούδι «Μεγάλη Πέμπτη» σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική Χρήστου Τσιαμούλη. Η Σαβίνα Γιαννάτου, συνθέτης και τραγουδίστρια έχει δημιουργήσει το μουσικό άλμπουμ «Οι Παναγιές του κόσμου» (1999).

ΚΛΑΣΙΚΟΙ ΞΕΝΟΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ Πολλοί ξένοι κλασικοί σύνθετες είναι εμπνευσμένοι από την Άγια Γραφή. Μερικοί από αυτούς είναι ο Τσαϊκόφσκι με το έργο «Χειρουβικός ύμνος», ο Βέρντι με το έργο «Αve Maria» και «Νabuko». ‘Aλλοι σημαντικοί συνθέτες είναι οι Χάϊνριχ Ιζαάκ και Ουίλιαμ Μερντ, που έζησαν την εποχή της Αναγέννησης . Οι Καρλ Φιλίπ, Εμμάνουελ Μπάχ, Γιόχαν Κρίστιαν Μπαχ, Βόλφανγκ Αμαντέους Μότσαρτ και Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν που έζησαν την εποχή του κλασικισμού και ήταν οι καλύτεροι σύνθετες όλων των εποχών. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΙΠ-ΧΟΠ ΄Ενα από τα πρώτα χιπ-χοπ συγκροτήματα στην Ελλάδα, οι ΟΡΑ στο δίσκο τους «Εντάξει» έχουν το τραγούδι «Αϊντε», που αναφέρει τα «ουαί» του Ιησού στους υποκριτές. Αρκετοί σύνθετες της χιπ-χοπ έχουν μεταστραφεί προς τη πλευρά του Χριστού και έχουν συνθέσει τραγούδια βασισμένα στην Αγία Γραφή. Ο ράπερ John Wu aka Mastermind ή αλλιώς Γιάννος Wu, έχει γράψει το τραγούδι «Άσωτος Υιός». Είναι ένα πολύ ωραίο τραγούδι με βαθύ νόημα που σε αγγίζει και θέλεις να το ακούσεις . Επίσης άλλος ένας συνθέτης της Χιπ-χοπ είναι ο ράπερ Jamster ή αλλιώς Σεραφείμ Αλευρόπουλος. Είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος της «Holy» Χιπ-χοπ στην Ελλάδα. Στο cd «Δόξα Σοι» όλα τα τραγούδια είναι εμπνευσμένα από την Αγία Γραφή. Αναφέρουμε επίσης τη μελοποίηση του «΄Υμνου της Αγάπης» του Απ. Παύλου, που έγινε από τον Πολωνό συνθέτη Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ για την «Μπλέ» ταινία του Κριστόφ Κισλόφσκι . Συμπερασματικά διαπιστώσαμε πως άνθρωποι διαφόρων ηλικιών και διαφορετικών κοινωνικών – πολιτιστικών προελεύσεων προβληματίστηκαν, επηρεάστηκαν, εξέφρασαν ανησυχίες και καλλιτεχνικές δεξιότητες, επειδή τους «άγγιξε» βαθιά το περιεχόμενό της Αγίας Γραφής.

ΠΗΓΕΣ Βιβλίο Θρησκευτικών Α’ Γυμνασίου: Τα είδη των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης Χαστούπη Αθαν., «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑΝ ΔΙΑΘΗΚΗΝ», Εν Αθήναις, 1981 https://en.wikipedia http://www.iefimerida.gr http://avagnon.blogspot.gr/2015/03/25.html https://xartografos.wordpress.com http://www.wikiart.org/en/el-greco http://tvxs.gr/news http://olympia.gr http://www.eirinika.gr/article/11412/apo-ton-roympens-ston-el-gkreko-oi-diasimoteroi-pinakes-tisanastasis-toy-hristoy http://www.cretalive.gr/culture/view/deka-diashmoi-pinakes-me-th-skhnh-ths-gennhshs/130505 http://www.thelastjudgement.org/ http://panagiotisandriopoulos.blogspot.gr/2013/01/el-greco.html https://logomnimon.wordpress.com/ http://antikleidi.com/2015/04/08/el_greco/ http://artivity.gr Η «Αγία Γραφή» μέσα από το πρίσμα της τέχνης, http://www.naftemporiki.gr/ Σύγχρονοι αγιογράφοι, Στέλιος Φαϊτάκης, http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=237106 Ο Ιησούς στον παγκόσμιο κινηματογράφο http://www.elniplex.com/ Το 2014 είναι η χρονιά της Βίβλου για το Χόλιγουντ http://www.clickatlife.gr/cinema/story/29125 H ζωή του Ιησού μέσα από τα χέρια των ζωγράφων http://www.elniplex.com/h-%CE%B6%CF%89%CE%AE%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B9%CE%B7%CF%83%CE%BF%CF%8D-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B1-%CF%87%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%B6%CF%89%CE%B3

Η ανάσταση στη νεοελληνική τέχνη http://museum23.blogspot.gr/2010/03/blog-post_30.html Αιθιοπική λαϊκή τέχνη http://museum.arch.uoa.gr Εκκλησία της Μοζαμβίκης http://orthomoz.blogspot.grl Μέριλιν Ρόμπινσον: «Η Βίβλος γεννά Τέχνη» http://www.tovima.gr/culture/