3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σχολικό έτος 2013-2014 Α΄Τάξη Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ανδρέου Χρηστίνα
Έκθεση της ερευνητικής εργασίας με τίτλο: Η παλιά Βουλή: Το κτήριο, η εποχή, το πολίτευμα
1
Κατάλογος περιεχομένων 1 Εισαγωγή...................................................................................................................................................3 2 Η μεθοδολογία..........................................................................................................................................3 3 Κεφάλαιο 1: « Το κτήριο και ο νεοκλασικός ρυθμός»...............................................................................4 3.1 Ιστορικά στοιχεία για το κτήριο της Παλαιάς Βουλής......................................................................4 3.2 Η Αρχιτεκτονική του κτηρίου............................................................................................................5 4 Κεφάλαιο 2 «Η Αθήνα τότε» ....................................................................................................................7 4.1 Μπελ Επόκ ........................................................................................................................................7 4.2 Η Μπελ Επόκ στην Αθήνα.................................................................................................................7 4.3 Οικονομική χρεοκοπία....................................................................................................................11 5 Κεφάλαιο 3 Το πολίτευμα.......................................................................................................................14 5.1 Σημαντικά πρόσωπα.......................................................................................................................14 5.2 ΑΛΥΤΡΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ..................................................................................................16 5.3 ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΩΝ .............................................................................................................17 5.4 Πολιτικά κόμματα...........................................................................................................................19 5.5 ΤΑ ΔΥΟ ΚΟΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΑΝ ΣΤΑΘΜΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ.................................19 5.6 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ.............................................................................................................21 5.7 Πολιτική σάτυρα.............................................................................................................................30
2
1
Εισαγωγή Το Μέγαρο της Παλιάς Βουλής είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική ιστορία: πρόκειται για την πρώτη μόνιμη στέγη του ελληνικού Κοινοβουλίου, από το 1875 έως το 1932. Για 60 περίπου χρόνια το κτίριο της οδού Σταδίου στεγάζει την πολυτάραχη πολιτική ζωή της χώρας. Από εκεί παρέλασαν σημαντικοί πολιτικοί, που διαμόρφωσαν τη σημερινή Ελλάδα όπως ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, ο Θεόδωρος Δεληγιάννης και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Από το βήμα των ομιλητών εδώ ο Χαρίλαος Τρικούπης είπε το γνωστό "δυστυχώς επτωχεύσαμεν" το 1893. Εδώ, επίσης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανακοίνωσε πανηγυρικά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών το 1920, και εδώ ανακηρύχθηκε η Α' Ελληνική Δημοκρατία το 1924. Η ιστορία του μεγάρου είναι μια ευκαιρία για τη μελέτη κοινωνικο-ιστορικών θεμάτων, θα βοηθήσει στην κατανόηση ιστορικών γεγονότων και θα αναδείξει τον τρόπο που συνδέονται με την σημερινή δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε σήμερα. Απ΄ την άλλη η θεώρησή του ως τεχνικού έργου δίνει την ευκαιρία να μελετηθούν τα τεχνολογικά μέσα της εποχής, η συμβολή τους στην ανασυγκρότηση και την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Ο μνημειακός του χαρακτήρας θα προβληματίσει για τη στάση τους απέναντι στην πολιτιστική μας κληρονομιά και τους τρόπους προστασίας και ανάδειξής της. Η σημερινή του λειτουργία ως Μουσείο θα αναδείξει το ρόλο των Μουσείων στην καθημερινότητά τους. Με αφορμή ένα νεοελληνικό μνημείο θα κάναμε ένα ταξίδι στο παρελθόν, μέσα από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές και μελετήσαμε σε βάθος την ιστορία και τις καταστάσεις από τις οποίες πέρασε ο ελληνικός λαός τη περίοδο 1890- 1930. Αποκτήσαμε χρήσιμες γνώσεις, οι οποίες θα αποδειχτούν αναγκαίες για τη συμμετοχή μας στα κοινά και τη μετέπειτα πορεία μας στο χώρο της ανάληψης ευθυνών ως μελλοντικοί πολίτες. Σκοπός της έρευνας είναι η βαθύτερη κατανόηση μιας περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις της. Διατυπώθηκε ο τίτλος και διαμορφώθηκε το κεντρικό ερευνητικό ερώτημα, που είναι: Είναι χρήσιμο να ανατρέχουμε στο παρελθόν για να ερμηνεύσουμε το παρόν;
2
Η μεθοδολογία
Το θέμα θα προσεγγίστηκε διερευνητικά και βιωματικά. Στη διερευνητική προσέγγιση χρησιμοποιήθηκαν συνδυαστικά τόσο η ανάλυση περιεχομένου και η ερμηνεία πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, όσο και η παρατήρηση, η καταγραφή, σε πλαίσιο φθίνουσας καθοδήγησης. Βιωματική προσέγγιση έγινε στο πλαίσιο μη κατευθυντικής παρεμβατικότητας, όπου η εμπειρία προηγείται της θεωρίας. Το θεωρητικό ερώτημα και οι απαντήσεις βιώνονται σε μια προσωπική διάσταση από τους μαθητές μέσα από κατάλληλες τεχνικές, όπως ο καταιγισμός ιδεών, η καταγραφή των προσδοκιών, το έμβλημα της ομάδας, ενεργητική ακρόαση και ο αυτοσχεδιασμός. Το θέμα αναλύθηκε το θέμα σε 3 υποθέματα, τα κατωτέρω: «Το κτήριο και ο νεοκλασικός ρυθμός», με ερευνητικό ερώτημα: Ποιός αρχιτεκτονικός ρυθμός επικρατούσε στην Αθήνα τότε;.
3
«Η Αθήνα τότε» με ερευνητικό ερώτημα : Πώς ήταν η καθημερινότητα των ανθρώπων τότε. «Τα πολιτεύματα και η εναλλαγή τους» με ερευνητικό ερώτημα: Ποιά ήταν τα αποτελέσματα της εναλλαγής των πολιτευμάτων; Το τμήμα ενδιαφέροντος αποτελείται από ενιαίο τμήμα και χωρίστηκε σε 3 ομάδες ανάλογα με τις επιθυμίες των μαθητών. Κάθε ομάδα επέλεξε ένα όνομα και το έμβλημά της. Κάθε υποθέμα εξετάστηκε αυτοτελώς από μία ομάδα. Τα υποθέματα μοιράστηκαν στις ομάδες μετά από την καταγραφή των προσδοκιών τους και συζήτηση. Τα μέλη των ομάδων ανέλαβαν εκ περιτροπής και κατά περίπτωση τους αναγκαίους ρόλους, προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά η ομάδα και να ολοκληρωθεί το συλλογικό έργο. Κάθε ομάδα με καταιγισμό ιδεών διατύπωσε τα επί μέρους ερευνητικά ερωτήματα. Επιλέχθηκαν δραστηριότητες, όπως ανάλυση κειμένων, επεξεργασία ντοκιμαντέρ, ερμηνεία εικόνων, επιλογή κειμένων από περιηγητές, ταξινόμηση και αξιολόγηση χρήσεων. Στη συνέχεια επιλέχθηκαν τα μεθοδολογικά εργαλεία και οι πηγές άντλησης των δεδομένων. Ακολούθησε η ανάλυση και η ερμηνεία τους. Οι συζητήσεις στην ομάδα ακολούθησαν τις αρχές της ενεργητικής ακρόασης. Η παρουσίαση της μελέτης έγινε με 2 αυτοτελείς παρουσιάσεις και ένα φιλμάκι. Διατυπώθηκαν τα συμπεράσματα.
3 Κεφάλαιο 1: « Το κτήριο και ο νεοκλασικός ρυθμός» Ερευνητικό ερώτημα: Ποιός αρχιτεκτονικός ρυθμός επικρατούσε στην Αθήνα τότε;
3.1 Ιστορικά στοιχεία για το κτήριο της Παλαιάς Βουλής. Το κτήριο της Παλιάς Βουλής αποτελεί αρχιτεκτονικό κόσμημα στο κέντρο των Αθηνών, και ένα από τα ιστορικότερα κτίσματα της πόλης. Το Μέγαρο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική ιστορία: πρόκειται για την πρώτη μόνιμη στέγη του ελληνικού Κοινοβουλίου. Σχεδιάστηκε προκειμένου να στεγάσει τη Βουλή και τη Γερουσία.Θεμελιώθηκε το 1858 από τη βασίλισσα Αμαλία, στο μέρος που παλαιότερα βρισκόταν το σπίτι του Αλέξανδρου Κοντόσταυλου. Η οικοδόμηση ξεκίνησε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Francois Boulanger. Με την έξωση του βασιλιά Όθωνα και τη μεταπολίτευση του 1862 καταργείται το σώμα της Γερουσίας. Τα σχέδια του κτιρίου τροποποιούνται από τον έλληνα αρχιτέκτονα Παναγιώτη Κάλκο με κυριότερη μεταβολή την κατάργηση του αμφιθεάτρου της Γερουσίας. Το κτίριο του Κοινοβουλίου ολοκληρώνεται το 1875. Στις 11 Αυγούστου του 1875 πραγματοποιείται η επίσημη έναρξη των συνεδριάσεων της Βουλής με πρωθυπουργό τον Χαρίλαο Τρικούπη. Για 60 ολόκληρα χρόνια το κτίριο της οδού Σταδίου στεγάζει την πολυτάραχη πολιτική ζωή της χώρας. Το 1935 η Βουλή των Ελλήνων μεταστεγάζεται στα Παλαιά Ανάκτορα στην Πλατεία Συντάγματος, όπου λειτουργεί έκτοτε. Το κτίριο της Παλαιάς, πλέον, Βουλής παραχωρείται με απόφαση του πρωθυπουργού Ελευθερίου 4
Βενιζέλου στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος προκειμένου να στεγάσει το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Το γεγονός επικυρώθηκε αργότερα με διάταγμα αλλά καθυστέρησε να υλοποιηθεί λόγω του πολέμου και των γεγονότων που επακολούθησαν. Τελικά η Εταιρεία εγκαθίσταται στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής το 1960 και δύο χρόνια αργότερα ανοίγει για το κοινό η νέα έκθεση του Μουσείου της στην οριστική του στέγη. Η μεγαλόπρεπη Αίθουσα των Συνεδριάσεων αποτελεί χώρο ιστορικής μνήμης αλλά και κατάλληλη στέγη για σημαντικές εκδηλώσεις ιστορικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Οι αίθουσες που την περιβάλλουν στεγάζουν τη μόνιμη έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ενώ το υπερώο αποτελεί το χώρο περιοδικών εκθέσεων. Στην πλατεία μπροστά από το μέγαρο βρίσκεται το άγαλμα του αρχιστρατήγου της Επανάστασης του 1821 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
3.2 Η Αρχιτεκτονική του κτηρίου Νεοκλασικά χαρακτηρίζονται τα κτήρια που η μορφή τους έχει πολλά στοιχεία από τους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς της κλασικής εποχής. Στην Αθήνα έφεραν τον νεοκλασικισμό το 1830 οι Βαυαροί και τον επέλεξαν ως επίσημο αρχιτεκτονικό ρυθμό για τα δημόσια κτήρια. Έτσι κατά το 19ο αιώνα αλλά και στις αρχές του 20ου, κτίστηκαν στην Αθήνα πολλά νεοκλασικά κτήρια. Στα νεοκλασικά παρατηρείται συμμετρία στην οργάνωση της κάτοψης ως προς ένα κεντρικό κατακόρυφο επίπεδο. Η όψη χωρίζεται, όπως και η κάτοψη σε τρεις περιοχές με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος αφορά τη διαίρεση της όψης κατά την οριζόντια διεύθυνση (Οριζόντιος Διαχωρισμός.). Το χαμηλότερο τμήμα του κτηρίου αποτελεί τη βάση.
Ακολουθεί ο κορμός Το υψηλότερο τμήμα είναι η στέψη. Τα στοιχεία του ρυθμού είναι:
5
Συμμετρία
Κίονες
Κιονόκρανα
Αετώματα
Επιστύλια
Γείσο
Το Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής είναι ένα νεοκλασικό κτήριο το οποίο βρίσκεται στην οδό Σταδίου στην Αθήνα. Είναι ένα εντυπωσιακό κτήριο και αποτελεί ένα από τα ιστορικότερα κτίσματα της πόλης. Τα στοιχεία του νεοκλασικού ρυθμού είναι πολύ φανερά. Στο κέντρο υπάρχει η είσοδος με ένα πρόστυλο χώρο, που προεξέχει. Στην είσοδο οδηγεί μια μαρμάρινη μνημειακή μαρμάρινη σκάλα Έχει 4 κίονες με ιωνικά κιονόκρανα. Πάνω στους κίονες υπάρχουν μαρμάρινα επιστύλια. Η στέγη είναι κεκλιμένη και δημιουργεί στην όψη ένα αέτωμα. Δεξιά και αριστερά της εισόδου αναπτύσσονται συμμετρικά οι αίθουσες του μεγάρου. Το χαμηλότερο τμήμα του μεγάρου, η βάση του, είναι κατασκευασμένο με εμφανή λιθοδομή και ξεχωρίζει από το υπόλοιπο. Το κτίριο της Παλαιάς Βουλής ηλεκτροφωτίστηκε το 1888.
Ομάδα εργασίας: Μηδιάτης Θανάσης Πετροπούλου Βαρβάρα Πολυκρέτη Βασιλική Σακαρέλλου Κωνσταντίνα Συντελής Ιωάννης Τσάκαλης Φίλιππος
6
4 Κεφάλαιο 2 «Η Αθήνα τότε» Ερευνητικό ερώτημα : Πώς ήταν η καθημερινότητα των ανθρώπων
4.1 Μπελ Επόκ Μπελ Επόκ (γαλλικά: Belle Époque, «Όμορφη Εποχή») ονομάστηκε η περίοδος της ευρωπαικής ιστορίας που ξεκίνησε από το 1817 έως την έναρξη του Α΄ ΠαΉγκοσμίου Πολέμου το 1914 και χαρακτηρίστηκε για το αισιόδοξο πνεύμα που κυριάρχησε. Εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας και της Mεγάλης Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Η ονομασία «Mπελ Eπόκ» δόθηκε εκ των υστέρων, όταν θεωρήθηκε ως «χρυσή εποχή» σε αντίθεση με τη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν μια περίοδος που χαρακτηρίστηκε από αισιοδοξία, ειρήνη, νέες τεχνολογίες και επιστημονικές ανακαλύψεις. H ειρήνη που επικράτησε μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης και οι νέες τεχνολογίες βελτίωναν το βιοτικό επίπεδο. Στο Παρίσι ακμάζουν οι τέχνες, και σπουδαία έργα στη πεζογραφία, τη μουσική, το θέατρο και τη ζωγραφική κερδίζουν μεγάλη ανα γνώριση. Η τέχνη γίναται πιο προσιτή στο λαό και προσάρμοσε το αναγεννησιακό στυλ και το στυλ του δέκατου όγδοου αιώνα στις σύγχρονες συνθήκες.
4.2 Η Μπελ Επόκ στην Αθήνα Η Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα συνεχίζει να είναι αγροτική χώρα εφόσον, οκτώ στουςδέκα κατοίκους της ζουν στην ύπαιθρο. Όμως η οικονομική ανάπτυξη και το καλύτερο συγκοινωνιακό δίκτυο βοηθούν να αναπτυχθούν οι πόλεις. Η περίοδος που εξετάστηκε στην έρευνά μας συμπίπτει με τη Μπελ Επόκ η αρχή της οποίας τοποθετείται στην Αθήνα περί το 1880. Η ζωή στην Αθήνα άλλαζε, αλλά διατηρούσε ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως ένα ρομαντισμό, μια γλύκα, μια παληκαριά. Η αθηναϊκή κοινωνία θα περνούσε από την αγροτική φάση στην αστική. Η καρδιά των πολιτικών εξελίξεων ήταν βέβαια η Βουλή. Η Αθήνα αναπτύσσεται και μεγαλώνει. Οι συνθήκες διαβίωσης βελτιώνονται σιγά σιγά. Οι υποδομές εκσυγχρονίζονται σύμφωνα με την τεχνολογική πρόοδο της εποχής. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου επιτυγχάνεται τόσο με τα έργα υποδομής που γίνονται στην Αθήνα, όσο και με την διεύρυνση της εκπαίδευσης και την ανάπτυξη των τεχνών.
7
Ύδρευση και αποχέτευση Για να υδροδοτηθεί η πόλη αποφασίστηκε το 1892 να γίνει τεχνητή λίμνη στο Μαραθώνα. Την πρόταση αυτή την έκανε ο Εδουάρδος Καλενέκ και το έτος 1926 το δημόσιο της Ελλάδας και η εταιρεία Ούλεν έκαναν συμφωνία για τη λίμνη αυτή, που θα έδινε νερό στην πρωτεύουσα. Οι εργασίες άρχισαν τον Οκτώβριο του 1926 και τέλειωσαν μετά από 3 χρόνια. Τον Μάιο του 1931 είχαν κατασκευαστεί το φράγμα, ο αγωγός, τα διυλιστήρια και για πρώτη φορά στις 3 Ιουνίου η Αθήνα πήρε νερό από τη λίμνη.
Ηλεκτροφωτισμός και ενέργεια Ο αρχικός φωτισμός της πόλης ήταν με δαδιά, λυχνάρια και φανάρια του λαδιού, που διατηρήθηκε και τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση από την τουρκοκρατία. Το 1835 κρεμάστηκαν φανάρια λαδιού στα κεντρικά σημεία της πόλης, που αρχικά ήταν 5-10 και το 1850 έφτασαν τα 200. Τα φανάρια αυτά αντικαταστάθηκαν με λάμπες πετρελαίου, τις οποίες το 1862 αντικατέστησε το φωταέριο. Το 1866 τα φανάρια φωταερίου έφτασαν τα 1.000 και τα έξοδα ήταν 130.000 δρχ. Ο φωτισμός της Αθήνας με ηλεκτρισμό άρχισε το 1889. Το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτρισμού ήταν στη γωνία Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου, που έδωσε φως στις πλατείες Συντάγματος και Ομόνοιας και στο σπίτι του προέδρου της ηλεκτρικής εταιρείας Α. Μελά. Μετά από δυο χρόνια το εργοστάσιο μεταφέρθηκε ανάμεσα στο τετράγωνο μεταξύ των οδών Αριστείδου και Αιόλου με νέα μηχανήματα που αύξησαν την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Με την αύξηση του πληθυσμού και τη διάδοση του ηλεκτρισμού, το 1902 έγινε μεγαλύτερο εργοστάσιο στο Ν. Φάληρο, που έδινε φως στην Αθήνα, στον Πειραιά και στα προάστια. Η παραγωγή ήταν τόσο μεγάλη, με αποτέλεσμα να ηλεκτροδοτηθεί ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος Αθήνας και Πειραιά. Ηλεκτροφωτίστηκαν οι δρόμοι και οι πλατείες σε συνδυασμό με το φωταέριο, που φώτιζε ακόμη την πόλη.
Εκπαίδευση Στην περίοδο του 19ου αιώνα τα σχολεία διακρίνονταν σε θήλεων & αρρένων. Επικρατούσε η αντίληψη για την κοινή ενδυμασία των μαθητών. Ο διαχωρισμός των σχολείων σε αρρένω και θηλέων κράτησε αρκετά χρόνια και καταργήθηκε σταδιακά τη δεκαετία του 1970. Αλλά και κοινή ενδυμασία κράτησε αρκετά χρόνια, ιδίως για τα κορίτσια. Αυτή καταργήθηκε τη δεκαετία του 1980. Υπήρχανε δύο είδη σχολείων: τα παρθεναγωγεία και τα διδασκαλεία. Λίγα κορίτσια φοιτούσαν στα σχολεία και αυτά ήταν από εύπορες οικογένειες. Η πρώτη ελληνίδα φοιτήτρια που έγινε δεκτή στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν Ιωάννα Στεφανόπολι (1890).
8
Μουσική Την εποχή αυτή ο Νικόλαος Χαλκιόπουλος Μάντζαρος μελοποίησε τον ύμνο στην ελευθερία το 1865 έπειτα από απόφαση του Γεώργιου του Α’ . Οι δυό πρώτες στροφές του “Ύμνου προς την Ελευθερία” του Σολομού καθιερώθηκαν ως ο εθνικός μας ύμνος. Στις αρχές του 20ου αιώνα δημιουργήθηκε η Ελληνική Εθνική Σχολή με εκπρόσωπο τον Μανώλη Καλομοίρη, ο οποίος στη συνέχεια υπήρξε ο ιδρυτής του Εθνικού Ωδείου.Τα δημοφιλέστερα τραγούδια κατά την περίοδο 18701930 ήταν οι λεγόμενες Αθηναϊκές καντάδες, βασισμένες στις Επτανησιακές καντάδες, και τραγούδια που παρουσιάζονταν στο θέατρο (επιθεωρησιακά τραγούδια) σε επιθεωρήσεις, μιούζικαλ, οπερέτες και νυχτερινά έεργα, που επικρατούσαν στη θεατρική σκηνή της Αθήνας.
Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες της Αθήνας το 1896 Το 1896 πραγματοποιούνται στην Αθήνα οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, που δημιουργώντας έντονη την έξαρση της εθνικής ιδέας που ήδη υπήρχε. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες συσχετίζονται με την αρχαία λατρεία και το θαυμασμό για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και παράδοση στη Δυτική Ευρώπη η οποία, γέννησε και την ιδέα να ξαναζωντανέψουν οι αρχαίοι αγώνες. Με αυτό το τρόπο παρατηρείται και η άνθηση του αθλητισμού τόσο σε όλη την έκταση της Ευρώπης και αλλά και στις ΗΠΑ.
Καθημερινότητα
Το επίπεδο και η ποιότητα ζωής έχουν βελτιωθεί σημαντικά και ο υποψήφιος καταναλωτής βομβαρδίζεται καθημερινά με τις πιο απίθανες προτάσεις για σπάταλες αγορές. Είναι πράγματι μια ωραία εποχή, γεμάτη ανακαλύψεις, που συνοδεύονται από νέα προϊόντα, τα οποία θα κάνουν τη ζωή του κατοίκου της πόλης πιο εύκολη και πιο ευχάριστη. Όμως η καθημερινότητα των Αθηναίων διέφερε πολύ από αυτή την όποια ζούμε εμείς σήμερα. Οι γυναίκες δεν είχαν την ελευθερία που έχουν σήμερα. Τα νέα κορίτσια δεν κυκλοφορούσαν μόνα τους και έπρεπε πάντα να συνοδεύονται. Οι σχέσεις των δύο φύλων είχαν πολλούς περιορισμούς. Οι πλαζ ήταν χωριστές για τους άνδρες και τις γυναίκες. Πολλές από τις συνήθειες της καθημερινής ζωής έχουν εξαφανιστεί. Υπάρχουν όμως και μερικές που έχουν επιβιώσει με αρκετές διαφοροποιήσεις. Πολλά πράγματα τότε ήταν διαφορετικά.
9
Καφενεία
Tα καφενεία είναι οι κατ’ εξοχήν δημόσιοι χώροι που εκρφάζονται με ζωντάνια όλα τα κοινωνικά στρώματα και κυρίως κάποιες ιδιαίτερες ομάδες τους. Tο καφενεία υπήρχαν απ΄ την Tουρκοκρατία ως χώρος ψυχαγωγίας και συναλλαγής. Λειτούργησαν σαν χώροι κυρίως ανταλλαγής απόψεων και γνωμών γύρω απ΄ την επικαιρότητα, αλλά και χώροι επηρεασμού των πολιτών, συχνά αποτελούν στέκια πολιτικών ή πολιτευτών που επιδιώκουν να συλλάβουν το λαϊκό αίτημα ή να αποκτήσουν λαϊκό έρισμα. Ο αριθμός τους είναι τόσο μεγάλος, που η σατυρικοπολιτική καθημερινή εφημερίδα Ραμπαγάς παρατηρεί: «Έχουμε τόσα, όσαι αι περιιπτάμεναι υπέρ τον αχνίζοντα καφέν μυΐαι». Υπάρχει, τώρα πια, μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικού τύπου καφενείων, όπως: κεντρικά, συνοικιακά, εξοχικά, αναψυκτήρια. Μέχρι και αλυσίδες εμφανίζονται, όπως αυτή του Ζαχαράτου, με 3 μαγαζιά στο Σύνταγμα και την Ομόνοια! Στα κεντρικά καφενεία παύουν τα πολιτικά να μονοπωλούν το ενδιαφέρον των πελατών. Κάποιοι παίζουν χαρτιά, άλλοι μπιλιάρδο. Σχηματίζονται ακόμη φιλολογικές συντροφιές που, όταν δεν... φιλοσοφούν, σχολιάζουν την καλλιτεχνική ζωή της πόλης. Σε ορισμένα συνοικιακά καφενεία, στη Δεξαμενή και την Ομόνοια, ο φιλολογικός χαρακτήρας κάποιων καφενείων είναι ιδιαίτερα έντονος. Στα καφενεία αυτά η σχέση του ιδιοκτήτη με τους πελάτες του είναι πολύ προσωπική. Ο χαρακτήρας των καφενείων δεν έχει αλλάξει μέχρι τις μέρες μας.
Χαρτοπαιξία Ο πρώτος δημόσιος χώρος, στον οποίο διαδόθηκε η χαρτοπαιξία στην Αθήνα ήταν το «καφενείο των Αγωνιστών» (Μητροπόλεως και Αιόλου). Το 1836 λαμβάνονται τα πρώτα μέτρα κατά της χαρτοπαιξίας και ορίζεται ότι οι «λέσχες» πρέπει να λειτουργούν 20 χιλιόμετρα μακριά από τις κατοικημένες περιοχές (υπερβολικά μεγάλη απόσταση λόγω και της ανυπαρξίας των μεταφορικών μέσων). Οι λέσχες, όμως, λειτουργούσαν παράνομα, οι χαρτοπαίκτες στιγματίζονται ηθικά, αλλά η χαρτοπαιξία διαδίδεται τάχιστα. Οι ταβέρνες
Οι ταβέρνες εξακολουθούν και σε αυτή την περίοδο να αποτελούν τη βασική διασκέδαση των λαϊκότερων στρωμάτων. Η σχέση με τον ταβερνιάρη εξακολουθεί να είναι απόλυτα προσωπική. Οι επιγραφές στην πρόσοψη υπονοούν την ύπαρξη αυτών των σχέσεων, αφού ονομάζονται είτε με το επώνυμο του ταβερνιάρη, π.χ. του Βασιλακάκη, είτε με το παρατσούκλι του, π.χ. του Παναγή του Αράπη. Ακόμη κι αυτή η «πίστωση» του πελάτη που γράφεται με τεμπεσίρι επάνω στα βαρέλια, ζει και βασιλεύει και σε αυτή την κατά τα άλλα «Ωραία εποχή» (Belle Époque). Αυτό που σίγουρα άλλαξε είναι ο αριθμός των παρασκευαζομένων φαγητών, που όχι μόνο μεγάλωσε αισθητά, αλλά περιλαμβάνει πλέον και πιο μπελαλίδικα φαγητά, όπως κοκορέτσι, ψητό γουρουνόπουλο, συκωτάκια και το γιουβέτσι, που στέλνεται θριαμβευτικά για ψήσιμο στον κοντινότερο φούρνο! Από ψαρικά 10
δεν λείπουν οι μαρίδες και ο μπακαλιάρος. Για καθαριότητα, βέβαια, καλύτερα να μη μιλάμε, αφού διαβάζουμε ότι ακόμη και αυτοί οι «αστυΐατροι», που είχαν ταράξει στους ελέγχους τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία, απέφευγαν όπως ο διάβολος το λιβάνι να ελέγξουν και τις ταβέρνες
4.3 Οικονομική χρεοκοπία Την εποχή του Τρικούπη. Στο τέλος του 19ου αιώνα, επί Τρικούπη η Ελλάδα χρεοκόπησε. Η τρίτη πτώχευση της Ελλάδας σήμανε κλονισμό της δραχμής και ολοκληρωτικό μαρασμό της ελληνικής οικονομίας. Η κρίση αντιμετωπίστηκε με την υποτίμηση της δραχμής στη μισή αξία. Ας συγκρίνουμε τις δύο εποχές.
Η οικονομική κατάσταση Τότε
Τώρα
Το 1893 ο Χαρ.Τρικούπης κηρύσσει την χώρα σε πτώχευση
Το 2009 η χώρα κηρύσσεται ξανά σε πτώχευση
Έπειτα τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο επιβάλλεται Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος και παίρνει δάνεια αξίας 770.000.000 γαλλικών φράγκων
Η ίδια κατάσταση επικρατεί στην Ελλάδα του σήμερα καθώς της έχει επιβληθεί το Δ. Ν. Τ και έχει λάβει δάνεια αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ
Η χώρα βρίσκεται σε αθλία κατάσταση επηρεάζοντας όλη την Ευρώπη
Σήμερα μπορούμε να πούμε πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται και η χώρα βρίσκεται στην κατάσταση που ήταν κατά το τέλος του 19 αι - αρχές του 20 αι.
Την εποχή του μεσοπολέμου Η Ευρώπη βρίσκεται σε αναταραχή. Αρκετοί μιλάνε για το τέλος του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οι εφημερίδες της εποχής τα λόγια των πολιτικών και των φιλοσόφων, τα άρθρα των οικονομολόγων περιγράφουν μια εποχή γενικής χρεωκοπίας. Τα έθνη έπρεπε να πάρουν
11
γενναίες αποφάσεις και να επιβάλουν λύσεις , που θα εκτόνωναν την κρίση, όπως κατάργηση των επανορθώσεων, αφοπλισμός, Η πτώχευση της Ελλάδας το 1932 έγινε επίσημα τον Μάιου του 1932 με την κήρυξη της παύση πληρωμών από την Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, ως αποτέλεσμα της διόγκωσης του εξωτερικού χρέους της χώρας λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης και της μείωσης των εξαγωγών. Όταν ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1928, παρουσίασε ένα ιδιαίτερα αισιόδοξο και φιλόδοξο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων που χρειάζονταν για να μπει η Ελλάδα σε αναπτυξιακή τροχιά και να αποκαταστήσει τους πρόσφυγες από την Μικρασιατική Καταστροφή. Ο εκτεταμένος αυτός δανεισμός θα καλυπτόταν κυρίως από Άγγλους κεφαλαιούχους που ήδη μετά το 1922 είχαν επενδύσει μικρά κεφάλαια, αλλά τώρα ήταν πρόθυμοι να μεγαλώσουν την παρουσία τους στην Ελλάδα. Η μεγάλη διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ξεκίνησε με την αδυναμία της Γερμανίας να συνεχίσει να εξυπηρετεί τις δυσβάσταχτες οικονομικές τις υποχρεώσεις από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και εντάθηκε με την κατάρρευση των τιμών των μετοχών στο Αμερικάνικο Χρηματιστήριο της Γουόλ Στριτ. Η οικονομία της Ελλάδας βρέθηκε αμέσως υπό πίεση, καθώς μειώθηκαν δραστικά οι εξαγωγές της (καπνά και άλλα γεωργικά προϊόντα), όπως επίσης και τα εμβάσματα από τους Έλληνες της Αμερικής που εκείνη την εποχή ήταν σημαντικός οικονομικός παράγοντας για την χώρα. Οι δύο αυτές δυσμενείς εξελίξεις επιδείνωσαν το εξωτερικό ισοζύγιο συναλλαγών, ασκώντας αφόρητες πιέσεις στην δραχμή Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποφάσισε να χειριστεί το θέμα προσωπικά και να εξασφαλίσει τα εξωτερικά δάνεια που θα στήριζαν την νομισματική του πολιτική. Τον Μάρτιο συνεδρίασε στο Παρίσι η Δημοσιονομική Επιτροπή όπου ανάμεσα στα άλλα, θα συζητιόταν και το θέμα της Ελλάδας. Ο τρόπος παρουσίασης των Ελληνικών προβλημάτων και αναγκών από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο δεν έπεισε την Δημοσιονομική Επιτροπή, που θεώρησε ότι η Ελλάδα δεν έκανε καμία θυσία, αντιθέτως ήθελε να μεταβιβάσει τα προβλήματα της στους πιστωτές της. Η δραχμή υποτιμήθηκε ραγδαία και στις 5 Μαΐου η ισοτιμία της με την στερλίνα έπεσε από τις 456 δραχμές στις 539. Τον ίδιο μήνα το κράτος επισημοποίησε την χρεοκοπία του κηρύσσοντας παύση πληρωμών. Το κύρος του Βενιζέλου είχε τρωθεί ανεπανόρθωτα στην λαϊκή συνείδηση, ενώ ένα πανελλαδικό απεργιακό κύμα παρέλυε την χώρα.
12
Ομάδα εργασίας: •
Πλίουτα Αλεξία
•
Σκούρτης Κωνσταντίνος
•
Στάγιος Νικόλαος
•
Τζίκα Ηλιάνα-Μαρία
•
Φάλκος Εμμανουήλ
•
Χρήστο Σωτήρ
13
5 Κεφάλαιο 3 Το πολίτευμα Η λειτουργία του πολιτεύματος στο νεοελληνικό κράτος, από την απολυταρχική μοναρχία ως την προεδρευομένη δημοκρατία παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Σκοπός της έρευνας μας είναι η βαθύτερη κατανόηση μιας περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις της.
5.1 Σημαντικά πρόσωπα Εδώ γίνεται μια σύντομη αναφορά σε πρόσωπα και καταστάσεις που θα μας απασχολήσουν παρακάτω: Ο Όθων-Φρειδερίκος-Λουδοβίκος ήταν πρίγκιπας της Βαυαρίας και ο πρώτος βασιλιάς του ελλαδικού χώρου. Το πλήρες όνομά του ήταν Όττο Φρίντριχ Λούντβιχ φον Βίττελσμπαχ. Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Διαδόχου και μετέπειτα Βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄, και της Θηρεσίας , κόρης του δούκα του Ζάξεν-Χιλντμπουργκχάουζεν. Το 1832 ο Όθων εκλέχθηκε Βασιλιάς της Ελλάδας και απεστάλη στην Ελλάδα, με στόχο την αποκατάσταση του δικαίου, καθώς σύμφωνα με τα πιστεύω του ίδιου του του πατέρα αλλά και της Αγγλίας, ο Ιωάννης Καποδίστριας, ήταν ρωσόφιλος και με λίγα λόγια προδότης. Επειδή ο Όθωνας ήταν ανήλικος, σχηματίστηκε επιτροπή Αντιβασιλείας από τους Βαυαρούς Άρμανσπεργκ (πρόεδρο), Μάουρερ, Έιντεκ, Γκρένερ και Άμπελ. Η περίοδος της Αντιβασιλείας κράτησε από το 1832 μέχρι το 1835 και υπήρξε εξαιρετικά σκληρή. Παντρεύτηκε την Αμαλία, η οποία όταν έφθασε στην Ελλάδα ως σύζυγος του βασιλιά το 1837, άσκησε άμεση επίδραση στην κοινωνική ζωή και τη μόδα. Κατάλαβε από νωρίς ότι η ενδυμασία της οφείλει να μιμηθεί αυτή των νέων υπηκόοων της, και έτσι δημιούργησε ένα ρομαντικό αυλικό ένδυμα, το οποίο έγινε το εθνικό γυναικείο ένδυμα, γνωστό ως Αμαλία. Επίσης, η βασίλισσα Αμαλία, ενδιαφέρθηκε και για την εικόνα της χώρας, δημιουργώντας αξιοθαύμαστους κήπους μεγάλων εκτάσεων ενώ παράλληλα προώθησε την αμπελοκαλλιέργεια. Τέλος χάρισε ένα γιο στον Όθωνα , τον Πριγκίπισσα Αντελχέιντ, ο οποίος έδειχνε να είναι ικανότερος σε ό,τι αφορούσε το κράτος, από το πατέρα του.
14
Ο Χαρίλαος Τρικούπης, παίρνοντας τη θέση του πρωθυπουργού επτά συνολικά φορές, κυβέρνησε γύρω στα δέκα χρόνια, με αποτέλεσμα όμως στη τελευταία του κυβερνητική δράση να βρεί οικονομικό αδιέξοδο και να οδηγήσει τη χώρα σε πτώχευση με την ιστορική φράση του "δυστυχώς επτωχεύσαμεν". Ήταν γιος του Σπυρίδωνα Τρικούπη πολιτικού, ιστορικού και επίσης πρωθυπουργού της Ελλάδας και της Αικατερίνης το γένος Μαυροκορδάτου. Ως υπουργός Εξωτερικών υπέγραψε σύμφωνο αμυντικής συνεργασίας με τον ηγεμόνα Μιχαήλ της Σερβίας ενώ επιδίωξε έναν ιδιαίτερα αισιόδοξο εκσυχρονισμό. Γενικότερα όμως, υλοποίησε πολλά έργα στη χώρα με στόχο τον εκσυγχρονισμό της και γι' αυτό αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους μεγαλύτερους πολιτικούς που πέρασαν από αυτήν.
Ο Θεώδορος Δηλιγιάννης / Δεληγιάννης ήταν γιος του Πανάγου Δεληγιάννη και εγγονός του κοτζαμπάση της Πελοποννήσου, Ιωάννη Δεληγιάννη. Αναδείχθηκε αρχηγός του Εθνικού Κόμματος και το 1885 χρίσθηκε για πρώτη φορά Πρωθυπουργός. Έχει μείνει στην ιστορία ως πολιτικός λαϊκιστής και πολλές φορές δημαγωγός. Θεωρείται ο κύριος υπεύθυνος για την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους το 1893. Ξεκίνησε εξωτερικό δανεισμό για να αντεπεξέλθει στην δυσμενή οικονομική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η Ελλάδα λόγω μειωμένων φόρων και αδιάκριτων διορισμών στο δημόσιο, ο βασιλιάς τον έπαυσε και ανέλαβε και πάλι ο Τρικούπης. Τα συσσωρευμένα χρέη ήταν τόσα που το 1893 η Ελλάδα πτώχευσε.
Ο Ελευθέριος K. Βενιζέλος (Μουρνιές Χανίων, 23 Αυγούστου 1864 – Παρίσι, 18 Μαρτίου 1936) Σπουδαία προσωπικότητα, που διετέλεσε πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας και επτά φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Ως πολιτικός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο Κρητικό ζήτημα καθώς και στα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας από το 1910 μέχρι και τον θάνατό του το 1936. Ως πρωθυπουργός της Ελλάδας επέφερε μεταρρυθμίσεις σχεδόν σε όλους τους τομείς του κράτους με κύριο σκοπό την οργάνωση της χώρας στα πρότυπα αστικού κράτους. Παράλληλα οργάνωσε αξιόμαχο στρατό, τον οποίο εκμεταλλεύθηκε στις πολεμικές συρράξεις διπλασιάζοντας την εδαφική έκταση της Ελλάδας. Η είσοδος του Βενιζέλου στην ελληνική πολιτική ζωή επηρέασε σημαντικά την κατάσταση στην Ελλάδα στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. 15
5.2 ΑΛΥΤΡΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ Στην ελληνική πολιτική ζωή το 19ο αιώνα κυριαρχεί ο αλυτρωτισμός, όπου σύμφωνα με αυτόν, το ελληνικό κράτος έπρεπε να κάνει ό,τι χρειαζόταν ώστε να ενταχθούν σε αυτό και οι Έλληνες που συνέχιζαν να ζουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (οι «αλύτρωτοι αδελφοί»). Ο αλυτρωτισμός έχει άμεση σχέση με τη «Μεγάλη Ιδέα». Η Μεγάλη Ιδέα δε σήμαινε το ίδιο για όλους, εφόσον : από τη μία πλευρά, για ορισμένους, το ελληνικό κράτος είχε χρέος να δώσει τα φώτα του πολιτισμού στην Ανατολή, ενώ από την άλλη πλευρά για κάποιους, το ελληνικό κράτος έπρεπε να επεκταθεί σε όλες τις περιοχές όπου κατοικούσαν Έλληνες. Τέλος από μία τρίτη ματιά του κόσμου, στόχος ήταν να ξαναζωντανέψει η Βυζαντινή Αυτοκρατορία και η Κωνσταντινούπολη να γίνει η πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Σύμφωνοι με τη Μεγάλη Ιδέα, ήταν και ο Όθωνας και τα υπόλοιπα κόμματα. Ωστόσο, ερμηνευόταν διαφορετικά και καθένας ακολουθούσε διαφορετική πολιτική με σκοπό ζωής να την πετύχει. Κάθε φορά που υπήρχε κρίση στο Ανατολικό Ζήτημα οι Έλληνες πολιτικοί προσπαθούσαν να ωφεληθεί η Ελλάδα από την Οθωμανική Αυτοκρατορία που διαλυόταν. Για να το πετύχουν αυτό, ακολουθούσαν τη μία ή την άλλη ευρωπαϊκή δύναμη. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Μεγάλη Ιδέα καθορίζει την ελληνική πολιτική ζωή. Για το σκοπό αυτό ξοδεύονται πολλά χρήματα για στρατιωτικές δαπάνες. Όμως, η Μεγάλη Ιδέα συναντά δυσκολίες καθώς : η οικονομική και στρατιωτική αδυναμία της χώρας, η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων, τα βαλκανικά εθνικά κινήματα που θέλουν να δημιουργήσουν και αυτά τα δικά τους κράτη, αλλά και τα άλλα βαλκανικά κράτη που θέλουν να επεκταθούν και να πάρουν περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεν ευνοούν τις εθνικές διεκδικήσεις της Ελλάδας. Με αποτέλεσμα το ελληνικό εθνικό ζήτημα να αποτελεί πλέον στην ουσία τμήμα του Ανατολικού Ζητήματος.
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΚΟΣΜΟ Αυτή την περίοδο οι Μεγάλες Δυνάμεις συνεχίζουν να αναμειγνύονται συχνά στις ελληνικές υποθέσεις. Δύο φορές μάλιστα απείλησαν τη χώρα στρατιωτικά. Το 1850, όταν ο αγγλικός στόλος έκανε αποκλεισμό στο λιμάνι του Πειραιά, και τη περίοδο του 1854–1857, στον Κριμαϊκό πόλεμο, τα βρετανικά και γαλλικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα, ενώ παράλληλα ο βασιλιάς γινόταν όλο και λιγότερο αγαπητός.
Κύριες αιτίες για αυτό ήταν: 16
οι αποτυχίες της Μεγάλης Ιδέας, οι νοθείες (δηλαδή τα ψεύτικα αποτελέσματα) στις εκλογές, οι βασιλικές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή, η κακή οικονομική κατάσταση.
Την περίοδο 1859–1862 οργανώθηκε ένα κίνημα ενάντια στον Όθωνα. Τελικά ο βασιλιάς και η σύζυγός του Αμαλία αναγκάστηκαν να φύγουν από την Ελλάδα (Οκτώβριος 1862). Το 1864 η Β΄ Εθνοσυνέλευση ψήφισε νέο σύνταγμα και ανακήρυξε βασιλιά το Δανό πρίγκιπα Γεώργιο. Η χώρα είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τον πόλεμο και χρωστούσε και τα δύο δάνεια από την Επανάσταση. Το κράτος όμως είχε λίγα έσοδα γιατί οι πιο πολλοί αγρότες ήταν φτωχοί και μεγάλο μέρος από τα χρήματα που μάζευε πήγαινε στις στρατιωτικές δαπάνες. Το 1843 δεν μπορούσε πια να πληρώσει τις δόσεις για τα δάνεια και μέσω αυτών, την ευκαιρία βρήκαν οι Μεγάλες Δυνάμεις επιβάλανε οικονομικό έλεγχο.
5.3 ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΩΝ Τα πολιτεύματα που επικράτησαν στην Ελλάδα και οδήγησαν στη διαμόρφωση του σημερινού πολιτεύματος είναι: ΜΟΝΑΡΧΙΑ Με τον όρο μοναρχία, εννοούμε τη περίοδο κατά την οποία, όλες οι εξουσίες, συγκεντρώνονται σε ένα και μόνο πρόσωπο ή όταν οι εξουσίες που συγκεντρώνει ο μονάρχης, περιορίζονται από το Σύνταγμα. ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΟΝΑΡΧΙΑ Είναι το πολίτευμα στο οποίο ένα πρόσωπο, ο Μονάρχης, είναι φορέας της απόλυτης εξουσίας στο κράτος, χωρίς να περιορίζεται από κάποιο σύνταγμα. Ο Όθωνας μέχρι το 1843 κυβερνούσε σαν απόλυτος μονάρχης. Η εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 αποτελούσε το μόνο τρόπο να βγεί η Ελλάδα από το οικονομικό αδιέξοδο, το οποίο είχε οδηγήσει σε περιόδους ληστείας και μείωση κρατικών δαπανών. Ο Όθωνας αναγκάστηκε να παραχωρήσει σύνταγμα (σε ανάμνηση των γεγονότων ο χώρος ονομάστηκε αργότερα πλατεία Συντάγματος). Ο βασιλιάς, αν και αρχικά, όπως ήταν φυσικό, αρνήθηκε, τελικά, υποχρεώθηκε να προκυρήξει εκλογές για Εθνοσυνέλευση, που θα ψήφιζε Σύνταγμα. Οι εκλογές έγιναν με έμμεση και καθολική ψηφοφορία του άρρενος πληθυσμού άνω των 25 ετών, καθώς απαγορευόταν η ψήφος των γυναικών. Η Α΄ Εθνοσυνέλευση ψήφισε το Φεβρουάριο του 1844 Σύνταγμα, που το επικύρωσε ο Όθωνας και απαγόρεψε στους ετερόχθονες (αλλοεθνής) να παίρνουν δημόσιες θέσεις. Έτσι, με αυτό το τρόπο, τελείωσε η περίοδος της απόλυτης μοναρχίας του Όθωνα. Παρόλο που ο Όθωνας : παραχώρησε σύνταγμα, 17
συνέχισε να δημιουργεί προβλήματα στις κυβερνήσεις εμποδίζοντας το έργο τους, απέλυε υπαλλήλους και κυνηγούσε τους αντίπαλούς του. Ακόμη υποστήριζε τη Μεγάλη Ιδέα, γεγονός που τον έκανε αγαπητό στο λαό, αλλά όλο και πιο μισητό και ενοχλητικό στις Μεγάλες Δυνάμεις.
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΑΡΧΙΑ (1844–1862) Η συνταγματική μοναρχία είναι μια μορφή μοναρχικής κυβέρνησης που καθιερώνεται στο πλαίσιο ενός συνταγματικού συστήματος που αναγνωρίζει έναν εκλεγμένο ή κληρονομικό μονάρχη ως αρχηγό κράτους. Το σύνταγμα καθιέρωνε : τη διάκριση των εξουσιών, την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και τη Γερουσία, που τα μέλη της τα διόριζε ο βασιλιάς. ποιοι είχαν πολιτικά δικαιώματα. Με το σύνταγμα του 1844 ο Όθωνας συνέχισε να έχει αρκετές εξουσίες. Την περίοδο 1859–1862 οργανώθηκε ένα κίνημα ενάντια στον Όθωνα. Τελικά ο βασιλιάς και η σύζυγός του Αμαλία αναγκάστηκαν να φύγουν από την Ελλάδα (Οκτώβριος 1862).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Κύριο χαρακτηριστικό της δημοκρατίας, θεωρείται η λαϊκή κυριαρχία, με άμεση (από το λαό) δημοκρατία, όπως στην αρχαία Ελλάδα ή με έμμεση δημοκρατία, όπως στη σημερινή Ελλάδα όπου οι βουλευτές εκλέγονται με σκοπό να αναλάβουν να υποστηρίξουν τα συμφέροντα και τις απόψεις του κόσμου.(αντιπροσωπευτική δημοκρατία).
ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (1864-1909) Στο πολίτευμα αυτό οι εξουσίες ασκούνται γενικά από το κοινοβούλιο και την κυβέρνηση, η οποία και φέρει την απόλυτη ευθύνη όλων των πράξεών της και εφόσον έχει λάβει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου. Στον Βασιλιά ανήκουν μόνο αντιπροσωπευτικές αρμοδιότητες και κυρίως οι επικυρώσεις νόμων και διαταγμάτων. Η θέση του συνήθως είναι κληρονομική. Παρόλο που ο βασιλιάς συνέχισε να έχει σημαντικά προνόμια, το σύνταγμα του 1864 δυνάμωσε το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, καθώς
η κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός, η βουλή και τα κόμματα αποκτήσανε πιο μεγάλη δύναμη ενώ παράλληλα καθιερώθηκε καθολική και μυστική ψηφοφορία για όλους τους άντρες άνω των 21 ετών, γεγονός που εξασφάλιζε περισσότερο από πριν τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες αλλά και τη διάκριση των εξουσιών.
18
Η Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία ή Συνταγματική Μοναρχία είναι μια μορφή αντιπροσωπευτικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Το 1864 η Β΄ Εθνοσυνέλευση ψήφισε νέο σύνταγμα και ανακήρυξε βασιλιά το Δανό πρίγκιπα Γεώργιο. Με το σύνταγμα αυτό καταργήθηκε η Γερουσία. Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία Το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία από το 1974 μέχρι και σήμερα. Η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία είναι ο τύπος Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, όπου η εκλεγμένη από τον λαό κυβέρνηση παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις, με επικεφαλής του κράτους το Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος είναι αιρετός και δεν έχει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το κοινοβούλιο ενώ Η εκτελεστική από τη κυβέρνηση, η οποία πάντοτε οφείλει να λαμβάνει της εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου. Η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη της εκτελεστικής και της νομοθετικής.
5.4 Πολιτικά κόμματα Ορισμός Εκούσια ένωση φυσικών προσώπων με βασική οργάνωση, που επιδιώκει ενεργώς την άσκηση επίδρασης στο σχηματισμό της πολιτικής θέλησης του λαού στα πλαίσια λειτουργίας του πολιτεύματος και να συμπράττει στην εκπροσώπιση του λαού στο αντιπροσωπευτικό σώμα (κοινοβούλιο) Με βάση τον πολιτικό χαρακτήρα των προγραμμάτων τους τα πολιτικά κόμματα διακρίνονται σε συντηρητικά, φιλελεύθερα, προοδευτικά, ριζοσπαστικά, σοσιαλιστικά, κομμουνιστικά, ή επί συγκεκριμένου χώρου π.χ. εργατικά, θρησκευτικά, οικολόγων κ.λπ. Επίσης ως προς την υφιστάμενη Κυβέρνηση διακρίνονται σε φιλοκυβερνητικά ή συμπολιτευόμενα και σε αντιπολιτευόμενα. Παλιότερα και ειδικά στην Ελλάδα του 19ου αιώνα είχαμε και κόμματα που αυτοονομάζονταν "Γαλλικό", "Ρώσικο" και "Αγγλικό" διότι τα συμφέροντα των εγχώριων κοινωνικών ομάδων που αντιπροσώπευαν, συνδέονταν με τα συμφέροντα της αντίστοιχης χώρας. Πιο ακριβής ορισμός της έννοιας του κόμματος δεν μπορεί να υπάρξει, μιας και αρκετοί κοινωνιολόγοι, συνταγματολόγοι και άλλοι πολιτικοί ερευνητές, που εξετάζουν το θέμα από διαφορετικές απόψεις αδυνατούν να δώσουν έναν κοινό ορισμό για όλες τις μορφές ύπαρξης ενός πολιτικού κόμματος.
5.5 ΤΑ ΔΥΟ ΚΟΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΑΝ ΣΤΑΘΜΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Τα πρώτα χρόνια μετά το νέο σύνταγμα (1864) η πολιτική ζωή στη χώρα δεν ησύχασε.
Οι κυβερνήσεις άλλαζαν συχνά και
19
οι εκλογές πολλές φορές δεν έδιναν πλειοψηφία σε κανένα κόμμα. Συνηθισμένη μάλιστα ήταν και η νοθεία στα αποτελέσματα των εκλογών. Τα πράγματα άλλαξαν όταν ιδρύθηκαν δύο νέα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα για τριάντα χρόνια (1875–1905). Το Νέο ή Νεωτεριστικό Κόμμα και Το Εθνικό Κόμμα,
Α’ ΚΟΜΜΑ Το 1872 ο Χαρίλαος Τρικούπης με μια ομάδα βουλευτών από τα Επτάνησα ίδρυσε το Νέο ή Νεωτεριστικό Κόμμα, που στηριζόταν στις αρχές του πολιτικού φιλελευθερισμού. Το Νέο Κόμμα στόχευε σε : μια πιο ισχυρή οικονομία, ένα κράτος οργανωμένο σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και επιτυχίες στα «εθνικά θέματα», σύμφωνα με τη Μεγάλη Ιδέα.
Για να πετύχει αυτή η πολιτική, όμως, χρειάζονταν : περισσότεροι φόροι και μεγάλα δάνεια από το εξωτερικό. Όπως φάνηκε με τα χρόνια, αυτό έβλαπτε κυρίως τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Ωστόσο, πολλοί το υποστήριζαν και ακόμη περισσότερο τα μεσαία και τα ανώτερα αστικά στρώματα στις πόλεις καθώς και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες.
Β’ ΚΟΜΜΑ Την ίδια περίοδο ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης ίδρυσε το Εθνικό Κόμμα. Το κόμμα αυτό ήθελε: μικρότερη φορολογία και στήριζε την αγροτική παραγωγή. Και αυτό υποστήριζε θερμά τη Μεγάλη Ιδέα. Το Εθνικό Κόμμα στήριζαν οι μικροϊδιοκτήτες γης σε όλη τη χώρα, αλλά κυρίως οι αγρότες στη Θεσσαλία και τα κατώτερα αστικά και εργατικά στρώματα στις πόλεις.
Άρα, το Νέο ή αλλιώς Νεωτεριστικό Κόμμα, με το Χαρίλαο Τρικούπη, υποστήριζαν οι μεγαλοκτηματίες και γενικότερα τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα που είχαν στη κατοχή τους περιουσία και περισσότερα πολιτικά δικαιώματα. Εν αντιθέσει, το Εθνικό Κόμμα με ιδρυτή το Θεόδωρο Δηλιγιάννη, είχε υποστηρικτές τον απλό λαό που καθημερινά μοχθούσε για τα αναγκαία και συμμετείχε παράλληλα στα κοινά, 20
αγωνιζόμενος για το αυριανό μέλον του τόπου του, που απειλούνταν από τη κατάσταση που επικρατούσε τη παρούσα στιγμή, και ειδικά τότε που οι Μεγάλες Δυνάμεις στόχευαν στην αποδυνάμωση του κράτους των Ελλήνων.
5.6 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Για 60 περίπου χρόνια το κτίριο της οδού Σταδίου στεγάζει το νομοθετικό σώμα της Ελλάδας, τη Βουλή των Ελλήνων. Είναι μια πολυτάραχη περίοδος για την πολιτική ζωή της χώρας. Κατά τις περιόδους 1844-1863 και 1927-1935 το κοινοβούλιο αποτελείται από δύο σώματα, την Γερουσία και τη Βουλή. Η πολυτάραχη πολιτική ζωή της Ελλάδας αποδεικνύεται από τον μεγάλο αριθμό των εκλογικών αναμετρήσεων και τον αριθμό των σχηματισμένων κυβερνήσεων. Στο διάστημα αυτό έγιναν 25 βουλευτικές εκλογές και σχηματίστηκαν 75 κυβερνήσεις. Τα πρώτα 30 χρόνια πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής ήταν ο Χ.Τρικούπης και ο Θ. Δηλιγιάννης. Η Κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη 1875, που ανέλαβε στις 27 Απριλίου 1875 και έμεινε στην εξουσία μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 1875, είχε σκοπό τη διενέργεια των βουλευτικών εκλογών, που έγιναν στις 18 Ιουλίου και για τέσσερις ημέρες με άψογο τρόπο, σε αντίθεση με προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Οι υποστηρικτές του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου αναδείχτηκαν ως η μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο, με 80 από τις 190 έδρες. Ο Κουμουνδούρος έγινε πρωθυπουργός στις 27 Οκτωβρίου[ Αυτή πρέπει να ήταν η πρώτη βουλή που συνεδρίασε στο κτήριο της Παλιάς Βουλής. Ελληνικές Κυβερνήσεις 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη 1875 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1875 Κυβέρνηση Επαμεινώνδα Δεληγιώργη 1876 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1876 Κυβέρνηση Επαμεινώνδα Δεληγιώργη 1877 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1877 Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κανάρη 1877 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου Ιανουαρίου 1878 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου Οκτωβρίου 1878 Κυβέρνηση Χαριλάου Τρικούπη 1878 Κυβέρνηση Χαριλάου Τρικούπη 1880 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Κουμουνδούρου 1880 Κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη 1882 Κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη 1885 Κυβέρνηση Δημήτριου Βάλβη 1886 Κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη 1886 Κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη 1890 Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου 1892 Κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη 1892 Κυβέρνηση Σωτηρίου Σωτηρόπουλου 1893 21
21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64.
Κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη 1893 Κυβέρνηση Νικολάου Δηλιγιάννη 1895 Κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη 1895 Κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη 1897 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1897 Κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη 1899 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1901 Κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη 1902 Κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη Ιουνίου 1903 Κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη 1903 Κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη Δεκεμβρίου 1903 Κυβέρνηση Θεόδωρου Δηλιγιάννη 1904 Κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη 1905 Κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη 1905 Κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη 1909 Κυβέρνηση Κυριακούλη Μαυρομιχάλη 1909 Κυβέρνηση Στέφανου Δραγούμη 1910 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1910 Κυβέρνηση Δημητρίου Γούναρη 1915 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1915 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1915 Κυβέρνηση Στέφανου Σκουλούδη 1915 Κυβέρνηση Νικολάου Καλογερόπουλου 1916 Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης Κυβέρνηση Σπυρίδωνα Λάμπρου 1916 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1916 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1917 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917 Κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη 1920 Κυβέρνηση Δημητρίου Γούναρη 1921 Κυβέρνηση Νικολάου Καλογερόπουλου 1921 Κυβέρνηση Δημητρίου Γούναρη 1922 Κυβέρνηση Νικολάου Στράτου 1922 Κυβέρνηση Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη 1922 Κυβέρνηση Νικολάου Τριανταφυλλάκου 1922 Κυβέρνηση Αναστασίου Χαραλάμπη 1922 Κυβέρνηση Σωτηρίου Κροκιδά 1922 Κυβέρνηση Στυλιανού Γονατά 1922 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1924 Κυβέρνηση Γεωργίου Καφαντάρη 1924 Κυβέρνηση Αλεξάνδρου Παπαναστασίου 1924 Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη 1924 Κυβέρνηση Ανδρέα Μιχαλακόπουλου 1924 Κυβέρνηση Θεόδωρου Πάγκαλου 1925 22
65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79.
Κυβέρνηση Αθανασίου Ευταξία 1926 Κυβέρνηση Γεωργίου Κονδύλη 1926 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1926 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1927 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1928 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1928 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου Ιουνίου 1929 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου Δεκεμβρίου 1929 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπαναστασίου 1932 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1932 Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη 1932 Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1933 Κυβέρνηση Αλέξανδρου Οθωναίου 1933 Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη 1933 Κυβέρνηση Γεωργίου Κονδύλη 1935 Οι εκλογικές αναμετρήσεις
Εκλογές
1875
Κόμματα Υποστηρικτές του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου Υποστηρικτές του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη Υποστηρικτές του Θρασύβουλου Ζαΐμη Υποστηρικτές του Χαρίλαου Τρικούπη Ανεξάρτητοι Σύνολο
Αρχηγοί
Έδρες Αριθμός
Α. Κουμουνδούρος
80
Επαμεινώνδας Δεληγιώργης
30
Θρασύβουλος Ζαΐμης
25
Χαρίλαος Τρικούπης
25 30 190
1879 1881 1882 Επαναληπτικές Νεωτεριστικόν Κόμμα 1885
Εθνικόν Κόμμα
1887
Ανεξάρτητοι Νεωτεριστικόν Κόμμα
Χαρίλαος Τρικούπης Θεόδωρος Δηλιγιάννης Χαρίλαος Τρικούπης
23
90
Εθνικόν Κόμμα
Θεόδωρος Δηλιγιάννης
Ανεξάρτητοι Σύνολο Εθνικόν Κόμμα 1890
1892
Νεωτεριστικόν Κόμμα Ανεξάρτητοι Σύνολο Νεωτεριστικόν Κόμμα Ηνωμένη Αντιπολίτευση Σύνολο Εθνικόν Κόμμα
1895
Υποστηρικτές του Δημήτριου Ράλλη Νεωτεριστικόν Κόμμα Υποστηρικτές του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη Υποστηρικτές του Καραπάνου Ανεξάρτητοι Σύνολο Νεωτεριστικόν Κόμμα Υποστηρικτές του Αλέξανδρου Ζαΐμη
35 150 Θεόδωρος Δηλιγιάννης Χαρίλαος Τρικούπης
Χαρίλαος Τρικούπης
1902
100 15 35 150 160 47 207
Θεόδωρος Δηλιγιάννης
150
Δημήτριος Ράλλης
20
Χαρίλαος Τρικούπης Επαμεινώνδας Δεληγιώργης
20
Καραπάνος
4
6
Χαρίλαος Τρικούπης
7 207 110
Αλέξ. Ζαΐμης
35
Θεόδωρος Δηλιγιάννης Υποστηρικτές του Επαμεινώνδας Επαμεινώνδα Δεληγιώργη Δεληγιώργης Υποστηρικτές του Δημήτριος Ράλλης Δημήτριου Ράλλη Υποστηρικτές του Καραπάνος Καραπάνου Ανεξάρτητοι Σύνολο Θεόδωρος Εθνικόν Κόμμα Δηλιγιάννης Κόμμα Θεοτόκη Γεώργιος Θεοτόκης Κόμμα Ζαΐμη Αλέξανδρος Ζαΐμης Κόμμα Ράλλη Δημήτριος Ράλλης Σύνολο Εθνικόν Κόμμα
1899
25
24
35 20 4-6 3-6 23 - 28 235 102 102 19 11 234
Εθνικόν Κόμμα 1905
1906 Μετά τη δολοφονία του Δηλιγιάννη έγιναν νέες εκλογές
1910 Με τους Λαϊκούς ήταν υποψήφιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος
Κόμμα Θεοτόκη Κόμμα Ζαΐμη Ανεξάρτητοι υποψήφιοι Σύνολο Κόμμα Θεοτόκη Κόμμα Ράλλη Κόμμα Ζαΐμη Κόμμα Μαυρομιχάλη Ανεξάρτητοι Σύνολο Συνασπισμός 1 Ηνωμένων Κομμάτων α) Κόμμα Θεοτόκη β) Κόμμα Ράλλη γ) Κόμμα Ζαΐμη Ανεξάρτητοι δ) υποψήφιοι 2 Αγροτικοί Θεσσαλίας 3 Λαϊκοί 4 Eθνικόν Kόμμα Κόμμα Δημητρακόπουλου 6 Σοσιαλιστές 7 Κοινωνιολόγοι Σύνολο Κόμμα Φιλελευθέρων Αγροτικοί Θεσσαλίας 5
1910 Στις 12 Οκτωβρίου 1910 ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ καταργεί την Α' Αναθεωρητική Βουλή και προκηρύσσει εκλογές στις 28 Νοεμβρίου 1910 για την Διπλή Αναθεωρητική Βουλή. Τα παλιά κόμματα απέχουν
1912
Κοινωνιολόγοι Ανεξάρτητοι υποψήφιοι
Θεόδωρος Δηλιγιάννης Γεώργιος Θεοτόκης Αλέξανδρος Ζαΐμης Γεώργιος Θεοτόκης Δημήτριος Ράλλης Αλέξανδρος Ζαΐμης
Κόμμα Μαυρομιχάλη Κόμμα Ράλλη Κόμμα Ζαΐμη Κοινωνιολόγοι
78 13 2 235 111 39 8 6 177 210
Γεώργιος Θεοτόκης Δημήτριος Ράλλης Αλέξανδρος Ζαΐμης
94 64 13
-
39
-
46 45
Κυριακούλης Π. Μαυρομιχάλης
34
Δημητρακόπουλος
21
Ελευθέριος Βενιζέλος Αλέξανδρος Παπαναστασίου -
4 2 362 307 28 7 20 362
Σύνολο Κόμμα Φιλελευθέρων Κόμμα Θεοτόκη
142
Ελευθέριος Βενιζέλος Γεώργιος Θεοτόκης Κυριακούλης Μαυρομιχάλης Δημήτριος Ράλλης Αλέξανδρος Ζαΐμης
25
146 10 8 6 4 5
Μάιος 1915 Στις 10 Αυγούστου ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση που όμως παραιτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου λόγω διαφωνίας με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄.
Ανεξάρτητοι υποψήφιοιΣύνολο Κόμμα Φιλελευθέρων Κόμμα των Εθνικοφρόνων Κόμμα Θεοτόκη Κόμμα Δημητρακόπουλου Κόμμα Μαυρομιχάλη
Ελευθέριος Βενιζέλος Δημήτριος Γούναρης Γεώργιος Θεοτόκης Δημητρακόπουλος Κυριακούλης Μαυρομιχάλης Δημήτριος Ράλλης
Κόμμα Ράλλη Σοσιαλιστές Θεσσαλονίκης Ανεξάρτητοι υποψήφιοι Σύνολο Κόμμα των Δημήτριος Γούναρης Εθνικοφρόνων Στέφανος Σκουλούδης Εθνικό Συντηρητικό Κόμμα Νικόλαος Στράτος Κυριακούλης Κόμμα Μαυρομιχάλη Μαυρομιχάλης Δεκέμβριος 1915 Στέφανος Δραγούμης Δεν συμμετείχε ο Μακεδονική Ομάδα Βενιζέλος Προοδευτικό Κόμμα Δημητρακόπουλος Λοιποί Ανεξάρτητοι Βουλευτές Βόρειας Ηπείρου Σύνολο Ηνωμένη Αντιπολίτευσις Δημήτριος Γούναρης 1920 διεξήχθησαν κατά Κόμμα Φιλελευθέρων Ελευθέριος Βενιζέλος τη διάρκεια Ανεξάρτητοι υποψήφιοι πολεμικών επιχειρήσεων. Σύνολο Κόμμα Φιλελευθέρων Ελευθέριος Βενιζέλος Δημοκρατική Ένωση και Αλέξανδρος Δημοκρατικοί Παπαναστασίου Φιλελεύθεροι Αντιβενιζελικοί Αγροτικοί Μουσουλμάνοι Δυτικής 1923 Θράκης Εβραίοι Θεσσαλονίκης Ανεξάρτητοι Δημοκρατικοί Σοσιαλιστές Ανεξάρτητοι Σύνολο 1926 Συνασπισμός Ένωσις Γεώργιος Καφαντάρης, Δεν συμμετείχε ο Φιλελευθέρων Ανδρέας 26
2 181 185 95 12 7 7 6 2 2 316 230 7 6 5 3 62 19 332 260 110 0 370 250 120 6 3 3 4 7 1 3 397 102
Ελευθέριος Βενιζέλος ο οποίος βρισκόταν στο Παρίσι. Αυτοδυναμία δεν κέρδισε καμία παράταξη και έτσι προέκυψε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ζαΐμη Έγιναν για πρώτη φορά με αναλογικό εκλογικό σύστημα και έντυπο κομματικό ψηφοδέλτιο
1928
Λαϊκό Κόμμα Κόμμα των Ελευθεροφρόνων Κόμμα Δημοκρατικής Ενώσεως Ενιαίο Μέτωπο Εργατών, Αγροτών και προσφύγων Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας Κόμμα Ανεξάρτητων και Προσφύγων Φιλελεύθερο Προσφυγικό Κόμμα Κόμμα Συμπράξεως Συντηρητικών Επαρχιακό Κόμμα Συνεργαστικό Αγροτικό Κόμμα Κόμμα Δημοκρατικών Φιλελεύθερων Κόμμα Εβραϊκής Πολιτικής Ενώσεως Κόμμα Εθνικοφρόνων Λαϊκών Κόμμα Λαϊκοελευθεροφρόνων Ανεξάρτητοι υποψήφιοι Μεμονωμένοι υποψήφιοι Σύνολο Κόμμα Φιλελευθέρων Λαϊκό Κόμμα Αγροτικόν Εργατικόν Κόμμα Κόμμα των Ελευθεροφρόνων Ανεξάρτητοι Βασιλόφρονες Κόμμα Εθνικόν Δημοκρατικόν Προοδευτικό Κόμμα Ανεξάρτητοι Δημοκρατικοί Κόμμα Συντηρητικών
Μιχαλακόπουλος Παναγής Τσαλδάρης
60
Ιωάννης Μεταξάς
54
Αλέξανδρος Παπαναστασίου
17
Διοικούσα επιτροπή
10
Αλέξανδρος Μυλωνάς
10
;;
2
Θεμιστοκλής Σοφούλης
4 3 2 3 3 2 1 1
Ελευθέριος Βενιζέλος Παναγής Τσαλδάρης Αλέξανδρος Παπαναστασίου
8 0 279 178 19 20
Ιωάννης Μεταξάς
1
-
4
Γεώργιος Κονδύλης
9
Γεώργιος Καφαντάρης Ανδρέας
3 6 5
27
Δημοκρατικών Κόμμα Προοδευτικής Ενώσεως Αγροτικό Κόμμα Ενιαίο Μέτωπο (ΚΚΕ) Εθνική Ένωσις Ανεξάρτητοι Σύνολο Λαϊκό Κόμμα Κόμμα Φιλελευθέρων Προοδευτικό Κόμμα
Μιχαλακόπουλος Κωνσταντίνος Ζαβιτσάνος
-
Παναγής Τσαλδάρης Ελευθέριος Βενιζέλος Γεώργιος Καφαντάρης Κωνσταντίνος Οι εκλογές στις 25 Σεπτεμβρίου 1932 Αγροτικό Κόμμα Ζαβιτσάνοςέγιναν από την Αλέξανδρος Μυλωνάς κυβέρνηση Ελευθερίου Αγροτικόν Εργατικόν Αλέξανδρος Βενιζέλου. Οι Παπαναστασίου εκλογές έγιναν με το Κόμμα σύστημα της απλής Ενιαίον Μέτωπο Εργατών- Ιωάννης αναλογικής. Κανένα Σοφιανόπουλος κόμμα δεν κέρδισε Αγροτών (ΚΚΕ) την αυτοδυναμία και Εθνικό Ριζοσπαστικό το αποτέλεσμα ήταν Γεώργιος Κονδύλης Κόμμα τέτοιο, ώστε ήταν πολύ δύσκολη η Κόμμα Ελευθεροφρόνων Ιωάννης Μεταξάς συνεργασία Κόμμα Συντηρητικών Ανδρέας κομμάτων, για το σχηματισμό Δημοκρατικών Μιχαλακόπουλος κυβέρνησης. Ανεξάρτητοι υποψήφιοι Σοσιαλιστικό Κόμμα Λοιπά μικρά Κόμματα Σύνολο Τις εκλογές της 5 Ηνωμένη 1 Μαρτίου 1933 Αντιπολίτευσις διενήργησε η α) Λαϊκό Κόμμα Παναγής Τσαλδάρης Κυβέρνηση Ελευθέριου Εθνικό Ριζοσπαστικό β) Γεώργιος Κονδύλης Βενιζέλου (είχε Κόμμα αναλάβει προ 1,5 Κόμμα μηνός μετά την γ) Ιωάννης Μεταξάς πτώση της Ελευθεροφρόνων Κυβέρνησης Ιωάννης Παναγή δ) Αγροτικόν Κόμμα Σοφιανόπουλος Τσαλδάρη), εφαρμόζοντας το 2 Εθνικός Συνασπισμός πλειοψηφικό α) Κόμμα Φιλελευθέρων Ελευθέριος Βενιζέλος σύστημα με στενή β) Προοδευτικό Κόμμα Γεώργιος Καφαντάρης περιφέρεια (98 περιφέρειες). Αγροτικόν Εργατικόν Αλέξανδρος γ) Κόμμα Παπαναστασίου δ) Αγροτικό Κόμμα Αλέξανδρος Μυλωνάς
28
5 0 0 0 0 250 84 84 21 15 15 12 10 4 2 2 0 0 250
118 11 6 1 80 10 13 5
Ελλάδος Κόμμα Συντηρητικών ε) Δημοκρατικών 3 ΚΚΕ Αγροτικοί 4 Συμπράξοντες Ενιαίο Μέτωπο 5 Εργατών-Αγροτών (Κομμουνιστές) Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων 6 Λενινιστών Αρχειομαρξιστών (ΚΟΜΛΕΑ) Σύνολο
Ανδρέας Μιχαλακόπουλος Διοικούσα επιτροπή Ιωάννης Σοφιανόπουλος
2 0 2 0
0
248
Παρατηρήσεις Από τον Ιούλιο του 1909 έως τις 6 Οκτωβρίου 1910, σχηματίστηκαν 3 βραχύβιες κυβερνήσεις. Τον Αυγούστου του 1910 έγιναν εκλογές ,νικητής των οποίων ήταν ο Βενιζέλος. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν είχε πλειοψηφία στη Βουλή, έτσι ζήτησε άμεσα νέες εκλογές, τις εκλογές του Νοεμβρίου 1910, από τις οποίες βγήκε νικητής με μεγάλη πλειοψηφία. Εκλογές έκανε η κυβέρνηση και το 1912 (εκλογές του 1912) τις οποίες επίσης κέρδισε. Ο Εθνικός Διχασμός (1914-1917) υπήρξε μία σειρά γεγονότων που επικεντρώνονται στη διένεξη μεταξύ του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ σχετικά με την είσοδο ή μη της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα κύρια γεγονότα της διένεξης αφορούν διαδοχικά την παραίτηση του Βενιζέλου, τη δημιουργία ξεχωριστού κράτους με πρωτοβουλία του στην Βόρεια Ελλάδα με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη και την εκδίωξη του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα μετά από στρατιωτική παρέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ. Η διένεξη αυτή χώρισε την χώρα σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα και προκάλεσε εξαιρετικά βαθύ χάσμα στην ελληνική κοινωνία μέχρι τη δικτατορία του Μεταξά. Οι εκλογές της 31 Μαΐου 1915 έγιναν από την κυβέρνηση του Δημήτριου Γούναρη. Σε αυτές ψήφισαν και οι περιοχές που μόλις είχαν απελευθερωθεί: η Ήπειρος, η Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου. Στις 10 Αυγούστου ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση που όμως παραιτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου λόγω διαφωνίας με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄. Στις 24 Σεπτεμβρίου σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση από τον Αλέξανδρο Ζαΐμη η οποία παραιτήθηκε για να σχηματίσει νέα κυβέρνηση στις 25 Οκτωβρίου ο Στέφανος Σκουλούδης. Οι εκλογές στις 6 Δεκεμβρίου 1915 κηρύχτηκαν από την κυβέρνηση Σκουλούδη, η οποία παρέμεινε και μετά από αυτές. Έγιναν χωρίς τον Βενιζέλο ο οποίος δεν συμμετείχε επειδή τις θεώρησε παράνομες, και στην συνέχεια με κίνημα συγκρότησε στην Θεσσαλονίκη την Προσωρινή Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας. Ενώ στους Βουλευτές που εκλέχτηκαν προστέθηκαν και 19 από την Βόρεια Ήπειρο Η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917 (14 Ιουνίου 1917 – 4 Νοεμβρίου 1920) αντικατέστησε την επαναστατική ή "προσωρινή" Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης, που είχε 29
δημιουργήσει ο ίδιος και που ήλεγχε την τότε βόρειο Ελλάδα καθώς και την Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1917 που ήταν η επίσημη κυβέρνηση της χώρας και έλεγχε τη νότια Ελλάδα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανέλαβε ως εγκάθετος πρωθυπουργός της Αντάντ, χωρίς εκλογές, μετά την παραίτηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη, την εκθρόνιση του Κωνσταντίνου Α' και την ανάληψη των βασιλικών καθηκόντων από τον Αλέξανδρο Α΄, όπως είχαν επιβάλλει οι Αγγλογάλλοι, συνεχίζοντας να διατηρούν υπό κατάσχεση τον ελληνικό στόλο Οι Ελληνικές βουλευτικές εκλογές του 1920 διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων. Την απόφαση της διεξαγωγής τους έλαβε ο Ελευθέριος Βενιζέλος ύστερα από συνεχή αιτήματα της αντιπολίτευσης και αφού είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία υπογραφής της συνθήκης των Σεβρών. Η κήρυξη των εργασιών της Βουλής έγινε στις 23 Δεκεμβρίου 1920 από τον Κωνσταντίνο Α', λίγες ημέρες μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, μετά το δημοψήφισμα της 5ης Δεκεμβρίου 1920. Η πλειοψηφία ανακήρυξε την Βουλή σε συντακτική συνέλευση, τη Γ' εν Αθήναις Εθνική Συνέλευση (αποκαλούνταν και διπλή Βουλή λόγω του αναθεωρητικού της χαρακτήρα). Η Επαναστατική κυβέρνηση των Πλαστήρα - Γονατά θα προκηρύξει εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 για την ανάδειξη της Δ΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης η οποία και θα αποφασίσει για το πολίτευμα της Ελλάδας. Οι εκλογές αυτές πραγματοποιήθηκαν με ψηφοδέλτιο και με σφαιρίδιο. Η Συντακτική Συνέλευση συνέρχεται στις 2 Ιανουαρίου 1924 και στις 4 Ιανουαρίου ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχηματίζει κυβέρνηση. Στις 6 Φεβρουαρίου ο Βενιζέλος παραιτείται και τη θέση του παίρνει ο Γεώργιος Καφαντάρης. Στις 24 Μαρτίου 1924 ανακηρύσσεται νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Οι εκλογές του 1923 υπήρξαν μονόπλευρες επειδή ο κύριος σχηματισμός των αντιβενιζελικών η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις (Λαϊκό κόμμα και σύμμαχοι) επέλεξε την αποχή δεκαπέντε ημέρες πριν η διενέργειά τους.
5.7 Πολιτική σάτυρα Παρά τις δύσκολες καταστάσεις και τη σοβαρότητα των περιστάσεων τότε όπως και τώρα κάποιοι, έβρισκαν το θάρρος και τη δύναμη να σατιρίζουν την πολιτική σκηνή, δίνοντας στο κόσμο τη δυνατότητα να διακωμωδεί τη κατάσταση. Αυτό φανερώνουν και οι παρακάτω γελιογραφίες... Ο ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ ΦΟΡΤΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΔΑΝΕΙΑ ΣΥΝΕΧΩΣ.. ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΣΕΙ ΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΦΕΡΕ ΤΗ ΧΩΡΑ Ο ΔΙΛΗΓΙΑΝΝΗΣ ..
30
ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΑΛΛΟΙ ... ΕΠΑΙΝΟΥΝ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗ.
Ο ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ, ΠΑΛΙ...ΜΑΧΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗ
ΑΛΛΟΙ ΠΑΛΙ.. ΕΠΙΡΡΙΠΤΟΥΝ ΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ
ΜΑΧΟΜΕΝΟΙ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ
31
ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ Ο ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ ΑΓΩΝΙΖΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΕΥΡΕΣΗ ΝΕΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ
ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΑΣ ( ΜΕ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ): ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΡΟΥΤΣΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΤΑΝΤΣΙΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΕΤΟ ΒΑΛΜΠΟΝ
Μέσα από τη μελέτη της Παλιάς Βουλής, αναπτύχθηκε το ομαδικό πνεύμα της ομάδας μας, Η παλιά Βουλή, http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio_more.aspx?id=232 Ιστορία της Γ΄ Τάξης Ενιαίου Λυκείου.
32