ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ

ΜΑΘΗΤΕΣ:Αδαμόπουλος Ραφαήλ Αλεβίζος Γιάννης Αργυροπούλου Μάρα Βαρβαρίδη Μαρία Βαρλάμου Μαριάννα Δόση Αθανασία Δουκάκου Έλενα Ζώης Αλέξανδρος Κανελλοπούλου Αλεξάνδρα Καρρά Κων/να Κελέσης Δημήτριος

Κολιοπούλου Κατερίνα Κοντογιάννη Κων/να Κορρέ Αντωνία Κουμπή Κων/να Μάζαρη Δήμητρα Μακρής Διονύσης Μίλιογλου Παναγιώτης Μιχαλοπούλου Θεοδώρα Μπακογιάννης Άγγελος Μπίτας Παναγιώτης

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κορρέ Στυλιανή 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

1

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013

Πίνακας περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ .................................................................................................. 3 Ιστορία της φωτογραφίας ............................................................................... 4 Εικόνα και εκπαίδευση ................................................................................. 16 Η οπτική εκπαίδευση .................................................................................... 16 Η εικόνα ως παράμετρος της μαθησιακής διαδικασίας .................................. 16 Διαδραστικός πίνακας .................................................................................. 18 Ο διαδραστικος πίνακας στην εκπαίδευση και τα οφέλη της χρήσης του ...... 19 Ο ρόλος της εικόνας στα σχολικά βιβλία ...................................................... 20 Εικόνα και θρησκεία .................................................................................... 20 Οπτική Ποίηση ............................................................................................. 21 Κείμενο/Εικόνα ............................................................................................ 22 Οπτική Ποίηση και μέσα μαζικής ενημέρωσης ............................................. 22 Οπτική Ποίηση και σημειωτική .................................................................... 23 Οπτική Ποίηση και σιτουατιοννισμός (situationnisme) ................................. 24 Πέραν της Οπτικής Ποίησης ......................................................................... 25 Μουσική και φωτογραφία............................................................................. 26 Rock and Roll και Rockabilly ....................................................................... 26 Punk Rock .................................................................................................... 28 Heavy Metal ................................................................................................. 29 Grunge ......................................................................................................... 30 Rap / Hip Hop .............................................................................................. 30 Core ............................................................................................................. 31 Τουριστική προβολή της Ελλάδας............................................................... 33 Μέσω Αρχαίων Μνημείων ........................................................................... 33 Μέσω νησιών ............................................................................................... 35 Μέσω φαγητών ............................................................................................ 34 Τουρισμός σε χώρες του εξωτερικού............................................................. 36 Λονδίνο, Αγγλία ........................................................................................... 36 Ρώμη,Ιταλία ................................................................................................. 36 Παρίσι, Γαλλία ............................................................................................. 37 Βαρκελώνη,Ισπανία...................................................................................... 37 Σαντορίνη,Ελλάδα ........................................................................................ 37 ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................... 38 Η ιστορία της υποβρύχιας φωτογραφίας ....................................................... 44 ΕΠΙΛΟΓΟΣ.................................................................................................. 47

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η φωτογραφία αποτελεί τη σύγχρονη μορφή απεικόνισης της ανάγκης που οι άνθρωποι διατηρούν από την αρχαιότητα, με σκοπό την έκφραση συναισθημάτων, αλλά και την καταγραφή αξιομνημόνευτων στιγμών. Τα εφηβικά χρόνια στη ζωή του ανθρώπου είναι αυτά που χαρακτηρίζονται από την δημιουργικότητα, την αμφισβήτηση κάθε τι συμβατικού, την ανάγκη για έκφραση. Θα αποζητήσει τη μοναδικότητα, και την ενασχόληση με κάτι που θα τον κάνει ξεχωριστό. Είναι προφανές ότι η σχέση του εφήβου με την φωτογραφία είναι άρρηκτη και συμπληρωματική. Έτσι ο έφηβος θα βρει διέξοδο, τρόπο φυγής, αντικείμενο ενασχόλησης, και τρόπο άμεσης και έμμεσης έκφρασης συναισθημάτων. Αλλά και η ίδια η φωτογραφία θα αποκτήσει νόημα ύπαρξης, όντας μέσο έκφρασης και αποτύπωσης.

Η παρούσα εργασία θα εξετάσει την ιστορία της φωτογραφίας, τη συμβολή της φωτογραφίας στην εκπαίδευση και ειδικότερα στη μαθησιακή διαδικασία, το ρόλο της εικόνας στα σχολικά βιβλία, τη σχέση φωτογραφίας και μουσικής, την τουριστική προβολή της Ελλάδας και την προώθηση του παγκόσμιου τουρισμού μέσω φωτογραφιών, τη διαφημιστική φωτογραφία και τέλος την ιστορία της υποβρύχιας φωτογραφίας.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

3

Ιστορία της φωτογραφίας

Το 350 π.Χ. ο Αριστοτέλης περιγράφει τον τρόπο που λειτουργεί η camera obscura, η απλούστερη μορφή μηχανής.

 Το 1490 η camera obscura είναι γεγονός. Αποτελεί την πρώτη μεταφερόμενη φωτογραφική κατασκευή. Δεν μπορούμε να την ονομάσουμε μηχανή, λόγω της απώλειας film και φακού.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

4

 Το 1530 ο Daniel Barbaro τοποθετεί πρώτος φακό στην camera obscura για καλύτερα αποτελέσματα

 Το 1600-1620 έχουμε την πρώτη φορητή camera obscura, ώστε να μεταφέρεται από δύο άτομα. Χειριστής της ο Γερμανός αστρονόμος Johann Kepler. Για τη χρήση της ήταν απαραίτητο ο Johann να κλειστεί σε μια σκηνή με σκοπό να σκιτσάρει τοπία σε μεγάλο χαρτί με ακρίβεια. Αυτό που σημερα καταφέρνουμε με ένα "κλικ".

 Για τα επόμενα χρονια η μόνη εξέλιξη είναι η χρήση καθρέπτη αναστροφής εικόνας και μεταβλητής εστιακής απόστασης  Η χημεία θα φέρει την εξέλιξη στην φωτογραφία δημιουργώντας μία νέα εποχή στην αποτύπωση της εικόνας.  Το 1839, η νταγκεροτυπία, όπως ονομάστηκε λόγω του εφευρέτη της Louis Daguerre, αποτελεί την πρώτη πρακτική και εμπορική φωτογραφική διαδικασία. Βασιζόταν σε χημικές αντιδράσεις πάνω σε πλάκες μετάλλου. Οι νταγκεροτυπίες δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν σε αντίγραφα και οι επιφάνειες τους ήταν ιδιαίτερα λεπτές. Η εικόνα ήταν αντεστραμμένη και οι ουσίες που παράγονταν ήταν τοξικές

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

5

 Το 1800 ανακαλύπτεται απ'τον William Herschel η υπέρυθρη ακτινοβολία.

 Το 1826 ο Niciphore Niepce κατάφερε να καταγράψει εικόνες με τη βοήθεια του φωτος και να τις διατηρήσει σταθερές.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

6



Το 1826 ο Niepce και ο Daguerre υπογράφουν συμβόλαιο συνεργασίας και αρχίζουν να ενημερώνουν ο ένας τον άλλον για την πρόοδό τους πάνω στη φωτογραφία.



Tο 1833 ο Fox Talbot καταφέρνει χωρίς να γνωρίζει τα κατορθώματα των Daguerre και Niepce να σταθεροποιήσει αρνητικά φωτογραφιών στο χαρτί. Το 1835 μας δίνεται η πρώτη φωτογραφία που απεικονίζει το παράθυρο του σπιτιού του.



Το 1839 η Ακαδημία των Επιστημών αναγνωρίζει επίσημα τη μέθοδο του Daguerre και η εφεύρεση της φωτογραφίας δημοσιοποιείται στη Γαλλία,ενώ ένας ακόμη Γάλλος, o

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

7

Hippolyte Bayard κατάφερε να παίρνει θετικές φωτογραφίες σε χαρτί και παρουσιάζει την πρώτη φωτογραφική έκθεση



To 1840 ο Alexander Walcott ανοίγει το πρώτο φωτογραφείο στη Ν.Υόρκη για φωτογράφηση πορτρέτων



Το 1841 ο Talbot τελειοποιεί την εφεύρεσή του , καταλήγοντας σε μία μηχανή με χρόνο έκθεσης 30" και αντίτυπα μέσω επαναφωτογράφισης του πρώτου αρνητικού. Ο Talbot αποκτά την ευρεσιτεχνία της μεθόδου αρνητικό/θετικό σε χαρτί ιωδιούχου αργύρου. Η πατέντα ονομάζεται καλοτυπία (calotype)



Το 1846 ο Talbot εκδίδει το πρώτο του φωτογραφικό βιβλίο

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

8



Το 1849 o Devid Brewster ανακαλύπτει το στερεοσκόπιο



Το 1850 ο Άγγλος χημικός Robert Bingham παντρεύει τη φωτογραφία με το κολλόδιο, μία ουσία η οποία προσέφερε σύντομους χρονους έκθεσης στα 5", αν και σχετικά άβολη στη χρήση καθώς βρισκόταν σε υγρή μορφή



To 1851 o Frederrick Scott Αrcher αντικαθιστά το υγρό κολλάδιο με πλάκες,σύστημα φωτογράφισης για τα επόμενα χρόνια. Μία παρόμοια μέθοδος θα ανακαλυφθεί στην Αμερική, όπου με τον χρωματισμό του πίσω μέρος του γυαλιού η φωτογραφία θα φαίνεται σαν θετική

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

9



Το 1853 ο Φίλιππος Μαργαρίτης γίνεται ο πρώτος Έλληνας φωτογράφος, ο οποίος μάλιστα διδάσκει ως καθηγητής στο "σχολείο των τεχνών" αλλά εντέλει ανοίγει το δικό του φωτογραφείο, το πρώτο στην Ελλάδα



To 1857 η πρώτη αεροφωτογραφία είναι έργο του Gaspard Tournachon(Νadar)



Το 1861 o James Maxwell αναπαράχει έγχρωμη εικόνα με χρήση φίλτρων των 3 βασικών χρωμάτων (σημερα έχουμε το Maxwell's filter) Το 1868 έχουμε την μέθοδο έγχρωμης εκτύπωσης

 

To 1888 η πρώτη φωτογραφική προσιτή στον κόσμο είναι μία kodak, της οποίας η κατασκευή αποτελεί έργο του Γεώργιου Ίστμαν, και χρησιμοποιεί film, κατασκευή του ιδίου την ίδια χρονική περίοδο

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

10

    

To 1906 παρουσιάζεται η πρώτη παγχρωματική πλάκα από τους Λούτον και Γουέινράιτ Η πρώτη εκ των τριάντα δοκιμαστικών μοντέλων της Leica βγαίνει στη δημοσιότητα το 1912. Έξι χρόνια αργότεραη agfa κυκλοφορεί το πρώτο agfachrome film. Από το 1925 η Leica βγαίνει σε μαζική παραγαγωγή Tο 1935 το πρώτο έγχρωμο,θετικό film για έγχρωμες διαφάνειες, το kodachrome, γίνεται πραγματικότητα χάρη στους Leopold Mannes και Leopold Godowsky. Tην ίδια εποχή έρχεται στο φως το πρώτο ηλεκτρονικό flash

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

11



Το 1948 κυκλοφορεί η πρώτη Polaroid



Το 1950-1959 έχουμε τις πρώτες φωτογραφίες της γης από δορυφόρο.



To 1963 κυκλοφορεί η μέθοδος εκτύπωσης έγχρωμων φωτογραφιών από έγχρωμες,θετικές διαφάνειες

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

12

ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:  Το επόμενο βήμα στην φωτογραφία αποτελεί ίσως την πιο καθοριστικής σημασίας εφεύρεση της σύγχρονης εποχής στην τεχνολογία. Το 1975, ο Steve Sasson κατασκευάζει στα εργαστήρια της kodak την πρώτη ψηφιακή φωτογραφική μηχανή, βασισμένη στον σένσορα ccd.



To 1985 η Sony παρουσιάζει την Sony Mavica, μία ηλεκτονική αλλά όχι ψηφιακή κάμερα βασισμένη σε σένσορα CDD η οποία κατέγραφε εικόνες με ταχύτητα 50fps και τις αποθήκευε σε δισκέτα.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

13



Το 1991 παρουσιάζεται η kodak dcs-100, η πρώτη ψηφιακή φωτογραφική μηχανή με εναλλάξιμους φακούς. Φτιαγμένη στο σώμα μίας nikon F4 αποτελεί είδος "σταθμού" που συνδέεται με την μηχανή και προβάλλει τις φωτογραφίες.



Το 1999 κυκλοφορεί η Nikon D1, η πρώτη ψηφιακή slr με ενσωματομένη οθόνη. Η τιμή της κειμενόταν στις 6000 ευρώ και η ανάλυση της εικόνας της ήταν 2.74megapixel



Το 2000 η κάμερα ενσωματώνεται στο κινητό με το Sharp J phone

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

14



Το 2003 η τεχνολογία four-thirds εμφανίζεται με την δημιουργία της Olympus E-1



Το 2005 η Canon EOS 5D είναι η πρώτη full frame dslr που βγαίνει σε ευρεία παραγωγή και απευθύνεται σε απλούς καταναλωτές, με τιμή 3000 ευρώ

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

15

Εικόνα και εκπαίδευση Η εικόνα είναι προϊόν της τεχνολογικής, πολιτισμικής και οικονομικής εξέλιξης Στη σύγχρονη κοινωνία η εικόνα είναι ταυτόχρονα ένα τεχνολογικό αντικείμενο (τεχνικές, υλικά), ένα πολιτιστικό αντικείμενο (εκφράζει τις ιδιαίτερες αντιλήψεις και αξίες της κοινωνίας που την παράγει) και ένα εμπορευματικό είδος (υπακούει στο νόμο του κέρδους) Oι αιτίες της ανάδειξης της εικόνας ως σημαντικού επικοινωνιακού μέσου είναι η δημιουργία πολυπολιτισμικών κοινωνιών, οι οικονομικές αλλαγές και η ανάπτυξη και διάδοση της σύγχρονης τεχνολογίας με τις αλλαγές που επέφερε, κυρίως, στην επικοινωνία.

Η οπτική εκπαίδευση Η οπτική εκπαίδευση δεν εξαντλείται στη γνωριμία με τους μεγάλους δημιουργούς (σκηνοθέτες, ζωγράφους, γλύπτες, φωτογράφους, εικονογράφους κ.ά.) και στην προσέγγιση των χαρακτηριστικών έργων αποκλειστικά από την πλευρά του θεατήκαταναλωτή μηνυμάτων. Τα παιδιά αφού γνωρίσουν τις μεθόδους και τις τεχνικές με τις οποίες παράγονται οι εικόνες, στη συνέχεια γίνονται τα ίδια παραγωγοί. Στα πλαίσια της οπτικής εκπαίδευσης προτείνεται η έννοια της υπερεικόνας, δηλαδή της εικόνας στην οποία υπάρχουν πολλά και διαφορετικά επίπεδα θέασης. Η υπερεικόνα από τη μία μεριά ανακαλεί αναπαραστάσεις (με νέες εικόνες, πίνακες, φωτογραφίες, ήχους κ.ά.), συμπλέοντας με την έννοια των πολυγραμματισμών, και από την άλλη χρησιμεύει στο να συνειδητοποιούμε ότι δεν υπάρχει ένα αντικειμενικό περιεχόμενο, αποκαλύπτοντας διαφορετικές οπτικές θέασης για να μας διευκολύνει να αναζητούμε απόψεις και να δημιουργούμε νοήματα. Ο σχεδιασμός και η οργάνωση μιας πλοήγησης (ταξίδι) αυτής της μορφής μέσα στην εικόνα στο χώρο του σχολείου, π.χ. ένα εικονικό ταξίδι σε ένα πίνακα ζωγραφικής, λαμβάνει υπόψη τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τους προτιμώμενους τρόπους μάθησης μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών. Και ταυτόχρονα προσφέρει στους συμμετέχοντες το στοιχείο της αλληλεπιδραστικής επικοινωνίας με πλήθος ερεθισμάτων (κείμενα, απόψεις, άλλες εικόνες και πληροφορίες), εμπλέκοντάς τους τόσο στην κατανάλωση όσο και στην παραγωγή εικόνων.

Η εικόνα ως παράμετρος της μαθησιακής διαδικασίας. Η κυριαρχία της εικόνας στον σύγχρονο πολιτισμό μάς αναγκάζει να προσφεύγουμε σ’ αυτήν, προσπαθώντας να καθιερώσουμε ένα διάλογο ανάμεσα στον προφορικό λόγο, το γραπτό λόγο και την εικόνα. Πρόκειται για “δίκτυα ελεύθερης κυκλοφορίας κι ανταλλαγής συναισθημάτων” ανάμεσα στους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης που διαθέτει ένα παιδί για να γράψει, να εκφραστεί και να δημιουργήσει. Η εικόνα είναι ένα “κείμενο” προς κατανόηση, που παίζει κι αυτό το ρόλο του όπως τα άλλα κείμενα. Αποδεχόμενοι την κυριαρχία ποικίλων επικοινωνιακών εργαλείων, η εικόνα δεν είναι πια ένα συμπλήρωμα 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

16

αλλά μία συν-κατασκευή μαζί με καθεμιά από τις άλλες “γλώσσες”, οι οποίες διαφοροποιούν τα εργαλεία και τα μέσα με τα οποία κατασκευάζουν τις επικοινωνιακές ανταλλαγές μεταξύ των ατόμων 12. Η εκπαίδευση στην εικόνα διαπερνά όλα τα γνωστικά αντικείμενα, οφείλει να είναι παντού παρούσα ως αντικείμενο μελέτης κι ως μέσο εκμάθησης. Ο διττός στόχος είναι αφενός να κατασκευάσουμε τις έννοιες του συμβολισμού και της αναπαράστασης κι αφετέρου να δώσουμε στους μαθητές/τριες τη δυνατότητα να κατανοήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους από τους τρόπους αναπαράστασης του κόσμου. Ο καθημερινός βομβαρδισμός των παιδιών με χαμηλής ποιότητας οπτικοακουστικά ερεθίσματα, αλλά και η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από την έννοια του γραμματισμού στην έννοια των πολυγραμματισμών στο πεδίο της παιδαγωγικής του γραμματισμού προβάλλει επιτακτικά την ανάγκη για ένα περισσότερο οπτικά προσανατολισμένο εκπαιδευτικό σύστημα και την παροχή οπτικοακουστικής παιδείας που θα δίνει προτεραιότητα στην επικοινωνιακή λειτουργία των πολιτιστικών στοιχείων και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και θα στοχεύει στην εξοικείωση των παιδιών μέσα στο σχολείο με κώδικες και μεθόδους ώστε να εξοπλίζονται με εργαλεία κριτικής αντιμετώπισης των εκπεμπόμενων μηνυμάτων. Στην ελληνική εκπαίδευση οι εξελίξεις αντιμετωπίζονται κατ’ αρχήν θετικά σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά η αντίδραση πρακτικά είναι παθητική και η δράση σε ερευνητικό επίπεδο σε πρωτόλεια επίπεδα. Η ενσωμάτωση προγραμμάτων οπτικοακουστικού γραμματισμού στα γνωστικά αντικείμενα (μαθήματα) του ελληνικού σχολείου αποτελεί πρωτεύοντα στόχο και το επόμενο βήμα θα ήταν η ένταξη αυτών των προγραμμάτων στα επίσημα προγράμματα σπουδών. Η εξοικείωση με τις εκφραστικές δυνατότητες των οπτικοακουστικών τεχνών περιλαμβάνει όχι μόνο την προσέγγιση και γνωριμία των παιδιών με χαρακτηριστικά έργα (comics, φωτογραφίες, εικόνες βιβλίων, κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές, διαφημίσεις, ραδιοφωνικά προγράμματα, πολυμέσα), αλλά και τη δυνατότητα των παιδιών να παράγουν τα δικά τους έργα. Ένα διαδοχικό πέρασμα από το παιδί-θεατή, στο παιδί-δημιουργό και στη συνέχεια στο παιδί-κριτικό. Η εκπαίδευση του μελλοντικού, ενεργού πολίτη προϋποθέτει την ανάπτυξη μιας κριτικής σκέψης, η οποία θα διακρίνει, θα ιεραρχεί και θα δίνει κατευθύνσεις. Η “εκπαίδευση του βλέμματος” από μικρή σχολική ηλικία, θα δημιουργούσε νέες, 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

17

θετικές στάσεις του παιδιού σε σχέση με την καλλιτεχνική δημιουργία και ίσως ακόμα, και μια διαφορετική στάση απέναντι στην κοινωνία. Η εικόνα, βέβαια, είναι ο τρόπος που την χρησιμοποιούμε. Αναπτύσσει τη φαντασία αλλά και την εγκλωβίζει. Έχει αισθητική διάσταση ή αγγίζει και ξεπερνά τα όρια της κακογουστιάς με την υπερβολική συγκινησιακή φόρτιση. Αποτελεί μέσο έκφρασης και επικοινωνίας ή οδηγεί στην απομόνωση. Συνεπακόλουθα η εκπαίδευση της εικόνας έχει τριπλή κατεύθυνση: παιδαγωγική αξιοποίηση στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλφαβητισμό των χρηστών στον κώδικα που χρησιμοποιούν και ανίχνευση/ανακάλυψη των υπονοούμενων κοινωνικών συμβάσεων. Στην ιστορία της φωτογραφίας έχει καταγραφεί πλήθος περιπτώσεων όπου η αληθοφάνεια της φωτογραφίας και η εντύπωση της πιστής αποτύπωσης της πραγματικότητας αποτέλεσε προπαγανδιστικό εργαλείο ή μηχανισμός εξαπάτησης σε μαζικό επίπεδο. Στην αντίπερα όχθη η φωτογραφία αποτελεί πρωτογενής ιστορική πηγή, ως οπτικό ντοκουμέντο.

Διαδραστικός πίνακας Ένας διαδραστικός πίνακας είναι μια ψηφιακή συσκευή αφής που συνδέεται με έναν υπολογιστή και ένα προβολικό (προτζέκτορα). Το προβολικό προβάλλει το οπτικό σήμα εξόδου του υπολογιστή στην επιφάνεια του πίνακα. Ο χρήστης μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα εικονιζόμενα αντικείμενα, χρησιμοποιώντας την αφή .Ο διαδραστικός πίνακας πρέπει να είναι συνδεδεμένος με έναν υπολογιστή που δημιουργεί τις πραγματικές εικόνες ή δεδομένα. Τα εξελιγμένα μοντέλα των διαδραστικών πινάκων έχουν ψηφιακό πληκτρολόγιο και ποντίκι.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

18

Η συσκευή αυτή χρησιμοποιείται με ποικίλους τρόπους σε τάξεις, ομάδες εργασίας και επιχειρηματικές συναντήσεις. Μέχρι το 2011 το ένα έβδομο των σχολικών αιθουσών του πλανήτη θα διαθέτει κάποιο διαδραστικό πίνακα, σύμφωνα με σχετική έρευνα. Οι διαδραστικοί πίνακες βρίσκουν εφαρμογή σε διάφορες περιπτώσεις:   



Χρήση οποιουδήποτε λογισμικού υπάρχει εγκαταστημένο στον υποστηρικτικό PC, όπως οι φυλλομετρητές ιστού ή άλλες δημοφιλείς εφαρμογές Αποθήκευση σημειώσεων που δημιουργούνται επάνω στην επιφάνεια του διαδραστικού πίνακα Χρήση του περιβάλλοντος του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή (επιλογή με αφή, σύρσιμο), διαχείριση επισημάνσεων (σχόλια και σημειώσεις κατά τη χρήση προγραμμάτων ή παρουσιάσεων) και μετατροπής από χειρόγραφο σε τυπογραφικό κείμενο (όχι σε όλα τα μοντέλα) Κάποια μοντέλα διαθέτουν σύστημα Απόκρισης Κοινού δίνοντας τη δυνατότητα πραγματοποίησης ζωντανών δημοσκοπήσεων ή παιχνιδιών ερωτήσεων με εύκολη καταγραφή των επιλογών του κοινού.

Ο διαδραστικος πίνακας στην εκπαίδευση και τα οφέλη της χρήσης του Οι διαδραστικοί πίνακες έκαναν την πρώτη εμφάνιση τους στον χώρο της εκπαίδευσης της Αγγλίας μόλις το 2007 με κάλυψη 98% στα σχολεία Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 100% στα σχολεία Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σήμερα χρησιμοποιούνται σε αρκετά εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων κυρίως στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Αυστραλία. Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει συζήτηση σχετικά με την αξία του νέου αυτού μέσου στην εκπαίδευση. Χρησιμοποιείται από κάποια ιδιωτικά, κυρίως, εκπαιδευτήρια, όπως εργαστήρια ελευθέρων σπουδών, φροντιστήρια, σχολεία, κ.α. ενώ είναι σπάνια η παρουσία τέτοιων πινάκων σε δημόσια ιδρύματα. Τα οφέλη σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα είναι τα ακόλουθα: 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

19

     



Αύξηση ενθουσιασμού και ενδιαφέροντος Περισσότερες ευκαιρίες για συμμετοχή και συνεργασία Ανάπτυξη κοινωνικών και προσωπικών δεξιοτήτων Λιγότερες σημειώσεις μέσα στην τάξη Αυξημένη ανταπόκριση και δυνατότητα αφομοίωσης σύνθετων εννοιών Καλύτερη εκμάθηση για παιδιά με διαφορετικά στυλ μάθησης (Ακουστικό, Οπτικό, Κιναισθητικό) Αύξηση αυτοπεποίθησης

Ο ρόλος της εικόνας στα σχολικά βιβλία Όπως φαίνεται και από το εξώφυλλο του βιβλίου της πρώτης δημοτικού η εικόνα παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση. Τα παιδιά έρχονται σε άμεση επαφή με την εικόνα και όσα αυτή συνεπάγεται. Κυρίαρχο στοιχείο του βιβλίου δεν είναι τόσο οι λέξεις αλλά οι εικόνες. Τα παιδιά μέσα από αυτή την επαφή τους με ευχάριστο υλικό μαθαίνουν και ψυχαγωγούνται ταυτόχρονα. Επιπλέον, το μάθημα αποκτά περισσότερο ενδιαφέρον αφού ο δάσκαλος δεν είναι το κέντρο του μαθήματος, αντίθετα τα παιδιά μέσα από διάφορα ‘παιχνίδια’ φτάνουν με την αρωγή του δασκάλου στη γνώση και στην κατάκτηση της.

Εικόνα και θρησκεία Η εισαγωγή των εικόνων στην ζωή των χριστιανών είναι άρηκτα συνδεδεμένη με την βυζαντινή τέχνη. Η τέχνη της ζωγραφικής άνθισε στους βυζαντινούς χρόνους, κι έτσι την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου παρουσιάστηκαν οι πρώτες ζωγραφιές του Σταυρού, του Ιησού και της μητέρας Του. Άρχισαν να κυκλοφορούν οι πρώτες φορητές εικόνες, οπού προσκυνούσαν και προσεύχονταν οι πιστοί, θεωρώντας ότι μπορούν να αντλήσουν βοήθεια από αυτές, ενώ παράλληλα γέμισαν και οι εκκλησίες και τα μοναστήρια με εικόνες. Το γεγονός γνώρισε τεράστια άνθηση, καθώς αρκετός λαός πλέον, υποκινούμενος από κάποιους μοναχούς, λάτρευε τις εικόνες, ενώ υπήρξαν κάποιες μικρές αντιδράσεις από 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

20

ανώτερους κληρικούς και μορφωμένους πολίτες. Οι εικονομαχίες συνεχίστηκαν και κατά την αυτοκρατορία του Μιχαήλ Β΄ (820-829) και του Θεόφιλου (829-842). Η οριστική λήξη των εικονομαχιών ήρθε το 843 μΧ. Τότε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα που είχε την κηδεμονία του γιού της Μιχαήλ Γ΄ συγκάλεσε νέα σύνοδο, αποφασίζοντας την αναστήλωση των εικόνων, ενώ πλεόν οι καλόγεροι επέστρεψαν στα μοναστήρια με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη και εξουσία. Η εικόνα από την εποχή των κατακομβών μέχρι σήμερα λειτουργεί ως το βιβλίο των αγραμμάτων στους ναούς. Για να είναι αυτό σύμφωνο με την θεολογία της Εκκλησίας μας, οι Πατέρες διατύπωσαν προσεκτική διδασκαλία σύμφωνη με τις βιβλικές επιταγές. Η προσκύνηση της ιερής εικόνας του Χριστού και των άλλων ιερών προσώπων του Χριστιανισμού δεν είναι ειδωλολατρία, όπως κατηγορούνταν από τους εικονομάχους, αλλά η τιμή απευθύνεται προς το εικονιζόμενο πρόσωπο, καθότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει» όπως ειπε ο Μ. Βασίλειος και «Προσκυνούμεν δε ταις εικόσιν ου τη ύλη προσφέροντες την προσκύνησιν, αλλά δι’ αυτών τοις εν αυταίς εικονιζομένοις» όπως ειχε πει και ο Ι. Δαμασκ. .Η ευλογία και η χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας. Η εικόνα έχει επίσης τεράστια ποιμαντική χρησιμότητα. Μια εικόνα, σύμφωνα με γλωσσική έκφραση, αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις. Αυτό σημαίνει ότι μέσω της εκκλησιαστικής εικονογραφίας οι πιστοί βοηθούνται να αναχθούν στις υψηλές πνευματικές θεωρίες και στο θείο.

Οπτική Ποίηση Η ανάπτυξη της Οπτικής Ποίησης στα χρόνια 1960/70 είναι συνδεδεμένη με την γενίκευση της τεχνικής του offset η οποία αντικαθιστά αυτή της παραδοσιακής τυπογραφίας πράγμα που επιτρέπει να εισαχθεί στο κείμενο η φωτογραφία ή η γράμμωση (tapuscrit). Γεννήθηκε στη Φλωρεντία το Μάιο του 1963 με την ευκαιρία του συνεδρίου «Τέχνη και επικοινωνία» στο Forte di Belvedere, με τον Eugenio Miccini και τον Lamberto Pignotti και του συνεδρίου «Τέχνη και Τεχνολογία» τον Ιούνιο του 1964 στο οποίο συμμετείχε ο Umberto Eco με θέμα την «Επικοινωνία». Δεν πρέπει να συγχέεται η Οπτική Ποίηση με τα ποιήματα με εικόνες της αρχαιότητας και του Μεσαίωνα ή με τα Calligrammes του Απολλιναίρ ακόμα και αν ξαναανακαλύπτονται τέτοιες φόρμες ποίησης από έναν οπτικό ποιητή όπως ο Dick Higgins για παράδειγμα.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

21

Κείμενο/Εικόνα Σύμφωνα με τον Miccini «Η διαδραστικότητα ανάμεσα σε διάφορα καλλιτεχνικά είδη, η εξάπλωση ανάμεσα σε μεικτές περιοχές γλωσσικών στοιχείων: l’interartistité” (λέξη την οποία δημιούργησε) “υπήρξαν πάντα οι ιδεολογικές και μεθοδολογικές μήτρες της δουλειάς της ομάδας 70”. Και το πρόβλημα που θέτει είναι περισσότερο αυτό, της σχέσης μεταξύ λόγου και εικόνας, λέξης και εικόνας, ζωγραφικής και ποίησης. Όπου και η ουτοπική ιδέα μιας συνάντησης των τεχνών. Θα είναι επίσης αυτός ο κεντρικός συλλογισμός του Pignotti που θα αναπτυχθεί πάνω στην διαδραστικότητα κειμένου –εικόνας και με αυτόν τον ίδιο συλλογισμό θα συνυπογράψει το 1980 ένα βιβλίο με τίτλο Η οπτικο-γλωσσική γραφή1 δηλαδή «η σύνθεση των δύο αντιληπτικών συστημάτων το γλωσσολογικό και το εικονικό, που ήτανε διαχωρισμένα μέσα στην καλλιτεχνική παράδοση». Ο Αμερικάνος ποιητής Richard Kostelanetz γράφει σ’ ένα κείμενο του 1974 ότι η οπτική ποίηση είναι ένα ιδιαίτερο είδος λογοτεχνίας ποιητικής, ιδιαίτερο σε σχέση με την συγκεκριμένη ποίηση η την φανταστική λογοτεχνία. Σύμφωνα μ΄ αυτόν, η οπτική ποίηση (“visual poetry”) είναι ένα διάμεσο ανάμεσα στην ποίηση και το σχέδιο, ή αυτό το οποίο ονομάζει word-image-art,μια «τέχνη ανάμεσα σε λέξη και εικόνα». Αυτή η μορφή της ποίησης εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα της μη προφορικής επικοινωνίας χωρίς ωστόσο να εγκαταλείπει την γλώσσα. Δημιουργεί με τον καλύτερο τρόπο «ένα πεδίο δράσης οπτικο-γλωσσικό» όπου οι οπτικές και γλωσσικές διαστάσεις αναγνωρίζονται ταυτόχρονα. Μια προσέγγιση έγινε πιθανόν με τον Marshall McLuhan, ο οποίος σκέφτηκε πάνω στον «Γαλαξία Γκούτεμπεργκ» και δημοσιεύει το Counter-Blast to 1969 στην Αγγλία, τίτλος που αναφέρεται στο Rebel Art Center στο Λονδίνο το 1914 του Wyndham Lewis, βιβλίο που λειτουργεί στο επίπεδο της σελιδοποίησης και τυπογραφίας σαν ένα βιβλίο οπτικής ποίησης.

Οπτική Ποίηση και μέσα μαζικής ενημέρωσης Σ΄ ένα κείμενο παρουσίασης, οι Miccini και Pignotti θέτουν το πρόβλημα των «γλωσσικών ιδιωμάτων που συνήθως προσδιορίζονται σαν τεχνολογικά καθοδηγούμενα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης» που τείνουν σταδιακά «να αντικαταστήσουν το κοινό γλωσσικό ιδίωμα» το οποίο θέτει το πρόβλημα της θέσπισης μιας λογοτεχνίας «που βρίσκεται στην αναγκαία κατά κάποιο τρόπο θέση ανταγωνισμού στο αισθητικό επίπεδο με τα ποικίλα μηνύματα που μεταδίδονται από τα διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης». Πιο συγκεκριμένα,ο Eugenio Miccini γράφει για μια διάλεξη στο Βελιγράδι τον Σεπτέμβριο του 1971: «Η οπτική ποίηση μεταμορφώνει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε μαζική κουλτούρα». Ο Miccini συνεχίζει λέγοντας πως «η αντιστροφή των μαζικών μηνυμάτων» είναι «σαν φιλτραρισμένα σε ένα νέο κόσμο και με ένα νέο περιεχόμενο, παίρνοντας μάλιστα μια αισθητική διαφάνεια» μέσα από την νέα τους δομή. Έτσι μία ιδεολογική αντίδραση ενάντια στην εισβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του βαθμού μηδέν της γλώσσας τους. Παράλληλα στην Βραζιλία, ο Mario Chamie θα μιλήσει για Poesia Praxis, «ποίηση – πράξη».Σ ένα κείμενο του Φεβρουαρίου του 1964 2, γράφει: «η ποίηση- πράξη είναι κατ’ 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

22

αρχήν μια τεχνική πρωτότυπης σύνθεσης προσαρμοσμένης στο δυναμισμό και στα προβλήματα της κοινωνικής και τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας... Η ποίηση-πράξη είναι ένας εξανθρωπισμός, μία εκλαΐκευση της Text theory και της θεωρίας της πληροφορίας. Η ποίηση-πράξη είναι ένας περιορισμός στο επίπεδο της γλώσσας που προκύπτει από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο (“mass media”).” Δεν είμαστε μακριά από τις θεωρίες που ανέπτυξε ο E. Miccini για την Οπτική Ποίηση.

Οπτική Ποίηση και σημειωτική Σύμφωνα με τον E. Miccini η επιλογή του υλικού της Ιταλικής Οπτικής Ποίησης εκτελέστηκε μέσα από ένα «ιδεολογικό φίλτρο». «Όλα αυτά τα υλικά δεν είναι ουδέτερα: η σημαίνουσα δύναμή τους δεν ακυρώθηκε», όμως υπάρχει παραποίηση. Η συναρμολόγηση αυτών των διαφορετικών υλικών, «λόγια, ήχοι, χειρονομίες, εικόνες», προκαλεί μία «καινούρια σύνθεση των σημαινόντων σε μεγαλύτερη μάλιστα σχέση με τις καταβολές τους». Σε ένα από τα έργα του ο Lamberto Pignotti ξαναεφαρμόζει την τεχνική του φωτορομάντζου, με βάση τυχαία αποσπάσματα φωτογραφιών, για να εισάγει, σ΄ ένα επίπεδο μεταγλωσσολογικό, μια κριτική στα λογοτεχνικά στερεότυπα. Ενυπάρχει αυτή η ιδέα πως όλος ο πολιτισμός μπορεί να αναλυθεί σε ένα σύστημα με κώδικες. Αυτό που στη Γαλλία θα ονομάσουμε στρουκτουραλισμό. Πρέπει επίσης να θυμηθούμε τη σημασία του έργου του Ρολάν Μπάρτ, πρωτεργάτη της σημειωτικής, της θεωρίας του σημείου και θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την Οπτική Ποίηση σαν γενικευμένη σημειωτική. Ο βραζιλιάνος Décio Pignatari, μετά την ανακάλυψη και το ενδιαφέρον του για την σημειωτική που την εισήγαγε στην Βραζιλία, το 1964 μαζί με τον Luiz Angelo Pinto θα δημιουργήσουν την θεωρία για ένα καινούριο είδος ποιήματος, το «σημειωτικό ποίημα», στο μανιφέστο τους: «Νέα γλώσσα, νέα ποίηση» όπου η γλώσσα έχει επαναπροσδιοριστεί όπως όχι μόνον «όλες οι γλώσσες», αλλά επίσης σαν να εμπεριέχει «την οδική, ναυτική, εναέρια σηματοδότηση, τα διαγράμματα, τα προγράμματα του υπολογιστή... τις οπτικοακουστικές γλώσσες». Και θα αναπτύξει αυτή την θεωρία μιας γενικευμένης σημειολογίας στο περιοδικό που διευθύνει «Εφεύρεση». Παράλληλα αναπτύχθηκε στην Γιουγκοσλαβία, γύρω από την προσωπικότητα του Miroljub Todorovic, ο Signalisme. Το μανιφέστο του γραμμένο το 1968, δημοσιεύεται το 1969.Αυτό το κίνημα χαρακτηρίζεται από την ανακάλυψη νέων δυνατοτήτων στην κατάργηση των στερεοτύπων της ποιητικής γλώσσας μέσα από μαθηματικά μοντέλα, με βάση στατιστικές, συνδυασμούς και κυβερνητικές μεθόδους. Στο καινούριο μανιφέστο του Signalisme του 1970 εμφανίζεται η έκφραση της «Σημειολογικής Ποίησης», μιας ποίησης που εξερευνά το οπτικό, το ηχητικό, το κινητικό, το χειρονομιακό και την δημιουργία από υπολογιστή.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

23

Οπτική Ποίηση και σιτουατιοννισμός (situationnisme) Η οπτική ποίηση επίσης, σε σχέση με την καταναλωτική κοινωνία που αναπτύσσεται την δεκαετία του ’60 και από το ενδιαφέρον που δείχνει για την μαζική κουλτούρα, από τις ημερομηνίες δράσης της και τις ιδεολογικές της ανησυχίες, συνυπάρχει με σιτουατιοννιστικές θεωρίες, ιδεολογικές ιδιαίτερα λόγω του κοινού τους ενδιαφέροντος για την «κοινωνία του θεάματος», ακόμα και εάν κατά την μαρτυρία του Miccini οι μεν αγνοούσαν τους δε. Μπορούμε να επισημάνουμε πως, στο αρχικό πνεύμα της Οπτικής Ποίησης, υπήρξαν κάποιες σιτουασιοννιστικές δημοσιεύσεις, όπως το 1954 του Wolman η «Μεταγραφή», ανακάτεμα κειμένων και φωτογραφιών από αποσπάσματα εφημερίδων ή ακόμα το «Τέλος της Κοπεγχάγης» του Asger Jorn και του Guy Debord πραγματοποιημένο με βάση παραποιημένα χρωματιστά τυπογραφικά στοιχεία από δημοσιεύσεις εφημερίδων, παραποιημένα κόμικς και κάποιες φωτογραφίες, που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Bauhaus Imaginiste σε 200 αντίτυπα, στην Κοπεγχάγη το 19573. Πάνω στην ίδια προσέγγιση δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του1958 το «Μνήμες». Ο Miccini και ο Pignotti θα πραγματοποιήσουν μια ποίηση βασισμένη πάνω στην χρήση εγγράφων και υλικών αποσπασμένων από τεχνολογικές γλώσσες (διαφήμιση, δημοσιογραφία, μόδα, γραφειοκρατία, εμπόριο κ.λπ.) παραποιημένα από την κανονική τους χρήση, με μια προσέγγιση αισθητική. Πρακτική της παραποίησης (détournement) που θυμίζει την διεθνή των σιτυασιοννιστών στη Γαλλία, που θα ξεκινήσουν το δελτίο τους το 1958, χωρίς να υπάρχει κάποια άμεση σχέση ανάμεσα στις δυο ομάδες. Για παράδειγμα “Eros & Ares” του Miccini είναι μια σειρά από αισθηματικές ταχυδρομικές κάρτες που έρχονται σε αντιπαράθεση με την αναπαραγωγή επικεφαλίδων από φασιστικές εφημερίδες του πολέμου. Το κείμενο αυτών των καρτών συγκροτεί ένα λαϊκό μυθιστόρημα με στερεότυπα «συναισθηματικό και συγκινητικό», καταστασιακά παραποιημένο. Οι ειδήσεις χειραγωγημένες από την κυβέρνηση συνιστούν ένα τυπικό ψέμα των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Για να ξαναπάρουμε την έκφραση του Mateo d’ Ambrosio, μια «αισθητική επανάκτηση ενός συλλογικού και ανώνυμου υλικού» ή μια παραποίηση, όπως οι σιτυασιοννιστές μπόρεσαν να το κάνουν, με βάση το υλικό των κόμικς αλλά και των λαϊκών εικονογραφημένων σειρών, αλλάζοντας ιδεολογικά το κείμενο ή τέλος η ανώνυμη παραποίηση, με την βοήθεια των γκράφιτι πάνω στις αφίσες του Παριζιάνικου μετρό στις αρχές της δεκαετίας ’70. Όσο για τον Pignotti δούλεψε πάνω στα κόμικς και την φωτογραφία. Μπορούμε επίσης να επισημάνουμε τις εμπειρίες της «Cinepoesia» πραγματοποιημένες από τους,Bueno, Marcucci, Miccini και τον Pignotti. Όπως λέει η Lucia Marcucci, «Μερικά μέλη από την ομάδα ’70 έφεραν εις πέρας μια ομαδική δουλειά που την ονόμασαν «Cinepoesia»...τελειοποίησαν μια «τεχνική ιδιαίτερη του μοντάζ» χρησιμοποιώντας τμήματα από φιλμ μαυρόασπρα ή έγχρωμα από διαφορετικές πηγές: από κινηματογραφικές ειδήσεις, από φιλμ κωμικά, πολεμικά, ψυχολογικά ή 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

24

ντοκιμαντέρ...για να πετύχει να επανασυγκροτήσει ένα φιλμ που σε τελευταία ανάλυση είναι μια «επανα-δημιουργία της γλώσσας». Αυτό μας οδηγεί στην πρακτική του «found footage» ή ανακύκλωση κινηματογραφικών σκηνών που το μεταχειρίσθηκε ο Maurice Lemaître,ο Guy Debord και άλλοι πειραματικοί κινηματογραφιστές όπως ο Bruce Conner ή ο Raphael Ortiz.

Πέραν της Οπτικής Ποίησης Με την Συγκεκριμένη Ποίηση (1953), το κείμενο πάνω στην σελίδα θεωρήθηκε σαν ιδεόγραμμα, των οποίων τα πρωτότυπα είναι «Le Coup de Dés» του Μαλλαρμέ (1897) και τα λυρικά ιδεογράμματα του Απολλιναίρ που εμφανίστηκε το 1914 μέσα στα «Βραδυνά του Παρισιού».Με την Οπτική Ποίηση, το χαρτί σαν υπόστρωμα παραμένει για τελευταία φορά, όπου και ο εντυπωσιασμός ενός Jean Francois Bory για το Βιβλίο, οριστικοποιώντας ιστορικά το τέλος του εντυπωσιασμού του Μαλλαρμέ. Με την Οπτική Ποίηση, το κείμενο είναι ακόμη ακίνητο, εγγεγραμμένο, όπως μέσα στο Saga 6. Μετά την Οπτική Ποίηση, και είναι η περίπτωση του Eduardo Kac, βραζιλιάνου οπτικού ποιητή δημιουργού ενός «sonnet pictogramme», δεν μένει παρά να φύγει κανείς από την σελίδα, το υπόστρωμα χαρτί και είναι αυτό που έκανε στα χρόνια 1980/90.Για την περίπτωσή του, την ολοποίηση (holopoésie), το ολόγραμμα, το κείμενο πλέει στο χώρο και αλλάζει ανάλογα με την οπτική γωνία ανάγνωσης του εκάστοτε θεατή7. Κι ακόμα πιο αργά, τέλη 1990 αρχές του ΧΧΙ αιώνα, τώρα που ο καθένας έχει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχουμε το εικονικό κείμενο, ή σε τυχαίους σχηματισμούς (Jacques Donguy/Guillaume Loizillon) ή σε τρισδιάστατους (Ladislao Pablo Gyori)8. Έτσι λοιπόν έχουμε το πέρασμα από τις μηχανικές τεχνολογίες στις ηλεκτρικές ή ηλεκτρονικές τεχνολογίες, το πέρασμα από τον Caliban στον Ariel.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

25

Μουσική και φωτογραφία Οι έφηβοι στην επιρρεπή ηλικία που βρίσκονται επηρεάζονται πολύ από τους γύρω τους και αυτά τα άτομα είναι κυρίως καλλιτέχνες, εικόνες των οποίων βρίσκονται στα εξώφυλλα περιοδικών. Σε αυτό συμβάλει η τέχνη της φωτογραφίας που αποθανατίζει σκηνές από τα παρασκήνια, την ίδια την συναυλία αλλά και από την καθημερινότητα των ανθρώπων αυτών.

Rock and Roll και Rockabilly Επηρεασμένοι από τους Elvis, Carl Perkins, Jerry Lee Lewis, Gene Vincent, Charlie Feathers, Jumpin' Gene Simmons, and Buddy Holly, The Stray Cats, τα αγόρια στην εφηβεία συνήθως φορούσαν:  Μαύρα παντελόνια με τσάκιση, λεπτά άσπρα t-shirts (μέσα από το παντελόνι), ταλαιπωρημένες μπότες και ένα σκληρό δερμάτινο τζάκετ ως το rockabilly πρότυπο.  Creepers, και wing tips είναι από τα πιο σωστά παπούτσια για να πετύχεις το rockabilly look.  Dungarees στενά κουστούμια Το ροκ εντ ρολ προήλθε από διάφορα μουσικά είδη που ήταν δημοφιλή στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και γνώρισε εξαιρετική δημοφιλία στις αρχές και στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Είχε ως βάσεις του τη μουσική rhythm and blues και την country. Επηρεασμένες από τις Marylin Monroe, Audrey Hepburn οι γυναίκες ντύνονταν έτσι: 

Halter φορέματα με στενή μέση

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

26

 Ψηλόμεσες φούστες πένσιλ σε μαύρο ή λευκό.  Ριχτά, λεπτά πουλόβερ.  Μάξι φούστες σε φλοράλ μοτίβα ή σε φωτεινά συμπαγή χρώματα.  Ψηλόμεσα παντελόνια μέχρι τον αστράγαλο συνδυασμένα με αντρικά t-shirts (με

ρολλαρισμένα τα μανίκια πάνω).

Βρετανικό και progressive rock Το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960 ήταν παρόμοιο με αυτό του 1950. Το δεύτερο μισό του 1960 χαρακτηριζόταν από έντονα μοτίβα, ενώ οι περισσότερες γυναίκες είχαν σχεδόν ερωτευτεί το συντηρητικό λουκ. Υπήρχε μεγάλη ποικιλία και εκτεταμένη χρήση χρωμάτων στα σακάκια, από γαλάζιο σε ρόζ και καφέ. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, αρκετά δημοφιλή ήταν τα χτενίσματα ‘’σφηκοφωλιά’’, και γενικώς το βρεγμένο λουκ με όγκο στις ρίζες. Οι περούκες ήταν πάρα πολύ διαδεδομένες για τις γυναίκες. Το μακιγιάζ το 1960 περιστρεφόταν γύρω από τις μεγάλες ποσότητες μάσκαρας και το αψεγάδιαστο δέρμα. Αρκετά διαδεδομένη έγινε τότε η χρήση του ψαλιδιού για τις βλεφαρίδες, και το γατίσιο eyeliner. Τα χείλη βάφονταν συνήθως σε χρώματα κοντά σε αυτό του δέρματος, γινόταν όμως και χρήση ροδακινί, ροζ, ακόμα και κόκκινου κραγιόν. Συγκροτήματα όπως οι Beatles, οι Pink Floyd, οι Moody Blues, οι Deep Purple και οι Golden Earring πειραματίστηκαν με όργανα όπως έγχορδα ορχήστρας, πνευστά, αλλά και πλήρεις ορχήστρες. Τα ροκ συγκροτήματα του είδους, ξεπέρασαν κατά πολύ το ως τότε καθιερωμένο τρίλεπτο διάρκειας ενός ροκ τραγουδιού και ηχογράφησαν πιο περίπλοκα στη δομή τραγούδια χρησιμοποιώντας ενίοτε συγχορδίες που είχαν τη βάση τους στην τζαζ και άλλα υποείδη που ξεκίνησαν από αυτήν όπως η φιούζιον.

Μεγάλη ποικιλία ρευμάτων το 1970 Η δεκαετία του 1970 ήταν πλημμυρισμένη από διάφορα και αντιτιθέμενα το ένα στο άλλο ρεύματα. Το κύριο μουσικό ρεύμα ήταν οι χίπηδες, γνωστοί για το πασίγνωστο ψυχεδελικό κίνημα, οι οποίοι ντύνονταν ως εξής:  Και οι άντρες και οι γυναίκες

συνήθως φορούσαν τζιν και είχαν μακριά μαλλιά, καθώς και τα δύο γένη φορούσαν σανδάλια ή διάλεγαν να κυκλοφορούν ξυπόλυτοι.

 Οι άντρες είχαν συχνά γένια/γενειάδες, και οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν πολύ μικρή

ποσότητα μακιγιάζ, δείχνοντας όμως μεγάλη συμπάθεια προς τα κοσμήματα, και ιδιαίτερα τα βραχιόλια.  Οι χίπηδες επέλεγαν ρούχα με φωτεινά και χαρούμενα χρώματα, καθώς επίσης επέλεγαν ασυνήθιστα στυλ, όπως τα παντελόνια ‘’καμπάνα’’, γιλέκα, ρούχα tie dye, αλλά και μακριές φούστες. Πολλά ρούχα ήταν εμπνευσμένα από μη δυτικές 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

27

κοινωνίες εκ των οποίων αυτή των ιθαγενών, η ασιατική, η ινδική και η λατινοαμερικάνικη ήταν από τις πιο δημοφιλείς.  Επίσης πολλά από τα ρούχα τους προέρχονταν από αμερικάνικες αγορές, παζάρια και μεγάλη ποσότητα ήταν χειροποίητα.  Τα κοσμήματα τους περιελάμβαναν και για τους άντρες και για τις γυναίκες ινδιάνικα περιβραχιόνια και βραχιόλια, μαντήλια και λάστιχα και τα χαρακτηριστικά μακριά πολύχρωμα κολιέ από χάντρες.

Punk Rock Η punk μουσική, κύμα αντίθετο των χίπηδων, μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μουσική του λευκού απορριπτόμενου νεολαίου και μέρος ενός κινήματος πολιτικής και κοινωνικής καταγγελίας και αμφισβήτησης του κατεστημένου. Το πανκ στυλ από όταν ξεκίνησε (δεκαετία του 70) στόχο είχε να προκαλεί την κοινή γνώμη. Από τότε μέχρι σήμερα κάποια από τα τυποποιημένα αξεσουάρ έχουν αλλάξει ή έχουν αντικατασταθεί με νέα. Τ-shirt με προσβλητικές στάμπες όπως ανάποδοι σταυροί, σβάστικες κτλ. ήταν πολύ διάσημα στα αρχικά κύματα του πάνκ. Τα μαλλιά ήταν φτιαγμένα για να φαίνονται ατημέλητα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες εποχές όπου ήταν κυρίως μακριά. Ήταν βαμμένα σε αφύσικα χρώματα (πράσινο, έντονο κόκκινο, μωβ). Επίσης, αρκετά γνωστά ήταν τα δικτυωτά καλσόν (πολλές φορές σχισμένα) και τα περικάρπια με καρφιά και άλλα αντικείμενα με καρφιά, οι παραμάνες (πάνω στα ρούχα ή σαν σκουλαρίκια). Στα πρώτα χρόνια του πανκ, οι άντρες και οι γυναίκες φορούσαν βαρύ και πολύ eyeliner

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

28

Heavy Metal Στην πραγματικότητα, η μόδα για τους περίφημους ‘’μεταλλάδες’’, όπως ονομάζονται σήμερα, δεν υπήρχε μέχρι την ενσωμάτωση των δερμάτινων τζάκετ που έκανε ένα βρετανικό συγκρότημα, οι Judas Priest, στα μέσα του 1970. Έκτοτε, και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, τα μόνα χαρακτηριστικά ενός ‘’μεταλλά’’΄ήταν τα μακρια, ατημέλητα μαλλιά και τα δερμάτινα ρούχα. Όπως η μέταλ μουσική, έτσι και η μόδα της έχει αλλάξει στο πέρασμα των δεκαετιών, κρατώντας όμως κάποια βασικά στοιχεία σταθερά. Τυπικά, η μόδα του μέταλ στα τέλη του 1970 με αρχές 1980 αποτελούταν από στενά blue jeans, μποτάκια μοτοσικλετισμού ή ψηλά αθλητικά παπούτσια και μαύρα t-shirts, φορεμένα με αμάνικο denim ή δερμάτινο τζάκετ κοσμημένο με μπαλώματα και παραμάνες , γνωστό στη μέταλ κοινότητα ως kutte ή battle vest. Όπως και με άλλα παρακλάδια της τότε εποχής, όπως η πανκ, το τζάκετ αυτό και τα ραμμένα logos βοηθούσαν αυτόν που τον φορούσε να ‘’ανακοινώσει’’ τα ενδιαφέροντα του. Οι φαν της μέταλ επίσης κοσμούσαν τα kutte τους με το έμβλημα ενός συγκροτήματος .

Το Hard Rock, το Glam Metal και το Instrumental Rock Ένα είδος της ροκ που είχε μεγάλη απήχηση τη δεκαετία του 1980 ήταν το glam metal. Έγιναν γνωστοί για τον ακόλαστο τρόπο ζωής, το "ξυμένο" χτένισμα των μαλλιών και για τη χρήση μακιγιάζ σε συνδυασμό με έξαλλο ντύσιμο. Τα τραγούδια τους ήταν στομφώδη, επιθετικά με εριστική αρρενωπότητα, ενώ η στιχουργική θεματολογία επικεντρωνόταν στο σεξ, στις οινοποσίες, στα ναρκωτικά και ενίοτε στον αποκρυφισμό.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

29

Grunge Η grunge δεν είχε στην ουσία μια ιδεολογία, απλά έγραφαν μουσική που τους άρεσε, και αυτό ήταν πολύ διαφορετικό από αυτά που παίζονταν στο ραδιόφωνο . Η μουσική τους ήταν μια αντίδραση σε όλα αυτά τα υπερ-προοθούμενα αλλά ‘’ρηχά’’ τραγούδια. Τότε γραφόταν μουσική με ύφος και χαρακτήρα, το οποίο έδινε την ιδέα ότι τίποτα δεν έχει σημασία , και επίσης προωθούσε την ιδέα της αποκόλλησης από της κοινωνία, το περιβάλλον , τους γύρω ανθρώπους, το οποίο προερχόταν από έλλειψη κινήτρου, ή και κυνισμού.  Τα μαλλιά δεν έχουν και τόση σημασία. Μπορεί να είναι μακριά ή κοντά, πιθανόν

ακατάστατα. Επίσης μπορούν να βαφτούν σε διαφορετικά χρώματα.  Συνήθως φορούσαν οτιδήποτε άνετο. Παρόλα αυτά, δεν ήταν συχνή η χρήση φωτεινών χρωμάτων.  Πολύ συχνά φορούσαν ξεχειλωμένες φανέλες, μακρυμάνικα μπλουζάκια, ή μπλουζάκια που έφεραν λογότυπα συγκροτημάτων. (Pearl Jam, Nirvana, etc.)  Τα παντελόνια ήταν σχεδόν πάντα σχισμένα και

φαρδιά, καθώς μπορούσαν να προσθέσουν και μπαλώματα..  Προμηθεύονταν τα ρούχα τους σε μαγαζιά δεύτερης χρήσης και προτιμούσαν τις αμερικάνικες αγορές, όπου ήταν αρκετά φθηνά.  Φορούσαν Doc Martens, παπούτσια για σκέιτ, Chuck Taylors (all star) ή οποιαδήποτε άλλη αρβύλα.

Rap / Hip Hop Έχει επίσης αναφερθεί πως η μουσική αυτή δημιουργήθηκε ως μια πολιτισμική αντίδραση στην ιστορική καταπίεση και στον ρατσισμό.Είναι ένα σύστημα επικοινωνίας, γι’ αυτό και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην παροχή ενός ‘’καναλιού’’ για την νεολαία να εκφράσει τις ιδέες της. Βλέπουμε οπαδούς αυτού του μουσικού ρεύματος να ντύνονται με:  Φαρδιά παντελόνια,  πουκάμισα,  πουλόβερ,

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

30

 ρούχα με μοτίβο παραλλαγής και  φαρδιά jackets.

Η κουλτούρα της μουσικής αυτής αναγνωρίζεται κοινώς από τα κύρια της στοιχεία  Graffiti,  DJing 

Breakdancing (B-boying)  Mcing (Rapping) και  Beatboxing. Ωστόσο, αυτά τα στοιχεία είναι απλώς τέχνη που σχεδιάστηκε για να εκφράσει κάτι πιο βαθύ. Στον πυρήνα της, είναι πολύ περισσότερο από απλή διασκέδαση. ‘’Είναι το συνεχώς αναπτυσσόμενο πνεύμα της αστικής νεολαίας, το οποίο μετενσαρκώνεται συνεχώς σε έναν ατελείωτο κύκλο.’’

Core Η core μουσική αναδύθηκε από μία ομάδα νέων, οι οποίοι άνηκαν σε ένα παρακλάδι της punk, με πολλούς από αυτούς να προσκολλώνται σε πρωτότυπες για την εποχή πεποιθήσεις (αποχή από τα ναρκωτικά και από το αλκοόλ). Υπήρχαν περιπτώσεις εστίασης σε προσωπικό άγχος και φόβους, καθώς και σε θέματα ανεκπλήρωτης αγάπης.  Τα μαλλιά είναι σχεδόν πάντα, βαμμένα. Ενώ μπορεί να είναι αρκετό το να βάφει

κανείς τα μαλλιά του, υπάρχει μεγάλη τάση στις χρωματικές αντιθέσεις.   Piercings. Συνήθως στα χείλια ή στο σέπτουμ.  Παπούτσια Vans slip-ons είναι τα πιο χαρακτηριστικά

Τα ρούχα σε αυτό το είδος μουσικής είναι σχετικά απλά :  Στενά σκούρα τζιν, μπασκετικά σορτσάκια ή παντελόνια φορεμένα με απλά μπλουζάκια, ξεχειλωμένες φανέλες ή φούτερ που φέρουν το λογότυπο κάποιου συγκροτήματος, σε ασπρόμαυρα χρώματα, ή σε ελάχιστες περιπτώσεις κάποιο 

φωτεινό χρώμα.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

31

Βομβαρδισμός των Media από πολλαπλά μουσικά ρεύματα κατά τη δεκαετία των 00ς Το ντύσιμο πια δεν αντικατοπτρίζει τις μουσικές προτιμήσεις ενός κοινωνικού συνόλου. Άσχετα από τα ακούσματα, το στυλ του καθενός ακολουθεί το κοινό, ενώ οι διαφοροποιήσεις μεταξύ δύο μουσικών ομάδων είναι δυσδιάκριτες. Κατά την δεκαετία αυτή, μυριάδες διαφορετικοί καλλιτέχνες κατέκλυσαν τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, από το ραδιόφωνο στην τηλεόραση και στον τύπο. Τώρα πια κύριο μουσικό ρεύμα δεν υπάρχει. Η μουσική που δημιουργείται στηρίζεται πια σε μεγάλο βαθμό στην σκηνική παρουσία, ενώ ο μάνατζερ έχει πια τον τελευταίο λόγο, και όχι ο καλλιτέχνης. Η ιδεολογία του σύγχρονου εφήβου είναι έχουμε μόνο μία ζωή, οπότε πρέπει να τη ζούμε στο έπρακρον, χωρίς αυτό πάντα να γίνεται με τρόπο που αποφέρει θετικά αποτελέσματα. Οι έφηβοι επέλεξαν όμως να ανεβάσουν κάποιους καλλιτέχνες , οι οποίοι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις κατέληξαν να έχουν μεγαλύτερη επιρροή από φίλους και γονείς.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

32

Τουριστική προβολή της Ελλάδας Η Ελλάδα αποτελεί κορυφαίο τουριστικό προορισμό παγκοσμίως. Την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των τουριστών αυξάνεται σταθερά. Αυτό οφείλεται στην μεγαλύτερη προβολή των ελληνικών προορισμών μέσω φωτογραφιών που εκδίδονται στο διαδίκτυο και σε άλλα μέσα ενημέρωσης.

Μέσω Αρχαίων Μνημείων

Εικόνα 1 Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο

Εικόνα 5 Θησείο Ναός του Ηφαίστου

Εικόνα 2 Ερέχθειο

Εικόνα 6 Παρθενώνας

Εικόνα 3 Θέατρο Δωδώνης

Εικόνα 7 Δελφοί, μαντείο

Εικόνα 4 Παρθενώνας

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

Εικόνα 8 Ναός Επικούριου Απόλλωνα

33

Εικόνα 9 Παρθενώνας

Εικόνα 10 Θέατρο Επιδαύρου

Εικόνα 11 Ακρόπολη

Μέσω φαγητών

Εικόνα 12 Πίτα με χοιρινό Εικόνα 13 Χωριάτικη σαλάτα

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

34

Εικόνα 14 Μουσακάς

Εικόνα 15 Σουβλάκι

Μέσω νησιών

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

35

Παγκόσμιος Τουρισμός Όπως επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (ΠΟΤ), παρά τις ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομία, η διεθνής ζήτηση δείχνει ανθεκτικότητα.Η συμβολή της φωτογραφίας στην ενίσχυση του παγκόσμιου τουρισμού είναι καθοριστική.

Δημοφιλείς ευρωπαϊκοί προορισμοί

Λονδίνο –Αγγλία

Ρώμη-Ιταλία

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

36

Παρίσι- Γαλλία

Βαρκελώνη-Ισπανία

Σαντορίνη-Ελλάδα

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

37

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Διαφήμιση είναι διαδικασία γνωστοποίησης και επηρεασμού του καταναλωτικού κοινού για ένα προϊόν ή μία υπηρεσία επί πληρωμή. Ως διαφήμιση νοείται η μονομερής (δηλαδή από τον πομπό, χωρίς τη συμμετοχή του δέκτη) επικοινωνία και μετάδοση πληροφοριών με πειστικό τρόπο για προϊόντα και υπηρεσίες ή ιδέες όπου ο διαφημιζόμενος (αυτός που έχει πληρώσει για τη μετάδοση της πληροφορίας) είναι εμφανής!

(Διαφημιστική αφίσα του 1937 για ρουχισμό (παλτά) στην Πολωνία) Η ιστορία της διαφήμισης ξεκινάει από την Αρχαία Ελλάδα έχοντας τη μορφή της ανακοίνωσης μιας μικρής αγγελίας που πρόσφερε αμοιβή σε όποιον επέστρεφε στον αφέντη έναν σκλάβο που είχε δραπετεύσει. Η αγγελία ήταν προφορική, καθώς έτσι κι αλλιώς προφορική ήταν η παράδοση μέχρι τον 6ο αιώνα και σημαντικός ήταν ο ρόλος των κηρύκων. Στα τέλη του 15ου αιώνα (1478), εμφανίζεται η πρώτη γραπτή διαφήμιση από έναν Άγγλο εκδότη, γραμμένη στο χέρι, η οποία αναφερόταν στην έκδοση ενός εκκλησιαστικού βιβλίου για πώληση. Τον ίδιο αιώνα το 1492 εμφανίζεται η πρώτη τοιχοκολλημένη αφίσα, πολύχρωμη, που αφιερώθηκε σε θρησκευτική γιορτή στη γαλλική πόλη. Η ανακάλυψη της τυπογραφίας με τον Γουτεμβέργιο το 1438 έδωσε ώθηση, ώστε να χρησιμοποιηθούν κινητά στοιχεία για την ανάπτυξη μέσων, όπως διαφημιστικοί πίνακες (πόστερ), διαφημιστικά φυλλάδια, αγγελίες εφημερίδων. Η λέξη διαφήμιση χρησιμοποιήθηκε ως λέξη για πρώτη φορά τον 17ο αιώνα, 1655 από εκδότες βιβλίων ως επικεφαλίδα για τις ανακοινώσεις τους. Από το 1898 υπάρχουν κινηματογραφικές ταινίες διαφημιστικές, όπως για τους σιδηρόδρομους. Το 1930 αρχίζει να αλλάζει μορφή εξαιτίας της αλλαγής του πνεύματος της διαφημιστικής

διαδικασίας:

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

αντί

της

γνωστοποίησης 38

ενός προϊόντος

τονίζεται η

αναγκαιότητα απόκτησής του. Έτσι στην αφίσα παύει να έχει σημασία η καλλιτεχνική του δημιουργία, αλλά δίδεται έμφαση στο διαφημιζόμενο προϊόν και στα πολιτισμικά/κοινωνικά περιβάλλοντα. Τον 19ο αιώνα σημειώνεται ραγδαία ανάπτυξη της διαφήμισης ως αποτέλεσμα της βιομηχανικής επανάστασης. Η εμφάνιση άλλων μορφών προώθησης των προϊόντων, όπως οι τοιχοκολλημένες γιγαντοαφίσες, διαφημιστικά φύλλα που πετιούνται στον αέρα δίνουν νέα πνοή στη διαφήμιση. Η ανάπτυξη, ωστόσο, των Ηλεκτρονικών Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, κατά τον 20ο αιώνα, είναι αυτή που έδωσε σημαντική και καθοριστική θέση στη διαφήμιση με την εμφάνιση του ραδιοφώνου στις αρχές του 20ού αιώνα και στα μέσα του ίδιου αιώνα με την εμφάνιση της τηλεόρασης!

(Διαφήμιση του MOULIN ROUGE 1891)

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

39

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ 1.‘’ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ’’ είναι τα διαφημιστικά μηνύματα στη διάρκεια προεκλογικών κυρίως περιόδων καθώς και βαθύτερα στην πολιτική ζωή!

2.’’ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ’’ είναι η διαφήμιση που έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει το κοινό αναφορικά με ένα σημαντικό κοινωνικό ζήτημα.

.

3.‘’ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ’’ είναι ένα από τα μέσα πού χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες για να εξασφαλίσουν τη διανομή των προϊόντων μέσα στην κοινωνία και είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη, ώστε να δημιουργεί ζήτηση για τέτοια αγαθά και υπηρεσίες.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

40

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ!

1. Τηλεόραση: Θωρείται η πρωταγωνίστρια στην αποδοτική διαφήμιση και γι' αυτό η τηλεοπτική διαφήμιση είναι και η πιο ακριβοπληρωμένη.

2. Ραδιόφωνο: Όπως και η τηλεοπτική διαφήμιση, πληρώνεται και αυτή ανάλογα με την ζώνη στην οποία θα ακουστεί και με τη διάρκεια -συνήθως από 15 έως 60/70 δευτερόλεπτα. Αν και στηρίζεται μόνον στον ήχο, αυτό μερικές φορές αποτελεί και το ατού του συγκεκριμένου μέσου: καθώς δηλαδή ο ακροατής μπορεί μόνον να ακούσει και όχι να δει ή να διαβάσει τις ραδιοφωνικές πληροφορίες (καθώς ακούει μια εκπομπή), λειτουργεί απολύτως ακουστικά και οι άλλες αισθήσεις ατονούν.

3. Κινηματογράφος: Η κανονική διαφήμιση προβάλλεται πριν από την έναρξη της ταινίας ή στα διαλλείμματά της. Εντούτοις ο κινηματογράφος προσφέρεται ιδιαίτερα για την έμμεση και πιο αποδοτική διαφήμιση, δηλαδή την προβολή προϊόντων που χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί στη διάρκεια της ταινίας (καπνού, ποτών, ρουχισμού, αυτοκινήτων κ.λπ.).

4. Τύπος (Εφημερίδες, Περιοδικά, κ.α.): Όσο μεγαλύτερη κυκλοφορία έχει ένα έντυπο, τόσο ακριβότερα διαθέτει τις σελίδες του προς διαφήμιση. Στην έντυπη διαφήμιση έχουν και πάλι σημασία τα χρώματα, τα κείμενα, τα πρόσωπα, η θέση (αν θα είναι ολοσέλιδη ή αν θα είναι στην πάνω δεξιά γωνιά θα κοστίσει περισσότερο από όσο μια στην κάτω αριστερή γωνία).

5. Αφίσες, Πανό, Πινακίδες σε σημεία που είναι ορατά από πεζούς και οδηγούς ή επιβάτες οχημάτων. Ο νόμος απαγορεύει πάντως να τοποθετούνται διαφημίσεις σε σημεία που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή των οδηγών.

6. Διαδίκτυο: Σε αυτό το χώρο η διαφήμιση γίνεται με αποστολή μηνυμάτων ή με διαφημίσεις στους ιστοτόπους που κάποιος επισκέπτεται ή με στοιχεία που συνοδεύουν εγκαταστάσεις προγραμμάτων ή σε κοινωνικούς ιστοτόπους ή με σπαμ.

7. Οχήματα: Οι διαφημιστικές εταιρείες "ντύνουν" λεωφορεία και τρόλεϊ με ειδικά επεξεργασμένο υλικό ή τοποθετούν μικρές διαφημίσεις σε πόρτες των ταξί.

8. Μικροαντικείμενα που χαρίζονται με αγορές (μαγνητάκια, στικάκια, αναπτήρες κ.λπ.) και φέρουν ονομασίες ή λογότυπα και σχέδια που ταυτίζονται με έναν διαφημιζόμενο, καθώς και πιάτα ή ποτηράκια του καφέ, όπου ο πελάτης βλέπει τη διαφήμιση καθώς πίνει μια γουλιά από το ρόφημα ή το ποτό του. Η Χρησιμότητα της Διαφήμισης! Η διαφήμιση αποτελεί θεσμό κάθε σύγχρονης οικονομίας και επιτελεί πολλές και σημαντικές λειτουργίες εντός αυτής. Η διαφήμιση: 1. Παρέχει πληροφόρηση. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η διαφήμιση παρέχει πληροφορίες στους καταναλωτές και τους βοηθάει έτσι να λάβουν καλύτερες οικονομικές αποφάσεις. Η διαφήμιση ενημερώνει τους καταναλωτές σχετικά με τα χαρακτηριστικά, την τιμή κ.λπ. των προϊόντων. Καλύτερα πληροφορημένοι καταναλωτές σημαίνει μεγαλύτερη 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

41

πίεση στις εταιρείες ώστε να παρέχουν υψηλής ποιότητας προϊόντα σε καλύτερες τιμές.

2. Ενδυναμώνει τα brands. Η διαφήμιση παίζει σπουδαίο ρόλο στην καθιέρωση και την ενδυνάμωση των brand names. Το brand name δείχνει στον καταναλωτή ποιος είναι ο κατασκευαστής του προϊόντος ενώ του δίνει μια υπόσχεση σχετικά με το τι να περιμένει από το brand. Ο καταναλωτής μπορεί λογικά να υποθέσει ότι ο κατασκευαστής που επενδύει μεγάλα ποσά στη διαφήμιση του προϊόντος του είναι μάλλον απίθανο να προωθήσει στην αγορά ένα κακό προϊόν κάνοντας με αυτόν τον τρόπο κακό στην ίδια του την επένδυση. Έτσι, σε περίπτωση που ο καταναλωτής δεν μείνει ικανοποιημένος από το brand γνωρίζει ποιος είναι υπεύθυνος.

3. Υποστηρίζει τα media. Εάν δεν υπήρχε η διαφήμιση τότε δεν θα υπήρχαν τα media δεδομένου ότι αυτή είναι που καλύπτει το κόστος λειτουργίας τους. Κοινωνία χωρίς media σημαίνει αντίο στην πολυφωνία, τη δημοκρατία, την κριτική, την ψυχαγωγία, την ενημέρωση και τον έλεγχο της εξουσίας.

4. Παρέχει θέσεις εργασίας. Η διαφήμιση δίνει δουλειά, είτε άμεσα είτε έμμεσα, σε χιλιάδες ανθρώπους. Χωρίς τη διαφήμιση όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα έμεναν άνεργοι. Και αυτό λησμονείται από τους πολέμιους της διαφήμισης.

5. Μειώνει το κόστος διανομής των προϊόντων. Η διαφήμιση αποτελεί λειτουργία του συνολικού προγράμματος μάρκετινγκ. Χωρίς τη διαφήμιση, η ανάγκη για επικοινωνία θα παρέμενε αλλά θα έπρεπε να ικανοποιηθεί με κάποιον άλλον τρόπο μέσω, π.χ., των λιανοπωλητών, των πωλητών κ.ο.κ. Σε με τέτοια περίπτωση το κόστος θα ήταν σαφώς μεγαλύτερο. Για παράδειγμα, στις Η.Π.Α. πριν από χρόνια οι εταιρείες μπισκότων ξόδευαν μόνο το 2.2% επί των πωλήσεων τους στη διαφήμιση, εν αντιθέσει με τις εταιρείες δημητριακών που ξόδευαν το 14.9% αντίστοιχα. Ωστόσο, οι εταιρείες μπισκότων ξόδευαν το 22.1% επί των πωλήσεών τους σε άλλες ενέργειες πώλησης και διανομής όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τις εταιρείες δημητριακών ήταν μόνο 12.1%. Αυτό που γινόταν ήταν ότι οι εταιρείες μπισκότων απασχολούσαν περισσότερους ανθρώπους και κεφάλαια για τη διανομή και τοποθέτηση των προϊόντων τους στο ράφι, ενώ οι εταιρείες δημητριακών είχαν, μέσω τη διαφήμισης, δημιουργήσει επαρκή καταναλωτική ζήτηση (pull strategy) για τα προϊόντα τους με αποτέλεσμα οι λιανοπωλητές να ελέγχουν καλύτερα και συχνότερα το στοκ των συγκεκριμένων προϊόντων. Αυτό σήμαινε, φυσικά, ότι οι εταιρείες δημητριακών είχαν απαλλαγεί από αυτό το κόστος.

6. Προωθεί την εισαγωγή στην αγορά νέων προϊόντων. Η διαφήμιση προωθεί την εισαγωγή στην αγορά νέων προϊόντων δεδομένου ότι αποτελεί αποτελεσματικό τρόπο πληροφόρησης των δυνητικών καταναλωτών. Ενημερώνει του καταναλωτές σχετικά με τις καινοτομίες και ενδυναμώνει τον ανταγωνισμό πράγμα θετικό per se.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

42

7. Προσδίδει χρησιμότητα στο προϊόν. Η διαφήμιση, δημιουργώντας συσχετίσεις μεταξύ προϊόντος και διαθέσεων τρόπου ζωής και άλλων δραστηριοτήτων προσδίδει επιπλέον χρησιμότητα στο προϊόν. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αγοράζουν, π.χ., αυτοκίνητο απλώς και μόνο για να μεταφέρονται από το σημείο Α στο σημείο Β, αλλά για να αποκτήσουν το αίσθημα της ανεξαρτησίας, να εκφράσουν την προσωπικότητά τους, να νιώσουν κάτι συγκεκριμένο μέσα τους. Όλα αυτά μπορεί να θεωρούνται υπερφίαλα από τους πολέμιους της διαφήμισης (κι όχι μόνο) και μπορεί, πράγματι, μερικές φορές να γίνονται υπερβολές. Σε τελική ανάλυση, όμως, ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να αγοράσει ό,τι θέλει και για όποιο λόγο αυτός θέλει σύμφωνα με την προσωπικότητά του, τις ανάγκες του -όπως τις βλέπει αυτός-, την οικονομική του κατάσταση κ.λπ. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει η ανάλογη καταναλωτική κουλτούρα ώστε να αποφεύγονται οι εξόφθαλμες υπερβολές!

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

43

Η ιστορία της υποβρύχιας φωτογραφίας

Η ιστορία του ανθρώπινου είδους είναι στενά συνδεδεμένη με τη θάλασσα και με δραστηριότητες δίπλα και μέσα σ'αυτή ,ήταν φυσικό λοιπόν με την ανακάλυψη της φωτογραφίας το ενδιαφέρον των πρώτων φωτογράφων γρήγορα να στραφεί και στην προσπάθεια καταγραφής εικόνων μέσα στο νερό. Όπως και στην ανακάλυψη της φωτογραφίας έτσι και στην υποβρύχια φωτογραφία Γάλλοι και Άγγλοι ερίζουν για το ποιος τράβηξε την πρώτη φωτογραφία ,αλλά όλα δείχνουν ότι ένας Άγγλος ο William Thopmson τράβηξε την πρώτη υποβρύχια φωτογραφία τον Φεβρουάριο του 1856.Ο Thopson αν και δικηγόρος διακρίθηκε σε πολλούς τομείς σαν "ερασιτέχνης φυσιοδίφης" όσο αφορά τη θαλάσσια ζωή ειδικά τα φύκια και τα θαλάσσια μαλάκια και χρησιμοποίησε από νωρίς το καινούργιο μέσο της φωτογραφίας για τις ανάγκες καταγραφής των παρατηρήσεων του. Παρόλα αυτά η ιδέα για την υποβρύχια φωτογραφία του ήρθε σαν ένα φτηνό μέσο παρατήρησης της αντοχής και της κατάστασης των υποβρύχιων κατασκευών ,παρατηρώντας μια αποβάθρα που την έδερναν τα κύματα. Αντίστοιχους πειραματισμούς έκαναν και ο γερμανός Ludwig Bauer ,ο γάλλος Ernest Bazin και πολλοί άλλοι μέχρι να φτάσουμε στις πρώτες υποβρύχιες φωτογραφίες που σώζονται μέχρι σήμερα και θεωρούνται η επίσημη γέννηση της υποβρύχιας φωτογραφίας το 1893. Ο Louis Boutan και ο Joseph David ,φωτογράφος ο πρώτος ,μηχανικός ο δεύτερος κέρδισαν μεγάλη αναγνώριση με αυτή τη πρώτη σειρά από υποβρύχιες φωτογραφίες που τράβηξαν στον κόλπο Banyuls και οι εκθέσεις που χρειάστηκαν ήταν γύρω στη μισή ώρα. Από τότε και μετά η υποβρύχια φωτογραφία γνώρισε αργή αλλά σταθερή ανάπτυξη. Ο Γάλλος Etienne Peau χρησιμοποίησε υποβρύχιες φωτογραφίες που τράβαγε ο ίδιος σαν συνοδευτικό υλικό των άρθρων του για την θαλάσσια βιολογία. Ο Άγγλος χειρούργος Francis Ward έκανε μια φωτογραφιών σε γλυκό νερό από το 1908 ως το 1913.Ο Αμερικάνος John Ernest Williamson έκανε την πρώτη υποβρύχια κινηματογραφική ταινία το 1915 και φωτογραφίες δράσης φωτογραφίζοντας καρχαρίες να επιτίθενται σε νεκρά άλογα που ο ίδιος είχε ρίξει στο νερό. Οι Αμερικανοί William Longley και Charles Martin το 1926 έκαναν μια σειρά θαυμάσιες φωτογραφίες στην καραϊβική για λογαριασμό του National geographic. Η βελτίωση των καταδυτικών συσκευών από τον Yves Le Prieur βοήθησε τους πρωτοπόρους φωτογράφους και κινηματογραφιστές να μπορούν να παραμένουν περισσότερο στο νερό και σε όλο και πιο μεγάλα βάθη και τα αποτελέσματα ήταν όλο και καλύτερα. Ο ίδιος μαζί με τον Jean Painleve ίδρυσαν το 1934 ένα σύλλογο φίλων της 3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

44

κατάδυσης με μεγάλο υποβρύχιο εξοπλισμό σε φωτογραφικές και κινηματογραφικές μηχανές.("Club des sous-l'eau") Στα χρόνια που ακολουθούν δύο ονόματα θα κυριαρχήσουν στην υποβρύχια φωτογραφία και των δύο η συμβολή είναι τεράστια. Ο Αυστριακός Hans Hass και ο Γάλλος Ζακ- Yves Cousteau. Ο Hans Hass γεννήθηκε το 1919 στην Βιέννη. Η πρώτη του επαφή με την μεσόγειο στις καλοκαιρινές του διακοπές το 1937 στη νότιο Γαλλία, του άλλαξε τη ζωή. Είμαστε ακόμη σε μια εποχή που οι βυθοί είναι ανεξερεύνητοι και τυλιγμένοι από μυστήριο για τα θαύματα αλλά και τους κινδύνους που κρύβουν. Αυτός ο κίνδυνος είναι που κάνει τον Hass να ασχοληθεί με τις καταδύσεις αρχικά. Οι περιγραφές του για την ομορφιά του βυθού πίσω στους φίλους του στην Βιέννη , δύσκολα γίνονται πιστευτές και έτσι αποφασίζει να φωτογραφίζει αυτά που βλέπει για να έχει αποδεικτικό υλικό. Παράτολμος καθώς είναι δεν διστάζει να διακινδυνεύσει και τη ζωή του εκεί που οι άλλοι και ειδικά οι επιστήμονες του καιρού του δεν τολμάνε. Γρήγορα όμως ένα επικίνδυνο άθλημα μετατρέπεται σε πολύ σοβαρή επιστημονική εργασία. Ένα σκάφος που κατόρθωσε να εξοπλίσει χάνεται μαζί με την περιουσία του στην δίνη του 2ου παγκόσμιου πολέμου αλλά δεν απογοητεύεται ,με πίστη στα όνειρα του κατορθώνει να εξοπλίσει ένα σκάφος και να φύγει για δυο μακρινές αποστολές στον Ειρηνικό και στον Ινδικό ωκεανό. Πολλές ήταν και οι βελτιώσεις που έκανε στις καταδυτικές συσκευές του καιρού του. Το 1949 σε συνεργασία με την εταιρεία Franke & Heidecke έφτιαξε μια υποβρύχια θήκη για μια από τις καλύτερες φωτογραφικές μηχανές όλων των εποχών ,την διοπτική Rolleiflex 6 X 6 και την ονόμασε Rolleimarin. Τα επιστημονικά αποτελέσματα εκείνων των ταξιδιών έκαναν Hans Hass διάσημο. Από τότε και μετά έγραψε πολλά βιβλία ,γύρισε πολλές ταινίες και έγραψε πολλά άρθρα που εξακολουθούν να είναι πηγή έμπνευσης για τον κόσμο των καταδύσεων και επηρέασαν όλες τις επόμενες γενιές φωτογράφων και κινηματογραφιστών. Η βασική του διαφορά από τον επόμενο διάσημο ερευνητή των βυθών ,τον Ζακ- Yves Cousteau είναι ότι από την αρχή στηρίχτηκε στις δικές του αποκλειστικά δυνάμεις ,χωρίς καμία κυβερνητική ή άλλη βοήθεια.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

45

Ο Ζακ - Yves Cousteau γεννήθηκε το 1910 και από νωρίς τον τράβηξαν η θάλασσα και οι μηχανολογικές κατασκευές. Όμως το σχολείο δεν μπορούσε να προκαλέσει το ενδιαφέρον αυτού του ανήσυχου πνεύματος και έτσι προκαλούσε μόνο φασαρία. Σαν λύση οι γονείς του τον έκλεισαν οικότροφο σε ένα πολύ καλό σχολείο. Σε αυτό το περιβάλλον ο Ζακ- Yves τα πήγε πολύ καλά και κατάφερε να εισαχθεί αριστούχος στην Ναυτική ακαδημία. Το 1933 κατετάγη σαν μόνιμος αξιωματικός στο Γαλλικό πολεμικό Ναυτικό είναι η εποχή που ταυτόχρονα ασχολείται με τις υποβρύχιες εξερευνήσεις και με την βελτίωση των υποβρύχιων αναπνευστικών συσκευών. Στην διάρκεια του πολέμου πολεμάει και σαν κατάσκοπος και του απονέμονται διάφορα μετάλλια όμως ποτέ δεν εγκαταλείπει τις υποβρύχιες ενασχολήσεις του και το 1943 επινοούν μαζί με τον μηχανικό Emile Gagnan το aqualung που επιτρέπει στους δύτες να μείνουν μέσα στο νερό για ώρες. Το 1950 αγοράζει το διάσημο kalypsο , που το μετατρέπει σε σκάφος ωκεανογραφικών εξερευνήσεων. Το σκάφος και ο κυβερνήτης του τα επόμενα χρόνια γίνονται ο μύθος της υποθαλάσσιας εξερεύνησης. Οι πρώτες δύο κινηματογραφικές του ταινίες το 1956 "ο σιωπηλός κόσμος" και "ο κόσμος δίχως ήλιο" τον καθιέρωσαν και του έδωσαν την απαραίτητη φήμη και τα χρήματα να συνεχίσει το έργο του. Φεύγει από το Γαλλικό ναυτικό και γίνεται διευθυντής του ωκεανογραφικού μουσείου του Μονακό και συγκροτεί την ερευνητική του ομάδα στην Τουλόν. Φέρνει καινοτομίες στον καταδυτικό εξοπλισμό και κατασκευάζει την πρώτη υποβρύχια φωτογραφική μηχανή 135 μαζί με τον Βέλγο εφευρέτη και σχεδιαστή Jean De Wouters ,την Kalypso phot που αποτελεί το πρότυπο για την σειρά Nikonos της Nikon. Από κει και πέρα η φήμη του απογειώνεται ,δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχει παιδί που δεν μαγεύτηκε από κάποιο ντοκυμαντέρ του Cousteau από αυτά που τράβηξε για την τηλεόραση το διάστημα 1968 -1976.Τα ονόματα υποβρύχιος κόσμος, εξερεύνηση και ΖακYves Cousteau είναι συνυφασμένα.

Η υποβρύχια φωτογραφία γνωρίζει άνθιση στις μέρες μας και έχει πολλά να μας προσφέρει σε συγκινήσεις , συναισθήματα και ομορφιά. Σε όλες τις χώρες υπάρχουν πολλοί καλοί φωτογράφοι που ασχολούνται με την υποβρύχια φωτογραφία. Και στην Ελλάδα υπάρχουν φωτογράφοι πάρα πολύ καλοί που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από τα μεγάλα ονόματα της υποβρύχιας φωτογραφίας και τους πρωτοπόρους.Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δουλειά της Σου Παπαδάκου που έχει χαρακτηριστεί "ποιήτρια των βυθών" (όποιος έχει δεί έστω και μερικές φωτογραφίες της καταλαβαίνει εύκολα το γιατί).

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

46

Η πρώτη υποβρύχια φωτογραφία

Ο Louis Boutan ήταν ο πρώτος που τράβηξε υποβρύχια φωτογραφία, σε βάθος 50 μέτρων το 1893. Η φωτογραφία παραπάνω -μια αυτοπροσωπία του Boutan που φοράει καταδυτική στολή- είναι η πρώτη του επιτυχημένη φωτογραφία. Ο Boutan, που ήταν θαλάσσιος ζωολόγος, έκανα τις περισσότερες δοκιμές για υποβρύχια φωτογράφιση την δεκαετία του 1890 στο Arago Marine Laboratory στη γαλλική κοινότητα Banyuls-sur-Mer στη Μεσόγειο. Εντόπισε πολλά προβλήματα στις τότε κάμερες που τις καθιστούσαν άχρηστες σε ακραίες συνθήκες. Προσπάθησε να τις βάλει σε μπαούλα, ακόμη και σε βαρέλια, αλλά οι κάμερες πλημμύριζαν. Τελικά, έφτιαξε έναν αδιάβροχο μηχανισμό που άντεχε στην πίεση -τρεις άντρες χρειάστηκαν για να τον μεταφέρουν στην στεριά- καθώς και φώτα με μπαταρίες. Αλλά, και πάλι δεν υπήρχαν τότε γρήγορα φιλμ και οι εκθέσεις του έπρεπε να είναι 30 λεπτών. Ο Boutan έπρεπε μερικές φορές να μείνει στο νερό για τρεις ώρες και υπέφερε από νάρκωση αζώτου. Τελικά, χρησιμοποίησε ένα φλας με σκόνη μαγνησίου που επίσπευσε σε μεγάλο βαθμό την φωτογράφιση.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η ενασχόληση με τη φωτογραφία μπορεί να αφορά τον επαγγελματία, που τη χρησιμοποιεί ως κύρια ή βοηθητική διεργασία, τον καλλιτέχνη, που τη βλέπει ως μέσο για την έκφραση του, ή ακόμα και τον ερασιτέχνη φωτογράφο έφηβο, που προσπαθεί να απαθανατίσει στιγμιότυπα προσωπικής σημασίας. Παρ' όλα αυτά, συχνά αυτές οι κατηγορίες δεν είναι τόσο καθαρά διαχωρισμένες: ο επαγγελματίας πολλές φορές θα εξερευνήσει δρόμους προσωπικής δημιουργικότητας, ο ερασιτέχνης μπορεί κάποια στιγμή να ασχοληθεί συστηματικότερα και αποδοτικότερα με μια διαδικασία που έως χτες αποτελούσε μόνο απασχόληση για τον ελεύθερο χρόνο του. Οποιοδήποτε όμως και αν είναι το παρελθόν ή οι επιδιώξεις ενός σοβαρού φωτογράφου, πίσω από την ικανότητά του στην παραγωγή καλών εικόνων βρίσκεται συνήθως μια μακροχρόνια ενασχόληση με τα τεχνικά ζητήματα της φωτογραφίας, όπως επίσης και ένας μεγάλος προβληματισμός πάνω στην εξειδίκευση και στον εμπλουτισμό της προσωπικής τεχνοτροπίας του ή της φωτογραφικής "γλώσσας" του.

3ο ΓΕΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ

47