3ο Γενικό Λύκειο Γαλατσίου Σχ. Έτος 2012-2013 Εργασία στο πλαίσιο του προγράμματος
Το κρασί στο ποτήρι της Ευρώπης
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΙΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑΣ Ο Δεκέμβρης είναι οι πιο ήσυχος μήνας του χρόνου. Ο αμπελουργός έχει χρόνο να καταστρώσει τα σχέδια του για την επόμενη χρονιά απολαμβάνοντας το κρασί της προηγούμενης σοδειάς. Τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο ο αμπελουργός κλαδεύει το αμπέλι. Το κλάδεμα είναι δύσκολη χειρονακτική εργασία η οποία απαιτεί μεγάλη εμπειρία και γνώση μιας και πρέπει να επιλεγούν ποιοι βλαστοί θα κοπούν και πόσα «μάτια» θα μείνουν στους υπόλοιπους, ουσιαστικά ελέγχοντας έτσι την απόδοση του αμπελιού. Η σημασία που έχει το κλάδεμα για τους αμπελουργούς φαίνεται επίσης από την καθιέρωση του Αγίου Τρύφωνα ως προστάτη άγιου του κρασιού, ο οποίος γιορτάζει την 1η Φεβρουαρίου και απεικονίζεται να κρατάει ένα κλαδευτήρι. Αυτούς τους μήνες μπορεί επίσης να πολλαπλασιάσει το αμπέλι του είτε με μοσχεύματα είτε με καταβολάδες. Για τον πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα κόβει ένα κλαδί από κλήμα ενός χρόνου που να έχει «μάτια», το βυθίζει στη γη αφήνοντας έξω από το χώμα ένα-δύο μάτια και τρία–τέσσερα μέσα στο χώμα με αποτέλεσμα το κλαδί σε λίγο διάστημα να ριζώσει και να βγάλει κλαδιά. Για τις καταβολάδες, ανοίγει λάκκο στο χώμα, λυγίζει το κλαδί ενός κλήματος και το καμπύλωμα το θάβει στο χώμα φροντίζοντας ώστε το θαμμένο τμήμα να έχει μερικά μάτια, αφήνει να εξέχει η άκρη του κλαδιού και περιμένει μετά από δυο–τρία χρόνια να γίνει η καταβολάδα νέο φυτό και να την κόψει από το κλήμα.
ΑΝΟΙΞΗ Τον Μάρτη ο αμπελουργός έχει να σκάψει το αμπέλι και να επαναλάβει το σκάψιμο τον Μάη μαζί με ξεχορτάριασμα. Το σκάψιμο γύρω από την ρίζα είναι απαραίτητο γιατί αερίζεται το χώμα, απορροφάει περισσότερο νερό και καταστρέφονται τα ζιζάνια. Την άνοιξη ο ανθός εξελίσσεται ενώ παράλληλα εξελίσσονται τα σταφύλια. Οι κίνδυνοι να μην δέσει το κλήμα και να μην σχηματιστούν τα τσαμπιά είναι πολλοί. Προέρχονται κυρίως από μύκητες και άλλες ασθένειες γι αυτό τον Απρίλιο ο αμπελουργός πρέπει να ψεκάσει με θειικό χαλκό και να ραντίσει με θειάφι. Οι σπουδαιότερες ασθένειες που προσβάλλουν το αμπέλι είναι η φυλλοξήρα, ο περονόσπορος και η ευδημίδα. Η φυλλοξήρα είναι ένα μικρό έντομο που δε φαίνεται με γυμνό μάτι. Προσβάλλει τα φύλλα και τις ρίζες. Το φυτό δε θεραπεύεται. Ο περονόσπορος οφείλεται σε μικρομύκητα που προσβάλλει όλα τα τρυφερά φύλλα. Η ευδημίδα είναι ένα έντομο που γεννάει τα αυγά του στις ρώγες των σταφυλιών και όταν βγουν οι κάμπιες, τρέφονται από το χυμό της ρώγας. Έτσι τραυματίζουν τις ρώγες που τελικά σαπίζουν και ξινίζουν το κρασί. Τον Μάη πρέπει επίσης να ξεκινήσει το βλαστολόγημα και το κορφολόγημα δηλαδή το κόψιμο των κορυφών των βλαστών, των παραπανίσιων βλασταριών και των σαπισμένων φύλλων έτσι ώστε δυναμώσουν οι καρποί ή τα άνθη και να γίνουν μεγάλα και εύρωστα σταφύλια. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ Τον Ιούνιο ο αμπελουργός συνεχίζει το βλαστολόγημα, κάνει λίπανση με κοπριά και φώσφορο, και ραντίζει με θειάφι. Επίσης πρέπει να κόψει τις βέργες των ανεπτυγμένων κληματαριών που είναι κρεμασμένες και δεν έχουν καρπό. Τον Ιούλιο επαναλαμβάνεται το σκάψιμο κατά προτίμηση πρωινές ή βραδινές ώρες. Ο αμπελουργός πρέπει να κομματιάζει, να ισιάζει και να βουλώνει τα ανοίγματα, για να μη καίει ό ήλιος το έδαφος σε βάθος. Το σκάψιμο είναι επίσης σημαντικό μιας και η σκόνη ωριμάζει και μεγαλώνει τα σταφύλια. Τον Αύγουστο πρέπει να κάνει «αποφύλλωση» δηλαδή να αφαιρέσει τα φύλλα που σκεπάζουν τα σταφύλια, ώστε να εκτεθούν τα σταφύλια στον αέρα και στο φως, να διευκολυνθεί το ωρίμασμα
και κατά συνέπεια να βελτιωθεί η ποιότητά τους. Τον Αύγουστο πρέπει επίσης να κορφολογήσει τα όψιμα σταφύλια ώστε να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν καλύτερα. Στα νέα και πολύκαρπα αμπέλια πρέπει ν' αφαιρέσει και μέρος απ' τα σταφύλια για να μη γίνουν λεπτότερες οι βέργες και άχρηστος ο καρπός. Στα θερμά κλίματα ξεκινάει ο τρύγος για τα σταφύλια που έχουν ωριμάσει. Όπου δεν έχουν ωριμάσει, ο αμπελουργός σκάβει ελαφρά γύρωγύρω από τα κλήματα. Τα ξερικά αμπέλια δεν πρέπει να τα σκάψει γιατί θα ξεραθεί εντελώς το χώμα και κατά συνέπεια ξεραίνονται και τα κλήματα που έχουν τις ρίζες τους στην επιφάνεια γιατί δεν μπορούν να προσλάβουν συστατικά από τη γη. ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας του Τρύγου! (σε μερικές περιοχές αρχίζει από τον Αύγουστο). Ο αμπελουργός έχει να συλλέξει τους καρπούς και τους κόπους όλου του χρόνου. Ο τρύγος πρέπει να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα, αφού ένα χαλάζι, ή μία ανεπιθύμητη βροχή μπορεί να τα καταστρέψει όλα. Ο καρπός ελέγχεται ότι έχει φτάσει στο καλύτερο σημείο ωρίμανσής του και μαζεύεται με συγχρονισμό. Η μεταφορά των σταφυλιών μετά τον τρύγο γίνετε νωρίς το πρωί για να μην οξειδωθούν από τον ήλιο. Επίσης, αυτό το μήνα ο αμπελουργός πρέπει να ποτίσει και να βάλει λίπασμα στις πρώιμες ποικιλίες, για να αντιμετωπίσει το ωίδιο στα νεαρά αμπέλια. Τον Οκτώβρη γίνονται σχετικά λίγες εργασίες. Μια από αυτές είναι ο τρύγος που συνεχίζεται στις πιο όψιμες περιοχές. Ο διαθέσιμος χρόνος ενδείκνυται για συντήρηση / διόρθωμα των πασσάλων και των συρμάτων. Τον Νοέμβρη ο αμπελουργός καθαρίζει το αμπέλι, κόβει τα βλαστάρια που δεν χρειάζονται και προετοιμάζει το έδαφος για τον επόμενο χρόνο κάνοντας λίπανση με κοπριά και φώσφορο. Πρέπει επίσης να κάνει «ξελάκκωμα» δηλαδή να ανοίξει λάκκους γύρω από τη βάση του κορμού των κλημάτων ώστε το νερό να μπορεί να μένει πολύ καιρό κοντά στο φυτό και να το ποτίζει. Πηγές “Το αμπέλι και το κρασί” από την ΕΔΟΑΟ, http://www.newwinesofgreece.com Εργασίες αμπελιού” του Σιδηρόπουλου Γεράσιμου, http://users.sch.gr/gsidirop/ http://www.wikipedia.org/ “Το ημερολόγιο του αμπελιού” από www.wines2u.gr “Τα βήματα για την οινοποίηση” http://www.food-info.net (Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων) “ΠΕΡΙ ΑΜΠΕΛΟΥ & ΟΙΝΟΥ” http://winefest.tirnavos.gr/ Πελίτι κατά τόπους αγροκτήματα, www.peliti.gr