Χαιρετισμός του Εκδότη

Αγαπητοί αναγνώστες, αγαπητές φίλες και φίλοι, Λήξη της καραντίνας, αλλά όχι και του κορωνοϊού, δυστυχώς! Το παρόν σημείωμα όπως και το αντίστοιχο του προηγούμενου τεύχους κυριαρχούνται από τις αλλαγές που έφερε στις ζωές μας ο COVID 19. Από το «Μένουμε Σπίτι» περάσαμε στο σύνθημα που εκφράζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο το βασικό ζητούμενο της καθημερινότητάς μας, το «Μένουμε ασφαλείς». Δηλαδή επαναφορά στην κανονικότητα αλλά υπό όρους που υπαγορεύoνται από την ανάγκη αποτροπής νέας εξάπλωσης του επικίνδυνου για τη δημόσια υγεία ιού. Το Μουσείο μας σύμφωνα με τις επιταγές της πολιτείας και στο πλαίσιο των μέτρων κατά της πανδημίας ήταν σε αναστολή λειτουργίας από της 15 Μαρτίου έως την 1 η Ιουνίου. Ύστερα από απαραίτητες εργασίες καθαρισμού και συντήρησης του εσωτερικού και εξωτερικού χώρου του κτιρίου του μουσείου, έγιναν οι κατάλληλες προετοιμασίας ώστε στις 16 Ιουνίου να μπορέσει να υποδεχθεί και πάλι το κοινό στους εκθεσιακούς χώρους για την προστασία της υγείας των επισκεπτών και των εργαζομένων σε αυτό. Στο ενδιάμεσο διάστημα χρησιμοποιώντας τις ευκολίες της τεχνολογίας προσπαθήσαμε να συνεχίσουμε κάποιες λειτουργίες κι έτσι επιτύχαμε την ολοκλήρωση του προηγουμένου τεύχους του «Περίπλου» (τεύχος 110) και την απ’ αρχής συγκρότηση του παρόντος (τεύχος 111), τα οποία ελπίζουμε να σας κρατήσουν ευχάριστη συντροφιά τους προσεχής μήνες της καλοκαιρινής ραστώνης. Στο μεταξύ ακυρώθηκε η κατ’ εξοχήν ναυτιλιακή εκδήλωση των Ποσειδωνίων που ήταν προγραμματισμένη για τις αρχές Ιουνίου και βέβαια αναβλήθηκαν ή ακυρώθηκαν και οι εκδηλώσεις και οι ξεναγήσεις που ήταν προγραμματισμένες για το καλοκαίρι και το Σεπτέμβριο. ‘Όπως θα γνωρίζεται ήδη, υπάρχει σχεδιασμός η έκθεση των Ποσειδωνίων, θεσμός της παγκόσμιας ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας, να πραγματοποιηθεί 26 με 30 Οκτωβρίου του 2020.

Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος θα έχει παρουσία σε αυτήν την γιορτή της ναυτιλίας, ύστερα από πρόσκληση και σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Βασική μας προτεραιότητα αυτήν την περίοδο είναι να επαναπρογραμματίσουμε ό,τι είχαμε σχεδιάσει για τα 2.500 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Λόγω των συνθηκών που διαμορφώθηκαν από την πανδημία του κορονοϊού, και τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στην πρόσβαση στους μουσειακούς χώρους, προχωρούμε στην υλοποίηση του σχεδιασμού τους και τις προσαρμόζουμε κατάλληλα ώστε αυτές να γίνουν προσβάσιμες και μέσω διαδικτύου, με διαδραστικούς τρόπους, αίροντας τους φυσικούς περιορισμούς. Τέλος πρέπει να επισημάνουμε ότι ταυτόχρονα σχεδιάζουμε δράσεις για το 2021 που αφορούν την επέτειο των 200 χρόνων της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. Σε αυτές φιλοδοξούμε να αναδείξουμε σημαντικές ιστορικές ναυτικές παραμέτρους που καθόρισαν την

θετική για εμάς τους Έλληνες έκβαση της Επανάστασης του 1821. Έχει γραφεί ότι τα γεγονότα που ζούμε θυμίζουν ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο κοιτάζοντας πίσω στο παρελθόν διαπιστώνουμε ότι οι πανδημίες αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο, με το οποίο η ανθρωπότητα αναμετρήθηκε πολλές φορές και το οποίο επέφερε σημαντικές ανατροπές στις κοινωνίες και οικονομίες του παρελθόντος. Παρόμοια γεγονότα βιώνουμε και σήμερα. Με σύμμαχο την επιστήμη, τη γνώση, την αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα που μέχρι τώρα έχει επιδείξει η ελληνική κοινωνία, είμαστε αισιόδοξοι ότι θα κατορθώσουμε να μετριάσουμε, όσο το δυνατόν περισσότερο, τις αρνητικές συνέπειες της επιδημίας που ενέσκηψε στην εποχή μας.

Εύχομαι καλό καλοκαίρι με υγεία σε όλο τον κόσμο!

Αναστασία Αναγνωστοπούλου-Παλούμπη Πρόεδρος ΝΜΕ

το θέμα του εξωφύλλου

ΟΠερίπλους εναρμονισμένος με την επικαιρότητα αφιέρωσε το εξώφυλλό του σε ένα από τα πιο οργανωμένα λοιμοκαθαρτήρια της προ του 1821 εποχής, αυτό της Κέρκυρας. Στο σπάνιο ναυτικό χάρτη του Jacques-Nicolas Bellin (1703-1772) Γάλλου χαρτογράφου, υδρογράφου και μηχανικού του Γαλλικού Βασιλικού Ναυτικού απεικονίζεται το λιμάνι της Κέρκυρας και η νησίδα Λαζαρέττο, δηλαδή το ενετικό λοιμοκαθαρτήριο του νησιού που λειτουργούσε σχεδόν αδιάκοπα από το 16 ο αιώνα μέχρι την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Τα πληρώματα των καραβιών που προέρχονταν από χώρες όπου είχε εμφανιστεί πανώλη ή άλλη λοιμώδης ασθένεια, παράμεναν εκεί για 40 μέρες. Στο κείμενο που δημοσιεύεται εδώ υπάρχει μια περιγραφή των μέτρων που λαμβάνονταν σε περίπτωση προσέγγισης μολυσμένου πλοίου στο λιμάνι. Θα είναι ευκταίο οι αναγνώστες να συγκρίνουν την τότε συμπεριφορά του λιμανιού που υποδεχόταν ένα προσβεβλημένο πλοίο με τα σημερινά μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις σε όλο τον πλανήτη. (Απόσπασμα από την εισήγηση της Έφης Πουλάκου – Ρεμπελάκου με τίτλο «Εντυπώσεις των ξένων περιηγητών από τα λαζαρέττα των Ιονίων Νήσων κατά τη διάρκεια της βρετανικής Προστασίας (1815 – 1864)» στην Ημερίδα Ιστορίας Ναυτικής Ιατρικής Ναυτικό Νοσοκομείο Σαλαμίνας 2007) Το λοιμοκαθαρτήριο των Βρετανών στεγάσθηκε στο παλαιό Ενετικό φρούριο που είχε κτισθεί το 1588 στο μικρό νησί του Αγίου Δημητρίου που μέχρι σήμερα λέγεται Λαζαρέττο, κοντά στο νησάκι Βίδο. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τα Επτάνησα και την καθημερινότητά τους πριν από τον 19 ο αιώνα αλλά την έλλειψη αυτή αντισταθμίζει το χρονικό του Γάλλου AndreGrassetdeSaintSauveur που έζησε 17 χρόνια στα Ιόνια Νησιά, τα περισσότερα με την ιδιότητα του προξένου της Γαλλίας. Ο ίδιος παρακολούθησε από κοντά τα δρακόντεια μέτρα κατά της πανώλους στην περίπτωση ενός μολυσμένου πλοίου από την Αλεξάνδρεια που έφθασε στην Κέρκυρα. Ο καπετάνιος και ένα μέλος του πληρώματος είχαν πεθάνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού: «Μια γαλιότα σταμάτησε το καράβι στ’ ανοιχτά κι εμπόδισε κάθε επικοινωνία. Ύστερα από λίγες μέρες βγήκε το πλήρωμα στο νησάκι όπου λειτουργούσε το λαζαρέττο, μαζί με όλο το φορτίο του καραβιού. Οι ναύτες έβγαλαν τα ρούχα τους και φόρεσαν ένα πουκάμισο από χοντρο ύφασμα ποτισμένο πίσσα. Δυο φορές την ημέρα έκαναν λουτρό μπροστά στους υγειονομικούς επιθεωρητές και τον αρχίατρο. Τέσσερις πέθαναν. Έκαψαν οι σύντροφοί τους όλα τα υπάρχοντά τους κι αφού έρριξαν τα πτώματα σε βαθύ λάκκο, τον σκέπασαν με ασβέστη. Έπειτα ξαρμάτωσαν το καράβι και το βούλιαξαν για απολύμανση. Σε 20 μέρες το ανέλκυσαν. Αλλά σε κανένα δεν επέτρεψαν να πλησιάσει επί 8 μέρες. Επειδή το πλήρωμα είχα αποδεκατισθεί από την πανούκλα, ελευθέρωσαν μερικούς καταδίκους από τις γαλέρες και τους ανέβασαν στο καράβι για να αναπληρώσουν τα κενά. Κι έτσι σαλπάρησε το πλεούμενο για τη Βενετία. Το συνόδευσε μια φρεγάτα κι ο καπετάνιος της δεν το άφησε από τα μάτια τουώσπου να αράξει μπροστά στο Ενετικό λαζαρέττο όπου άρχισε την καραντίνα.» Η μαρτυρία του αποτελεί σπάνιο ντοκουμέντο για την αυστηρότητα που επικρατούσε σε θέματα προφύλαξης από επιδημίες και επιπλέον συνηγορεί υπέρ της υπευθυνότητας και της καλής οργάνωσης των Ενετών. Ως γνώστης των Επτανησιακών θεμάτων και έχοντας προσωπική εμπειρία από υγειονομικά μέτρα, περιγράφει με μοναδικό τρόπο τον χειρισμό ενός προσβεβλημένου από πανώλη πληρώματος και τη μέθοδο απολύμανσης του πλοίου και των εμπορευμάτων του. Περίπλους