18 minute read
Εκλιπόντες
Tο τρίμηνο που μας πέρασε το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος εθλίβη ιδιαίτερα από την απώλεια δύο εκλεκτών μελών του, δύο δικών του ανθρώπων. Σάλπαραν για το τελευταίο τους ταξίδι ο Αντιναύαρχος Βασίλειος Ναούμ Π.Ν. στις 9 Ιουλίου και ο Αντιναύαρχος Γεώργιος Μόραλης Π.Ν. στις 2 Σεπτεμβρίου. Κατωτέρω ακολουθούν σύντομα βιογραφικά των Ναυάρχων και οι αποχαιρετιστήριες ομιλίες που εκφωνήθηκαν στις εξόδιες τελετές στα αντίστοιχα κοιμητήρια. περίπλους
Μόραλης Γεώργιος
Advertisement
Εισήλθε στη Σχολή Ναυτικών Δοκί- τικής Βάσης της Κέρκυρας. Ως Πλωτάρχης, μων το 1936 και αποφοίτησε ως μά- Κυβερνήτης των ναρκαλιευτικών ανοικτής χιμος Σημαιοφόρος. θάλασσας ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ (1950) και ΠΥΡΠΟΜετεκπαιδεύθηκε στη βρετανική ΛΗΤΗΣ (1950) καθώς και του αρματαγωγού Σχολή Ναυτιλίας HMS DRYAD και φοίτησε ΣΤΡΥΜΩΝ (1951-1952). Στη συνέχεια, με στη Ναυτική Σχολή Πολέμου (1953) και στη το βαθμό του Αντιπλοιάρχου, υπηρέτησε Σχολή Εθνικής Άμυνας (1957). Έλαβε Πτυχίο ως Ναυτικός Διοικητής Βορείου Αιγαίου Εξειδίκευσης Ναυτιλίας/Κατεύθυνσης και (1953-1955), Κυβερνήτης του ναρκαλιευτιΕπιτελούς Εθνικής Άμυνας.Υπηρέτησε σε κού ανοικτής θαλάσσης ΑΡΜΑΤΩΛΟΣ (1955πλοία επιφανείας και σε επιτελικές και διοι- 1957) και του αντιτορπιλικού Λέων (1957κητικές θέσεις. 1958), Διευθυντής ΓΕΝ/Α2 (1958), ΚυβερΣε όλη τη διάρκεια του Ελληνο-ιταλικού και νήτης του αντιτορπιλικού ΒΕΛΟΣ (1959Ελληνο-γερμανικού Πολέμου, υπηρέτησε 1960), που παρέλαβε στο Λόνγκ Μπητς των στο αντιτορπιλικό ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΌΛΓΑ, λαμ- ΗΠΑ και Υπασπιστής του Βασιλέως Παύλου βάνοντας μέρος στις επιχειρήσεις εκείνης (1960-1963, Αντιπλοίαρχος/Πλοίαρχος). της περιόδου, περιλαμβανομένων αυτών Μετά την προαγωγή του σε Πλοίαρχο, διατέτης πρώτης και της τρίτης επιδρομής ενέρ- λεσε Ναυτικός Ακόλουθος Ουάσινγκτον και γειας στο Στενό του Οτράντο (Νοέμβριος Οττάβας (1963-1966), Ναυτικός Διοικητής 1940 και Ιανουάριος 1941, αντίστοιχα). Βορείου Αιγαίου (1966-1967) και Διοικητής Στα τέλη Απριλίου 1941, λίγες ημέρες πριν Ναρκοπολέμου, παράλληλα δε και Διοικητής από την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, Υποβρυχίων (1967). ακολούθησε με το ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ τον Τέλος, ανέλαβε καθήκοντα Αρχηγού ΚρητιΣτόλο κατά την αποδημία του στη Μέση κού και Ιονίου Πελάγους (1967-1968, ΠλοίΑνατολή. Εκεί, υπηρέτησε σχεδόν συνε- αρχος/Αρχιπλοίαρχος/Υποναύαρχος) και, χώς σε αντιτορπιλικά (ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ, συγχρόνως Ανώτερου Διοικητή ΝαυστάθΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ, ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ και ΠΙΝΔΟΣ) μου Κρήτης (για λίγες ημέρες τον Δεκέμβριο μετέχοντας στις συμμαχικές επιχειρήσεις Ο ναύαρχος Γεώργιος Μόραλης 1967, Πλοίαρχος/Αρχιπλοίαρχος), Αρχηγού στη Μεσόγειο, περιλαμβανομένων συνο- ως Πλοίαρχος. Αιγαίου Πελάγους (1968, Υποναύαρχος) και δείας νηοπομπών στην άκρως επικίνδυνη Διοικητή Στόλου (1968-1970, Υποναύαρχος). περιοχή του Τομπρούκ (1942), των επιχειρήσεων στη Δωδεκάνη- Ενδιαμέσως, εκτός από άλλα πλοία του Στόλου, υπηρέτησε στο Επισο (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 1943, με το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ) καθώς τελείο της Ανώτερης Διοίκησης Ελαφρών Σκαφών, το Κέντρο Εκπαίκαι των αποβάσεων στο Άνζιο της Ιταλίας (Ιανουάριος 1944, επί- δευσης ΠΑΛΑΣΚΑΣ και το ΓΕΝ. σης με το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ) και τη Νότια Γαλλία (Αύγουστος 1944, Εκτός από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έλαβε μέρος στις ναυτικές επιμε το ΠΙΝΔΟΣ). χειρήσεις του Εμφυλίου. Ύστερα από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διετέλεσε ως Υποπλοίαρχος, Τον Αύγουστο του 1953, του ανατέθηκε ο συντονισμός των ενεργειών Διοικητής Ακταιωρών (1946) και Κυβερνήτης της κανιονοφόρου των πλοίων που παρείχαν αρωγή προς του σεισμοπαθείς του ΑργοΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ (1948-1949) και συγχρόνως Διοικητής της Ναυ- στολίου (Αντιπλοίαρχος).
Η πολύτιμη δωρεά του στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος
Τον Δεκέμβριο του 2010 ο αείμνηστος Ναύαρχος Γεώργιος Μόραλης προχώρησε στη δωρεά του συνόλου σχεδόν της προσωπικής του βιβλιοθήκης, του φωτογραφικού του αρχείου, των στολών του καθώς και προσωπικών του ενθυμημάτων στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος. Η προσωπική βιβλιοθήκη του Ναυάρχου περιλαμβάνει περισσότερους από χίλιους τόμους στους τομείς της Ναυτικής ιστορίας, ναυτικής τέχνης και επιστήμης αλλά και έργα σχετικά με τη γεωγραφία και τις καλές τέχνες, εγκυκλοπαίδειες και λεξικά. Στη βιβλιοθήκη του συμπεριλαμβάνονται επίσης, σπάνιες εκδόσεις του 19ου αιώνα. Πολύτιμο είναι και το φωτογραφικό αρχείο που παρέδωσε στο Μουσείο καθώς περιλαμβάνει περισσότερες από 600 ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες από τη σταδιοδρομία του στο Πολεμικό Ναυτικό και οι οποίες συνδέονται με σημαντικά ιστορικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας της πατρίδας μας. Η επιθυμία του ήταν να καταστήσει το πλούσιο αυτό υλικό προσβάσιμο όχι μόνο στους ερευνητές της ναυτικής ιστορίας αλλά και στο ευρύτερο κοινό. Η δωρεά του ναυάρχου εμπλούτισε σημαντικά και μοναδικά τις συλλογές του Μουσείου για αυτό και το Διοικητικό Συμβούλιο ανακήρυξε τότε ομόφωνα τον Ναύαρχο Γεώργιο Μόραλη επίτιμο μέλος του Μουσείου. Η συλλογή των εκδόσεων του Ναυάρχου είναι προσβάσιμη και στο διαδικτυακό κόμβο της Βιβλιοθήκης του Ναυτικού Μουσείο «Αθηνούλα Μαρτίνου» https://libraryhmm.openabekt.gr/.
Εξόδιος ομιλία Γιώργου Μόραλη
Σεβαστέ Ναύαρχε Μόραλη, Βετεράνε του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν σε πρωτογνώρισα, το 1955, πριν από 65 χρόνια, Αντιπλοίαρχο Κυβερνήτη του ΑΡΜΑΤΟΛΟΥ, του γέρικου εκπαιδευτικού της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, ποτέ δεν φανταζόμουν πως θα ήμουν εγώ ένας από εκείνους που θα σε αποχαιρετούσαν σήμερα που φεύγεις για το αιώνιο ταξίδι σου. Για όσους σε γνωρίσαμε τότε, παρέμεινες στη μνήμη μας σαν ό πρώτος, ο ένας, ο μοναδικός Κυβερνήτης, που κοντά του θητεύσαμε και στη γέφυρά του πήραμε τις πρώτες μας γνώσεις ναυτιλίας. Εκεί, σ’ εκείνη την ανοιχτή γέφυρα, κάτω από βροχή ή τον καυτό ήλιο, διδαχθήκαμε τα μυστικά του εξάντα, τη χρήση των πινάκων NORIES και HO 214, την αναγνώριση των φαναριών, την αναγνώριση των άστρων, την εύρεση πλάτους από τον πολικό ή την μεσημβρινή διάβαση του ήλιου και όλες εκείνες τις απαραίτητες, τότε, γνώσεις που συγκροτούσαν έναν καλό ναυτικό, έναν καλό ακτοπλόο και ποντοπόρο. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια σεβαστέ και αγαπητέ Ναύαρχε. Οι τότε μαθητές σου, υπερήλικες πλέον με άσπρα μαλλιά, πήραν λίγη από τη σοφία σου και τη μετουσίωσαν σε πορεία ζωής. Χωρίς να το πολυκαταλάβουμε, ζυμωθήκαμε κι ακολουθήσαμε την αναπόφευκτη πορεία της ωρίμανσης, προσαρμοσμένη στις φάσεις της σύγχρονης ιστορικής διαδρομής της πατρίδας μας. Ο καθένας μας χάραξε το δρόμο του και διέτρεξε τη διαδρομή του. Εσύ έχοντας πίσω σου τη δόξα του πολεμιστή, βετεράνου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την πείρα των 10 πέτρινων χρόνων της δεκαετίας του ’40 με τους ατέλειωτους διχασμούς και εμφυλίους, προσπάθησες να αποτρέψεις τις οξύτητες, να γεφυρώσεις τα χάσματα που χώριζαν το Σώμα των Αξιωματικών, λόγω των κοινωνικών αντιθέσεων της ζωής που ζήσαμε. Δεν ξέρω πόσο πολύ τα κατάφερες, εκείνο όμως που ξέρω με βεβαιότητα και το ενστερνισθήκαμε όλοι όσοι σε γνωρίσαμε και διδαχθήκαμε κοντά σου, ήταν η ανιδιοτέλεια των προθέσεών σου και η καθαρότητα των σκοπών σου. Ναύαρχέ μου, η ζωή μας έφερε πάλι κοντά λόγω της ενασχόλησής μας με το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος. Η αγάπη σου για το ίδρυμα και τους ανθρώπους που το υπηρετούσαν ήταν φανερή σε όλες τις εκδηλώσεις. Συγχρόνως βέβαια απολάμβανες την αγάπη και όλων των ανθρώπων του Μουσείου, υπαλλήλων και εθελοντών. Κοντά σε σένα εύρισκαν το πραγματικό ενδιαφέρον, τις αστείρευτες τεχνικές γνώσεις επί του αντικειμένου και την εκχελίζουσα αγάπη και χιούμορ με τα οποία στεφάνωνες τα λόγια και τις πράξεις που σχετίζονταν με το Μουσείο.
1
Αγαπητέ Ναύαρχε οι εποχές πέρασαν. Ο ΑΡΜΑΤΟΛΟΣ βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια στον βυθό του Μυρτώου έχοντας αποτελέσει στόχο βλήματος EXOCET, στην τελευταία χρήσιμη αποστολή της ζωής του. Τα GPS και οι ηλεκτρονικοί χάρτες έχουν αντικαταστήσει τα κουμπάσα και τους διπαράλληλους και οι γνώσεις που αποκτήσαμε τότε, όλο και περιπίπτουν σε σταδιακή αχρηστία. Κι εμείς, μοιραίοι, παρακολουθούμε το ποτάμι της ζωής να μας εναποθέτει τον ένα μετά τον άλλον στις όχθες του, διότι δεν έχουμε πλέον κάτι χρήσιμο να συνεισφέρουμε στη ροή του. Ναύαρχε είμαστε σήμερα όλοι εδώ να σε αποχαιρετήσουμε. Πρώτα από όλους τα παιδιά σου η Χριστίνα και ο Χρήστος. Το Ναυτικό που τόσο αγάπησες και για το οποίο έζησες, εκπροσωπείται στο ανώτατο επίπεδο. Οι συμπολεμιστές σου, όσοι ακόμα υπάρχουν, αποτίουν φόρο τιμής στον φίλο, τον βετεράνο. Οι άνθρωποι του Μουσείου αποχαιρετούν τον συμπαραστάτη, τον υποστηρικτή, τον σοφό στον οποίον κατέφευγαν για κάθε πρόβλημα, κάθε απορία. Προσπαθώντας να εκφράσω τα συναισθήματα όλων των Αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού των γνωστών, των φίλων, αλλά και των νεώτερων που δεν είχαν την τύχη να γνωρίσουν από κοντά τον Μόραλη, αποχαιρετώ με θλίψη τον Ναύαρχο, τον Αρχηγό, τον Κυβερνήτη, τον σοφό και αγαπημένο φίλο. Από τον μώλο της άπαρσης, σου εύχομαι καλό ταξίδι Ναύαρχέ μου, καλό κατευόδιο.
2
3
1. Παρέλαση στην Καλκούτα, Ινδίες. Άγημα οι άνδρες του Α/Τ «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ». Επικεφαλής ο Μόραλης και, λίγο πίσω αριστερά ο αγηματάρχης Μπάτσης. Στην πρώτη τριάδα ο δίοπος πυροβολητής Τσιρώνης (σημαιοφόρος), ο δίοπος πυροβολητής Λ. Γισδάκης και ο υποκελευστής τορπιλητής Α. Καρός. Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. 2. Ψαλίδας, Μόραλης, Σουμπασάκος επί του Α/Τ «ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ». Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. 3. Στη γέφυρα της κανονιοφόρου «ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ». 1948-1949.
Εισήλθε στη Σ.Ν.Δ. το 1953, αποφοίτησε δε ως Μάχιμος Σημαιοφόρος το 1957. Μετεκπαιδεύθηκε στη βρετανική Σχολή ΣυνεννόησηςHMSMERCURΥ (1964-1965) και το Ναυτικό Πανεπιστήμιο του Μοντερέυ των ΗΠΑ στην επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών (1977-1979), λαμβάνοντας σχετικό μεταπτυχιακό δίπλωμα (Master of Science). Επίσης, φοίτησε στη ΝΑΤΟϊκή Σχολή Ειδικών Όπλων στο Ομπεραμεργκάου της Γερ-
Βασίλειος Ναούμ
μανίας (1972), τη Ναυτική Σχολή Πολέμου (1974-1975), το μεταπτυχιακό Τμήμα Διοικητικής των Επιχειρήσεων της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (1974-1976) και τη βρετανική Σχολή Ναυτικής Τακτικής (1984). Έλαβε πτυχία εξειδίκευσης Συνεννόησης και Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Υπηρέτησε σε πλοία επιφανείας και σε επιτελικές και διοικητικές θέσεις, χρημάτισε δε καθηγητής στη Σ.Ν.Δ. (1973-1974, Ναυτικής Τακτικής). Διετέλεσε Κυβερνήτης των ναρκαλιευτικών ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ (1959-1960, Σημαιοφόρος) και ΚΑΛΥΜΝΟΣ (1961-1962, Ανθυποπλοίαρχος), καθώς και της βασιλικής θαλαμηγού ΘΗΣΕΥΣ (1962-1963, Ανθυποπλοίαρχος), με το βαθμό δε του Πλωτάρχη, Κυβερνήτης της κανονιοφόρου ΑΡΣΛΑΝΟΓΛΟΥ (1979-1971) και των ναρκαλιευτικών ανοικτής θάλασσας ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ (1971) και ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ (1972), παράλληλα δε και Διευθυντής Α΄ Κλάδου της Διοίκησης Στόλου. Επίσης, διετέλεσε Κυβερνήτης των αντιτορπιλικών ΚΑΝΑΡΗΣ και ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ (1980-1981, Αντιπλοίαρχος), συγχρόνως δε και Αρχιεπιστολέας του Διοικητή Αντιτορπιλικών (1981, Αντιπλοίαρχος). Ακολούθως, ανέλαβε καθήκοντα Διευθυντή του ΓΕΝ/Α4 (1981-1983, Πλοίαρχος), και Διοικητή της 1ης Μοίρας Αντιτορπιλικών. (1981 -1984). Με αυτή την ιδιότητα, ανέλαβε τη διοίκηση της Ναυτικής Δύναμης Μεσογείου του ΝΑΤΟ (Naval On Call Force Me diterranean – NAVOCFORMED) κατά την 28η ενεργοποίησή της (Απρίλιος-Μάϊος 1984). Διοικητή της Σχολής Εξάσκησης Ναυτικής Τακτικής (1984-1985, Πλοίαρχος/Αρχιπλοίαρχος), Διευθυντή Ελέγχου Αμυντικής Σχεδίασης και Προγραμματισμού του ΓΕΕΘΑ (1985-1987, Αρχιπλοίαρχος/Υποναύαρχος) και Διοικητή Ναυτικής Εκπαίδευσης (19871988, Υποναύαρχος). Ενδιαμέσως, εκτός από άλλα πλοία του Στόλου, υπηρέτησε στο Επιτελείο της Διοίκησης Ναρκοπολέμου, της 2ης Διοίκησης Ελαφρών Σκαφών καιτου Αρχηγείου Κρητικού και Ιονίου Πελάγους, τη Σ.Ν.Δ., το Αρχηγείο Ναυτικού και το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων. Κατά την ανάκλησή του στην ενέργεια από την εφεδρεία την περίοδο 1989-1993 (Αντιναύαρχος), χρημάτισε Πρόεδρος επιτροπής η οποία συνέταξε δίτομη Μελέτη Αναδιοργάνωσης του Ναυτικού για την Πλέον Ευέλικτη Αποδοτικότητά του. Επίσης, συνέταξε ανάλογη μελέτη για την αναδιοργάνωση του Κυπριακού Ναυτικού η οποία προωθήθηκε από το ΓΕΝ στις κυπριακές αρχές.
Εξόδιος ομιλία Βασιλείου Ναούμ
Καλησπέρα σας, Θέλω να σας ευχαριστώ πολύ όλους που ήρθατε σήμερα να αποχαιρετίσουμε τον Μπαμπά. Επίσης ευχαριστώ από καρδιάς τους σεβαστούς ομιλητές για τα συγκινητικά και τιμητικά λόγια που προανάφεραν. Ο Μπαμπάς έφυγε ήσυχα και νομίζω χωρίς πόνο την Κυριακή το μεσημέρι μετά από δύσκολο αγώνα ενός περίπου χρόνου με την επάρατη νόσο. Ευχαριστώ εκ μέρους του, τον Αρχηγό ΓΕΝ Αντιναύαρχο Σ. Πετράκη ΠΝ και τον Υπαρχηγό ΓΕΝ Υποναύαρχο Γ. Καμπουράκη ΠΝ και τον προκάτοχο του Αντιναύαρχο Ι. Παξιβανάκη ΠΝ (ε.α) για την συνδρομή τους όποτε απαιτήθηκε τα τελευταία 3 χρόνια. Επίσης το πρόσωπο του Διευθυντή του ΝΝΑ του Αρχιπλοιάρχου Γκούμα ευχαριστώ τους γιατρούς όλων των ειδικοτήτων και το νοσηλευτικό προσωπικό του νοσοκομείου για τη βοήθεια που προσέφεραν στο μπαμπά καθώς έγινε ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατό. Ιδιαιτέρως ευχαριστώ το Βασίλη Μπέκο που ήταν κοντά στο μπαμπά όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια μέχρι το τέλος. Πριν από δέκα μήνες, αποτραβήχτηκε από όλους σας, μάλλον γιατί καταλάβαινε σιγά σιγά ότι δεν μπορούσε να είναι ο Βασίλης που ξέρατε. Σας ζητώ συγγνώμη εκ μέρους του. Θα προσπαθήσω να τον περιγράψω πολύ σύντομα και εγώ με τον ίδιο τρόπο που έκανε τον περασμένο Νοέμβριο ο Τάσος για τον Θείο Ηρακλή, τον αδελφό του. Ο Μπαμπάς είχε δύο μεγάλες αγάπες Η δεύτερη ήταν η οικογένειά του Ξεκινώντας από τη γιαγιά Έλλη την οποία φρόντιζε μέχρι τα βαθιά της γεράματα και σχεδόν δεν συγχώρεσε τον εαυτό του για την απώλεια της. Το μεγαλύτερο αδελφό του Ηρακλή, που ήταν και το τελευταίο πρόσωπο για το οποίο ρώτησε, γιατί δεν θυμόταν, πριν μπει για τελευταία φορά στο ΝΝΑ. Συνεχίζοντας τη μαμά και τα παιδιά του, σε εμένα και τον Τάσο στηρίζοντας μας στα πρώτα αλλά και στα μετέπειτα βήματα μας. Και φτάνοντας αργότερα στις νύφες και στα τέσσερα εγγόνια του, την Νεφέλη, την Ιφιγένεια, την Άσπα και το Βασίλη. Στερήθηκε εκείνος για να έχουμε εμείς, σχεδόν έζησε τη ζωή του για μας και τα παιδιά μας. Μας έδωσε αγάπη, αρχές και αξίες, μας έδωσε παραπάνω από όσα του επιστρέψαμε. Μπαμπά συγχώρεσε μας. Έκανε πλήρη κύκλο καθώς είδε παιδιά και εγγόνια να μεγαλώνουν. Αξιοπρεπής, ανιδιοτελής λιτός και αυστηρός με τον εαυτό του, μάλλον χάρηκε λίγο με τις χαρές της ζωής και λυπήθηκε περισσότερο με τις λύπες της, με αξεπέραστη αυτή της πρόωρης απώλειας του Τάσου τον Ιανουάριο του 2016.
Ο Μπαμπάς ήταν ένας καλός Άνθρωπος -ένας Υπέροχος Άνθρωπος. Μπαμπά σε ευχαριστούμε για όλα.
Η πρώτη ήταν το Πολεμικό Ναυτικό Το ΠΝ τον πήρε το 1953 στην μεγάλη ναυτική οικογένεια του, ένα φτωχό παιδί από την Φλώρινα, που η μόνη σχέση που είχε με τη θάλασσα ήταν οι παραστάσεις του βιβλίου “20.000 λεύγες υπό την θάλασσα του Ιουλίου Βερν”, και τον μεγάλωσε, τον σπούδασε στην Ελλάδα και το Εξωτερικό, του επέτρεψε να κάνει οικογένεια και καριέρα, ενώ αξιώθηκε να φτάσει στα υψηλά αξιώματα μετέχοντας για ένα χρόνο στο Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο. Συνέχισε να ενδιαφέρεται, να διαβάζει, να ενημερώνεται, να αρθρογραφεί, να συζητά για το Πολεμικό Ναυτικό, την τεχνολογία, την ιστορία και τα εθνικά μας θέματα μέχρι πρόσφατα. Στο Πολεμικό Ναυτικό λειτούργησε με πυξίδα τις αρχές και τις αξίες του, και προσέφερε όσα περισσότερα μπορούσε. Γιαυτό και μέχρι το 2016, η μεγαλύτερη του ίσως απογοήτευση του προερχόταν από το Πολεμικό Ναυτικό, την οποία θυμόταν με πικρία κάθε χρόνο στις 6 Δεκεμβρίου και δεν ήταν άλλη από την μη απόδοση του τιμητικού τίτλου του ΕΠΙΤΙΜΟΥ.
Aγαπητέ Βασίλη Έφυγες από κοντά μας, αλλά εμείς όλοι θυμόμαστε τον αρχηγό της τάξης μας, Μαχίμων Ναυτικών Δοκίμων 1957, το συμμαθητή μας των δύσκολων αλλά και ωραίων χρόνων της Σχολής, τον Αξιωματικό στα Πολεμικά μας πλοία, στις Σχολές, στις Υπηρεσίες. Παντού διακρινόσουν για το ήθος σου, τις επιλογές σου, την υπομονή σου. Πάντοτε ήσουν παρών σε κάθε προσκλητήριο του Πολεμικού μας Ναυτικού και των συμμαθητών σου. Ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές σου ήσουν προσεκτικός, αξιοπρεπής. Εμείς σε αποχαιρετούμε με μεγάλη θλίψη, γιατί φεύγεις από κοντά μας. Τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένειά σου. άιωνία σου η μνήμη.
Αυτοσ που εμεινε πισω... 1922. Η αληθινή ιστορία
Hμικρασιατική καταστροφή του 1922 αποτέλεσε μια βαθιά τραυματική εμπειρία όχι μόνο για τους ανθρώπους που την έζησαν και υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, αλλά και για την εδώ ελληνική κοινωνία, που υποδέχθηκε περίπου 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες, όταν το μέγεθός της δεν ξεπερνούσε τα 4,5 εκατομμύρια κόσμο. Πολλά έχουν γραφεί για τη μοιραία εκείνη φάση της ιστορίας μας, αλλά συνεχώς παρουσιάζονται νέες αφηγήσεις, τώρα πλέον περισσότερο προσωπικές ιστορίες, που σαν ψηφίδες συμπληρώνουν την αποκρουστική εικόνα του Οθωμανικού κράτους και τα μαρτύρια στα οποία υποβλήθηκαν οι θρησκευτικής μειονότητες που είχαν την ατυχία να συμπεριλαμβάνονται στα όρια της Οθωμανικής κυριαρχίας. Είναι πολλοί, ακόμα σήμερα, εκείνοι που πιστεύουν ότι η «άλφα» ή η «βήτα» ελληνική ενέργεια προκάλεσε την καταστροφή της Σμύρνης και τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Ιωνίας και του Πόντου από τον τόπο τους, στον οποίον είχαν υπάρξει για περισσότερο από 2.500 χρόνια. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για αστεία πράγματα. Οι νεότουρκοι, κατάλληλα καθοδηγούμενοι από Ευρωπαίους, είχαν ήδη δείξει τις προθέσεις τους πολύ ενωρίτερα από το 1922 και ασφαλώς πολύ ενωρίτερα από τη γενναία μεν, πλην ατυχή και ματαία, προέλαση του ελληνικού στρατού στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, η οποία απλώς επιτάχυνε τις εξελίξεις και έδωσε το πρόσχημα στους Τσέτες του Κεμάλ για τις ακρότητες στις οποίες προέβησαν. Η τύχη των μειονοτήτων της Ιωνίας και του Πόντου είχε ήδη προδιαγραφεί ανεξαρτήτως των ελληνικών ενεργειών και της επήρειας που είχε ο ακατανόητος και αδελφοκτόνος διχασμός στις ελληνικές θέσεις και δράσεις της εποχής. Άλλωστε ασφαλές δείγμα αποτέλεσε η τύχη που επιφυλάχθηκε μεταγενέστερα στις ελλη-
ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
1. ΠΑΛΑΙΜΑΧΟΣ ΠΛΟΙΑΡΧΟΣ 2. SHIPPING. International Monthly Review 3. ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΣ 4. ΝΑΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ νικές κοινότητες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, παρά την θεωρητική προστασία τους από τις διεθνείς συμβάσεις. Το βιβλίο του Θεόδωρου Τριανταφύλλου παραθέτει μια ακόμα οικογενειακή ιστορία στις χιλιάδες άλλες που συνθέτουν το χρονικό της μεγάλης καταστροφής. Διαβάζοντάς το είναι σαν να βλέπεις τις μυλόπετρες της μοίρας να αλέθουν ανθρώπινες ζωές και να καθορίζουν το ριζικό κοινωνιών, που δεν είχαν καμία σχέση με τα γεγονότα και ζούσαν για χιλιάδες χρόνια στον τόπο τους. Ως λογοτεχνικό και αφηγηματικό πόνημα κρίθηκε και βραβεύθηκε από πολύ αρμοδιότερους από εμένα. Βραβεύθηκε από την Εστία Νέας Σμύρνης και νομίζω ότι θα έπρεπε να αποτελέσει εκλεκτό τόμο στις βιβλιοθήκες όχι μόνο σπιτιών που σχετίζονται με την προσφυγιά εκείνης της εποχής, αλλά όλων των ελληνικών βιβλιοθηκών. Η προσωπική μου σχέση με τον συγγραφέα χρονολογείται από τη δεκαετία του ’60, όταν αυτός υπηρετούσε τη θητεία του στο Πολεμικό Ναυτικό και εγώ έτυχα να υπηρετήσω ως Ύπαρχος του Επιτελείου του Στόλου, που τότε λεγόταν ΑΑΠ (Αρχηγείο Αιγαίου Πελάγους). Ήταν το 1966. Έκτοτε χωρίσαμε. Εγώ μετατέθηκα στον «Πάνθηρα» ως Ύπαρχος και εκείνος απολύθηκε. Τα χρόνια πέρασαν και το 1973 συμμετείχα στο Κίνημα του Ναυτικού, φυλακίστηκα, βασανίσθηκα στην ΕΣΑ και αποτάχθηκα από το Ναυτικό. Όταν βγήκα από τη φυλακή, προς μεγάλη μου έκπληξη έμαθα ότι ο Θόδωρος που τότε ήταν σημαντικός βιοτέχνης και έμπορος του Αμαρουσίου, είχε ξαναπαρουσιαστεί στη ζωή μου και είχε βρει εύσχημο τρόπο να ενισχύσει οικονομικά την οικογένειά μου, προσφέροντας μια πολύ ελαφρά εργασία στον πατέρα μου ανάλογη με την ηλικία του, αρκετά όμως καλοπληρωμένη. Το οικονομικό ήταν μια πτυχή της ζωής 5. ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 6. ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 7. ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ 8. ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ 9. ΣΠΕΤΣΙΩΤΙΚΗ ΗΧΩ 10. SHIP MANAGEMENT International 11. IMO NEWS
των τότε αποτάκτων, που πολύ λίγο, αν μη καθόλου αναφέρεται. Για ορισμένους όμως ήταν σημαντικό, δεδομένου ό,τι με την φυλάκιση και την απόταξη οι αποδοχές είχαν περικοπεί και σε μένα τουλάχιστον αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα. Θόδωρε, ανεπιφύλακτα συγχαρητήρια για το θαυμάσιο βιβλίο, τόσο για το περιεχόμενο και τα ντοκουμέντα που φέρνεις στο φως και παραθέτεις, όσο και για τον τρόπο που εκφράζεις την Σμυρναίικη ντοπιολαλιά. Ποτέ δεν θα ξεχάσω την λεπτότητα και την ευγένεια εκείνης της χειρονομίας σου. Τότε σε ήξερα μόνο ως άνθρωπο και ως πολύτιμο φίλο. Τώρα σε μαθαίνω ως βραβευμένο συγγραφέα, με ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό ύφος, που αφήνει έκπληκτους ακόμη και τους επαγγελματίες του είδους.
Περιοδικά & έντυπα που εστάλησαν στο ΝΜΕ
Γιάννης Παλούμπης
12. ΝΑΥΤΙΛΟΣ 13. ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ Ι
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
1. ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΝ ΦΩΣ 2. Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ 3. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
ΣυγγραφέαΣ Νικόλαος Λειβαδάρας έΚΔΟΣΗ ΔΗΜΟυ ΣυρΟυ
ΟΔήμαρχος Σύρου και Ερμούπολης κ. Νικόλαος Λειβαδάρας μας τίμησε με τη δωρεά προς την Πρόεδρο ενός αντιτύπου της διδακτορικής του διατριβής που υποβλήθηκε το 2017 στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Φυσικά το νέο αυτό απόκτημα κατέληξε στη βιβλιοθήκη του Μουσείου μας. Μη σπεύσετε να αμφισβητήσετε την καταλληλότητα μιας ιατρικής διατριβής με τη βιβλιοθήκη του Μουσείου μας, η οποία περιέχει κατά κύριο λόγο, τίτλους ναυτικούς και ιστορικούς. Η συγκεκριμένη διατριβή του Ιατρού αναισθησιολόγου κ. Λειβαδάρα έχει εξαιρετικό ιστορικό ενδιαφέρον καθώς αναφέρεται στην ίδρυση του πρώτου νοσοκομείου της Ελλάδας το 1825. Ο τίτλος είναι ενδεικτικός του ιστορικού της ενδιαφέροντος: «Όταν μεγαλουργούσαν οι πρώτοι οικιστές της Ερμούπολης. Το πρώτο νοσοκομείο της Ελλάδας. Ερμούπολη Σύρου 1825» Πέραν των πολλών και για πρώτη φορά δημοσιοποιούμενων, πρωτογενών πηγών που αναφέρει ο κ. Λειβαδάρας, περιέχεται ανάλυση των 7.341 ιατρικών περιστατικών από το 1834 έως το 1850, από το παλαιότερο σωζόμενο αρχείο νοσοκομείου του ελληνικού κράτους, από την οποία ανάλυση διερευνώνται οι ασθένειες της εποχής, η συχνότητά τους και η θνησιμότητα. Ανεξάρτητα όμως από τα καθαρώς ιατρικά στοιχεία και περιστατικά υπάρχουν αναφορές εξαιρετικού ενδιαφέροντος στην ίδρυση της Ερμούπολης από οικιστές προερχόμενους από τις πόλεις των Μικρασιατικών παραλίων, τα νησιά του Αιγαίου, κυρίως Χίο, Ψαρά, Κάσο, Κρήτη, Ύδρα και άλλα. Οι καταδιωκόμενοι στους τόπους καταγωγής των έσπευδαν στη Σύρο, όπου εύρισκαν καταφύγιο στο υπό Φράγκικη προστασία νησί. Σε ειδική μελέτη του Χρ. Αγριαντώνη (2008) «Σύρος και Ερμούπολη. Συμβολήστην ιστορία του νησιού» αναφέρεται: «… Έχει ελάχιστα ερευνηθεί πως έζησε το αγωνιζόμενον έθνος κατά τα έτη του μεγάλου αγώνος, όταν οι άνδρες του εμάχοντο, όταν η γη του παρέμενε σχεδόν εν τω συνόλω της ακαλλιέργητος, όταν τα υπάρχοντά του εγένοντο τόσον εύκολος λεία εχθρών και φίλων, όταν οι λιμένες του όλοι είχαν νεκρωθεί από τον ορυμαγδόν του πολέμου και των εις βάρος του μέτρων του εχθρού. Αν η πλευρά αυτή της ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως ηρευνάτο πλήρως και ευσυνειδήτως θα διεπιστούτο ότι η δημιουργία εις την σχεδόν έρημον ακτήν της Σύρου, της νέας αυτής πόλεως, υπήρξεν αληθώς πολύτιμος» Ανάλογες πληροφορίες άφησε και ο Ελβετός φιλέλληνας Louis Andre Gosse ο οποίος παρέμεινε στη Σύρο το 1827 – 28 ως εκπρόσωπος του Ναυάρχου Κόχραν: «… στα 1823 ο έμπορος Δημήτριος Βλασταράκης είχε ιδρύσει στην Ερμούπολη ένα είδος νοσοκομείου για 32 φτωχούς αρ-
ρώστους. Μολονότι στις αρχές, όπως ήταν φυσικό, το ίδρυμα αυτό ήταν πολύ μικρό στάθηκε αρκετά χρήσιμο. Αμέσως μετά άρχισαν να το ενισχύουν οι Έλληνες έμποροι στους οποίους ολοκληρωτικά οφείλεται η βελτίωσή του παρλα τα εμπόδια που συνάντησε κατά τη λειτουργία του από τον καθολικό επίσκοπο.» Το υποτυπώδες αυτό νοσοκομείο μαζί με τα άλλα αναρρωτήρια που λειτουργούσαν σε διάφορες περιοχές της επαναστατημένης Ελλάδας δεν μπορούσαν να καλύψουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για περίθαλψη. Σύμφωνα με τον Louis Andre Gosse το νοσοκομείο της Ερμούπολης από το 1826 προσέφερε τις υπηρεσίες του στους αγωνιστές της Επανάστασης. Όπως γίνεται αντιληπτό αυτή η παρουσίαση περιορίζεται στις ιστορικές πτυχές της διατριβής που συνιστούν ένα μικρό μόνο μέρος και δεν εντρυφεί στο ιατρικό επιστημονικό περιεχόμενο που είναι εξίσου ενδιαφέρον. Τα ενδιαφερόμενα μέλη του Μουσείου και οι επιστήμονες ερευνητές που προστρέχουν στη βιβλιοθήκη του Μουσείου μας ας έχουν υπ’ όψιν τους αυτό το εξαιρετικό νέο μας απόκτημα.
