businessenergy mag 21

ΕΡΝΤΟΓΆΝ

Άναρθρες κραυγές σε άδειο θησαυροφυλάκιο

ΠΑΝΔΗΜΊΑ

ΧΑΤΖΗΔΆΚΗΣ

Οι 20 μεγάλοι κερδισμένοι του lockdown και της επόμενης μέρας

ΔΕΔΔΗΕ, λιγνίτες και… Πισσαρίδης

• ΤΕΥΧΟΣ 21 • ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 • TIMH: 3 €

H ΕΛΛΆΔΑ ΕΠΑΝΑΣΥΣΤΉΝΕΤΑΙ ΣΤΑ FUNDS Τα φαντάσματα σε τράπεζες, Folli Follie, Creta Farms, MLS

περιεχόμενα

16-21 Editorial Γιατί οι ξένοι επενδυτές έχουν εξαπατηθεί από την Ελλάδα. Και τι κάνει η κυβέρνηση για να αλλάξει την εικόνα αυτή Σελ. 4 Αναστάσιος Γιώργας Εθνική επαγρύπνηση. Η Ελλάδα μπορεί Σελ. 6 Γιάννης Κανουπάκης Το καλοκαίρι που χάνεται στο χειμώνα… Σελ. 8 Μανταλένα Πίου Τι ξημερώνει για την αγορά η εποχή του Target Model; Σελ. 9

Χρηματιστήριο Αυτές είναι οι μετοχές που μοιράζουν λεφτά πριν και μετά την πανδημία Σελ. 22 Χρήμα Μπαίνει τάξη στο χάος του bitcoin - Αναλαμβάνει ρόλο η Τράπεζα της Ελλάδος Σελ. 28

Χαράλαμπος Γκότσης Οι προτάσεις Πισσαρίδη και οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Σελ. 10 Ενέργεια Θερμό φθινόπωρο - Όλα όσα θα γίνουν σε ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ Σελ. 12 Γεωπολιτική Μόνο πετρέλαιο δεν ψάχνει ο Ερντογάν στη Ν.Α. Μεσόγειο Σελ. 16

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr ΕΚΔΌΤΗΣ:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΟΜΆΔΑ:

Γιάννης Κανουπάκης Έφη Καραγεώργου Έλενα Κρίτσαλου Χρήστος Κολώνας Αγγελική Μαρίνου Μανταλένα Πίου Γιάννης Σταυρόπουλος Γιώργος Τριανταφύλλου Έφη Τσιβίκα Χάρης Φλουδόπουλος Τάσος Φραγκούλης Σταύρος Χαρίτος ΣΧΕΔΊΑΣΗ:

Διεθνή Πάρτι για λίγους η πανδημία Οι 20 μεγάλοι κερδισμένοι του lockdown και της επόμενης μέρας Σελ. 32

Σπύρος Αλεξίου ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ:

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α 11521 Αθήνα τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ 2 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2020 ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ

ΣΙΚΙΝΟΣ

ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ

ΚΟΥΦΟΝΗΣΙΑ

ΓΑΥΔΟΣ ΣΠΕΤΣΕΣ

ΧΑΝΙΑ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΡΕΘΥΜΝΟ

Μαζί, με στόχο την υγεία. Η Alpha Bank, σε συνέχεια των πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19, αποφάσισε να προβεί στη δωρεά ιατρικών μηχανημάτων και εξοπλισμού για την ενίσχυση των Μονάδων υγείας σε 8 ελληνικά νησιά, μέσω του Προγράμματος «Μαζί, με στόχο την υγεία». Το Πρόγραμμα πραγματοποιείται, από το 2014, σε συνεργασία με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία «ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΓΟΝΙΜΗ». Σκοπός του Προγράμματος είναι να συμβάλει στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στα ελληνικά νησιά, προσφέροντας ιατρικά μηχανήματα και ιατροφαρμακευτικό υλικό στα τοπικά ιατρεία, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής και το αίσθημα ασφαλείας των κατοίκων, όσον αφορά σε θέματα υγείας και ιατρικής περίθαλψης. Το Πρόγραμμα έχει ήδη πραγματοποιηθεί στα ακόλουθα νησιά: 2014: Kάσος, Λειψοί, Νίσυρος, Τήλος.

2015: Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κως, Λέρος, Πάτμος, Σύμη, Χάλκη.

2016: Άνδρος, Θάσος, Ικαρία, Κύθνος, Σάμος, Τήνος, Φολέγανδρος, Φούρνοι.

2017: Αμοργός, Ανάφη, Ίος, Κέα, Λέσβος, Μήλος, Νάξος, Σέριφος, Σίφνος, Σκιάθος, Σύρος, Σχοινούσα.

2018: Αντίπαρος, Δονούσα, Θύμαινα, Καστελλόριζο, Λήμνος, Πάρος, Ρόδος, Σαμοθράκη, Σκύρος, Χίος.

2019: Άγ. Ευστράτιος, Άγ. Νικόλαος Κρήτης, Αλόννησος, Θηρασιά, Κίμωλος, Κύθηρα, Πόρος, Ύδρα, Ψαρά.

editorial

Γιατί οι ξένοι επενδυτές έχουν εξαπατηθεί από την Ελλάδα Και τι κάνει η κυβέρνηση για να αλλάξει την εικόνα αυτή

Σ

ε λίγες μέρες, όπως γράφει τον -υποτίθεται- καθρέφτη της οικοτο B.E. στο τεύχος που νομίας, που δεν έχει την αγκύλωση κρατάτε στα χέρια σας, των μνημονίων, αλλά το περιθώριο έρχεται το τρίτο νομοσχέ- της δημοσιονομικής χαλάρωσης μέχρι διο για την Επιτροπή Κε- του χρόνου και βλέπουμε, έχει αρχίσει από τον περασμένο φαλαιαγοράς και την λειτουργία των αγορών. Την επιχειρηματική Ιούλιο. Όταν πρωτοανέΈχουν προηγηθεί ένας κόπρο του Αυγείου λαβε η κυβέρνηση της νόμος στις αρχές του έρχεται να καλύψει, Νέας Δημοκρατίας και ο 2020 που δίνει υπερεΚυριάκος Μητσοτάκης θωρακίζοντας το ξουσίες τύπου SEC στην το τιμόνι. Επιτροπή, ένας νόμος εποπτικό πλαίσιο τον περασμένο Ιούλιο προκειμένου Πάνω από 500 εκατ. που δίνει εξουσίες και η Ελλάδα να Ευρώ έχουν βγει από το στην ΕΛΤΕ, τους ορκωΧρηματιστήριο. Πάνω διεκδικήσει τούς λογιστές, αντικααπό 30% η πτώση του θιστώντας από το Δ.Σ. τοποθετήσεις εκ γενικού δείκτη φέτος. της Κεφαλαιαγοράς τα νέου άνω του 1 δισ. Φλερτ των τραπεζικών μέλη που προέρχονταν Ευρώ, το οικονομικό μετοχών με τα ιστορικά από το Χρηματιστήριο, τους χαμηλά, λες και δεν επιτελείο το οποίο είναι, μέσω της έχει γίνει τίποτα σ’ αυτή ΕΧΑΕ, ελεγχόμενη εται- Σταϊκούρας, Ζαββός. τη χώρα. ρεία και ένας εντός του Οι ξένοι θέλουν δείγμαΣεπτεμβρίου. Ο οποίος, στην ουσία, τα γραφής. Η προηγούμενη κυβέρθα δίνει τη δυνατότητα «υπογραφής» νηση, αν συνομιλήσετε με υποτίθεται ισολογισμών, σίγουρα όμως, πιστο- τεχνοκρατικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ποίησής τους από την ΕΛΤΕ και την αγνοούσε ακόμα και την ύπαρξη της… Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι οποίες οδού Κολοκοτρώνη, όπου και η έδρα θα μπορούσαν και να «συγχωνευ- της Κεφαλαιαγοράς, ή την Λεωφόρο θούν». Αθηνών, όπου και η έδρα του Χρηματιστηρίου Αξιών. Στην μεν οδό ΚολοΑυτά γιατί γίνονται; Όσο κουραστι- κοτρώνη είναι πιο πιθανό να γνώριζαν κά κι αν φαίνονται, όσο γραφειοκρα- τα… μπαρ που κατακλύζουν την πετικά κι αν ακούγονται, οι ξένοι το ριοχή, στην δε Λεωφόρο Αθηνών, τα φυσάνε και δεν κρυώνει με την Ελ- βουλκανιζατέρ και τα καταστήματα λάδα. με τα εργαλεία πέριξ της Σπύρου ΠάΚορωνοϊός και Ελληνοτουρκικά, φλέ- τση… γοντα ζητήματα της κοινωνικής, πο- Οι ξένοι εξαπατήθηκαν κι έχασαν τα λιτικής και οικονομικής ατζέντας, λεφτά τους: αλλά η έξοδος από το χρηματιστήριο, Από τις ανακολουθίες του δραμα4 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

τικού ά 6μήνου 2015, μένουμε στην Ευρώπη ή φεύγουμε με Grexit (σ.σ. το βιβλίο των Βαρβιτσιώτη – Δενδρινού πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία από την ά Δημοτικού) Από την τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που ακολούθησε το 2016 (είχαν προηγηθεί άλλες τρεις, συμπεριλαμβανομένης αυτής του Γιώργου Αλογοσκούφη το 2008). Το κούρεμα των ομολόγων, το γνωστό PSI της κυβέρνησης του Λουκά Παπαδήμου. Την φούσκα σε όλους τους δείκτες, συμπεριλαμβανομένων των ETFs που παίζουν οι ξένοι, την Folli Follie, της οικογένειας Κουτσολιούτσου. Την Creta Farms, που σώθηκε στο παρά πέντε με κυβερνητικούς χειρισμούς από τον Άδωνι Γεωργιάδη. Οι θέσεις εργασίας σώθηκαν, κλαίνε όμως, οι ομολογιούχοι. Και διάφορες άλλες υποπεριπτώσεις, όπως της MLS, που οι ομολογιούχοι μετανιώνουν την ώρα και τη στιγμή που έβαλαν τα λεφτά τους σε μία εταιρεία που η διοίκησή της, άλλα έλεγε κι άλλα έπραττε. Την επιχειρηματικό κόπρο του Αυγείου λοιπόν, έρχεται να καλύψει θωρακίζοντας το εποπτικό πλαίσιο προκειμένου η Ελλάδα να διεκδικήσει τοποθετήσεις εκ νέου άνω του 1 δισ. Ευρώ, το οικονομικό επιτελείο, Σταϊκούρας, Ζαββός, υπό την εποπτεία του Μητσοτάκη. Η αγορά θέλει… Rebranding. Κι αυτό θα γίνει μόνον εφόσον οι κανόνες του παιχνιδιού είναι ξεκάθαροι.

Και ρεύµα MAXI και ηλεκτρικό AMAΞΙ! Τώρα είναι η καλύτερη στιγµή για να έρθεις στο ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. Γιατί τώρα έχεις και Ρεύµα και Αέριο στη χαµηλότερη τιµή της αγοράς και µπαίνεις στην κλήρωση για να κερδίσεις ένα από τα 5 ηλεκτρικά Smart EQ! Μάθε περισσότερα στο fysikoaerioellados.gr/smart

άποψη Του Δρ. Αναστάσιου Γεώργα

Εθνική επαγρύπνηση. Η Ελλάδα μπορεί Στρατηγική με τακτικούς ελιγμούς είναι ο πιο σίγουρος δρόμος για τη νίκη. Τακτικοί ελιγμοί χωρίς στρατηγική είναι ο θόρυβος πριν από την ήττα. ΣΟΥΝ ΤΖΟΥ (SUN TZU)

– Αρχικά ότι προχωρήσαμε σε συμφωνία με την Αίγυπτο, ηγετική δύναμη του αραβικού κόσμου.

– Δεύτερον, η συμφωνία αυτή έγινε με βάση τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου αλλά και της Συνθήκης των Θαλασσών (UNCLOS) και ίναι γεγονός πως σε τα- των προνοιών που αυτή περιέχει. κτικό διπλωΔηλαδή ότι τα Νησιά έχουν τα ίδια δικαιώματικό και σ τ ρ α τ η γ ι κ ό Η Ελληνική ματα σε ΑΟΖ και υφαεπίπεδο η Ελ- Κυβέρνηση επιλοκρηπίδα, όπως και ληνική Κυβέρνηση και δεικνύοντας στρατα ηπειρωτικά εδάφη. Διπλωματία έχει ήδη να δείξει τον τελευταίο και- τηγικό σχεδιασμό, – Τρίτον, υπογράφερό σημαντικές στρατη- ρεαλισμό και συται από κυρίαρχα κράγικές επιτυχίες. Η συμτη. Επομένως, μόλις ναίνεση πολιτική, φωνία οριοθέτησης ΑΟΖ ψηφισθεί από τα κοιμε την Ιταλία, η αντιμε- όσο και συμμαχίες νοβούλια των δύο τώπιση της στρατηγικής και ταύτιση συμφεκρατών και υποβληθεί της Τουρκίας στον Έβρο ΟΗΕ, αφενός γίρόντων με μεγάλες στον στη συνέχεια, η αντιμενεται de facto μέρος τώπιση της κρίσης ανα- δυνάμεις, κατατου Διεθνούς Δικαίτολικά του Καστελόρι- φέρνει, σε κρίσιμες ου, αφετέρου καταρζου και τώρα η σύναψη γεί στην πράξη το μη νομιμοποιημένο, αλτης τμηματικής οριοθέ- ιστορικές στιγμές, τησης της ΑΟΖ με την να πετυχαίνει στραλά και στερούμενο Αίγυπτο αποδεικνύουν τηγικές νίκες. κάθε νομικής τεκμητου λόγου το αληθές. ρίωσης, τουρκολιβυκό Γεγονότα που φανερώΣύμφωνο. νουν σίγουρα ότι υπάρχει εθνική στρατηγική για τα εθνικά θέματα, – Τέταρτον, με την πρόνοια του αλλά και ρεαλισμός και αποφασι- τρίτου άρθρου της συμφωνίας, ορίστικότητα, από μέρους της Ελλάδας, ζει τη μελλοντική επέκταση και η οποία φέρνει και θετικά αποτε- ολοκλήρωση της συμφωνίας, αναλέσματα. τολικά και δυτικά, από τον 28 και 26 παράλληλο. Στοιχείο που σκιαΈχω δηλώσει πως οι Διεθνείς Σχέ- γραφεί τις επόμενες συμφωνίες με σεις και η Διπλωματία είναι τομείς Κύπρο και Λιβύη αντίστοιχα. που έχουν τον δικό τους χρόνο, όπως και τον δικό τους τρόπο αντί- – Πέμπτον, η διαπραγματεύσιμη ληψης και σκέψης. επήρεια των νησιών, 45-55, δεν Ποια τα θετικά της συμφωνίας για αναιρεί το δικαίωμα των νήσων σε τη χώρα μας; ΑΟΖ, ενώ συγχρόνως αποτέλεσε

Ε

6 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

καταλυτικό στοιχείο στην επίτευξη της συμφωνίας.

– Έκτον, ανακόπτεται η οδός τροφοδοσίας και η τακτική επικοινωνία της Τουρκίας προς τη Λιβύη, γεγονός που αδυνατίζει τη θέση και τις επιδιώξεις της Τουρκίας στη διεκδίκηση επιρροής της στη Λιβύη, καθιστώντας έτσι το ενδεχόμενο στρατηγικής της ήττας ακόμα πιο πιθανό. Γαλλία, Αμερική, Γερμανία αλλά και Ε.Ε. προσέφεραν, με διαφορετική λεκτική διατύπωση η κάθε μία, αποδοχή και υποστήριξη στη συγκεκριμένη συμφωνία. Ο κύριος Ερντογάν, με τις δηλώσεις που έκανε, αλλά και με τη στείρα άρνησή του, ως προς τη συμφωνία, όπως και με τις έμμεσες απειλές για στρατιωτική απάντηση, αλλά και τη συνέχιση των γεωτρήσεων στην ανατολική Μεσόγειο και δη στην Κύπρο, το μόνο που επέδειξε είναι ο πανικός του, η αδυναμία να αντιδράσει, αλλά και η συνειδητοποίησή του πως το όνειρο της «Γαλάζιας Πατρίδας» πλέον παρουσιάζει σοβαρά ρήγματα. Το κυριότερο όμως είναι πως, επιτέλους, η Ελληνική Κυβέρνηση επιδεικνύοντας στρατηγικό σχεδιασμό, ρεαλισμό, αποφασιστικότητα αλλά και συναίνεση πολιτική, όσο και συμμαχίες και ταύτιση συμφερόντων με μεγάλες δυνάμεις, καταφέρνει, σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές, να πετυχαίνει στρατηγικές νίκες και να υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα με επιτυχία. Άλλη μια μάχη κερδήθηκε, σημασία έχει όμως να κερδίσεις την τελευταία μάχη, γιατί τότε κερδίζεις και τον Πόλεμο!

Θέσεις Του Γιάννη Κανουπάκη

Το καλοκαίρι που χάνεται στοv χειμώνα…

Τ

ην ώρα που οι προοπτικές που δαπανήθηκαν, για τα μέτρα στήγια τη διεθνή οικονομία ριξης της οικονομίας λόγω της πανπαρουσιάζονται δυσοίω- δημίας, στο άμεσο μέλλον. Κάποια νες, στην πιο άστατη -κατά από αυτά τα δις να καλυφθούν από κοινή ομολογία- περίοδο την εισροή ευρωπαϊκών πόρων όπως των τελευταίων δεκαετιών, η Ελλά- το πρόγραμμα SURE, από το οποίο δα αποχαιρετά το …καλοκαίρι που θα λάβουμε 2,7 δισ. ευρώ κι αναμέφεύγει, αφήνοντας πίσω του τα ει- νεται να καλύψει το κόστος του προσαγόμενα και μη κρούσματα του γράμματος ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, αλλά και Covid-19, που συνεπάγονται θανάτους της αποζημίωσης ειδικού σκοπού. των πιο αδύναμων συΣτα βραχυπρόθεσμα μένανθρώπων μας, αβετρα που θα εφαρμοβαιότητα και φόβο, τόσο Με βάση τους στούν έως ότου «καθαστο πλέγμα του συστή- αριθμούς που ρίσουμε» με τον κορωματος δημόσιας υγείας, κατέγραψε η νοϊό, περιλαμβάνεται και όσο και σε όλο το φάσμα η παράταση της καταβοτων κοινωνικο-οικονο- εξαμηνιαία έρευνα λής του επιδόματος μικής δραστηριότητας. του Εμπορικού ανεργίας, αλλά και άλλες Ο χειμώνας είναι, αυτή οι οποίες Συλλόγου Αθηνών, πρωτοβουλίες τη φορά, απρόβλεπτος θα ληφθούν με βάση την από κάθε άποψη. Στο δραματική κατάσταση που επικραεν λόγω σκηνικό η νέα αποδεικνύεται τεί στα της υγείας. έξοδος στις αγορές εμδυστυχώς η φανίζεται ως μια κίνηση Ανακατατάξεις, στο μεδιατήρησης της εικόνας πραγματική ταξύ, οι οποίες αλλάζουν μας στο διεθνές επιχει- κατάσταση που τις ισορροπίες και τους ρηματικό γίγνεσθαι και συσχετισμούς συντεενίσχυσης των ταμεια- επικρατεί στο λούνται στον χάρτη των κών διαθεσίμων, που εμπόριο. ελληνικών εξαγωγών, είναι δυνατό να υπερμετά το ξέσπασμα της βούν τα 38 δισ. ευρώ, πανδημίας. Η Γαλλία, η συμπεριλαμβανομένου του νέου Ισπανία και η Ρουμανία κερδίζουν πακέτου μέτρων για τη στήριξη της σταδιακά έδαφος, ενώ η Τουρκία και οικονομίας λόγω της πανδημίας, πα- η Μεγάλη Βρετανία υποχωρούν. Οι ράλληλα και της ενδυνάμωσης της ελληνικές εξαγωγές κόντρα στο αντί«αποτρεπτικής δύναμης». Γιατί, πά- ξοο περιβάλλον διατηρούν, πάντως, ντα, το πρόβλημα με την Τουρκία τη δυναμική τους, πετυχαίνοντας να φουντώνει, περιέργως, στις κρίσεις, συγκρατήσουν τις απώλειες από την όχι για να …πιάσουμε τα όπλα, αλλά, επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονα πάρουμε νέα! νομίας, με αιχμή τα αγροτικά προϊόντα και τα χημικά είδη. Μάλιστα, κατά το Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά, πως πρώτο εξάμηνο του 2020, εξαιρώμας βρήκε ο Σεπτέμβριος. ΄Eως τα ντας τα πετρελαιοειδή, πέτυχαν -έστω τέλη του έτους, τουλάχιστον 5 δισ. και οριακά- να παραμείνουν σε θετιευρώ εκτιμάται ότι θα χρειαστεί να κό έδαφος. Η μεγάλη υποχώρηση δαπανηθούν πέραν των 14 δισ. ευρώ της αξίας των εξαγωγών (αλλά και 8 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

των εισαγωγών κατ’ αντιστοιχία) των πετρελαιοειδών, οφείλεται στην πολύ μεγάλη πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, λόγω της μεγάλης μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου, ως συνέπεια της πανδημίας. Την ίδια ώρα, συμβάλλουν σημαντικά στις αντοχές που επιδεικνύουν οι ελληνικές εξαγωγές, οι αυξήσεις των αποστολών των αγροτικών προϊόντων, που κυρίως κατευθύνονται προς χώρες της Ε.Ε. αλλά και αυτές των χημικών προϊόντων, που επίσης κατευθύνονται κυρίως προς χώρες της Ε.Ε. και ορισμένες από τις Τρίτες Χώρες (για παράδειγμα σε Τουρκία, ΗΑΕ, Αυστραλία κ.ά.) Με βάση τους αριθμούς, εξ άλλου, που κατέγραψε η εξαμηνιαία έρευνα του Eμπορικού Συλλόγου Αθηνών και καταγράφει τα αποτελέσματα της εκπτωτικής περιόδου, δραματική αποδεικνύεται δυστυχώς η πραγματική κατάσταση που επικρατεί στο Ελληνικό εμπόριο. Επιγραμματικά, οι αριθμοί έδειξαν ότι μόνο το 12,4% είδε ίδιο ή καλύτερο τζίρο σε σχέση με πέρσι, περισσότεροι από τους μισούς είχαν πτώση τζίρου έως 50%, ενώ 3 στους δέκα είδαν τον τζίρο τους να πέφτει πάνω από 50%. Προφανώς βυθίστηκαν οι εμπορικές επιχειρήσεις των τουριστικών περιοχών με πτώση που ξεπέρασε το 75%, ενώ στα μεγάλα εμπορικά κέντρα η πτώση ήταν κοντά στο 40% και στις τοπικές αγορές τα πράγματα ήταν λίγο καλύτερα, με πτώση που κυμάνθηκε στο 25%. Σημείο προβληματισμού αποτελεί ότι οι επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους (48,7%), επέλεξαν μόνο την επιστρεπτέα προκαταβολή ως εργαλείο χρηματοδότησης, ενώ το 32,4% των επιχειρήσεων αποφάσισε να μην

Της Μανταλένας Πίου

Τι ξημερώνει για την αγορά η εποχή του Target Model; ενταχθεί σε κανένα πρόγραμμα, είτε γιατί δεν ήθελε ή γιατί δεν μπορούσε. Έτσι, αποδεικνύεται ότι η επιστρεπτέα προκαταβολή είναι το βασικό εργαλείο που στήριξε τους μικρούς και χρειάζεται να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Επίσης, στο καίριο ερώτημα «τι χρειαζόμαστε από αύριο», οι απαντήσεις ήταν συντριπτικές και απέδειξαν τη σωστή κατεύθυνση των διεκδικήσεων του Ε.Σ.Α έως σήμερα. Ο εμπορικός κόσμος, με μικρή διαφορά στα αποτελέσματα, απαιτεί λύση στο θέμα των ενοικίων, διευκόλυνση στη χρηματοδότηση και βέβαια ρύθμιση των οφειλών, ώστε να δοθεί μια ανάσα στις χειμαζόμενες επιχειρήσεις… Στο μέτωπο της τουριστικής δραστηριότητας, ειδικότερα, προβληματίζει η εικόνα των μεγεθών των ξενοδοχείων της Αθήνας έναντι του ανταγωνισμού, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε για το κρίσιμο λόγω πανδημίας επτάμηνο του 2020 η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ). Ειδικότερα, το διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020 έκλεισε για τα ξενοδοχεία της Αθήνας με πτώση της τάξης του 49,2% στην Πληρότητα, του 62% στα Έσοδα ανά Διαθέσιμο Δωμάτιο (RevPar) και του 25,2% στη Μέση Τιμή Δωματίου. Τα δε στοιχεία των ανταγωνιστριών πόλεων είναι επίσης ενδιαφέροντα, καθώς η Αθήνα εμφανίζει την τρίτη μικρότερη πτώση (ποσοστιαία) σε πληρότητες, με το Λονδίνο (46,2%) και τη Μαδρίτη (48,2%) να έχουν ακόμη μικρότερη. Σε όλο αυτό το δύσκολο περιβάλλον, ωστόσο, σημαντική αύξηση κατέγραψαν οι καταθέσεις των επιχειρήσεων (στοιχεία Ιουλίου), ενώ μικρότερη άνοδο παρουσίασαν οι καταθέσεις των νοικοκυριών. Ασχολίαστο…

Σ

ε μία νέα εποχή, στην μερήσια, την Προθεσμιακή και την εποχή του Target Αγορά Εξισορρόπησης. ΠαράλληModel, εισέρχεται όπως λα προετοιμάζεται η σύζευξη με όλα δείχνουν έστω και τις ευρωπαϊκές αγορές, σε πρώτη με μεγάλη καθυστέρη- φάση σε περιφερειακό επίπεδο με ση η ελληνική αγορά ηλεκτρικής Βουλγαρία και Ιταλία και αργότερα ενέργειας, η οποία στις 17 Σεπτεμ- σε ευρωπαϊκό. βρίου αρχίζει να λειτουργεί στους Ακόμα πάντως η σύζευξη καθυνέους ρυθμούς. στερεί, ενώ διάφορες πτυχές του Η δημιουργία της ενιTarget Model παραμέαίας αγοράς ηλεκτρινουν με μεταβατικές, κής ενέργειας αποτε- Η δημιουργία της λεί καθοριστικό βήμα ενιαίας αγοράς ηλε- προσωρινές διατάξεις, που σημαίνει ότι θα για την επίτευξη του κτρικής ενέργειας χρειαστεί χρόνος για στόχου της Ε.Ε. για την ολοκλήρωση της αποτελεί καθοριστι- να φανούν τα οφέλη και να προσαρμοστούν εσωτερικής αγοράς κό βήμα της Ε.Ε. Το όλοι οι παίκτες στα νέα ενέργειας. Το νέο μονέο μοντέλο φιλοδεδομένα. ντέλο φιλοδοξεί να

καταστήσει αποδοτι- δοξεί να καταστήσει Το ζητούμενο είναι κότερη την παραγω- αποδοτικότερη την αυτή τη φορά οι γή, τη μεταφορά και παραγωγή, τη μεταόποιες αποκλίσεις ή τη διανομή του ηλεκαθυστερήσεις να μην κτρισμού, ενισχύο- φορά και τη διανοντας παράλληλα την μή του ηλεκτρισμού, υπονομεύσουν τον αναγκαίο εξορθολοασφάλεια εφοδιαενισχύοντας παράλγισμό της αγοράς που σμού. Ταυτόχρονα θα φέρει τη βελτίωση όμως μπορεί να απο- ληλα την ασφάλεια των συνθηκών αντατελέσει την ευκαιρία εφοδιασμού. γωνισμού, προκειμέγια τη διόρθωση των νου τόσο οι ίδιοι οι στρεβλώσεων στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού, στρε- παίκτες στο πεδίο της ηλεκτρικής βλώσεων που έχουν οδηγήσει μέ- ενέργειας όσο και οι καταναλωτές, χρι σήμερα στη δημιουργία μίας επιχειρήσεις, επαγγελματίες και ακριβής και μη αποτελεσματικής νοικοκυριά, να εισπράξουν τους καρπούς αυτής της μετάβασης, η αγοράς. οποία οφείλει να αποτυπωθεί και Το ευρωπαϊκό Μοντέλο Στόχος στις τιμές του ηλεκτρισμού. διαφέρει θεμελιωδώς από το σημερινό μοντέλο της ελληνικής Η Ελλάδα μέχρι σήμερα κατέχει αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Από το θλιβερό προνόμιο να έχει μία το «pool» που λειτουργεί σήμερα, από τις ακριβότερες χονδρικές περνάμε σε μία νέα δομή αγοράς, αγορές ηλεκτρισμού στην Ευρώπη με τέσσερις επιμέρους χρηματι- και αυτήν ακριβώς την «πρωτιά» στηριακού τύπου αγορές ενέργει- είναι που η εφαρμογή του Target ας, την Ενδοημερήσια, την Προη- Model καλείται να σπάσει. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 9

άποψη

Οι προτάσεις Πισσαρίδη και οι Μικρομεσαίες

Η

ενδιάμεση έκθεση της επιτροπής. Αλλά και σε ό,τι αφορά επιτροπής για την αξιο- τη δημιουργία μιας ισχυρής οικονοποίηση των πόρων του μίας μέσω του προτεινόμενου προΤαμείου Ανάκαμψης που γράμματος, οι επιφυλάξεις είναι θα διατεθούν στη χώρα μεγάλες. Ο προσεκτικός μελετητής μας δόθηκε στη δημοσιότητα. Όπως διαπιστώνει ότι πρόκειται για ένα ήταν αναμενόμενο, χωρίς ιδιαίτερες πρόγραμμα που βρίσκεται στην ίδια εκπλήξεις και ακόμη χωρίς ρηξικέ- κατεύθυνση με όλα τα άλλα που λευθες προτάσεις. Ένα σχέδιο ανά- έχουν προταθεί και μερικώς εφαρκαμψης της ελληνικής οικονομίας, μοστεί την τελευταία δεκαετία. Ενστο οποίο θα πρέπει να σωματώνει προτάσεις ενταχθούν όλες οι επενκαι απόψεις που βρίδυτικές πρωτοβουλίες Ένα σχέδιο ανάκαμσκονται σε όλες τις εκτης επόμενης εξαετίας, ψης της ελληνικής θέσεις και τα προγράμοι οποίες απαιτείται να οικονομίας, στο ματα ξένων και εγχώείναι συμβατές με τους ριων οργανισμών για τρεις βασικούς στόχους οποίο θα πρέπει να τη χώρα μας, όπως της που έχει θέσει η Ευρω- ενταχθούν όλες οι Ευρωπαϊκής Επιτροπαϊκή Επιτροπή. Να εξυπής, του ΟΟΣΑ, της Παεπενδυτικές πρωπηρετούν ένα μεταργκόσμιας Τράπεζας, ρυθμιστικό πρόγραμμα, τοβουλίες της επότου ΔΝΤ, του ΙΟΒΕ, της να έχουν περιβαλλοντο- μενης εξαετίας, οι Τράπεζας της Ελλάδος λογική αναφορά και να καθώς και της οποίες απαιτείται να McKinsey του 2011. Οι συμβάλλουν στην ψηφιακή μετάβαση τόσο είναι συμβατές με περισσότερες δε των του δημοσίου όσο και τους τρεις βασικούς προτάσεων περιέχοτου ιδιωτικού τομέα. νται και στα προγράμστόχους που έχει ματα προσαρμογής, Σε εθνικό επίπεδο, οι θέσει η Ευρωπαϊκή κυρίως στο πρώτο μνηβασικοί άξονες μιας τέ- Επιτροπή. μόνιο, τα οποία έστω τοιας σημαντικής προκαι ελλιπώς εφαρμόσπάθειας θα έπρεπε να στηκαν στη χώρα την κατατείνουν στη δημιουργία μιας τελευταία δεκαετία. Τα πενιχρά κοινωνικά δίκαιης και οικονομικά αποτελέσματα που παρήγαγε αυτή ισχυρής Ελλάδας. Πολύ φοβούμαι η πολιτική καταγράφονται στο σχέότι με το σχέδιο που παρουσιάστη- διο της επιτροπής με κάθε λεπτοκε δεν εξυπηρετείται ούτε το ένα μέρεια. Εκεί περιγράφονται όλα τα ούτε το άλλο. Για μεν το πρώτο, από προβλήματα που κληρονομήσαμε την ουσία των προτάσεων, παρά τις από την επιβληθείσα δημοσιονομιόποιες βερμπαλιστικές αναφορές κή πολιτική και τα οποία καλούμαστε που γίνονται, προκύπτει ότι η όποια τώρα να αντιμετωπίσουμε. Το πακοινωνική δικαιοσύνη δεν αποτελεί ράδοξο είναι, ότι παρά τη διαπιστωανεξάρτητο επιδιωκόμενο στόχο, μένη αναποτελεσματικότητα αυτής αλλά παράγωγο της αναπτυξιακής της συγκεκριμένης οικονομικής διαδικασίας νεοφιλελεύθερης κο- πολιτικής, η επιτροπή προτείνει στην πής, που είναι η βασική επιλογή της ουσία τη συνέχισή της.

10 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Η πολιτική αυτή, δυστυχώς, όχι μόνο δεν έλυσε τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, αλλά πολλά έχουν ακόμη και οξυνθεί. Το δημόσιο καθώς και το ιδιωτικό χρέος, οι επενδύσεις και η αποταμίευση, η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στα παραγόμενα προϊόντα, το ποσοστό του πληθυσμού που απειλείται από φτώχεια, η συμμετοχή του συντελεστή εργασίας στη διανομή του προϊόντος μετά από αλλεπάλληλες μειώσεις μισθών, η κατάσταση των τραπεζών και άλλα πολύ σοβαρά προβλήματα έχουν πάρει ήδη μόνιμο χαρακτήρα και αγγίζουν τον πυρήνα μιας οικονομίας που μαστίζεται από ανεπανόρθωτες βλάβες. Σημειωτέον, ότι αυτές οι εκτιμήσεις έχουν «τρέξει» χωρίς να ληφθούν υπόψη οι νέες απώλειες που προέκυψαν και θα προκύψουν από την υγειονομική κρίση. Στο πρόγραμμα τίθεται ως βασική επιδίωξη η αύξηση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας, μέσα από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Στόχος η αύξηση των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών που θα συμβάλουν στη μεγαλύτερη συμμετοχή των εξαγωγών στον σχηματισμό του ΑΕΠ. Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι οι περισσότερες ελληνικές εξαγωγές χαρακτηρίζονται από χαμηλή τεχνολογική ενσωμάτωση, θα επιδιωχθεί η συμμετοχή νέων τεχνολογιών και καινοτομίας στα παραγόμενα και προσφερόμενα προϊόντα. Η μαγική φόρμουλα για να το επιτύχουμε κατά το πρόγραμμα είναι η στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων, οι οποίες είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τον αντα-

Του Χαράλαμπου Γκότση*

Επιχειρήσεις γωνισμό και να αυξήσουν τις εξα- μα. Εδώ ακριβώς είναι αναγκαία η γωγές. Συνεπώς θα πρέπει να υπάρ- παρέμβαση του κράτους μέσω του ξει μια περαιτέρω συγκέντρωση με προγράμματος. Να ενισχυθούν οι την εξαφάνιση πολλών ακόμη μικρών υφιστάμενες επιχειρήσεις για να επιχειρήσεων. Τεχνηέντως αναφέ- εκσυγχρονίσουν την παραγωγή τους, ρονται μαζί με τις μεγάλες και οι να οργανώσουν τις αλυσίδες διάθεμεσαίες ως φορείς προόδου, κάτι σης των προϊόντων και να εισάγουν που είναι μεν σωστό, μόνο που τα καινοτόμες μεθόδους σε όλες τις προβλήματα των μεσαίων επιχειρή- δραστηριότητες σε συνεργασία με σεων βρίσκονται πιο κοντά στις μι- τα πανεπιστημιακά και ερευνητικά κρές επιχειρήσεις παρά στις μεγάλες. ιδρύματα της χώρας, ώστε να διαΗ άποψη αυτή είναι το σφαλιστεί η διάχυση λιγότερο προβληματι- Είναι καιρός, λοιτων αποτελεσμάτων σε κή, αφού δεν λαμβάνει πόν, απαλλαγμένοι όλες τις επιχειρήσεις σημαντικά χαρακτηριτου κλάδου. Πάνω απ’ από ιδεοληπτικές στικά της ελληνικής όλα όμως θα πρέπει να οικονομίας, τα οποία αγκυλώσεις, να διατεθούν σημαντικά στο παρελθόν στήριξαν επενδύσουμε στο κονδύλια για έρευνα και την παραγωγή και τα ανάπτυξη, αλλά και για εισοδήματα. Η σημα- μέλλον. Να την αξιοποίηση των ευντική θέση που έχει η επιλέξουμε τομείς ρημάτων με την ενίσχυμικρομεσαία επιχείρη- όπου δραστηριοση των νεοφυών επιχειση στην Ελλάδα, τόσο ρήσεων του τεχνολογισε ό,τι αφορά στη συμ- ποιούνται μικρομεκού τομέα, κυρίως στο βολή της στο παραγό- σαίες εταιρείες που στάδιο της εισαγωγής μενο προϊόν όσο και στην αγορά. Ο ρόμπορούν να αναπτυ- τους στην απασχόληση, είναι λος του κράτους εδώ χθούν σε εθνικούς γνωστή. είναι καταλυτικός.

πρωταθλητές πα-

Με τα θετικά της και γκοσμίως. τα αρνητικά της, όπως είναι η πιθανή εκτεταμένη φοροδιαφυγή. Όμως θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Δεν σχεδιάζουμε εξ υπαρχής ένα παραγωγικό υπόδειγμα, ώστε να επιλέξουμε τις άριστες λύσεις. Είμαστε υποχρεωμένοι να λάβουμε ως δεδομένο τόσο το μέγεθος και το πλήθος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων όσο και την κυριαρχία των τομέων του τουρισμού, της ναυτιλίας, της ενέργειας, των μεταφορών, της αγροδιατροφικής αλυσίδας, όπου αποδεδειγμένα διαθέτουμε ισχυρό συγκριτικό ή και απόλυτο πλεονέκτη-

Ακόμη και στις ΗΠΑ, στη μητρόπολη του καπιταλισμού, η συμμετοχή του κράτους στη δημιουργία καινοτόμων, δυναμικών επιχειρήσεων με κεφαλαιοποίηση που αυτή τη στιγμή αγγίζει ακόμη και το 1 τρισ. δολάρια, όπως η Google, η Amazon, η Apple ή η Facebook, όχι μόνο κατά την εκκίνηση αλλά και σήμερα είναι σημαντική. Χωρίς να παρεμβαίνει άμεσα στη λειτουργία τους, στηρίζει κατά περίπτωση προσπάθειες που θεωρεί ότι προάγουν την επιστήμη, την καινοτομία, την παραγωγή και την πρόοδο. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι εκείνη που

χρηματοδότησε την έρευνα που ενσωματώνει την εξυπνάδα στο γνωστό μας iPhone. Η υπηρεσία Darpa του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας χρηματοδότησε την ανάπτυξη του Internet, μέσω του οποίου είμαστε πλέον όλοι οι πολίτες του κόσμου συνδεδεμένοι. Επίσης, το γεγονός ότι μέσω της εφαρμογής GPS στο κινητό μας μπορούμε να βρούμε τον ακριβή τόπο που κάθε στιγμή βρισκόμαστε, το οφείλουμε στο διαστημικό πρόγραμμα Navstar. Είναι καιρός, λοιπόν, απαλλαγμένοι από ιδεοληπτικές αγκυλώσεις, να επενδύσουμε στο μέλλον. Να επιλέξουμε τομείς όπου δραστηριοποιούνται μικρομεσαίες εταιρείες που μπορούν να αναπτυχθούν σε εθνικούς πρωταθλητές παγκοσμίως. Να ενισχύσουμε προσπάθειες νέων επιστημόνων αλλά και ερευνητικών ινστιτούτων που ασχολούνται με την τεχνολογική έρευνα, τη βιοτεχνολογία, τη νανοτεχνολογία, την τεχνητή νοημοσύνη και κάθε άλλη ερευνητική δραστηριότητα που έχει προοπτική να δημιουργήσει αξία για την πατρίδα μας. Μέχρι πρότινος κάθε ιδέα για τέτοιου είδους, πέρα από το πλαίσιο, προτάσεις, προσέκρουαν στην έλλειψη πόρων. Τώρα όμως έχουμε τους πόρους, έχουμε το ανθρώπινο δυναμικό, αν όχι στην Ελλάδα, στο εξωτερικό, ικανό να σχεδιάσει και να υλοποιήσει κάθε νέα πρόταση που θα συμβάλει στη δημιουργία της οικονομικά ισχυρής Ελλάδας με κοινωνική δικαιοσύνη που οραματιζόμαστε. Ας το τολμήσουμε!

*Καθηγητής Οικονομικών, τ. Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 11

ενέργεια

Θερμό φθινόπωρο • Αποκρατικοποίηση ΔΕΔΔΗΕ, λιγνίτες και… Πισσαρίδης στην ατζέντα του κ. Κωστή Χατζηδάκη • Όλα όσα θα γίνουν σε ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ

12 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Του Τάσου Φραγκούλη

Έ

ρχεται φθινόπωρο γεμάτο προκλήσεις στον ενεργειακό τομέα. Αυτό αναφέρουν έγκυρες πηγές ερμηνεύοντας τα μηνύματα που έστειλε ο ανασχηματισμός στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Μετά την αποχώρηση του υφυπουργού Γεράσιμου Θωμά, στον οποίο είχαν εκχωρηθεί όλες οι αρμοδιότητες για τα ενεργειακά πλην της ΔΕΗ, και τη μη αντικατάστασή του, αρμόδιοι παράγοντες υποστηρίζουν ότι ο πρωθυπουργός επέλεξε το χαρτοφυλάκιο της ενέργειας να περάσει εξ ολοκλήρου στον υπουργό Κωστή Χατζηδάκη, με την αναγκαία βέβαια υποστήριξη της γενικής γραμματέως Αλεξάνδρας Σδούκου. Με τον τρόπο αυτό ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιθυμεί έναν κεντρικό έλεγχο εξαιτίας των δρομολογούμενων εξελίξεων στον ενεργειακό τομέα, ο οποίος και θα πρωταγωνιστήσει από τον Σεπτέμβριο στο πολιτικό, οικονομικό αλλά και στο διπλωματικό πεδίο για τους ακόλουθους λόγους: 1. Αποκρατικοποιήσεις. Εκκινούν νέες σημαντικές ενεργειακές αποκρατικοποιήσεις και συγκεκριμένα του Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας με την πώληση του 49% και του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Η πώληση του μειοψηφικού πακέτου των μετοχών του ΔΕΔΔΗΕ από τη μητρική ΔΕΗ είναι ένα ιδιαίτερα κομβικής σημασίας ζήτημα, καθώς αφενός ο επενδυτής θα έχει ενισχυμένα δικαιώματα στο μάνατζμεντ, αφετέρου θα πρέπει να υλοποιηθούν επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, αναγκαίων για την ολοκληρωμένη απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού. Μεταξύ αυτών οι «έξυπνοι» μετρητές κατανάλωσης αλλά και τα ψηφιακά και αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου του δικτύου διανομής. Επενδύσεις που χρειάζονται οι προμηθευτές ρεύματος για τη μετάβαση και των ίδιων στην ψηφιακή εποχή. Καυτή υπόθεση θεΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 13

ενέργεια ωρείται και η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, σε ποσοστό μάλιστα, μαζί με το 24% που κατέχει η κινεζική State Grid, άνω του 51%. Για τη συγκεκριμένη πώληση απαιτούνται λεπτοί διπλωματικοί χειρισμοί με το Πεκίνο και τις Βρυξέλλες. Οι Κινέζοι αφενός έχουν δικαίωμα first offer σε περίπτωση πώλησης πακέτου μετοχών και οι Ευρωπαίοι αφετέρου δεν βλέπουν και με τόσο καλό μάτι την επέκταση των Κινέζων. Κρίσιμοι είναι και οι τελευταίοι τέσσερις μήνες του χρόνου και για τις εν εξελίξει αποκρατικοποιήσεις στην ενέργεια, δηλαδή τις ΔΕΠΑ Εμπορίας και Υποδομών, την Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου της Καβάλας, καθώς και για την εξυγίανση και πώληση της ΛΑΡΚΟ.

2. Στην ενέργεια και την κλιματική αλλαγή το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης Από τα 32 δισ. ευρώ που αναλογούν στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων θα πρέπει να αξιοποιηθεί για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Ήδη η κυβέρνηση δείχνει τις σχετικές διαθέσεις της μέσα από τα προγράμματα του «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» και της ηλεκτροκίνησης, για τα οποία η ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει αναγγείλει την επέκτασή τους με κεφάλαια από τον μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) που καθιέρωσε η Ε.Ε.

3. Η απολιγνιτοποίηση. Εξελίξεις αναμένονται από τον Σεπτέμβριο και για την υπόθεση της απολιγνιτοποίησης, με την κυβέρνηση να ετοιμάζει το master plan για τη μετάβαση της Δ. Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης στη νέα εποχή. Από τον επόμενο μήνα και έως το τέλος του χρόνου αναμένονται σκληρές μάχες στις Βρυξέλλες για την κατανομή των κονδυλίων ύψους 10 δισ. ευρώ στα κράτη-μέλη από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

4. Διεθνή projects και έρευνες υδρογονανθράκων Το φθινόπωρο αναμένεται να είναι

θερμό, εξαιτίας των τουρκικών αξιώσεων για τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου EastMed και για τα δικαιώματα έρευνας κι εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Ο αγωγός που προωθούν οι χώρες Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος φαίνεται ότι έχει μπει στο στόχαστρο της Άγκυρας με τις γνωστές δηλώσεις Ερντογάν και άλλων Τούρκων Αξιωματούχων αλλά και μετά το σύμφωνο με τη Λιβύη για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Η παράνομη οριοθέτηση αμφισβητεί εκτός από τη διέλευση του αγωγού και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας νότια της Κρήτης, όπου η Ελλάδα φέρεται να προετοιμάζεται για νέα παραχώρηση

14 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης. Και στο βάθος οι προτάσεις Πισσαρίδη Δεκαπέντε προτεραιότητες και δράσεις για τον τομέα της ενέργειας με στόχο να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που σχετίζονται με τη διαδικασία απελευθέρωσης και ενοποίησης της ενεργειακής αγοράς αλλά και για να επιτευχθεί ο στόχος της Ε.Ε. για βιώσιμη ανάπτυξη προβλέπει το σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Η έκθεση δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα ανοίγματος των ενεργειακών αγορών αλλά και στην υλοποίηση αναγκαίων επενδύσεων σε δίκτυα, στην ψηφιοποίηση των αγορών και την υλο-

ποίηση διεθνών ενεργειακών διασυνδέσεων. Όπως αναφέρει η «έκθεση Πισσαρίδη», η αναπτυξιακή δυναμική του ενεργειακού τομέα και η συμβολή του στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια προσδιορίζεται από τρεις βασικούς παράγοντες: - Πρώτον, από τις αναγκαίες επενδύσεις στο υφιστάμενο ενεργειακό σύστημα (τεχνολογίες χαμηλού άνθρακα, ευέλικτες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, δίκτυα μεταφοράς και διανομής ενέργειας, εξοικονόμηση ενέργειας), στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων του ΕΣΕΚ (μείωση εκπομπών, βελτίωση ασφάλειας ενεργειακού

εφοδιασμού, διείσδυση ΑΠΕ, εξοικονόμηση ενέργειας).

- Δεύτερον, από την αξιοποίηση των φυσικών πόρων και της γεωγραφικής θέσης της χώρας που συνεπάγονται γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη, π.χ. από την ένταξη σε διεθνή ενεργειακά δίκτυα (αγωγοί και τερματικοί σταθμοί φυσικού αερίου, έρευνες υδρογονανθράκων, ανάπτυξη περιφερειακών αγορών).

- Τρίτον, από τη δυνατότητα βελτίωσης των ανταγωνιστικών συνθηκών στην εγχώρια ενεργειακή αγορά (διεύρυνση επιλογών καταναλωτών, ποιοτικές υπηρεσίες, τιμές που αντανακλούν το κόστος, βελτίωση παραγωγικότητας,

υπηρεσίες εξοικονόμησης ενέργειας κ.ά.) με απώτερο στόχο τη μείωση της ενεργειακής έντασης και του ενεργειακού κόστους στην οικονομία. Αναλυτικά οι δεκαπέντε προτάσεις πολιτικής της έκθεσης για τον τομέα της ενέργειας είναι: 1. Αναπτυξιακός σχεδιασμός με στρατηγικές δράσεις και χρηματοδοτικά προγράμματα για τη δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών.

2. Εξασφάλιση ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού με επαρκή ρευστότητα και εποπτεία.

3. Προώθηση έργων μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.

4. Προώθηση και υλοποίηση έργων υποδομής μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης φυσικού αερίου.

5. Ενίσχυση διασυνδέσεων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με γειτονικές χώρες.

6. Εισαγωγή μηχανισμών οικονομικών κινήτρων στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις των δικτύων.

7. Ψηφιοποίηση και αναβάθμιση των δικτύων ενέργειας, η οποία θα συμβάλει στη δημιουργία συνθηκών υψηλής ευελιξίας για τη λειτουργία του ενεργειακού συστήματος.

8. Διασφάλιση βιωσιμότητας και ρευστότητας του μηχανισμού χορήγησης λειτουργικής ενίσχυσης στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.

9. Προστασία των καταναλωτών και αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας.

10. Ανάπτυξη στρατηγικής για την ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος στον οικιακό και τριτογενή τομέα.

11. Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης δημοσίων κτιρίων και υποδειγματικός ρόλος δημοσίου τομέα.

12. Προώθηση της χρήσης συστημάτων ΑΠΕ για κάλυψη θερμικών και ψυκτικών αναγκών.

13. Προώθηση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης από εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών.

14. Ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, έξυπνων δικτύων και αποθήκευσης ενέργειας.

15. Ενίσχυση της αυτονομίας της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας μέσα από αυξημένη διοικητική ευελιξία.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 15

γεωπολιτική

ΣΤΟ ΜΥΑΛΌ ΤΟΥ ΤΟΎΡΚΟΥ ΠΡΟΈΔΡΟΥ

Μόνο πετρέλαιο δεν ψάχνει ο Ερντογάν στη Ν.Α. Μεσόγειο • Πρόσχημα το ενδιαφέρον για τους υδρογονάνθρακες • Κατάργηση μερικώς της Συνθήκης της Λωζάννης • Κράτη δορυφόροι, όπως η Λιβύη 16 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Της Μανταλένας Πίου

Ο

ι έρευνες για υδρογονάνθρακες στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο που χρησιμοποιεί η Άγκυρα για να αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία, φέρνοντας σε τροχιά σύγκρουσης τις δύο χώρες, κάνει φανερή την επιδίωξη του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ανατρέψει το στάτους κβο που άφησε η συνθήκη της Λωζάννης μαζί με όλη την κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ και να αναδείξει την Τουρκία ως την ισχυρή δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου, τη γέφυρα της Ευρώπης όχι μόνον με την Ασία αλλά και με την Αφρική. Το νεο-οθωμανικό όραμα του Τούρκου προέδρου, με τις γεωπολιτικές του προεκτάσεις δεν στρέφεται μόνον, κατά τα παραδοσιακά δρώμενα των τελευταίων δεκαετιών, κατά της Ελλάδος και της Κύπρου αλλά και κατά της Ευρώπης, καθώς για πρώτη φορά η Άγκυρα επιδιώκει να ελέγξει ζωτικά για τους Ευρωπαίους θαλάσσια περάσματα της Μεσογείου, τόσο στο ανατολικό της τμήμα όσο και στο πιο κεντρικό με τη Λιβύη, πράγμα που αλλάζει τις γεωπολιτικές ισορροπίες του τελευταίου αιώνα τουλάχιστον και θίγει τα συμφέροντα όχι μόνον της Ελλάδος, αλλά και αρκετών χωρών, όπως η Γαλλία και η Αίγυπτος. Η αποφασιστική στάση της ελληνικής κυβέρνησης, που ανοικτά διεμήνυσε προς όλες τις κατευθύνσεις ότι θα αντιδράσει δυναμικά στην οποιαδήποτε παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, βρήκε εύηκοα ώτα στις δύο όχθες του Ατλαντικού, όχι μόνον γιατί εν μέσω της κρίσης Covid-19 καμία από τις δυτικές δυνάμεις δεν μοιάζει να θέλει μια ανάφλεξη στην Ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα μεταξύ δύο χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, αλλά και γιατί κάποιες από τις χώρες της Ευρώπης αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι το διακύβευ-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 17

γεωπολιτική μα είναι πολύ μεγαλύτερο από μία εκφοβισμό της Ελλάδας- άγνωστο εχθροπραξία μεταξύ Ελλάδος και αν επιδιώκει και ένα θερμό επεισόΤουρκίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια διο,- σε μία προσπάθεια δημιουργίότι το ενδεχόμενο σύγκρουσης ή ας τετελεσμένων, που θα ευνοούτου θερμού επεισοδίου ανάμεσα σαν την πραγμάτωση του νεο-οθωστις δύο χώρες έχει αποφευχθεί. μανικού του δόγματος της γαλάζιας Στις 20 Ιουλίου πέρασε σχεδόν πατρίδας, σέρνοντας την Αθήνα σε απαρατήρητο ένα tweet του Γάλλου διάλογο με τους δικούς του όρους. προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για Επειδή όμως το όραμά του είναι την «πολύ καλή» συνομιλία που ευρύτερο, προκαλεί πολύ περισσόείχε με τον «φίλο του» Ντόναλντ τερους αντιπάλους απ’ όσους θα Τραμπ για τη Λιβύη. Λίγες ώρες αρ- επιθυμούσε. γότερα το αιγυπτιακό κοινοβούλιο Ο τουρκικός επεκτατισμός εκδηλώέδινε ομόφωνα την έγκρισή του νεται σε μία σειρά από μέτωπα. Δεν στον πρόεδρο της Αιγύπτου Αλ-Σί- είναι μόνον οι παρεμβάσεις στη σι για την αποστολή αιγυπτιακών Συρία, οι τριβές με την Ελλάδα και στρατευμάτων και εξοπλισμού για την Κύπρο, η συμφωνία με τη Λιβύη, τη στήριξη των δυνάμετα επεισόδια με τη ων στην ανατολική Λι- Η Τουρκία του Γαλλία, η μετατροπή βύη, δηλαδή υπέρ του Ταγίπ Ερντογάν της Αγίας Σοφίας σε στρατηγού Χαφτάρ. Λίγο τζαμί. Υπάρχουν και πρόσφερε ηθική μετά η Γαλλία και οι ΗΠΑ άλλα, που ίσως να μην άφηναν να εννοηθεί ότι στήριξη στο περνούν στα πρωτοαποφάσισαν να στηρί- Αζερμπαϊτζάν για μία σέλιδα, δείχνουν όμως ξουν την Αίγυπτο, κατά διήμερη συνοριακή τις προθέσεις του του τουρκικού επεκτα- επέμβαση κατά της Τούρκου προέδρου τισμού, τουλάχιστον σι- Αρμενίας, η οποία και τις συμμαχίες που ωπηρά. θέλει να κινητοποιήστηρίζεται από τη Το Παρίσι ενεπλάκη σει. Πριν λίγο καιρό η έντονα και φανερά στην Ρωσία, δίνοντας Τουρκία πρόσφερε ηθική στήριξη στο όλη υπόθεση από τότε έτσι στο όλο που τουρκικά πολεμικά επεισόδιο και μία Αζερμπαϊτζάν για μία πλοία προκάλεσαν ένα θρησκευτική χροιά. διήμερη συνοριακή γαλλικό πολεμικό πλοίο επέμβαση κατά της στη Μεσόγειο. Ο στραΑρμενίας, η οποία στητηγός Χαφτάρ, υπέρ του οποίου ρίζεται από τη Ρωσία, δίνοντας έτσι είχε εκδηλωθεί η Αθήνα μετά την στο όλο επεισόδιο και μία θρησκευυπογραφή του τουρκο-λιβυκού συμ- τική χροιά. Η στρατηγική του Τούρφώνου για την ΑΟΖ των δύο χωρών, κου προέδρου δεν παραβλέπει ποέχει χάσει έδαφος στον εμφύλιο, τέ τη μουσουλμανική διάσταση, όταν η Τουρκία παρενέβη υπέρ του καθώς στους στόχους του είναι να αντιπάλου του, του προέδρου Αλ αναδειχθεί η Τουρκία ηγέτιδα δύΣάραζ, ο οποίος, παρότι αμφισβη- ναμη του μουσουλμανικού κόσμου, τείται από τη Βουλή της χώρας του, τουλάχιστον του σουνιτικού ισλάμ. δεν παύει να εκπροσωπεί τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λι- Ξεσηκώνει το Αζερμπαϊτζάν νέο βύης. Η στάση της Γαλλίας και η μέτωπο με Αρμενία στήριξη που παρέχει στις ελληνικές Την ίδια περίπου περίοδο με το θέσεις, αλλά και η ανάμειξη των επεισόδιο Αζερμπαϊτζάν - Αρμενίας υπολοίπων δυνάμεων στην περιοχή, η Τουρκία έστειλε 18 πολεμικά πλοία δεν σημαίνουν πάντως ότι ο κίνδυ- για να συνοδεύσουν το τουρκικό νος σύγκρουσης στο Αιγαίο έχει ερευνητικό σκάφος που έπλεε προς αποφευχθεί. την ελληνική και κυπριακή υφαλοΟι πράξεις του Ερντογάν δείχνουν κρηπίδα, προκειμένου να κάνει σειότι επιθυμεί την κλιμάκωση και τον σμικές έρευνες για πετρέλαιο και 18 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

φυσικό αέριο στην περιοχή. Η ελληνική κυβέρνηση έστειλε τα δικά της πολεμικά πλοία και κινητοποίησε άμεσα τον διεθνή παράγοντα. Η κρίση εκείνη εκτονώθηκε με την παρέμβαση της καγκελαρίου της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ. Τα γεγονότα μοιάζουν να επαναλαμβάνονται λίγες ημέρες μετά, μέσα στον Αύγουστο, με την αποστολή του Ορούτς Ρέις για έρευνες υδρογονανθράκων εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το σκάφος είχε πλεύσει μεν στα διεθνή ύδατα, χωρίς να έχει βυθίσει τα ειδικά καλώδια για τις σεισμικές έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και η Ε.Ε. σε έκτακτη σύσκεψη που συγκάλεσε μετά από αίτημα της Αθήνας, εξέταζε τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας.

φορά του αερίου από τα offshore κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου στην Ευρώπη, μέσω Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας. Αλλά εκτός από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο του Αιγαίου και του Λιβυκού Πελάγους, η Τουρκία ενδιαφέρεται να ελέγξει και τις ροές των μεταναστών από την Αφρική προς την Ευρώπη, μέσω της Λιβύης, με τον ίδιο τρόπο που έχει εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό από τη Συρία και γενικότερα την Ασία. Για περισσότερο από μία δεκαετία η Τουρκία εκβιάζει την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Δεν ήταν καθόλου τυχαίο που ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διάλεξε την ημέρα της επετείου από τη Συνθήκη της Λωζάννης για να ακουστούν ξανά ισλαμικές προσευχές στην Αγία Σοφία. Η κίνησή του αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη από κανέναν.

Τι έκαναν οι Τούρκοι όσο η Ελλάδα έκλεινε το deal με την Αίγυπτο Στον χρόνο που διαμεσολάβησε ανάμεσα στα δύο επεισόδια με τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη, η Ελλάδα κατέληξε σε συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ των δύο χωρών και είχε επαφές σε κορυφαίο επίπεδο με τη Γαλλία και την Αίγυπτο, ενώ η Τουρκία έκλεισε στρατιωτική συμφωνία με τον Νίγηρα, μία από τις μεγαλύτερες χώρες της Αφρικής στα νότια σύνορα της Λιβύης, για την περίπτωση που ξεσπάσει πόλεμος. Παράλληλα υπήρξαν συνομιλίες μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας. Στο μέτωπο της Λιβύης, στο πλευρό της κυβέρνησης Αλ Σάρατζ βρίσκονται η Τουρκία και το Κατάρ, ενώ το αντίπαλο στρατόπεδο Χάρατζ στηρίζουν η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, η Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβι-

κά Εμιράτα και ως ένα βαθμό η Ρωσία και οι ΗΠΑ. Η κατάσταση, έτσι όπως διαμορφώνεται, δείχνει σαφώς ότι είναι πολύ ευρύτερη από μία διεκδίκηση της Τουρκίας στα πιθανά κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου νότια της Κρήτης, τα οποία ακόμα ούτε έχουν εντοπιστεί, ούτε γνωρίζουμε αν θα είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα στο μέλλον, καθώς η Ευρώπη εγκαταλείπει τα ορυκτά καύσιμα, περιλαμβανομένου του φυσικού αερίου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αν όντως η περιοχή περιέχει εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων η Τουρκία δεν έχει ενδιαφέρον ή ότι δεν νιώθει να απειλούνται τα συμφέροντά της ως χώρας διέλευσης φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από τον αγωγό EastMed, ο οποίος έχει σχεδιαστεί για τη μετα-

Ενημερωμένες και οι ΗΠΑ Όπως έγραψε ο Michael Rubin, Αμερικανός ακαδημαϊκός και πρώην στέλεχος του Πενταγώνου, «ο κίνδυνος πολέμου μεταξύ δύο μελών του ΝΑΤΟ, της Ελλάδας και της Τουρκίας, ποτέ δεν ήταν τόσο υψηλός όσο σήμερα, από την εποχή της σύρραξης στην Κύπρο, πριν από περισσότερο από 45 χρόνια. Ο Ερντογάν, για λόγους ιδεολογικούς, οικονομικούς αλλά και για το Εγώ του, επιδιώκει να ανατρέψει τη Συνθήκη της Λωζάννης που όρισε τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας. Ο Ερντογάν αναζητά τρόπους για να ανακτήσει ορισμένα οθωμανικά εδάφη και να αλλάξει τα δημογραφικά δεδομένα σε περιοχές έξω από τα σύνορα της Τουρκίας». Τα τουρκικά πλοία στο Αιγαίο μπορεί να οδηγήσουν στη μεταβολή του στάτους κβο, ενώ η δημιουργία μίας Λιβύης-δορυφόρου της Τουρκίας μπορεί να εκτοπίσει την Αίγυπτο από τη θέση που κατέχει σήμερα, της πρώτης δύναμης στη Μέση Ανατολή, δίνοντας στην Τουρκία τη μεγαλύτερη σωρευτικά γεωπολιτική ισχύ που είχε ποτέ από την πτώ-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 19

γεωπολιτική ση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι το γεγονός ότι δεν έχει γίνει ακόμα κάποια σύγκρουση είτε σε ελληνική θάλασσα είτε στα ανατολικά της Λιβύης, δεν οφείλεται στην τουρκική αυτοσυγκράτηση, αλλά στον καιρό και στα logistics. Επισημαίνουν τους σχετικά χαμηλούς τόνους αντίδρασης των ΗΠΑ και της Βρετανίας στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας, τονίζοντας ότι από εδώ και πέρα οφείλουν να στηρίξουν έστω και σιωπηρά αλλά ενεργά τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Αίγυπτο να αντιμετωπίσουν την τουρκική επεκτατικότητα. Από την άλλη πλευρά, σε επίΗ πορεία της πεδο Ευρώπης, τουρκικής λίρας όλες οι χώρες αποτυπώνει την δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση κατάσταση. Στις ή τα ίδια συμφέαρχές του 2008 η ροντα σε σχέση ισοτιμία της με το με την Τουρκία. δολάριο είχε φθάσει Έ τ σ ι , π α ρ ά τ α στα 88 σεντς και «κοινά ανακοινωθέντα» των Βρυτώρα έχει πέσει ξελλών δεν πρέγύρω στα 14 σεντς πει κανείς να εκτου δολαρίου, μία πλήσσεται με τις πτώση άνω του 80% δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ έ ς μέσα σε 12 χρόνια. αντιδράσεις που μπορεί να επιδείξουν μεμονωμένα οι χώρες. Η Γερμανία, για παράδειγμα, παρά την πρόσφατη παρέμβαση της Άνγκελα Μέρκελ για την εκτόνωση της ελληνο-τουρκικής κρίσης, δεν παύει να αμφιταλαντεύεται απέναντι στην Τουρκία, με την οποία έχει ιδιαίτερους δεσμούς από το παρελθόν και πολλά οικονομικά συμφέροντα. Ο Ερντογάν και η κατάρρευση της τουρκικής λίρας Η ένταση του τουρκικού επεκτατισμού μοιάζει να κλιμακώνεται όσο επιδεινώνεται η οικονομική κρίση στη χώρα. Δεν είναι η πρώτη φορά που μία τουρκική κυβέρνηση εξάγει τα εσωτερικά της προβλήματα για να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη. Σήμερα όμως η κατάσταση είναι διαφορετική. Η Άγκυρα επιθυ-

μεί να υλοποιήσει μία επεκτατική εξωτερική πολιτική που σχεδιάζει εδώ και τουλάχιστον 10-15 χρόνια, εκμεταλλευόμενη ευκαιρίες που παρουσιάζει η τρέχουσα συγκυρία, όπως ο εμφύλιος στη Λιβύη και η προεκλογική περίοδος στις ΗΠΑ, και ποντάροντας στην πολεμική οικονομία για να διασωθεί από τα οικονομικά της προβλήματα, που είχαν ξεκινήσει προ της εμφάνισης του Covid-19. Η πορεία της τουρκικής λίρας αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό την κατάσταση. Στις αρχές του 2008 η ισοτιμία της τουρκικής λίρας με το δολάριο είχε φθάσει στα 88 σεντς και τώρα έχει πέσει γύρω στα 14 σεντς του αμερικανικού δολαρίου, μία πτώση άνω του 80% μέσα σε

20 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

δώδεκα χρόνια. Το οικονομικό θαύμα της Τουρκίας των αρχών της δεκαετίας του 2000 μοιάζει να έχει εξανεμιστεί. Το τοξικό κοκτέιλ της τουρκικής οικονομικής πολιτικής με τα γεωπολιτικά γεγονότα ωθεί υψηλότερα τον πληθωρισμό, ρίχνει τη λίρα και φέρνει την οικονομία στο χείλος της κατάρρευσης. Η Τουρκία, όπως και όλες οι χώρες του κόσμου, επηρεάστηκε από την κρίση του Covid-19. Oι προβλέψεις για την οικονομία της το 2020 μιλούν για ύφεση 4%, ποσοστό όχι ιδιαίτερα μεγάλο σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Αλλά μία τέτοια ύφεση δεν δικαιολογεί την καθίζηση που έχει πάθει η τουρκική λίρα. Αναλυτές και οικονομολόγοι θεω-

ρούν ως υπεύθυνη την πολιτική Ερντογάν για την κατάρρευση του εθνικού νομίσματος. Τον Ιούλιο του 2019 ο Ερντογάν παρενέβη ο ίδιος άμεσα στη νομισματική πολιτική της χώρας όταν έδιωξε τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, έναν χρόνο πριν τη λήξη της θητείας του, επειδή διαφωνούσε προσωπικά με την πολιτική του, όσον αφορά στα επιτόκια. Στη θέση του όρισε τον αναπληρωτή του, τον Murat Uysal, μέσω του οποίου ο Ερντογάν πραγματοποιεί την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων που ήθελε. Η κεντρική τράπεζα υπό τον Uysal μείωσε το επιτόκιο repo μίας εβδομάδας στο 8,25% από 24% που ήταν προηγουμένως

για τη σταθεροποίηση της λίρας. (Το Κύπρο, έχει τριβές με τις ΗΠΑ για repo είναι το επιτόκιο με το οποίο τη Συρία αλλά και για τις σχέσεις δανείζει η κεντρική τράπεζα σε μία της Άγκυρας με τη Μόσχα, τριβές εμπορική τράπεζα). με το Ισραήλ, και ενεργό εμπλοκή Το 8,25% είναι ένα επιτόκιο κατά στον λιβυκό εμφύλιο, που την έφεπολλές ποσοστιαίες μονάδες χαμη- ρε σε σφοδρή αντιπαράθεση με τη λότερο από τον επίσημο πληθωρι- Γαλλία, την Αίγυπτο και άλλες χώσμό. Το αποτέλεσμα ήταν το ανα- ρες. μενόμενο: Πολλοί ξένοι επενδυτές Ας μην ξεχνάμε, τέλος, και τον κρίαποχώρησαν από την Τουρκία και σιμο ρόλο που παίζει η Τουρκία στην η λίρα κατέρρευσε. Για να διασώσει ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση. Μετο νόμισμα παρενέβη η κεντρική τά το μεγάλο κύμα μεταναστών που τράπεζα της Τουρκίας χρησιμοποι- έφθασε στην κεντρική Ευρώπη το ώντας τα συναλλαγματικά αποθέ- 2015, οι Βρυξέλλες και η Άγκυρα ματα που διέθετε. συμφώνησαν το 2016 να κλείσει η Ο αντίκτυπος όμως στη λίρα ήταν Τουρκία τα σύνορά της για πρόσφυπεριορισμένος και η γες και μετανάστες Τουρκία έχασε περίπου προς την Ευρώπη. Σε Η Τουρκία ως το 1/2 των συναλλαγμααντάλλαγμα η Ε.Ε. θα τικών της αποθεμάτων. μέλος του ΝΑΤΟ πλήρωνε στην ΤουρΤην κατάσταση επιδεί- όφειλε να είναι ένας κία 6 δισ. ευρώ. Σήνωσε η απαγόρευση σταθεροποιητικός μερα, ο Ερντογάν στους ξένους επενδυτές παράγων. Αντ’ αυτού προσπαθεί μέσω της να δανείζονται λίρες από Λιβύης να ελέγξει και έχει ανοίξει μέτωπο άλλες τράπεζες, προκειτις μεταναστευτικές μένου να μην τις χρησι- με την Ελλάδα, την ροές από την Αφρική μοποιήσουν για να σπε- Κύπρο, έχει τριβές προς την Ευρώπη. Μεκουλάρουν κατά του με τις ΗΠΑ για τη ταναστευτικές ροές τουρκικού νομίσματος. που με την πάροδο Συρία, τριβές με το Ο φαύλος κύκλος που των χρόνων θα γίνοΙσραήλ, και ενεργό άνοιξε με τις παρεμβάνται όλο και πιο έντοσεις Ερντογάν στη νομι- εμπλοκή στον λιβυκό νες, λόγω της δημοσματική πολιτική έφερε εμφύλιο. γραφικής έκρηξης περαιτέρω πτώση της στην Αφρική και άλσυναλλαγματικής ισοτιμίας της λί- λων παραμέτρων. Όσο πολύπλοκες ρας και άνοδο του πληθωρισμού. και αν είναι οι σχέσεις της Τουρκίας Όσο ο πληθωρισμός ανεβαίνει τόσο με την Ευρώπη, όσο μεγάλα και αν απομακρύνονται οι ξένοι επενδυτές είναι τα μεμονωμένα οικονομικά και όσο πέφτει η λίρα το δημόσιο συμφέροντα των χωρών -γιατί η χρέος της Τουρκίας σε συνάλλαγμα Τουρκία δεν παύει να είναι μία μεαρχίζει να γίνεται μη βιώσιμο. Οι γάλη αγορά- οι Βρυξέλλες και η όποιες προσδοκίες για εισροή συ- Ουάσιγκτον οφείλουν να συνειδηναλλάγματος μέσω του τουρισμού τοποιήσουν ότι ο τουρκικός επεκταεξανεμίστηκαν από τον κορωνοϊό. τισμός δεν αφορά «μία διένεξη Ελλάδος - Τουρκίας για τους υδροΟ Ερντογάν ανοίγει γονάνθρακες και την υφαλοκρηπίόλα τα μέτωπα δα, που οι δύο πλευρές θα πρέπει Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό οικονο- με έναν διάλογο να λύσουν -όπως μικό περιβάλλον, ο Ερντογάν ανοί- συχνά ακούμε από ξένους αξιωμαγει το ένα μετά το άλλο όλα τα γε- τούχους να λένε- αλλά μία πολύ ωπολιτικά μέτωπα. Η Τουρκία ως ευρύτερη και πιο σύνθετη επεκταμέλος του ΝΑΤΟ όφειλε να είναι τική πολιτική, η οποία αποσκοπεί ένας σταθεροποιητικός παράγων σε ριζικές ανατροπές του σημερινού στη Μέση Ανατολή. Αντ’ αυτού έχει στάτους κβο στη Μεσόγειο, την Ευανοίξει μέτωπο με την Ελλάδα, την ρώπη και τη Βόρειο Αφρική. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 21

χρήμα

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Αυτές είναι οι μετοχές που μοιράζουν λεφτά πριν και μετά την πανδημία • Αύξηση της Συναλλακτικής Δραστηριότητας του Κλάδου Τεχνολογίας το 2019 για την Αξία Συναλλαγών σε ποσοστό +316% και για τον Όγκο Συναλλαγών σε ποσοστό +115% σε σχέση με το 2018.

22 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 23

χρήμα Του Στ. Κ. Χαρίτου

Μ

ε σχεδόν 350 εκατ. ευρώ έχει ενισχυθεί η κεφαλαιοποίηση των 10 εταιρειών που απαρτίζουν τον κλάδο Τεχνολογίας, φτάνοντας στο ύψος των 417 εκατ. το εξάμηνο του 2020, που σημαίνει ποσοστό αύξησης +83,5% σε σχέση με το τέλος του 2018, δημιουργώντας σημαντικές υπεραξίες για τους μετόχους τους. Μεγαλύτερη Ποσοστιαία Αύξηση Κεφαλαιοποίησης εμφανίζουν το συγκεκριμένο διάστημα η ΠΡΟΦ (+198% λόγω και της αύξησης της διασποράς της μέσω placements), η ΕΝΤΕΡ (+163% λόγω της προοπτικής για την εισαγωγή της στην Κύρια Αγορά) και η ΕΠΣΙΛ (+131% λόγω της προοπτικής για την εισαγωγή της στην Κύρια Αγορά, η οποία και ολοκληρώθηκε στις 15/7). Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Χ.Α., προκύπτει αύξηση της Συναλλακτικής Δραστηριότητας του Κλάδου το 2019 για την Αξία Συναλλαγών σε ποσοστό +316% και για τον Όγκο Συναλλαγών σε ποσοστό +115% σε σχέση με το 2018. Η αύξηση της συναλλακτικής δραστηριότητας συνεχίζεται στα ίδια και καλύτερα επίπεδα ποσοστών και το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία του 1ου εξαμήνου. Τη μερίδα του λέοντος της συναλλακτικής δραστηριότητας για τη διετία 2018/2019 κατέχουν: η ΚΟΥΕΣ (το 41,5% της αξίας συναλλαγών του κλάδου), η ΠΡΟΦ (το 35,7%), η BYTE (το 9%) και η ΚΟΥΑΛ (το 8%). Ακόμα, παρατηρείται άνοδος του Δείκτη FTSE/Athex Τεχνολογία στις 730,16 μονάδες, ποσοστό +2,95% σε σχέση με την έναρξη του 2019 (709,21 μονάδες) όπου ο δείκτης βρέθηκε σε έντονα ανοδική πορεία, την 24 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 25

χρήμα οποία συνεχίζει να διατηρεί παρόλη την πτώση λόγω του Covid-19. Αύξηση όλων των βασικών επιδόσεων των εταιρειών του κλάδου από τη χρήση του 2017 έως τη χρήση του 2019. Πωλήσεις +88% EBITDA +55% Κέρδη Προ Φόρων +106% Ενεργητικό +25% Λειτουργικές Ροές +77% Διαθέσιμα +60% Αριθμός Προσωπικού +18% Debt/Equity (2019) = 0,34 (34,6%) Σταθερότητα του Ratio παρόλη την ανάγκη για κεφάλαια κίνησης λόγω επενδύσεων του κλάδου.

EBITDA Margin (2019) = 0,108 (10,8%) Βελτίωση του Ratio σε ποσοστό 12% λόγω της βέλτιστης λειτουργίας των εταιρειών. Ποια χαρτιά από τον κλάδο της τεχνολογίας μοιράζουν συγκινήσεις την τελευταία 10ετία Σούπερ αποδόσεις καταγράφει ο κλάδος της τεχνολογίας του Χ.Α. την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χ.Α., η αύξηση της Κεφαλαιοποίησης των 10 εταιρειών που απαρτίζουν τον κλάδο Τεχνολογίας ανήλθε στο ύψος των 417 εκατ. το εξάμηνο του 2020, ποσοστό αύξησης +297% σε σχέση με το 2010. Μάλιστα, μεγαλύτερη Ποσοστιαία Αύξηση Κεφαλαιοποίησης εμφανίζουν στη δεκαετία: η ΕΠΣΙΛ (+885% λόγω της προοπτικής για την εισαγωγή της στην Κύρια Αγορά η οποία και ολοκληρώθηκε στις 15/7), η ΠΡΟΦ (+544% λόγω και της αύξησης της διασποράς της μέσω placements), η ΚΟΥΕΣ (+390%, η οποία βελτίωσε σημαντικά τα οικονομικά της αποτελέσματα στη δεκαετία και αποτελεί τη μεγαλύτερη σε κεφαλαιοποίηση εταιρεία 26 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

από το σύνολο του κλάδου) καθώς και η ΕΝΤΕΡ (+200% λόγω της προοπτικής και εισαγωγής της στην Κύρια Αγορά). Επίσης, καταγράφεται αύξηση της Συναλλακτικής Δραστηριότητας του Κλάδου το 2019 για την Αξία Συναλλαγών σε ποσοστό +135% και για τον Όγκο Συναλλαγών σε ποσοστό +22% σε σχέση με την έναρξη της δεκαετίας το 2010. Η αύξηση της συναλλακτικής δραστηριότητας συνεχίζεται στα ίδια επίπεδα ποσοστών και το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία του 1ου εξαμήνου. Τη μερίδα του λέοντος της συναλλακτικής δραστηριότητας για τη δεκαετία κατέχουν: η ΚΟΥΕΣ (το 42% της αξίας συναλλαγών του κλάδου), η ΠΡΟΦ (το 26%), η ΙΛΥΔΑ (το 11%) και η ΚΟΥΑΛ (το 10%). Η δε άνοδος του Δείκτη FTSE/ Athex Τεχνολογία διαμορφώνεται στις 730,16 μονάδες, ποσοστό +16% σε σχέση με την έναρξη της δεκαετίας. Ταυτόχρονα, οι εταιρείες του κλάδου σημειώνουν: Αύξηση όλων των βασικών επιδόσεων των εταιρειών του κλάδου από τη χρήση του 2010 έως τη χρήση του 2019. Πωλήσεις +58%.

EBITDA +264%. Κέρδη Προ Φόρων +920%. Ενεργητικό +18%. Λειτουργικές Ροές +14%. Διαθέσιμα +143%. Αριθμός Προσωπικού +46%.

Debt/Equity (2019) = 0,34 (34,6%) Διπλασιασμός του Ratio λόγω την ανάγκης για υψηλά κεφάλαια κίνησης και επενδύσεων μέσω δανεισμού.

EBITDA Margin (2019) = 0,108 (10,8%) Βελτίωση του Ratio σε ποσοστό 129% λόγω της απόδοσης των επενδύσεων και της υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων και υπηρεσιών. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 27

χρήμα

Μπαίνει τάξη στο χάος του bitcoin • Αναλαμβάνει ρόλο η Τράπεζα της Ελλάδος • Θεσμοθετείται ο τρίτος πυλώνας ασφάλισης και το δικαίωμα του εργαζόμενου να μην ασφαλίζεται στο κράτος, αλλά σε ιδιωτικό φορέα • Ενοποιούνται Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και ΕΛΤΕ

28 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Του Στ. Κ. Χαρίτου

Μ

παράζ νομοσχεδίων φέρνει το υπουργείο Οικονομικών (σ.σ. αν δεν έχουν έρθει ήδη, όσο γράφονται αυτές οι γραμμές), με την ελληνική Πολιτεία για πρώτη φορά να βάζει τάξη στο χάος του bitcoin, να θεσμοθετεί τον τρίτο πυλώνα ασφάλισης και την επιλογή των εργαζομένων να ασφαλιστούν είτε στο κράτος είτε στον ιδιωτικό τομέα, και να ενισχύει την εξουσία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, τσεκάροντας η ίδια τους ισολογισμούς μετά το σκάνδαλο της Folli Follie, της Creta Farms και εσχάτως της MLS. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ Νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο φέρνει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές του «Β.Ε.», το ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο επιμελείται το υπουργείο Οικονομικών παρέχει τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να συνάπτουν συμβόλαια ιδιωτικής σύνταξης, με ασφαλιστικές εταιρείες, funds, τράπεζες, σε επίπεδο ευρωζώνης, προσφέροντας και ισχυρά φορολογικά κίνητρα. Γίνεται δηλαδή νόμος του κράτους κοινοτική οδηγία για τον τρίτο πυλώνα ασφάλισης, που εισάγει το «Πανευρωπαϊκό Ατομικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν» (αλλιώς PEPP). Πρόκειται για ένα τυποποιημένο προϊόν με κοινά χαρακτηριστικά σε όλες τις χώρες-μέλη της Ε.Ε., τον έλεγχο και την εποπτεία του οποίου έχει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων (ΕΙΟΡΑ). «Στόχος είναι», όπως αναφέρει o υφυπουργός Οικονομικών κ. Γιώργος Ζαβός στο «B.E.», να ενισχυθούν τα συνταξιοδοτικά εισοδήματα των πολιτών, προσφέροντας παράλληλα και φορολογικά κίνητρα». Το νομοσχέδιο που γράφεται αυτές τις μέρες αναμένεται να έρθει σύντομα προς ψήφιση στη Βουλή. Να σημειώσουμε ότι για το «Πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν», γνωστό ως «κανονισμός PEPP», προβλέπονται κοινοί επενδυτικοί κανόνες, όπως κανόνες διαφάνειας. Ενώ οι καΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 29

χρήμα ταναλωτές μπορούν να αλλάζουν στην δωρεάν και μπορεί να ασκηθεί ύστερα 5ετία τόσο πάροχο όσο και επενδυτι- από ελάχιστο χρονικό διάστημα πέντε κές επιλογές. Ενιαίοι κανόνες ισχύουν ετών από τη σύναψη της αρχικής σύμγια την καταχώριση, την παραγωγή, τη βασης PEPP και, σε περίπτωση μεταδιανομή και την εποπτεία αυτών των γενέστερων αλλαγών, ύστερα από ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων πέντε έτη από την πλέον πρόσφατη που θα διανέμονται στην Ευρωπαϊκή αλλαγή της επενδυτικής επιλογής. Ένωση. Με δυο λόγια, η Ε.Ε. έρχεται να δώσει στους αποταμιευτές περισ- BITCOIN σότερες επιλογές και να τους προσφέ- Νομοσχέδιο και για το bitcoin φέρνει ρει πιο ανταγωνιστικά ατομικά συντα- στη Βουλή το υπουργείο Οικονομικών. ξιοδοτικά προϊόντα καθώς αποταμιεύ- Το νομοσχέδιο, που θα αφορά την ουν για τη συνταξιοδότηση, επωφε- καταπολέμηση του «μαύρου χρήμαλούμενοι παράλληλα από τους ισχυ- τος», εμπερικλείει διατάξεις σχετιζόρούς ευρωπαϊκούς κανόνες για την μενες με τη χρήση των κρυπτονομιπροστασία των καταναλωτών. σμάτων στην Ελλάδα, ενσωματώνοντας Τα προϊόντα αυτά μπορούν να προ- κοινοτική οδηγία. σφέρονται από ένα ευρύ φάσμα χρη- Ταυτόχρονα θα καθορίζονται και οι ματοπιστωτικών ιδρυμάτων, και μετα- κανόνες εποπτείας, όπου σύμφωνα ξύ άλλων από ασφαλιστικές επιχειρή- με ασφαλείς πληροφορίες του σεις, διαχειριστές στοιχείων ενεργη- mononews.gr σημαίνοντα ρόλο θα τικού, τράπεζες, ορισμένες επιχειρή- έχουν τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος σεις επενδύσεων και οριόσο και η Επιτροπή Κεσμένα επαγγελματικά Το νομοσχέδιο φαλαιαγοράς. O κ. Ζαβσυνταξιοδοτικά ταμεία. και για το bitcoin βός υποστηρίζει ότι από Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Αρτις διατάξεις του νομοτου υπουργείου χή Ασφαλίσεων και Επαγσχεδίου θα καθορίζεται γελματικών Συντάξεων Οικονομικών που και ο εκδότης του κρυ(ΕΑΑΕΣ) θα καταχωρεί τα θα αφορά την πτονομίσματος, δηλαδή νέα PEPP σε κεντρικό μη- καταπολέμηση τέτοιο ηλεκτρονικό νότρώο, βάσει απόφασης που του «μαύρου μισμα θα μπορεί να εκθα λαμβάνουν οι εθνικές δοθεί είτε από τράπεζα χρήματος», αρμόδιες αρχές. Το προϊείτε από ιδιωτικό χρημαόν, εφόσον καταχωριστεί, εμπερικλείει τοοικονομικό φορέα. Σημπορεί να παρέχεται να διατάξεις μειωτέον ότι πριν από διανέμεται σε όλη την Ε.Ε. σχετιζόμενες έναν χρόνο η Ευρωπαϊκή Έχουν δηλαδή ένα ευρω- με τη χρήση των Κεντρική Τράπεζα είχε παϊκό διαβατήριο που τους κρυπτονομισμάτων. προειδοποιήσει για κίνδίνει πρόσβαση σε ολόδυνο μεγάλης ζημιάς κληρη την αγορά της Ε.Ε. όσους βάζουν τα χρήμαμε μία ενιαία καταχώριση προϊόντος, τά τους σε κρυπτονομίσματα τύπου χορηγούμενη με βάση ενιαία δέσμη bitcoin. Αυτό υποχρέωσε την Ευρωκανόνων. παϊκή Επιτροπή να εκδώσει οδηγία, Σημαντικό είναι ότι αν ένας πολίτης την οποία υιοθετεί και ενσωματώνει αλλάξει χώρα διαμονής, μπορεί να στην ελληνική νομοθεσία η κυβέρνημεταφέρει και το ασφαλιστικό του ση. προϊόν. Διάχυτη είναι η πληροφορία στους Επίσης, οι αποταμιευτές μπορούν να κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι αλλάξουν πάροχο μετά από τουλάχι- εξετάζει την ανάπτυξη του δικού της στον μία πενταετία από τη σύναψη της ψηφιακού νομίσματος που θα μπορούσύμβασης PEPP. Και ακόμα, έχουν το σε να ανταγωνιστεί το libra του δικαίωμα να αλλάζουν, τακτικά, επεν- facebook. δυτική επιλογή προκειμένου να προ- Όπως αναφέρουν χρηματοοικονομισαρμόζουν την επενδυτική στρατηγι- κοί κύκλοι, τα κρυπτονομίσματα αποκή τους. Το δικαίωμα αυτό παρέχεται τελούν μία νέα πραγματικότητα, απόρ30 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ροια της ψηφιοποίησης, και σημειώνουν ότι θα έχουν μεγάλη διείσδυση σε νεαρής ηλικίας άτομα, που θα είναι και οι μελλοντικοί κάτοχοι και χρήστες των ψηφιακών νομισμάτων. «Δεν θέλουμε να εμποδίσουμε τις νέες τεχνολογίες, αποτελούν τη νέα πραγματικότητα, στόχος μας είναι να περιορίσουμε ενδεχόμενους κινδύνους» αναφέρει χαρακτηριστικά ο υφυπουργός Οικονομικών. Βασικός κορμός του νομοσχεδίου είναι η προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος από το «μαύρο χρήμα» και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, εισάγοντας κανόνες πρόληψης αλλά και εντοπισμού του, όπως και παραμέτρους για τη διερεύνηση οικονομικών εγκλημάτων. Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, στην περίπτωση που οι κεντρικές τράπεζες αποφασίσουν την έκδοση κρυπτονομισμάτων, αυτά θα υπόκεινται στον έλεγχό τους και δεν θα προκύπτουν από τη λεγόμενη «εξόρυξή» τους, τη διαδικασία έκδοσης και ταυτόχρονης κρυπτογράφησης που διέπει έως τώρα τη σφαίρα των ψηφιακών νομισμάτων. Η συσπείρωση τόσων κεντρικών τραπεζών και η προσπάθεια συνεργασίας επί του θέματος προδίδουν τον εντονότατο προβληματισμό τους, καθώς τα αδιαφανή και μη ρυθμιζόμενα κρυπτονομίσματα μπορεί να αφαιρέσουν από τις κεντρικές τράπεζες την κυριότερη δύναμή τους, που είναι ο έλεγχος της προσφοράς χρήματος στην οικονομία. Αρχικά οι κεντρικές τράπεζες, όπως και σημαντικός αριθμός οικονομολόγων συμπεριλαμβανομένου του κατόχου Νόμπελ Οικονομίας, Ζόζεφ Στίγκλιτζ, τάχθηκαν κατηγορηματικά κατά των κρυπτονομισμάτων. Προειδοποιούσαν μάλιστα για τους κινδύνους που εγκυμονούν για τους επενδυτές ακριβώς εξαιτίας της αδιαφάνειας και της έλλειψης ρυθμιστικού πλαισίου, ενώ δεν έπαυαν να θυμίζουν πως αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τη χρηματοδότηση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Πλέον αυτό αλλάζει και η Ευρώπη και μαζί της η Ελλάδα ρυθμίζουν μία χαώδη και αρρύθμιστη αγορά…

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ - ΕΛΤΕ

Η

«υπογραφή» της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς θα είναι πλέον απαραίτητο διαβατήριο για τη δημοσίευση των ισολογισμών της κάθε εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, το υπουργείο Οικονομικών συντάσσει δεύτερο νομοσχέδιο για την εταιρική διακυβέρνηση και τη διαφάνεια, ενοποιώντας την Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ) με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, με προφανή στόχο την πρόληψη φαινομένων τύπου FolliFollie και άλλων παράτυπων περιπτώσεων που «κοσμούν» το ταμπλό της Λεωφόρου Αθηνών. Η κυβέρνηση, σε μια περίοδο που το Χρηματιστήριο παραπαίει, εκμεταλλεύεται τη συγκυρία προκειμένου να βελτιώσει στο έπακρο την εποπτεία περιμένοντας προφανώς επενδυτική έκρηξη, αλλά με καθαρούς όρους του παιχνιδιού, στη μετά covid-19 εποχή. Άλλη πηγή του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης αποκάλυψε στο mononews.gr ότι δεν αρκούν μόνο τα διοικητικά πρόστιμα στους ορκωτούς λογιστές-ελεγκτές -που μπορεί να φτάνουν και το 1 εκατομμύριο ευρώ-, αλλά χρειάζεται πρόληψη των όποιων φαινομένων δημιουργώντας ένα ξεκάθαρο πλαίσιο δραστηριοποίησης για τον επόπτη, το Χρηματιστήριο, τις εισηγμένες, τους μετόχους, τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων και τους

εσωτερικούς ελεγκτές. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάζεται η ενοποίηση Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς-ΕΛΤΕ με κύρια αρμοδιότητα να σκανάρουν ακόμα και πριν από τη δημοσίευσή τους τα οικονομικά στοιχεία των εισηγμένων εταιρειών. Και αν στην Ελλάδα οι επενδυτές θρηνούν ακόμα τα χρήματα που εμπιστεύθηκαν στην FF της οικογένειας Κουτσολιούτσου, το πανευρωπαϊκό σκάνδαλο της γερμανικής Wirecard δείχνει τον δρόμο για μεγαλύτερη θωράκιση και υψηλό βαθμό ελέγχου των Χρηματιστηρίων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης των χρηματιστηριακών. Η ίδια πηγή τόνισε στο «Β.Ε.» ότι ο νόμος του 1991 για τη λειτουργία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι πλέον ξεπερασμένος καθώς αναλίσκεται μόνο στην επιβολή μικρών διοικητικών προστίμων, χωρίς να έχει την όποια μέριμνα για θέματα διαφάνειας και εποπτείας. «Η αγορά έχει αλλάξει, εποπτεία, έλεγχος, διαφάνεια είναι απαραίτητες, καθώς οι αλλαγές θυμίζουν μετακίνηση τεκτονικών πλακών σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα» αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια πηγή. Να σημειωθεί, τέλος, ότι ο νόμος που έφερε στις αρχές του καλοκαιριού ο υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας προβλέπει, μεταξύ άλλων, συμμετοχή της ΕΛΤΕ στο Δ.Σ. της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 31

διεθνή

Πάρτι για λίγους η πανδημία • Οι 20 μεγάλοι κερδισμένοι του lockdown και της επόμενης μέρας • Ποιοι έβγαλαν λεφτά και ποιοι έχασαν τα περισσότερα μέσα στην πανδημία

32 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Της Έλενας Κρίτσαλου

Α

πό τον τρόπο και τη συχνότητα με την οποία μετακινούμαστε και ταξιδεύουμε, μέχρι τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε και το πώς διασκεδάζουμε ή ψυχαγωγούμαστε, η πανδημία άλλαξε τις συνήθειες και τη ζωή όλων μας, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Λειτουργώντας ως καταλύτης για αλλαγές που είχαν ήδη κάνει την εμφάνισή τους, όπως η τηλεργασία, και εδραιώνοντας συνήθειες που, όπως υποστηρίζουν όλο και περισσότεροι, ήρθαν για να μείνουν, όπως το…

Netflix. Τα lockdown, η ανάγκη τήρησης αποστάσεων και ο παράγων φόβος μπορεί να προκάλεσαν πανικό αρχικά, αλλά απορρόφησαν πολλούς από εμάς σε ρουτίνες εντελώς διαφορετικές από αυτές που είχαμε μέχρι πρότινος. Και μπορεί η προοπτική ενός εμβολίου να είναι πλέον ορατή, αλλά πολλοί προβλέπουν ότι ο κόσμος άλλαξε δια παντός, είτε εξαλειφθεί ο κορωνοϊός είτε όχι. Πουθενά δεν αποτυπώνεται αυτό καλύτερα απ’ ό,τι στα αποτελέσματα και τις κεφαλαιοποιήσεις των τεχνολογικών κολοσσών του πλανήτη. Των ίδιων εταιρειών που οδήγησαν την κεφαλαιοποίηση του δείκτη Nasdaq 100 τουλάχιστον 2,9 τρισ. δολάρια υψηλότερα φέτος. Γιατί ο μεγάλος νικητής της πανδημίας είναι, πέραν πάσης αμφιβολίας, η τεχνολογία, η ψηφιοποίηση, ο μέχρι πρότινος παρουσιαζόμενος ως πρόκληση «ψηφιακός μετασχηματισμός», τραπεζών, επιχειρήσεων, λειτουργιών και, τελικά, της ίδιας της ζωής μας. Τα σημάδια μιας πιο μόνιμης αλλαγής είναι παντού. Οι χρεοκοπίες αυξάνονται, αλλάζοντας το καταναλωτικό τοπίο. Έρευνα της CreditCards.com διαπίστωσε ότι πάνω από το 40% των ανθρώπων που προ πανδημίας ξόδευαν χρήματα σε εισιτήρια κινηματογράφου ή εκδηλώσεων πριν από την πανδημία, τώρα προγραμματίζουν να ξοδεύουν λιγότερα. Οι μισοί Αμερικανοί δεν είναι διατεθειμένοι να ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 33

διεθνή πάνε σε μπαρ κάποια στιγμή σύντομα και πάνω από το 30% δεν φαίνεται να εξιτάρεται ούτε από ματς ούτε από σινεμά, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των Bloomberg και Morning Consult. Και η εικόνα αυτή δεν αφορά μόνο τους Αμερικανούς, αλλά και την υπόλοιπη υφήλιο (αλήθεια, εσείς πότε ήταν η τελευταία φορά που πήγατε κινηματογράφο;). Από την άλλη πλευρά, η Amazon είχε κέρδη ρεκόρ στο δεύτερο τρίμηνο. Τα προϊόντα της Apple συνεχίζουν να πουλάνε -iPhone, iPad και υπολογιστές Mac- σε άτομα που προσπαθούν να παραμείνουν συνδεδεμένα, με αποτέλεσμα η εταιρεία να σημειώνει ρεκόρ εσόδων στο τρίμηνο που έκλεισε τον Ιούνιο. Η Netflix πρόσθεσε 10,1 εκατομμύρια νέους συνδρομητές το τελευταίο τρίμηνο. Και τα e-shop Wayfair, με είδη σπιτιού, διακόσμησης κ.λπ., είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνονται κατά 84% στο δεύτερο τρίμηνο και τη μετοχή τους να σημειώνει άνοδο 1000% από τα μέσα Μαρτίου. Τα τεχνολογικά μεγαθήρια αντιπροσωπεύουν τώρα το 28% του δείκτη S&P 500 και συνεισφέρουν σε αυτόν περισσότερο απ’ ό,τι οι δύο επόμενοι κλάδοι (υγειονομική περίθαλψη και ελαστικές καταναλωτικές δαπάνες) μαζί. Οι πέντε μεγαλύτερες μετοχές έχουν κερδίσει όσο έχουν χάσει όλες οι άλλες φέτος, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Η Apple πλησίαζε σε κεφαλαιοποίηση τα 2 τρισ. δολάρια. Τα δε λειτουργικά κέρδη της ιαπωνικής Nintendo είχαν άνοδο 428% στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, συντρίβοντας τα προγνωστικά της αγοράς, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν κλεισμένοι στα σπίτια τους να παίζουν Animal Crossing στο Switch. Ο αντίποδας; Τα θλιβερά, αν και αναμενόμενα, αποτελέσματα του μεγαλύτερου εξαγωγέα πετρελαίου του πλανήτη, της Saudi Aramco, που είδε τα κέρδη της να κάνουν «βουτιά» 73% στο δεύτερο τρίμηνο. Η Saudi Aramco, την οποία εκθρόνισε πρόσφατα η Apple ως η εισηγμένη με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι η κερ-

δοφορία της κατά το τρίμηνο που έκλεισε τον Ιούνιο μειώθηκε στα 24,6 δισεκατομμύρια ριάλ (6,6 δισεκατομμύρια δολάρια) από 92,6 δισ. που ήταν έναν χρόνο νωρίτερα, αποδίδοντας το γεγονός στις χαμηλότερες τιμές του αργού πετρελαίου και στη μείωση των περιθωρίων διύλισης και των χημικών. Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο δέχθηκε σοβαρότατο πλήγμα από τα lockdown που επιβλήθηκαν σε όλο τον κόσμο με στόχο τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού. Με τα αεροπλάνα καθηλωμένα, τον κόσμο να εργάζεται από το σπίτι, αλλά και με δεδομένη την απροθυμία πολλών να… ξαναβγούν στον κόσμο όσο ο ιός κυκλοφορεί εκεί έξω -όπως έλεγε και η δική μας

34 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

κορωνο-διαφήμιση- η ζήτηση έπεσε στο ναδίρ. Και όλα δείχνουν πως θα αργήσει να ανακάμψει. Οι Σαουδάραβες δεν ήταν οι μόνοι που υπέστησαν σοβαρό πλήγμα από την πανδημία. Η αγγλο-ολλανδική Royal Dutch Shell είδε τα κέρδη της να καταρρέουν κατά 82% στο δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς, ανακοινώνοντας προσαρμοσμένα κέρδη 638 εκατ. δολαρίων, από 3,5 δισ. που ήταν την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους και 2,9 δισ. για το πρώτο τρίμηνο του 2020. Την ίδια ώρα, οι χρεοκοπίες στο λιανεμπόριο δίνουν και παίρνουν, καθώς τα καταστήματα μπορεί να άνοιξαν αλλά ο κόσμος διστάζει να δοκιμάσει ρούχα, παπούτσια, καλλυντικά. Την εποχή, άλλωστε, του lockdown οι

ακόμη και λιγότερο δαπανηρός. Το τι θα μείνει από αυτόν μετά τον κορωνοϊό μένει να αποδειχθεί. Μπορεί η πανδημία να είχε ολέθριες συνέπειες για τη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων του πλανήτη, αλλά υπήρξαν κι αυτές που είδαν τη χρηματιστηριακή αξία τους να εκτινάσσεται στα ύψη, ευνοημένη από τις νέες τάσεις που αναδύθηκαν ή εδραιώθηκαν στην αγορά. Σε ειδικό αφιέρωμά της, η εφημερίδα «Financial Times» συγκέντρωσε τα αστέρια που έλαμψαν μέσα στην πανδημία (στοιχεία μέχρι 17 Ιουνίου). Ακολουθούν τα πρώτα 20 από αυτά:

χάρες του ηλεκτρονικού εμπορίου έγιναν κάτι παραπάνω από αισθητές σε πολύ περισσότερο κόσμο, που εξοικειώθηκε, έστω εξ ανάγκης, με τις αγορές μέσω Internet, παρά τα όποια προβλήματα υπήρξαν στο ξεκίνημα στους χρόνους παράδοσης. Ο νέος θαυμαστός καινούργιος κόσμος που ξεπροβάλλει λοιπόν είναι κι αυτός ανέπαφος, όπως οι περισσότερες πλέον συναλλαγές μας. Έχει Internet -πολύ Internet-, ηλεκτρονικά καταστήματα, προηγμένες συσκευές που να διευκολύνουν την εργασία, την επικοινωνία, τα εξ αποστάσεως μαθήματα, πολύ Netflix, Nintendo, μειωμένες μετακινήσεις, λιγότερες εξόδους, σχεδόν καθόλου ταξίδια. Είναι επίσης σε πολλά θέματα ταχύτερος, βολικότερος, ίσως

1. Amazon Ηλεκτρονικό εμπόριο Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 401,1 δισ. δολάρια Καθώς ο κόσμος πήρε εντολή να μείνει σπίτι, η Amazon κλήθηκε να καλύψει τις έκτακτες ανάγκες όλων εκείνων που θέλησαν να στοκάρουν βασικά είδη και δεν θέλησαν να εκτεθούν στον κίνδυνο του σούπερ μάρκετ, με αποτέλεσμα μάλιστα να αναγκαστεί να κλείσει προσωρινά τις αποθήκες της στα μη απαραίτητα προϊόντα. Ακολούθησε ρεκόρ κερδοφορίας αλλά και ρεκόρ αύξησης κόστους, καθώς η εταιρεία αναγκάστηκε να προμηθευθεί από θερμικές κάμερες μέχρι εργαστήρια για να εξετάζει τον κόσμο της για κορωνοϊό. Παρ’ όλα αυτά, η μαζική στροφή στις αγορές μέσω Internet, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη σημασία του βραχίονα cloud computing της εταιρείας στην εποχή της τηλεργασίας, οδήγησε τη μετοχή της Amazon σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

2. Microsoft Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 269,9 δισ. δολάρια Η Microsoft βγήκε πολλαπλά κερδισμένη από τον περιορισμό του κόσμου στο σπίτι και την τηλεργασία. Είναι ενδεικτικό ότι τον Απρίλιο υπήρξε μέρα που χρησιμοποίησαν την εφαρμογή επικοινωνίας Teams της εταιρείας 75 εκατομμύρια χρήστες, από

20 εκατ. χρήστες συνολικά στα τέλη του 2019. Την ίδια περίοδο, και συγκεκριμένα τον Απρίλιο, η υπηρεσία Xbox Live gaming κατέγραψε 90 εκατομμύρια παίκτες – αριθμό ρεκόρ.

3. Apple Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 219,1 δισ. δολάρια Η κατασκευάστρια των iPhone «έγραψε» 58,3 δισ. δολάρια έσοδα στο τρίμηνο που έκλεισε τον Μάρτιο, παρά το γεγονός ότι έκλεισε όλα τα καταστήματά της. Κατάφερε επίσης να κυκλοφορήσει νέο iPhone, iMac και MacBook Air, προσελκύοντας τόσο νέους πελάτες όσο και κόσμο που, δουλεύοντας από το σπίτι, θέλησε να αναβαθμίσει τις ηλεκτρονικές συσκευές του. Και οι επενδυτές έκαναν την Apple την πρώτη εταιρεία που έπιασε σε κεφαλαιοποίηση το 1,5 τρισ. δολάρια.

4. Tesla Αυτοκινητοβιομηχανία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 108,4 δισ. δολάρια Ο ηγέτης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων αυξάνει συνεχώς τη διαφορά του από τους πιο παραδοσιακούς ανταγωνιστές του που καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες να κάνουν στροφή στην τεχνολογία και στην… καριέρα τους. Στο μεταξύ, ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla, Ίλον Μασκ, υπόσχεται να αλλάξει ριζικά ολόκληρο το μοντέλο ιδιοκτησίας αυτοκινήτου με στόλους ρομποταξί χωρίς οδηγό, που θα χρεώνουν με το χιλιόμετρο. Ο ίδιος θεωρεί, όπως έγραψε στο Twitter την 1η Μαΐου, ότι «η μετοχή της Tesla είναι υπερβολικά ψηλά». Έκτοτε ανέβηκε κι άλλο, για να ανακοινώσει πριν από κάποιες μέρες

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 35

διεθνή ότι προχωρά σε split 5:1. Αυτό, για να κάνει τη μετοχή λίγο πιο προσιτή στο ευρύ κοινό.

5. Tencent Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 93 δισ. δολάρια Τα έσοδα από τα διαδικτυακά παιχνίδια αυξήθηκαν κατά 31% το πρώτο τρίμηνο. Οι Κινέζοι που απομονώθηκαν στο σπίτι στράφηκαν στους εικονικούς κόσμους της Tencent. Στα επιτυχημένα παιχνίδια της, όπως το Honor of Kings, οι χρήστες το έριξαν έξω αγοράζοντας νέα όπλα και ρούχα. Ο αριθμός των συνδρομητών βίντεο της Tencent αυξήθηκε στα 112 εκατομμύρια, οι συνδρομητές της υπηρεσίας music streaming στα 43 εκατομμύρια και οι μηνιαίοι χρήστες της εφαρμογής social media WeChat - απαραίτητης για την αγορά νουντλς και το τσεκάρισμα της υγείας των χρηστών την περίοδο του κορωνοϊούέφτασαν τα 1,2 δισεκατομμύρια. Την ίδια ώρα, η Tencent το έριξε και αυτή στα... ψώνια, εκμεταλλευόμενη τη μείωση των αποτιμήσεων: προσφάτως απέκτησε τη νορβηγική εταιρεία ανάπτυξης παιχνιδιών Funcom, μερίδιο στη γερμανική εταιρεία προγραμματισμού Yager, ενώ έριξε κεφάλαια σε μια σειρά από start-ups στον κλάδο του fintech.

6. Facebook Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 85,7 δισ. δολάρια 39% ήταν η αύξηση των διαφημιστικών impressions στο Facebook το πρώτο τρίμηνο του έτους. Τα όποια πλήγματα δέχθηκαν οι διαφημιστικές δραστηριότητες του Facebook κατά τη διάρκεια της πανδημίας αντισταθ-

μίστηκαν από την αύξηση του χρόνου παραμονής των διψασμένων για ψυχαγωγία 2,6 δισεκατομμυρίων χρηστών του. Μπορεί οι μικροί διαφημιζόμενοι να έκοψαν μπάτζετ, αλλά οι αλληλεπιδράσεις του κόσμου στο Facebook αυξήθηκαν κατακόρυφα, αυξάνοντας τις διαφημιστικές προβολές. Η εταιρεία λάνσαρε επίσης νέες υπηρεσίες video chat και livestream, καθώς και τα Facebook Shops, σε μια προσπάθεια να ανταγωνιστεί την Amazon.

7. Nvidia Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 83,3 δισ. δολάρια Οι ώρες που πέρασε ο κόσμος παίζοντας παιχνίδια στις πλατφόρμες της Nvidia αυξήθηκαν κατά 50% κατά τη διάρκεια των lockdown. Τα τσιπάκια γραφικών της Nvidia έχουν γίνει βασικό χαρακτηριστικό των παιχνιδομηχανών και των συστημάτων μηχανικής μάθησης, μονώνοντας την εταιρεία απέναντι στην ύφεση. Μπορεί κάποια προϊόντα της εταιρείας να είδαν τις πωλήσεις τους να μειώνονται κάθετα λόγω του λουκέτου που μπήκε σε κάποιους κλάδους, αλλά η εταιρεία βγήκε κερδισμένη από την αύξηση των ηλεκτρονικών αγορών, πουλώντας καινούργιες κάρτες γραφικών, όπως και από τη στροφή στα online παιχνίδια, αλλά και την αύξηση της ψηφιοποίησης γενικότερα.

8. Alphabet Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 68,1 δισ. δολάρια Ακόμα και όταν η διαφήμιση κατέρρευσε στα τέλη Μαρτίου, τα έσοδα του Youtube συνέχισαν να αυξάνονται με ρυθμό σχεδόν 10%. Μπορεί η online διαφήμιση να σημείωσε απότομη πτώση με το ξέσπασμα της κρίσης, τα πρώτα σημάδια όμως δείχνουν ότι η Alphabet επέδειξε εκπληκτική ανθεκτικότητα. Μπορεί κλάδοι όπως τα ταξίδια και οι τοπικές υπηρεσίες να στέρευσαν, αλλά σε άλλους τομείς η Google -η οποία φέρνει και σχεδόν όλα τα έσοδα της Alphabet- ανέφερε

36 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ότι η ζήτηση κρατιέται καλύτερα από το αναμενόμενο. Η διαφήμιση στη μηχανή αναζήτησης έδειξε να σταθεροποιείται στις αρχές της κρίσης, αφού άγγιξε πάτο στα τέλη Μαρτίου. Η πλατφόρμα cloud computing της Google, η εφαρμογή βίντεο Meet και το κατάστημα εφαρμογών Play, επωφελήθηκαν όλα από τη μεταφορά της εργασίας και της ψυχαγωγίας στο διαδίκτυο.

9. PayPal Πληρωμές Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 65,4 δισ. δολάρια 7,4 εκατομμύρια. Τόσοι ήταν οι καθαροί νέοι χρήστες της υπηρεσίας τον Απρίλιο. Ο πρωτοπόρος των διαδικτυακών πληρωμών διαπίστωσε ότι

σιμο της πολυαναμενόμενης συγχώνευσης με την ανταγωνιστική Sprint. Με το κλείσιμο του deal, η T-Mobile έγινε ο τρίτος μεγαλύτερος παίκτης στην αμερικανική αγορά τηλεπικοινωνιών, μετά την AT&T και τη Verizon, ενώ η ίδια η εξαγορά εκτιμάται ότι θα δώσει στις μεγάλες τηλεφωνικές εταιρείες μεγαλύτερη τιμολογιακή δύναμη.

11. Pinduoduo Ηλεκτρονικό εμπόριο Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 55,2 δισ. δολάρια Πάνω από 628 εκατ. πελάτες στην πλατφόρμα της μετρά πλέον η κινεζική Pinduoduo. Ο όμιλος ηλεκτρονικού εμπορίου ήταν από τους κερδισμένους της υγειονομικής κρίσης, αφού εκατομμύρια Κινέζοι άρχισαν να ψωνίζουν από το… κινητό τους! Καθώς αυξήθηκε η ζήτηση για τα πάμφθηνα προϊόντα της, η συνολική αξία των συναλλαγών στην πλατφόρμα της εκτινάχθηκε στα ύψη και τα έσοδα σημείωσαν αύξηση 44% το πρώτο τρίμηνο. Με τον ρυθμό που κερδίζει πελάτες, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της, η Alibaba, νιώθει πλέον καυτή την ανάσα της πίσω του…

μπορούσε να κερδίσει ακόμη περισσότερο μέσα στην πανδημία, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να γίνει ακόμη πιο χρήσιμος σε αυτήν τη φάση, και ανέπτυξε νέες δυνατότητες για να δώσει στους εμπόρους τη δυνατότητα να δέχονται ανέπαφες πληρωμές στα φυσικά καταστήματα. Το PayPal διευκόλυνε τη μεταφορά περισσότερων από 1 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ομοσπονδιακά δάνεια στο πλαίσιο του αμερικανικού προγράμματος προστασίας των θέσεων εργασίας των μικρών επιχειρήσεων. Η εφαρμογή μεταφοράς χρημάτων Venmo ήταν δημοφιλής, προ κορωνοϊού, στους φίλους που μοιράζονταν τον λογαριασμό του φαγητού. Τώρα, λέει η εταιρεία, παρατηρεί να γίνονται μεγαλύτερες μεταφορές χρημάτων

και μάλιστα μεταξύ διαφορετικών γενεών -όπως αναλήψεις από την τράπεζα του μπαμπά και της μαμάςκαθώς και αυξημένη χρήση για την πληρωμή αγαθών και υπηρεσιών που διαφορετικά θα είχαν πληρωθεί με μετρητά.

10. T-Mobile Τηλεπικοινωνίες Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 59,7 δισ. δολάρια Η T-Mobile προσέθεσε 452.000 συνδρομητές τηλεφωνίας το πρώτο τρίμηνο. Ο αμερικανικός τηλεπικοινωνιακός πάροχος επωφελήθηκε από το lockdown, που έκανε τον κόσμο να εξαρτάται περισσότερο από το τηλέφωνό του για να έχει επαφή με τους άλλους, αλλά και από το κλεί-

12. Netflix MEDIA Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 55,1 δισ. δολάρια Και ποιος δεν είδε Netflix μέσα στην καραντίνα! Στο τέλος του πρώτου τριμήνου οι χρήστες είχαν φτάσει τα 183 εκατομμύρια, αυξημένοι κατά 23% σε σύγκριση με έναν χρόνο νωρίτερα, και συνεχίζουν να αυξάνονται.

Tiger King, La Casa de Papel και Love is Blind κράτησαν τον κόσμο προσηλωμένο στην (μικρή) οθόνη του, με

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 37

διεθνή την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική να δηλώνουν «παρούσες» περισσότερο από ποτέ, προσθέτοντας σχεδόν 7 εκατομμύρια συνδρομητές στο πελατολόγιο της εταιρείας το πρώτο τρίμηνο.

13. Meituan Dianping Ηλεκτρονικό εμπόριο Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 53,6 δισ. δολάρια Οι παραγγελίες φαγητού είχαν ανακάμψει στο 90% των προ κορωνοϊού επιπέδων τους έως τα μέσα Μαΐου. Η κινεζική «εφαρμογή για τα πάντα» χτυπήθηκε σκληρά από το lockdown, το οποίο έκλεισε πολλά από τα εστιατόρια με τα οποία συνεργαζόταν στις παραδόσεις γευμάτων -που ήταν και το μεγαλύτερο κομμάτι της δραστηριότητάς της-, καθώς έκλεισε με ζημίες το πρώτο τρίμηνο. Μέχρι τον Μάιο όμως, τα στελέχη της εταιρείας είχαν ανακτήσει την αισιοδοξία τους, καθώς οι παραδόσεις φαγητού και οι ταξιδιωτικές κρατήσεις ανέκαμπταν. Σύμφωνα με τους αναλυτές, τα ακριβά εστιατόρια, τα οποία έτρεμαν τον «κανιβαλισμό» και την «κακή εμπειρία χρήστη», δεν είχαν άλλη επιλογή από το να στραφούν στο delivery μέσω Internet. Η μέση τιμή εισιτηρίου της αυξήθηκε 14% το πρώτο τρίμηνο και πολλοί από τους εργαζόμενούς της στο delivery άρχισαν να παραδίδουν σε συγκεκριμένα σημεία στις πολυκατοικίες, εξοικονομώντας χρόνο και βελτιώνοντας την απόδοσή τους.

14. Shopify Ηλεκτρονικό εμπόριο Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 51,4 δισ. δολάρια 62% περισσότερα, σε σχέση με τις προηγούμενες έξι εβδομάδες, ήταν τα νέα καταστήματα Shopify που δημιουργήθηκαν από τις 13 Μαρτίου έως τις 24 Απριλίου, καθώς οι εταιρείες λιανικής στράφηκαν στο online. Πέρυσι, η Shopify ξεπέρασε το eBay, παίρνοντας τη δεύτερη θέση μετά την Amazon, με βάση το μερίδιο αγοράς της στις ΗΠΑ, και διεκπεραιώνοντας πωλήσεις προϊόντων αξίας 61

δισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως. Η πανδημία επιτάχυνε την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, με τη Shopify να είναι μεταξύ των μεγάλων κερδισμένων - διπλασιάζοντας την κεφαλαιοποίησή της από τις αρχές του 2020. Στις εκατοντάδες χιλιάδες εταιρείες που χρησιμοποιούν το λογισμικό και τις υπηρεσίες της για να πουλούν κατευθείαν σε πελάτες -χωρίς μεσάζοντες όπως η Amazon- περιλαμβάνονται από startup εταιρείες, όπως η εταιρεία υποδημάτων Allbirds, μέχρι όμιλοι με παρουσία σε όλο τον κόσμο, όπως η Heinz.

15. Zoom Video Τεχνολογία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 47,9 δισ. δολάρια Οι βιντεοκλήσεις μέσω Zoom έφτασαν να έχουν 300 εκατομμύρια συμμετέχοντες την ημέρα τον Απρίλιο. Η εταιρεία τηλεδιασκέψεων αναδείχθηκε σε σύμβολο της επανάστασης της τηλεργασίας που σημειώθηκε -κατ’ ανάγκη- το 2020, αλλά και σε μια από τις εμβληματικότερες εικόνες της εποχής του κορωνοϊού. Το άνοιγμα της εφαρμογής της, η οποία απευθυνόταν αρχικά κυρίως σε επαγγελματίες, δωρεάν σε μια ευρεία ομάδα καταναλωτών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων έφερε προκλήσεις, αλλά τη βοήθησε επίσης να μπει σχεδόν σε κάθε νοικοκυριό ανά την υφήλιο. Η ευρύτερη χρήση του Zoom έφερε στην επιφάνεια προβλήματα ασφάλειας, αλλά παρόλο που υπήρξαν εταιρείες (και μάλιστα μεγάλες) που ζήτησαν από το προσωπικό τους να μη χρησιμοποιεί Zoom, η εταιρεία δεν υπέστη σημαντικό πλήγμα. Μέχρι το τέλος του Απριλίου, ο αριθμός των μεσαίων και μεγαλύτερων εταιρειών

38 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

που χρησιμοποιούσαν το Zoom είχε υπετριπλασιαστεί σε σχέση με έναν χρόνο πριν, ενώ τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 169%.

16. JD.com Ηλεκτρονικό εμπόριο Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 44,3 δισ. δολάρια Τα έσοδά της αυξήθηκαν κατά 21% το πρώτο τρίμηνο. Όταν επιβλήθηκε το lockdown στην Κίνα, στα τέλη Ιανουαρίου, η JD.com ήταν ο μοναδικός «παίκτης» στην τοπική αγορά που μπορούσε να είναι κανείς σίγουρος ότι θα του παραδώσει κανονικά την παραγγελία του. Τα κόκκινα, τρίκυκλα καροτσάκια παράδοσης της εταιρείας κυκλοφορούσαν κανονικά στους δρόμους, ενώ εκείνοι που μετέφεραν εμπορεύματα για λογαριασμό των ανταγωνιστικών Alibaba και Pinduoduo έψαχναν να βρουν κούριερ. Η μετοχή της JD.com σημείωσε άνοδο σχεδόν 6% την πρώτη μέρα διαπραγμάτευσή της στο Χονγκ Κονγκ, στις 18 Ιουνίου, την ίδια μέρα

αξιόπιστο εισόδημα, από τις συνδρομές, η Adobe δεν αντιμετώπισε σχεδόν κανένα πρόβλημα από την πανδημία. Επιπλέον, ήταν μια εταιρεία ούτως ή άλλως έτοιμη να διεκδικήσει το δικό της κομμάτι στον νέο κόσμο της τηλεργασίας. Στο τέλος του Απριλίου η εταιρεία είχε ήδη ανακοινώσει ότι είδε σημαντική αύξηση της δραστηριότητας στις υπηρεσίες cloud για δημιουργία περιεχομένου, καθώς και για εργαλεία ροής εργασίας βασισμένα σε ψηφιακά έγγραφα.

που η εταιρεία συγκέντρωσε σχεδόν 4 δισ. δολάρια από τη δεύτερη μεγαλύτερη διάθεση μετοχών που έχει γίνει παγκοσμίως φέτος.

17. Adobe Λογισμικό Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 40,1 δισ. δολάρια Ο αριθμός των εγγράφων PDF που κοινοποιήθηκαν χρησιμοποιώντας το λογισμικό της Adobe αυξήθηκε κατά 50% σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Αφού έγινε η πρώτη μεγάλη εταιρεία λογισμικού που μετέφερε τις δραστηριότητές στο cloud, ανταλλάσσοντας τις εφάπαξ πωλήσεις προϊόντων με ένα πιο

18. Audi Αυτοκινητοβιομηχανία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 37,8 δισ. δολάρια 4,6 δισ. ευρώ ήταν το 2019 τα λειτουργικά κέρδη της Audi, της μεγαλύτερης από τις 12 μάρκες της VW. Η πανδημία Covid-19 χτύπησε σκληρά την Audi, μηδενίζοντας σχεδόν τους τρεις πρώτους μήνες του 2020 τα υγιή συνήθως περιθώρια κέρδους της. Αλλά για τους επενδυτές που είχαν στα χέρια τους το 0,36% του μετοχικού κεφαλαίου της εισηγμένης στο χρηματιστήριο Audi, οι τελευταίοι μήνες ήταν κατά κάποιον τρόπο ευλογία. Ενώ βρισκόταν στα 800 ευρώ στις αρχές του έτους, η μετοχή σημειώνει θεαματική άνοδο από τον Φεβρουάριο, από τη στιγμή συγκεκριμένα που η μητρική VW ανακοίνωσε ότι θα εξαγοράσει τους υπόλοιπους μετόχους. Στα μέσα Ιουνίου, η VW επιβεβαίωσε ότι θα καταβάλει 1.551,53 ευρώ ανά μετοχή, υπό τον όρο ότι θα πάρει το «πράσινο φως» από την επόμενη Ετήσια Γενική Συνέλευση της εταιρείας.

19. AbbVie Φαρμακοβιομηχανία Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 37,7 δισ. δολάρια Τον Μάιο πήρε το «πράσινο φως» από τις Αρχές για να κλείσει το deal με την Allergan, την οποία εξαγόρασε προς 63 δισ. δολάρια. Και ένας από τους βασικότερους λόγους που η AbbVie ήθελε να αγοράσει την Allergan ήταν τα Botox - ένα χρυσωρυχείο που εξασφαλίζει σταθερές ταμειακές ροές

στις καλές εποχές. Όλα αυτά σε έναν κόσμο όπου επιτρέπονται οι επαφές, θα έλεγε κανείς, και όχι σε περιόδους κοινωνικής αποστασιοποίησης… Όμως, οι αναλυτές προβλέπουν ότι μόλις ανοίξουν και πάλι οι πλαστικοί χειρουργοί, οι πωλήσεις Botox θα επιστρέψουν τάχιστα στα κανονικά τους επίπεδα. Πέραν αυτών, η εταιρεία μπορεί να χάνει την πατέντα για το αντιφλεγμονώδες Humira, το φάρμακο με τις καλύτερες πωλήσεις στον κόσμο, στις ΗΠΑ, αλλά οι προοπτικές για τέσσερα άλλα φάρμακα, ογκολογικά, για την ψωρίαση κ.λπ., αποτελούν πόλο έλξης για τους επενδυτές που βλέπουν στην AbbVie μια μετοχή με «σταθερή ανάπτυξη» και καλή μερισματική απόδοση.

20. Kweichow Moutai Ποτά Είδε την κεφαλαιοποίησή της να αυξάνεται κατά 35,5 δισ. δολάρια Είναι η εταιρεία που έχει καταφέρει να διατηρεί το περιθώριο κέρδους της σταθερά πάνω από το 90%. Η Kweichow Moutai, η εταιρεία που παράγει το γνωστότερο οινοπνευματώδες ποτό στην Κίνα, βγήκε κερδισμένη όχι από το lockdown, αλλά από την προοπτική άρσης των περιοριστικών μέτρων. Αν και το συγκεκριμένο ποτό θεωρείται ότι κλείνει… συμφωνίες, αυτό που έδωσε πρόσθετη ώθηση στην εταιρεία ήταν το γεγονός ότι δεν κυκλοφορεί ευρέως στην αγορά. Το αντίθετο μάλιστα. Μάλλον υπάρχει έλλειψη… Στο διάστημα από το 2014 μέχρι το 2019, η εταιρεία αύξανε κάθε χρόνο την παραγωγή της μόλις κατά 30%, ενώ το ίδιο διάστημα οι πλούσιοι Κινέζοι και βασικοί καταναλωτές της Moutai είχαν υπερδιπλασιαστεί.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 39

auto news DS3 Crossback E-Tense

Και αμιγώς ηλεκτρικό Το πρώτο ηλεκτροκίνητο μοντέλο της μεσαίας κατηγορίας για την DS Automobile, το DS3 Crossback E-Tense, βρίσκεται ήδη στη χώρα μας. Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

Ε

ντυπωσιακό σαν σχήμα το DS3 Crossback, που εκτός από εκδόσεις με κινητήρες βενζίνης ή diesel, διατίθεται στην έκδοση E-Tense ως ηλεκτροκίνητο. Ο ηλεκτροκινητήρας 100 KW προσφέρει αυτονομία 320 χλμ. (κύκλος WLTP) ή 430 χλμ. (κύκλος NEDC), ενώ σε 30 λεπτά μέσω σημείου φόρτισης ισχύος 100kW έχετε στη διάθεσή σας το 80% των μπαταριών. Δύο είναι οι διαθέσιμες εκ-

δόσεις στη χώρα μας. H μία είναι η So Chic, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ψηφιακό πίνακα οργάνων, οθόνη αφής 10,3 ιντσών, σύστημα πλοήγησης, Hi-Fi, ηλεκτρονικά συστήματα υποβοήθησης οδηγού, καλώδια φόρτισης Mode2 και Mode3, διχρωμία αμαξώματος, ζάντες 18 ιντσών, και η άλλη, η So Chic Connected. Η αρχική τιμή της So Chic ανέρχεται στα 42.000 ευρώ. Όμως λόγω των κινήτρων «Κινούμαι Ηλεκτρικά» υπάρχει έκπτωση 5.081 ευρώ και επιπλέον 1.000 ευρώ απόσυρ-

ση (προαιρετική), οπότε η τελική τιμή διαμορφώνεται στα 35.919 ευρώ. Για την πλουσιότερη έκδοση, τη So Chic Connected, η αρχική τιμή είναι 43.500 ευρώ. Με την επιδότηση μείον 5.262 ευρώ και την προαιρετική απόσυρση 1.000 ευρώ, αυτή μειώνεται στα 37.283 ευρώ. Να σημειωθεί ότι για τον ιδιοκτήτη υπάρχουν και οι εξής απαλλαγές: Μηδενικά τέλη κυκλοφορίας, μηδενικός φόρος εταιρικής χρήσης, εξαίρεση της αγοράς από την ετήσια δαπάνη.

motori.gr όλος ο κόσμος του 40 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

auto news

Skoda Kodiaq TDI 2.0 DSG

Χώροι και ποιότητα Η Skoda ρίχνει το γάντι και στρέφει τους προβολείς σε ένα ποιοτικό αυτοκίνητο με έμφαση στους χώρους. Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

Α

ναλόγως της έκδοσης, το Kodiaq μπορεί να φιλοξενήσει έως και 7 άτομα (2+3+2) στις τρεις σειρές καθισμάτων. Σε αυτή τη διάταξη των καθισμάτων ο χώρος των αποσκευών προσφέρει 270 λίτρα, ενώ εάν η τρίτη σειρά των καθισμάτων αναδιπλωθεί, ο χώρος αυξάνει στα 560 λίτρα.

Ποιοτική ατμόσφαιρα Φυσικά, δεν είναι μόνο οι χώροι που κάνουν το Kodiaq να ξεχωρίζει. Είναι η πολύ προσεγμένη ποιότητα στο εσωτερικό -κάτι στο οποίο η Skoda έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση-,

όπως και οι χώροι των μικροαντικειμένων. Σημειώστε επίσης και τα φαρδιά άνετα καθίσματα. Το ασημί Kodiaq που διακρίνεται στη φωτογραφία είναι η έκδοση diesel με 2λιτρο κινητήρα απόδοσης 150 ίππων (340 Nm ροπής) που συνδυάζεται με αυτόματο κιβώτιο 7 σχέσεων, με την κίνηση να μεταδίδεται στους μπροστινούς τροχούς. Ακούραστος και πάντα πρόθυμος αυτός ο κινητήρας, που εκτός των άλλων είναι και οικονομικός καθώς σε μεικτή χρήση το κομπιούτερ ταξιδιού δεν ξεπέρασε τα 8 λίτρα/100 χλμ. Για τους φίλους των επιδόσεων να αναφέρουμε ότι η τελική ταχύτητα βρίσκεται στα 198 χλμ./ώρα, ενώ

για την επιτάχυνση 0-100 ο χρόνος είναι 10 δευτ. Όσο για τις εκπομπές C02, αυτές βρίσκονται στα 131 γρ./ χλμ., που μεταφράζονται σε ετήσια τέλη κυκλοφορίας 157 ευρώ. Το αυτοκίνητο, παρά το μήκος των 4.697 χλστ., είναι σταθερό στον δρόμο, με ακριβές σύστημα διεύθυνσης και με αναρτήσεις που φιλτράρουν αποτελεσματικά τις κακοτεχνίες των ελληνικών δρόμων.

Αντί συμπεράσματος Για ποιοτικές, οικονομικές μετακινήσεις, το Kodiaq προσφέρει όλα όσα αναζητεί ένας σύγχρονος οδηγός, με τους χώρους να είναι το δυνατό του χαρτί. Τιμή από 31.900 ευρώ.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 41

σελίδες

Η γρίπη στη Σκύρο Ένα χρονικό που περιγράφει τον αφανισμό του πληθυσμού ενός νησιού 100 χρόνια πριν.

Του Κ. Α. Φραγκούλη

Έ

ναν αιώνα πριν, το 1918, η Ισπανική γρίπη, εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς στο πλανήτη αφήνοντας εκατομμύρια νεκρούς. Στην Ελλάδα η Σκύρος ήταν από τις περιοχές που χτυπήθηκαν με την μεγαλύτερη σφοδρότητα. Σε συνδυασμό με την ελονοσία κάνει τα πε-

ρισσότερα κρούσματα θανατηφόρα. Από τους 3.200 κατοίκους του νησιού στα τέλη Οκτωβρίου οι 3.000 νοσούν. «Μια κοιλάδα κλαυθμώνος η Σκύρος, όπου βασίλευε ο φόβος, η απόγνωση, η τρέλλα, ο θάνατος. Μια κραυγή απελπισίας ξεχύνεται απ’ τα κλειστά σπίτια, τα κλειστά παράθυρα, τα στενά δρομάκια κι ο αντίλαλός της φτάνει ως τα σήμερα δυνατός κι υπόκωφος», όπως γλαφυρά περι-

42 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

γράφει ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς στη «Γρίπη στην Σκύρο», ένα σπάνιο για την Ελλάδα χρονικό της νόσου. Ανήμερα του Αγίου Δημητρίου ξεσπά η συμφορά στη Σκύρο. Μέσα σε μερικές ημέρες το βασικό πρόβλημα είναι το κουβάλημα των νεκρών. Παιδιά μεταφέρονται μέσα σε σκάφες και κοφίνια, κόρες και παλικάρια πάνω σε σκάλες και πόρτες. Το νεκροταφείο γεμίζει, οι εκκλησίες το ίδιο. Δεν έχουν φάρμακα, δεν έχουν τρόφιμα. Ο μήνας που κράτησε η αρρώστια στο νησί κατάφερε και άλλαξε άρδην τις κοινωνικές ισορροπίες. Περιουσίες χάθηκαν, κληρονομιές κερδήθηκαν, σπίτια και ζωές αφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς καταγράφει τα γεγονότα: «Κανείς δεν βρίσκει τη γαλήνη αν δεν πληρώσει στο ακέραιο τον φόρο στην κόλαση. Κι η Σκύρος στα 1918 πλήρωσε το δικό της φόρο αίματος, φόρο ζωής για να ξαναρχίσει ο νόμος της

αιώνιας ισορροπίας το διαρκές έργο του». Η εξιστόρηση του Φαλτάιτς ξεκινά με τον ερχομό δέκα φαντάρων στο νησί. Η ατμόσφαιρα, όπως περιγράφεται, είναι ήδη βαριά. Μια ατμόσφαιρα θανάτου. Μέσα από τις πρώτες γραμμές του χρονικού η φρίκη και η απόγνωση γίνονται αντιληπτές. Ο συγγραφέας ακολουθεί τους στρατιώτες που ψάχνουν τους δικούς τους στο νησί: «Ζωντανοί και πεθαμένοι, μέσα στο ονειροβύθισμά τους αγωνιζότανε και παλεύανε ν’ ανοίξουνε το λάκκο τους, κι αδέρφια, παιδιά και γονιοί στο ξύπνημα, χαροπαλεύανε κι αγκαλιαζότανε και τραβούσανε, τραβούσανε

στη ζωή του σκοταδιού και της ανυπαρξίας». Η αρρώστια, η ισπανική γρίπη, πέφτει σαν τη νύχτα και σκεπάζει κάθε ίχνος ζωής στο νησί. Φρίκη, πανικός, φόβος, τρέλα, θάνατος. Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς περιγράφει αυτό τον φόβο της αρρώστιας ως εξής: «Ο φόβος, ένας φόβος κακός, κρύος, ύπουλος, ζωντανός, άρχισε να κυριαρχεί παντού, φόβος προσωποποιημένος με την ιδέα της αρρώστιας, μιας αρρώστιας ζωντανής κι αυτής, κακιάς, παγερής, αμείλικτης, ματωμένης».Ξεκινώντας από την περιγραφή της αρρώστιας και του φόβου, του πανικού που κάνει τους ανθρώπους να λειτουργούν σπασμωδικά και εγω-

ιστικά, περνά στη φάση της τρέλας και της αλλόκοτης συμπεριφοράς που μετατρέπει τα πάντα σε χάος. Η επιδημία που απλώνεται σαν κύμα παντού σκορπώντας το θάνατο οδηγεί τους κατοίκους στην απελπισία. Το δεύτερο σύμπτωμα της πανδημίας είναι η τρέλα: «Και η τρέλλα, η κόκκινη τρέλλα, γυάλιζε πάλι σ’ όλων τα μάτια. Γέροι και άρρωστοι φεύγανε από τα σπίτια τους γυμνοί, μισόντυτοι, κουρελιασμένοι, πηδούσανε από τα παράθυρα κι από τα λιακωτά, και τρέχανε στους δρόμους, στις ρεματιές, στις εκκλησιές, και πέφτανε και σηκωνότανε και μένανε κάτω χωρίς πια να σηκωθούνε. Άλλες φορές περνούσανε αμίλητοι ο ένας μπροστά στον άλλο, μελλοθάνατοι, νεκροί σχεδόν. Πηγαίνανε παραλογισμένοι στα μάτια και στην όψη, χωρίς να γνωρίζει ο ένας τον άλλον, χωρίς να βλέπουνε, χωρίς νάχουνε συνείδηση, χωρίς να αισθάνονται, χωρίς να ακούνε».

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 43

press Κάθετη βουτιά

Τι θα κάνει η οικογένεια Δαυίδ με τη Frigoglass; Σχεδόν διπλασιάστηκαν τα αρνητικά ίδια κεφάλαια της Frigoglass στο δεύτερο εξάμηνο της τρέχουσας χρήσης, εν μέσω μίας πρωτοφανούς κρίσης που όμοιά της, όπως είπε στους αναλυτές η διοίκηση της εταιρείας, δεν έχει ξαναδεί. Όπως δείχνει η προσεκτική ανάλυση των οικονομικών αποτελεσμάτων της Frigoglass, μέσα σε ένα εξάμηνο, το πρώτο εξάμηνο του 2020, τα αρνητικά ίδια κεφάλαια επιδεινώθηκαν από 27,4 εκατ. ευρώ στις 31/12/2019 σε… 46,283 εκατ. ευρώ στις 30/6/2020! Επίσης, τα βραχυπρόθεσμα δάνεια μπορεί να μειώθηκαν οριακά από τα 60,2 εκατ. ευρώ, στα 58,5 εκατ. ευρώ, αλλά προκύπτει σημαντική αύξηση στα μακροπρόθεσμα δάνεια που από 223,458 εκατ. ευρώ στις 31/12/2019, ανήλθαν στο τέλος Ιουνίου στα 251,9 εκατ. ευρώ.

Συνέχεια μαζεύει κόστος Η περικοπή κόστους που πραγματοποιεί συνεχώς τα τελευταία χρόνια η διοίκηση της εταιρείας συμφερόντων Δαυίδ - Λεβέντη ενίσχυσε περίπου κατά 10 εκατ. σε ένα εξάμηνο τα ταμειακά διαθέσιμα, που πλέον ανέρχονται στα 64 εκατ. ευρώ από 54,1 εκατ. ευρώ στο τέλος της περασμένης χρονιάς. Και όπως ειπώθηκε από τη διοίκηση της εταιρείας που ελέγχεται από τις οικογένειες Δαυίδ - Λεβέντη, αρκούν για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστάσεων μέχρι τέλος του χρόνου. Άσχημα μαντάτα, στο μεταξύ, από την πορεία του 5ετούς, η ονομαστική αξία του οποίου κατρακύλησε μέχρι το 63,8 και πλέον δείχνει να έχει σταθεροποιηθεί στα επίπεδα του 70, ενώ το κουπόνι υπενθυμίζεται ότι είναι… αλμυρό στο 6,8%, τη στιγμή που το 5ετές της Ελληνικής Δημοκρατίας έχει υποχωρήσει στο… 0,227%!

44 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

Όπως και να ’χει πάντως, η οικογένεια Δαυίδ, δεδομένου ότι ο κ. Χαράλαμπος Δαυίδ είναι πρόεδρος του Δ.Σ., είδε στο β’ 3μηνο οι πωλήσεις να υποχωρούν 55% και το EBITDA 70%. Ο κορωνοϊός δε, φέρνει νέα αναβολή στα επενδυτικά πλάνα, αφού η νέα επένδυση στη Νιγηρία μετατίθεται για το 2021. Πάντως, η εταιρεία ενίσχυσε περαιτέρω τις χρηματοδοτικές πηγές με επέκταση πιστωτικών γραμμών (20 εκατ. ευρώ) καθώς και με είσπραξη μερισμάτων από τη Νιγηρία. Ταυτόχρονα, όπως έγινε γνωστό από το conference call μεταξύ αναλυτών και διοίκησης, σύντομα ολοκληρώνεται άλλη μία γραμμή χρηματοδότησης 10 εκατ. ευρώ.

Τσιμπάει εργάκια Μία μετοχή που μέσα στον γενικό χαμό της αγοράς γνωρίζουν λίγοι, είναι αυτή της ΕΚΤΕΡ. Μειοδότης, σύμφωνα με πληροφορίες, ανακηρύχθηκε η ΕΚΤΕΡ σε μειοδοτικό διαγωνισμό της ΕΥΔΑΠ για έργα αποχέτευσης στην Ανατολική Αττική. Το κόστος του έργου ανέρχεται σε 42,40 εκατ. ευρώ - ποσό με ΦΠΑ (ποσό χωρίς ΦΑΠ 34,2 εκατ. ευρώ). Η δημοπράτηση πραγματοποιήθηκε στις 27 Ιουλίου, ενώ η αποσφράγιση των προσφορών έγινε πρόσφατα και η ΕΚΤΕΡ, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ανακηρύχθηκε μειοδότης με περίπου 40 εκατ. ευρώ. Η διάρκεια του έργου μάλιστα ορίζεται σε 36 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης.

Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νωρίτερα, η ΕΚΤΕΡ ανακοίνωσε ότι υπέγραψε σύμβαση εκτέλεσης έργου με την εταιρεία «ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Α.Ε.» για την κατασκευή Μονάδας Εντατικής Θεραπείας, δυναμικότητας 50 κλινών, στο ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ». Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε €6.175.000,00, ενώ η προθεσμία αποπεράτωσής του ορίστηκε σε 2 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης. Η ΕΚΤΕΡ, με κεφαλαιοποίηση 9,3 εκατ. ευρώ, αναλαμβάνει δουλειές πολύ πάνω από τη χρηματιστηριακή της αξία. Τη στιγμή που το 2019, όπως προκύπτει από τα οικονομικά της αποτελέσματα, προέβη σε σημαντική μείωση του δανεισμού της.

Νοικοκυρεμένα πράγματα Σύμφωνα με την ετήσια οικονομική έκθεση, το σύνολο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων του Ομίλου κατά την 31η/12/2019 διαμορφώθηκε σε 5,745 εκατ. ευρώ έναντι 8,6 εκατ. ευρώ την 31η/12/2018, σημειώνοντας μείωση της τάξεως του 33,25%. Σε επίπεδο μητρικής, την 31η/12/2019 το σύνολο των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων διαμορφώθηκε σε 5,858 εκατ. ευρώ έναντι 8,6 εκατ. ευρώ την 31η/12/2018, σημειώνοντας μείωση της τάξεως του 32,38%. Το σύνολο των υποχρεώσεων του Ομίλου κατά την 31η/12/2019 διαμορφώθηκε σε 6,047 εκατ. ευρώ έναντι 8,885 εκατ. την 31η/12/2018, σημειώνοντας μείωση της τάξεως του 31,94%. Σε επίπεδο μητρικής εταιρείας, οι συνολικές υποχρεώσεις ανήλθαν την 31η/12/2019 σε 6,160 έναντι 8,9 εκατ. ευρώ την 31η/12/2018, σημειώνοντας της τάξεως του 31,11%.

Ποιος βγήκε από το cockpit; Η πτήση της Aegean Αθήνα - Κέρκυρα στις αρχές του περασμένου μήνα, είναι η αλήθεια, ήταν γεμάτη. Κάθε επιβάτης καθόταν στη θέση του φορώντας τη μάσκα του. Η μόνη έκφραση που μπορεί να διαπιστώσει κανείς όταν ο διπλανός του ή ο απέναντί του φοράει μάσκα, είναι μέσω των ματιών του. Αυτή η συστολή των μυών στους κροτάφους αναδεικνύει και τον φόβο. Εντάξει, πάμε διακοπές στην Κέρκυρα, μη μας βρει και τίποτα! Kαι πάλι όμως, τα μάτια έχουν έναν τρόπο να γίνονται εκφραστικά και να βλέπεις την έκπληξη ή την απορία πίσω από αυτά. Αυτή η έκπληξη, λοιπόν, ήταν έκδηλη στις πρώτες θέσεις της πτήσης, όταν μετά την προσγείωση άνοιξε η πόρτα του cockpit και βγήκε χαλαρός ο μεγαλομέτοχος κ. Ευτύχης Βασιλάκης…

Διακοπές Οι διακοπές πέρασαν κι απ’ όσο θυμάμαι ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης είχε θέσει -πριν καν ξεκινήσουνπεριορισμούς στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου. Πληροφορίες της στήλης αναφέρουν ότι ο υπουργός Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρας κατάφερε να ξεκλέψει, κατόπιν συνεννόησης πάντα με τον πρωθυπουργό, πέντε-δέκα μερούλες ως φιλοξενούμενος σε φιλικό σπίτι στην Τήνο. Σημειώνω ότι έρχεται δύσκολο Eurogroup τον Σεπτέμβριο που θα αφορά στη χαλάρωση των δημοσιονομικών κριτηρίων για 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα και για το 2021. Οπότε, επιβάλλεται οι μπαταρίες να είναι φορτισμένες…

ΕΊΠΑΝ «Γνωρίζετε ότι για τη μείωση της έντασης στην ανατολική Μεσόγειο έγιναν κάποιες προσπάθειες, τόσο από τη Γερμανία όσο και από την Ε.Ε. και ιδιαίτερα από τον Ζοζέπ Μπορέλ. Η στάση της Τουρκίας σε αυτά τα θέματα είναι γνωστή. Κάνουμε βήματα ως μια χώρα με αυτοπεποίθηση και κάναμε ανασκόπηση όλων αυτών. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή, ήρθε η είδηση ότι η Ελλάδα υπέγραψε συμφωνία με την Αίγυπτο. Και ειδικά από την πλευρά της Ε.Ε. υπήρξε μεγάλη απογοήτευση. Γι’ αυτό το θέμα θα προβούμε σε καθαρές δηλώσεις. Άλλωστε το ΥΠΕΞ μας προέβη σε δήλωση». Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υπουργός Εξωτερικών Τουρκίας ΑΠΆΝΤΗΣΗ: Καταλαβαίνουμε απόλυτα. Έχει περάσει ένας μήνας κι ακόμα να το χωνέψετε… ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 45

τελευταία Τoυ Σταύρου Χαρίτου

Ο άλλος τρόπος που ξέρει ο Κυριάκος… Μοιραία το δίλημμα μπαίνει αναπόφευκτα. Ο ένας πήγε στις Βρυξέλλες πριν από πέντε χρόνια, καλοκαίρι ήταν και τότε, και οι τράπεζες έκλεισαν. Ο άλλος πήγε πριν από περίπου 20 μέρες, λίγο πριν εκδράμει ο τουρκικός στόλος στο Αιγαίο, καλούμενος να αντιμετωπίσει την τρίτη έκτακτη κρίση τής ούτε καν ενός έτους θητείας του στο Μέγαρο Μαξίμου (θυμίζουμε Έβρο και πανδημία), και έφερε 72 δισ. ευρώ. Ο ένας σήμερα είναι αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία, έναν χρόνο μετά τις εκλογές κι ενώ μέλη του Υπουργικού της Συμβουλίου όταν ήταν κυβέρνηση πήραν την άγουσα για το σκαμνί του Αρείου Πάγου, δεν έχει κάνει καν συνέδριο. Για να μας εξηγήσει, γιατί έχασε τις εκλογές. Και ο άλλος φέρνει το ένα νομοσχέδιο μετά το άλλο στη Βουλή, δημιουργώντας το αφήγημα της μετά κορωνοϊού εποχής στη χώρα μας. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις, ο Κ. Μητσοτάκης εκλήθη να αναπροσαρμόσει τις προγραμματικές του δηλώσεις και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η παγκόσμια πια πανδημία. Και δεν το γράφουμε έτσι αυθαίρετα. Στα πρόσφατα γκάλοπ, με τις αποφάσεις της κυβέρνησης δείχνει να συμφωνεί κι ένα ποσοστό μεταξύ 20%-25% των ψηφοφόρων της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η Επιτροπή του νομπελίστα Πισσαρίδη, που εκλήθη να χαράξει την οικονομική στρατηγική της χώρας την επόμενη 10ετία, όπου και θα διοχετευτούν τα 72 δισ. ευρώ, αποτελεί τη βάση. Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει μία ακόμα ευκαιρία να μη συρθεί πίσω από τις εξελίξεις και να καθίσει σε ένα τραπέζι μαζί με την κυβέρνηση και να συμφωνήσουν στα βασικά. Ο τουρισμός, ως μοντέλο ρευστότητας και αύξησης του ΑΕΠ μόνο, ήρθε η πανδημία να μας δείξει ότι απέτυχε. Ο Κ. Μητσοτάκης ξέρει ότι η Ελλάδα χρειάζεται μεταποίηση. Χρειάζεται πρωτογενή παραγωγή. Χρειάζεται νέες τεχνολογίες. Χρειάζεται πράσινη ανάπτυξη. Χρειάζεται άνθιση του real estate. Χρειάζεται χρηματιστήριο και ομόλογα. Κυρίως, χρειάζεται 46 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

την εμπιστοσύνη των ξένων που θα έρθουν να βάλουν τα ωραία τους λεφτά. Αν δεν συμφωνήσει ο Α. Τσίπρας, υπάρχει η αίσθηση ότι ο Κ. Μητσοτάκης ξέρει και τον τρόπο για να τον νουθετήσει. Κι αυτός, δεν είναι άλλος από τις εκλογές…

Άρης Ξενόφος, ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση Έχει πλάκα να διαβάζει κανείς τις κρίσεις και τις επικρίσεις διαφόρων επωνύμων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τις κυβερνητικές επιλογές. Σε διάφορα θέματα, ή στις τοποθετήσεις στελεχών σε καίριες θέσεις της οικονομίας. Κάποιος κατηγόρησε τον πρωθυπουργό ότι κατά τον μίνι ανασχηματισμό δεν χρησιμοποίησε βουλευτές από το κόμμα του ή χρησιμοποίησε μικρό αριθμό. Και αντί αυτή της λύσης, επέλεξε στελέχη προερχόμενα από διαφορετικό πολιτικό χώρο. Όπως διατήρησε το οικονομικό επιτελείο στη θέση του τον κ. Φώτη Κουρμούση γενικό γραμματέα ιδιωτικού χρέους, λόγω της πολύ καλής δουλειάς που έκανε επί ΣΥΡΙΖΑ, το αυτό έπραξε και με τη διατήρηση στο πόστο του, του απόλυτα επιτυχημένου προέδρου του ΤΑΙΠΕΔ κ. Άρη Ξενόφου. Αν κάτι λειτουργούσε μέσα στην πανδημία, μαζί με το Μέγαρο Μαξίμου, τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, το υπουργείο Υγείας με την κάθε μονάδα Υγείας, ήταν και ο έβδομος όροφος επί της οδού Κολοκοτρώνη στο κέντρο της Αθήνας. Ο κ. Ξενόφος, συνεπικουρούμενος από τον Ριχάρδο Λαμπίρη, όντας τοποθετημένος από τον ΣΥΡΙΖΑ, συνεχίζει απερίσπαστα το έργο του. Μέσα στην καραντίνα έγινε η προετοιμασία για να τρέξει η εκμετάλλευση των λιμανιών της Καβάλας, της Αλεξανδρούπολης και της Ηγουμενίτσας, έγιναν οι συνεννοήσεις για το Ελληνικό και συνεχίστηκαν οι τηλεδιασκέψεις με υποψήφιους επενδυτές. Τη δουλειά την ξέρει καλύτερα από πολλούς άλλους. Πάνω από δέκα χρόνια ο κ. Ξενόφος υπήρξε διαχειριστής και γενικός διευθυντής στα αμοιβαία κεφάλαια της Eurobank. Τεχνοκράτης και μάνατζερ που ξέρει τις αγορές και τα αντανακλαστικά τους, προετοιμάζοντας ταυτόχρονα την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ. Υπό άλλες συνθήκες, το γενικευμένο lock down θα ήταν η αφορμή για να μην περπατήσει τίποτα. Τελικά όλα γίνονται και προχωρούν, διότι η οικονομία της χώρας έχει ανάγκη το φρέσκο χρήμα και τις επενδύσεις, όπως το στεγνό χώμα το νερό…

Openness . Collaboration . Shared Success Let's create value for customers together Για περισσότερες πληροφορίες: OKTABIT A.E. Τηλ. 211 8888 000 www.oktabit.gr

BECOME A PARTNER >

Learn more