Businessenergy 33

 Στα άδυτα της AUKUS  ΔΕΔΔΗΕ: Κράχτης το 6,7% απόδοση κεφαλαίου  Το μνημόνιο της οικογένειας Δαυίδ  Ουραγός στο περιβάλλον οι ελληνικές επιχειρήσεις  Τα ναυλοσύμφωνα, ο Ιβάν Σαββίδης και ο Στέγγος • ΤΕΥΧΟΣ 33 • ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021 • TIMH: 3 €

www.businessenergy.gr

Οι αυξήσεις

στο ρεύμα ήρθαν για να μείνουν Ανησυχίες για λουκέτα και άρον άρον συγχωνεύσεις στην αγορά

€

2

index

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

θεμα Μέχρι και λουκέτα φέρνει η κούρσα στις τιμές του ρεύματος Σελ. 24

από την Ελλάδα

EDITORIAL Η άλλη ανάπτυξη που ζούμε

Σελ. 14

ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Ξεπερνά τα 1.500 χλμ. το συνολικό χαρτοφυλάκιο αυτοκινητοδρόμων Σελ. 28

Σελ. 4

Μανταλένα Πίου Πρασίνισμα της οικονομίας δεν σημαίνει πτώση των τιμών στο αέριο… Σελ. 6

Γιάννης Κανουπάκης Χρήμα στην αγορά γιατί έρχεται βαρυχειμωνιά… Σελ. 8

κλιμα Οι ελληνικές επιχειρήσεις, ουραγός στην προετοιμασία για το περιβάλλον

αγορες 24+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για τα εταιρικά ομολογιακά δάνεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς

Σελ. 10

Σελ. 17

αγορες ΔΕΗ και Μυτιληναίος άνοιξαν τον δρόμο στον Χρήστο Σταϊκούρα για την πρώτη έκδοση πράσινου ομολόγου

Βιοτεχνολογία Δυναμικά στο παιχνίδι μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Εκδότης: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ

κατασκευες Τα «χρυσά» εργοτάξια

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Σελ. 32

αναλυση Πέντε απαντήσεις για το νέο ΝΑΤΟ Σελ. 34

Μercedes EQE Εντυπωσιακή και ηλεκτρική Σελ. 41

Παραολυμπιακοί Αγώνες Το μεγαλείο του αθλητισμού

Σελ. 20

Συντακτική ομάδα: Γιάννης Κανουπάκης, Έλενα Κρίτσαλου, Αγγελική Μαρίνου, Μανταλένα Πίου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Έφη Τσιβίκα, Χάρης Φλουδόπουλος, Τάσος Φραγκούλης, Σταύρος Χαρίτος

Σελ. 42

Σχεδίαση: Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης: Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α, 11521 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

4 EDITORIAL

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η άλλη ανάπτυξη που ζούμε

Λ

ίγες μόλις ώρες πριν κλείσει το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, αργά τη νύχτα της 16ης Σεπτεμβρίου κι ενώ ο κάθε κατεργάρης έχει επιστρέψει στον πάγκο του και τα σχολεία έχουν ανοίξει, το κέντρο της Αθήνας είναι άδειο. Η ζωή μοιάζει να έχει κλειστεί πάλι μέσα στο σπίτι. Η Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου ήταν η τελευταία μέρα υποβολής φορολογικών δηλώσεων. Ένα Σαββατοκύριακο πριν, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την αναθεώρηση του στόχου για το ΑΕΠ από 3,6 σε 6,2%. Οι επενδύσεις αυξήθηκαν 17% στο α’ τρίμηνο. Οι καταθέσεις, είναι πρωτοφανές, αγγίζουν το ύψος του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, το οποίο ανέρχεται στα 181 δισ. ευρώ και τα χρήματα των ιδιωτών καταθετών ξεπερνούν τα 178 δισ. ευρώ. Τα λεφτά, είναι αλήθεια, αυτά που έφυγαν επί ΣΥΡΙΖΑ, επιστρέφουν στις τράπεζες. Άρα, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι βιώνουμε μια διαφορετικού τύπου ανάπτυξη. Αυτή που δεν θα στηρίζεται στην κατανάλωση, αλλά αυτή που θα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για νέες δουλειές,

για μεγάλωμα της πίτας στην αγορά εργασίας. Αυτό που πριν από έντεκα χρόνια έλεγε ο πρώην πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου «τουλάχιστον κάθε οικογένεια να έχει έναν… άνεργο», μεταβάλλεται στο «κάθε οικογένεια να έχει τα ενήλικα μέλη της σπουδάζοντα και απασχολούμενα». Πολλοί απορούν γιατί ο πρωθυπουργός από τη Θεσσαλονίκη δεν είπε τίποτα για τους δημοσίους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους, οι οποίοι αποτελούν τους μόνιμους πελάτες και συνάμα θαμώνες των κομμάτων που διεκδικούν την ψήφο τους. Η Ελλάδα του μέλλοντος και της επόμενης δεκαετίας δεν θα πρέπει να χτιστεί από τα παλιά «υλικά». Η σύγχρονη Ελλάδα θέλει δουλειές, θέλει ευκαιρίες, δεν θέλει κομματική συναλλαγή, δεν θέλει ως οδηγό τη μία θεσούλα στο Δημόσιο ή την αύξηση συντάξεων που παραπέμπουν στο «ένα κουλούρι την ημέρα». Δεν είναι αυτό το κοινό του Κυριάκου Μητσοτάκη και βεβαίως δεν πρέπει να είναι αυτό το κοινό των σύγχρονων οραματιστών πολιτικών. Η Αθήνα, λοιπόν, ήταν άδεια εκείνη την καθημερινή, διότι

ο κόσμος, ο λαός, θέλει την ησυχία του. Προσπαθεί να βρει τους ρυθμούς του ενόσω καραδοκεί η πανδημία, στέλνει τα παιδιά του στο σχολείο, μετακινείται με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά ταυτόχρονα θέλει να είναι συνεπής στις φορολογικές και όποιες άλλες υποχρεώσεις του, στην εργασία του που ύστερα από δέκα χρόνια κρίσης ξαναβρήκε, αλλά κυρίως ονειρεύεται. Δεν θέλει μπελάδες και περιπέτεια στη ζωή του και τούτο προκύπτει ξεκάθαρα από τις δημοσκοπήσεις. Γνωρίζει ότι καταστράφηκε η Βόρεια Εύβοια, αλλά δεν χάθηκε καμία ανθρώπινη ζωή, δεν θρήνησε κανέναν δικό του άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον θα αποκατασταθεί με τους δικούς του ρυθμούς. Η άλλη ανάπτυξη που ζούμε δεν θα στηριχθεί στα «καγέν», αλλά θα δομήσει ένα εύκρατο μέλλον, που δεν θα χρειαστεί να περάσουμε άλλα «Καστελόριζα» και άλλες «ηρωικές διαπραγματεύσεις» που βύθισαν τις οικονομίες μας και ο κόσμος στηνόταν στις ουρές των ATM για 40 ευρώ την ημέρα. Τα διλήμματα πολλά. Αλλά ο καθένας θέλει να κοιμάται ήσυχος το βράδυ…

Η ΕΥΔΑΠ στην Ημερίδα του Υπερταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

ΔΕΘ: Ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης συμμετείχε στην ημερίδα με θέμα: «Βιώσιμη Ανάπτυξη: Ο ρόλος των Δημοσίων Επιχειρήσεων και η Στρατηγική κατεύθυνσης προς το μέλλον»

Κ

ατά τη διάρκεια της ενότητας «Διαχείριση υδατικών πόρων και βιωσιμότητα» ο κ. Σαχίνης υπογράμμισε τους τρεις άξονες στους οποίους εστιάζει η ΕΥΔΑΠ, μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του νερού και ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας, στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού σημειώνοντας ότι σε αυτούς τους άξονες εστιάζει και το Ταμείο Ανάκαμψης, με αποτέλεσμα να υπάρχει ευρύ πλαίσιο αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων. Σε ό,τι αφορά στο δίκτυο της Αθήνας επεσήμανε ότι «τα έργα των τελευταίων δεκαετιών έχουν διασφαλίσει την επάρκεια του νερού. Αυτό όμως, δεν σημαίνει πως το διαχειριζόμαστε χωρίς προσοχή, αντιθέτως, επενδύουμε σε έξυπνα και καινούργια δίκτυα». Υπογραμμίζοντας το έργο που συντελείται στον τομέα αντικατάστασης του δικτύου ύδρευσης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ επεσήμανε ότι «το δίκτυο στην Αθήνα είναι ηλικίας 60 ετών. Μέχρι τώρα η ανανέωσή του γινόταν με ρυθμό 0,5%. Ωστόσο, με τα νέα έργα που πραγματοποιούνται τριπλασιάζεται ο ρυθμός αντικατάστασης δικτύου στο 1,5% με στόχο το 2%». Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην ανακύκλωση του νερού επισημαίνοντας ότι τα τέσσερα Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) τα οποία θα κατασκευαστούν στην Ανατολική Αττική, θα εξυπηρετούν 500.000 πολίτες. Ο κ. Σαχίνης επεσήμανε ότι μέσω των Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων θα βελτιωθεί η ποιότητα νερού στον υπόγειο υδροφορέα αλλά θα προστατεύεται και το θαλάσσιο περιβάλλον στο νότιο Ευβοϊκό κόλπο. Το νερό που θα παράγεται από την επεξεργασία των λυμάτων στα ΚΕΛ της Ανατολικής Αττικής, θα χρησιμοποιείται για την άρδευση περίπου 35.000 στρεμμάτων καλ-

λιεργήσιμης γης. Αναφέρθηκε, επίσης, χαρακτηριστικά στο εμβληματικό έργο αξιοποίησης του νερού από το Αδριάνειο Υδραγωγείο, ώστε να ποτίζονται πάρκα σε 7 δήμους της Αθήνας, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και στα έργα μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος της Εταιρείας. Αναφερόμενος στην ποιότητα νερού της Αττικής, ο κ. Σαχίνης σημείωσε ότι η ΕΥΔΑΠ διαθέτει διαπιστευμένα εργαστήρια ανάλυσης, ενώ τόνισε ότι η Αθήνα διαθέτει νερό εξαιρετικής ποιότητας και προσιτό οικονομικά σε σχέση με άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης. Σε ό,τι αφορά στο ατιμολόγητο νερό σημειώθηκε ότι το ποσοστό ανέρχεται περίπου στο 25% στην Αθήνα, στο 28% στη Θεσσαλονίκη και 40% στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στην παρούσα φάση, υπογράμμισε ο κ. Σαχίνης ότι «οι επενδύσεις που γίνονται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αλλά και η τεχνογνωσία της ΕΥΔΑΠ, μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του ατιμολόγητου νερού». Ο κ. Σαχίνης τόνισε τη σημασία και την ενσωμάτωση των έξυπνων τεχνολογιών σε όλη την αλυσίδα αξίας της Εταιρείας, από τη διαχείριση των ταμιευτήρων και των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης μέχρι και την εξυπηρέτηση του πελάτη. Τέλος, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη συνολική στρατηγική της ΕΥΔΑΠ η οποία τόνισε ότι ενσωματώνει τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, προς όφελος της εταιρείας αλλά και της κοινωνίας. Συγκεκριμένα, ο κ. Σαχίνης ανέφερε ότι η ΕΥΔΑΠ σήμερα είναι η πρώτη εταιρεία του δημοσίου που ενσωμάτωσε στον Απολογισμό Βιώσιμης Ανάπτυξης τα SASB πρότυπα ενώ, παράλληλα, έχει ενταχθεί στο δείκτη ESG του Χρηματιστηρίου Αθηνών.

6

άρθρο

I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Πρασίνισμα της οικονομίας δεν σημαίνει πτώση των τιμών στο αέριο…

Σ

Της Μανταλένας Πίου

ε μία νέα εποχή μεγάλων αυξήσεων στις τιμές του ηλεκτρισμού, που θα αποτυπώνονται στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, εισέρχεται η αγορά. Η ενεργειακή μετάβαση σε μία οικονομία χωρίς ρύπους, με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα, μπορεί για την Ε.Ε. να αποτελεί μονόδρομο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, έχει όμως και κόστος. Ένα κόστος που σταδιακά ενσωματώνεται στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, προκαλώντας αλυσιδωτές συνέπειες τόσο σε επίπεδο κοινωνίας όσο και σε επίπεδο οικονομίας. Το πρασίνισμα της οικονομίας, με βάση τους υφιστάμενους σχεδιασμούς, προϋποθέτει τη μαζική είσοδο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ηλεκτροπαραγωγικό μείγμα και σε βάθος χρόνου το υδρογόνο. Δεδομένης της διακοπτόμενης και απρόβλεπτης παραγωγής των ΑΠΕ, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες και την ηλιοφάνεια, για να υπάρξει επαρκής και αδιάλειπτη ηλεκτρική ενέργεια χρειάζονται συστήματα αποθήκευσης, όπως οι υβριδικοί σταθμοί, οι μπαταρίες, η αντλησιοταμίευση και βέβαια μεγάλες επενδύσεις στα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού. Ως μεταβατικό καύσιμο για την επίτευξη αυτού του υψηλού κόστους φιλόδοξου στόχου έχει γίνει αποδεκτό το φυσικό αέριο, το οποίο ρυπαίνει μεν, καθώς είναι ορυκτό καύσιμο, αλλά σε λιγότερο βαθμό από τον άνθρακα ή το πετρέλαιο. Η αύξηση της εξάρτησης της Ευρώπης από το εισαγόμενο αέριο, σε συνδυασμό με τη μεγάλη διαταραχή στην παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα που είχε ως αποτέλεσμα ελλειμματικές παραδόσεις φορτίων σε μία ανοδική αγορά μετά την αναζωπύρωση της ζήτησης, που συνόδευσε την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, έφερε την έκρηξη των τιμών. Συνέβαλαν βέβαια και άλλοι παράγοντες, όπως τα χαμηλά αποθέματα των αποθηκών αερίου στην Ευρώπη, οι υψηλότερες τιμές εισαγωγής στην Άπω Ανατολή ή η μείωση των ποσοτήτων αερίου μέσω αγωγών που εξήγαγε η Ρωσία προς την Ευρώπη. Πέρα από τους περιστασιακούς παράγοντες, η αύξηση της εξάρτησης της Ευρώπης από το φυσικό αέριο για τουλάχιστον μία δεκαετία, μέχρι να επιτευχθεί ο επιθυμητός βαθμός διείσδυσης των ΑΠΕ, αποτελεί από μόνη της έναν ανησυχητικό παράγοντα όσον αφορά στις τιμές του αερίου και κατ’ επέ-

κταση του ηλεκτρισμού. Ταυτόχρονα η ηλεκτρική ενέργεια από συμβατικά καύσιμα επιβαρύνεται και από το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής CO2, οι τιμές των οποίων επίσης ανεβαίνουν αλματωδώς. Από την άλλη πλευρά, η απλή παραδοχή ότι όταν «πρασινίσει» το ηλεκτροπαραγωγικό σύστημα και θα πάψει η εξάρτηση από το αέριο οι τιμές θα πέσουν, δεν είναι τόσο αυταπόδεικτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΑΠΕΕΠ, τον Μάιο η μέση αξία της αποζημίωσης των ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ (Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης) ήταν 132,7 ευρώ/MWh. H τιμή αυτή, έστω και αν είναι χαμηλότερη από τα τρέχοντα πολύ υψηλά επίπεδα στα οποία κινούνται οι τιμές ηλεκτρισμού, δεν παύει να είναι μία υψηλή τιμή, πολλαπλάσια των προ της πανδημίας επιπέδων. Αρκετοί αναλυτές προβλέπουν περαιτέρω πτώση του κόστους των ΑΠΕ στο μέλλον, όμως οι προβλέψεις αυτές μπορεί να επαληθευτούν, μπορεί και όχι. Ήδη η μεγάλη άνοδος της τιμής των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάνελ και ανεμογεννητριών έχει αρχίσει να φρενάρει τις προηγούμενες εκτιμήσεις όσον αφορά την περαιτέρω πτώση του κόστους παραγωγής των ΑΠΕ Αν σε όλα αυτά προστεθούν και τα υπόλοιπα έργα που πρέπει να γίνουν για να πρασινίσει το ηλεκτροπαραγωγικό μείγμα μαζί με τις επενδύσεις στα δίκτυα, είναι προφανές ότι το κόστος της μετάβασης είναι υψηλό. Γι’ αυτό άλλωστε σε όλη την Ευρώπη μιλούν πλέον για ενεργειακή φτώχεια, ένα φαινόμενο που αποκτά χρόνο με τον χρόνο πολύ μεγάλες διαστάσεις, ενώ στο παρελθόν ήταν πολύ πιο περιορισμένο. Τελευταία πάντως αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να αμφισβητούν κάποιες από τις «πράσινες» πολιτικές, ιδιαίτερα αυτές που θα φέρουν πρόσθετη επιβάρυνση στην τιμή των καυσίμων θέρμανσης/κίνησης με τη μορφή δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων. Ακόμα και όταν παρέλθουν οι αιχμές και οι εξάρσεις στις τιμές του αερίου και του ηλεκτρισμού, όλα δείχνουν ότι τα νέα επίπεδα σταθεροποίησης θα είναι σημαντικά υψηλότερα από τα προ Covid-19 επίπεδα. Η πρόκληση για την κοινωνία, την οικονομία και την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα είναι μεγάλη.

θεμα

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Σ

ε επικοινωνιακή, αλλά και σε επιχειρηματική δίνη εισέρχεται εταιρεία διανομής τροφίμων efood, καθώς η διοίκηση της εταιρείας σε μια προσπάθεια να επιβάλει νέους εργασιακούς όρους υπερεκτίμησε τις δυνάμεις της απαξιώνοντας τους εργαζομένους της, στους οποίους και στηρίζει μέχρι σήμερα την επιτυχία της. Η εταιρεία με ένα μήνυμα που έστειλε στους διανομείς της τους ενημέρωνε εκβιαστικά για την αποδοχή νέων -δυσμενέστερων- εργασιακών συνθηκών ή τη διακοπή της συνεργασίας, ζητώντας μάλιστα άμεσες απαντήσεις. Το μήνυμα, μεταξύ άλλων αναφέρει: «Αγαπητή Rider, στο πλαίσιο της αύξησης της παραγωγικότητας του στόλου και της ευρύτερης στρατηγικής της εταιρείας, θα θέλαμε να σου προτείνουμε να συμμετάσχεις και εσύ στο σχήμα συνεργασίας freelancing. Θέλουμε να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας αλλά με βάση τα παραπάνω και το batch σου εκτιμούμε ότι θα ήταν καλύτερο να συνεχίσεις να εργάζεσαι ως freelancer». Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός τεράστιου κύματος αντιδράσεων, αρχικά μεταξύ των διανομέων, το οποίο σε χρόνο ρεκόρ διαχύθηκε στα social media, με το hashtag #cancel efood να γίνεται κορυφαίο στο Twitter. Το θέμα γρήγορα βρήκε διέξοδο στα ηλεκτρονικά media και εκφράστηκε και σε πολιτικό επίπεδο, με την αντιπολίτευση να επιδεικνύει αντανακλαστικά, θέτοντας το θέμα στο πλαίσιο του νέου εργασιακού νόμου.

Με την πλάτη στον τοίχο Αν και ακόμα δεν είναι σαφές πόσοι χρήστες έχουν απεγκαταστήσει το app της efood από τα κινητά τους, είναι σαφές ότι η «συνήθεια» που η ίδια η εταιρεία καθιέρωσε μεταξύ των χρηστών υπονομεύεται. Μένει να δούμε τις επόμενες μέρες την αντίδραση τόσο των ανταγωνιστριών εταιρειών, όπως της box της Cosmote και της Wolt, καθώς και ισχυρών συνεργατών της. Ενδεχόμενη διακοπή συνεργασιών από μεγάλους ή και μικρούς πωλητές θα μπορούσε να προκαλέσει ισχυρούς κραδασμούς στην efood. Μετά τον σάλο που προκλήθηκε στο διαδίκτυο, η efood με ανακοίνωσή της προσπαθεί να ανατρέψει τις

E-food Η «Λάθος διατύπωση» και η δίνη του delivery εντυπώσεις, δηλώνοντας ότι «αποδοκιμάζουμε τη λανθασμένη επικοινωνία καθώς δεν εκφράζει τη φιλοσοφία και την κουλτούρα της εταιρείας». Υποστηρίζει ότι «ουδεμία πρόθεση είχε να δημιουργήσει κλίμα ανασφάλειας στους διανομείς, αλλά αντιθέτως να προσφέρει, σε όσους το επιθυμούν και λήγει η σύμβασή τους, έναν νέο τρόπο συνεργασίας». Παρόλα αυτά η εταιρεία δεν φαίνεται διατεθειμένη να υπαναχωρήσει από την απόφασή της να μην ανανεώσει τις συμβάσεις των διανομέων που εκπνέουν, προωθώντας το μοντέλο συνεργασίας ως ανεξάρτητους, ήτοι freelancers. Η διοίκηση της εταιρείας αναγκάστηκε να εκδώσει εκτενή ανακοίνωση, πολύ περισσότερων λέξεων, απ’ ό,τι το αρχικό μήνυμα, επιχειρώντας να εξηγήσει την πολιτική της στο κοινό και στα media. Η επιμονή της έγινε αντιληπτή ως αδιαλλαξία από τους χρήστες στα social media με το hashtag #cancel_efood να υπερβαίνει τις 34 χιλιάδες αναφορές στο Twitter.

Η ανακοίνωση της efood Αδιαπραγμάτευτη στάση του efood είναι η διασφάλιση των δικαιωμάτων των διανομέων και των συνεργατών μας. Αποδοκιμάζουμε τη χθεσινή λανθασμένη επικοινωνία καθώς δεν εκφράζει τη φιλοσοφία και την κουλτούρα της εταιρείας. To efood αποτελεί εδώ και 10 χρόνια τη Νο1 υπηρεσία delivery, επενδύοντας σε ένα πρότυπο περιβάλλον εργασίας με σταθερές συνεργασίες και αυτή τη στιγμή απασχολεί 3.700 εργαζομένους, εκ των οποίων οι 3.000 είναι διανομείς σε όλη την Ελλάδα. Δεδομένης της ταχείας ανάπτυξης του κλάδου και των συνεχών επενδύσεων από την εταιρεία, υπολογίζεται να δημιουργηθούν άλλες 7.500 θέσεις εργασίας εντός του 2022, εκ των οποίων οι 7.000 αφορούν διανομείς. Οι διανομείς αποτελούν θεμέλιο της πλατφόρμας, αναδεικνύοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πρόσωπο της εταιρείας στους καταναλωτές. Στο πλαίσιο

της συνεργασίας του με τους διανομείς, παρέχει συμβάσεις ορισμένου και αορίστου χρόνου, καθώς και τη σύμβαση με πάροχο ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου (freelancer).

Τα μοντέλα εργασίας  Στη σχέση εξαρτημένης εργασίας, οι διανομείς απολαμβάνουν ανταγωνιστικές αποδοχές, προσαυξήσεις σε ημέρες και ώρες που προβλέπονται, ασφαλιστικές εισφορές, μηνιαίο bonus απόδοσης, μηνιαία παροχή σε κάρτα καυσίμων, ιδιωτική ασφάλεια, αποζημίωση δικύκλου, πλήρη επαγγελματικό εξοπλισμό, εκπαίδευση και ευκαιρίες εξέλιξης.  Στο μοντέλο ανεξάρτητης συνεργασίας (freelancer), οι συνεργάτες-διανομείς απολαμβάνουν ανταγωνιστικές αποδοχές, αμοιβή ανά παραγγελία, πρόσθετη αμοιβή ανάλογα με τις χιλιομετρικές αποστάσεις, παροχή επαγγελματικού εξοπλισμού, προσωπικό προγραμματισμό στις ώρες και ημέρες εργασίας, απόλυτο έλεγχο των αποδοχών τους και εκπαίδευση. Θα θέλαμε να διευκρινίσουμε προς τους διανομείς, συνεργάτες και χρήστες του efood, πως η λανθασμένη διατύπωση της πρόσφατης επικοινωνίας που έγινε προς 115 διανομείς των οποίων η σύμβαση λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, δεν εκφράζει τη φιλοσοφία και την κουλτούρα της εταιρείας και σε καμία περίπτωση δεν ήταν εκβιαστική. Ουδεμία πρόθεση είχε να δημιουργήσει κλίμα ανασφάλειας στους διανομείς, αλλά αντιθέτως να προσφέρει, σε όσους το επιθυμούν και λήγει η σύμβασή τους, έναν νέο τρόπο συνεργασίας με την εταιρεία, που θα λειτουργήσει θετικά προς τις δύο πλευρές. Το efood τοποθετεί την πετυχημένη επιχειρησιακή του ύπαρξη δίπλα στους διανομείς και τους διαβεβαιώνει πως με βασικές αρχές του τη διαφάνεια, τη συνέπεια και τον σεβασμό προς τους συνεργάτες του, ουδεμία πρόθεση έχει να μειώσει τον στόλο του, αντιθέτως τον αυξάνει διαρκώς.

7

8 αρθρο

BUSINESS BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Χρήμα στην αγορά γιατί έρχεται βαρυχειμωνιά…

Η Του Γιάννη Κανουπάκη

απότομη αλλαγή του καιρού, τουλάχιστον τις πρώτες ημέρες του Σεπτέμβρη, έστειλε ηχηρά «μηνύματα» για μία ακόμη δύσκολη χειμερινή περίοδο -ίσως από τις δυσκολότερες των τελευταίων ετών-, από πολλές απόψεις. Η πανδημία καλά κρατεί, προσθέτοντας ισχυρές δόσεις αβεβαιότητας λόγω των μεταλλάξεων και εντείνοντας περαιτέρω την κακή ψυχολογία των αγορών στην ευρύτερη περιοχή μας, κυρίως όμως της εγχώριας αγοράς, που βιώνει ένα απότομο κύμα ανατιμήσεων σε όλους τους τομείς. Ναι, φταίει και η κλιματική αλλαγή για τις οικονομικές αποφάσεις, την αλλαγή στρατηγικής στη βιομηχανία, όμως δεν μπορεί να τα ρίξουμε όλα σ’ αυτήν. Ασφαλώς, το αν θα έχει αποτέλεσμα η όποια κυβερνητική διαχείριση, με στόχο π.χ. να απορροφηθούν από τους παραγωγούς και τις επιχειρήσεις οι αναπόφευκτες αυξήσεις στο ενεργειακό κόστος, θα φανεί σύντομα. Ωστόσο, μετά τη «Μήδεια» και τις καταστροφικές πυρκαγιές, σε ένα μόλις 12μηνο, το «σερί» μεταβολής προς τα κάτω των όρων διαβίωσης των Ελλήνων, που χρόνια τώρα δεν μπορούν κυριολεκτικά να σηκώσουν κεφάλι, πολιτικά θα είναι βαρύ. Αυτό ισχύει και για οποιονδήποτε άλλον βρισκόταν στην εξουσία, δεδομένου ότι η καταλυτική δράση του απρόβλεπτου είναι συχνά μοιραία, ακόμη και για το πιο ικανό κυβερνητικό σχήμα. Ουσιαστικά, απαιτείται crisis management, που μάλλον δεν είναι δυνατό να εφαρμοσθεί με κλασικές μεθόδους και αντιλήψεις. Ούτε με θεωρητικές γενικότητες των Βρυξελλών και σχέδια επί χάρτου τα οποία απέχουν από την πραγματικότητα. Οι αποκρατικοποιήσεις, οι επενδύσεις μακράς πνοής, τα μεγάλα ενεργειακά projects, οι περιβαλλοντικές πολιτικές, αποτελούν, το δίχως άλλο, ένα ανθεκτικό κράμα για την πολυπόθητη οικονομική ανάκαμψη, αλλά αν και εφόσον, χωρίς άλλα απρόοπτα με απόδοση μέλλοντος. «Τώρα τι γίνεται;» είναι το ερώτημα και επ’ αυτού δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση… Ρευστότητα στις επιχειρήσεις, εξασφάλιση θέσεων εργασίας, στήριξη των αδύναμων νοικοκυριών προβάλλουν επιτακτικά ως κύρια ζητούμενα. Σήμερα, όχι αύριο… Θετικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική μείωση στα μη εξυπηρετούμε-

να δάνεια, με τα «κόκκινα δάνεια» των ελληνικών τραπεζών να έχουν υποχωρήσει κατά περίπου 46 δισ. ευρώ από τότε που η Νέα Δημοκρατία ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Το είπε ο Χρήστος Σταϊκούρας, και είναι σωστό, προσθέτοντας ότι η σημαντική αυτή μείωση στο επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι αποτέλεσμα μιας ολοκληρωμένης και συνεκτικής στρατηγικής που έχει ακολουθήσει το υπουργείο Οικονομικών για τη διαχείρισή τους, κυρίως μέσω του επιτυχημένου προγράμματος «Ηρακλής», το οποίο και έχει επεκταθεί, καθώς και συγκεκριμένων παρεμβάσεων που υλοποιήθηκαν με σκοπό τη συγκράτηση δημιουργίας υψηλού αριθμού νέων «κόκκινων δανείων» λόγω της πανδημίας (ΓΕΦΥΡΑ Ι, ΓΕΦΥΡΑ ΙΙ, αναστολές και ρυθμίσεις δανείων). Την ίδια ώρα, καταγράφεται ως πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη η πρόθεση των ελληνικών τραπεζών να προχωρήσουν σε εκδόσεις οι οποίες θα ξεπεράσουν τα 13 δισ. ευρώ μέχρι το 2025 στο πλαίσιο των MREL (Ελάχιστη απαίτηση για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις), δημιουργώντας μαξιλάρια ασφάλειας για τους πελάτες τους. Οι τράπεζες θα καλύψουν τις υποχρεώσεις τους, ωστόσο εξετάζουν την έκδοση ομολόγων τα οποία να συνδέονται με τη βιωσιμότητα της οικονομίας και αφορούν διάφορους τομείς, όπως την πράσινη οικονομία αλλά και έργα ειδικότερα, όπως η υποστήριξη της απασχόλησης. Όπως τονίζεται αρμοδίως, όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες καλούνται να προστατεύσουν με κάθε τρόπο τους καταθέτες και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο εκδίδουν ομόλογα ως κεφαλαιακά μαξιλάρια σε περίπτωση που τα πιστωτικά ιδρύματα αντιμετωπίσουν πρόβλημα με τη λειτουργία τους. Έτσι, οι τράπεζες εκτιμάται πως θα εντάξουν και τα πράσινα ομόλογα αλλά και ομόλογα με εξειδίκευση προκειμένου να χρηματοδοτήσουν συγκεκριμένες δράσεις (εργασιακές και άλλες). Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια καλή βάση, που πρέπει, όμως, να ενισχυθεί και με πολλά άλλα συναφή σε μικρότερη κλίμακα, ώστε σε εύλογο χρόνο να επανέλθει το χαμόγελο στους πολίτες/ καταναλωτές, διότι αν αυτοί δεν χαμογελάσουν τότε οι επιχειρήσεις πάλι θα χάσουν, οι μικρομεσαίοι θα σβήσουν και μετά θα σταματήσει και η φάμπρικα…

θεμα

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας

■ Παρέμβαση της Ε.Ε. για την αποκλιμάκωση της τιμής του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου

Σ

το Άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. που θα συνεδριάσει στη Λουμπλιάνα αναμένεται να τεθεί το θέμα της ξέφρενης ανόδου της τιμής του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού, καθώς ήδη πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν θέσει ανοικτά ζήτημα παρέμβασης της Κομισιόν στον τρόπο διαμόρφωσης των τιμών. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας έχει δηλώσει ότι θα θέσει το ζήτημα της ενεργειακής ακρίβειας στο Συμβούλιο, ενώ και ηγέτες χωρών που βρέθηκαν στην Αθήνα, στο πλαίσιο της 8ης Συνόδου Κορυφής των χωρών του Νότου της Ε.Ε. (EUMED9), εξέφρασαν τον έντονο προβληματισμό τους για την όλη κατάσταση. Εν όψει του χειμώνα, περίοδο κατά την οποία παραδοσιακά ανεβαίνουν οι τιμές του φυσικού αερίου, είναι εύλογη η ανησυχία για το τι θα ακολουθήσει, αν δεν ληφθούν μέτρα. Είναι χαρακτηριστικά τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου που μιλούν για σφοδρή ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη το επόμενο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα αν ο φετινός χειμώνας είναι πολύ ψυχρός, ενώ τα αποτελέσματα του ράλι των τιμών αποτυπώνονται ήδη σε ορισμένες χώρες, όπως η Βρετανία όπου κλείνουν εργοστάσια και μικροί προμηθευτές ενέργειας βάζουν λουκέτο. Ο Ιταλός πρωθυπουργός, Μάριο Ντράγκι, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε μέτρα ύψους 3,5 δισ. ευρώ, ανέφερε από την Αθήνα ότι η Κομισιόν πρέπει να παρέμβει για να δώσει τέλος στο πρόβλημα. Την παρέμβαση της Κομισιόν ζητά με επιμονή και η Ισπανία. «Δεν υπάρχει πλέον χρόνος, δεν μπορούμε πλέον να εφησυχάζουμε. Οι προσπάθειές μας πρέπει να ενταθούν, ειδάλλως οι συνέπειες θα είναι τραγικές για τους λαούς μας. Πρέπει να κινηθούμε με τέτοιο τρόπο ώστε η ενεργειακή μετάβαση να προστατεύει τους πλέον ευάλωτους, είτε κοινωνικά είτε οικονομικά. Ήδη βλέπουμε τις αυξήσεις που επιβαρύνουν τους λογαριασμούς του ρεύματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να παρέμβει» δήλωσε ο κ. Ντράγκι στις δηλώσεις του μετά το τέλος της Συνόδου της Αθήνας.Την ανάγκη αναμόρφωσης της αγοράς ηλεκτρισμού υπογράμμισε ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ. Η Ισπανία είχε ζητήσει προ μηνός την αποσύνδεση της διαμόρφωσης της χονδρικής τιμής από την Οριακή Τιμή Συστήματος, πράγμα που τότε η Ε.Ε. δεν είχε δεχθεί. Το θέμα, όμως, αυτό για τους Ισπανούς δεν έχει κλείσει. «Η άνοδος στην τιμή ηλεκτρισμού πλήττει την Ισπανία, όμως δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με αυτό το πρόβλημα. Η κοινή αγορά, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, συγκρατεί τις τιμές σε επίπεδα χαμηλότερα από της Βρετανίας, όμως το γεγονός ότι η τιμή διαμορφώνεται με βάση την ακριβότερη τεχνολογία ση-

μαίνει ότι στην Ισπανία τα πάντα πωλούνται με βάση την τιμή του αερίου που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα ύψη» είπε ο κ. Σάντσεθ και πρόσθεσε: «Εμείς αντιδράσαμε με εθνικά μέτρα, όμως αν θέλουμε μια δίκαιη πράσινη μετάβαση, θα πρέπει να ανοίξουμε έναν ευρωπαϊκό διάλογο για το ρυθμιστικό πλαίσιο της αγοράς ηλεκτρισμού και να σκεφτούμε τη στρατηγική αυτονομία στην ενέργεια και το φυσικό αέριο». Παρότι αρκετοί αναλυτές αποδίδουν μέρος της ευθύνης στην ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική για το ράλι των τιμών, έντονη συζήτηση έχει ξεσπάσει και για τον ρόλο της ρωσικής Gazprom, η οποία τους τελευταίους μήνες έχει μειώσει τις παραδόσεις αερίου στα κατώτερα όρια που ορίζουν τα συμβόλαιά της, εντείνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το έλλειμμα προσφοράς αερίου. Πρόκειται για μία κίνηση που πολλοί συνδέουν με την πίεση της Μόσχας προς την Ε.Ε. για να προχωρήσει ανεμπόδιστα η λειτουργία του νέου αγωγού Ρωσίας-Γερμανίας Nord Stream II. Σαράντα ευρωβουλευτές ζήτησαν από την Κομισιόν να διενεργήσει έρευνα για τον ρόλο της Gazprom στην πρόσφατη άνοδο της τιμής φυσικού αερίου, κάνοντας λόγο για χειραγώγηση της αγοράς. O επικεφαλής της ρωσικής εταιρείας, Αλεξέι Μίλερ, δήλωσε ότι η Gazprom τηρεί πλήρως τις συμβολαιακές της δεσμεύσεις. Ο ίδιος απέδωσε τις αυξήσεις στα μειωμένα αποθέματα της Ευρώπης και έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιθανές συνέπειες που θα έχει αυτό στο άμεσο μέλλον. Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, είχε υπενθυμίσει στην Ευρώπη ότι εκείνη επιδίωξε την αποσύνδεση της τιμής του αερίου από το πετρέλαιο και αποκάλυψε ότι όσοι πελάτες της Gazprom διατηρούν συμβόλαια με ρήτρα πετρελαίου πληρώνουν πολύ χαμηλότερες τιμές.

9

10

ΚΛΙΜΑ

BUSINESS I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Οι φωτιές το καλοκαίρι και οι πλημμύρες τον χειμώνα στην Ελλάδα εξαρτώνται από τη… βλάστηση στην Κίνα!

Οι ελληνικές επιχειρήσεις, ουραγός στην προετοιμασία για το περιβάλλον Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Ο

ι τελευταίες καταστροφικές πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι το πλέον ηχηρό καμπανάκι για την ενεργειακή-περιβαλλοντική πολιτική που καλείται να ακολουθήσει η κυβέρνηση. Η έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το κλίμα (IPCC, GIEC) καταδεικνύει «την άκρως επείγουσα ανάγκη να δράσουμε τώρα», υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς,

εκτιμώντας πως «δεν είναι πολύ αργά για να εμποδίσουμε μια ανεξέλεγκτη απορρύθμιση». «Δεν είναι πολύ αργά για να τιθασεύσουμε την τάση και να εμποδίσουμε μια ανεξέλεγκτη απορρύθμιση της κλιματικής αλλαγής, με την προϋπόθεση ότι θα δράσουμε αποφασιστικά τώρα και όλοι μαζί», επέμεινε στο Twitter ο Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος είναι αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η διάσκεψη για το κλίμα COP26, που θα πραγματοποιηθεί σε λιγότερο από δύο μήνες στη Γλασκόβη, «πρέ-

πει να είναι η στιγμή που ο κόσμος θα πει “αρκετά!”», τόνισε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν.«Όμως πρόκειται για μια παγκόσμια κρίση: η διατήρηση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη στον +1,5 βαθμό Κελσίου απαιτεί την ουδετερότητα άνθρακα σε παγκόσμια κλίμακα και μια πολύ πιο γρήγορη ανάπτυξη πολιτικών για να την επιτύχουμε», επέμεινε ο Φρανς Τίμερμανς.

Βερολίνο: «Ανάγκη να σώσουμε τον πλανήτη τώρα!» «Ο χρόνος πιέζει για να σώσουμε

ΚΛΙΜΑ 11

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

τον πλανήτη από την απειλή της υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας», προειδοποίησε πρόσφατα η γερμανική κυβέρνηση, μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Διακυβερνητικής. «Η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το Κλίμα, μας θυμίζει άλλη μια φορά πως ο χρόνος πιέζει για να σώσουμε τον πλανήτη όπως τον ξέρουμε», δήλωσε η υπουργός Περιβάλλοντος, Σβένια Σούλτσε, σύμφωνα με ανακοίνωση. «Έγκειται σε εμάς να κάνουμε τα χρόνια του 2020 μια δεκαετία αφιερωμένη στην προστασία του κλίματος», πρόσθεσε, καλώντας να κρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας στον «1,5 βαθμό Κελσίου», τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού που υπογράφηκε το 2015. Η υπουργός παραδέχθηκε πως «δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε πολλές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής», καθώς η έκθεση επισημαίνει ήδη τις αμετάκλητες συνέπειες του φαινομένου. «Το ζήσαμε ήδη στη Γερμανία», πρόσθεσε, αναφερόμενη στις φονικές πλημμύρες που έπληξαν τη χώρα τον Ιούλιο και στοίχισαν τη ζωή σε τουλάχιστον 190 ανθρώπους. «Όμως δεν μπορούμε παρά να προετοιμαστούμε γι’ αυτό και να προσαρμοστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα, ως διεθνής κοινότητα», υπογράμμισε, προσθέτοντας πως η προστασία του κλίματος είναι «ένα καθήκον ουσιώδες για την επιβίωσή μας. Με τον ομοσπονδιακό νόμο για την προστασία του κλίματος, η Γερμανία προσέφερε μια σημαντική συμβολή». Η χώρα ενέκρινε τον Μάιο ένα νέο, περισσότερο φιλόδοξο «σχέδιο για το κλίμα», αφού το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε τους αρχικούς στόχους της, τους οποίους θεώρησε υπερβολικά χαμηλούς συγκριτικά με τις ανάγκες. Η Γερμανία προβλέπει πλέον να μειώσει μέχρι το 2030 κατά 65% σε σχέση με το 1990 τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, έναντι 55% προηγουμένως, και μετά κατά 88%

Παρίσι: Τεράστια η πρόκληση της εξόδου από τον πολιτισμό των ορυκτών καυσίμων

Η

μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μία «τεράστια πρόκληση» που σημαίνει ότι θα βγούμε «μέσα σε μία δεκαετία από έναν πολιτισμό βασισμένο στα ορυκτά καύσιμα», αντέδρασε η Γαλλίδα υπουργός Οικολογικής Μετάβασης μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το Κλίμα. Μπροστά στην απειλή της ανόδου της θερμοκρασίας «η γραμμή είναι ξεκάθαρη: να εφαρμόσουμε πλήρως και παντού τη Συμφωνία του Παρισιού. Τόσο για να μειώσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όσο και για να προσαρμοστούμε στα όλο και πιο ακραία κλιματικά φαινόμενα», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Μπαρμπαρά Πομπιλί. «Η πρόκληση είναι τεράστια, επειδή σημαίνει έξοδο μέσα σε μία δεκαετία από έναν πολιτισμό βασισμένο εδώ και αιώνες στα ορυκτά καύσιμα», πρόσθεσε, χαρακτηρίζοντας τις εργασίες των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ «επιστημονικό ακρογωνιαίο λίθο στον οποίο βασίζονται οι κλιματικές πολιτικές μας». Αυτή η έκθεση της Διακυβερνητικής «δικαίως υπενθυμίζει για μία ακόμη φορά την πραγματική επείγουσα ανάγκη να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να θέσουμε πλήρως σε εφαρμογή τη συμφωνία του Παρισιού που είναι η πυξίδα όλων μας, κρατών, συλλογικοτήτων, κοινωνίας των πολιτών, επιχειρήσεων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, για να περιορίσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας και τις συνέπειές της», επαύξησε ο υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν, ο οποίος κάλεσε «όλα τα κράτη, που δεν το έχουν κάνει ακόμη, να

αυξήσουν τις κλιματικές δεσμεύσεις τους». Λονδίνο: Για «αυστηρή προειδοποίηση» έκανε λόγο ο Μπόρις Τζόνσον Το Ηνωμένο Βασίλειο, οικοδεσπότης της διάσκεψης COP26 για το κλίμα, δήλωσε ότι η έκθεση των εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ συνιστά μια «αυστηρή προειδοποίηση» για τον αντίκτυπο της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πλανήτη και μια έκκληση για δράση. Η έκθεση αυτή συνιστά μια «αυστηρή προειδοποίηση εκ μέρους των επιστημόνων ολόκληρου του κόσμου», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η βρετανική κυβέρνηση, εκφράζοντας την ανησυχία της για τον «ανησυχητικό ρυθμό» με τον οποίο «η ανθρώπινη δραστηριότητα καταστρέφει τον πλανήτη».«Ελπίζω πως η έκθεση της Διακυβερνητικής (…) θα αποτελέσει σήμα συναγερμού για να λάβει από τώρα μέτρα ο κόσμος, πριν συναντηθούμε τον Νοέμβριο στη Γλασκόβη για την κρίσιμη σύνοδο κορυφής της COP26», δήλωσε ο πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον. Σύμφωνα με τον συντηρητικό ηγέτη «η επόμενη δεκαετία θα είναι καθοριστική για το μέλλον του πλανήτη μας. «Γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε για να περιορίσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη: να ξεχάσουμε τον άνθρακα και να περάσουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να προστατεύσουμε τη φύση και να χρηματοδοτήσουμε το κλίμα», τόνισε. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δεσμευτεί να φθάσει στην ουδετερότητα άνθρακα μέχρι το 2050 και θέλει να μειώσει τις εκπομπές CO2 κατά 78% μέχρι το 2035. Ωστόσο, εξακολουθεί να επικρίνεται από οικολογικές οργανώσεις επειδή διατηρεί ορισμένα νέα προγράμματα τα οποία συνδέονται με τα ορυκτά καύσιμα.

12 ΚΛΙΜΑ

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Οι τσιμινιέρες της Κίνας

Α

δύνατη φαντάζει η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αν η Κίνα δεν προβεί σε σημαντικές μειώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Σύμφωνα με το BBC, ο πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, δήλωσε ότι οι εκπομπές της Κίνας θα φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδό τους πριν το 2030 και ότι το ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα είναι εφικτό να επιτευχθεί μέχρι το 2060. Ωστόσο, δεν προέβη σε λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα επιτευχθεί ο στόχος αυτός.

μέχρι το 2040, θέλοντας να φθάσει στην ουδετερότητα άνθρακα το 2045, πέντε χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι προέβλεπε αρχικά.

Οι διαφορές σε επίπεδο κρατών της Ε.Ε. Την ώρα που η Ευρώπη επιδιώκει να διαδραματίσει έναν ηγετικό ρόλο παγκοσμίως στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, περίπου το 45% των επιχειρήσεων της Ε.Ε. αναφέρουν ότι προχωρούν σε επενδύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε σύγκριση με το 32% των επιχειρήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το μεγαλύτερο μερίδιο (50%) των επιχειρήσεων που επενδύουν σε μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής εντοπίζεται στη Δυτική και τη Βόρεια Ευρώπη. Το μερίδιο της Νότιας Ευρώπης είναι 38% και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης 32%. Σε επίπεδο κρατών, οι διαφορές είναι ακόμη πιο έντονες: οι φινλανδικές (62%) και οι ολλανδικές (58%) επιχειρήσεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των επενδύσεων για το κλίμα, ενώ μόλις το 23% των κυπριακών, το 19% των ιρλανδικών και το 18% των ελληνικών επιχειρήσεων κάνουν επενδύσεις αυτού του είδους. Αυτά είναι μερικά από τα βασικά ευρήματα της νέας έκθεσης της Ευρω-

παϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) με τίτλο «Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και η κλιματική αλλαγή 2020/2021: Στοιχεία από την Έρευνα Επενδύσεων της ΕΤΕπ».

Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα περί άλλα τυρβάζουν Στην Ελλάδα, το μερίδιο των επιχειρήσεων που αντιλαμβάνονται τους φυσικούς κινδύνους (physical risks) και τους κινδύνους μετάβασης (transition risks) είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Το μερίδιο των ελληνικών επιχειρήσεων που επενδύουν ή σχεδιάζουν να επενδύσουν στην αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων είναι επίσης χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Επιπλέον, οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν μικρότερη επίγνωση των κλιματικών κινδύνων και αναφέρουν λιγότερα εμπόδια στις επενδύσεις για το κλίμα από τον μέσο όρο της Ε.Ε., με την αβεβαιότητα σχετικά με τη φορολογία και το ρυθμιστικό πλαίσιο να αναφέρεται συχνότερα. Κλιματικούς στόχους έχει θέσει το 19% των ελληνικών επιχειρήσεων, έναντι 41% που είναι ο μέσος όρος της Ε.Ε. «Οι επιχειρήσεις οφείλουν να κάνουν σχέδια σήμερα προκειμένου να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλε-

ονέκτημα, αλλιώς θα κινδυνεύσουν να χάσουν έδαφος από ανταγωνιστές με πιο μακρόπνοη σκέψη. Ως τράπεζα της Ε.Ε. για το κλίμα, χρηματοδοτούμε κλιματικά έργα σε όλο τον κόσμο. Μπορούμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι η στροφή προς την πράσινη ανάπτυξη αποδίδει, τόσο ως προς το περιβάλλον όσο και ως προς την οικονομία», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, Ρικάρντο Μουρίνιο Φέλιξ.

Εκρηκτική ανάπτυξη Η Κίνα είναι η χώρα που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Οι εκπομπές ανά άτομο στην Κίνα είναι οι μισές σε σχέση με αυτές των ΗΠΑ, αλλά ο πληθυσμός της, που φτάνει τα 1,4 δισ., και η τεράστια οικονομική της ανάπτυξη συνέβαλαν στο να αποτελέσει τη χώρα με τα υψηλότερα ποσοστά εκπομπών. Πιο συγκεκριμένα, το 2006 η Κίνα αποτέλεσε τη χώρα με τις υψηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ τώρα ευθύνεται για περισσότερο από το ένα τέταρτο των γενικών εκπομπών.

Μείωση της χρήσης άνθρακα Η μείωση των εκπομπών στην Κίνα

ΚΛΙΜΑ 13

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

είναι εφικτή, σύμφωνα με ειδικούς, αλλά χρειάζεται μια ριζική αλλαγή. Ο άνθρακας αποτελούσε πάντα την κύρια πηγή ενέργειας της χώρας και η χρήση του όλο και αυξάνεται. Ωστόσο, ο Σι Τζινπίνγκ δήλωσε ότι η χρήση του θα μειωθεί από το 2026. Παράλληλα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Τσινγκούα στο Πεκίνο αναφέρουν ότι η Κίνα θα πρέπει να σταματήσει πλήρως να χρησιμοποιεί άνθρακα για παραγωγή ηλεκτρισμού μέχρι το 2050 και να τον αντικαταστήσει με πυρηνική και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εντούτοις, αντί να κλείνει τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με χρήση άνθρακα, κατασκευάζει νέους σε τουλάχιστον 60 περιοχές σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτοί οι νέοι σταθμοί, συνήθως, λειτουργούν για 30 με 40 χρόνια, με αποτέλεσμα η Κίνα είτε να πρέπει να μειώσει την ισχύ των σταθμών αυτών και να κλείσει τους παλιούς, για να επιτευχθεί η μείωση των εκπομπών, είτε να εκσυγχρονίσει μερικούς, ώστε να απορροφηθούν οι εκπομπές. Ωστόσο, η τεχνολογία δεν έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε κάτι τέτοιο να καταστεί εφικτό. Παράλληλα, η Κίνα υποστηρίζει ότι δικαιούται να κάνει ό,τι έκαναν και οι δυτικές χώρες στο παρελθόν, να απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα, ώστε να αναπτυχθεί η οικονομία της και να εξαλειφθεί η φτώχεια. Ακόμη, χρηματοδότησε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με χρήση άνθρακα μέσω της πρωτοβουλίας «Μια ζώνη ένας δρόμος» (Belt and Road Initiative) και, γενικότερα, δεν φαίνεται να σταματάει νέες επενδύσεις.

Ηλεκτροκίνηση

Η

Κίνα αποτελεί την έβδομη χώρα στον κόσμο με τις περισσότερες πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αλλά, δεδομένου του μεγέθους της, κατασκευάζει και αγοράζει τα περισσότερα ηλεκτρικά αυτοκίνητα παγκοσμίως, με σχεδόν 1 στα 20 αυτοκίνητα που αγοράζονται στην Κίνα να είναι ηλεκτροκίνητα. Σύμφωνα με έρευνες, οι εκπομπές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι πολύ χαμηλότερες από τα βενζι-

Στροφή στην πράσινη ενέργεια Όπως προαναφέρθηκε, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Τσινγκούα στο Πεκίνο υποστηρίζουν ότι το 90% της ενέργειας, μέχρι το 2050, θα πρέπει να προέρχεται από πυρηνική και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με σκοπό να επιτευχθεί αυτό, η μετατόπιση της Κίνας στην πράσινη τεχνολογία θα ήταν υψίστης σημασίας. Η εν λόγω χώρα υιοθέτησε τις πράσινες τεχνολογίες ως μέσο να αντιμετωπισθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση, ένα τεράστιο πρόβλημα σε πολλές πόλεις της. Η Κίνα ηγείται της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης και παράγει την περισσότερη ηλιακή ενέργεια από κάθε άλλη χώρα. Επιπροσθέτως, οι εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας υπερτριπλασιάστηκαν το 2020.

νοκίνητα ή τα αυτοκίνητα diesel. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η μετακίνηση ευθύνεται για το ένα τέταρτο περίπου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ακόμη, η Κίνα, μέχρι το 2025, θα παράγει τις περισσότερες μπαταρίες με διπλή χωρητικότητα παγκοσμίως, γεγονός που θα δώσει τη δυνατότητα συσσώρευσης και παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε βαθμό που πριν φαινόταν αδύνατο.

Ακόμη, η Κίνα εκτιμά ότι το ποσοστό της ενέργειας που παράγεται από μη ορυκτά καύσιμα θα φτάσει το 25% μέχρι το 2030, ωστόσο, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί νωρίτερα.

Αύξηση βλάστησης Η επίτευξη μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σημαίνει, απλώς, ότι η Κίνα θα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές της όσο το δυνατόν περισσότερο, μέσω διαφορετικών προσεγγίσεων. Έτσι, η αύξηση της βλάστησης θα αποτελούσε μία λύση, καθώς τα φυτά απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα. Ακόμη, χάρη στα δασικά προγράμματα της Κίνας, που έχουν ως σκοπό να μειωθεί η διάβρωση του εδάφους και η ρύπανση, η εν λόγω χώρα γίνεται περισσότερο «πράσινη» σε έναν αρκετά γρήγορο ρυθμό.

«Η Κίνα πρέπει να τα καταφέρει!»

«Ε

άν η Κίνα δεν μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, δεν θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή», αναφέρει ο καθηγητής Ντέιβιντ Τάιφιλντ από το περιβαλλοντικό κέντρο στο Λάν-

καστερ. Η χώρα έχει τη δυνατότητα να ακολουθεί μακροπρόθεσμες στρατηγικές και να κινητοποιεί επενδύσεις μεγάλης κλίμακας. Οι κινεζικές αρχές πρέπει να βγάλουν εις πέρας ένα τεράστιο έργο.

14

αγορεσ

BUSINESS BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

ΔΕΗ και Μυτιληναίος άνοιξαν τον δρόμο στον Χρήστο Σταϊκούρα για την πρώτη έκδοση πράσινου ομολόγου από την Ελλάδα ■ Ποια τα οφέλη για τη χώρα μας ■ Σε ποια κατεύθυνση θα διοχετευθούν τα κεφάλαια

Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Σ

το «παιχνίδι» της έκδοσης πράσινων ομολόγων μπαίνει και το Ελληνικό Δημόσιο, με το σινιάλο για τη στροφή προς την εν λόγω κατηγορία να δίνει προ ολίγων μηνών η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δια στόματος μάλιστα και της επικεφαλής, Κριστίν Λαγκάρντ. Το νέο πλαίσιο για τα ευρωπαϊκά πράσινα ομόλογα πέρασε και από το τραπέζι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο προβλέπει τη διοχέτευση χρημάτων σε έργα που θα βοηθήσουν τη ζώνη του ευρώ να επιτύχει τον κλιματικό στόχο της για μείωση των εκπομπών άνθρακα. Πρόκειται για πρακτική που ήδη ακολουθούν άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., αλλά και εταιρείες όπως η ΔΕΗ και η MYTILINEOS. Μάλιστα,

την τελευταία πενταετία εκδόθηκαν 20 εταιρικά ομόλογα συνολικής αξίας 2,8 δισ. ευρώ, με αξία προσφερόμενων κεφαλαίων 7 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ευρώπη, τα επόμενα χρόνια αναμένεται, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, να επεκταθεί η τάση για εκδόσεις ομολόγων κρατικού χρέους που θα οδηγήσουν σε άντληση χρηματοδότησης για δράσεις και έργα που έχουν άμεση σχέση με το περιβάλλον. Ήδη η Ιταλία κάνει «ντεμπούτο» στην αγορά των πράσινων ομολόγων με μια έκδοση που λήγει το 2045. «Η έκδοση έρχεται σε ιδανική στιγμή» λέει η Althea Spinozzi της Saxo Bank στο Bloomberg. «Εκδίδοντας πράσινο ομόλογο η Ιταλία διασφαλίζει ότι θα έχει περισσότερη προσοχή από την αγορά και επομένως καλύτερο επιτόκιο σε σχέση με τις παραδοσιακές εκδόσεις». Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς όσοι απευθύνονται με αυτόν τον τρόπο στις αγορές για να στηρίξουν πράσινα projects διασφαλίζουν καλύτερους όρους χρηματοδότησης έναντι εκδόσεων συμβατικών ομολόγων. Ήδη, βέβαια, στη συγκεκριμένη αγορά έχει ήδη κάνει η Γερμανία, ενώ μέσα στο έτος σχεδιάζουν ανάλογες εκδόσεις η Ισπανία και η Βρετανία. Μάλιστα, το πρώτο μισό του 2020 εκδόθηκαν στην Ευρώπη πράσινα ομόλογα αξίας $90 δισ. που αντιστοιχούσαν στο 46% των πράσινων ομολόγων διεθνώς, σύμφωνα με τη Refinitiv. Σύμφωνα, πάντως, με εκτιμήσεις, μετά τη σχετική προετοιμασία, σε έναν χρόνο από τούδε, αναμένεται ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους να εκδώσει πράσινο ομόλογο, που θα είναι και εύλογου ύψους ως γίνεται με αυτές τις εκδόσεις. Βέβαια, η όλη προσπάθεια ενέχει δυσκολίες καθώς τέτοιου είδους χρεόγραφα συνδέονται με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και στόχους, αλλά και με σαφώς οριοθετημένα έργα, που συχνά συναντούν δυσκολίες ανεύρεσης χρηματοδότησης από άλλες συμβατικές πηγές, π.χ. έργα αναδασώσεων, περιβαλλοντικής διαχείρισης κτλ.

Σινιάλο από την ΕΚΤ Από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει μπει στο τραπέζι

αγορεσ 15

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Θέλει προετοιμασία

Ε

ίναι προφανές ότι απαιτείται προετοιμασία και καλή τεκμηρίωση για να πειστούν οι επενδυτές που εσχάτως στρέφονται σε αυτές τις επενδύσεις, να τοποθετηθούν σε αυτά τα ομόλογα, που στην περίπτωση της Ελλάδας θα αξιοποιηθούν και για την κάλυψη των ζημιών από τις πρόσφατες καταστροφές. Βέβαια, για μια χώρα με υψηλό δημόσιο χρέος, αλλά και δυσκολίες αξιοπιστίας στην εκτέλεση δημοσίων έργων (π.χ. πολλά έργα ΕΣΠΑ που ήδη έχουν «πράσινο πρόσημο» περνούν από κόσκινο των ελεγκτικών αρχών της Κομισιόν) ένα τέτοιο ομόλογο θα συναντήσει και δυσκολίες κόστους κουπονιού, έστω κι αν προσώρας οι εκδόσεις κρατικού χρέους της Ελλάδας τελούν υπό την «ομπρέλα» της ΕΚΤ που διασφαλίζει άκρως ανταγωνιστικά επιτόκια. Επίσης, καθώς θα είναι ενός κάποιου ύψους π.χ. 3 δισ., αναπόφευκτα θα επηρεάσει την έκταση των άλλων συμβατικών εκδόσεων, που χρησιμοποιούνται για τρέχουσες ανάγκες είτε αναχρηματοδότησης του χρέους είτε κάλυψης των αναγκών του προϋπολογισμού. Πάντως, πέρα από τις δυσκολίες, ένα πράσινο ομόλογο βελτιώνει το προφίλ της χώρας καθώς καταφαίνεται ότι υι-

οθετεί εν τοις πράγμασι τις αρχές του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, φέρνει στο μείγμα δανεισμού νέους και υψηλής στάθμης επενδυτές (π.χ. η μεγάλη ασφαλιστική εταιρεία Generali έχει δεσμευτεί σε έναν ευρύ κύκλο επενδύσεων μόνο σε πράσινα έργα και χρεόγραφα στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής της), αλλά και κλειδώνει πόρους για έργα που αλλιώς ίσως να είχαν δυσκολία υλοποίησης. Έτσι αναμένεται το επόμενο διάστημα των 6 μηνών να γίνει η σχετική προετοιμασία και οι επαφές εκείνες για τη διακρίβωση προθέσεων επενδυτών, τις σχετικές πιστοποιήσεις, τις «πράσινες» προδιαγραφές. Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, κατά την εξειδίκευση των μέτρων για τη στήριξη των πληγέντων από τις πυρκαγιές τον περασμένο μήνα, προανήγγειλε την πρώτη έκδοση ενός τέτοιου κρατικού τίτλου μεσομακροχρόνιας διάρκειας, το οποίο θα αποτελέσει μέρος της εκδοτικής στρατηγικής του Δημοσίου για το επόμενο έτος. Το υπουργείο Οικονομικών, σε συνεργασία με τον ΟΔΔΗΧ, αμέσως μετά την ολοκλήρωση του μεγαλύτερου μέρους του δανειακού και διαχειριστικού προγράμματος για το τρέχον

να δίνεται προτεραιότητα στην αγορά των πράσινων ανοίγοντας έτσι το παράθυρο για το Ελληνικό Δημόσιο να προετοιμαστεί ώστε η Ελλάδα να μην απουσιάζει από τη συγκεκριμένη κατηγορία. Η επικεφαλής τη ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, κατά την ομιλία της στο Οικονομικό Φόρουμ των Βρυξελλών είχε τονίσει χαρακτηριστικά αυτή τη στροφή. Σε γενικές γραμμές έχει τονιστεί από την ΕΚΤ ότι η Ευρώπη είναι leader στην έκδοση πράσινων ομολόγων παγκοσμίως, με περίπου το 60% όλων των πράσινων ομολόγων που εκδόθηκαν το 2020 να προέρχονται από την Ε.Ε. Και η αγορά αναπτύσσεται ραγδαία - ο ανεξόφλητος όγκος των πράσινων ομολόγων που εκδίδονται στην Ε.Ε. έχει αυξηθεί σχεδόν οκτώ φορές από το 2015.

Προβάδισμα Επιπλέον, το ευρώ πήρε το προβάδισμα ως το παγκόσμιο

έτος, ξεκίνησε τις διαδικασίες από τις αρχές του Ιουνίου, για τη δημιουργία πλαισίου έκδοσης ελληνικών κρατικών χρεογράφων τα πιστωτικά έσοδα των οποίων θα χρησιμοποιηθούν για έργα, δράσεις και προγράμματα του Δημοσίου με αποκλειστικό προσανατολισμό στην πράσινη και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη, ήδη έχουν ξεκινήσει οι σχεδιασμοί ώστε να καταρτιστεί το εθνικό πλαίσιο της διαδικασίας και το πρόγραμμα των εκδόσεων για την κατηγορία των πράσινων ομολόγων. Εφόσον ενταχθεί στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό του ΟΔΔΗΧ, τα πράσινα ομόλογα αναμένεται να κάνουν πρεμιέρα από το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Ουσιαστικά, τα πράσινα ομόλογα ακολουθούν μία «παράλληλη» αγορά, χωρίς να συνδέονται με την αγορά των «παραδοσιακών» κρατικών ομολόγων. Σε γενικές γραμμές, έχουν χαρακτηριστικά μεσομακροπρόθεσμης διάρκειας άνω των 12-15 ετών και ποσό έκδοσης όχι μεγαλύτερο των 1-2 δισ. ευρώ. Σκοπός είναι να χρηματοδοτούν δρομολογούμενα πρότζεκτ με κεντρικό άξονα την πράσινη οικονομία, το περιβάλλον και το κλίμα.

νόμισμα της πράσινης χρηματοδότησης. Πέρυσι, περίπου το ήμισυ όλων των πράσινων ομολόγων που εκδόθηκαν παγκοσμίως ήταν σε ευρώ και έτσι από την ΕΚΤ εκτιμάται ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για να αναπτυχθεί αυτός ο ρόλος μόλις ξεκινήσει η πράσινη μετάβαση παγκοσμίως. Έχει σταλεί το μήνυμα από την ΕΚΤ πως πρέπει να δούμε επενδύσεις περίπου 330 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030 για να επιτύχουμε τους στόχους της Ευρώπης για το κλίμα και την ενέργεια, και περίπου 125 δισ. ευρώ κάθε χρόνο για να πραγματοποιήσουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό. «Το πρόγραμμα NextGenerationEU (NGEU) θα βοηθήσει στη διοχέτευση δημόσιων επενδύσεων προς τους τομείς αυτούς. Ωστόσο, είναι προς το παρόν λιγότερο σαφές εάν ο ιδιωτικός χρηματοπιστωτικός τομέας μπορεί να κάνει το ίδιο» τόνισε η κ. Λαγκάρντ. Η ίδια υπογράμμισε επίσης ότι θα πρέπει να ταιριάξουμε το NGEU με αυτό που η ίδια ονομάζει μια ένωση πράσινων

16 αγορεσ

BUSINESS I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

κεφαλαιαγορών (CMU) - μια πραγματικά πράσινη ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα.

Η Κομισιόν για τα πράσινα ομόλογα Το νέο πλαίσιο για τα ευρωπαϊκά πράσινα ομόλογα έχει ήδη εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο εθελοντικό αυτό πλαίσιο στοχεύει στη διαμόρφωση ενός «χρυσού προτύπου» για εταιρείες και κυβερνήσεις που επιθυμούν να συγκεντρώσουν χρήματα για φιλικά προς το περιβάλλον έργα και προγράμματα και αποτελεί μέρος του δεύτερου πακέτου της Ε.Ε. για την αειφόρο χρηματοδότηση. Καθώς η παγκόσμια αγορά πράσινων ομολόγων αυξάνεται έντονα -περνώντας συνολικά 1 τρισεκατομμύριο δολάρια-, το πρότυπο στοχεύει επίσης να βοηθήσει να σταματήσει το «πράσινο πλύσιμο», όπου οι εκδότες ομολόγων επικαλούνται περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς χωρίς αιτιολόγηση. Οι ρυθμιστικές αρχές της Ε.Ε. αναφέρουν ότι η πρακτική χρειάζεται αυστηρότερο έλεγχο. Παρόλο που δεν θα υπάρχει υποχρέωση για τους εκδότες να χρησιμοποιούν το πρότυπο της Ε.Ε., η αυστηρότερη εποπτεία αυτών που κάνουν είναι πιθανό να οδηγήσει πολλές εταιρείες να το υιοθετήσουν, ειδικά στην ευρωζώνη, χωρίς να αποκλείονται και εκδότες εκτός Ε.Ε. Σε αντίθεση με άλλα πρότυπα που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στην αγορά, όπως οι Πράσινες Ομολογίες της Διεθνούς Ένωσης Κεφαλαιαγοράς (ICMA), τα πρότυπα της Ε.Ε. θα είναι 100% με βάση τα κριτήρια της Ε.Ε. ή τον κατάλογο των δραστηριοτήτων που θεωρεί ότι είναι πράσινες.

ΔΕΗ Ευρισκόμενη στο μέσον ενός φιλόδοξου πλάνου πλήρους μετασχηματισμού, έχοντας δείξει απτά δείγματα γραφής εδώ και σχεδόν μια διετία όπου από δημοσιονομική «απειλή» για το σύστημα έχει επιστρέψει σε μια δυναμική επιχειρησιακή οντότητα, η ΔΕΗ εκμεταλλεύτηκε τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά εργαλεία. Η διοίκηση της ΔΕΗ πραγματοποίησε τον Ιούλιο που μας πέρασε μία ακόμα έξοδο στις αγορές, μέσω έκ-

δοσης ενός ομολόγου επταετούς διάρκειας, ύψους 500 εκατ. ευρώ, το οποίο διέπεται από ρήτρα αειφορίας. Η διοίκηση της Επιχείρησης έκρινε ότι το timing ήταν ευνοϊκό και ήθελε να εκμεταλλευτεί το momentum που έχει διαμορφωθεί στις αγορές τόσο για την εταιρεία όσο και για όλα τα ελληνικά assets. Ήταν η τρίτη κατά σειρά έξοδος στις αγορές για τη ΔΕΗ φέτος, μετά την έκδοση ομολογιών βιωσιμότητας που έκανε τον περασμένο Μάρτιο, συνολικού ύψους 775 εκατ. ευρώ, επιτυγχάνοντας μάλιστα ιστορικά μεγάλες επικαλύψεις. Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα ύστερα από σχεδόν μια 7ετία «απομόνωσης» της ΔΕΗ από τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια, καθώς πριν από τον Μάρτιο είχε να ξαναβγεί στις αγορές από το 2014.

Μυτιληναίος Στην έκδοση πράσινου ομολόγου ύψους 500 εκατ. ευρώ και διάρκειας 5,5 ετών προχώρησε τον περασμένο Απρίλιο η Μυτιληναίος. Διαθέτοντας μία από τις καλύτερες πιστοληπτικές αξιολογήσεις μεταξύ των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων (BB από τη Fitch Ratings και BB από τη S&P Global Ratings) και υψηλότατες ταμειακές ροές, η Μytilineos βγαίνει στις αγορές για να ενισχύσει περαιτέρω τη χρηματοδοτική ισχύ της και να χρηματοδοτήσει το ευρύ επενδυτικό της σχέδιο, που έχει προσαρμοστεί στα δεδομένα της ενεργειακής μετάβασης και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και εξαγορές επιχειρήσεων, όπως η ΔΕΠΑ και η ΛΑΡΚΟ. Τα κεφάλαια που αντλήθηκαν, κατευθύνονται στην εξόφληση υφιστάμενων δανειακών υποχρεώσεων, στη χρηματοδότηση γενικών εταιρικών σκοπών και στην καταβολή των προμηθειών και εξόδων της έκδοσης. Ποσό αντίστοιχο με τα καθαρά κεφάλαια που θα αντληθούν από τις ομολογίες θα διατεθεί για τη χρηματοδότηση ή αναχρηματοδότηση, εν όλω ή εν μέρει, επιλέξιμων πράσινων έργων (συμπεριλαμβανομένων άλλων σχετικών υποστηρικτικών δαπανών), όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα πράσινων ομολογιών (Green Bond Framework) της εταιρείας.

Οι τέσσερις βασικές απαιτήσεις

Σ

το προτεινόμενο πλαίσιο υπάρχουν τέσσερις βασικές απαιτήσεις. Όλα τα πράσινα ομόλογα της Ε.Ε. πρέπει να ελέγχονται από εξωτερικό ελεγκτή για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον κανονισμό. Ειδικότερα: ▶ Τα κεφάλαια που αντλούνται από το ομόλογο θα πρέπει να διατεθούν πλήρως σε έργα που ευθυγραμμίζονται με την ταξινόμηση της Ε.Ε. ▶ Πρέπει να υπάρχει πλήρης διαφά-

νεια σχετικά με τον τρόπο κατανομής των εσόδων από ομόλογα μέσω λεπτομερών απαιτήσεων αναφοράς. ▶ Όλα τα πράσινα ομόλογα της Ε.Ε. πρέπει να ελέγχονται από εξωτερικό ελεγκτή για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον κανονισμό και ότι τα χρηματοδοτούμενα έργα ευθυγραμμίζονται με την ταξονομία. Ειδική, περιορισμένη ευελιξία προβλέπεται εδώ για κρατικούς εκδότες. ▶ Οι εξωτερικοί αναθεωρητές που

παρέχουν υπηρεσίες σε εκδότες πράσινων ομολόγων της Ε.Ε. πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι και να εποπτεύονται από την Ευρωπαϊκή Αρχή Αγορών Κινητών Αξιών. Αυτό θα διασφαλίσει την ποιότητα και την αξιοπιστία των υπηρεσιών και των αξιολογήσεών τους για την προστασία των επενδυτών και την ακεραιότητα της αγοράς. Ειδική, περιορισμένη ευελιξία προβλέπεται εδώ για κρατικούς εκδότες.

αγορεσ 17

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

24+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για τα εταιρικά ομολογιακά δάνεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Τ

ην έκδοση αναλυτικού οδηγού με 25 χρήσιμες ερωτήσεις και απαντήσεις για την αγορά των ομολογιακών δανείων κοινοποιεί η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Μία αγορά που υπάρχει από τον Σεπτέμβριο του 2014, που στην πρώτη -ουσιαστικά- χρονιά υπολογισμού της είχε απόδοση 7,04%. Όμως, ήρθε η «ηρωική διαπραγμάτευση» του α’ 6μήνου 2015 και οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών που ακολούθησαν και η εν λόγω αγορά περιήλθε στην αφάνεια. Πλέον τα ομόλογα που διαπραγματεύονται είναι συνολικού ύψους κοντά στα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ στο peak τους οι εκδόσεις είχαν ξεπεράσει τα 7 δισ. ευρώ. Σημειωτέον ότι πολλές εταιρείες, κυρίως εισηγμένες, δοκίμαζαν την τύχη τους στις διεθνείς αγορές, κάτι που συμβαίνει ακόμα και σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αναλαμβάνει να εκπαιδεύσει τους επενδυτές τι να προσέχουν κυρίως, διότι είναι νωπή ακόμα η υπόθεση του σκανδάλου της Folli Follie, αλλά και φρέσκα τα απόνερα από την MLS, τη στιγμή που η αγορά περιμένει τη μόχλευση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και μέσω Χρηματιστηρίου.

Συγκεκριμένα: 1. Τι είναι το κοινό ομολογιακό δάνειο (εφεξής «εταιρικό ομόλογο»); Είναι ένα είδος χρεογράφου για το οποίο ο εκδότης (δανειζόμενος ή οφειλέτης) έχει την υποχρέωση να καταβάλει, είτε στη λήξη της σύμβασης είτε σε προγενέστερο χρόνο, την ονομαστική αξία αυτού και στην περίπτωση των ομολόγων με κουπόνι, σε προκαθορισμένα διαστήματα ποσό χρημάτων (το κουπόνι) στον επενδυτή που το διακρατά (δανειστής).

2. Ποιος εκδίδει το εταιρικό ομόλογο; Εκδίδεται από οποιαδήποτε οντότητα (ει-

σηγμένη ή μη εισηγμένη σε Χρηματιστήριο) με την προϋπόθεση ότι δεν αντιβαίνει το Καταστατικό της και τους Νόμους.

3. Όλα τα εταιρικά ομόλογα έχουν παρόμοια δομή και συνθετότητα; Όχι. Κάποια ομόλογα δύναται να είναι απλά στην κατανόηση. Κάποια άλλα δύναται να είναι σύνθετα, δύσκολα συγκρίσιμα, δυσνόητα σε αρκετούς επενδυτές και προσαρμοσμένα στις ανάγκες λίγων μόνο επενδυτών. Τα τελευταία ενδέχεται να πληρούν τις προϋποθέσεις των διατάξεων του Κανονισμού (Ε.Ε.) αριθ.

1286/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26/11/2014 «σχετικά με τα έγγραφα βασικών πληροφοριών που αφορούν συσκευασμένα επενδυτικά προϊόντα για ιδιώτες επενδυτές και επενδυτικά προϊόντα βασιζόμενα σε ασφάλιση (PRIIP)» και να υφίσταται η ανάγκη για περισσότερη πληροφόρηση (για παράδειγμα, κατάρτιση εγγράφου βασικών πληροφοριών).

4. Είναι υποχρεωτικό ο εκδότης εταιρικού ομολόγου ή/και το ίδιο το εταιρικό ομόλογο να έχουν λάβει πιστοληπτική διαβάθμιση (credit rating);

Όχι, δεν υπάρχει υποχρέωση. Σε κάθε περίπτωση, η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας εταιρείας ή/και είδους κινητής αξίας, και δη σε τακτά χρονικά διαστήματα, προσφέρει πολύτιμη ενημέρωση στον κάθε επενδυτή, ώστε ο τελευταίος να διευκολυνθεί στη λήψη τυχόν αποφάσεων σχετικών με ενδεχόμενο πιστωτικό κίνδυνο.

5. Ο εκδότης εταιρικού ομολόγου πρέπει να είναι εισηγμένη εταιρεία, δηλαδή να έχει κινητές αξίες (μετοχές ή ομόλογα) εισηγμένες σε Ρυθμιζόμενη Αγορά ή Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης; Όχι. Εκδότης εταιρικού ομολόγου μπορεί να είναι οποιαδήποτε οντότητα, εισηγμένη ή μη εισηγμένη.

6. Εάν εταιρεία προχωρήσει επιτυχώς σε έκδοση εταιρικού ομολόγου, υποχρεούται να εισαχθεί σε χρηματιστηριακή αγορά σύντομα μετά την έκδοση αυτού; Όχι. Δεν υφίσταται υποχρέωση για τον εκδότη να εισάγει οποιαδήποτε κινητή του αξία (π.χ. μετοχές, ομόλογα κτλ.) σε χρηματιστηριακή αγορά.

18 αγορεσ

7. Σε ποια αγορά μπορεί να είναι ήδη εισηγμένος στην Ελλάδα ένας εκδότης εταιρικού ομολόγου; Στην περίπτωση που ο εκδότης εταιρικού ομολόγου είναι εισηγμένη εταιρεία, η εν λόγω εισαγωγή δύναται να έχει πραγματοποιηθεί στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών («Ρυθμιζόμενη Αγορά») ή σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης του Χρηματιστηρίου Αθηνών (ο οποίος είναι «Μη Ρυθμιζόμενη Αγορά», όπως δηλαδή η «Εναλλακτική Αγορά (ΕΝ.Α.)»).

8. Όταν ο εκδότης εταιρικού ομολόγου είναι εισηγμένη στην Ελλάδα εταιρεία, σημαίνει ότι υποχρεούται να έχει το σύνολο των κινητών αξιών του εισηγμένο σε συγκεκριμένη αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών; Όχι. Μια εταιρεία που είναι εισηγμένη στην Ελλάδα δεν υποχρεούται να εκδώσει ομόλογο, το οποίο θα είναι και αυτό εισηγμένο σε συγκεκριμένη αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών ούτε σε αγορά του εξωτερικού. Μπορεί δηλαδή να εκδώσει ομόλογο, το οποίο ή δεν θα εισαχθεί σε καμία αγορά ή θα το εισάγει στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών («Ρυθμιζόμενη Αγορά») ή θα το εντάξει σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης του Χρηματιστηρίου Αθηνών («Μη Ρυθμιζόμενη Αγορά» όπως η «Εναλλακτική Αγορά») ή θα το εισάγει σε αγορά του εξωτερικού («Ρυθμιζόμενη» ή μη). Επίσης, μία εταιρεία που εξέδωσε εταιρικό ομόλογο δύναται να έχει εισηγμένες τις μετοχές της ή/και τα εταιρικά ομόλογα που έχει εκδώσει σε κάποια αγορά διαπραγμάτευσης του Χρηματιστηρίου Αθηνών («Ρυθμιζόμενη Αγορά» ή «Μη Ρυθμιζόμενη Αγορά»).

9. Μπορεί μια εταιρεία να εκδώσει εταιρικό ομόλογο και να μην έχει καμία κινητή της αξία εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών; Ναι.

10. Εγκρίνεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς η δημόσια προσφορά εταιρικού ομολόγου ή/και η εισαγωγή αυτού σε «Μη Ρυθμιζόμενη Αγορά» της Ελλάδας; Με εξαίρεση τη «Ρυθμιζόμενη Αγορά» του Χρηματιστηρίου Αθηνών, ουδεμία άλλη αγορά της αλλοδαπής ή της ημεδαπής

BUSINESS BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

δεν εποπτεύεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν εξετάζει και δεν εγκρίνει τη δημόσια προσφορά ή/και την εισαγωγή αυτής της έκδοσης εταιρικού ομολόγου σε ρυθμιζόμενη ή μη αγορά της αλλοδαπής ή σε μη ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα όπως η «Εναλλακτική Αγορά».

11. Εταιρεία με έδρα την Ελλάδα εκδίδει εταιρικό ομόλογο. Είναι υποχρεωμένη να το εκδώσει στην Ελλάδα και να εγκριθεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς; Όχι. Η έκδοση ή/και η εισαγωγή σε χρηματιστηριακή αγορά μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε στην αλλοδαπή είτε στην ημεδαπή. Η «Ρυθμιζόμενη Αγορά» του Χρηματιστηρίου Αθηνών είναι η μόνη αγορά που εποπτεύεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

12. Εταιρεία με έδρα την αλλοδαπή επιθυμεί την έκδοση εταιρικού ομολόγου και την εισαγωγή αυτού στη «Ρυθμιζόμενη Αγορά» του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Μπορεί να ολοκληρώσει αυτή την πράξη; Ναι, όπως και κάθε οντότητα με έδρα την ημεδαπή. Προϋπόθεση είναι η δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου σε αποδεκτή γλώσσα σύνταξης, κατόπιν έγκρισής του από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

13. Σε ποιους δυνητικούς επενδυτές μπορεί να απευθυνθεί ένας εκδότης εταιρικού ομολόγου στην Ελλάδα; Η διάκριση των επενδυτών έχει σημασία για την υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου; Ο εκδότης μπορεί να απευθυνθεί σε ειδικούς επενδυτές (θεσμικοί και επαγγελματίες πελάτες) (σύμφωνα με την περίπτωση ε) του Άρθρου 2 του Κανονισμού Ε.Ε. 2017/1129 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14/6/2017) ή/και σε μη ειδικούς επενδυτές (ή ιδιώτες πελάτες). Εάν ο εκδότης απευθύνεται μόνο σε ειδικούς επενδυτές, δεν υφίσταται υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου και, συνεπώς, ούτε έγκρισής του από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Το αντίθετο συμβαίνει σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Σημειώνεται ότι πολλά εταιρικά ομόλογα απευθύνονται μόνο σε ειδικούς επενδυτές (θεσμικούς και επαγγελματίες επενδυτές) και, συνεπώς, ο εκδότης δεν προβαίνει

σε δημόσια προσφορά ούτε αιτείται την έγκριση ενημερωτικού δελτίου από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

14. Από πού μπορώ να ενημερωθώ σε ποια κατηγορία πελάτη υπάγομαι πριν αποκτήσω συμμετοχή σε εταιρικό ομόλογο; Πριν προσφέρει οποιαδήποτε επενδυτική υπηρεσία, ο πάροχος αυτής (όπως η επιχείρηση επενδύσεων κ.λπ.) είναι υποχρεωμένος να κατηγοριοποιήσει τον κάθε επενδυτή ως επαγγελματία πελάτη ή ιδιώτη πελάτη. Στην τελευταία κατηγορία περιλαμβάνεται η πλειοψηφία των επενδυτών. Ο ιδιώτης πελάτης, ήτοι επενδυτής με λιγότερη γνώση και πείρα συγκριτικά με τον επαγγελματία επενδυτή, λαμβάνει υψηλότερο επίπεδο προστασίας, που παρέχεται βάσει των διατάξεων του Ν.

4514/18, ως ισχύει. Επίσης, στο πλαίσιο ελέγχου καταλληλόλητας (Suitability testing) προτεινόμενων προϊόντων/υπηρεσιών, όπως ενδεικτικά το εταιρικό ομόλογο, πρέπει να διασφαλισθεί πως τα εν λόγω προϊόντα ανταποκρίνονται στους επενδυτικούς στόχους και το επενδυτικό προφίλ του κάθε πελάτη.

15. Σε πόσους δυνητικούς επενδυτές μπορεί να απευθυνθεί ένας εκδότης εταιρικού ομολόγου; Ο αριθμός των δυνητικών επενδυτών έχει σημασία για την υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου; Η υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου δεν ισχύει, εάν η προσφορά κινητών αξιών (όπως το εταιρικό ομόλογο) απευθύνεται σε λιγότερα από 150 φυσικά ή νομικά πρόσωπα ανά κράτος-μέλος, τα οποία δεν είναι ειδικοί επενδυτές (ιδιωτική τοποθέτηση). Στην περίπτωση αυτή, όπως και στην περίπτωση που ο εκδότης απευθύνεται μόνο σε ειδικούς επενδυτές (θεσμικούς και επαγγελματίες επενδυτές), δεν απαιτείται ούτε έγκριση ούτε δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Σε κάθε περίπτωση ισχύουν οι εξαιρέσεις της παρ. 4 του Άρθρου 1 του Κανονισμού (Ε.Ε.) 2017/1129 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14/6/2017.

16. Όταν εκδίδεται εταιρικό ομόλογο, πρέπει να υπάρχει κάποια ελάχιστη ονομαστική αξία ανά μονάδα; Η εν λόγω ονομαστική αξία έχει σημασία για

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

την υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου; Δεν υπάρχει υποχρέωση για κάποια ελάχιστη αξία ανά μονάδα. Η υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου δεν ισχύει, εάν η ονομαστική αξία ανά μονάδα ανέρχεται σε τουλάχιστον €100.000. Το αντίθετο συμβαίνει εάν η ονομαστική αξία ανά μονάδα είναι μικρότερη των €100.000.

17. Όταν εκδίδεται εταιρικό ομόλογο, πρέπει να υπάρχει κάποια ελάχιστη αξία που ο κάθε επενδυτής πρέπει να αποκτά; Η εν λόγω αξία κτήσεως έχει σημασία για την υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου; Δεν υπάρχει υποχρέωση για κάποια ελάχιστη αξία εταιρικού ομολόγου που ο κάθε επενδυτής πρέπει να αποκτά. Η υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου δεν ισχύει, εάν προσφέρεται εταιρικό ομόλογο που απευθύνεται σε επενδυτές οι οποίοι αποκτούν κινητές αξίες, με συνολική ανταλλακτική αξία τουλάχιστον €100.000 ανά επενδυτή, για κάθε επιμέρους προσφορά.

18. Όταν εκδίδεται εταιρικό ομόλογο με συνολική αξία έως και €500.000, όριο που υπολογίζεται σε περίοδο 12 μηνών, απαιτείται η δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου; Όχι, σε καμία περίπτωση προσφοράς.

19. Όταν εκδίδεται εταιρικό ομόλογο με συνολική αξία μεγαλύτερη των €500.000 και έως €5.000.000, όριο που υπολογίζεται σε περίοδο 12 μηνών, απαιτείται η δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου; Όχι. Ωστόσο, απαιτείται η δημοσίευση πληροφοριακού δελτίου. Σύμφωνα με την παρ. 2 του Άρθρου 59 του Ν. 4706/20, το πληροφοριακό δελτίο της παρ. 2 του Άρθρου 58 του Ν. 4706/20 εγκρίνεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, εκτός από τις περιπτώσεις που οι κινητές αξίες εισάγονται προς διαπραγμάτευση σε «Ρυθμιζόμενη Αγορά» ή εντάσσονται σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης, που λειτουργούν στην Ελλάδα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το πληροφοριακό δελτίο εγκρίνεται από τον διαχειριστή της Ρυθμιζόμενης Αγοράς ή του Πολυμερούς Μηχανισμού Διαπραγμάτευσης, κατά περίπτωση.

20. Όταν εκδίδεται εταιρικό ομόλογο με συνολική αξία μεγαλύτερη των €5.000.000, όριο που υπολογίζεται σε περίοδο 12 μηνών, απαιτείται η δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου; Ναι, εάν δεν βρίσκει εφαρμογή η παρ. 4 του Άρθρου 1 του Κανονισμού (Ε.Ε.)

2017/1129 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14/6/2017.

21. Μια εταιρεία που δεν έχει κινητές αξίες εισηγμένες στη «Ρυθμιζόμενη Αγορά» του Χρηματιστηρίου Αθηνών, προτίθεται να εκδώσει ομόλογο, πραγματοποιώντας δημόσια προσφορά στο επενδυτικό κοινό. Είναι υποχρεωμένη να εισάγει τις κινητές αξίες που θα προκύψουν από αυτή την έκδοση στο Χρηματιστήριο Αθηνών; Δεν υπάρχει υποχρέωση εισαγωγής του εταιρικού ομολόγου στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Ωστόσο, υπάρχει η υποχρέωση δημοσίευσης ενημερωτικού δελτίου κατόπιν σχετικής έγκρισης από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

22. Εταιρικό ομόλογο εισήχθη προς διαπραγμάτευση στη «Ρυθμιζόμενη Αγορά» του Χρηματιστηρίου Αθηνών κατόπιν έγκρισης σχετικού ενημερωτικού δελτίου από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Σημαίνει κάτι αυτό για την ποιότητα του εκδότη ή/και για τις ίδιες τις ομολογίες; Όχι. Tο Διοικητικό Συμβούλιο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς εγκρίνει το κάθε ενημερωτικό δελτίο μόνο διότι πληροί τα πρότυπα της πληρότητας, της δυνατότητας κατανόησης και της συνεκτικότητας που επιβάλλονται βάσει του Κανονισμού (Ε.Ε.)

2017/1129 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 2017 και η εν λόγω έγκριση δεν θα πρέπει να θεωρείται ως ευνοϊκή γνώμη για τον εκδότη, τον εγγυητή (εάν υφίσταται) και την ποιότητα των ομολογιών που αποτελούν το αντικείμενο του ενημερωτικού δελτίου. Οι επενδυτές θα πρέπει να προβούν, μεταξύ άλλων, σε δική τους εκτίμηση ως προς την καταλληλόλητα της επένδυσης στις ομολογίες.

23. Έστω ότι εγκρίνεται ενημερωτικό δελτίο από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη δημόσια προσφορά ή/και την εισαγωγή εταιρικού ομολόγου στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Αυτό σημαίνει

αγορεσ 19 ότι απευθύνεται πρόσκληση προς το επενδυτικό κοινό σε παγκόσμια εμβέλεια; Όχι. Το Ενημερωτικό Δελτίο απευθύνεται μόνο σε επενδυτές εντός της Ελληνικής Επικράτειας, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο και δεν απευθύνεται, άμεσα ή έμμεσα, σε επενδυτές εκτός Ελλάδας, ούτε απευθύνεται σε οποιοδήποτε κράτος όπου μια τέτοια προσφορά ή πρόσκληση δεν επιτρέπεται από το εφαρμοστέο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιό του.

24. Η διάθεση εταιρικού ομολόγου στο επενδυτικό κοινό μπορεί να γίνει αδιακρίτως στον κάθε αιτούντα την απόκτηση; Όχι. Η διάθεση γίνεται σε όσους πληρούν τα κριτήρια της αγοράς-στόχου κάθε φορά. Για τη διάθεση των ομολογιών, προσδιορίζεται αγορά-στόχος, δηλαδή το είδος των επενδυτών που κατά προσέγγιση συγκεντρώνουν ενδεικτικές προδιαγραφές για την απόκτηση αυτών. Η παρ. 3 του Άρθρου 16 του Ν. 4514/18 αναφέρει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η διαδικασία έγκρισης προϊόντων προσδιορίζει μια συγκεκριμένη αγορά-στόχο τελικών πελατών, εντός της αντίστοιχης κατηγορίας πελατών για κάθε χρηματοπιστωτικό μέσο, και διασφαλίζει ότι όλοι οι κίνδυνοι που σχετίζονται με αυτήν την προσδιορισμένη αγορά-στόχο αξιολογούνται και ότι η σκοπούμενη στρατηγική διανομής είναι συνεπής με αυτήν την αγορά-στόχο». Επίσης, προσδιορίζονται τα κατάλληλα δίκτυα διανομής για τους πελάτες της αγοράς-στόχου.

25. Μπορεί μια εταιρεία να εκδώσει μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο (ΜΟΔ) και να το διαθέσει στο επενδυτικό κοινό; Ποια η κυριότερη διαφορά με το κοινό ομολογιακό δάνειο (ΚΟΔ); Ναι, μπορεί. Το ΜΟΔ προσομοιάζει σε όλα τα βασικά χαρακτηριστικά με το ΚΟΔ με τη διαφορά ότι η απαίτηση του επενδυτή-ομολογιούχου ενός ΜΟΔ δύναται να ικανοποιηθεί, εις ολόκληρον ή εν μέρει, με τη μετατροπή του εταιρικού ομολόγου σε μετοχές του εκδότη (δανειολήπτρια εταιρεία), είτε με πρωτοβουλία του ιδίου του επενδυτή είτε του εκδότη, στο πλαίσιο των όρων έκδοσης εκάστου ΜΟΔ. Η μετατροπή του ΜΟΔ σε μετοχές του εκδότη συνιστά αύξηση κεφαλαίου αυτού, η οποία ενδεχομένως τελεί υπό νομικές ή/και συμβατικές αιρέσεις.

20 υγεια

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Βιοτεχνολογία: Δυναμικά στο παιχνίδι μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις Της Έφης Τσιβίκα

Π

αγκόσμιο trend, τόσο στο επιστημονικό όσο και στο επιχειρηματικό πεδίο, αποτελεί ο τομέας της Βιοτεχνολογίας, διευρύνοντας τους ορίζοντες για ανάπτυξη και στη χώρα μας. Οι προοπτικές αυτές διαγράφονται μέσα από το ευρύτερο πλαίσιο της ανάπτυξης της καινοτομίας και προϋποθέτουν τη λήψη των κατάλληλων πρωτοβουλιών από τους επενδυτές και τους επιχειρηματίες, αλλά και από την πλευρά της πολιτείας και των υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικών, έτσι ώστε να αρθούν οι υφιστάμενοι φραγμοί και να προωθηθεί ο τομέας στη χώρα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους γενικότερα αλλά και του τομέα της Υγείας ειδικότερα, η απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου για τις εταιρείες τεχνοβλαστούς (spin-off), αλλά και η κατάλληλη αξιοποίηση του ευρέως αναγνωρισμένου υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει η Ελλάδα αναμένεται να δώσουν την απαραίτητη ώθηση στις επιχειρήσεις. Πέραν των μεγάλων διεθνών εταιρειών, οι μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν πλέον τη δυνατότητα ακόμα μεγαλύτερης συμμετοχής στην ανάπτυξη της ζωτικής σημασίας βιομηχανίας της Βιοτεχνολογίας, εάν διαμορφωθεί ένα ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον. Σε αυτή την προσπάθεια, η ανάπτυξη συνεργασιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο έχει κριθεί αναγκαία από όλους τους φορείς και δημιουργούνται σιγά σιγά οι κατάλληλες προϋποθέσεις για γόνιμες συμπράξεις στον χώρο της καινοτομίας.

Αποτελέσματα Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (Εuropean Innovation Scoreboard - EIS) για το 2021. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, οι επιδόσεις της Ε.Ε. παρουσίασαν σημαντική αύξηση της τάξεως του 12,5% κατά μέσο όρο από το 2014, με τις χώρες που παρουσιάζουν χαμηλότερες επιδόσεις να εμφανίζουν μεγαλύτερη αύξηση, συγκριτικά με τις χώρες που παρουσιάζουν υψηλότερες επιδόσεις. Παρότι η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στην 20ή θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών και εντάσσεται σε αυτά με τις μέτριες επιδόσεις, τα τελευταία χρόνια τρέχει με διπλάσια ταχύτητα σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. και στον πιο πρόσφατο πίνακα παρουσιάζει σημαντικές βελτιώσεις.

Με ποσοστό 25,9% συγκαταλέγεται μεταξύ των 5 χωρών που παρουσιάζουν βελτίωση μεγαλύτερη του 25% την περίοδο 2014-2021, ακολουθώντας την Εσθονία, την Κύπρο, τη Λιθουανία και την Ιταλία.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις Ειδικότερα, ισχυρές διαστάσεις καινοτομίας στην Ελλάδα, με επιδόσεις πάνω από την τιμή 100 που αντιστοιχεί στον μέσο όρο της Ε.Ε., καταγράφονται για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καινοτομούν, τη διασύνδεση και συνεργασία, και την απασχόληση. Οι τρεις υψηλότερες επιδόσεις της χώρας μας αφορούν τις πωλήσεις καινοτόμων προϊόντων, τη συνεργασία καινοτόμων μικρομεσαίων επιχειρήσεων με άλλους φορείς και τις καινοτομίες προϊόντων. Σε επίπεδα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο βρίσκονται, επίσης, οι δείκτες που αφορούν τον πληθυσμό με Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, τις δαπάνες για καινοτομικές δραστηριότητες πλην R&D, τις συνεργασίες δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για την παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων, τις καινοτομίες επιχειρησιακών διαδικασιών και την απασχόληση σε καινοτόμες επιχειρήσεις.

υγεια 21

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Χρόνιες παθήσεις Τα βλέμματα όλων στρέφονται στην ανάπτυξη νέων τεχνικών προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη ανάγκη για καλύτερη πρόληψη, διαχείριση και θεραπεία χρόνιων παθήσεων, και στην εξατομικευμένη Ιατρική, η οποία αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία καθολικής μεταμόρφωσης του τομέα της Υγείας παγκοσμίως. Η σημασία προώθησης της καινοτομίας και διασύνδεσής της με την παραγωγική αλυσίδα, τον χώρο της Υγείας και τους διαθέσιμους πόρους έχει αναγνωριστεί ήδη από πολλές χώρες. Απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις στην καινοτομία ούτως ώστε να ενθαρρυνθεί και να προωθηθεί η έρευνα και να καλυφθούν βασικές προτεραιότητες του κλάδου της Υγείας, διευκολύνοντας την πρόσβαση στα επιστημονικά επιτεύγματα αλλά και τη σωστή διαχείριση των προκλήσεων τόσο από τους ερευνητές όσο και από τα συστήματα Υγείας.

ζωηρή φάση ανάπτυξης Ενώ βρίσκεται στα αρχικά στάδια, η Ελληνική Βιομηχανία Βιοεπιστημών βιώνει μια ζωηρή φάση ανάπτυξης. Οι καταξιωμένοι παίκτες επιδιώκουν όλο και περισσότερο διεθνείς συνεργασίες στην Ε & Α για την ανάπτυξη ανταγωνιστικών προϊόντων που βασίζονται στην τεχνολογία. Έχουν γίνει σημαντικές ερευνητικές ανακαλύψεις από τοπικούς ερευνητές και εμφανίζονται αρκετές νεοσύστατες και spin-off εταιρείες, που βρίσκονται σε διαδικασία εμπορευματοποίησης των καινοτομιών τους. Ταυτόχρονα, οι εμπορικές εταιρείες καταγράφουν αυξανόμενο τζίρο και αρχίζουν να επενδύουν σε spin-off και νεοσύστατες επιχειρήσεις. Η Ελλάδα προσφέρει μια σειρά από πλεονεκτήματα και σε ξένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Υγείας και εξετάζουν το ενδεχόμενο να προβούν σε επιχειρηματικές κινήσεις στην περιοχή.

οικονομικός κόμβος Στρατηγική Θέση: Είναι ένας σημαντικός οικονομικός κόμβος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Μέσω της πλεονεκτικής στρατηγικής της θέσης, παρέχει άμεση πρόσβαση στις χώρες της Ε.Ε. και στις αναδυόμενες αγορές των Βαλκανίων, της Μαύρης Θάλασσας, της Ανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου.

Έρευνα: Η ελληνική ερευνητική βάση περιλαμβάνει διεθνούς φήμης ομάδες σε Ερευνητικά Ινστιτούτα και Πανεπιστήμια. Η Ελλάδα φιλοξενεί αρκετές ερευνητικές ομάδες παγκόσμιας κλάσης, που συμμετέχουν σε κορυφαίες έρευνες βιοεπιστημών και διεθνείς συνεργασίες με εταιρικούς και ερευνητικούς παίκτες παγκοσμίως. Πολύ εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό: Η χώρα μας διαθέτει ευρέως αναγνωρισμένο, υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό. Σε πολλές μελέτες και εκδηλώσεις γίνεται μνεία για το ανθρώπινο δυναμικό της Ελλάδας, το οποίο διαθέτει μεγάλη εξειδίκευση και πολύ καλές γνώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναγνώρισης που χαίρει αποτελεί η επένδυση της Pfizer στη Θεσσαλονίκη. Η εταιρεία εξαίρει στις δημόσιες τοποθετήσεις της το δυναμικό της Ελλάδας και σκοπεύει να διπλασιάσει τον αριθμό των ανθρώπων που απασχολεί στη χώρα μας.

Πλεονεκτήματα που διαθέτει: ▶ Πολύ ανταγωνιστικούς μισθούς στην Ε.Ε. ▶ Παγκόσμια αριστεία σε τομείς, όπως γενόσημα, μεταφορά τεχνολογίας και επανατοποθέτηση φαρμάκων. ▶ Είναι ενταγμένη στην Ε.Ε. και έχει πρόσβαση στις ρυθμιστικές αρχές της Ε.Ε. ▶ Αποτελεί σημείο εισόδου στην αγορά της Ε.Ε. ▶ Έχει ευνοϊκή γεωγραφική θέση. ▶ Διαθέτει ευχάριστο περιβάλλον εργασίας και διαβίωσης. ▶ Αποτελεί αναδυόμενο προορισμό κλινικών μελετών με ισχυρή κυβερνητική υποστήριξη.

Εξωστρέφεια και συνεργασίες Το HBio έχει δημιουργήσει ένα ισχυρό οικοσύστημα, το οποίο περιλαμβάνει τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα, κορυφαία πανεπιστήμια, εταίρους από τη φαρμακευτική και βιοτεχνολογική βιομηχανία με σημαντική πολυετή παρουσία στην αγορά αλλά και καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων πολλών τεχνοβλαστών και νεοφυών επιχειρήσεων.

«To HBio ήρθε πριν από 15 χρόνια για να καλύψει ένα πολύ σημαντικό κενό που υπήρχε στο ελληνικό οικοσύστημα. Με περισσότερα από 65 μέλη σήμερα αναζητά και προβάλλει ευκαιρίες συνεργασίας τόσο εντός της Ελλάδας όσο και διε-

«Αναδύεται» η Βιοτεχνολογία

Η

Βιοτεχνολογία αποτελεί έναν ραγδαία αναπτυσσόμενο σύνθετο επιστημονικό κλάδο ο οποίος εστιάζει στην αξιοποίηση της προόδου που έχει σημειωθεί στις Βιολογικές και συναφείς επιστήμες (Βιοεπιστήμες), με σκοπό την ανάπτυξη νέων, προηγμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Η συνεισφορά της Βιοτεχνολογίας είναι ιδιαίτερα σημαντική στους τομείς της υγείας, της βιομηχανίας, της διατροφής, της πρωτογενούς παραγωγής, της ενέργειας, του περιβάλ-

λοντος και της ποιότητας ζωής της σύγχρονης κοινωνίας και απορροφά τεράστιες επενδύσεις σε παγκόσμια κλίμακα στην εκπαίδευση, την έρευνα και τις εφαρμογές της. Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη του τομέα των Βιοεπιστημών. Παράλληλα, οι τάσεις στην υγεία, έτσι όπως διαμορφώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, ανοίγουν νέες προοπτικές για την ανάπτυξη της Βιοτεχνολογίας στην Υγεία.

22 υγεια

θνώς, με στόχο την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στον τομέα της Βιοτεχνολογίας και των Τεχνολογιών Υγείας. Το HBio μέσω των πολυάριθμων δράσεών του στηρίζει και αναδεικνύει τη μεταφραστική έρευνα στην Ελλάδα και χτίζει σχέσεις εμπιστοσύνης και κατανόησης που οδηγούν σε επιτυχείς συνεργασίες με απτά αποτελέσματα και οφέλη τόσο για τα μέλη μας όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Παράλληλα φροντίζουμε το ελληνικό οικοσύστημα να γίνει περισσότερο εξωστρεφές συμμετέχοντας σε διεθνείς δράσεις και εκδηλώσεις και επιδιώκουμε τη γόνιμη ανταλλαγή ιδεών, τεχνογνωσίας, εμπειριών και δεξιοτήτων. Στις 7 Σεπτέμβρη η ομάδα του HBio βρέθηκε στην Ελβετία, στο πλαίσιο της Swiss Biotech Day 2021, για να προβάλει το έργο των μελών της και να επισημοποιήσει μια συνεργασία που χτίζεται εδώ και καιρό με το οικοσύστημα της Ελβετίας», ανέφερε στο «Business Energy» η πρόεδρος του Hellenic BioCluster και διευθύνουσα σύμβουλος της Pharmassist Ltd, Ιωάννα Κούκλη. «Τα μηνύματα για το μέλλον τόσο της Βιοτεχνολογίας καθαυτής όσο και της καινοτόμου και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας του κλάδου στην Ελλάδα είναι αισιόδοξα καθόσον όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, καθένας με τη δική του συνεισφορά και πρωτοβουλία, παραμένουν προσηλωμένοι στον κοινό αυτό και μεγαλειώδη για τη χώρα μας στόχο. Η συνολική επένδυση στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις Βιοτεχνολογίας διπλασιάστηκε την εξαετία 2012-2018 συγκριτικά με την περίοδο 2005-2011. Από την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και τη θεραπεία ανίατων μέχρι πρότινος ασθενειών ως τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου DNA και την εξατομικευμένη Ιατρική, η βιομηχανία της Ιατρικής Βιοτεχνολογίας είναι στην πρώτη γραμμή της τεχνολογικής προόδου». Στις 4 και 5 Νοεμβρίου, το HBio διοργανώνει ένα συνέδριο, με προσκεκλημένους ομιλητές από Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία, που γνωρίζουν σε βάθος το οικοσύστημα, είτε ως ερευνητές είτε ως εκπρόσωποι εθνικών ή διεθνών φορέων είτε ως χρηματοδότες, για να συζητήσουν και να διαμορφώσουν από κοινού το σύγχρονο όραμα καινοτομίας στον χώρο της Βιοτεχνολογίας και της Υγείας.

Ευρύ πεδίο δράσεων και υπηρεσιών Σήμερα, το HBio παρέχει ένα ευρύ πεδίο δράσεων και υπηρεσιών στα μέλη του, τα οποία προέρχονται από τους τομείς της Υγείας, της Βιοτεχνολογίας και των Βιοεπιστημών γενικότερα, τόσο από τον βιομηχανικό, επιχειρηματικό όσο και από τον ακαδημαϊκό χώρο: - Ενισχύει το οικοσύστημα.

- Διευκολύνει τη δικτύωση και τις συνέργειες μεταξύ των μελών του.

- Στηρίζει ουσιαστικά τις μικρές και μεσαίες καινοτόμες επιχειρήσεις και τους ερευνητικούς οργανισμούς από το στάδιο εύρεσης χρηματοδότησης ως το στάδιο διάχυσης της τεχνολογίας.

- Ενισχύει την εξωστρέφεια και την επιχειρηματικότητα.

- Συμμετέχει σε εθνικές και διεθνείς δράσεις.

BUSINESS BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Η δύναμη της υποστήριξης

Η

σημασία της υποστήριξης και της προώθησης της καινοτομίας στον τομέα της Υγείας και των Βιοεπιστημών καταδείχτηκε μέσα από τις έκτακτες ανάγκες που δημιούργησε η πανδημία κορωνοϊού, καθώς σε χρόνο-ρεκόρ αναπτύχθηκε το σημαντικότερο όπλο για την αντιμετώπισή της, το εμβόλιο, ενώ επιπλέον συνέβαλε στη διαχείρισή της με την παροχή προϊόντων, όπως τα διαγνωστικά τεστ. Πολύτιμος αρωγός στην ανάπτυξη των τομέων αυτών στη χώρα μας αναδεικνύεται το Hellenic BioCluster (HBio), ο πρώτος και μεγαλύτερος Συνεργατικός Σχηματισμός Καινοτομίας στην Ελλάδα στον τομέα της Υγείας και της Βιοτεχνολογίας. Από το 2006, το HBio συνδέει βιομηχανικούς και ακαδημαϊκούς εταίρους, με στόχο τη στήριξη και την προώθηση της καινοτομίας αλλά και την έμπρακτη συνδρομή της επιστήμης στην κοινωνία και την οικονομία.

- Συμμετέχει ενεργά σε δημόσιες διαβουλεύσεις και στη χάραξη πολιτικής για θέματα της επικαιρότητας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

- Συνεισφέρει στην επαγγελματική ανάπτυξη των μελών του μέσα από ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και προγραμμάτων (όπως σεμινάρια, μαθήματα επιμόρφωσης, προγράμματα mentoring και coaching).

- Προωθεί την ανταλλαγή και την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών στους τομείς της υγείας, της βιοτεχνολογίας αλλά και της επιχειρηματικότητας. «Η εταιρεία μας, Lime Technology, δραστηριοποιείται σε έναν ιδιαίτερα απαιτητικό και ανταγωνιστικό χώρο, αυτόν της Βιοτεχνολογίας, όπου το λεγόμενο “valley of death”, δηλαδή το χρονικό διάστημα από την έρευνα για την παραγωγή ενός προϊόντος/υπηρεσίας μέχρι τη διάθεσή του στην αγορά, είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Για τον λόγο αυτό, για να ξεπεραστεί το valley of death και οι ιδέες να μη χαθούν στη φάση της έρευνας ή σε έναν πρώτο γύρο χρηματοδότησης, αλλά να μετατραπούν σε δυνατά προϊόντα που μπορούν να δημιουργήσουν θετική επίπτωση στην αγορά και να ενδυναμώσουν τη θέση της εταιρείας μας έναντι του ανταγωνισμού, βρίσκουμε ιδιαίτερα σημαντική τη συνεισφορά του HBio. Έχουμε ανάγκη από έναν δυνατό και με κύρος οργανισμό που μπορεί να μας υποστηρίξει σε εύρεση συνεργατών, χρηματοδοτήσεων αλλά και σε σωστό coaching για εύρεση των κατάλληλων δικτύων διανομής των υπηρεσιών μας στο εξωτερικό», δηλώνει ο συνιδρυτής και Business Management Director της νεοφυούς Lime Technology, Χρήστος Μπέλλος.

«Ζωντανά» παραδείγματα Η συνεισφορά του HBio στην ανάπτυξη των μελών του, εκ των οποίων το 50% προέρχεται από την περιφέρεια, επιβεβαιώνεται μέσα από πολλά παραδείγματα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2020 εγκρίθηκε από τη Γενική Γραμματεία

υγεια 23

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Έρευνας και Καινοτομίας πρότασή του για χρηματοδότηση με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης, μέσω της διασύνδεσης της καινοτομίας στον τομέα της υγείας με την αγορά. Στην επόμενη φάση έχει κατατεθεί πρόταση χρηματοδότησης ύψους 2,6 εκατ. που περιλαμβάνει συνολικά 29 εταίρους και 14 συνεργατικά υποέργα και αναμένονται τα αποτελέσματα. «Η συμμετοχή της Bioemtech στο ΗΒio μάς έφερε σε επαφή με μεγάλο αριθμό εταιρειών όλων των μεγεθών και από όλο το φάσμα των επιστημών υγείας. Η αλληλεπίδραση αυτή μας επιτρέπει να διευρύνουμε καθημερινά τους ορίζοντές μας για τις δυνατότητες και προοπτικές μιας εταιρείας που ξεκίνησε από τον χώρο των ερευνητικών προγραμμάτων και επεκτείνεται συνεχώς στους τομείς της παροχής υπηρεσιών και πωλήσεων προϊόντων διεθνώς», ανέφερε ο συνιδρυτής και CEO της Bioemtech, Γεώργιος Λούδος, ο οποίος είναι και μέλος του Δ.Σ. του HBio.

Χάραξη πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο Σημειώνεται ότι το HBio είναι ο μοναδικός ελληνικός φορέας-μέλος του EuropaBio, του μεγαλύτερου σε μέγεθος και επιρροή ευρωπαϊκού σχηματισμού. Το EuropaBio περιλαμβάνει πάνω από 2.600 εταιρείες Βιοτεχνολογίας και μια αξιόλογη ομάδα εμπειρογνωμόνων οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά σε διαβουλεύσεις, συζητούν προβλήματα και προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος της Βιοτεχνολογίας και προτείνουν λύσεις. Αυτή την περίοδο ειδικότερα, η ομάδα του HBio συμμετέχει ενεργά σε μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη χάραξη της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ορθή διακυβέρνηση των κλινικών δεδομένων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω αυτής της πρωτοβουλίας στοχεύει στην προώθηση της ασφαλούς ανταλλαγής κλινικών δεδομένων, στην αποτελεσματική στήριξη της έρευνας για τη δημιουργία νέων θεραπειών, στην ενίσχυση της πρόσβασης σε κλινικά δεδομένα και της κατάλληλης χρήσης τους για τους σκοπούς της έρευνας και της χάραξης πολιτικής, αλλά και στην ανάπτυξη και στήριξη των υπηρεσιών ψηφιακής υγείας. Παράλληλα, το HBio συμμετέχει στην ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που μελετά το πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να εφαρμοστεί με ασφάλεια στον μετασχηματισμό των συστημάτων υγείας, τη βελτίωση της υγείας των ανθρώπων και την επίτευξη της εξατομικευμένης Ιατρικής. Η συμμετοχή του HBio, και συνεπώς της χώρας μας, σε αυτές τις διαβουλεύσεις είναι υψίστης σημασίας στην εποχή μας, καθώς έχει παρατηρηθεί μια αύξηση του παγκόσμιου όγκου δεδομένων της τάξεως του 530% (από 33 zettabytes το 2018 σε 175 zettabytes), ενώ η αξία της οικονομίας των δεδομένων στην Ε.Ε. των 27 εκτιμάται ίση με €829 δισ. από €301 δισ.

(2,4% του ΑΕΠ της Ε.Ε.) που υπολογιζόταν το 2018.

Πρόκληση για την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία Τα νέα δεδομένα, έτσι όπως διαμορφώνονται σε πανευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, δίνουν στην εγχώρια φαρμακοβιομηχανία το έναυσμα να επεκτείνει τη δραστηρι-

«Δέκα χρόνια πίσω»

Π

άντως, σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπων τους, οι ελληνικές εταιρείες βρίσκονται τουλάχιστον δέκα χρόνια πίσω στον τομέα της Βιοτεχνολογίας, εξαιτίας της παρατεταμένης ισχύος του «προσωρινού» μέτρου των αυτόματων επιστροφών (clawback), το οποίο έχει απορροφήσει μεγάλου ύψους κεφάλαια που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε επενδύσεις. Με τη θέσπιση του επενδυτικού clawback το 2019, γίνονται τώρα προσπάθειες να ξεκινήσει η παραγωγή βιοτεχνολογικών προϊόντων στη χώρα μας, ωστόσο μπαίνουμε με καθυστέρηση στον τομέα. Πάντως, σύμφωνα με πηγές από την Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), η εγχώρια φαρμακευτική βιομηχανία κάνει διερευνητικές επαφές για την παραγωγή τεχνολογίας mRNA αλλά και συμβατικών εμβολίων κατά του κορωνοϊού στη χώρα μας, εφόσον αυτό χρειαστεί. Ουσιαστικά μέσω καινούργιων γραμμών που σχεδιάζουν να αναπτύξουν οι επιχειρήσεις, εκφράζουν την επιθυμία να παράγουν και εμβόλια. Σε κάθε περίπτωση, όπως έχει επισημάνει ο πρόεδρος της Ένωσης, Θεόδωρος Τρύφων, βασική προϋπόθεση είναι να υπάρξει αγοραστής των εμβολίων, άμεση μεταφορά τεχνογνωσίας και το αναγκαίο χρονικό περιθώριο για την παραγωγή τους. «Η δυνατότητα του να φτιάξει κανείς ένα εργοστάσιο από το μηδέν, ακόμα και εάν έχει τεχνογνωσία, θέλει ένα διάστημα ώστε να είμαστε σίγουροι ότι το ελληνικό προϊόν θα βασίζεται σε όλα τα ευρωπαϊκά, αμερικανικά ή παγκόσμια στάνταρ και απαιτούνται τουλάχιστον 12 με 16 μήνες», διευκρίνισε σε πρόσφατες δηλώσεις του ο κ. Τρύφων. Σημείωσε, μάλιστα, ότι «ακόμα και εταιρείες εμβολίων που συνεργάζονται με τις εταιρείες που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα ή τις πατέντες των εμβολίων χρειάζονται τουλάχιστον 6 με 8 μήνες προσαρμογή». ότητά της από το κομμάτι των γενοσήμων, στο οποίο παραδοσιακά δραστηριοποιείται, στην καινοτομία. Κατά τους τελευταίους μήνες και ιδιαίτερα μετά την έναρξη του δημόσιου διαλόγου για την άρση των πατεντών των εμβολίων κατά του κορωνοϊού, άρχισε να συζητείται και η παραγωγή των εμβολίων αυτών στη χώρα μας. Θεσμικά στελέχη του κλάδου έχουν καταστήσει σαφές ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία είναι παρούσα σε οτιδήποτε αφορά στις νέες τεχνολογίες, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι δεν είναι εφικτό να συμμετάσχει άμεσα σε μία διαδικασία παραγωγής εμβολίων. Όπως έχουν επισημάνει, από τη στιγμή που μία εταιρεία θα κάνει μεταφορά τεχνογνωσίας απαιτείται μεγάλο χρονικό διάστημα και πολύ μεγάλες επενδύσεις, έτσι ώστε να μπορέσουν οι εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες να αποδεσμεύσουν εμβόλια με ποιοτικούς όρους.

24 θεμα

BUSINESS BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Μέχρι και λουκέτα φέρνει η κούρσα στις τιμές του ρεύματος ■ Ανακατατάξεις στον κλάδο προμήθειας

Σ

ε παρτίδα πόκερ για γερά νεύρα τείνει να εξελιχθεί κάθε μήνα ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ρεύματος, τόσο για τους καταναλωτές όσο και για την κυβέρνηση αλλά και την αγορά και κυρίως τους μικρούς μη καθετοποιημένους παραγωγούς. Η μηνιαία επιδότηση των 30 ευρώ/MWh για το τετράμηνο από 1η Σεπτεμβρίου έως 31 Δεκεμβρίου, που πρακτικά σημαίνει έκπτωση 9 ευρώ τον μήνα για κατανάλωση έως 300 kwh, ανεξαρτήτως παρόχου, πρακτικά δεν καλύπτει παρά ένα μέρος μόνον της τεράστιας αύξησης της χονδρικής τιμής του ρεύματος, κατά το τελευταίο χρονικό

διάστημα, η οποία θα αποτυπωθεί στη ρήτρα αναπροσαρμογής της χρέωσης ενέργειας σε όλους τους λογαριασμούς. Η εμπορική πολιτική της κάθε εταιρείας προμήθειας, όπως για παράδειγμα η έκπτωση κατά 30% στη χρέωση ενέργειας που έχει ανακοινώσει η ΔΕΗ, έρχεται να καλύψει ένα τμήμα της επιβάρυνσης των καταναλωτών, σίγουρα όμως δεν λύνει το πρόβλημα αλλά ούτε και μπορεί να αντισταθμίσει την αύξηση της χονδρικής τιμής ή να εξουδετερώσει την πίεση που δέχονται οι εταιρείες προμήθειας από τη μεγάλη ανατίμηση του κόστους αγοράς ηλε-

θεμα 25

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

κτρισμού από τη χονδρική. Κύκλοι της αγοράς προειδοποιούν για μεγάλες ανακατατάξεις στον κλάδο προμήθειας, ειδικά των εταιρειών εκείνων που δεν συνδέονται με παραγωγή ρεύματος, από εξαγορές, συγχωνεύσεις έως και «λουκέτα», ιδιαίτερα αν συνεχιστεί το ξέφρενο ράλι των τιμών χονδρικής.

Ουσιαστική αποκλιμάκωση από τον Απρίλιο Γενική αίσθηση όλων είναι πάντως πως η επιδότηση των 30 ευρώ/MWh ή των 9 ευρώ για την κατανάλωση των 300 Kwh/μήνα σε συνδυασμό με την όποια εκπτωτική εμπορική πολιτική μίας εταιρείας δεν μπορεί να καλύψει την αύξηση που θα επιφέρει η ρήτρα αναπροσαρμογής, καθώς καλπάζουν οι τιμές του φυσικού αερίου, που είναι το βασικό συμβατικό καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου οι τιμές του αερίου ξεπέρασαν το ψυχολογικό φράγμα των 60 ευρώ/MWh στη σποτ αγορά του ολλανδικού TTF, που είναι το hub αναφοράς της Ευρώπης. Πρόκειται για διπλασιασμό της τιμής από τα επίπεδα Απριλίου - Μαΐου, ενώ παράλληλα έχουν διπλασιαστεί και οι τιμές των ρύπων από τις αρχές του χρόνου. Διεθνείς αναλυτές δεν βλέπουν ουσιαστική αποκλιμάκωση πριν από τον Απρίλιο, όταν δηλαδή θα τελειώσει η χειμερινή σεζόν 2021-22, ενώ πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο βαρύς θα είναι φέτος ο χειμώνας στην Ευρώπη αλλά και από το πότε θα ανοίξει η Gazprom τη στρόφιγγα του αερίου, με τη λειτουργία του γερμανορωσικού αγωγού Nord Stream 2. Χωρίς σταθεροποίηση των τιμών σε διεθνές επίπεδο, οι καταναλωτές, που επί χρόνια είχαν συνηθίσει να πληρώνουν έναν περίπου σταθερό λογαριασμό ρεύματος ανάλογα με την εποχή και την κατανάλωσή τους, θα αρχίσουν κάθε μήνα ή κάθε δίμηνο (ανάλογα με τον πάροχο) να παραλαμβάνουν τον έναν φουσκωμένο λογαριασμό μετά τον άλλον. Πρόκειται για μία κατάσταση που φέρνει νέα δεδομένα και πολλές ανατροπές, δημιουργώντας αμφιβολίες ακόμα και για το ίδιο το μοντέλο και την αρχιτεκτονική της αγοράς, αλλά και «πονοκέφαλο» στην κυβέρνηση για τον χειρισμό και τις επιπτώσεις της όλης κατάστασης σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Οι μόνοι καταναλωτές στη Χαμηλή Τάση που δεν θα δουν μεγάλες ξαφνικές αυξήσεις είναι εκείνοι που έχουν επιλέξει τα σταθερά τιμολόγια των παρόχων.

Προβληματισμός Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας δήλωσε ότι θα θέσει το θέμα της αύξησης της τιμής του ηλεκτρισμού στο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. Ας σημειωθεί ότι ανάλογος προβληματισμός εκφράζεται από πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η Ισπανία, όπου από το καλοκαίρι τρέχουν οι αυξήσεις στα τιμολόγια των καταναλωτών, μείωσε καταρχάς τον

συντελεστή ΦΠΑ στους λογαριασμούς και στη συνέχεια προχώρησε σε περαιτέρω φορολογικού τύπου μειώσεις για να ελαφρύνει το τελικό κόστος για τον καταναλωτή. Το πρόβλημα όμως παραμένει, με πολλές κυβερνήσεις να ασκούν ευθέως πιέσεις στις Βρυξέλλες για κάποια ουσιαστικότερη παρέμβαση, χωρίς κάποιο αποτέλεσμα μέχρι στιγμής. Εξίσου σημαντικός είναι ο αντίκτυπος και στις επιχειρήσεις. Όσες δεν μπορούν να αντισταθμίσουν το κόστος ή να το απορροφήσουν, θα δεχτούν ένα γερό πλήγμα στην ανταγωνιστικότητά τους, ιδιαίτερα εκείνες που δραστηριοποιούνται με εξαγωγές σε τρίτες χώρες και έχουν υψηλή ένταση ενέργειας. Παράλληλα, η άνοδος της τιμής του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου αλλά και σε μικρότερο βαθμό του πετρελαίου και των καυσίμων γενικότερα τροφοδοτεί και τις πληθωριστικές πιέσεις. Από τις τεράστιες αλλαγές που έφερε η μεγάλη άνοδος της τιμής του αερίου είναι η επιστροφή του λιθάνθρακα στο ενεργειακό ισοζύγιο πολλών χωρών. Φέτος το καλοκαίρι, για πρώτη φορά μετά το 2018, στη Γερμανία η ηλεκτροπαραγωγή από άνθρακα ξεπέρασε την παραγωγή από φυσικό αέριο. Οι δύο βασικοί λόγοι ήταν ότι για πρώτη φορά έπειτα από 18 μήνες η ανθρακική παραγωγή έγινε πιο επικερδής από την ηλεκτροπαραγωγή με καύση φυσικού αερίου, αλλά και η έλλειψη επαρκών ποσοτήτων αερίου, σε μία περίοδο που αφενός η γερμανική αιολική παραγωγή έπεσε σημαντικά -φέτος το καλοκαίρι ήταν περίπου 30% κάτω από τα αντίστοιχα περυσινά επίπεδα-, αφετέρου οι Γερμανοί προτίμησαν μεγάλο μέρος των εισαγωγών αερίου να το διοχετεύσουν στην αναπλήρωση των αποθεμάτων στους αποθηκευτικούς τους χώρους εν όψει του χειμώνα, αντί να το χρησιμοποιήσουν για παραγωγή ηλεκτρισμού. Στην Ελλάδα η λιγνιτική παραγωγή επανήλθε σε διψήφια ποσοστά, φθάνοντας περίπου στο 15% του εγχώριου μείγματος καυσίμων, κατά την περίοδο του καύσωνα, με την υψηλή ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Έκτοτε έχει υποχωρήσει σε μονοψήφια ποσοστά, με το μερίδιο του φυσικού αερίου να ξεπερνά κάποιες ημέρες και το 50% του μείγματος. Η συνεισφορά των ΑΠΕ κυμαίνεται τις περισσότερες ημέρες ανάμεσα στο 20 και το 32-35% του μείγματος ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, από εδώ και πέρα όμως, με τη σταδιακή μείωση της παραγωγής των φωτοβολταϊκών όσο περιορίζονται οι ώρες ηλιοφάνειας, η συμβολή τους κατά μέσον όρο θα τείνει προς τα χαμηλά της σχετικής κλίμακας.

Ανησυχία στην Ευρώπη Συναγερμό στην κυβέρνηση, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές ηγεσίες, έχουν σημάνει τα πολύ υψηλά επίπεδα στα οποία διαμορφώνονται τους τελευταίους μήνες οι τιμές του ηλεκτρισμού, καταγράφοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Στην εγχώρια αγορά οι τιμές κινούνται σε ιστορικά υψη-

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

26 θεμα

Οι νέοι λογαριασμοί που θα έρθουν

Σ

ε ό,τι αφορά τους νέους λογαριασμούς ρεύματος και τη διαδικασία της επιδότησης των 9 ευρώ για τις πρώτες 300 κιλοβατώρες κατανάλωσης ηλεκτρισμού μηνιαίως, ενεργό ρόλο για την κατανομή ανά προμηθευτή θα παίξει ο ΔΕΔΔΗΕ. Προβλέπεται διακριτή σήμανση της επιδότησης στους λογαριασμούς, πράγμα που θα χρειαστεί την αναπροσαρμογή των πληροφοριακών συστημάτων των εταιρειών, ενώ σε περίπτωση που η επιδότηση δεν φανεί από τον πρώτο μήνα, θα πρέπει να είναι εμφανής (και αναδρομική για το σύνολο των μηνών από 1/9 και μετά) στον αμέσως επόμενο λογαριασμό, μηνιαίο ή διμηνιαίο. Ας σημειωθεί ότι πολλοί πάροχοι είχαν ήδη επιβάλει ή αναθεωρήσει τη ρήτρα αναπροσαρμογής στους μηνιαίους λογαριασμούς από τον Ιούλιο, ενώ η ΔΕΗ εφάρμοσε τη ρήτρα αναπροσαρμογής με βάση τη χονδρική τιμή από τις 5 Αυγούστου. Η εν λόγω ρήτρα της ΔΕΗ αντικατέστησε, με απόφαση της ΡΑΕ, τη μέχρι τότε ρήτρα CO2. Με βάση τα παραδείγματα που δόθηκαν από το υπουργείο Περιβάλ-

λοντος και Ενέργειας, ένα τιμολόγιο της ΔΕΗ (μετά την επιδότηση και την έκπτωση 30% που παρέχει η εταιρεία), για κατανάλωση 300 kwh/μήνα θα επιβαρυνθεί μεν με ρήτρα αναπροσαρμογής 20,54 ευρώ, εκ των οποίων θα επιδοτηθούν τα 9 ευρώ από το νέο μέτρο, και η ΔΕΗ θα χορηγήσει έκπτωση 9,95 ευρώ που αντιστοιχεί σε περίπου 30%, με αποτέλεσμα η τελική επιβάρυνση να είναι σχεδόν μηδενική (5 λεπτά). Για μηνιαία κατανάλωση 400 Kwh, η ρήτρα αναπροσαρμογής φθάνει στα 27,38 ευρώ/MWh, η επιδότηση στα 9 ευρώ και η έκπτωση της ΔΕΗ στα 16,27 ευρώ, εκ των οποίων τα 13,27 ευρώ ως έκπτωση ενέργειας και τα 3 ευρώ

λά επίπεδα εδώ και περισσότερο από δύο μήνες και παρότι υποχώρησαν από το απόλυτο ρεκόρ των 185,55 ευρώ/ MWh των αρχών Αυγούστου, εξακολουθούν να διαμορφώνονται πολύ πάνω από τα 100 ευρώ/MWh, με όλες τις ενδείξεις να συνηγορούν ότι η ιστορική αυτή άνοδος ήλθε για να μείνει: To φυσικό αέριο και οι ρύποι, δύο παράγοντες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις τιμές χονδρικής του ηλεκτρισμού, συνέχιζαν ως τις αρχές Σεπτεμβρίου την ξέφρενη ανοδική πορεία, με πολλούς αναλυτές να τοποθετούν την αποκλιμάκωση των τιμών του αερίου από τον Απρίλιο του 2022 και μετά, όταν δηλαδή παρέλθει η χειμερινή σεζόν 2021-22. Το φυσικό αέριο είναι η ενεργειακή πρώτη ύλη με τη μεγαλύτερη άνοδο εντός του 2021 και με διαφορά από τα υπόλοιπα καύσιμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές αερίου TTF, το ολλανδικό hub αναφοράς για όλη την Ευρώπη, ξεκίνησαν στην πρώτη συνεδρίαση της φετινής χρονιάς, 4 Ιανουαρίου, στα 19,84

ως επιπλέον έκπτωση. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι κάθε εταιρεία έχει το δικαίωμα να επιλέξει τη μεθοδολογία αναπροσαρμογής της ρήτρας χονδρικής ανάμεσα από μία σειρά παραμέτρων που έχει εγκρίνει η ΡΑΕ και ότι η σύγκριση των τιμολογίων μεταξύ τους δεν είναι εύκολη υπόθεση και ίσως χρειαστεί τη βοήθεια ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Το μέτρο της επιδότησης, το οποίο χρηματοδοτείται συνολικά με 150 εκατ. ευρώ από το νέο Ειδικό Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, θα επανεξεταστεί στο τέλος του χρόνου για να αποφασιστεί αν θα συνεχιστεί και το επόμενο χρονικό διάστημα.

ευρώ/MWh, για να βρεθούν στο τέλος του πρώτου δεκαημέρου του Σεπτεμβρίου κοντά στα 57 ευρώ/MWh. Δηλαδή, οι τιμές του αερίου σχεδόν τριπλασιάστηκαν μέσα σε 9 μήνες! Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα σχεδόν διπλασιάστηκαν οι τιμές των ρύπων, από τα 32 ευρώ/τόνο διοξειδίου του άνθρακα στις αρχές του χρόνου σε πάνω από τα 62 ευρώ/τόνο τον Σεπτέμβριο. Η επίδραση της συνδυαστικής αυτής ανόδου στις τιμές του ηλεκτρισμού υπήρξε καταλυτική, όμως δεν είναι η μόνη αιτία. Τα καιρικά φαινόμενα συνέβαλαν επίσης σημαντικά, καθώς όποτε υπάρχει άπνοια- που συνήθως συμβαίνει σε συνθήκες καύσωνα- ή περιορισμένη ηλιοφάνεια, μειώνεται η συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και η παραγωγή καλύπτεται από τις συμβατικές μονάδες φυσικού αερίου ή/και άνθρακα, που ωθούν προς τα πάνω τις τιμές χονδρικής. Στην εγχώρια αγορά, οι τιμές του ηλεκτρισμού από περίπου 60 ευρώ/MWh τον Μάιο

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

(μέση χονδρική τιμή), εκινούνται μεταξύ των 115 και των 140 ευρώ/MWh το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου. Το φυσικό αέριο αναμένεται να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα όσο η Ρωσία περιορίζει τις ροές αερίου προς την Ευρώπη, σε μία προσπάθεια, όπως εκτιμούν πολλοί, να επιτύχει την απρόσκοπτη λειτουργία του αγωγού Nord Stream II. Στο ανοδικό μομέντουμ του αερίου βοηθούν βέβαια και οι πολιτικές της Ευρώπης για το Κλίμα με τον περιορισμό της χρήσης του πετρελαίου, του άνθρακα και του λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι φέτος το καλοκαίρι σε πολλές χώρες της Ευρώπης λειτούργησαν ανθρακικές μονάδες για να καλυφθεί η ζήτηση, όπως συνέβη και στη χώρα μας τις ημέρες του καύσωνα. Και τούτο παρά τη μεγάλη άνοδο της τιμής των ρύπων. Όσο εντατικοποιούνται τα μέτρα για την πράσινη μετάβαση τόσο θα πιέζονται ανοδικά οι τιμές CO2 στα χρηματιστήρια ρύπων, εκτιμούν οι αναλυτές. Όσον αφορά στο φυσικό αέριο, σημαντικό ρόλο στην τρέχουσα άνοδο παίζει η αναζωπύρωση της ζήτησης με την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Ειδικά στην Ευρώπη, όμως, η ζήτηση για αέριο είναι ακόμα πιο έντονη, καθώς τα ευρωπαϊκά αποθέματα αερίου στο τέλος της χειμερινής σεζόν 2020-21 είχαν πέσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και έπρεπε να αναπληρωθούν εν όψει του ερχόμενου χειμώνα. Με το άνοιγμα της οικονομίας μετά το lockdown καταγράφηκε μεγάλη ζήτηση αερίου από τις χώρες της Άπω Ανατολής που παραδοσιακά αγοράζουν φορτία LNG σε υψηλότερες τιμές σε σχέση με την Ευρώπη. Έτσι οι περισσότερες εξαγωγές φορτίων υγροποιημένου αερίου στράφηκαν στις χώρες της ΝΑ Ασίας. Τα ευρωπαϊκά αποθέματα δεν έχουν αναπληρωθεί ακόμα. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι με τον ρυθμό που προχωρά η αναπλήρωση δεν προλαβαίνει να φθάσει σε ικανοποιητικά επίπεδα για τη φετινή χειμερινή σεζόν που, αν αποδειχθεί ιδιαίτερα ψυχρή, μπορεί να οδηγήσει σε έκρηξη τιμών αλλά και σε προβλήματα επάρκειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το καλοκαίρι λειτούργησαν στη βορειοδυτική Ευρώπη (Γερμανία, Ολλανδία, Βρετανία κ.λπ.) μονάδες άνθρακα όχι μόνον γιατί η ηλεκτροπαραγωγή από άνθρακα έφθασε να γίνει ανταγωνιστική με την παραγωγή ηλεκτρισμού

θεμα 27

από το ακριβό αέριο, αλλά και γιατί σε πολλές χώρες τα φορτία αερίου που έφθαναν διοχετεύονταν στις αποθήκες, αντί της ηλεκτροπαραγωγής. Επιπρόσθετα, τόσο η αγορά αερίου όσο και η αγορά ρύπων προσέλκυσαν τους τελευταίους μήνες κερδοσκοπικά και άλλα funds, που αναζητούσαν υψηλές αποδόσεις για τα κεφάλαιά τους και τα οποία δεν συγκαταλέγονται στους παραδοσιακούς συμμετέχοντες των ενεργειακών αγορών. Την κατάσταση έχει, βέβαια, επιτείνει η στενότητα προσφοράς, τόσο εξαιτίας των διαταραχών στην παραγωγή και την εφοδιαστική αλυσίδα που έχει φέρει ο Covid-19 όσο και εξαιτίας της μείωσης των παραδόσεων στην Ευρώπη από τους ρωσικούς αγωγούς, κίνηση που από πολλούς έχει ερμηνευτεί σαν μία προσπάθεια πίεσης της Μόσχας για να λειτουργήσει ο αγωγός Nord Stream II. Εν τω μεταξύ, η μεγάλη άνοδος στις τιμές ηλεκτρισμού έχει αρχίσει να αποτυπώνεται στα τιμολόγια λιανικής, τόσο των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών, ασκώντας έντονες πιέσεις στον πληθωρισμό, τις κυβερνήσεις αλλά και την ίδια την αγορά ηλεκτρισμού, ιδιαίτερα τις εταιρείες προμήθειας που δεν συνδέονται εταιρικά με παραγωγή ηλεκτρισμού. Οι πρώτες χρεοκοπίες εταιρειών προμήθειας ρεύματος καταγράφηκαν στη Βρετανία. Δύο πάροχοι, η PfP Energy και η MoneyPlus Energy, ανακοίνωσαν στις 8 Σεπτεμβρίου την παύση των εργασιών τους, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες μικρές μη καθετοποιημένες εταιρείες μέσα στον χειμώνα. Ανάλογες ανακατατάξεις είναι πολύ πιθανές και στην εγχώρια αγορά, ειδικά για τους μη καθετοποιημένους προμηθευτές. Εν τω μεταξύ, όλοι οι πάροχοι αυξάνουν τα τιμολόγιά τους για να καλύψουν το αυξημένο κόστος και, παρά τα όποια μέτρα ανακοινώνονται, τίποτα δεν φαίνεται να σταματά την άνοδο, στην τρέχουσα φάση τουλάχιστον.

28 eπιχειρησεισ

BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

Ξεπερνά τα 1.500 χλμ. το συνολικό χαρτοφυλάκιο αυτοκινητοδρόμων ■ Ένα από τα μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια αυτοκινητοδρόμων στην Ευρώπη

Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

ετά την ένταξη στο χαρτοφυλάκιο παραχωρήσεων του ομίλου της Εγνατίας, του μεγαλύτερου αυτοκινητοδρόμου της χώρας κι ενός από τους μεγαλύτερους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συνολικού μήκους (συμπεριλαμβανομένων των τριών κάθετων οδικών αξόνων) 883 χλμ., το συνολικό χαρτοφυλάκιο αυτοκινητοδρόμων του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ πλέον ξεπερνά τα 1.500 χλμ.

H ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ συμμετέχει στο 80%

Μ

των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων με διόδια, δημιουργώντας μία πρωτοκαθεδρία στους οδικούς άξονες και τις οδικές μεταφορές που της δίνει στρατηγικό προβάδισμα και στις επόμενες κινήσεις της. Υπενθυμίζεται ότι ο όμιλος διεκδικεί τους λιμένες της Ηγουμενίτσας, της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας, που συνδέονται με την Εγνατία Οδό, ενώ θεωρείται δεδομένη και η κάθοδός του στον διαγωνισμό για το λιμάνι του Ηρακλείου στην Κρήτη. Στην Κρήτη, επίσης, ο όμιλος έχει ήδη αναλάβει την κατα-

σκευή και διαχείριση του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι Ηρακλείου, ενώ συμμετέχει και στον διπλό διαγωνισμό για τον ΒΟΑΚ. Οι παραχωρήσεις είναι ένας τομέας που έχει βαρύνουσα σημασία για τον όμιλο και τις ενισχύει συστηματικά, καθώς του εξασφαλίζει σταθερές αποδόσεις στο μέλλον και αυξάνει την επενδυτική του ελκυστικότητα. Το διαρκώς διευρυμένο χαρτοφυλάκιο έργων παραχώρησης και ΣΔΙΤ καθιστά τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ τον μεγαλύτερο όμιλο παραχωρήσεων

επιχειρησεις 29

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

στη χώρα και πλέον έναν από τους σημαντικούς διαχειριστές χαρτοφυλακίου παραχωρήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η δύναμη αυτή του ομίλου δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες προοπτικές στην περαιτέρω επέκτασή της στις παραχωρήσεις. Ο όμιλος κατέχει επίσης το 100% της Νέας Οδού, το 100% της Κεντρικής Οδού και το 17% της Ολυμπίας Οδού, δημιουργώντας ένα από τα μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια αυτοκινητοδρό-

μων στην Ευρώπη. Το χαρτοφυλάκιο παραχωρήσεων του ομίλου περιέχει επίσης κι άλλες καίριες υποδομές, όπως το έργο της μελέτης, κατασκευής και διαχείρισης του νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης στο Καστέλι, έργα διαχείρισης απορριμμάτων (ΣΔΙΤ Ηπείρου και ΣΔΙΤ Πελοποννήσου) κ.ά. Παράλληλα, ο όμιλος συμμετέχει στο σχήμα που θα αναπτύξει και θα διαχειρίζεται το ολοκληρωμένο του-

ριστικό συγκρότημα με καζίνο (IRC – Integrated Resort Casino) στο Ελληνικό, ενώ διεκδικεί με αξιώσεις κι άλλα σημαντικά έργα ΣΔΙΤ και παραχωρήσεων. Επίσης, αυξάνεται έτι περαιτέρω η δυνατότητα του ομίλου να παράγει σημαντικά, σταθερά κι επαναλαμβανόμενα έσοδα σε βάθος χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τη συμμετοχή της με ποσοστό 75% στο σχήμα παραχώρησης, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα ενοποιεί κατά ΔΛΠ το σύνολο

Ε-65

Σ

τη δέσμευση 65,5 εκατ. ευρώ για την πληρωμή της πρώτης καταβολής της χρηματοδοτικής συμβολής Δημοσίου της σύμβασης παραχώρησης για το Βόρειο Τμήμα του Ε65 (Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας) προχώρησε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, βάζοντας σε τροχιά ολοκλήρωσης τον μεγάλο οδικό άξονα. Το Βόρειο Τμήμα του Αυτοκινητοδρόμου Κεντρικής Ελλάδας θα εξασφαλίσει γρήγορες και πάνω απ’ όλα ασφαλείς μετακινήσεις και θα συμβάλει στην ενδυνάμωση της Δυτικής Μακεδονίας ιδιαίτερα κατά την κρίσιμη περίοδο της απολιγνιτοποίησης. Οι εργασίες κατασκευής του έργου που θα εκτελεστούν από την ΤΕΡΝΑ εκτιμάται ότι θα διαρκέσουν 3 χρόνια. Σύμφωνα μάλιστα με τις σχετικές μελέτες, κατά τη φάση κατασκευής η απασχόληση θα τονωθεί με περισσότερες από 1.000 θέσεις εργασίας,

ενώ το έργο θα συνεισφέρει περίπου 0,5% στο ΑΕΠ της χώρας. Το έργο προβλέπεται να χρηματοδοτηθεί από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ η υλοποίησή του παίζει ιδιαίτερο ρόλο και στην προώθηση του προγράμματος απολιγνιτοποίησης της Δυτικής Μακεδονίας. Με την ολοκλήρωση του Βόρειου Τμήματος, θα λάβει την τελική του μορφή ο αυτοκινητόδρομος Ε65, ο οποίος με συνολικό μήκος 181,5 χλμ. συγκαταλέγεται στα εθνικά έργα με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, καθώς επί της ουσίας συνδέει με ασφάλεια και ταχύτητα την Ανατολική με τη Δυτική Ελλάδα. Είναι ενδεικτικό ότι με τον Ε65 το ταξίδι από τη Λαμία έως και την Εγνατία θα διαρκεί 1 ώρα και 45 λεπτά, αντί των 3 ωρών και 15 λεπτών που απαιτούνται σήμερα, ενώ το ταξίδι Αθήνα - Γρεβενά δεν θα ξεπερνά τις 4 ώρες.

30 επιχειρησεις

των εσόδων της παραχώρησης, τα οποία με βάση το χρηματοοικονομικό μοντέλο υπολογίζονται σε περίπου 11,3 δισ. ευρώ στη διάρκεια της παραχώρησης. Στρατηγική του ομίλου, εκτός από την εξασφάλιση σταθερών αποδόσεων, μέσω των παραχωρήσεων είναι να εξασφαλίζει και νέα έργα, αυξάνοντας τη δραστηριότητα της κατασκευαστικής του εταιρείας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.

Τεχνικό αντικείμενο 3 δισ. ευρώ Στο έργο της Εγνατίας, η ΤΕΡΝΑ θα αναλάβει το σύνολο των νέων έργων υποδομής που προβλέπει η σύμβαση (υπολογίζονται σε περίπου 720 εκατ. ευρώ κατά την πρώτη πενταετία μελετών - κατασκευής), το σύνολο των έργων βαριάς συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου και σημαντικό μερίδιο των έργων ελαφράς συντήρησης και λειτουργίας. Υπολογίζεται ότι το ανωτέρω τεχνικό αντικείμενο αντιστοιχεί συνολικά σε περίπου 3 δισ. ευρώ στη διάρκεια της παραχώρησης. Αναφερόμενος στο θέμα, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Γιώργος Περιστέρης, δήλωσε: «Είμαστε ενθουσιασμένοι αλλά και υπερήφανοι για την ανάδειξή μας ως προτιμητέος επενδυτής για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Πρόκειται για μία πολύ μεγάλη επιτυχία του ομίλου μας, με πολλαπλά και σημαντικά οφέλη για τον οργανισμό μας, τους μετόχους μας και την ελληνική οικονομία. Με την προσθήκη της Εγνατίας Οδού στο χαρτοφυλάκιο παραχωρήσεων του ομίλου, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ καθίσταται κυρίαρχη δύναμη στην Ελλάδα και πλέον σημαντική δύναμη και στην Ευρώπη στον τομέα των υποδομών - παραχωρήσεων, ανοίγοντας νέες προοπτικές για το μέλλον μας. Ταυτόχρονα, αποδεικνύουμε για μία ακόμα φορά στην πράξη την εμπιστοσύνη μας στην ελληνική οικο-

BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Ποια λιμάνια θα συνδέσει

Ε

πίσης, με τον αυτοκινητόδρομο Ε65 θα συνδέονται τα λιμάνια Ηγουμενίτσας και Βόλου, ενώ η χώρα αποκτά σύνδεση με τα ευρωπαϊκά δίκτυα. Μέσω του λιμανιού της Ηγουμενίτσας, ο Ε65 θα διευκολύνει τις διεθνείς επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές από την Ελλάδα προς τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη προσφέροντας μια εναλλακτική διαδρομή, η οποία είναι συντομότερη της υφιστάμενης ΠΑΘΕ - Κλειδί Ημαθίας - Εγνατία Οδός - Ηγουμενίτσα. Παράλληλα, θα εξυπηρετούνται και οι οδικές μετακινήσεις προς την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση των δαπανών χρήσης λόγω της υλοποίησης του έργου θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών, αφού ένα μέρος του κόστους των προϊόντων, που είναι το κόστος μεταφοράς, θα μειωθεί (ιδιαίτερα για μεταφορές στον διάδρομο Αττική - Ιωάννινα - Λιμάνι Ηγουμενίτσας προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη). Για τους ίδιους λόγους, και το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων αναμένεται να έχει σχετική μείωση, προς όφελος των καταναλωτών.

νομία, αλλά και τις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού του ομίλου μας και του ελληνικού τεχνικού κόσμου γενικότερα».

Μειωμένες αποστάσεις Με τον Ε65, τα ταξίδια από Αθήνα προς Καρδίτσα, Τρίκαλα, Καλαμπάκα και προς όλους τους δημοφιλείς προορισμούς της Δυτικής και Κεντρικής Θεσσαλίας αποκτούν νέα μορφή, καθώς οι αποστάσεις μειώνονται δραστικά και οι γνωστές για

την επικινδυνότητά τους στροφές, όπως αυτές στον Δομοκό, παρακάμπτονται. Η απόσταση Αθήνα - Μέτσοβο θα μειωθεί σε μόλις 4 ώρες και η μετάβαση στην Καστοριά και στην Κοζάνη θα είναι υπόθεση 4,5 ωρών. Περιοχές με σημαντικό τουριστικό ενδιαφέρον όπως τα Μετέωρα, η Λίμνη Πλαστήρα, τα Άγραφα, το Μέτσοβο και το Καρπενήσι είναι πια προσβάσιμες, γρήγορα, εύκολα και με ασφάλεια.

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

επιχειρησεις 31

έργο στρατηγικήσ σημασίασ

Ο

Ε65 είναι ένα από τα σημαντικότερα οδικά έργα με στρατηγική σημασία για μεγάλες περιοχές της χώρας. Πέραν του ότι μειώνει δραστικά τις αποστάσεις στην Κεντρική Ελλάδα παρέχοντας γρήγορη και ασφαλή μετακίνηση, ταυτόχρονα «σπάει» την απομόνωση της Δυτικής Μακεδονίας, ενόψει του δύσκολου εγχειρήματος της απολιγνιτοποίησης και της μετάβασης της περιοχής σε μια βιώσιμη ανάπτυξη. Υπενθυμίζεται ότι στην περιοχή σχεδιάζεται να υλοποιηθούν πλήθος επενδύσεων στους τομείς της παραγωγής και αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, της βιομηχανίας και του εμπορίου (π.χ. η δημιουργία βιομηχανικού πάρκου ηλεκτροκίνησης), της διαχείρισης απορριμμάτων, του τουρισμού, της αγροτικής παραγωγής κ.τ.λ. Όλα αυτά για να λειτουργήσουν χρειάζονται ποιοτικές, γρήγορες και ασφαλείς οδικές υποδομές, που θα εξασφαλιστούν μέσω του Ε65. Να σημειωθεί ότι τον Ιούλιο παραδόθηκαν από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών τα πρώτα 14 χλμ. του Νοτίου Τμήματος του Ε65. Τα 14 αυτά χλμ., από τον ημικόμβο της ΠΑΘΕ στο ύψος της Λαμίας έως τον ανισόπεδο κόμβο του Καρπενησίου, είναι σχεδόν το μισό τμήμα του Νοτίου Ε65, που συνολικά εκτείνεται σε 32 χιλιόμετρα. Υπενθυμίζεται ότι ο Ε65 σχεδιάστηκε ως νέος αυτοκινητόδρομος 181 χλμ., που ενώνει τον υφιστά-

μενο αυτοκινητόδρομο Αθηνών - Θεσσαλονίκης, στο ύψος της Λαμίας, με την Εγνατία Οδό. Ήταν ένας από 5 αυτοκινητοδρόμους που δημοπρατήθηκαν με Σύμβαση Παραχώρησης το 2007, από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή. Λόγω της οικονομικής κρίσης σε πρώτη φάση υλοποιήθηκε μόνο το ενδιάμεσο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου, Ξυνιάδα - Τρίκαλα, το οποίο δόθηκε σε κυκλοφορία το 2017. Το Νότιο Τμήμα, το κομμάτι δηλαδή από τη Λαμία ως την Ξυνιάδα, έπειτα από μεγάλες καθυστερήσεις, ξεκίνησε να υλοποιείται τον Δεκέμβριο του 2018, χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ 2014-2020. Σήμερα η πρόοδος κατασκευής του Νοτίου Τμήματος είναι στο 70% και οι εργασίες συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό και στο υπόλοιπο τμήμα. Το Νότιο Τμήμα του Ε65 εκτείνεται από τη Λαμία ως την Ξυνιάδα, με διατομή δύο λωρίδων κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης. Περιλαμβάνει την κατασκευή της Σήραγγας Δομοκού, συνολικού μήκους 3 χιλιομέτρων περίπου ανά κλάδο, την κατασκευή 11 γεφυρών, τριών Ανισόπεδων Κόμβων στη Λαμία, το Καρπενήσι και την Ξυνιάδα, και δύο ημικόμβων στον ΠΑΘΕ και την Ανθήλη. Το συνολικό κόστος του Νοτίου Τμήματος ανέρχεται σε 305 εκατομμύρια ευρώ.

32 kataσκευεσ

BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Τα «χρυσά» εργοτάξια ■ Μυτιληναίος, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Ελλάκτωρ στις 100 καλύτερες του κόσμου ■ Γιατί ξεχωρίζουν οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες

Ο

ι 100 μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες παγκοσμίως σημείωσαν το 2020 έσοδα άνω των 1,511 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, μια αύξηση 3,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Deloitte, Global Powers of Construction, που αναλύει τον παγκόσμιο κατασκευαστικό κλάδο και εξετάζει τις στρατηγικές και τις επιδόσεις των κορυφαίων εισηγμένων κατασκευαστικών εταιρειών. «Η φετινή ανάλυση είναι εμφανώς επηρεασμένη από την πανδημία του Covid-19 και απομένει να εκτιμηθεί το πώς θα επηρεάσει τις μακροπρόθεσμες προτεραιότητες των δαπανών», δηλώνει ο Javier Parada, επικεφαλής του τμήματος Engineering & Construction της Deloitte Global. «Η πανδημία έχει επηρεάσει τις προοπτικές ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια, καθώς η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών σε ορισμένες χώρες και κατά συνέπεια οι δυνατότητες επενδύσεων σε υποδομές διακινδυνεύουν λόγω του υψηλότερου χρέους που προκάλεσε η αύξηση των δημόσιων δαπανών για τον μετριασμό της κρίσης.

Ωστόσο, η τρέχουσα κρίση θα πρέπει να έχει περιορισμένη επίδραση στις μακροπρόθεσμες μεγάλες προοπτικές που θα ωθήσουν την ανάπτυξη του κλάδου τα επόμενα χρόνια». Ανά γεωγραφική περιοχή οι μεγαλύτερες εταιρείες, με βάση τα έσοδα, εδρεύουν στην Κίνα, την Ευρώπη (κυρίως στη Γαλλία και την Ισπανία), την Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νότια Κορέα. Οι εταιρείες αυτές αντιπροσωπεύουν το 48%, το 22%, το 13%, το 8% και το 5% των συνολικών πωλήσεων, αντίστοιχα. Ωστόσο, υπάρχει μία μόνο κινεζική εταιρεία στις Top 10 που κατατάσσεται με βάση την κεφαλαιοποίησή της και δύο κινεζικές εταιρείες στο Top 10 που κατατάσσονται με βάση τις διεθνείς πωλήσεις. Ανάμεσα στις Top 100 εταιρείες -ελάχιστα λιγότερο από τις μισές εταιρείες- κατέγραψαν αύξηση των πωλήσεων σε δολάρια και 18 πέτυχαν διψήφιες αυξήσεις. Αντίθετα, 25 εταιρείες κατέγραψαν συρρίκνωση εσόδων άνω του 10%. Λόγω της αβεβαιότητας που επέφερε η πανδημία του Covid-19, η συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς μει-

κατασκευες 33

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

ώθηκε κατά 6,9% ανάμεσα στις Top 100 εταιρείες, με τις χρηματιστηριακές επιδόσεις τους να ποικίλουν ανά γεωγραφική περιοχή. Σημαντική ανάπτυξη υπήρξε στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νότια Κορέα, ενώ αντίθετα κινεζικοί και ιαπωνικοί όμιλοι παρουσίασαν διψήφια μείωση, με τους ευρωπαϊκούς ομίλους να καταγράφουν μείωση κατά 6,2%. Ωστόσο, οι τιμές της αγοράς έχουν γενικά ανακάμψει από τις 31 Μαρτίου 2020, όταν και επιβλήθηκαν περιορισμοί στις μετακινήσεις σε πολλές χώρες. Το γεγονός ότι η ανάκαμψη από την πανδημία είναι άνιση, με ορισμένες χώρες να αντιμετωπίζουν ακόμη αναστάτωση και περιορισμούς ενώ άλλες να επιστρέφουν σε «κανονική» οικονομική δραστηριότητα λόγω των εκστρατειών εμβολιασμού, κάνει στρατηγικές επιλογές, όπως τη διεθνοποίηση, ακόμα πιο προκλητικές. Ως εκ τούτου, οι προοπτικές για τον κατασκευαστικό κλάδο θα πρέπει να ληφθούν σε περιφερειακή βάση. Παρόλο που η οικοδομική δραστηριότητα συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των περιορισμών κυκλοφορίας σε πολλές περιοχές, η κρίση πιθανότατα θα επηρεάσει τα δημόσια οικονομικά και την ικανότητα προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων σε έργα υποδομής. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας στις μεγάλες τάσεις στις οποίες στηρίζει ο κατασκευαστικός κλάδος τις αναπτυξιακές προοπτικές του θα μπορούσαν επίσης να είναι σημαντικές, εάν συνυπολογιστούν και οι παρακάτω εξελίξεις: ▶ Πληθυσμιακή ανάπτυξη. Ενώ η πανδημία του Covid-19 δεν έχει επηρεάσει σημαντικά τις μεγάλες δημογραφικές τάσεις, θα μπορούσε να υπάρξει σημαντική επίδραση από την εξ αποστάσεως εργασία, περιορίζοντας ενδεχομένως την τάση προς μεγαλύτερη αστικοποίηση και συγκέντρωση του πληθυσμού.

▶ Κλιματική αλλαγή. Η πανδημία έχει επιταχύνει τη διαδικασία μείωσης του άνθρακα στην οικονομία, καθώς διάφορες χώρες και εταιρείες δημοσιεύουν επιθετικούς στόχους μηδενικών εκπομπών άνθρακα, αλλά και επενδυτές επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στη βιωσιμότητα και τη συμμόρφωση με τους στόχους ανάπτυξης της βιωσιμότητας, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν θετικά τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση των υποδομών. ▶ Τεχνολογία και ψηφιακός μετασχηματισμός. Η πρόοδος που σημειώθηκε στον ψηφιακό μετασχηματισμό των εταιρειών και της κοινωνίας το προηγούμενο έτος ισοδυναμεί με την πρόοδο που θα πραγματοποιείτο σε πέντε χρόνια με ρυθμούς προ πανδημίας. Αυτή η διαδικασία αναμένεται να επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια και να πυροδοτήσει τη δημιουργία σημαντικών ευκαιριών για τον κλάδο σε σχέση με επενδύσεις σε υποδομές που απαιτούνται για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης. Σε σύγκριση με άλλους κλάδους που επηρεάστηκαν από την πανδημία, το 2020 ήταν μια ευνοϊκή χρονιά για τον κατασκευαστικό κλάδο, δεδομένου ότι ο όγκος της παγκόσμιας κατασκευαστικής παραγωγής μειώθηκε μόνο κατά 2%, κάτω από τα επίπεδα συρρίκνωσης που υπέστη η παγκόσμια οικονομία. Καθώς ο κόσμος ανακάμπτει από τον Covid-19, η παγκόσμια κατασκευαστική αγορά θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι η συνολική οικονομία, με τις εταιρείες του κλάδου να επικεντρώνονται στην καινοτομία, την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και τη λειτουργική αποδοτικότητα που, σε συνδυασμό με βελτιώσεις στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και προσφορών, θα επιτρέψουν στις κατασκευαστικές εταιρείες να επιτύχουν βιώσιμη κερδοφορία.

Οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες που αναφέρονται στην ετήσια έκθεση της Deloitte, Global Powers of Construction για το 2020

Α

νάμεσα στις 100 κορυφαίες κατασκευαστικές εταιρείες παγκοσμίως αναφέρονται και 3 ελληνικές εταιρείες, οι Μυτιληναίος, ΓΕΚ Τέρνα και Ελλάκτωρ. Ως προς την κατάταξη των ελληνικών εταιρειών, σύμφωνα με την έκθε-

ση, η εταιρεία Μυτιληναίος βρίσκεται στην 82η θέση με πωλήσεις 2,17 δισ. δολάρια, η ΓΕΚ Τέρνα στην 91η θέση με πωλήσεις 1,6 δισ. δολάρια και η Ελλάκτωρ στην 100ή θέση με πωλήσεις 1 δισ. δολάρια. Συνολικά, οι πωλήσεις του

κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα το 2020 μειώθηκαν κατά 8,7% και ανήλθαν στα 4,79 δισ. δολάρια, ενώ η συνολική κεφαλαιοποίηση του κλάδου άγγιξε τα 3,32 δισ. δολάρια, αυξημένη κατά 16,2%.

BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Ανάλυση: Business Energy

34 ANAλυση

Πέντε απαντήσεις για το νέο ΝΑΤΟ

■ Τι συνιστά η νέα συμμαχία που συνέστησαν ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία ■ Τι θα κάνει η χώρα μας ■ Γιατί ο Μπάιντεν γύρισε την πλάτη στον Μακρόν

αναλυση 35

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Μ

άλλον αμήχανες, η Ευρώπη και βεβαίως η Ελλάδα παρακολουθούν τις εξελίξεις γύρω από την AUKUS, την όψιμη συμμαχία ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Αυστραλία ανακοίνωσαν την εγκαθίδρυση μιας νέας εταιρικής σχέσης ασφάλειας στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού Ωκεανού, που θα περιλαμβάνει βοήθεια προς την Αυστραλία ώστε να αποκτήσει πυρηνοκίνητα υποβρύχια, καθώς η κινεζική επιρροή στην περιοχή αυξάνεται. Η Κίνα αντέδρασε με οργή, κάνοντας λόγο για «ψυχρό πόλεμο», ενώ η Γαλλία, που βλέπει να ακυρώνεται η συμφωνία με την Αυστραλία για πυρηνικά υποβρύχια, μιλά για «πισώπλατη μαχαιριά». Τελικά, τι σημαίνει αυτή η συμφωνία που έκανε άνω-κάτω τον πλανήτη; Πάμε σε μια νέα εποχή Ψυχρού Πολέμου; Έρχεται κούρσα εξοπλισμών με-

ταξύ ΗΠΑ-Κίνας; Πώς συνδέεται η αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν με τη μετατόπιση του ενδιαφέροντός τους σε Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό; Αυτονομείται ο αγγλοσαξονικός άξονας από την Ευρώπη; Γιατί πέταξε έξω τη Γαλλία; Η Ε.Ε. είναι ο μεγάλος ηττημένος; Πώς θα αντιδράσει η Κίνα; Τι θα κάνει η Ρωσία; Τι θα σημάνει η αλλαγή του γεωστρατηγικού χάρτη για την Ελλάδα; Η ξαφνική ακύρωση του συμβολαίου των 56 δισ. ευρώ από την κυβέρνηση της Αυστραλίας για την αγορά 12 γαλλικών υποβρυχίων προκειμένου να συμμετάσχει η χώρα στην στρατηγική αμυντική συμμαχία με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία (AUKUS) πυροδότησε την οργή της Γαλλίας αλλά και της Κίνας, που θεωρεί ότι την AUKUS ως επιθετική κίνηση της Δύσης εναντίον της. Λίγες ώρες αργότερα η Κίνα υπέβαλε αίτηση συμμετοχής της στην εμπορική (αλλά με μεγάλες γεωπολιτικές προεκτάσεις) συμφωνία του Ειρηνικού

CPTPP, που επί Τραμπ είχαν «σνομπάρει» και υπονομεύσει οι ΗΠΑ, αλλά στην οποία μετέχει η… Αυστραλία. Οι οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις είναι ραγδαίες και δηλωτικές του νέου Ψυχρού Πολέμου που κλιμακώνεται μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, των υπερδυνάμεων που θα ηγηθούν ενός νέου διπολικού συστήματος επιρροών στον πλανήτη - μιας και η Pax Americana που αναδείχθηκε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ αποδείχθηκε βραχύβια. Τη φορά αυτή, όμως, οι διαφορές των δύο πόλων δεν είναι ιδεολογικοπολιτικές, όπως ήταν εκείνες που χώρισαν στα δύο τον κόσμο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εν προκειμένω πρόκειται για έναν αγώνα ισχύος και επιρροής οικονομικής, εμπορικής και βέβαια γεωπολιτικής, για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών του 21ου αιώνα, όπως τις επανακαθορίζει η κλιματική αλλαγή. Στη νέα αυτή παγκόσμια διελκυστίνδα ισχύος και επιρροής η κατεύθυνση

36

αναλυση

προς την οποία στρέφει τις δυνάμεις της η κάθε χώρα δεν είναι και τόσο αποσαφηνισμένη. Οι συμμαχίες μοιάζουν ad hoc και ρευστές, οι πρωταγωνιστές σε σύγχυση. Παράδειγμα η Αυστραλία, που προς το παρόν συμμετέχει τόσο στην AUKUS όσο και στην CPTPP. Ή και η Βρετανία, που θέλει κι αυτή να συμμετάσχει στην CPTPP! Κάποιοι «παίκτες», ωστόσο, μοιάζουν να έχουν ήδη αφήσει από τα χέρια τους το σκοινί και να έχουν πέσει με την πλάτη στο έδαφος. Είναι η «πυρηνική Γαλλία» (και ο στοχοποιημένος για «αυτοκρατορικές» τάσεις ή τέλος πάντων για μια «υπερβολική μεγαλοσύνη» πρόεδρός της) που προσπαθεί να χωνέψει τη μεγαλύτερη μεταπολεμική εθνική ήττα που υπέστη. Είναι, όμως, και η Ενωμένη Ευρώπη, που από ύπτια θέση παρακολουθεί εμβρόντητη τις εξελίξεις. Η γαλλική οικονομική εφημερίδα «Les Echos» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε πέντε βασικά ερωτήματα «με βάση τα μέχρι στιγμής δεχομένα για τις συνέπειες της παταγώδους αυτής ανατροπής». Το δημοσίευμα αποτυπώνει τη βαθιά απογοήτευση που εναλλάσσεται με οργή -θα μπορούσε να μιλήσει κανείς και για πένθος- της γαλλικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ καθώς και της κοινής γνώμης για την αθέτηση από την κυβέρνηση της Καμπέρα της συμφωνίας για την αγορά των γαλλικών υποβρυχίων. Οι γενικότερες γεωστρατηγικές εξελίξεις, όμως, που βρίσκονται εν τη γενέσει τους, πιθανότατα θα επηρεάσουν ψυχολογικά και θα κλονίσουν την εθνική αυτοπεποίθηση τόσο των Γάλλων όσο και των υπολοίπων Ευρωπαίων, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα με τον πιο εμφατικό τρόπο τις καταστατικές ανεπάρκειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις συναισθηματικές διαστάσεις των μελών της.

1. Τι συνέβη; Το συμβόλαιο που είχε υπογράψει η

BUSINESS BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Αυστραλία με τη Γαλλία προέβλεπε την παράδοση από τον όμιλο Naval δώδεκα συμβατικών υποβρυχίων, ντιζελοκίνητων και ηλεκτροκίνητων. Αλλά ο Αυστραλός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον αποφάσισε ξαφνικά να αλλάξει πολιτική: η Αυστραλία τάσσεται πλέον υπέρ των πυρηνικών υποβρυχίων. Το γαλλικό συμβόλαιο, λοιπόν, καταγγέλθηκε και υπογράφτηκε μια νέα συνεργασία με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Η Καμπέρα θα παραλάβει τουλάχιστον οκτώ υποβρύχια με πυρηνικό κινητήρα τελευταίας τεχνολογίας. Σύμφωνα με τους παρατηρητές, η συμφωνία αυτή μπορεί να είναι η πρώτη μιας μακράς σειράς, που θα συνδέουν την Καμπέρα με την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο «για γενεές», όπως αποκάλυψε ένας ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος. Παρεμπιπτόντως, ο Σκοτ Μόρισον παραβίασε ένα παλαιό πολιτικό ταμπού της χώρας του: αυτό της μη χρήσης πυρηνικής ενέργειας.

2. Πώς αντέδρασε η Γαλλία; Στη Γαλλία η ανακοίνωση προκάλεσε ζωηρές αντιδράσεις στους κόλπους της κυβέρνησης. «Η Γαλλία επλήγη πισώπλατα από την Αυστραλία», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν πρόσφατα, προσθέτοντας ότι η Καμπέρα «πρόδωσε» τη σχέση εμπιστοσύνης με το Παρίσι. Η υπουργός Άμυνας Φλοράνς Παρλί, από τη μεριά της, εξέφρασε την «τεράστια απογοήτευσή» της και κατήγγειλε «την αθέτηση του λόγου που δόθηκε». Η οργή των δύο υπουργών μεγιστοποιείται από το γεγονός ότι αμφότεροι, στα τέλη Αυγούστου, συμμετείχαν σε τηλεδιάσκεψη με τους ομολόγους τους της Αυστραλίας, κατά την οποία χαιρέτισαν «τη συνεργασία πολύ υψηλού βαθμού» μεταξύ των δύο χωρών. Συγκρατώντας με προσπάθεια την ψυχραιμία του, ο Ζαν-Ιβ Λεντριάν αναφέρθηκε επίσης στην «αρκετά απαράδεκτη» συμπεριφορά της αμερικανικής διακυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν,

αναλυση 37

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

παραλληλίζοντάς την με εκείνη του προκατόχου του, Ντόναλντ Τραμπ.

3. Ποιος ο αντίκτυπος για τον όμιλο Naval; Πρωταρχικά επηρεαζόμενη από την ανατροπή αυτή είναι η Naval Group. Η πρώην DCNS επιλέχθηκε το 2016 για να κατασκευάσει στην Αυστραλία τα 12 υποβρύχια. Το αυστραλέζικο συμβόλαιο χαρακτηρίστηκε ως «συμφωνία του αιώνα». Η σημαντικότερη ιστορικά από άποψη αμυντικού εξοπλισμού τόσο της γαλλικής βιομηχανίας όσο και της αυστραλέζικης. Σε ανακοίνωσή του ο όμιλος εκφράζει τη «μεγάλη απογοήτευσή» του και εξηγεί ότι θα μελετήσει τις συνέπειες με την Αυστραλία «τις αμέσως προσεχείς ημέρες». Σύμφωνα με τους ειδικούς, η Naval Group θα μπορέσει να σηκωθεί και να βρει τον βηματισμό της. Ο όμιλος χρωστά ακόμα την κατασκευή πέντε υποβρυχίων Barracuda έως το 2030, θα προετοιμάσει τη σύλληψη και τον σχεδιασμό στο μέλλον τεσσάρων υποβρυχίων εκτόξευσης βαλλιστικών πυραύλων (SNLE3G) και των μελλοντικών γαλλικών πυρηνικών αεροπλανοφόρων. Κατασκευάζει επίσης την περίοδο αυτή έξι συμβατικά υποβρύχια για την Ινδία, τέσσερα για τη Βραζιλία και ελπίζει να υπογράψει νέα συμβόλαια στην Ολλανδία και στην Ινδία. Η Thales, μεγαλομέτοχος με μερίδιο 35% στον όμιλο Naval, επιβεβαίωσε από την πλευρά της ότι θα πετύχει το σύνολο των οικονομικών στόχων της το 2021, παρά την ακύρωση του συμβολαίου με την Αυστραλία.

4. Τι πρόκειται να πράξει η γαλλική κυβέρνηση; Ο Ζαν-Ιβ Λεντριάν είπε ότι η Γαλλία θα απαιτήσει «διευκρινίσεις» από την Αυστραλία μετά την αθέτηση της σύμβασης. «Δεν έχει λήξει η υπόθεση… Έχουμε υπογράψει συμφωνίες και θα πρέπει να μας πουν οι Αυστραλοί πώς θα βγουν από τις συμφωνίες αυτές», σημείωσε ο υπουργός. Σε ό,τι αφορά την αμυντική βιομηχα-

νία, η Φλοράνς Παρλί δήλωσε ότι η Γαλλία «θα εξετάσει όλες τις πιθανές οδούς» ώστε να διασφαλίσει ότι δεν θα υποστεί οικονομική ζημιά. Σύμφωνα με τον αυστραλέζικο Τύπο, η αθέτηση της συμφωνίας μπορεί να κοστίσει στην Καμπέρα πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε αποζημιώσεις.

5. Ποιες θα είναι οι γεωπολιτικές επιπτώσεις; Η Γαλλία δεν είναι η μοναδική χώρα που εξέφρασε έντονα τη δυσαρέσκειά της. Η Κίνα αντέδρασε έντονα διά στόματος του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών Τσάο Λιζιάν. «Η συνεργασία αυτή (μεταξύ Αυστραλίας, ΗΠΑ και Λονδίνου) σε ό,τι αφορά τα πυρηνικά υποβρύχια, υποσκάπτει βαθιά την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, εντείνει την κούρσα των εξοπλισμών και υπονομεύει τις διεθνείς προσπάθειες για τη μη-διάδοση των πυρηνικών», δήλωσε. Η Κίνα είναι ο βασικός στόχος. Η ευρύτερη περιοχή της Ινδίας και του Ει-

ρηνικού έχει μετατραπεί σε ένα πεδίο έμμεσης σύγκρουσης μεταξύ του Πεκίνου, που επιδιώκει τη διεύρυνση της ζώνης επιρροής του, και της Ουάσιγκτον που επιδιώκει να περιορίσει την επιρροή αυτή. Ο τεράστιος αυτός γεωγραφικός χώρος που εκτείνεται από τις ανατολικές αφρικανικές ακτές μέχρι τις δυτικές αμερικανικές ακτές έχει υψηλή στρατηγική σημασία τόσο από στρατιωτική όσο και από οικονομική πλευρά. Θα μπορούσε να συνεισφέρει σε ποσοστό 60% στη διαμόρφωση του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2030, σημειώνει στην ιστοσελίδα του το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών. Η Γαλλία, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, επιδιώκει την υπεράσπιση των συμφερόντων της. Το 2018 κατά την ομιλία του στη ναυτική βάση του Γκάρντεν Άιλαντ στο Σίδνεϊ, ο Εμμανουέλ Μακρόν είχε τοποθετήσει τη συμφωνία στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων του. Η αθέτηση της συμφωνίας από την Αυστραλία κλονίζει πλέον την στρατηγική του στην περιοχή.

38 θεμα

BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Στο 6,7% η απόδοση κεφαλαίου στον ΔΕΔΔΗΕ από 2,5% στην Ευρώπη!

■ Πότε θα μπορούν να πουλήσουν οι Αυστραλοί της Macquarie

Της Μανταλένας Πίου

T

η μεγαλύτερη σε σχετική αξία ιδιωτικοποίηση των τελευταίων ετών πέτυχε η πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε και το τίμημα για τη ΔΕΠΑ Υποδομών, ανεβάζοντας έτσι πολύ ψηλά τον πήχη για τις μελλοντικές κινήσεις στο μέτωπο των αποκρατικοποιήσεων.

Το fund με προέλευση την Αυστραλία, η Macquarie, μέσω του συνδεδεμένου με αυτήν Spear WTE Investments Sarl, προσέφερε 2,116 δισ. ευρώ για το 49% των μετοχών του ΔΕΔΔΗΕ, συμπεριλαμβανομένου στο τίμημα αυτό, του αντίστοιχου pro rata χρέους ύψους 804 εκατ. ευρώ ή διαφορετικά 1,312 δισ. ευρώ καθαρό εισπρακτέο ποσό για τη ΔΕΗ, η οποία και διενεργεί την πώληση ως μέτοχος του 100% του Διαχειριστή. Με την κίνησή της αυτή η Maquarie, η οποία είχε και

θεμα 39

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

στο παρελθόν επιχειρήσει να αποκτήσει πρόσβαση σε δίκτυο ενεργειακών υποδομών στην Ελλάδα, καθώς συμμετείχε στον διαγωνισμό για τη ΔΕΠΑ Υποδομών αλλά και παλαιότερα για τον ΔΕΣΦΑ, εισέρχεται δυναμικά στην εγχώρια ενεργειακή αγορά. Το υψηλό τίμημα μπορεί να ήταν έκπληξη για ορισμένους, έδειξε όμως την αποφασιστικότητα του fund. Όπως επισήμαναν αναλυτές, τα επενδυτικά κεφάλαια που είναι εξειδικευμένα στις υποδομές και δη τις ενεργειακές -και τέτοιου είδους fund είναι η Macquarieείναι κατά κάποιο τρόπο προσανατολισμένα να προσφέρουν υψηλότερα τιμήματα στοχεύοντας σε σταθερού τύπου μακροπρόθεσμες αποδόσεις, σε σχέση με άλλα επενδυτικά κεφάλαια που αναζητούν μεγαλύτερο κέρδος σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα, όπως είναι ορισμένοι από άλλους μεγάλους επενδυτικούς οίκους που συμμετείχαν στη διαδικασία για τον ΔΕΔΔΗΕ. Το καθένα από τα funds του τελικού γύρου έχει άλλο προφίλ επενδυτών, διαφορετικό κόστος χρήματος και διακριτούς στόχους. Με μία απόδοση κεφαλαίου της τάξης του 6,7% ετησίως για την περίοδο 2021-2024, με βάση τη σχετική απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (συν ένα επιπλέον μπόνους για μία ορισμένη κατηγορία επενδύσεων), ποσοστό υπερδιπλάσιο των αντίστοιχων αποδόσεων πολλών άλλων Διαχειριστών Δικτύων στην Ευρώπη, η ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ πέτυχε τους στόχους της, βοηθούμενη και από τη διεθνή οικονο-

μική συγκυρία σε μία περίοδο πολύ χαμηλών ως και αρνητικών επιτοκίων και ταχείας ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας -όπως και της ελληνικής- μετά το σοκ της πανδημίας του Covid-19. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας μέσος όρος απόδοσης (WACC) για δίκτυα διανομής ηλεκτρισμού Χαμηλής Τάσης όπως ο ΔΕΔΔΗΕ, κυμαίνεται γύρω στο 2,5% Στο πλαίσιο της αρχικής συμφωνίας μετόχων για τον ΔΕΔΔΗΕ, μετά την ολοκλήρωση της μεταβίβασης, η ΔΕΗ θα ορίζει τον Πρόεδρο και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο στο 11μελές Διοικητικό Συμβούλιο του Διαχειριστή. Επίσης, θα ορίζει τον Οικονομικό Διευθυντή, από λίστα όμως που θα προτείνει ο επενδυτής. Αντίστοιχα, η Macquarie θα επιλέγει τον Επιχειρησιακό Διευθυντή από τη λίστα που θα προτείνει η ΔEΗ. Ο επενδυτής δεν θα μπορεί να μεταβιβάσει τις μετοχές του, είτε στο σύνολο, είτε μερικώς, για διάστημα τριών ετών. Μετά από αυτό, η ΔEΗ θα έχει το δικαίωμα της πρώτης προσφοράς. Μετά την πάροδο 5 ετών από την εξαγορά, ο επενδυτής μπορεί να ζητήσει από την εταιρεία να εισάγει τις μετοχές του σε ρυθμιζόμενη αγορά (χρηματοπιστωτικές αγορές), πράγμα που δεν ισχύει για το 51% των μετοχών της ΔΕΗ. Η ιδιοκτησία του δικτύου διανομής ηλεκτρισμού, που μέχρι σήμερα ανήκε στη ΔΕΗ, η οποία μίσθωνε το δίκτυο στον ΔΕΔΔΗΕ, μεταφέρεται πλέον στον Διαχειριστή και θα ακολουθήσει η πλήρης απόσχιση του ΔΕΔΔΗΕ από τη ΔΕΗ.

ΔΕΠΑ Υποδομών

E

ξίσου θετική είναι η αποτίμηση και για το τίμημα που πέτυχε η ΔΕΠΑ Υποδομών. Για το 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών η ιταλική Italgas προσέφερε 733 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 256,5 εκατ. ευρώ προορίζονται για τα ΕΛΠΕ-μέτοχο κατά 35% της εταιρείας. Τα υπόλοιπα αφορούν στα έσοδα του Δημοσίου, που κατέχει το υπόλοιπο 65%. Όσον αφορά στη ΔΕΠΑ Υποδομών, η Italgas αναμένεται να εξαγοράσει και το μερίδιο, 49%, που κατέχει η επίσης ιταλική εταιρεία ΕΝΙ Gas e Luce στην ΕΔΑ ΘΕΣΣ, τη θυγατρική της ΔΕΠΑ Υποδομών σε Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία. Πρόκειται για μία εξαγορά που σχεδόν είχε προ-

αναγγελθεί και πάγωσε εξαιτίας της διαγωνιστικής διαδικασίας για τη ΔΕΠΑ Υποδομών. Καταλυτικό ρόλο για την επίτευξη του υψηλού τιμήματος, όπως και στην περίπτωση του ΔΕΔΔΗΕ, έπαιξε η υψηλή απόδοση που έχει εγκρίνει η ΡΑΕ για τις τρεις θυγατρικές της εταιρείας, την ΕΔΑ Αττικής, την ΕΔΑ ΘΕΣΣ και τη ΔΕΔΑ. Πρόκειται για αποδόσεις από τις υψηλότερες (…και με μεγάλη διαφορά) στην Ευρώπη, με WACC 8,18% για το 2019, 7,45% για το 2020, 7,03% για το 2021 και 7,03% για το 2022. Στις αποδόσεις αυτές πρέπει να προστεθεί ένα επιπλέον 1,5% για

επενδύσεις με συγκεκριμένα κριτήρια, που σχετίζονται με την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση, τις οποίες και επιδιώκει. Ο αγοραστής αναλαμβάνει την υλοποίηση του επενδυτικού προγράμματος της εταιρείας, ύψους 560 εκατ. ευρώ σε μία πενταετία, για την ανάπτυξη 2.724 χλμ. δικτύου φυσικού αερίου και τη διασύνδεση 254.791 νέων καταναλωτών. Και οι δύο πωλήσεις, το 49% του ΔΕΔΔΗΕ και το 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών, αναμένεται να ολοκληρωθούν ως το τέλος του χρόνου, με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που απαιτούνται για τη μεταβίβαση να έχουν ήδη ξεκινήσει.

40

AUTO

Nissan GT-R

Αν έχεις τύχη…

■ Η κλήρωση θα… αποφασίσει ποιοι θα αποκτήσουν ένα από τα 100 συλλεκτικά μοντέλα που έχει φιλοτεχνήσει ειδικά η Nismo.

BUSINESS I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Α

νέβασε αδρεναλίνη η Nissan και, όπως είχε υποσχεθεί, παρουσίασε τις δύο νέες και περιορισμένες εκδόσεις του ξεχωριστού σπορ μοντέλου της. Πρόκειται για τις GT-R Premium Edition T-spec και GT-R Track Edition Engineered by Nismo T-spec, οι οποίες όμως αφορούν αποκλειστικά την αγορά της Ιαπωνίας.

Τι νέο φέρνουν Αρχικά είναι ο εξωτερικός χρωματισμός, όπου με δύο επιλογές αλλάζει η εικόνα. Από τη μία το Midnight Purple που θυμίζει αρκετά το κλασικό χρώμα το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί και στα προηγούμενης γενιάς, από την άλλη το νέο

Millenium Jade το οποίο είναι πιο ήπιο. Στον εξοπλισμό συναντάμε αεροτομή από ανθρακόνημα, κεραμικά φρένα, αλλά και νέο ελαφρύτερο καπό. Οι ζάντες, από την άλλη, είναι σφυρήλατες αλουμινίου, ενώ βελτιώσεις έχουν δεχτεί οι αναρτήσεις. Μάλιστα, η Track Edition έχει ολόκληρη οροφή από ανθρακόνημα καθώς και καπό πορτμπαγκάζ.

Με 573 ίππους Το ίδιο θηριώδες μοτέρ των 3.8 λίτρων υπάρχει κάτω από το ανανεωμένο καπό του GT-R, αποδίδοντας 573 ίππους. Φέρει 4κίνηση και συνεργασία με 6τάχυτο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη. Ευτυχείς κάτοχοι θα γίνουν εκείνοι που θα αναδείξει η κλήρωση!

Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

motori.gr όλος ο κόσμος του αυτ

AUTO 41

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Μercedes EQE

Εντυπωσιακή και ηλεκτρική ■ Στη Διεθνή Έκθεση του Μονάχου αποκαλύφθηκε το νέο αμιγώς ηλεκτρικό μοντέλο της Mercedes μαγνητίζοντας τους επισκέπτες!

M

ε τέτοιες «γραμμές» στη sedan σιλουέτα της, πώς η EQE να μην αποτελέσει πόλο έλξης! Το αστέρι στην κρυστάλλινη μάσκα, τα αμυγδαλωτά φώτα, το τεράστιο καπό, το κεκλιμένο πίσω κρύσταλλο, τα ενωμένα πίσω φώτα, έδωσαν μια διαφορετική διάσταση σε σχήμα και ιδέες, με την EQE να αποτελεί την αμιγώς ηλεκτρική εκδοχή της E-Class, ενός μοντέλου που φέρνει σημαντικό ποσοστό πωλήσεων στη Mercedes και αποτελεί ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα sedan αυτοκινήτου από τη γερμανική μάρκα.

Σε στυλ coupe Και αν η συμβατική E-Class ακολουθεί τις παραδοσιακές «γραμμές» 4θυρου μοντέλου, η EQE έρχεται με ύφος coupe, καθώς ο στόχος είναι οι μικρότερες αεροδυναμικές αντιστάσεις, άρα και η κατανάλωση ενέργειας από την μπαταρία. Το μήκος του αυτοκινήτου είναι 4.934 χλστ., με τη Mercedes να ανακοινώνει την πολύ μεγάλη χωρητικότητα της μπαταρίας, η οποία φτάνει τις 90.6 kWh. Όταν είναι πλήρως φορτισμένη, η αυτονομία καλύπτει 660 χλμ. σύμφωνα με το πρωτόκολλο WLTP, ενώ η φόρτιση 10%-80% μπορεί να γίνει σε 31 λεπτά,

ανάλογα με την ισχύ του φορτιστή. Στο Μόναχο η Mercedes αποκάλυψε την EQE 350 με ηλεκτροκινητήρα τοποθετημένο στον πίσω άξονα ο οποίος αποδίδει 290 ίππους και 530 Nm ροπής. Υπάρχει, όμως, η δυνατότητα για δεύτερο μοτέρ τοποθετημένο στον μπροστά άξονα, ώστε το αυτοκίνητο να αποκτήσει τετρακίνηση 4Matic. Επιπλέον, μπορεί να έχει τετραδιεύθυνση (όπως στην EQS) και ρυθμιζόμενη αερανάρτηση. Όσο για το εσωτερικό, το ταμπλό καλύπτεται από οθόνες από άκρη σε άκρη και σας καλωσορίζει σε έναν καινούργιο κόσμο ψυχαγωγίας και gadgets.

τοκινήτου στην οθόνη σας

42

σελιδεσ ιστοριασ

I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Παραολυμπιακοί Αγώνες

Το μεγαλείο του αθλητισμού Τoυ K.A. φραγκουλη

Ο

ι πρώτοι αγώνες για αθλητές με αναπηρία έγιναν το 1948 στο Στόουκ Mάντεβιλ στην Αγγλία. Την ημέρα της τελετής έναρξης για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 στο Λονδίνο, ξεκίνησαν και θεσμοθετήθηκαν οι αγώνες του Στόουκ Mάντεβιλ και πραγματοποιήθηκε η πρώτη αθλητική διοργάνωση για αθλητές με αμαξίδιο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, αθλητές από την Ολλανδία συμμετείχαν σε αυτούς τους αγώνες και έτσι γεννήθηκε το διεθνές κίνημα που είναι

γνωστό πλέον ως Παραολυμπιακό κίνημα. Οι πρώτοι Αγώνες Ολυμπιακού χαρακτήρα για αθλητές με αναπηρία οργανώθηκαν το 1960 στη Ρώμη, ύστερα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην ίδια πόλη. Θεωρούνται ως οι πρώτοι Παραολυμπιακοί Αγώνες. Περίπου 400 αθλητές από 23 χώρες συμμετείχαν σε 8 αθλήματα, 6 από τα οποία εξακολουθούν να περιλαμβάνονται στο αγωνιστικό πρόγραμμα των Παραολυμπιακών Αγώνων (τοξοβολία, κολύμβηση, ξιφασκία, καλαθοσφαίριση, επιτραπέζια αντι-

σφαίριση, στίβος). Από τότε, οι Παραολυμπιακοί Αγώνες διεξάγονται κάθε 4 χρόνια, πάντα την ίδια χρονιά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το 1976, στο Τορόντο, προστέθηκαν και άλλες κατηγορίες αναπηρίας και γεννήθηκε η ιδέα της συγχώνευσης διαφορετικών κατηγοριών αθλητών με αναπηρία για τη συμμετοχή τους σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις. Την ίδια χρονιά έγιναν και οι πρώτοι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες στη Σουηδία. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες της Σεούλ (1988) ξεχώρισαν και από το

σελιδεσ ιστοριασ

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

Η συμμετοχή της Ελλάδας

Έ

γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί και Παραολυμπιακοί Αγώνες φιλοξενήθηκαν στην ίδια χώρα, στην ίδια πόλη και χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες εγκαταστάσεις με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έκτοτε, οι Παραολυμπιακοί Αγώνες γίνονται πάντα στην ίδια πόλη με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Από το 1960 έχουν διοργανωθεί δώδεκα Θερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες και εννέα Χειμερινοί. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες έχουν εξελιχθεί πλέον στο δεύτερο μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός μετά τους Ολυμπιακούς.

λληνες αθλητές συμμετέχουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες από το 1976. Από το 1988, η Ελλάδα συμμετέχει στους Αγώνες με επίσημες Εθνικές αποστολές. Όλα αυτά τα χρόνια οι Έλληνες αθλητές πέτυχαν καλές επιδόσεις και κέρδισαν πολλά μετάλλια. Το πρώτο ελληνικό μετάλλιο κερδήθηκε από τον Γεώργιο Μουζάκη, στο Άρνεμ, το 1980. Οι Έλληνες αθλητές κέρδισαν τα πρώτα μετάλλια στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ το 1988 κατακτώντας 1 αργυρό και 3 χάλκινα μετάλλια. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 κέρδισαν 2 αργυρά και 1 χάλκινο μετάλλιο, ενώ στους Αγώνες της Ατλάντα το 1996 κέρδισαν 1 χρυσό, 1 αργυρό και 3 χάλκινα μετάλλια. Το 2000, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ, η ελληνική ομάδα συμμετείχε με 71 άτομα (42 αθλητές). Οι Έλληνες αθλητές αγωνίστηκαν στον στίβο, την κολύμβηση, την άρση βαρών, την καλαθοσφαίριση και το τζούντο. Η ελληνική ομάδα που συμμετείχε στο Σίδνεϊ κέρδισε 11 μετάλλια (4 χρυσά, 4 ασημένια, 3 χάλκινα). Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η Ελλάδα συμμετείχε με την πολυπληθέστερη μέχρι στιγμής Παραολυμπιακή Ομάδα, με 137 αθλητές, η οποία κατέδειξε την ανοδική πορεία του Παραολυμπιακού κινήματος στη χώρα και κίνησε το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινωνίας. Οι Έλληνες αθλητές και οι Ελληνίδες αθλήτριες κατάφεραν να κατακτήσουν συνολικά 20 μετάλλια (3 χρυσά, 13 αργυρά, 4 χάλκινα), εννέα περισσότερα από αυτά που είχαν κερδίσει στους Παραολυμπιακούς Αγώνες στο Σίδνεϊ. Επίσης

σημειώθηκαν συνολικά 58 πλασαρίσματα στις πρώτες οκτώ θέσεις. Οι Αγώνες της Αθήνας ανέδειξαν τον αθλητισμό των ατόμων με αναπηρία και τον τοποθέτησαν στη θέση που του αρμόζει στην παγκόσμια αθλητική οικογένεια και ιδιαίτερα στην ελληνική αθλητική οικογένεια. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου ήταν οι πιο επιτυχημένοι αγώνες για την ελληνική ομάδα μέχρι στιγμής. Συμμετέχοντας σε 10 αθλήματα, οι 69 αθλητές και αθλήτριες της ελληνικής ομάδας κατάφεραν να κατακτήσουν 24 μετάλλια (5 χρυσά, 9 αργυρά και 10 χάλκινα) ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο και κατατάχθηκαν 20οί στην παγκόσμια κατάταξη. Τέσσερα χρόνια μετά τους πολύ επιτυχημένους αγώνες της Αθήνας οι Έλληνες αθλητές και αθλήτριες έδειξαν τη μεγάλη τους κλάση υπογραμμίζοντας την ανάπτυξη του Παραολυμπιακού Κινήματος στην Ελλάδα. Στην 44η θέση μεταξύ 165 κρατών που πήραν μέρος στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου (2012) κατετάγη η Ελλάδα, με απολογισμό 1 χρυσό, 3 ασημένια και 8 χάλκινα μετάλλια. Οι Έλληνες αθλητές και αθλήτριες συμμετείχαν σε εννέα αθλήματα. Η πρώτη συμμετοχή Έλληνα αθλητή σε Χειμερινούς Παραολυμπιακούς Αγώνες έγινε το 2002 στο Σολτ Λέικ Σίτι. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες του Τορίνο το 2006 ήταν οι δεύτεροι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες όπου συμμετείχε ελληνική αποστολή. Οι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες του Βανκούβερ το 2010 αποτελούν τους τρίτους Χειμερινούς Αγώνες που συμμετείχε η Ελλάδα, με τη συμμετοχή μάλιστα και της πρώτης αθλήτριας.

43

44

press button

Διά χειρός Μητσοτάκη

Ε

πανέρχεται στο προσκήνιο το φορολογικό όφελος που θα έχουν οι εισηγμένες μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, που αφορά στη μείωση του φορολογικού συντελεστή στις επιχειρήσεις από 24% στο 22%. Το σημαντικό νέο είναι ότι η κυβέρνηση θα εφαρμόσει το μέτρο από τη φετινή κιόλας χρήση, δείχνοντας ταυτόχρονα τη σπουδή της να καταστήσει περισσότερο ελκυστικό το επενδυτικό περιβάλλον στην Ελλάδα και ευθέως ανταγωνιστικό στους κόλπους της Ευρωζώνης. Πλην, όμως, στο Χρηματιστήριο Αξιών διαπραγματεύονται μετοχές εισηγμένων εταιρειών, που επίσης παράγουν κέρδη και σύμφωνα με τον… μπούσουλα των αποτελεσμάτων της χρήσης του 2020 το όφελος από τον νέο φορολογικό συντελεστή για τις εισηγμένες θα είναι της τάξης των 25 εκατ. ευρώ στα καθαρά τους κέρδη. Ταυτόχρονα από τα EBITDA θα εξασφαλίσουν περισσότερα από 126 εκατ. ευρώ! Κεφάλαια ικανά για να χρηματοδοτήσουν νέες επενδυτικές κινήσεις, να επιστρέψουν μετρητά στους μετόχους τους.

 Ποιοι κερδίζουν Από τους κερδισμένους του νέου μειωμένου φορολογικού συντελεστή του 22%, σύμφωνα με τους χρηματιστές, φαίνεται ότι είναι οι μεγάλες εισηγμένες ΟΤΕ, ΟΠΑΠ και Jumbo, ενώ σημειωτέον ότι το μέτρο αφορά στον τραπεζικό κλάδο. Πάνω από 30 εταιρείες (μη συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών) έχουν δημοσιοποιήσει εξαμηνιαία κέρδη άνω του 1 δισ. ευρώ έναντι ζημιών €150 εκατ. πέρσι, ενώ την ίδια ώρα οι συστημικές τράπεζες εμφανίζουν αισθητή βελτίωση στους δείκτες Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και κεφαλαιακής επάρκειας, με την Eurobank να αναγγέλλει την πιθανότητα απόδοσης μερίσματος για τη χρήση του 2022. Τις ανακοινώσεις των εξαμηνιαίων αποτελεσμάτων περιμένει η αγορά, αλλά και τις εκτιμήσεις των διοικήσεων για την πορεία του τρίτου τριμήνου 2021 και τις τάσεις που επικρατούν.

I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

press button 45

BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2021

 Ικανοποιητικά Με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα που έχουν ανακοινωθεί να κρίνονται ικανοποιητικά και να επιβεβαιώνονται οι διοικήσεις για όσα είχαν σχολιάσει στις τηλεδιασκέψεις του πρώτου τριμήνου, οι επενδυτές τώρα περιμένουν τις νέες εκτιμήσεις. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο μεταφορικό και ενεργειακό κόστος, στην αύξηση των πρώτων υλών, αλλά και στην πορεία της κατανάλωσης. Το άνοιγμα του τουρισμού και η καλή του μέχρι σήμερα πορεία αναμένεται να ευνοήσει όσες εισηγμένες έχουν έσοδα από τον εν λόγω κλάδο, ενώ υπενθυμίζεται πως πέρσι λόγω του lockdown η βάση είναι εξαιρετικά χαμηλή. Μεταξύ αυτών που ξεχωρίζουν είναι του κλάδου της πληροφορικής, όπου το υψηλό growth διατηρείται.

 Στέγγος Σε υψηλά 17 μηνών και στα 2 ευρώ, με την αποτίμηση να ξεπερνάει πλέον τα 81 εκατ. ευρώ, βρέθηκε η Τεχνική Ολυμπιακή της οικογένειας Στέγγου. Και ο λόγος δεν είναι άλλος από την εν εξελίξει αύξηση των ναύλων, αφού το στοίχημα στη ναυτιλία φαίνεται ότι βγήκε, σε αντίθεση με άλλες επενδύσεις του παρελθόντος, όπως η εξαγορά του εμβληματικού ξενοδοχείου Πόρτο Καρράς προ εικοσαετίας. Ωστόσο, τα 98,1 εκατ. ευρώ που ήταν το καθαρό ποσό από τα 205 εκατ. που προσέφερε ο Ιβάν Σαββίδης για την ιστορική ξενοδοχειακή μονάδα της Χαλκιδικής, ήταν η «μαγιά» για το άνοιγμα της οικογένειας Στέγγου σε νέες θάλασσες. Η μετοχή χτυπάει το ένα υψηλό μετά το άλλο, δεδομένου ότι τα υψηλά ναυλοσύμφωνα δεν έχουν αποτυπωθεί στην τιμή της, όπως θεωρεί η αγορά.

 Ναυλοσύμφωνα Η μετοχή ξεπέρασε τα 1,9640 ευρώ, επίπεδα που είχε να δει από τον Απρίλιο του 2020, όταν είχε βγει η είδηση ότι πούλησε το Πόρτο Καρράς σε εταιρεία συμφερόντων του Ιβάν Σαββίδη. Σημειώνεται πως από την αρχή του έτους ο τίτλος ενισχύεται περίπου 40%. Μάλιστα, η κίνηση της μετοχής είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον των αναλυτών που ζήτησαν ενημέρωση από τη διοίκηση, κάτι που έγινε για πρώτη φορά. Η διοίκηση της Τεχνικής Ολυμπιακής είχε πει, λοιπόν, προ διμήνου για τις επενδύσεις στα καράβια που έχουν αρχίσει ήδη να αποδίδουν τα πρώτα

μερίσματα και τα οποία θα αποτυπωθούν στα αποτελέσματα εξαμήνου.

 «Φωτιά» Μάλιστα, όπως είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γιώργος Στέγγος «η «αγορά έχει πάρει φωτιά και ήδη έχουμε συμβόλαια για ναύλα 2-3 χρόνια μπροστά», ενώ ανέφερε και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: καράβι με ναύλο στα 28.000 δολάρια που είναι ήδη υψηλό, γίνεται αυτή την περίοδο συζήτηση για μία 5ετία στις 45.000 δολάρια. Σχετικά με το Πόρτο Καρράς, η διοίκηση της Τεχνικής Ολυμπιακής είχε αναφέρει ότι συνεχίζει να υπάρχει η διαφορά στο τίμημα με τον αγοραστή, ενώ η εκκρεμότητα με τους χρονομισθωτές έχει περιοριστεί στις 150.000 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι η πώληση του Πόρτο Καρράς στον Ιβαν Σαββίδη είχε κλειδώσει εδώ και έναν χρόνο με τίμημα 205 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, στο πόρισμά του ο ανεξάρτητος σύμβουλος κατέθεσε ότι από το συνολικό τίμημα των 168,88 εκατ. ευρώ θα πρέπει να εκπέσουν 70,7 εκατ. ευρώ για χρηματοοικονομικές και λοιπές υποχρεώσεις. Έτσι το τελικό τίμημα της πώλησης ανέρχεται σε 98,1 εκατ. ευρώ.

 Το μνημόνιο της οικογένειας Δαυίδ στη Frigoglass Μνημόνιο έχουν επιβάλει οι τράπεζες στη Frigoglass της οικογένειας Δαυίδ, με τα συνολικά δάνεια να υπερβαίνουν τα 310 εκατ. ευρώ. Τον Φεβρουάριο η εταιρεία εξέδωσε ομολογιακό 260 εκατ. ευρώ που λήγει το 2025 με επιτόκιο 6,25%, παρά τη σημαντική βελτίωση που έχουν τα ελληνικά ομόλογα. Τα οποία, όμως, φαίνεται ότι είναι τα τελευταία. Διότι, όπως προκύπτει από την οικονομική έκθεση: «Η Ομολογιακή Σύμβαση περιορίζει, μεταξύ άλλων, την ικανότητά μας να αντλούμε περαιτέρω δανεισμό, να καταβάλλουμε μερίσματα, να αποπληρώνουμε ή να επαναγοράζουμε το μετοχικό μας κεφάλαιο, να προβαίνουμε σε ορισμένες περιοριστικές πληρωμές και επενδύσεις, να δημιουργούμε ή να επιτρέπουμε την ύπαρξη ορισμένων δεσμευτικών μέσων εξασφάλισης, να μεταβιβάζουμε ή να πουλάμε περιουσιακά στοιχεία, να συγχωνευτούμε ή να ενοποιηθούμε με άλλες οντότητες και να συνάπτουμε συναλλαγές με συνδεδεμένες οντότητες. Κάθε μία από τις ανωτέρω δεσμεύσεις υπόκειται σε ορισμένες σημαντικές εξαιρέσεις και επιτρέπεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις».

Για όποιον παρακολούθησε Πάντως, για όποιον επαγγελματία της αγοράς παρακολούθησε την ενημέρωση των αναλυτών της Frigoglass προ μηνός, η απογοήτευση θα πρέπει να ήταν μεγάλη. Προφανώς και υπάρχει δυσπιστία, αν και δεν φαίνεται κάτι τέτοιο από την κίνηση και τη συμπεριφορά της μετοχής τελευταία που χτυπάει το ένα υψηλό μετά το άλλο. Αλλά, η ερώτηση του θεσμικού, αν φτάνουν τα διαθέσιμα στην εταιρεία για να βγάλει τη χρονιά, ήταν κάτι το οποίο δεν ανέμενε η διοίκηση κατά τη διάρκεια του conference call με τους αναλυτές για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του 6μήνου.

46 teλευταια λεξη

I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021 BUSINESSBUSINESS ENERGYENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε;

Τ Του Στ. Κ. Χαρίτου

ρεις λόγοι κρατούν καθηλωμένη την αγορά. Ο πρώτος, οι ξένοι που κατέχουν ισχυρές θέσεις στο Χρηματιστήριο, ελέγχοντας το 61%-62% της συνολικής κεφαλαιοποίησης. Ο δεύτερος, οι Έλληνες που περιμένουν τη διόρθωση για να μπουν. Και ο τρίτος, το management της ΕΧΑΕ στην οποία ανήκει το Χ.Α., που μάλλον έχει κουραστεί και δεν έχει να εμφυσήσει κάτι το νέο στην αγορά. Αυτά υποστηρίζουν πηγές σε μεγάλες χρηματιστηριακές εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τη συμπεριφορά των ξένων συνομιλώντας μαζί τους σε καθημερινή βάση. Όπως αναφέρουν, λοιπόν, εδώ και ένα τρίμηνο έχει αναπτυχθεί στους κόλπους των θεσμικών η εξής θεωρία: Οι ξένοι κατέχουν το 61%-62% της συνολικής κεφαλαιοποίησης της αγοράς. Δεν είναι εύκολο να ρίξουν κι άλλα κεφάλαια από τη στιγμή που κατέχουν την πλειοψηφία, αυτό που λέμε δηλαδή ότι έχουν το πάνω χέρι. Ακόμα και το 2017 που είχε παρατηρηθεί σημαντική μείωση των θέσεών τους, δεν είχε υποχωρήσει κάτω από το 58% με 57%, που και πάλι ήταν υψηλή για μία οικονομία που βρισκόταν στην καρδιά των μνημονίων και ταυτόχρονα στο πηδάλιό της είχε μία αλλοπρόσαλλη κυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά οι Έλληνες επενδυτές, οι οποίοι περιμένουν την τάση από τους εγχώριους θεσμικούς και τα asset managements των τραπεζών δεν αναλαμβάνουν περαιτέρω ρίσκο για τον λόγο ότι επειδή οι ξένες αγορές βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά, κάποια στιγμή θα διορθώσουν, δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον για τοποθετήσεις και στην Ελλάδα. Η ευκαιρία της διόρθωσης, λοιπόν, δεν ήρθε ούτε στο peak της πανδημίας, αλλά ούτε και με το άνοιγμα των οικονομιών που την αυξημένη ζήτηση δεν μπορούσε να καλύψει η παρεχόμενη προσφορά. Με αποτέλεσμα την αύξηση στις τιμές των πρώτων υλών, του μεταφορικού κόστους, του πληθωρισμού

στη συνέχεια, τρομοκρατώντας τις οικονομίες ο φόβος ανόδου των επιτοκίων. Οι ίδιες πηγές σημειώνουν με νόημα ότι πλήθος κεφαλαίων λιμνάζει στις τράπεζες, που τα επιτόκια έχουν φτάσει να έχουν μηδενικές αποδόσεις. Είναι εκπληκτικό το γεγονός, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, ότι οι καταθέσεις στις τράπεζες είναι σχεδόν όσο το ΑΕΠ της Ελλάδας, 178 δισ. ευρώ έναντι… 180 δισ. ευρώ, κάτι που δεν συμβαίνει πουθενά στον κόσμο! Ήδη, η κυβέρνηση με τον τρίτο πυλώνα ασφάλισης και τους νέους ασφαλισμένους που θα εισέλθουν στην αγορά εργασίας επιδιώκει μέρος των κεφαλαίων αυτών να αρχίσουν να κινούνται και κάποια να κατευθυνθούν προς τις ελληνικές μετοχές. Διότι οι ευκαιρίες είναι πολλές. Η διοίκηση του ΟΠΑΠ, για παράδειγμα, είπε ότι για τα επόμενα δέκα χρόνια και με βάση την τωρινή κερδοφορία, είναι εξασφαλισμένο μέρισμα 1 ευρώ, με τους αναλυτές να σημειώνουν ότι η μερισματική απόδοση του Οργανισμού φτάνει στο 7,5%, όταν τα επιτόκια, όπως τονίστηκε παραπάνω, είναι μηδενικά. Ο τρίτος λόγος αφορά στο ήδη ισχύον management της ΕΧΑΕ. Η ίδια διοίκηση υπό τον Σωκράτη Λαζαρίδη παραμένει στο ίδιο πόστο από το 2010, όταν το ταμπλό μετράει μόνο διαρροές, εξόδους εισηγμένων. Τα προηγούμενα χρόνια, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, αναγνωρίζεται ότι ήταν πραγματικά δύσκολα για την αγορά και την οικονομία, ενώ δεν θα… «σώσουν» το ελληνικό Χρηματιστήριο εισαγωγές τουρκικών εταιρειών, όταν στην ελληνική επικράτεια υπάρχει πλήθος δυναμικών και δοκιμασμένων εταιρειών. Το ζήτημα φαίνεται ότι παρακολουθεί στενά και το Μέγαρο Μαξίμου, αλλά και το υπουργείο Οικονομικών, ενώ απασχολούσε και πριν τον αρμόδιο τέως υφυπουργό κ. Γιώργο Ζαββό. Το τι θα γίνει αφορά σε συνεννόηση των τραπεζών μεταξύ τους, που αποτελούν τον μέτοχο της ΕΧΑΕ, ενημερώνοντας στη συνέχεια την κυβέρνηση.