Business Energy | Ιουνίου 2022

ΤΕΥΧΟΣ 42 • ΙΟΥΝΙΟΣ 2022 • TIMH: 3 €

www.businessenergy.gr

 Ιδού οι νέοι λογαριασμοί ρεύματος από 1/7  ΑΡΘΡΟ: Η Ευρώπη πυροβολεί τα πόδια της  Τitan - Μytilineos: Η μέρα με τη… νύχτα  FCA Greece: Πού θα κάτσει η μπίλια;

«Kαλό καλοκαίρι» με τη βενζίνη στα… 3 ευρώ το λίτρο Ζητούνται ηχηρές παρεμβάσεις της κυβέρνησης για να πέσουν οι τιμές στα καύσιμα

2

index

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ΤΟΥΡΚΙΑ Πώς με πληθωρισμό 70% ο Ερντογάν νομίζει ότι απειλεί την Ελλάδα και τη Δύση Σελ. 22

ΚΑΥΣΙΜΑ Καλοκαίρι με την τιμή της βενζίνης στα τρία ευρώ το λίτρο Σελ. 27

ING Υψηλές τιμές στην ενέργεια για τα επόμενα δύο χρόνια editorial Τα φαντάσματα της ανάπτυξης

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Γιατί ο λιγνίτης δεν έχει σβήσει ακόμα στην Ελλάδα Σελ. 4

Μανταλένα Πίου Η Ευρώπη πυροβολεί τα πόδια της

Σελ. 12

Εισηγμένες Η εμπροσθοφυλακή της αγοράς σε καιρούς κρίσεων Σελ. 6

ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ Προς 6,4 GW ανανεώσιμων μέχρι το 2029, εξασφαλίζοντας «πράσινα» EBITDA πάνω από 700 εκατ. Σελ. 8

Εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Τα χαράτσια που φέρνει… το ανθρακικό αποτύπωμα Σελ. 10

Σελ. 14

Γιάννησ Κανουπάκησ Περίοδος χρησμών και… τυφώνων Σελ. 16

ΗΠΑ Η ουσία του ταξιδιού Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον*

Σελ. 30

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Αυτοί είναι οι νέοι λογαριασμοί ρεύματος Σελ. 32

Mytilineos Mεγάλο ανεκτέλεστο για έργο Βιώσιμης Ανάπτυξης Σελ. 35

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Εκλογές και σούπερ μπόνους από τα golden boys των εισηγμένων Σελ. 36

Σελ. 17

ECONOMIST Αν και πότε θα σιγήσουν τα όπλα στην Ουκρανία Σελ. 20

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Εκδότης: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Συντακτική ομάδα: Γιάννης Κανουπάκης, Έλενα Σκιαθίτη, Αγγελική Μαρίνου, Μανταλένα Πίου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Έφη Τσιβίκα, Χάρης Φλουδόπουλος, Τάσος Φραγκούλης, Σταύρος Χαρίτος

Σχεδίαση: Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης: Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α, 11521 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

•editorial

Τα φαντάσματα της ανάπτυξης

Τ

ι έχουν τα έρμα και ψοφάνε; Η εικόνα της αγοράς μοιάζει απογοητευτική. Ούτε η επικοινωνιακή δεινότητα του πρωθυπουργικού συμβούλου κ. Άλεξ Πατέλη, που αμέσως έσπευσε να προβάλει και να πανηγυρίσει -και δικαίως- τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά 7% (σε ετήσια βάση), από τα υψηλότερα ποσοστά την ευρωζώνη, δεν ήταν αρκετή για να δελεάσει τους ξένους επενδυτές. Ότι η Ελλάδα, μετά τα αχρείαστα μνημόνια του Αλέξη Τσίπρα και τις περιπέτειες με τα capital controls και το θολό νομικό πλαίσιο στο οποίο βασίστηκε ο Κουτσολιούτσος για να χάσουν οι επενδυτές 1,5 δισ. ευρώ, έχει αλλάξει ρότα. Το Χ.Α. παραδομένο, όπως και οι υπόλοιπες αγορές της Ευρώπης, παραδέρνει στον φόβο και στην ανησυχία για το τι θα ξημερώσει την επόμενη μέρα. Το πετρέλαιο βρίσκεται στα 120 δολάρια το βαρέλι και, σύμφωνα με τα ξένα μέσα ενημέρωσης, οι Ρώσοι πουλάνε τον «μαύρο χρυσό» με έκπτωση, λέει, 30%. Έλληνες, Μαλτέζοι και Κύπριοι εφοπλιστές είναι πρόθυμοι να σπάσουν το εμπάργκο της Ε.Ε., διοχετεύοντας, λες και πρόκειται για μαύρη αγορά, πετρέλαιο για όποια χώρα-πειρατή το ζητήσει. Το πρώτο τρίμηνο έχει παρέλθει και πλέον το ταμείο για τις επιπτώσεις από την κούρσα στις ενεργειακές τιμές θα γίνει στις επόμενες περιόδους που ακολουθούν. Το 7% ανάπτυξη στο α’ τρίμηνο δεν μπορεί να συγκριθεί με το 1,7% ύφεση του 2021, όταν η οικονομία ήταν κλειστή λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας. Το 7% είναι πραγματικά υψηλό ως ποσοστό, αλλά 1,1% λιγότερο από το τέταρτο τρίμηνο του 2021, όταν η οικονομία έτρεχε με 8,1%, με βάση το δελτίο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Τα νοικοκυριά σημείωσαν αύξηση στις καταναλωτικές τους δαπάνες 11,6% από 11,9% στο

τέταρτο τρίμηνο του 2021. Μπορεί να συγκριθεί με το -4,9% του α’ τριμήνου του 2021, όταν η οικονομία ήταν στον αναπνευστήρα; Ακόμα και οι επενδύσεις εμφανίζονται μειωμένες σε 9,2% για τον ακαθάριστο σχηματισμό κεφαλαίου από 34,3% στο τελευταίο τρίμηνο του 2021 και σε 12,7% για τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου από 24,3% στο τελευταίο τρίμηνο του 2021, αλλά και σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστημα που ήταν 14,4%. Έχουν δίκιο όσοι ανησυχούν για το τι θα γίνει στα επόμενα τρίμηνα. Το κόστος του πολέμου στην Ουκρανία θα μετρηθεί στο δεύτερο τρίμηνο. Ήδη το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε τον Απρίλιο του 2022 κατά 909,7 εκατ. ευρώ ή κατά 49,5%, στα -2,75 δισ. ευρώ από -1,84 δισ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2021, εξαιτίας των καυσίμων. Κι αυτό, παρά την αλματώδη αύξηση των ελληνικών εξαγωγών. Η τουριστική σεζόν έχει ξεκινήσει από τον Μάρτιο και οι προβλέψεις αναφέρουν ότι θα συνεχιστεί μέχρι τον Οκτώβριο με Νοέμβριο στους δημοφιλείς ελληνικούς προορισμούς. Ταυτόχρονα, η αγορά αρχίζει και κοστολογεί το ενδεχόμενο εκλογών από τον Αύγουστο και μετά, ενώ δεν θα πρέπει να αγνοηθεί η αύξηση του κόστους δανεισμού που σηματοδοτεί η επικείμενη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Προφανώς και ο δρόμος για την οικονομική ευημερία δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, αυτός είναι ο λόγος που οι ξένοι επενδυτές είναι ιδιαίτερα διστακτικοί το τελευταίο διάστημα για την Ελλάδα.

H ανακύκλωση συσκευών στα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ συμβάλλει σε καθαρές θάλασσες και ακτές Ανακυκλώνοντας την παλιά τους συσκευή στα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ, οι καταναλωτές συμβάλλουν στον καθαρισμό θαλασσών και ακτών σε 4 ελληνικά νησιά σε συνεργασία με την «Εναλεία»

Μ

ε κεντρικό μήνυμα «Η παλιά σου συσκευή σβήνει τα σκουπίδια», τα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ προτρέπουν τους καταναλωτές να ανακυκλώσουν μικρές φορητές συσκευές τεχνολογίας που δεν χρησιμοποιούν, συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος. Μέσα από αυτή την ενέργεια, η COSMOTE και ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ υποστηρίζουν την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Εναλεία» και το πρόγραμμα Mediterranean Cleanup, για τον καθαρισμό θαλασσών και ακτών σε 4 ελληνικά νησιά για το 2022. Επίσης, μέσα από τη συγκεκριμένη δράση, που αναμένεται να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια και σε άλλα νησιά, υποστηρίζεται η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα πλαστικής ρύπανσης. Στόχος για την τριετία 20222024 είναι να συλλεχθούν περισσότερες από 400.000 συσκευές, ενώ μόνο για το 2022 αναμένεται να συγκεντρωθούν περισσότερες από 100.000 συσκευές. Στους κάδους ανακύκλωσης, που βρίσκονται σε περισσότερα από 370 καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ σε όλη την Ελλάδα, όλοι μπορούν να φέρουν για ανακύκλωση παλιά Smartphones, κινητά και σταθερά τηλέφωνα, Tablets, φορτιστές, Powerbanks και wearables. Το μεγαλύτερο retail δίκτυο τεχνολογίας έχει υιοθετήσει ένα περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο λειτουργίας. Τα καταστήματά του είναι σχεδιασμένα με eco friendly υλικά, έχουν μειώσει την χρήση χαρτιού και εντείνουν τη δράση τους για ανακύκλωση συσκευών (το 2021 ανακυκλώθηκαν περίπου 119.000 φορητές συσκευές).

Η COSMOTE και ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ στηρίζουν τη δράση “Mediterranean Cleanup” της «Εναλεία» Η COSMOTE και ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ στηρίζουν τη δράση Mediterranean Cleanup της «Εναλεία», που στοχεύει στο να καθαρίσει την Μεσόγειο από τα θαλάσσια πλαστικά. Συγκεντρώνοντας περισσότερες από 100.000 συσκευές στα συγκεκριμένα καταστήματα, θα έχει επιτευχθεί ο στόχος για το 2022, «καθαρίζοντας» από απορρίμματα θάλασσες και παραλίες σε Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Σκιάθο και Αγ. Νικόλαο Κρήτης. Από το υλικό που θα συλλεχθεί, το 100% θα υποβληθεί σε υπεύθυνη διαχείριση και ανακύκλωση από πιστοποιημένους συνεργάτες της «Εναλεία», ενώ ένα σημαντικό ποσοστό θα μετατραπεί σε νέα ανακυκλωμένα προϊόντα.

Συμμετοχή στην ευρωπαϊκή στρατηγική του Ομίλου Deutsche Telekom για την προστασία του περιβάλλοντος Μέσα από το Πρόγραμμα Ανακύκλωσης συσκευών τα καταστήματα του Ομίλου ΟΤΕ συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή στρατηγική του Ομίλου Deutsche Telekom σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και διακυβέρνησης (ESG - Environmental, Social, Governance). Για πρώτη φορά οι 10 ευρωπαϊκές χώρες της Deutsche Telekom ενώνουν τις δυνάμεις τους σε μια κοινή πρωτοβουλία για «ένα βιώσιμο αύριο», με στόχο την συγκέντρωση 1 εκατ. συσκευών έως το 2024.

•Άρθρo

Η Ευρώπη πυροβολεί τα πόδια της Της Μανταλένας Πίου

H

ακρίβεια στις τιμές του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και του ηλεκτρισμού έχει έλθει για να μείνει. Σε όλα τα καύσιμα, οι τιμές έχουν «αλλάξει πίστα» και οι εκτιμήσεις των αναλυτών είναι ότι, ακόμα και αν υποχωρήσουν από τα ρεκόρ, θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια. Η κλίμακα τιμών που γνωρίζαμε ως το 2019, την τελευταία χρονιά οικονομικής κανονικότητας πριν από την πανδημία, ανήκει στο παρελθόν. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μαζί με το εμπάργκο στα ρωσικά καύσιμα που επέβαλαν οι χώρες της Δύσης και ειδικά της Ευρώπης έχουν ανατρέψει το σκηνικό σε πολλά επίπεδα. Οι χρηματιστηριακές τιμές του φυσικού αερίου τον Μάιο και στις αρχές Ιουνίου μπορεί να υποχώρησαν από τα ρεκόρ των πρώτων ημερών του πολέμου, αλλά η απόφαση της Ευρώπης να μειώσει ήδη κατά 2/3 από φέτος το ρωσικό αέριο και να το εξαλείψει πλήρως από το μπλοκ ως το τέλος του 2027 «δείχνει» ένα μέλλον υψηλών τιμών. Το υγροποιημένο αέριο είναι ακριβότερο από το ρωσικό αέριο αγωγών που θα αντικαταστήσει. Ταυτόχρονα, η απόφαση των ηγετών των 27 χωρών-μελών να απαγορεύσουν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη από το τέλος του 2022 ήδη εκτίναξε τις τιμές του αργού. Το πετρέλαιο τώρα ζει τις «ημέρες δόξας» του φυσικού αερίου πέρυσι το φθινόπωρο. Δεν είναι λίγες οι αναλύσεις στον διεθνή και τον εγχώριο Τύπο που αναφέρουν ότι η Ευρώπη με το εμπάργκο στα ρωσικά καύσιμα «πυροβολεί τον εαυτό της». Οι οικονομικές συνέπειες από την τεράστια αύξηση του ενεργειακού κόστους, ο πληθωρισμός, οι ανατιμήσεις, αλλά οι ελλείψεις σε τρόφιμα και σε πολλές πρώτες ύλες έχουν αρχίσει να γίνονται ορατές σε όλες τις χώρες,

επηρεάζοντας σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τις κοινωνίες, ανάλογα με την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Η διαφαινόμενη δε αύξηση των επιτοκίων μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτά προβλήματα. Στο μέτωπο της ενέργειας, οι λύσεις δεν είναι πολλές. Αφού οι τιμές δεν υποχωρούν, οι Βρυξέλλες, μέχρι τώρα τουλάχιστον, προτείνουν επιδόματα, φορολογικές μειώσεις και απαλλαγές, αλλά και εξοικονόμηση ενέργειας. Η εξοικονόμηση από μόνη της αποτελεί στόχο, όχι μόνο για τη μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά καύσιμα, αλλά και γενικότερα από τα ορυκτά καύσιμα. Δεν είναι τυχαίο που το RePower EU προβλέπει τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 27% ως το 2030, προκειμένου να επιτευχθούν τόσο ο στόχος για το κλίμα όσο και η ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης, με δεδομένη την «απώλεια» του ρωσικού αερίου, που σήμερα καλύπτει περίπου το 40% των ευρωπαϊκών αναγκών. Συνθήματα όπως ρυθμίστε λίγους βαθμούς ψηλότερα τη θερμοκρασία στα κλιματιστικά, οδηγείτε με χαμηλότερη ταχύτητα, μην ξεχνάτε να σβήνετε τα φώτα κ.λπ. γεμίζουν σιγά σιγά όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις. Δίπλα στα μέτρα μείωσης της κατανάλωσης, έρχονται και εκείνα με τις γενναίες επιδοτήσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού δυναμικού, την αντικατάσταση των οικιακών συσκευών, την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το ενεργειακό τοπίο αλλάζει ριζικά, μετασχηματίζεται ταχύτερα απ’ ό,τι είχε αρχικώς σχεδιαστεί και η μεγάλη ανησυχία είναι μήπως η εσπευσμένη αυτή μεταρρύθμιση, που επιβάλλεται από την ακρίβεια, αφήσει πίσω ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας πραγματικότητας. Τότε, η κοινωνική δυσαρέσκεια μπορεί να μετατραπεί σε αντίδραση με απρόβλεπτες εξελίξεις.

8

θεμα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ

Προς 6,4 GW ανανεώσιμων μέχρι το 2029, εξασφαλίζοντας «πράσινα» EBITDA πάνω από 700 εκατ. Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

ε το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο πράσινων έργων στην Ελλάδα, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ηγείται της κούρσας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα, τόνισε ο πρόεδρος της εταιρείας κ. Γιώργος Περιστέρης, στην επενδυτική ημερίδα που διοργάνωσε η εταιρεία τον Μάιο.Όπως είπε, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή διαθέτει τα εχέγγυα για να αναδειχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους Ομίλους στις ΑΠΕ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σημειώνεται ότι ο αναθεωρημένος στόχος της εταιρείας είναι να έχει εγκαταστήσει 6,4 GW ανανεώσιμων μέχρι το 2029, εξασφαλίζοντας πράσινα EBITDA πάνω από 700 εκατ. ευρώ (από 162 εκατ. ευρώ το 2021) και έσοδα πάνω από 1,25 δισ. ευρώ (από 405 εκατ. ευρώ το 2021). Σήμερα η εγκατεστημένη ισχύς της είναι 895 MW συνολικά, από τα οποία τα 763 MW είναι στην Ελλάδα, ενώ υπάρχουν διαθέσιμα άλλα 11 GW σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας εμπεριέχει έργα υψηλής ποιότητας, διαφοροποιημένων τεχνολογιών και εξασφαλισμένων

κεφαλαίων, τα οποία παράγουν εγγυημένες ταμειακές ροές και στηρίζονται από μακροχρόνια συμβόλαια.

Δυναμική ανάπτυξη για 30 GW μέχρι το 2030: Επενδύσεις 2,3 δισ. ως το 2025 Καθώς οι προοπτικές για τις Ανανεώσιμες Πηγές στην Ελλάδα ως το 2030 εμφανίζονται ιδιαίτερα θετικές, καθώς επιταχύνεται η πράσινη μετάβαση με τον στόχο για ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας να βρίσκεται στα 30 GW εγκατεστημένης ισχύος, οι μεγαλύτεροι ενεργειακοί όμιλοι αναπτύσσουν τα σχέδιά τους. Επιπλέον σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη πλωτών αιολικών, ο στόχος για το 2030 τοποθετείται στα 2 GW, ενώ το νέο θεσμικό πλαίσιο για αποθήκευση ενέργειας (αντλησιοταμίευση και μπαταρίες) τοποθετεί τον στόχο για το 2030 στα 5 GW. Ως προς τις προτεραιότητες του επενδυτικού σχεδίου, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή θα επενδύσει μέσα στα επόμενα 4 χρόνια πάνω από 2,3 δισ. ευρώ, ώστε μέχρι και το 2025 να έχει αποκτήσει επιπλέον εγκατεστημένη ισχύ της τάξεως των 2,4 GW, στόχος που η εταιρεία θεωρεί πως είναι διασφαλισμένος, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν έργα 1,5 GW σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης ή υπό κατασκευή. Με αυτά τα δεδομένα μέχρι το 2025 η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή θα έχει ξεπεράσει τα

3 GW συνολικής εγκατεστημένης ισχύος. Αντίστοιχα την περίοδο 2026-2029 η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή θα προσθέσει επιπλέον έργα εγκατεστημένης ισχύος 3,1 GW, μέσω επενδύσεων 3,6 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ένα από τα μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια καθαρής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Στις γειτονικές χώρες, όμως, παρουσιάζονται επίσης ευκαιρίες ανάπτυξης, και όπως εκτιμά η εταιρεία έχει περιθώρια ανάπτυξης έργων συνολικής εγκατεστημένης ισχύος πάνω από 1 GW σε χώρες όπως Πολωνία, Ρουμανία, Αλβανία και Βουλγαρία. Η εταιρεία παρουσιάζει μία συνεπή θετική πορεία τόσο σε επίπεδο λειτουργίας όσο και ανάπτυξης, με την εγκατεστημένη ισχύ, την παραγόμενη ενέργεια, τα έσοδα και τα EBITDA να βαίνουν συνεχώς αυξανόμενα. Επιπρόσθετα, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή επιστρέφει σταθερά αξία στους μετόχους της παρουσιάζοντας αύξηση στην τιμή της μετοχής της τάξεως του 370% την τελευταία πενταετία και έχοντας διανείμει στους μετόχους συνολικά 176 εκατ. ευρώ την ίδια περίοδο, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι το επενδυτικό πλάνο των 2,3 δισ. ευρώ μέχρι το 2025 είναι όχι απλά διασφαλισμένο, αλλά προβλέπει και την παράλληλη συνέχιση της διανομής μερισμάτων στα συνήθη υψηλά επίπεδα των περίπου 40 εκατ. ευρώ ανά έτος.

Τα έργα «ορόσημα» της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή Ως προς τα έργα που ξεχωρίζουν, ναυαρχίδα της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή στα αιολικά είναι ο Καφηρέας στην Εύβοια, που θα αποτελέσει και το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στην Ελλάδα, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 330 MW και το οποίο αναμένεται να μπει σε μερική λειτουργία ήδη από τα τέλη του 2022 - αρχές του 2023. Στα φωτοβολταϊκά, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ετοιμάζεται να αναπτύξει ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα στην Ελλάδα με εγκατεστημένη ισχύ 470 MW στη Θεσσαλία. Παράλληλα, στον πολλά υποσχόμενο τομέα της αποθήκευσης ενέργειας και των υβριδικών έργων ΑΠΕ, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή πρωταγωνιστεί με το έργο αντλησιοταμίευσης 680 MW της Αμφιλοχίας και το μεγαλύτερο υβριδικό έργο στην Ευρώπη που θα συνδυάζει αιολική ενέργεια και αντλησιοταμίευση, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 153 MW, στο Αμάρι Κρήτης.

CAT ΠΟΙΟΤΗΤΑ ® CAT ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΞΙΑ ®

Τα Νέα μοντέλα Cat GC είναι σχεδιασμένα για εφαρμογές Εφεδρικής Λειτουργίας και έχουν κατασκευαστεί ώστε να παρέχουν μια ισχυρή και αξιόπιστη λύση για οικιακή ή επαγγελματική χρήση, για πελάτες που αναζητούν προσιτή ενέργεια.

10

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Εισηγμένες στο Χρηματιστήριο

Τα χαράτσια που φέρνει… το ανθρακικό αποτύπωμα

Υποχρεωτική η μέτρηση από το 2022 Έρχονται τομεακοί στόχοι μείωσης Της ΕΛΕΝΑΣ ΣΚΙΑΘΙΤΗ

Η

μείωση στο ανθρακικό αποτύπωμα θα αποτελεί ακόμη ένα πεδίο επιδόσεων για τις εισηγμένες, αλλά και πολλές άλλες μεγάλες εταιρείες, καθώς, με τον νέο κλιματικό νόμο που κατατέθηκε, οι εταιρείες από φέτος υποχρεούνται να μετρήσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα και σταδιακά να δεσμευτούν σε στόχους μείωσής του, με άξονα τη μείωση κατά 55% μέχρι το 2030, στο πλαίσιο του εθνικού στόχου. Το ανθρακικό αποτύπωμα αφορά τις εκπομπές από τη χρήση καυσίμων, ενέργειας και φυσικού αερίου κάθε εταιρείας που πλέον θα μετριέται και θα δηλώνεται υποχρεωτικά. Προκειμένου να το μειώσουν οι εταιρείες αναμένεται να προσανατολιστούν στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην ηλεκτροκίνηση και την αντικατάσταση παλαιότερων στόλων και συμβατικών καυσίμων με σύγχρονους στόλους και εναλλακτικά καύσιμα. Στη νέα εποχή περιβαλλοντικής υπευθυνότητας για τις εισηγμένες αλλά και άλλες μεγάλες εταιρείες της χώρας, η μείωση του αποτυπώματος θα έχει και οικονομικό αντίκτυπο. Ειδικότερα, οι εισηγμένες, αλλά και όλες οι εταιρείες ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, ταχυμεταφορών κ.λπ., αφού μετρήσουν και δηλώσουν το ανθρακικό αποτύπωμά τους με έτος βάσης το 2022, ακολούθως θα υιοθετήσουν στόχους μείωσης. Από το 2023 θα οριστούν ανά τομέα οι επιτρεπόμενες εκπομπές και οι στόχοι μείωσης…. και όποιος δεν τους πιάνει θα πληρώνει. Ο νόμος προβλέπει διοικητικά πρόστιμα, αλλά η σχετική Οδηγία του Fit for 55 της Κομισιόν προβλέπει ότι όσοι δεν πιάνουν τους

τομεακούς στόχους τους πρέπει να πληρώσουν για τα παραπάνω δικαιώματα εκπομπών που χρειάζονται. Το άθροισμα του συνόλου των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα ισούται με τον συνολικό προϋπολογισμό άνθρακα της χώρας για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Σημειώνεται ότι σήμερα, σε σύγκριση με το έτος βάσης (1990), οι εκπομπές έχουν μειωθεί κατά 22%, πολύ μακριά ακόμη και από τον προηγούμενο στόχο που είχε τεθεί το 2018 και αφορά τον περιορισμό τους κατά 40%. Στόχος είναι ο περιορισμός κατά 55% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030.

Τι προβλέπει το άρθρο 20 για το ανθρακικό αποτύπωμα Σύμφωνα με το άρθρο 20, του νέου νόμου, θεσπίζονται μέτρα για την καταγραφή και δημοσιοποίηση, σε πρώτη φάση, των εκπομπών από επιχειρήσεις, με απώτερο σκοπό τη θέσπιση ποσοτικών στόχων μείωσης ανά κλάδο. Ειδικότερα, θεσπίζεται για συγκεκριμένες επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, έως την 31η Οκτωβρίου 2023, η υποχρέωση ετήσιας καταγραφής, αναφοράς και δημοσιοποίησης των εκπομπών (ανθρακικό αποτύπωμα), μέσω υποβολής σχετικής έκθεσης, ενώ καθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού του ανθρακικού τους αποτυπώματος. Έτος αναφοράς θα είναι το 2022. Για την επίτευξη της αναγκαίας μείωσης των εκπομπών προβλέπεται η δυνατότητα θέσπισης στόχων μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, όταν συγκεντρωθούν επαρκή στοιχεία με βάση τις υποβαλλόμενες εκθέσεις. Από το 2023 δηλαδή,

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

το υπουργείο Ενέργειας θα εκδώσει τομεακούς προϋπολογισμούς, που θα καθορίζουν πόσες εκπομπές άνθρακα μπορεί να έχει κάθε τομέας και κάθε εταιρεία και πόσο πρέπει να τους μειώσει τα επόμενα χρόνια. Τα δεδομένα των μετρήσεων θα είναι προσβάσιμα σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων που υλοποιεί και λειτουργεί ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, σε σχετική έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το έτος αναφοράς 2022. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης ή αντιστάθμισης των εκπομπών. Η έκθεση θα επικαιροποιείται και θα επαληθεύεται ετησίως.

Ποιες εταιρείες αφορά Η μέτρηση ανθρακικού αποτυπώματος αφορά: α) Τις ανώνυμες εταιρείες με μετοχές ή άλλες κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα, β) τα πιστωτικά ιδρύματα της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν.

4261/2014 (Α’ 107), γ) τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις της περ. α της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4364/2016 (Α’ 13), δ) τις επιχειρήσεις επενδύσεων της περ. α της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4514/2018 (Α’ 14), ε) τις επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, στ) τις εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης, ζ) τις εταιρίες ταχυμεταφορών, η) τις επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, θ) τις αλυσίδες καταστημάτων λιανεμπορίου, οι οποίες απασχολούν πάνω από πεντακόσιους (500) εργαζομένους, ι) τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής, της περ. δ’ του άρθρου 1 του ν. 4302/2014 (Α’ 225), και iα) τις αστικές εταιρίες παροχής συγκοινωνιακού έργου. Εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, του άρθρου 2 του Παραρτήματος της Σύστασης 2003/361/ΕΚ της Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2003 «σχετικά µε τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων» (L 124).

Πώς υπολογίζονται οι εκπομπές Οι εκπομπές υπολογίζονται σύμφωνα με το πρότυπο «2006

IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories» όπως έχει τροποποιηθεί, και περιλαμβάνει τις άμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τις έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την κατανάλωση ενέργειας, όπως ορίζονται στο πρότυπο «GHG Protocol - WORLD RESOURCES INSTITUTE» ή εναλλακτικά, σύμφωνα με το πρότυπο «ISO 14064 - 1:2018», κατηγορίας 1 και 2. Ως συντελεστές μετατροπής της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε ισοδύναμους τόνους εκλυόμενου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) χρησιμοποιούνται οι συντελεστές που αναφέρονται στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών. Η πραγματοποίηση των αυτοελέγχων όλων των νομικών προσώπων της παρ. 2 ανατίθεται από το νομικό πρόσωπο σε επαληθευτή, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο είναι επίσημα αναγνωρισμένο, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.01.2/56790/ΔΠΠ1828/31.5.2016 κοινή απόφαση του υπουργού και του υφυπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού (Β’ 1897, διόρθωση σφάλματος Β’ 2387), ότι πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις επάρκειας που προβλέπονται στον Κανονισμό (Ε.Ε.) 600/2012 της Επιτροπής, της 21ης Ιουνίου 2012, «για την επαλήθευση των εκθέσεων που αφορούν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και τα τονοχιλιόμετρα, και για τη διαπίστευση των ελεγκτών σύμφωνα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου» (L 181). Με την επιφύλαξη του άρθρου 16, έως την 1η Ιανουαρίου 2025, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν γνωμοδότησης της Επιστημονικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, εξετάζει τη δυνατότητα θέσπισης στόχων μείωσης των εκπομπών ανά κλάδο δραστηριότητας σε αντιστοιχία με τους εθνικούς στόχους, αφού λάβει υπόψη τους σχετικούς τομεακούς προϋπολογισμούς και τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Σε περίπτωση μη έγκαιρης υποβολής της έκθεσης της παρ. 1 επιβάλλεται πρόστιμο πενήντα (50) ευρώ για κάθε μέρα καθυστέρησης. Το πρόστιμο δεν υπερβαίνει το μηδέν κόμμα ένα τοις χιλίοις (0,01%) επί του συνολικού κύκλου εργασιών της τελευταίας χρήσης του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας με βάση τον κύκλο εργασιών της τελευταίας υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.

Οι τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα Οι πρώτοι τομεακοί προϋπολογισμοί άνθρακα για την περίοδο από την 1η.1.2026 έως την 31η.12.2030 καταρτίζονται το έτος 2024 και στη συνέχεια κάθε πέντε (5) έτη. Ως αφετηρία για τον υπολογισμό της ποσότητας των εκπομπών κάθε πενταετούς περιόδου λαμβάνεται ο μέσος όρος των εκπομπών του τομέα των τριών (3) τελευταίων ετών που προηγούνται του έτους έναρξης

εκπόνησης του εν λόγω προϋπολογισμού. Η ποσότητα των εκπομπών του τελευταίου έτους της κάθε πενταετούς περιόδου υπολογίζεται σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους για τα έτη 2030, 2040 και 2050 του άρθρου 1 και υπολογίζεται από τη Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με την

Ομάδα Εργασίας Παρακολούθησης του ΕΣΕΚ, με βάση τις πλέον πρόσφατες διαθέσιμες προβλέψεις και την ανάγκη ελαχιστοποίησης του οικονομικού κόστους. Το άθροισμα του συνόλου των τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα ισούται με τον συνολικό προϋπολογισμό άνθρακα της χώρας για την αντίστοιχη χρονική περίοδο.

11

12

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Της ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

Τ

ην επιστροφή στον λιγνίτη επέβαλαν στην κυβέρνηση και τη ΔΕΗ η ενεργειακή κρίση και η ασφάλεια εφοδιασμού, καθώς κλιμακώνεται η αβεβαιότητα τόσο για την ομαλή τροφοδοσία με φυσικό αέριο όσο, βέβαια, και για τις τιμές, ειδικά αν η Ρωσία πραγματοποιήσει την απειλή της και κόψει τις ροές προς την Ευρώπη, σε περίπτωση που δεν βρεθεί λύση για τις πληρωμές σε ρούβλια. Ακολουθώντας το παράδειγμα και άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, η κυβέρνηση διά του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να αυξήσει τη λιγνιτική παραγωγή κατά 50% σε δύο χρόνια. Πρακτικά αυτό σημαίνει ως το 2023 να αυξηθεί ως και 16,5 εκατ. τόνους η εξορυκτική δραστηριότητα από ορυχεία που τα προηγούμενα χρόνια σχεδόν εγκαταλείφθηκαν, και ταυτόχρονα να μπορέσουν να αποδώσουν οι παλαιές μονάδες της ΔΕΗ, στις οποίες επίσης δεν έχουν γίνει οι κατάλληλες επενδύσεις και πολλοί εργαζόμενοι έχουν αποχωρήσει. Προς το παρόν η συμμετοχή του λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα δεν έχει αυξηθεί, παραμένοντας γύρω στο 7%, οι εξορυκτικές εργασίες όμως στα ορυχεία της ΔΕΗ έχουν ενταθεί, με την εταιρία να αποθεματοποιεί για το καλοκαίρι, προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που φέρνει η αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού λόγω κλιματιστικών. Σε πιο μεσο-μακροπρόθεσμη βάση έχει αποφασιστεί η παράταση κατά δύο χρόνια της λειτουργίας των πιο σύγχρονων μονάδων λιγνίτη της ΔΕΗ, Άγιος Δημήτριος 5 και Μελίτη στη Φλώρινα, που είχαν προγραμματιστεί να κλείσουν το 2023 και η λειτουργία τής υπό κατασκευή Πτολεμαΐδας 5 με λιγνίτη τουλάχιστον ως το 2028. Για την εν λόγω μονάδα η διοίκηση της ΔΕΗ σχεδίαζε από το 2025 να τη μετατρέψει σε μονάδα καύσης φυσικού αερίου. Η ολοκαίνουργια Πτολεμαΐδα 5, που αναμένεται να τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία το καλοκαίρι, έχει εγκατεστημένη ισχύ 610 MW και δυνατότητα παροχής θερμικής ισχύος 140 MWth

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Γιατί ο λιγνίτης δεν έχει σβήσει ακόμα στην Ελλάδα Παράταση κατά δύο χρόνια της λειτουργίας των πιο σύγχρονων μονάδων λιγνίτη της ΔΕΗ Είχε προγραμματιστεί να κλείσουν το 2023, αλλά θα λειτουργήσουν ως το 2028

για την τηλεθέρμανση Πτολεμαΐδας. Σε πλήρη λειτουργία προγραμματίζεται να τεθεί τον Δεκέμβριο. Το σχέδιο που εξετάζει η ΔΕΗ είναι να αυξήσει τη λιγνιτική της παραγωγή σε 6,5 τεραβατώρες ή ακόμη και σε 7 τεραβατώρες έως τον Απρίλιο του 2023, αν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Και τούτο γιατί ο

στόχος των 7 TWh προϋποθέτει την ενεργοποίηση του ορυχείου της Λακιάς, το οποίο παλαιά τροφοδοτούσε το συγκρότημα της Καρδιάς, που έχει σβήσει. Πρόκειται για ένα ορυχείο με χαμηλής ποιότητας λιγνίτη, στα εδάφη του οποίου η ΔΕΗ Ανανεώσιμες σχεδίαζε να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό πάρκο.

Νοτιοανατολική Ευρώπη Πολλές χώρες η μία μετά την άλλη στρέφονται στον άνθρακα προκειμένου να αντιμετωπίσουν την αύξηση του ενεργειακού κόστους και τη νέα πραγματικότητα που δημιούργησαν η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι κυρώσεις της Ε.Ε. κατά της Μόσχας. Η βόρεια Μακεδονία, που τα προηγούμενα χρόνια είχε προσελκύσει πολλούς επενδύσεις σε ΑΠΕ, ανακοίνωσε στις αρχές Απριλίου ότι σχεδιάζει να ανοίξει δύο νέα ανθρακωρυχεία για την τροφοδοσία σταθμών παραγωγής ενέργειας, όπως αναφέρει το Reuters.

Eπίσης το υπουργείο Ενέργειας της χώρας δημοσιοποίησε την πρόθεσή του να αγοράσει τρία εκατομμύρια τόνους άνθρακα από το γειτονικό Κοσσυφοπέδιο, αν και δεν έχει υπογραφεί συμφωνία.Τα νέα ανθρακωρυχεία βρίσκονται στο Zivojno, κοντά στον σταθμό παραγωγής ενέργειας της Bitola, στα νότια της χώρας και στο Gushterica, κοντά στο συγκρότημα του Oslomej στα δυτικά. Ακόμα δεν έχει γίνει γνωστό πότε θα ανοίξουν τα νέα ανθρακωρυχεία και ποια θα είναι η παραγωγή τους. Τα Σκόπια σχεδίαζαν αρχικά να καταργήσουν σταδιακά τον άνθρακα έως το 2027, αλλά τον Ιανουάριο μετέθεσαν για το 2030 το χρονοδιάγραμμα για το κλείσιμο των ανθρακικών μονάδων. Εν τω μεταξύ, το Κόσοβο γνωστοποίησε ότι ξένες εταιρείες -συ-

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Σήμερα, η λιγντική ενέργεια έχει περιοριστεί στις 2,3 TWh και ο πρώτος στόχος της κυβέρνησης για φέτος τον Σεπτέμβριο είναι η παραγωγή να φθάσει στις 4,8 TWh. Αμφίβολο είναι αν θα κλείσουν στο τέλος του χρόνου, όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί, και οι μονάδες 3-4 του συγκροτήματος του Αγίου Δημητρίου,

οι οποίες οδεύουν προς παράταση ως τον Απρίλιο 2023 για τις ανάγκες τηλεθέρμανσης της περιοχής, αφού έχουν καθυστερήσει τα έργα. Μπορεί όμως να χρειαστούν και για την παραγωγή ηλεκτρισμού, ανάλογα με τις εξελίξεις. Στο αρχικό πρόγραμμα της ΔΕΗ για φέτος ήταν ως το τέλος του χρόνου να σβήσουν

μπεριλαμβανομένων γερμανικών ομίλων- έχουν επιδείξει ενδιαφέρον για την αγορά άνθρακα. Το Κοσσυφοπέδιο έχει τα πέμπτα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιγνίτη στον κόσμο. Επίσης, η Σερβία έχει ανακοινώσει ότι αυξάνει την παραγωγή άνθρακα λόγω των ανεπαρκών υδατικών αποθεμάτων στις υδροηλεκτρικές της μονάδες, σαν συνέπεια των χαμηλών βροχοπτώσεων. Στο πλαίσιο αυτό η χώρα θα εισάγει 500 τόνους άνθρακα την ημέρα από το Μαυροβούνιο. Τέλος, η Βοσνία, που είναι η μόνη χώρα των Βαλκανίων η οποία εξάγει ηλεκτρική ενέργεια, ανακοίνωσε ότι θα καθυστερήσει τα σχέδια για το κλείσιμο σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα λόγω των υψηλών τιμών της ενέργειας και των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία. Αξίζει να αναφερθεί, τέλος, ότι μία από τις πρώτες χώρες όπου αυξήθηκε η παραγωγή ηλεκτρισμού από άνθρακα ήδη από το καλοκαίρι του 2021 είναι η Γερμανία, ενώ σε ανάλογες κινήσεις έχουν προβεί η Τσεχία και η Πολωνία. Ήδη από το 2021 η χρήση άνθρακα παρουσιάζει μεγάλη άνοδο, με μία αύξηση 9% στις 10.350 TWh παγκοσμίως, που αποτελεί ρεκόρ, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, ένα ρεκόρ που με ευκολία θα ξεπεραστεί φέτος.

οι μονάδες 1 έως 4 του Αγίου Δημητρίου και η Μεγαλόπολη 3. Ακολουθούσε ως το τέλος του 2023 η απόσυρση της Μεγαλόπολης 4, της Μελίτης και του Αγίου Δημητρίου 5, συνολικής ισχύος 890 MW. Ήδη έχουν κλείσει το Αμύνταιο 1 και 2, καθώς και η Καρδιά 3 και 4. Ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός πάντως για την πράσινη μετάβαση παραμένει, όπως έχουν δηλώσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Περιβάλλοντος - Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Η ανατροπή των αρχικών ενεργειακών σχεδιασμών είναι κοινή σε όλη την Ευρώπη. Οι ΑΠΕ θα χρειαστούν πολλά χρόνια και τεράστιες επενδύσεις σε μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρισμού για να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στις ανάγκες του συστήματος, ενώ η προσπάθεια υποκατάστασης όλου του ρωσικού αερίου που εισάγει, για παράδειγμα, η χώρα μας με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τρίτες πηγές μπορεί να καταλήξει σε ένα πανάκριβο εγχείρημα χωρίς εγγυημένο αποτέλεσμα, καθώς οι υφιστάμενες υποδομές στη Ρεβυθούσα δεν επαρκούν, συμπεριλαμβανομένης και της νέας πλωτής μονάδας αποθήκευσης (FSU), που αναμένεται να λειτουργήσει τον Ιούλιο. Όσο για τους υπόλοιπους πλωτούς σταθμούς φυσικού αερίου που σχεδιάζονται, στην καλύτερη περίπτωση χρειάζονται πάνω από 1,5 με 2 χρόνια για να τεθούν σε λειτουργία, με την ολοκλήρωση του πιο ώριμου από όλα τα πρότζεκτ, του FSRU στην Αλεξανδρούπολη, να προγραμματίζεται για τα τέλη του 2023. Η απόλυτη εξάρτηση της θερμικής παραγωγής ηλεκτρισμού από τις πανάκριβες εισαγωγές φυσικού αερίου, πέρα από την τρέχουσα αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο και τις κινήσεις της Ρωσίας, έχει εκτινάξει και το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, τροφοδοτώντας βέβαια - μαζί με τις υψηλές τιμές και των υπόλοιπων καυσίμων- τον πληθωρισμό και το τεράστιο κύμα ακρίβειας. Και όπως παραδέχθηκε και ο πρωθυπουργός, στην τρέχουσα συγκυρία ο λιγνίτης, το μοναδικό εγχώριο ορυκτό καύσιμο της χώρας, είναι πιο φθηνός από το φυσικό αέριο, συνυπολογιζόμενου και του κόστους ρύπων.

13

14

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Εισηγμένες

Η εμπροσθοφυλακή της αγοράς σε καιρούς κρίσεων Πάνω από 16 δισ. ευρώ μετρητά

Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Α

σπίδα 33,1 δισ. ευρώ στην κρίση που μαστίζει τις οικονομίες και τις αγορές προτάσσουν οι εισηγμένες. Τουλάχιστον η εικόνα αυτή προκύπτει από την ανάλυση των οικονομικών αποτελεσμάτων της περασμένης χρονιάς, δίδοντας την αίσθηση ότι αυτή τη φορά οι εταιρείες που διαπραγματεύονται στο ελληνικό Χρηματιστήριο δεν έπαιρναν δάνεια για να εξυπηρετήσουν τις καταναλωτικές ανάγκες των insiders, όπως συνέβη στην προηγούμενη δεκαετία και οδηγηθήκα-

με στα μνημόνια. Τα ίδια κεφάλαια των εισηγμένων ξεπερνούν τα 33 δισ. ευρώ, όταν τα δάνεια αγγίζουν τα 37,1 δισ. ευρώ, που σημαίνει ότι στην πλειονότητά τους τα κεφάλαια και τα περιουσιακά τους στοιχεία, σε συνδυασμό με τον δανεισμό τους, παραμένουν αμόχλευτα. Δεν έχουν πέσει στην αγορά, δεν έχουν γίνει ακόμα ή δεν έχουν ολοκληρωθεί οι προγραμματισμένες επενδύσεις. Ισχυρό σημάδι αξίας για τις εισηγμένες του ελληνικού Χρηματιστηρίου αποτελεί ακόμα το γεγονός ότι στα ταμεία τους υπάρχουν περίπου 16 δισ. ευρώ! Τα κεφάλαια αυτά, σε συνδυασμό με τα 40

δισ. ευρώ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και ανάλογα με τον επιχειρηματικό κλάδο, είναι προφανές ότι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν υπεραξίες στους μετόχους, εξασφαλίζοντας ένα καλό εισόδημα κάθε χρόνο. Καμία εταιρεία, όπως προκύπτει από τις οικονομικές εκθέσεις, δεν υποτιμά τον παράγοντα του πολέμου, αφού για φέτος δεν αποκλείεται να υπάρξει αναθεώρηση στόχων εξαιτίας της παρεπόμενης αύξησης των τιμών της ενέργειας και βεβαίως του πληθωρισμού, που θα παρασύρει ανοδικά το κόστος χρήματος από την αύξηση των επιτοκίων.

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ 15

Αποτελέσματα Coca-Cola, OTE, EΛΠΕ, ΟΠΑΠ και Jumbo είναι μόλις οι πέντε εισηγμένες που παρήγαγαν τη μισή καθαρή κερδοφορία του 2021 στη Λεωφόρο Αθηνών! Οι αναλυτές θεωρούν ότι η αύξηση… 585% της καθαρής κερδοφορίας των εισηγμένων αποτελεί μία από τις σπάνιες περιόδους για την αγορά, αφού όμοιά της θα πρέπει να αναζητηθεί πριν από τις μνημονιακές εποχές. Οι εισηγμένες παρήγαγαν καθαρά κέρδη 3,831 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 583,4%! Κι αυτό σε μία χρονιά που στην ουσία εκκίνησε τον Απρίλιο του 2021, αφού, ως γνωστόν, μέχρι τότε η οικονομία βρισκόταν σε περιορισμό λόγω της πανδημίας. Αίσθηση προκαλεί η αύξηση των πωλήσεων σε μία χρονιά που η ζήτηση «τρελάθηκε», λόγω των lockdowns που είχαν προηγηθεί, αγγίζοντας σχεδόν τα 70 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 32,62%. Η συντριπτική εικόνα των ισολογισμών 135 εισηγμένων δείχνει αναμφίβολα δυναμική, η οποία κινδυνεύει με επιβράδυνση εξαιτίας των διεθνών γεγονότων, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία και η απειλή έξαρσης της πανδημίας από το φθινόπωρο. Σε κάθε περίπτωση, οι μέτοχοι και οι insiders έχουν κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένοι, αφού μέχρι το καλοκαίρι οι εταιρείες προτίθενται να μοιράσουν περί τα 2-2,5 δισ. ευρώ από τα κέρδη τους. Κι αυτό είναι το δέλεαρ για τις εισροές ακόμα και σε εισηγμένες μικρότερου βεληνεκούς. Η χρονιά που πέρασε είχε ταυτόχρονα πολλά έκτακτα κέρδη που θωράκισαν την οικονομική κατάσταση των εταιρειών, όπως σε Μότορ Όιλ και ΕΛΠΕ (εξαιτίας της ανόδου της τιμής του πετρελαίου που πέρασε στα αποθέματα), και το deal του

Ελληνικού, που πέρασε στη Lamda και αλλάζει τη φυσιογνωμία του ομίλου. Έκτακτα κέρδη επίσης στον ΟΤΕ από την πώληση του ποσοστού που κατείχε σε εταιρεία στη Ρουμανία. Πλην, όμως, τη χρονιά που πέρασε βγήκαν και πραγματικά κέρδη από το επιχειρηματικό δαιμόνιο και μόνο, όπως για παράδειγμα στα Πλαστικά Θράκης, που εγκαίρως προσέθεσαν στην παραγωγή τις μάσκες προστασίας. Ωστόσο, η διοίκηση της θρακιώτικης βιομηχανίας θα πρέπει να προβληματιστεί από την πορεία της μετοχής, που πρόσφατα έγραψε χαμηλά έτους στα 4,61 ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι η κερδοφορία έπιασε ταβάνι. Σε κάθε περίπτωση, η δημοσίευση των ισχυρών αποτελεσμάτων της χρήσης που πέρασε συνοδεύεται από ακόμα πιο ικανοποιητικές μερισματικές αποδόσεις. Το κόστος πωληθέντων και ειδικά το κομμάτι που συνδέεται με την ενέργεια παραμένει μια σημαντική εκκρεμότητα που πιθανόν να οδηγήσει σε αναθεωρήσεις, ωστόσο οι διοικήσεις των εταιρειών δείχνουν προς το παρόν να έχουν λύσεις αντιστάθμισης ή μετακύλισης του κόστους στην κατανάλωση. Την ίδια στιγμή πυκνώνει η φημολογία για την ολοκλήρωση εγχειρημάτων εξαγορών με επίκεντρο τον κατασκευαστικό κλάδο και την ενέργεια, δημιουργώντας έναν νέο αγοραστικό γύρο προσδοκιών για υψηλότερα τιμήματα. Εάν η φημολογία αυτή όντως έχει αντίκρισμα, τότε οι κλάδοι που θα εμπλακούν μπορούν να τύχουν θετικών αναθεωρήσεων, όπως συνέβη πέρυσι με τον κλάδο της πληροφορικής μετά τις συμφωνίες εξαγορών σε εταιρείες ηλεκτρονικών πληρωμών αλλά και τεχνολογίας λογισμικού.

•Άρθρo Περίοδος χρησμών και… τυφώνων Τoυ Γιάννη Κανουπάκη

Υ

ποτίθεται πως πρέπει να «ακούμε τους ειδικούς», γενικώς, σε κάθε ζήτημα, αν θέλουμε να ξέρουμε πού βαδίζουμε. Πόσο ασφαλές είναι, όμως, αυτό σε εποχές μεγάλης οικονομικής μεταβλητότητας λόγω απρόβλεπτων γεγονότων και παγκόσμιων κρίσεων; Το διαφημιστικό «29 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν…» μοιάζει ξεπερασμένο -και όντως είναι-, καθόσον ούτε η ιστορία διδάσκει πάντα το ίδιο μάθημα ούτε οι αναλυτές/παράγοντες του οικονομικού γίγνεσθαι είναι σε θέση να ξετυλίξουν το κουβάρι των εξελίξεων σε παρόντα χρόνο. Χαρακτηριστική η περίπτωση της τρομερής… μαντείας του διευθύνοντος συμβούλου της JPMorgan Chase, Jamie Dimon, ο οποίος πρόσφατα έκανε λόγο για «σύννεφα καταιγίδας», λίγο μετά, αναφερόμενος σε κινδύνους για την οικονομία όπως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είπε το περίφημο «brace yourself» καλώντας άπαντες σε «προετοιμασία» για τα επερχόμενα και, στη συνέχεια, ως νέα Πυθία, ολοκλήρωσε τον χρησμό του: «Είναι ένας τυφώνας. Αυτός ο τυφώνας είναι ακριβώς εκεί, κάτω από τον δρόμο, και έρχεται προς το μέρος μας. Δεν ξέρουμε αν είναι μια μικρή καταιγίδα ή αν είναι μια υπερθύελλα Sandy. Μέρος αυτού του τυφώνα είναι οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου. Παρακολουθώ το τρένο να τρέχει (ανεξέλεγκτα) στις γραμμές και είμαι πολύ λυπημένος γι› αυτό»… Για να θυμηθούμε και εμείς το λαϊκό άσμα «μας υποχρέωσες - μας υποχρέωσες, μα δεν μας είπες τελικά πόσο μας χρέωσες». Έτσι συμβαίνει σε περιόδους αστάθειας, πολλοί ομιλούν, και ομιλούν πολύ, όπως είχε πει κάποτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής για τους συμπατριώτες του που έκαναν πως τα ήξεραν όλα. Το βέβαιο είναι πως κάθε φορά περιμένουμε κάποιον να μας ανοίξει τα μάτια λες και δεν είναι προφανή αυτά που βιώνουμε ή δεν τα βλέπουμε να έρχονται. Απλώς δεν θέλουμε να το πιστέψουμε. Και εδώ η ιστορία μας λέει ότι: όλες οι υφέσεις μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ακολουθήθηκαν από απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας. Τα σοκ στην τιμή του πετρελαίου αντιμετωπίζονται με ανησυχία διότι το αργό είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας που αποτελεί άμεση ή έμμεση εισροή στην παραγωγή των περισσότερων αγαθών και υπηρεσιών. Οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου αυξάνουν την τιμή μιας πληθώρας προϊόντων και υπηρεσιών που πολλοί δεν εξετάζουν καν. Οι αυξήσεις των τιμών της ενέργειας επηρεάζουν αρνητικά σχεδόν κάθε τομέα της οικονομίας. Από τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε για τις μεταφορές και τη θέρμανση, μέχρι το καουτσούκ, το πλαστικό, ακόμη και τα φαρμακευτικά προϊόντα, η τιμή του πετρελαίου διογκώ-

νει το κόστος των πάντων στην οικονομία. Την ώρα, λοιπόν, που η άλλη Πυθία, ο Ίλον Μασκ, λέει πως «έχει ένα πολύ κακό προαίσθημα» και ψυχανεμίζεται μια «οικονομική κάθαρση», προφανώς υπολογίζοντας μόνο τα δικά του υπερκέρδη, πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο κύβος έχει ριφθεί για μια επικείμενη ύφεση στις ΗΠΑ. Οι παραγωγοί τους δεν αυξάνουν την παραγωγή λόγω του καυστικού πολιτικού κλίματος. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν καλεί τις αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου να αυξήσουν την παραγωγή και εκλιπαρεί χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Βενεζουέλα να αυξήσουν την παραγωγή αυτή τη στιγμή. Αυτές είναι χώρες που αποκαλούσε «παρίες» μόλις πριν από λίγους μήνες… Προσοχή, οι σοβαροί αναλυτές μας λένε: Μην αφήσετε τη βραχυπρόθεσμη αστάθεια να σας ταρακουνήσει από τις βασικές σας θέσεις. Είναι αλήθεια ότι ο «χρόνος» στην αγορά παρά ο «χρονισμός» της αγοράς δημιουργεί αληθινό πλούτο. Ωστόσο, η ραγδαία αύξηση της ζήτησης LNG στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενδέχεται να προκαλέσει ένα πολυεπίπεδο «ντόμινο» εξελίξεων. Συγκεκριμένα, η αύξηση της ζήτησης και ο ανταγωνισμός Ευρώπης - Ασίας για την αγορά του επισύρει στη σημαντική αύξηση στις τιμές πώλησης, πράγμα που συμβάλλει στο ενδεχόμενο, χώρες «πρωτοπόροι» ως προς την παραγωγή και την επένδυση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η Ινδία και η Κίνα, αλλά και αρκετά φτωχότερές τους, να στραφούν ξανά στον άνθρακα και τον λιγνίτη (τουλάχιστον, βραχυπρόθεσμα). Την ώρα που, σύμφωνα με το παρατηρητήριο Mauna Loa της Χαβάης, τα μέσα μηνιαία επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ανήλθαν σε επίπεδα-ρεκόρ τον Απρίλιο του 2022… Όσον αφορά τη χώρα μας, ενώ τις τελευταίες εβδομάδες αρκετά δημοσιεύματα αναφέρουν πως η Ελλάδα γίνεται ένας «κόμβος» LNG και ο λιγνίτης «επιστρέφει» στην παραγωγή ρεύματος, ανακύπτουν ερωτήματα για το κατά πόσο τόσο οι εισαγωγές υγροποιημένου αερίου όσο και η εκμετάλλευση του λιγνίτη ως πηγή «φθηνότερης» ενέργειας θα αποτελέσουν «βραχυπρόθεσμες λύσεις» ή εάν θα υπάρξει ενεργειακή στροφή της χώρας στα ορυκτά καύσιμα. Η αποφασιστική στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις ΑΠΕ, με παράλληλη ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και τεχνολογιών διαχείρισης της ζήτησης, είναι ο μόνος βιώσιμος δρόμος για το ενεργειακό μέλλον της χώρας τόσο από κλιματική όσο και από οικονομική σκοπιά. Όλα τα άλλα είναι σπέκουλα από επαγγελματίες σπεκουλαδόρους. Ας μείνουμε, λοιπόν, επί του παρόντος στις ψύχραιμες θεωρήσεις αποφεύγοντας τον πανικό και τα αντιφατικά forecast.

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ΗΠΑ

Η ουσία του ταξιδιού Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον* Πίσω από τις selfies και τις κάμερες Του Ειδικού Συνεργάτη

Η

επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον, η συνάντηση με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο και η ιστορική ομιλία στο Κογκρέσο ήταν ένα εγχείρημα δύσκολο και επίπονο για να επιτευχθεί. Η προσπάθεια είχε ως αρχικό σκοπό η έλευση του πρωθυπουργού να πραγματοποιηθεί εντός του 2021 και να συνδυαστεί με τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ωστόσο, η πανδημία είχε άλλα σχέδια. Και όταν ο Covid-19 έπαυσε να αποτελεί τον «υπ’ αριθμόν ένα» αποτρεπτικό παράγοντα, εμφανίστηκε ένας νέος και ίσως δυσκολότερος: η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, που ανέτρεψε κάθε

βεβαιότητα στη διεθνή σκηνή, αλλά και τις προτεραιότητες της αμερικανικής κυβέρνησης. Ωστόσο, ο στόχος τελικώς επετεύχθη. Και όσοι βρέθηκαν στην πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών αυτές τις ημέρες αντελήφθησαν ότι η Αθήνα διαθέτει κρίσιμες προσβάσεις στα κέντρα εξουσίας. Έπειτα δε από μία εξαετία που οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις επικεντρώθηκαν στην εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας -κάτι που αποδεικνύεται από όσα συμβαίνουν στην Αλεξανδρούπολη-, το επόμενο στάδιο μοιάζει να είναι μια στενότερη ενεργειακή σχέση, που ίσως μπορέσει να οδηγήσει στην υλοποίηση ενός σχεδίου για να μετατραπεί η χώρα μας σε περιφερειακό κόμβο. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει να πάψει η ελληνική εξωτερική πολιτική να ετεροκαθορίζεται από τις επιλογές της Τουρκίας, όπως μονοδιάστατα επιδιώκουν ορισμένοι.

Η επιχείρηση «Ουάσιγκτον» H επιχείρηση «Ουάσιγκτον» ήταν κάτι για το οποίο ελάχιστοι ήταν ενήμεροι σχετικά με τις λεπτομέρειες και τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις. Την υπόθεση και την πορεία της γνώριζαν από το αρχικό της στάδιο ουσιαστικά μόλις δύο άνθρωποι: ο ίδιος ο πρωθυπουργός και η στενή συνεργάτις του, η πρέσβειρα της Ελλάδος στην Ουάσιγκτον Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, την οποία ο κ. Μητσοτάκης περιβάλλει με απόλυτη εμπιστοσύνη και μάλιστα επαίνεσε δημοσίως στη Βουλή στην πρόσφατη συζήτηση για την κύρωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement - MDCA).

17

18

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Οι κομβικοί Ελληνοαμερικανοί Η δε ομάδα που βοήθησε να πραγματοποιηθεί η εμβληματική -παρά την εσωτερική κριτική- ομιλία ενώπιον της κοινής συνεδρίασης της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας στο Καπιτώλιο στις 16 Μαΐου (που φέρει την προσωπική σφραγίδα του πρωθυπουργού, ο οποίος φέρεται να εκμυστηρεύτηκε στοιχεία της μόνο σε 2-3 πρόσωπα της απολύτου εμπιστοσύνης του), αλλά και να ξεπεραστούν τα εμπόδια που εγέρθησαν από διάφορα πρόσωπα της αμερικανικής πλευράς είχε στον πυρήνα της κομβικά πρόσωπα της ελληνοαμερικανικής κοινότητας: ανθρώπους φτασμένους και επιτυχημένους, οι οποίοι κινήθηκαν αθόρυβα, σήκωσαν το τηλέφωνο όταν χρειάστηκε και μίλησαν σε κομβικά πρόσωπα όταν παρέστη ανάγκη. Μετά τον αρχικό «πάγο» που είχε επιβάλει εκ των πραγμάτων η πανδημία, η επιχείρηση ανέκτησε δυναμική το περασμένο φθινόπωρο. Ορισμένες αρχικές επαφές από την πλευρά του πρωθυπουργού, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, είχαν πραγματοποιηθεί τον περασμένο Σεπτέμβριο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, με σκοπό να αναδείξει στους συνομιλητές του τις σκέψεις και το όραμά του για την επίσκεψη. Σε όλη τη διαδικασία, ένας άνθρωπος που βοήθησε καταλυτικά ήταν ο Αλέξανδρος Καρλούτσος. Πρόσωπο με άριστη γνώση της ανθρωπογεωγραφίας στα αμερικανικά κέντρα εξουσίας, ο γνωστότερος σε πολιτικούς, επιχειρηματικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους ως «father Alex» είναι τα τελευταία 30 χρόνια ο γενικός διευθυντής της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Ήταν αυτός που όταν χρειάστηκε σήκωσε το τηλέφωνο και μίλησε με τον πρόεδρο Μπάιντεν και ανθρώπους του στενού περιβάλλοντός του για να ξεπεραστούν δυσκολίες -γραφειοκρατικού, και όχι μόνο, χαρακτήρα- που είχαν εμφανιστεί και στις οποίες εμπλέκονταν πρόσωπα που δεν έβλεπαν απόλυτα θετικά την πραγματοποίηση της επίσκεψης Μητσοτάκη, ακόμη και όταν είχαν πλέον δοθεί οι σχετικές ημερομηνίες από τον Λευκό Οίκο για την έλευσή του στην Ουάσιγκτον. Τα ίδια πρόσωπα ήταν εκείνα που αρχικώς θεωρούσαν ότι δεν θα υπήρχε… πρόβλημα να βρίσκεται ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον τις ίδιες ημέρες με τον κ. Μητσοτάκη για να συναντήσει τον Άντονι Μπλίνκεν - πριν τελικά η συνάντηση μεταφερθεί στη Νέα Υόρκη όπου βρέθηκαν οι δύο άνδρες με αφορμή ένα φόρουμ για τη μετανάστευση. Ο Τζο Μπάιντεν, όμως, ήθελε να γίνει η επίσκεψη και η εντολή του υπήρξε καταλυτική. Όσο για το πόσο την ήθελε, μια ματιά στα θερμά λόγια που είπε στη δεξίωση που ακολούθησε τη συνάντηση με τον κ. Μητσοτάκη, το απόγευμα της Δευτέρας 16 Μαΐου, μιλάει από μόνη της. Η βασική επιδίωξη της ελληνικής πλευράς και του πρωθυπουργού προσωπικά ήταν να μην… τουρκοποιηθεί η επίσκεψη και οι συναντήσεις τόσο με τον κ. Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο όσο και με κομβικούς συνομιλητές στο Κογκρέσο. Αυτό δεν σημαίνει ότι η συμπεριφορά της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο δεν αποτέλεσε ένα

από τα βασικά κομμάτια των συζητήσεων (η δε στάση της στην υποψηφιότητα Φινλανδίας και Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ ανέδειξε, μάλλον άκοπα, πόσο «ενοχλητική» μπορεί να γίνει η Άγκυρα). Ο στόχος, όμως, ήταν να αναδειχθεί η σημασία της Ελλάδος ως περιφερειακού δρώντος που μπορεί να συμβάλει με αξιοπιστία στην προώθηση των δυτικών συμφερόντων, με τα οποία ταυτίζονται και τα ελληνικά.

Τα τουρκικά F-16 Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, η υπόθεση των τουρκικών F-16 έχει ιδιαίτερες ευαισθησίες. Κύκλοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιθυμούν διακαώς να προωθηθεί το πακέτο της αγοράς 40 F-16 Block 70 και του εκσυγχρονισμού 80 παλαιότερων F-16 για την τουρκική Πολεμική Αεροπορία λόγω και της εξόδου της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35, αλλά αξιόπιστες πηγές τόνιζαν ότι αυτό δεν θα είναι καθόλου εύκολο. Η πρόσφατη δε ενημέρωση της κυβέρνησης Μπάιντεν προς το Κογκρέσο για ορισμένα εξαρτήματα και όπλα των F-16 αφορούν προηγούμενο αίτημα που είχε καταθέσει η Άγκυρα επί προεδρίας Τραμπ, αν και δεν είναι σαφές μήπως μέρη αυτού ταυτίζονται με το νεότερο αίτημα της τουρκικής πλευράς. Είναι σαφές, εκτιμούσαν άριστα ενημερωμένες πηγές, ότι η τελευταία εξαετία των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, τόσο επί ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2016-2019 όσο και επί Νέας Δημοκρατίας μετά το 2019, χαρακτηρίστηκε από έναν οργασμό σε θέματα άμυνας και ασφάλειας. Εντός αυτού του χρονικού διαστήματος έλαβαν, άλλωστε, χώρα δύο

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ 19

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

μία γραμμή, η οποία έχει περιγράψει «Το Βήμα» στο παρελθόν. Με δεδομένο ότι α) οι διαπραγματεύσεις επί της προμήθειας θα απαιτήσουν ένα διάστημα 18-24 μηνών, όπως τόνιζαν και κυβερνητικές πηγές, β) μετά το 2026 οι πληρωμές για την αναβάθμιση των F-16 στην έκδοση Viper μειώνονται δραματικά και γ) η ελληνική πλευρά πρέπει να κινηθεί άμεσα καθώς υπάρχουν στη σειρά πολλές παραγγελίες, το έτος 2028 φαντάζει ως το πιθανότερο για την άφιξη του πρώτου F-35 στη χώρα μας. Σε όλον τον σχεδιασμό πρέπει να συνυπολογίζεται και το υψηλό κόστος του αεροσκάφους, που προσεγγίζει τα 80 εκατομμύρια δολάρια έκαστο. Η δε έγγραφη πρόταση της εταιρείας Lockheed Martin για εξαγορά ποσοστού στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) συνιστά μία επιπλέον ψήφο εμπιστοσύνης. Είναι, πάντως, δύσκολο να υπάρξει ουσιαστική συμπαραγωγή στα F-35, καθώς η σκληρή αλήθεια είναι ότι η Αθήνα έχασε πολλάκις στο παρελθόν την ευκαιρία να γίνει μέρος της κοινοπραξίας που κατασκευάζει το αεροσκάφος.

Drones και ελικόπτερα

τροποποιήσεις του Πρωτοκόλλου της MDCA, συνοδευόμενες από δύο επιστολές Αμερικανών υπουργών Εξωτερικών, των Μάικ Πομπέο και Άντονι Μπλίνκεν, με τις οποίες προσφέρθηκαν «πολιτικές διαβεβαιώσεις» για τον σεβασμό της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας. Ωστόσο, η μείζων αλλαγή υπήρξε η σταδιακή μετατροπή της Αλεξανδρούπολης σε «Σούδα του Βορρά», δηλαδή σε μία βάση κομβική για τα αμερικανικά και δυτικά συμφέροντα, όπως αποκαλύπτει η χρησιμότητά της στον ρωσοουκρανικό πόλεμο. Δεν αποκλείεται η αμερικανική παρουσία τόσο στην Αλεξανδρούπολη όσο και σε άλλες περιοχές να λάβει και μονιμότερα χαρακτηριστικά.

Η προμήθεια των F-35 Όπως σημείωναν έμπειροι αξιωματούχοι, η Αθήνα και προσωπικά ο πρωθυπουργός αντιλαμβάνονται ότι αυτή τη στιγμή συντελείται ένα είδος «αλλαγής παραδείγματος» σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένη τη διαρκή τουρκική απειλή στην Ανατολική Μεσόγειο, η ελληνική πλευρά αποδίδει σημαντικότατη έμφαση στη σκληρή ισχύ. Αυτός είναι ο λόγος που μετά τις κομβικές αποφάσεις της αναβάθμισης 85 αεροσκαφών F-16 στην έκδοση Viper (Block 70) και αυτή που θα ακολουθήσει, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, των F-16 Block 50 σε Block 52+ Advanced, η Αθήνα αναμένεται να προχωρήσει στην αποστολή επιστολής (Letter of Request LoR) σχετικά με την προμήθεια μίας μοίρας (20 ή 24) αεροσκαφών 5ης γενιάς F-35. Η σκέψη αυτή, η οποία δεν είναι καινούργια, κινείται σε

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα F-35 αποτελούν το μόνο κομμάτι του σχεδιασμού, καθώς στο ελληνικό Πεντάγωνο και στο επιτελείο του Νίκου Παναγιωτόπουλου υπάρχουν προχωρημένες σκέψεις για ενίσχυση του ελληνικού οπλοστασίου σε τομείς όπου σήμερα εντοπίζονται κενά και πιο συγκεκριμένα στα μεταγωγικά αεροσκάφη και στα ελικόπτερα (Black Hawk και Chinook) που θα μπορούσε η Αθήνα να προμηθευθεί από τις ΗΠΑ. Και, βέβαια, η Αθήνα θα επιμείνει, όπως είχε αποκαλύψει «Το Βήμα» ήδη από τον Φεβρουάριο, στην προμήθεια τριών MQ-9 Reaper.

Πιέσεις για να καμφθούν οι αντιστάσεις Δεν ήταν μόνο ο Καρλούτσος που έδρασε καίρια για να πραγματοποιηθεί η επίσκεψη. Ο μεγιστάνας του real estate Τζορτζ Μάρκους, ο Αγγελος Τσακόπουλος (και η κόρη του και αντικυβερνήτης της Καλιφόρνιας Ελένη Τσακοπούλου - Κουναλάκη, που διατηρεί προσωπική φιλική σχέση με την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις), ο Άντι Μανάτος, ο στενός φίλος και γενναίος χρηματοδότης του Τζο Μπάιντεν, ο Ντένις Μιλς, διαμόρφωσαν, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», μία ελληνοαμερικανική «dream team», έναν πυρήνα ανθρώπων που ειδικά μετά τον Νοέμβριο του 2021 πίεσε επίμονα, και αποτελεσματικά, για να καμφθούν οι αντιστάσεις. Αποδείχθηκε επίσης πολύ σημαντική η «επένδυση» που έχει κάνει τα τελευταία χρόνια η ελληνική πλευρά στο Κογκρέσο. Ο πανίσχυρος πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας Ρόμπερτ Μενέντεζ «έριξε το βάρος του», το ίδιο και ο βουλευτής Γκας Μπιλιράκης, αλλά παράλληλα και ο Εντυ Ζεμενίδης, επικεφαλής του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου Ηγεσίας (Hellenic American Leadership Council - HALC).

*Με πληροφορίες από «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»

20

ΑΝΑΛΥΣΗ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ECONOMIST

Αν και πότε θα σιγήσουν τα όπλα στην Ουκρανία

Ο

πόλεμος στην Ουκρανία, λέει ο πρόεδρος της χώρας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, θα κερδηθεί στο πεδίο της μάχης, αλλά θα τελειώσει μόνο μέσω διαπραγματεύσεων. Πότε πρέπει να σταματήσουν οι συρράξεις και υπό ποιους όρους; Η Δύση υποστηρίζει ότι αυτό θα το αποφασίσει η Ουκρανία. Ωστόσο, μετά έπειτα τρεις μήνες πολέμου, οι δυτικές χώρες έχουν αρχίσει να παίρνουν συγκεκριμένες θέσεις για το τέλος των συρράξεων. Χωρίζονται σε δύο μεγάλα στρατόπεδα, εξηγεί ο Ιβάν Κράστεφ, από το Κέντρο Φιλελεύθερων Στρατηγικών, δεξαμενή σκέψης (think-tank), στη Σόφια. Το ένα είναι το «ειρηνευτικό κόμμα», το οποίο υποστηρίζει ότι πρέπει να σταματήσουν οι συρράξεις και να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατόν. Το άλλο είναι το «κόμμα της δικαιοσύνης», το οποίο υποστηρίζει ότι η Ρωσία θα πρέπει να πληρώσει ακριβά για την επιθετικότητά της. Οι θέσεις τους, αρχικά, αφορούν τα

εδάφη: θα πρέπει να αφήσουμε τη Ρωσία να κρατήσει τα εδάφη που έχει κατακτήσει μέχρι στιγμής, να την επαναφέρουμε στο σημείο που βρισκόταν στις 24 Φεβρουαρίου ή να την επαναφέρουμε στα διεθνή της σύνορα, ανακτώντας, έτσι, και τα εδάφη που κατέλαβε το 2014; Η συζήτηση, ωστόσο, αφορά πολλά περισσότερα ζητήματα, και όχι μόνο το κόστος, τους κινδύνους και τα οφέλη ενδεχόμενης παράτασης του πολέμου ή τη θέση της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων.

Στρατόπεδο ειρήνης Το στρατόπεδο υπέρ της ειρήνης διευρύνεται. Η Γερμανία έχει ζητήσει κατάπαυση του πυρός. Η Ιταλία παρέδωσε στον ΟΗΕ ένα τετρασκελές σχέδιο ειρήνευσης για πολιτικό διακανονισμό. Η Γαλλία αναφέρεται στο ενδεχόμενο μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας, χωρίς την «ταπείνωση» της Ρωσίας. Αντίθετα με τα σχέδια αυτά είναι κυρίως η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής, τα οποία υποστηρίζονται από τη Βρετανία.

Τι συμβαίνει με την Αμερική; Ο σημαντικότερος υποστηρικτής της Ουκρανίας δεν έχει θέσει ακόμη κάποιον σαφή στόχο, πέραν της ενίσχυσης της Ουκρανίας, ώστε να της δώσει ισχυρότερη διαπραγματευτική ισχύ. Η Αμερική έχει ξοδέψει σχεδόν 14 δισεκατομμύρια δολάρια στον πόλεμο μέχρι στιγμής, και το Κογκρέσο μόλις διέθεσε άλλα 40 δισεκατομμύρια. Η Αμερική έχει συγκεντρώσει στρατιωτικό εξοπλισμό από περισσότερες από 40 χώρες. Υπάρχουν, ωστόσο, περιορισμοί. Η Αμερική έχει παραδώσει πυροβόλα, αλλά όχι τα πυραυλικά συστήματα μεγαλύτερης εμβέλειας, τα οποία ζητά η Ουκρανία. Τα σχόλια του Λόιντ Όστιν, υπουργού Άμυνας της Αμερικής, εντείνουν την ασάφεια. Μετά την επίσκεψή του στο Κίεβο, τον περασμένο μήνα, συντάχθηκε με το κόμμα της δικαιοσύνης, λέγοντας ότι η Δύση θα πρέπει να βοηθήσει την Ουκρανία να «κερδίσει» και να «αποδυναμώσει» τη Ρωσία. Τρεις εβδομάδες αργότερα, όμως, φάνηκε να στρέφεται προς το στρατόπεδο της

ΑΝΑΛΥΣΗ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ειρήνης, ζητώντας «άμεση κατάπαυση του πυρός», έπειτα από τηλεφώνημα με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Σοϊγκού. Το Πεντάγωνο, εντούτοις, επιμένει ότι δεν υπάρχει κάποια αλλαγή στην πολιτική που ακολουθεί. Ένα άλλο πλήγμα για το κόμμα της δικαιοσύνης ήταν ένα άρθρο στους «New York Times», το οποίο υποστήριζε ότι η ήττα της Ρωσίας δεν αποτελεί ρεαλιστικό στόχο και είναι επικίνδυνη. Στη συνέχεια, ο Χένρι Κίσινγκερ, πρώην υπουργός Εξωτερικών, δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να ξεκινήσουν, μέσα στους δύο επόμενους μήνες, ώστε να αποφευχθούν «αναταραχές και εντάσεις που δεν θα είναι εύκολο να ξεπεραστούν». Το ιδανικό θα ήταν τα πράγματα να ξαναγίνουν όπως ήταν στις 24 Φεβρουαρίου, καθώς «η συνέχιση του πολέμου πέρα από αυτό το σημείο δεν θα σχετιζόταν με την ελευθερία της Ουκρανίας, αλλά θα αφορούσε έναν νέο πόλεμο κατά της Ρωσίας» δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, στο Νταβός. Η Ρωσία, ανέφερε, διαδραματίζει σημαντικό

ρόλο στην ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη, δεν πρέπει να οδηγηθεί σε «μόνιμη συμμαχία» με την Κίνα.

Ρωγμές Προς το παρόν, τέτοιες ρωγμές στη Δύση περιορίζονται από το μάντρα ότι oι Ουκρανοί είναι αυτοί που θα αποφασίσουν για το μέλλον της χώρας τους. Ωστόσο, οι επιλογές της Ουκρανίας διαμορφώνονται, με τη σειρά τους, από το τι θα προσφέρει η Δύση. «Η Ευρώπη, ο κόσμος γενικότερα, πρέπει να είναι ενωμένος. Είμαστε δυνατοί όσο εσείς είστε ενωμένοι» δήλωσε ο Ζελένσκι σε συνάντηση στο Νταβός. Είπε, ακόμη, ότι «η Ουκρανία θα συνεχίσει να αγωνίζεται μέχρι να πάρει πίσω όλα τα εδάφη της». Αφήνει, όμως, χώρο για συμβιβασμό. Οι συνομιλίες με τη Ρωσία, ανέφερε, ίσως να ξεκινήσουν μόλις η Ρωσία επιστρέψει στο σημείο όπου βρισκόταν στις 24 Φεβρουαρίου. Η Αμερική, η Ευρώπη και η Ουκρανία πρέπει να συνεχίσουν να προσαρμόζουν τις θέσεις τους ανάλογα με το τι

πιστεύει η μία χώρα ότι θα αποδεχτεί η άλλη. «Οι Ουκρανοί διαπραγματεύονται με τους δυτικούς τους εταίρους όσο, και, πιθανώς, και περισσότερο από όσο διαπραγματεύονται με τους Ρώσους» λέει η Όλγα Όλικερ από τη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων, δεξαμενή σκέψης (think-tank). Η ασάφεια αντανακλά, επίσης, τις αβεβαιότητες του πολέμου. Κερδίζει η Ουκρανία, επειδή κατάφερε να σώσει, τελικά, το Κίεβο και απέκρουσε τη Ρωσία στο Χάρκοβο; Ή μήπως χάνει επειδή η Ρωσία έχει πάρει τη Μαριούπολη και μπορεί σύντομα να περικυκλώσει το Σεβεροντόνετσκ; Το κόμμα της ειρήνης εκφράζει τις ανησυχίες του ότι όσο περισσότερο διαρκούν οι μάχες τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος για την Ουκρανία και τον υπόλοιπο κόσμο. Το στρατόπεδο της δικαιοσύνης ανταπαντά ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας μόλις τώρα άρχισαν να γίνονται αισθητές. Δίνοντας λίγο περισσότερο χρόνο και με περισσότερα και καλύτερα όπλα η Ουκρανία ενδεχομένως να κερδίσει.

Αντιφάσεις Πίσω από όλα αυτά κρύβονται δύο αντιφατικές ανησυχίες. H μία είναι ότι οι ρωσικές δυνάμεις εξακολουθούν να είναι ισχυρές και θα επικρατήσουν σε έναν εξαντλητικό πόλεμο. Η άλλη είναι ότι είναι εύθραυστες. Υπάρχει το ενδεχόμενο η Ρωσία να επιτεθεί στο ΝΑΤΟ ή να καταφύγει σε χημικά ή ακόμα και πυρηνικά όπλα για να αποφύγει την ήττα. Μακροπρόθεσμα, αναφέρει ο Εμμανουέλ Μακρόν, ο Γάλλος πρόεδρος, η Ευρώπη θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να ζει μαζί με τη Ρωσία. Η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλας, απαντά: «Είναι πολύ πιο επικίνδυνο να παραδοθούμε στον Πούτιν από το να τον προκαλέσουμε». Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι βοηθούν αθόρυβα την Ουκρανία να αναπτύξει διαπραγματευτικές θέσεις. Ένα σημείο είναι η απαίτησή της για εγγυήσεις ασφάλειας από τη Δύση. Εκτός από την υπόσχεση για άμεση υπεράσπιση της Ουκρανίας, οι ιδέες περιλαμβάνουν την ικανότητα να «αρθούν» τυχόν κυρώσεις κατά της Ρωσίας και να επανεξοπλιστεί άμεσα η Ουκρανία, σε περίπτωση που της επιτεθούν ξανά. Αυτή τη στιγμή, η Ουκρανία είναι αρκετά αισιόδοξη. Δεν άφησε τη Ρωσία να την κατακτήσει εύκολα, ενώ η Δύση συνεχίζει να της παρέχει όπλα. Ωστόσο, μιλώντας από το

προεδρικό αρχηγείο, ο Μιχαΐλο Ποντολιάκ, επικεφαλής διαπραγματεύσεων του Ζελένσκι, εκφράζει τις ανησυχίες του για την «κούραση» που επικρατεί σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. «Δεν το λένε ευθέως, αλλά φαίνεται σαν μια προσπάθεια να μας αναγκάσουν να συνθηκολογήσουμε. Οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός συνεπάγεται παγωμένη σύγκρουση». Παραπονέθηκε, επίσης, για «αδράνεια» της Ουάσιγκτον: τα όπλα δεν φθάνουν στις ποσότητες που έχει ανάγκη η Ουκρανία. Το πότε θα τελειώσει ο πόλεμος θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία. Δεν υπάρχει βιασύνη για κατάπαυση του πυρός. Φαίνεται αποφασισμένη να κατακτήσει όλο το Ντονμπάς στην ανατολή, και μιλάει για την κατάληψη περισσότερων περιοχών στη δύση. «Το παράδοξο της κατάστασης είναι ότι και οι δύο πλευρές εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μπορούν να κερδίσουν» αναφέρει ο Βολοντίμιρ Φεσένκο, πολιτικός αναλυτής στο Κίεβο. «Μόνο αν φτάσουμε πραγματικά σε αδιέξοδο, και η Μόσχα και το Κίεβο το αναγνωρίσουν ως τέτοιο, μπορεί να καταστεί εφικτή οποιαδήποτε συζήτηση για συμβιβασμό. Ακόμα και τότε, όμως, υπάρχει η πιθανότητα ο συμβιβασμός αυτός να είναι προσωρινός».

21

22

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΤΟΥΡΚΙΑ

Πώς με πληθωρισμό 70% ο Ερντογάν νομίζει ότι απειλεί την Ελλάδα και τη Δύση Το παζάρι για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ Το θερμό καλοκαίρι στο Αιγαίο

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Του Ειδικού Συνεργάτη

Τ

α τηλέφωνα στο «Kulliye», στο 1.100 δωματίων τεράστιο τουρκικό προεδρικό συγκρότημα, χτυπούν ασταμάτητα καθώς δυτικοί ηγέτες και αξιωματούχοι καλούν να βρουν την απάντηση στο επείγον ερώτημα: Ποιο είναι το τίμημα του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που θα επέτρεπε στη Σουηδία και τη Φινλανδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ; Οι περισσότεροι ηγέτες του ΝΑΤΟ υποδέχτηκαν τους δύο υποψηφίους με ανοιχτές αγκάλες. Σε αντίθεση με πολλά πρόσφατα μέλη -τα πιο πρόσφατα ήταν το Μαυροβούνιο και η Βόρεια Μακεδονία-, οι Σκανδιναβοί αιτούντες θα προσέφεραν προηγμένες στρατιωτικές δυνατότητες στη συμμαχία και θα βοηθούσαν στην ενίσχυση του βόρειου σκέλους της. Και εγκαταλείποντας την παράδοσή ουδετερότητας, η απόφασή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ είναι οδυνηρή απάντηση στη Ρωσία για τον επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Όμως ο κ. Ερντογάν εξέπληξε τους συμμάχους του νωρίτερα αυτόν τον μήνα, όταν είπε ότι αντιτίθεται στην αίτηση. Δεν είναι ακόμη σαφές τι ακριβώς θέλει: περιορισμούς στους εχθρούς του στο εξωτερικό, αμερικανικά όπλα, πολιτική προσοχή ή την εύνοια του Βλαντιμίρ Πούτιν, του ηγέτη της Ρωσίας, τον οποίο εξακολουθεί να αποκαλεί φί-

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

λο; Κατηγόρησε τις δύο χώρες, ειδικά τη Σουηδία, ότι είναι «απόλυτη εστία τρομοκρατίας» επειδή φιλοξενεί μέλη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), στέργει αντάρτες στις κυρίως κουρδικές περιοχές της Τουρκίας και τους οπαδούς του Φετουλάχ Γκιουλέν, τους οποίους κατηγορεί για υποκίνηση του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016. Τέτοιες κατηγορίες θα μπορούσαν να απευθυνθούν εναντίον πολλών μελών του ΝΑΤΟ - και ιδίως της Αμερικής, η οποία έχει οπλίσει το συριακό παρακλάδι του PKK για να πολεμήσει ενάντια στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους και φιλοξενεί τον ίδιο τον κ. Γκιουλέν. Η διαφορά είναι ότι όταν νέες χώρες αιτούνται εισδοχή, οι κανόνες του ΝΑΤΟ απαιτούν όλα τα υπάρχοντα μέλη να υποστηρίξουν τον αιτούντα, δίνοντας υπομόχλιο σε οποιοδήποτε από αυτά. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, ανέστειλε την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας για μια δεκαετία λόγω διαφωνίας για το όνομα του νέου συμμάχου. Τώρα ο κ. Ερντογάν επιδιώκει να εκμεταλλευτεί την πιο οξεία κρίση στην ευρωπαϊκή ασφάλεια από το τέλος του ψυχρού πολέμου για να κερδίσει πολιτικό πλεονέκτημα. Στις 21 Μαΐου μίλησε με τον Γενς Στόλτενμπεργκ, τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, καθώς και με τον Σαούλι Νιινίστο, τον Φινλανδό πρόεδρο και τη Μαγκνταλένα Άντερσον, τη Σουηδή πρωθυπουργό. Δεν υπήρχε κανένα σημάδι σημαντικής προόδου. Το γραφείο του Ερντογάν ανήρτησε στο Twitter ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να απαντήσει θετικά προτού οι Σκανδιναβοί δείξουν αλληλεγγύη με την Τουρκία «σε θεμελιώδη ζητήματα, ιδίως στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας». Είπε στη Φινλανδία, αόριστα, ότι περίμενε «σεβασμό» και «υποστήριξη» για τις τουρκικές ανησυχίες για την ασφάλεια. Απαίτησε, πιο αυστηρά, από τη Σουηδία να «λάβει συγκεκριμένα μέτρα» κατά του PKK και των παραφυάδων του και να άρει το εμπάργκο όπλων που έχει θέσει στην Τουρκία. Σύμφωνα με λίστα που κυκλοφόρησε από τα φιλοκυβερνητικά μέσα της Τουρκίας, τα αιτήματα του κ. Ερντογάν περιλαμβάνουν την καταστολή των εξόριστων Γκιουλενιστών, διακοπή της υποστήριξης προς τη διοίκηση της βορειοανατολικής Συρίας, την οποία η Τουρκία θεωρεί προέκταση του PKK, και την έκδοση περισσοτέρων από 30 συμπαθούντων των δύο ομάδων. Ωστόσο, ο κ. Ερντογάν μπορεί να παραπαίζει το χαρτί του. Ούτε η Σουηδία ούτε η Φινλανδία είναι πιθανό να εκδώσουν εξόριστους σε χώρα που έχει φυλακίσει περισσότερους από 300.000 ανθρώπους -από ένοπλους μαχητές μέχρι φοιτητές και πολιτικούς- με κατηγορίες για τρομοκρατία από το 2016. «Διπλωματικός συμβιβασμός είναι δυνατός, αλλά δεν είναι σίγουρος» λέει ο Πολ Λεβίν, διευθυντής του Ινστιτούτου Τουρκικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης. Ο αγώνας ενάντια στο PKK περιλαμβάνει θεμελιώδη ζητήματα εθνικής ταυτότητας για την Τουρκία, λέει ο κ. Λεβίν, αλλά πολλοί Σουηδοί βλέπουν επίσης την υποστήριξη για την ελευθερία του λόγου και την αλληλεγγύη προς τους καταπιεσμένους ως θεμελιώδες μέρος της ταυτότητάς τους. Αυτό θα καταστήσει πιο δύσκολο τον συμβιβασμό μεταξύ των δύο πλευρών.

ΑΝΑΛΥΣΗ Οι αντιρρήσεις της Τουρκίας μπορεί να έχουν λιγότερο σχέση με τη Σουηδία και τη Φινλανδία παρά με την Αμερική. Ο Ερντογάν αισθάνθηκε περιφρονημένος από τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος κράτησε αποστάσεις, σε αντίθεση με τον Ντόναλντ Τραμπ που τον αγκάλιασε. Ο κ. Ερντογάν δεν ήταν ανάμεσα στους 100 ηγέτες του κόσμου που προσκλήθηκαν πέρυσι να συμμετάσχουν στο βίντεο του Μπάιντεν «Σύνοδος Κορυφής για τη Δημοκρατία». Η Τουρκία εξοργίστηκε επίσης που η Αμερική επέβαλε κυρώσεις και την απέκλεισε από το πρόγραμμα κατασκευής του μαχητικού stealth F-35 ως απάντηση στην απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει και να αναπτύξει το ρωσικής κατασκευής πυραυλικό σύστημα αεράμυνας S-400. Οι σχέσεις φάνηκε να βελτιώθηκαν πρόσφατα και πιθανή συμφωνία ώστε η Τουρκία να αγοράσει 40 νέα αεροσκάφη F-16 μαζί με κιτ για την αναβάθμιση άλλων 80 μαχητικών φαινόταν να κερδίζει υποστήριξη στην Ουάσιγκτον. Ίσως, πιστεύουν ορισμένοι, ο κ. Ερντογάν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη μόχλευσή του στο ΝΑΤΟ για να επισπεύσει τη συμφωνία για τα F-16. Το πιο πιθανό είναι ότι η κωλυσιεργία του θα προκαλέσει την οργή του Κογκρέσου. Η Τουρκία θα ήθελε επίσης τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ να επαναλάβουν τις πωλήσεις όπλων που σταμάτησαν εν μέρει μετά την έναρξη της στρατιωτικής επίθεσης κατά των Κούρδων στη Συρία. Η Βρετανία ήρε την απαγόρευσή της στα τέλη του περασμένου έτους. Η τελευταία και λιγότερο ευχάριστη εξήγηση είναι ότι ο κ. Ερντογάν κάνει χάρη στον Πούτιν ή ότι ελπίζει σε χάρη. Η σχέση μεταξύ των δύο ισχυρών ανδρών παραμένει ανεξιχνίαστη και η πολιτική της Τουρκίας στον πόλεμο της Ουκρανίας ήταν άσκηση επιτήδειας ουδετερότητας. Η Τουρκία αντιτίθεται στην εισβολή της Ρωσίας και πούλησε το περίφημα οπλισμένα drones Μπαϊρακτάρ Tb-2 στην Ουκρανία. Αλλά αρνείται να ευθυγραμμιστεί με τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας και αντ’ αυτού φλερτάρει με ρωσικά κεφάλαια. Ο κ. Ερντογάν αναγνωρίζει ότι ακολουθεί «ισορροπημένη πολιτική». Η Σουηδία και η Φινλανδία ήλπιζαν να ολοκληρώσουν γρήγορα τις διαπραγματεύσεις με το ΝΑΤΟ και να υπογράψουν το πρωτόκολλο προσχώρησης πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας στη Μαδρίτη στις 29-30 Ιουνίου (η επικύρωση και η επίσημη ένταξη θα χρειαστούν αρκετούς μήνες). Αλλά αυτή η προοπτική σβήνει. «Αυτό είναι σαν ελβετικός σουγιάς για τον Ερντογάν - πολυεργαλείο για να πάρει παραχωρήσεις από τους Σουηδούς, ή να κεντρίσει το εθνικιστικό αίσθημα ή να έρθει σε επαφή με τον Τζο Μπάιντεν» λέει ο Έρικ Έντελμαν, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου και πρώην πρεσβευτής τόσο στην Τουρκία όσο και στη Φινλανδία. «Είμαι βέβαιος ότι θα το τραβήξει τουλάχιστον μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης, αν όχι για κανέναν άλλο λόγο πέραν του ότι αυτό θα τον φέρει στο επίκεντρο της προσοχής». Αυτό καθιστά την αναμονή των αιτούντων ένταξη ακόμη πιο αγωνιώδη. Η δέσμευσή τους να ενταχθούν στη Συμμαχία έχει εξοργίσει τη Ρωσία, η οποία έχει απειλήσει με απροσδιόριστα «στρατιωτικοτεχνικά» μέτρα. Μέχρι να ολο-

23

24

αναλλυση

κληρωθεί η ένταξή τους, δεν προστατεύονται από το άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ, το οποίο ορίζει ότι επίθεση σε σύμμαχο θα αντιμετωπίζεται ως επίθεση εναντίον όλων. Οι καθυστερήσεις του κ. Ερντογάν δίνουν βαρύτητα στη σημασία της προσωρινής διασφάλισης ασφάλειας που προσφέρει η Αμερική και ορισμένοι άλλοι σύμμαχοι, όπως η Βρετανία. «Θα εργαστούμε μαζί για να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση έναντι των απειλών για την κοινή μας ασφάλεια και για να αποτρέψουμε και να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε επιθετικότητα όσο η Φινλανδία και η Σουηδία βρίσκονται σε αυτή τη διαδικασία ένταξης» δήλωσε ο κ. Μπάιντεν στις 19 Μαΐου αφού φιλοξένησε τον κ. Νιινίστο και την κ. Άντερσον στον Λευκό Οίκο. Ο κ. Μπάιντεν υπονόησε ότι τίποτα δεν «θα λείψει», σχετικά με την ασφάλεια των δύο χωρών μέχρι την ένταξη τους. Ο Μπάιντεν, ωστόσο, έχει πει ότι δεν θα ταξιδέψει στην Τουρκία για να μεσολαβήσει για συμφωνία. Οι ανώτεροι αξιωματούχοι του έχουν μιλήσει με τους ανθρώπους του κ. Ερντογάν, αλλά η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να μείνει στο περιθώριο. Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, λέει ότι η διαμάχη αφορά «βασικά» την Τουρκία και τις δύο σκανδιναβικές χώρες. «Αυτό δεν είναι ζήτημα των ΗΠΑ, εκτός από το […] ότι θέλουμε να το δούμε να επιλύεται με τρόπο που να φέρει αυτά τα δύο μέλη στη Συμμαχία. Και είμαστε σίγουροι ότι

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

αυτό θα συμβεί». Όπως και στις διαπραγματεύσεις με τους ομήρους, η Αμερική μπορεί να προσποιείται αδιαφορία με την ελπίδα να μειώσει το τίμημα που απαιτεί ο κ. Ερντογάν. Αλλά ο κ. Έντελμαν, για παράδειγμα, πιστεύει ότι ο κ. Μπάιντεν θα πρέπει να τηλεφωνήσει στο Kulliye: «Ο πρόεδρος είναι ο ηγέτης της Συμμαχίας και έχει πει επανειλημμένα ότι «η Αμερική επέστρεψε». Θα πρέπει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ενεργήσει ως αρχηγός της Συμμαχίας».

Oι νέες κορόνες του… σουλτάνου εναντίον της Αθήνας Παροπλισμένη από την επιλογή της Αθήνας να διεθνοποιήσει την πλήρη έκταση της τουρκικής προκλητικότητας εμφανίζεται η Άγκυρα, καθώς αποδυναμώνονται τα επιχειρήματά της, σε επίπεδο πολυμερούς διπλωματίας. Κινούμενη στο πλαίσιο της διεθνούς οργάνωσης, η ελληνική κυβέρνηση έχει επιλέξει σταθερά τη θεσμική οδό, αποδομώντας και γραπτώς, με επιστολή της στον ΟΗΕ, τις έωλες τουρκικές αιτιάσεις. Η έκθεση των ελληνικών θέσεων, όπως και η τεκμηρίωσή τους με όρους Διεθνούς Δικαίου προκάλεσαν έντονο εκνευρισμό στη γειτονική χώρα, που επιστράτευσε στη συνέχεια την προβολή ως μηχανισμό άμυνας, κατηγορώντας δηλαδή την Αθήνα για προκλητικές ενέργειες στο Αιγαίο.

αναλλυση

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Συρία Την ίδια ώρα, η τεράστια κοινωνική πίεση που έχει συσσωρευθεί στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας εξαιτίας της έκρηξης του πληθωρισμού και μαζί του κόστους ζωής, εντείνει τη νευρικότητα στην αυλή του Τούρκου προέδρου και σε μια εξόχως προεκλογική χρονιά, αναζητώντας βαλβίδα εξαέρωσης. Εκτός από την «ενεργή απειλή» προς την Ελλάδα, αλλά και το βέτο στην ενταξιακή πορεία της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, στη Συρία στρέφεται τώρα η Άγκυρα για ένα «success story», προετοιμάζοντας νέα στρατιωτική επιχείρηση στα νότια σύνορά της. Το σύνθημα δόθηκε από το τουρκικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, που συνεδρίασε υπό τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοινώνοντας στρατιωτικές επιχειρήσεις στα νότια σύνορα της χώρας του εναντίον «τρομοκρατικών οργανώσεων», μεταξύ των οποίων το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Ακόμη, ο Τούρκος πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι οι επιχειρήσεις που διεξάγονται ήδη και εκείνες που θα ξεκινήσουν για να εξαλείψουν την «τρομοκρατική απειλή» στα νότια σύνορα της Τουρκίας «δεν στοχεύουν σε καμία περίπτωση την εδαφική ακεραιότητα των γειτονικών χωρών» και απορρέουν από τις ανάγκες για την εθνική ασφάλεια, μολονότι στόχος της Άγκυρας είναι η δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας» 30 χιλιομέτρων στα νότια σύνορά της, επεκτείνοντας τον ζωτικό της χώρο. Συγκεκριμένα, στο ανακοινωθέν της πρόσφατης συνεδρίασης του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας υπό την προεδρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Ελλάδα εγκαλείται για πρόκληση εντάσεων στο Αιγαίο, μολονότι η Άγκυρα επιδίδεται τα τελευταία εικοσιτετράωρα σε ένα μπαράζ υπερπτήσεων και παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου, αυξάνοντας παράλληλα τις μεταναστευτικές ροές στο αρχιπέλαγος. Σύμφωνα με το τουρκικό ανακοινωθέν, «εξετάστηκαν», λέει, «στο Συμβούλιο Ασφαλείας οι εντεινόμενες προκλητικές ενέργειες της Ελλάδας στο Αιγαίο που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο και τις Συνθήκες στις οποίες είναι συμβαλλόμενο μέρος (υπαινιγμός για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών), όπως εξετάστηκαν και οι προσπάθειες της Ελλάδας να καταχραστεί τις συμμαχίες στις οποίες είναι μέλος και στις οποίες θα πρέπει ουσιαστικά να συνεργάζεται» όπως αναφέρεται, με εμφανή την αιχμή ως προς το υψηλό επίπεδο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, μετά το πρόσφατο ταξίδι του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. «Ξεκαθαρίσαμε ότι θα συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του έθνους μας» επισημαίνεται ακόμη από πλευράς του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και ενώ είχαν προηγηθεί νέες προκλητικές δηλώσεις διά στόματος του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ

Τσαβούσογλου. Επιστρέφοντας από το Ισραήλ, με το οποίο η Άγκυρα επιχειρεί επανεκκίνηση των διπλωματικών τους σχέσεων, ο Τούρκος ΥΠΕΞ ανέφερε χαρακτηριστικά πως «δεν μπλοφάρουμε. Εάν η Αθήνα δεν συμμορφωθεί, θα πάμε τα πράγματα μπροστά», επαναφέροντας το αφήγημα περί «αποστρατικοποίησης των νησιών» του Αιγαίου. Χωρίς να κρύβει την ενόχλησή του για τα αποτελέσματα της επίσκεψης του κ. Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ανέφερε, σύμφωνα με τη «Hurriyet», πως «έχουμε πει ανοιχτά στις ΗΠΑ: Έχουν μια πολιτική ισορροπίας τόσο στην Κύπρο όσο και στην Τουρκία και την Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου... Βλέπουμε μια απόκλιση από αυτή την ισορροπία, το είπαμε στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, κάναμε προειδοποίηση στις ΗΠΑ. Αν και ο κόσμος είπε ότι οι βάσεις σε μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ δεν αποτελούν απειλή για μια άλλη χώρα του ΝΑΤΟ, αυτή η αύξηση δεν διέφυγε της προσοχής μας, φυσικά».

«Εφευρίσκοντας» το Διεθνές Δίκαιο Στην ίδια κατεύθυνση, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου επιχείρησε να δώσει νομική βάση στα επιχειρήματα της γειτονικής χώρας, λέγοντας πως «από την άλλη πλευρά, είναι αντίθετο με το Διεθνές Δίκαιο να ακυρώσει η Ελλάδα το καθεστώς των νησιών που της δόθηκαν υπό όρους στο

25

26

αναλυση

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

πλαίσιο των Ειρηνευτικών Συμφωνιών της Λωζάννης του 1923 και του 1947 των Παρισίων. Όποιον λόγο και να βρει η Ελλάδα, η δικαίωσή της δεν ισχύει. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις, ότι δεν θα οπλίσει αυτά τα νησιά; Η Ελλάδα τα έχει οπλίσει από το 1960 και είπαμε ότι αν δεν υποχωρήσει, θα ξεκινήσει η συζήτηση για την κυριαρχία, είναι ξεκάθαρο».

Η… «απειλή για την Τουρκία» «Είμαστε εξαιρετικά σοβαροί, δεν μπλοφάρουμε γιατί είναι νησιά υπό όρους. Εάν η Ελλάδα, που μιλάει για το Διεθνές Δίκαιο σε κάθε ομιλία της, δεν συμμορφωθεί με αυτό, θα προχωρήσουμε περαιτέρω» επισήμανε ακόμη ο Τούρκος ΥΠΕΞ, καταλήγοντας πως «τα βήματα που κάνει η Ελλάδα

στοχεύουν να αποτελέσουν απειλή για την Τουρκία». Σύμφωνα με αναλυτές, η απόπειρα της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας να υποδείξει την Αθήνα σε ρόλο θύτη, ανακαλύπτοντας «απειλή» εναντίον της, αποτυπώνει την αγωνία της Άγκυρας να μετακυλήσει τις ευθύνες της για την πρόκληση έντασης στην ανατολική Μεσόγειο, σε μια περίοδο παγκόσμιας ρευστότητας, με τη διεθνή κοινότητα να επιχειρεί να κλείσει επιμέρους πληγές. Στην προσπάθεια «θυματοποίησης» της Άγκυρας φαίνεται να επέδρασε τόσο η διεθνής εκστρατεία ενημέρωσης από πλευράς της Αθήνας για τις εντεινόμενες προκλήσεις της γειτονικής χώρας, όσο και η επιστολή της ελληνικής κυβέρνησης προς τον ΟΗΕ, καθώς η Τουρκία εμφανίζεται ως παράγοντας αποσταθεροποίησης της περιφερειακής ειρήνης και σταθερότητας.

Επιστολή Ειδικότερα, στην ελληνική επιστολή, την οποία επέδωσε στον γ. γραμματέα του ΟΗΕ η μόνιμη αντιπρόσωπος της Ελλάδας Μαρία Θεοφίλη κατόπιν οδηγιών του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, απαντώνται αναλυτικά τα επιχειρήματα που είχε καταθέσει η τουρκική πλευρά στον Οργανισμό, με επιστολή της, στις 30 Σεπτεμβρίου 2021. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η επιστολή αποτελεί προϊόν πολύμηνης ενδελεχούς συνεργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών, με την οποία απορρίπτονται στο σύνολό τους οι τουρκικοί ισχυρισμοί, ως αβάσιμοι νομικά, ιστορικά και επί των πραγματικών γεγονότων. Στο κείμενό της, η ελληνική πλευρά καταρρίπτει την τουρκική επιχειρηματολογία περί «διασύνδεσης» της ελληνικής κυριαρχίας των νησιών και των παρακείμενων νήσων του Αιγαίου με τη δήθεν υποχρέωση αποστρατικοποίησης των νησιών αυτών. Αντίθετα, υπογραμμίζεται ότι η διασύνδεση αυτή αποτελεί καθαρή αθέτηση τόσο του γράμματος όσο και του πνεύματος της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923 και της Συνθήκης των Παρισίων του 1947 (σ.σ.: τις οποίες επικαλέστηκε στις δηλώσεις του ο Τούρκος ΥΠΕΞ), που ορίζουν μόνιμα σύνορα και εδαφικά δικαιώματα στις χώρες που αναφέρονται, χωρίς να υπάρχει κανένας άλλος όρος ή υπο-

χρέωση.Επιπλέον, τονίζεται ότι, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όταν τα κράτη συνομολογούν μια συνθήκη που ορίζει σύνορα ή εδαφική κυριαρχία, ο βασικός σκοπός τους είναι να επιτύχουν σταθερότητα και τελικό καθεστώς (finality). Για τον λόγο αυτόν, όταν μια συνθήκη ορίζει ένα σύνορο ή μια οριστική εδαφική διευθέτηση, αυτή η διευθέτηση αποτελεί ένα πραγματικό γεγονός από μόνο του, το οποίο δεν εξαρτάται πλέον από τη συνθήκη. Υπό αυτό το πρίσμα, ο ορισμός ενός συνόρου αποτελεί μια αυτόνομη πραγματικότητα και δημιουργεί μονιμότητα. Αντιθέτως, στην επιστολή της Ελληνίδας μονίμου αντιπροσώπου υποδεικνύεται ότι οι τουρκικές μονομερείς αιτιάσεις υπονομεύουν αναφανδόν την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια. Παράλληλα, τονίζεται ότι τα νησιά αυτά, σύμφωνα με τις σχετικές προβλέψεις της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (άρθρο 121 (2), έχουν δικαιώματα σε χωρικά ύδατα, αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα. Ακόμη, η επιστολή απορρίπτει στο σύνολό τους τις τουρκικές αιτιάσεις σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, υπογραμμίζοντας ότι οι αιτιάσεις αυτές, οι οποίες δεν στέκουν νομικά, αλλά έχουν καθαρά πολιτικά κίνητρα, τροφοδο-

τούν έτι περαιτέρω την αστάθεια που προκαλεί η Τουρκία με τις ενέργειές της. Σαφής αναφορά γίνεται και στην κλιμάκωση της επιθετικότητας της Τουρκίας, με την επίκληση του casus belli, καθώς και τη στάθμευση έναντι των νησιών του Αιγαίου, μεγάλου αριθμού στρατιωτικών δυνάμεων, καθώς επισημαίνεται η παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας με ιδιαίτερα απειλητικές ενέργειες, τόσο με τις υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους όσο και με την παρενόχληση πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού και ερευνητικών σκαφών. Η επιστολή καταλήγει λέγοντας ότι η Ελλάδα καλεί την Τουρκία να σταματήσει να αμφισβητεί την κυριαρχία επί των νησιών του Αιγαίου, να απέχει από την απειλή χρήσης βίας, παραβιάζοντας έτσι το άρθρο 2(4) του Χάρτη ου ΟΗΕ, και να σταματήσει να πραγματοποιεί παράνομες ενέργειες, οι οποίες παραβιάζουν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο. Τέλος, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα παραμένει πεπεισμένη ότι οι δύο χώρες μπορούν να επιλύσουν τη μοναδική τους διαφορά, ήτοι τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας και πάντα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.

ΚΑΥΣΙΜΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Καλοκαίρι με την τιμή της βενζίνης στα τρία ευρώ το λίτρο Αποδίδει ο ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή, «μαύρη τρύπα» από τον ΕΦΚ

Των ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ - ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

ε τον πληθωρισμό στη χώρα μας να διαμορφώνεται ήδη σε διψήφιο αριθμό, 10,7% τον Μάιο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η περαιτέρω αύξηση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου μετά την απόφαση της Ε.Ε. να επιβάλει εμπάργκο στο ρωσικό αργό φέρνει στον νου μνήμες από την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ’70 και τις γενικότερες συνέπειές της στην οικονομία. Παρότι μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει εκτίμηση του κόστους του εμπάργκο για την ίδια την ευρωπαϊκή οικονομία, οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι συνέπειες θα είναι ισχυρές. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται τόσο στην υποκατάσταση του ρωσικού πετρελαίου, που για την

Ελλάδα και αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχε ήδη γίνει πραγματικότητα, όσο στις τιμές. Με τις τιμές της βενζίνης στην εγχώρια αγορά να προσεγγίζουν τα 2,5 ευρώ/ λίτρο στο τέλος Μαΐου, η προοπτική για τα 3 ευρώ/λίτρο μοιάζει πλέον συγκρατημένη. Τόσο τα ΕΛΠΕ όσο και η Motor Oil είχαν σταματήσει τις εισαγωγές ρωσικού αργού μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πολλοί Ευρωπαίοι traders είχαν επίσης διακόψει τις συναλλαγές, εκτιμώντας ως πολύ πιθανό το σενάριο ένα ευρωπαϊκού εμπάργκο - όπως και έγινε-, ανησυχώντας για προβλήματα στην παράδοση του προϊόντος κ.λπ. Στο επίπεδο των τιμών, όμως, το τοπίο είναι διαφορετικό. Το εμπάργκο της Ε.Ε. στις εισαγωγές ρωσικού αργού και

διυλισμένων προϊόντων μπορεί να διατηρήσει τις τιμές σε υψηλά επίπεδα για τα επόμενα ένα με δύο χρόνια, προειδοποιεί η Fitch Ratings.

Τα 3 εκατ. βαρέλια Η απαγόρευση της Ε.Ε. επηρεάζει περίπου τρία εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (MMbpd) αργού πετρελαίου και περίπου 2 Mbpd προϊόντων πετρελαίου που εισάγονται στο μπλοκ από τη Ρωσία, με βάση τα στοιχεία του 2019, τα οποία αντικατοπτρίζουν τις τυπικές εμπορικές ροές πριν από την πανδημία. Η Ρωσία προφανώς ανακατευθύνει μέρος των εξαγωγών αυτών προς την Ασία, παρότι η Ε.Ε. με την απαγόρευση στις ευρωπαϊκές ασφαλιστικές εταιρείες να ασφαλίζουν ρωσικά φορτία αργού προσπαθεί να θέσει κάποιους φραγμούς στη θαλάσσια μεταφορά του

27

28

ΚΑΥΣΙΜΑ

πετρελαίου. Η Fitch εκτιμά ότι το εμπάργκο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της συνολικής παραγωγής της Ρωσίας κατά 2 ΜΜbpd-3 MMbpd έως το τέλος του 2022, έχοντας λάβει υπόψη τις ποσότητες που αντιστοιχούν στις εξαιρέσεις από τις κυρώσεις καθώς και τις ποσότητες που θα μπορούσαν να διατεθούν μέσω ενός αναπροσανατολισμού των εξαγωγών, περίπου ως και στο ένα τρίτο των συνήθων εξαγωγών της Ρωσίας. Από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις έχει εξαιρεθεί το ρωσικό πετρέλαιο μέσω του αγωγού που τροφοδοτεί την Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Σλοβακία, καθώς οι χώρες αυτές που δεν βρέχονται από θάλασσα, δεν μπορούσαν να υποκαταστήσουν ως το τέλος του χρόνου το ρωσικό αργό. Η Γερμανία και η Πολωνία, οι οποίες επίσης τροφοδοτούνται από τον ίδιο αγωγό, έχουν δεσμευτεί ότι θα σταματήσουν να αγοράζουν το πετρέλαιο, ενώ εξαίρεση δόθηκε και στη Βουλγαρία, καθώς το βασικό της διυλιστήριο λειτουργεί μόνο με ρωσικό αργό. Ακόμα και αυτές οι εξαιρέσεις έχουν εγείρει κάποιες «γκρίνιες» από άλλες χώρες για θέματα ανταγωνιστικότητας και ακόμα μεγαλύτερες ανησυχίες για

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

την ανταγωνιστικότητα σε σχέση με τρίτες χώρες, καθώς η Ρωσία σήμερα πουλά με σημαντικό discount. Ρώσοι αναλυτές και traders ανέφεραν ότι η προοδευτική εφαρμογή του εμπάργκο -το περιθώριο του εξαμήνου που δίνει η απόφαση των Βρυξελλών-, σε συνδυασμό με τον περίπου έναν μήνα των διαπραγματεύσεων μεταξύ των χωρών που προηγήθηκε για να ληφθεί η απόφαση, έδωσε το χρονικό περιθώριο στη Μόσχα να βρει νέους πελάτες στην Ασία. «Παρότι τα μέτρα που ανακοίνωσε η Ε.Ε. μοιάζουν απειλητικά δεν θεωρούμε ότι θα έχουν καταστροφικές επιπτώσεις για τον πετρελαϊκό τομέα της Ρωσίας, ούτε άμεσα ούτε σε έξι μήνες» δήλωσε χαρακτηριστικά ένας αναλυτής.

Σταθερή παραγωγή Η παραγωγή αργού πετρελαίου στη Ρωσία ήταν σταθερή το πρώτο τρίμηνο του 2022, αλλά άρχισε να μειώνεται τον Απρίλιο, με τις εκτιμήσεις να συγκλίνουν ότι ήδη μπορεί να έχει μειωθεί κατά περίπου 1 ΜΜbpd ή σχεδόν 10%. Ας σημειωθεί ότι η Ρωσία έχει σταματήσει να δημοσιοποιεί τα στοιχεία παραγωγής. Οι κυρώσεις, που είχαν ήδη λάβει οι ΗΠΑ και η Βρετανία,

τα αυτοπεριοριστικά μέτρα από τους αγοραστές είχαν επηρεάσει τη ζήτηση για ρωσικό πετρέλαιο. Σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, δε, η αποχώρηση των μεγάλων διεθνών πετρελαϊκών ομίλων από τη Ρωσία σημαίνει ότι ο πετρελαϊκός τομέας της χώρας θα χάσει την πρόσβαση στην προηγμένη τεχνολογία, συμβάλλοντας στην πτώση της παραγωγής, αναφέρει η Fitch. Το έλλειμμα αυτό, όμως, θα φανεί στην αγορά και θα έχει αντίκτυπο στις τιμές του πετρελαίου.

Έσπασε η ισορροπία Το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς η παγκόσμια αγορά πετρελαίου είχε βρει σε γενικές γραμμές την ισορροπία της, έπειτα από ένα σημαντικό έλλειμμα το 2021 που προκλήθηκε από την ανάκαμψη της ζήτησης και την αργή αύξηση της παραγωγής από τις χώρες του ΟΠΕΚ+, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA). Προ της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, οι προβλέψεις έκλιναν προς την προοπτική ότι η αγορά θα «γυρνούσε» σε πλεόνασμα το 2022. Οι μειωμένες ροές πετρελαίου από τη Ρωσία ανέτρεψαν το σενάριο αυτό, με τη Fitch να εκτιμά ότι η αγορά βραχυπρόθεσμα

ΚΑΥΣΙΜΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Ελλάδα Για το ενδεχόμενο μείωσης του φόρου κατανάλωσης της βενζίνης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου έχει απαντήσει ως εξής: «Αν ήτανε να ρίξει κανείς την τιμή της βενζίνης στα προ κρίσης επίπεδα, θα έπρεπε να οδηγηθεί σε μία απώλεια εσόδων της τάξης των 3,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το επιχείρημα ότι όσο αυξάνονται οι τιμές μειώνονται οι καταναλώσεις και άρα μειώνεται έτσι κι αλλιώς ο φόρος κατανάλωσης και δημιουργούνται υπερέσοδα από το ΦΠΑ, είναι λάθος στη βάση του. Πάλι θα υπήρχε μία μαύρη τρύπα στα έσοδα, που για να αντισταθμιστεί στον προϋπολογισμό θα έμπαιναν νέοι φόροι και θα αυξάνονταν οι εισφορές». Ο κ. Οικονόμου είπε ότι η κυβέρνηση «παρακολουθεί πολύ προσεκτικά τις τιμές στην αγορά και κάθε δυνατότητα που υπάρχει, θα αξιοποιείται για να είμαστε στο πλευρό των πολιτών».

θα παραμείνει σφιχτή και οι τιμές του πετρελαίου θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα τα επόμενα ένα έως δύο χρόνια, δεδομένου τόσο του ελλείμματος όσο και ενός γεωπολιτικού πριμ.

Πλεονάζουσα παραγωγή Ας σημειωθεί, πάντως, ότι η παρατεταμένη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα του ΟΠΕΚ+, εξαιρουμένης της

Ρωσίας, υπερβαίνει τα 4 ΜΜbpd, εκ των οποίων περίπου 2Mbpd και 1MMbpd βρίσκονται στη Σαουδική Αραβία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αντίστοιχα. Το Ιράν θα μπορούσε σταδιακά να προσθέσει περίπου 1 ΜΜbpd στην αγορά εάν σημειωθεί πρόοδος στη συμφωνία για τα πυρηνικά. Η παραγωγή των ΗΠΑ θα μπορούσε επίσης να αυξηθεί έως και 1 ΜΜbpd φέτος, με κίνητρο τις υψηλότερες τιμές και την αυξημένη δραστηριότητα γεώτρησης. Η νέα ισορροπία της αγοράς μετά το ευρωπαϊκό εμπάργκο θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από

τις πολιτικές του ΟΠΕΚ+, ιδιαίτερα από τη Σαουδική Αραβία, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός. Ο ΟΠΕΚ+ δεν άλλαξε την πολιτική του μετά την πανδημία και συνεχίζει να προσθέτει ως 0,4 ΜΜbpd στην αγορά κάθε μήνα, αλλά η συμφωνία μεταξύ των μελών του ΟΠΕΚ+ για αυτήν την πολιτική λήγει τον Σεπτέμβριο του 2022. Πάντως, οι χώρες του ΟΠΕΚ+ (εκτός της Ρωσίας) θα μπορούσαν να εξισορροπήσουν εκ νέου την αγορά, αν οι τιμές φθάσουν σε επίπεδα εξαιρετικά μη βιώσιμα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Τι δείχνει ο Προϋπολογισμός Σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού Προϋπολογισμού, για την περίοδο του Ιανουαρίου - Απριλίου 2022, προκύπτει «υπερείσπραξη» ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή, ύψους 113 εκατ. ευρώ, η οποία συνδέεται ευθέως με τις ασύλληπτες αυξήσεις των τιμών: στο υπουργείο Οικονομικών ανέμεναν εισπράξεις 633 εκατ. ευρώ, αλλά στα κρατικά ταμεία μπήκαν 746 εκατ. ευρώ συνολικά στο πρώτο τετράμηνο. Την ίδια στιγμή, όμως, άνοιξε «τρύπα» 108 εκατ. ευρώ στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης Καυσίμων, που συνδέεται ευθέως με τη μείωση των πωλούμενων ποσοτήτων (καθώς επιβάλλεται ως σταθερό ποσό πάνω στον όγκο των

ποσοτήτων που πωλούνται): αντί 1,376 δισ. ευρώ, εισπράχθηκαν τελικά 1,268 δισ. ευρώ. Δηλαδή καταγράφεται υστέρηση 8% των ποσοτήτων που πωλήθηκαν, έναντι των αναμενομένων. Άμεσα προκύπτει έτσι ότι από φόρους στα καύσιμα το Δημόσιο «κέρδισε» 5 εκατ. παραπάνω από όσα προϋπολόγιζε. Στην πραγματικότητα, όμως, ως τον Μάρτιο «κέρδιζε» 15 εκατ. ευρώ και άρα τον μήνα Απρίλιο «μπήκε μέσα» κατά 10 εκατομμύρια. Και αν το ίδιο επαναληφθεί και τον τρέχοντα μήνα, τότε θα εξελιχθεί σε πληγή για τον Προϋπολογισμό. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι περισσότερα «κερδίζει» το κράτος αν

αυξηθούν οι πωλήσεις παρά αν αυξηθούν οι τιμές. Και αυτό διότι από ΦΠΑ καυσίμων το υπουργείο Οικονομικών αναμένει 2 δισ., αλλά από ΕΦΚ 4,3 δισ. ευρώ. Άρα είναι αναγκασμένο πλέον να αναζητεί τρόπους επιδότησης της τιμής των καυσίμων για να αυξηθεί η χρήση τους. Στην ουσία, με μόνο (σοβαρότατο) κίνδυνο την επιβάρυνση του εμπορικού ελλείμματος, ο κρατικός Προϋπολογισμός μάλλον κερδισμένος βγαίνει αν επιδοτήσει τις πωλήσεις, αλλιώς κινδυνεύει να χάσει πολλά περισσότερα αν απλώς παρακολουθεί τις πωλήσεις και τα έσοδα να καταρρέουν μήνα με τον μήνα.

29

30 EΡEYNA

Tης ΕΛΕΝΑΣ ΣΚΙΑΘΙΤΗ

Ο

ι επιπτώσεις της ραγδαίας αύξησης των τιμών της ενέργειας γίνονται αισθητές από όλες σχεδόν τις εταιρείες, εξηγεί η ολλανδική τράπεζα ING. Οι αεροπορικές, ναυτιλιακές και χημικές εταιρείες επηρεάζονται άμεσα από τις υψηλότερες ενεργειακές τιμές. Η βιομηχανία τροφίμων, τα ταξιδιωτικά γραφεία και η φιλοξενία επηρεάζονται από δευτερογενείς επιπτώσεις, εκτιμά η ING. Η ING συμπεραίνει ότι, αν και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων των επιχειρήσεων έχουν στη διάθεσή τους ορισμένα εργαλεία για να μετριάσουν τις επιπτώσεις, οι υψηλές τιμές της ενέργειας είναι η νέα «κανονικότητα» για τους ηγέτες των επιχειρήσεων, καθώς οι ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας έγιναν πολύ σφιχτές και ασταθείς το φθινόπωρο του 2021, λόγω των ανησυχιών σχετικά με τα περιορισμένα αποθέματα φυσικού αερίου για τους χειμερινούς μήνες. Ευτυχώς, η Ευρώπη σώθηκε από τον σχετικά ήπιο χειμώνα, αλλά μέχρι να μειωθούν οι ανησυχίες στην αγορά, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, εξηγεί η ING. Οι αγορές ενέργειας παρέμειναν πολύ ευμετάβλητες και σφιχτές, με την ενέργεια να αποτελεί μέρος της σύγκρουσης. Η επίπτωση για τους υπεύθυνους λήψης εταιρικών αποφάσεων είναι ότι οι τιμές της ενέργειας είναι πιθανό να παραμείνουν υψηλές για πολύ περισσότερο. Οι τιμές του φυσικού αερίου αναμένεται να παραμείνουν πάνω από 70 ευρώ/MWh μέχρι το 2023 και οι τιμές του πετρελαίου πολύ πάνω από τα 80 δολάρια μέχρι το 2024.

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ING

Υψηλές τιμές στην ενέργεια για τα επόμενα δύο χρόνια

Ο αντίκτυπος των υψηλών τιμών ενέργειας στους τομείς της οικονομίας Η ING εκτίμησε τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών ενέργειας στους τομείς της οικονομίας, και οι υψηλότερες τιμές ενέργειας μπορούν να επηρεάσουν τις εταιρείες με πολλούς τρόπους. Ο άμεσος αντίκτυπος είναι μέσα από το υψηλότερο κόστος από την άνοδο των τιμών ενέργειας (αντίκτυπος πρώτου γύρου). Στη νέα κανονικότητα, όπου οι τιμές της ενέργειας είναι πιθανό να παραμείνουν υψηλές τουλάχιστον για τα επό-

μενα δύο χρόνια, θα υπάρξουν και δευτερογενείς επιπτώσεις. Οι ενεργοβόρες εταιρείες μετακυλίουν τις υψηλότερες ενεργειακές τιμές στους πελάτες τους σε διαφορετικό βαθμό. Ως αποτέλεσμα, οι πελάτες έρχονται

επίσης αντιμέτωποι με υψηλότερο κόστος. Η παραγωγή ενεργοβόρων προϊόντων θα μπορούσε επίσης να καταστεί ασύμφορη λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας. Οι παραγωγοί ενδέχεται να μειώσουν τα επίπεδα παραγωγής, γε-

EΡEYNA

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

γονός που θα μπορούσε να δημιουργήσει προσωρινές ελλείψεις στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η τράπεζα διαπιστώνει ότι οι τομείς επηρεάζονται διαφορετικά, ανάλογα με την ενεργειακή τους ένταση και το είδος της ενέργειας που χρη-

σιμοποιούν. Η αεροπορία και η ναυτιλία, για παράδειγμα, είναι οι πιο ενεργοβόροι τομείς και επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου. Οι περισσότεροι βιομηχανικοί τομείς είναι επίσης ενεργοβόροι, αλλά βασί-

ζονται περισσότερο στο φυσικό αέριο για θέρμανση και για σκοπούς πρώτης ύλης, όπου οι τιμές έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Υπάρχουν επίσης τομείς που είναι λιγότερο ενεργοβόροι, όπως οι κατασκευές, το εμπόριο και η αυτοκινητοβιομηχανία. Οι εταιρείες με υψηλή χρήση πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν είναι οι μόνες που αντιμετωπίζουν την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας. Οι εταιρείες που χρησιμοποιούν πολλή ενέργεια θα μετακυλίσουν, σε διαφορετικό βαθμό, τις υψηλές τιμές ενέργειας, αν και με κάποια καθυστέρηση. Για παράδειγμα, η βιομηχανία τροφίμων και ποτών προμηθεύεται πολλά προϊόντα από τη γεωργία. Εάν οι αγρότες πρέπει να αυξήσουν τις τιμές τους λόγω του υψηλότερου ενεργειακού κόστους, η βιομηχανία τροφίμων αντιμετωπίζει υψηλότερες τιμές. Τα ταξιδιωτικά γραφεία αγοράζουν επίσης πολλές υπηρεσίες από ενεργοβόρους τομείς, όπως οι αερομεταφορές και οι οδικοί μεταφορές. Βρίσκονται αντιμέτωπα με ακριβότερα αεροπορικά εισιτήρια, όταν οι αεροπορικές εταιρείες αναγκάζονται να αυξήσουν τις τιμές των εισιτηρίων λόγω του υψηλότερου κόστους της κηροζίνης. Η ING συμπεραίνει ότι οι υπεύθυνοι λήψης εταιρικών αποφάσεων αντιμετωπίζουν πλέον μια νέα κανονικότητα, αφού οι μελλοντικές τιμές δεν δείχνουν επιστροφή στις χαμηλές τιμές ενέργειας των τελευταίων ετών σύντομα.

31

32

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Αυτοί είναι οι νέοι λογαριασμοί ρεύματος Ισχύουν από 1ης Ιουλίου Παρουσιάζουμε τις φόρμες και τις λεπτομέρειες Των ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

Ν

έα τυποποιημένα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος θα πρέπει να αρχίσουν να παρουσιάσουν οι πάροχοι ηλεκτρισμού στους πελάτες τους από 1ης Ιουλίου, προκειμένου να λάβουν «θετική αναφορά» από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Πρόκειται για τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της Αρχής όσον αφορά τον τρόπο διαμόρφωσης των τιμολογίων και τα στοιχεία που αναγράφονται σε αυτά, με στόχο την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών και τη βελτίωση

της δυνατότητας σύγκρισης των προσφορών κάθε παρόχου. Τα νέα τιμολόγια, ωστόσο, δεν συνεπάγονται και φθηνότερες τιμές, καθώς η χονδρική τιμή αγοράς θα συνεχίσει να επηρεάζει τη διαμόρφωσή τους και να αντανακλάται στην τελική τιμή που θα πληρώνει ο κάθε πελάτης. Η ρήτρα αναπροσαρμογής, που έχει συγκεντρώσει και τις πολλές καταγγελίες και τα παράπονα των καταναλωτών, άμεσα ή έμμεσα εξακολουθεί να υπάρχει και στη νέα κατηγοριοποίηση των τιμολογίων που προτείνει η Ρυθμιστική Αρχή, καθώς στις κατηγορίες εκείνες που δεν θα

αναφέρεται ρητά ως ρήτρα, θα υπάρχει η διακύμανση με όριο ή χωρίς. Ο υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας Κώστας Σκρέκας έχει προαναγγείλει την πρόθεσή του να την καταργήσει, ακριβέστερα να αναστείλει την εφαρμογή της ρήτρας, ωστόσο η σχετική υπουργική απόφαση ως τις αρχές Ιουνίου δεν είχε εκδοθεί. Ακόμα, όμως, και αν τελικώς ανασταλεί η ρήτρα αναπροσαρμογής αυτό δεν θα σημάνει την κατάργηση της ανατίμησης, όπως θα ήθελαν οι καταναλωτές. Και τούτο, γιατί οι τιμές της χονδρικής αγοράς θα συνε-

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

χίσουν να μετακυλίονται και να αντανακλώνται στα βασικά κυμαινόμενα τιμολόγια. Η διαφορά εκτιμάται ότι πλέον θα είναι στο ότι ο καταναλωτής μπορεί να μη βλέπει διακριτή χρέωση με τίτλο ρήτρα αναπροσαρμογής, αλλά η αναπροσαρμογή να γίνεται κάθε μήνα στη βασική χρέωση κιλοβατώρας, σύμφωνα με τη διαμόρφωση της μέσης χονδρικής τιμής του προηγούμενου μήνα, δηλαδή τη μέση Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) και να εμφανίζεται ως διακύμανση. Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές προς τους προμηθευτές προβλέπουν:

Σταθερά Τιμολόγια, Κυμαινόμενα Τιμολόγια με Ρήτρα Αναπροσαρμογής Χωρίς Όριο Διακύμανσης, Κυμαινόμενα Τιμολόγια με Ρήτρα Αναπροσαρμογής Με Όριο Διακύμανσης, καθώς και δύο υποκατηγορίες, «εκφάνσεις» όπως τις αποκαλεί η Αρχή, τα Κυμαινόμενα Τιμολόγια χωρίς Ρήτρα Αναπροσαρμογής Χωρίς Όριο Διακύμανσης και τα Κυμαινόμενα Τιμολόγια Χωρίς Ρήτρα Αναπροσαρμογής με Όριο Διακύμανσης. Οι δύο τελευταίες αυτές υποκατηγορίες ίσως γίνουν οι βασικές κατηγορίες, αν ανασταλεί η ρήτρα αναπροσαρμογής, παράγοντας όμως ισοδύναμο αποτέλεσμα. Αναλυτικότερα, όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, η Αρχή: «Η ΡΑΕ προκρίνει ως προσφορότερη τη χρήση του όρου “αυξομείωση” κατά́ την κατηγοριοποίηση των κυμαινόμενων τιμολογίων, με περαιτέρω διάκριση δύο υποκατηγοριών, ήτοι “με αυξομείωση εντός ορίων” και “αυξομείωση χωρίς όριο”. Με τον τρόπο αυτόν αποδίδεται ακριβέστερα η σύνδεση των οικείων τιμολογίων με τη διακύμανση των τιμών των ενεργειακών αγορών, η οποία μπορεί να επιφέρει αναλόγως αποτέλεσμα είτε αύξησης είτε μείωσης της τελικής τιμής χρέωσης. …Ως εκ τούτου, τα τιμολόγια δέον να διακρίνονται εφεξής σε “σταθερά” και “κυμαινόμενα”. Ως σταθερά τιμολόγια, παγίως αναγνωρίζονται τα τιμολόγια όπου η Χρέωση Προμήθειας παραμένει σταθερή κατά τη διάρκεια της Σύμβασης (Σταθερή Χρέωση Προμήθειας). Ως κυμαινόμενα τιμολόγια νοούνται αυτά όπου η Χρέωση Προμήθειας κυμαίνεται βάσει ενός αγοραίου μεγέθους / δείκτη (Κυμαινόμενη Χρέωση Προμήθειας). Τα κυμαινόμενα τιμολόγια διακρίνονται περαιτέρω, βάσει της συμπερίληψης ή μη ορίου διακύμανσης της τιμής, σε: (α) τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης χωρίς όριο διακύμανσης και (β) τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης με όριο διακύμανσης. Στα τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης χωρίς όριο διακύμανσης, η Χρέωση Προμήθειας παρακολουθεί ευθέως τη διακύμαν-

ση των τιμών στις ενεργειακές αγορές και ο πελάτης εκτίθεται πλήρως στον συνολικό κίνδυνο τιμών που ενσωματώνει ο κυμαινόμενος δείκτης. Ως εκ τούτου, δεν υφίσταται κανένα ανώτατο ή κατώτατο όριο διαμόρφωσης της Χρέωσης Προμήθειας. Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα συγκυρία αβεβαιότητας και υψηλών τιμών που διαμορφώνονται στις ενεργειακές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, σε όλη την Ευρώπη, η επιλογή από τους καταναλωτές ενός τιμολογίου Κυμαινόμενης Χρέωσης χωρίς όριο διακύμανσης συνεπάγεται την από μέρους τους κατανόηση και αποδοχή αυτής της συνθήκης. Στα τιμολόγια Κυμαινόμενης Χρέωσης με όριο διακύμανσης, η Χρέωση Προμήθειας παρακολουθεί τη διακύμανση των τιμών στις ενεργειακές αγορές μέχρι ενός ποσού ή ποσοστού. Το εν λόγω ποσό ή ποσοστό προσδιορίζεται στη σύμβαση ως ανώτατο όριο επιβάρυνσης του καταναλωτή. Συνεπώς, η έκθεση του καταναλωτή στον κίνδυνο τιμών που ενσωματώνει ο κυμαινόμενος δείκτης περιορίζεται στη βάση του ανωτέρω ορίου μέγιστης επιβάρυνσης. Η εν λόγω οριοθέτηση του εγγενούς ρίσκου της κυμαινόμενης τιμολόγησης ενέχει ιδιαίτερη σημασία υπό συνθήκες αδυναμίας ακριβούς πρόβλεψης του ενεργειακού κόστους σε βραχυπρόθεσμο - μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Περαιτέρω, ως διακριτές εκφάνσεις των ανωτέρω δύο τύπων κυμαινόμενων τιμολογίων αναγνωρίζονται τα κυμαινόμενα τιμολόγια με ρήτρα αναπροσαρμογής και τα κυμαινόμενα τιμολόγια χωρίς ρήτρα αναπροσαρμογής. Τα “κυμαινόμενα τιμολόγια χωρίς Ρήτρα Αναπροσαρμογής”, αδιαφόρως αν περιέχουν ή όχι όριο διακύμανσης, διαμορφώνονται απευθείας και κατά κύριο λόγο βάσει ενός μεγέθους της χονδρεμπορικής αγοράς (συνηθέστατα της ΤΕΑ). Τα “κυμαινόμενα τιμολόγια με Ρήτρα Αναπροσαρμογής», αδιαφόρως αν περιέχουν ή όχι όριο διακύμανσης, περιλαμβάνουν μία χρέωση βάσης (“Σταθερή́ Χρέωση Προμήθειας”) και μία επι-

33

34

ενεργεια

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

πρόσθετη χρέωση, η οποία ενεργοποιείται όταν το μέγεθος που διέπει τη ρήτρα αναπροσαρμογής διαμορφώνεται πέραν του καθορισμένου επιπέδου τιμών της περιοχής ασφαλείας». Σχετικά, με την πρόωρη αποχώρηση, η ΡΑΕ προβλέπει τη δυνατότητα επιβολής ενός πέναλτι στον

πελάτη, μόνον για τις συμβάσεις προμήθειας σταθερής τιμής ορισμένου χρόνου. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά η ΡΑΕ, «πρόκειται να γνωμοδοτήσει στου υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την κατά παρέκκλιση αποδοχή της χρέωσης Ρήτρας πρόωρης αποχώρησης

μόνον στις συμβάσεις σταθερής τιμής ορισμένου χρόνου. Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Οδηγία 2019/944 τελεί σε εφαρμογή από την 1.1.2021, τυχόν πρόβλεψη ή επιβολή “ρήτρας” ή οποιουδήποτε τέλους σε κυμαινόμενα τιμολόγια στερείται νομίμου ερείσματος».

Τα νέα μοντέλα Παρότι η σχετική απόφαση της ΡΑΕ, η οποία παρουσιάζει και τα νέα μοντέλα τιμολογίων, δεν είναι δεσμευτική για τους παρόχους, δεδεδομένου ότι αποτελεί «κατευθυντήριες γραμμές», όπως χαρακτηριστικά η ίδια η απόφαση αναφέρει, εν τούτοις και παρά τις επιφυλάξεις, οι περισσότεροι προμηθευτές σπεύδουν να προσαρμόσουν τα τιμολόγιά τους στα πρότυπα που σχεδίασε η Αρχή. Και τούτο, γιατί η ΡΑΕ ανακοίνωσε ότι θα δημοσιεύει θετική αναφορά στην ιστοσελίδα της για τους παρόχους που εφαρμόζουν τις οδηγίες της και υιοθετούν τα νέα μοντέλα, θεσπίζοντας μάλιστα και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή τους. Τα πρότυπα της απόφασής της για την

Πειραιώς 132, 118 54 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 E-mail:info@rae.gr Web: www.rae.gr

ΑΠΟΦΑΣΗ ΡΑΕ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 389/2022 Για

την

τροποποίηση

της

υπ’

αρ.

967/2021

Απόφασης

ΡΑΕ

«Κατευθυντήριες Οδηγίες για την υιοθέτηση πρότυπου εγγράφου

“Αίτησης Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΧΤ” και υποδείγματος “Λογαριασμού Κατανάλωσης ΧΤ” προκειμένου για την ενδυνάμωση των καταναλωτών και την ενίσχυση των αρχών της διαφάνειας, της ευχερούς κατανόησης και της συγκρισιμότητας, σε προσυμβατικό και συμβατικό πλαίσιο» - Κωδικοποίηση σε ενιαίο κείμενο

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κατά την τακτική συνεδρίασή της, στην έδρα της, στις 5 Μαΐου 2022,

Λαμβάνοντας υπόψη: 1.

Τις διατάξεις του ν. 4001/2011 «Για τη λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού

και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις» (ΦΕΚ Α΄ 179/22.08.2011), όπως ισχύει.

2. Τις διατάξεις της Οδηγίας 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Συμβουλίου της 13ης Ιουλίου 2009 «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενεργείας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ» (ΕΕ L 211 της 14.8.2009), καθώς και της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019 «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της οδηγίας 2012/27/ΕΕ (αναδιατύπωση)» (ΕΕ L 158 της 14.6.2019).

-1-

έκδοση ενιαίων εντύπων αφορούν τους Λογαριασμούς Ηλεκτρικής Ενέργειας και τις Αιτήσεις Προσφοράς Προμήθειας Ενέργειας. Στις 30 Ιουνίου, όπως ανακοίνωσε η Αρχή, θα δημοσιεύσει την πρώτη «Θετική Αναφορά» των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας που υιοθέτησαν το πρότυπο έγγραφο «Αίτηση Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΧΤ» και το έχουν αναρτήσει στον ιστότοπό τους. Θα ακολουθήσει στις 31 Ιουλίου 2022 η ανάρτηση στον ιστότοπο της ΡΑΕ της πρώτης «Θετικής Αναφοράς» των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας που έχουν υιοθετήσει το νέο μοντέλο «Λογαριασμού Κατανάλωσης ΧΤ».

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Της ΕΛΕΝΑΣ ΣΚΙΑΘΙΤΗ

Σ

ημαντική ενίσχυση αναμένεται να παρουσιάσει το ανεκτέλεστο του τομέα έργων Βιώσιμης Ανάπτυξης της Mytilineos (Sustainable Engineering Solutions SES BU) τους επόμενους μήνες, αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης της ζήτησης για ενεργειακά έργα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η κινητοποίηση σημαντικών χρηματοδοτήσεων για νέα έργα που θα επισπεύσουν την ενεργειακή μετάβαση και την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, μέσω του Repower EU και του Ταμείου Ανάκαμψης, έχει εκτοξεύσει τις επενδύσεις σε νέες μονάδες παραγωγής ενέργειας από φυσικό αέριο και από ΑΠΕ. Παρά την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου και την πρόθεση επιτάχυνσης των έργων ΑΠΕ, η εξάπλωση της ηλεκτροκίνησης και η υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων από ηλεκτρισμό εκτοξεύουν τη ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια ταχύτερα από την αύξηση των έργων ΑΠΕ, με αποτέλεσμα να απαιτούνται πολλές θερμικές μονάδες τα επόμενα χρόνια για να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης. Το αποτέλεσμα είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, να σχεδιάζονται επενδύσεις σε πληθώρα νέων μονάδων, σε όλη την Ευρώπη, να αυξάνεται η ζήτηση αλλά και τα κόστη τους, και μαζί τα περιθώρια κέρδους για τους κατασκευαστές. Στο πλαίσιο αυτό η Mytilineos βολιδοσκοπεί μια σειρά έργων σε όλη την Ευρώπη, τα οποία και θα διεκδικήσει και αναμένεται να ενισχύσουν το χαρτοφυλάκιο των έργων της τα επόμενα τρίμηνα. Ταυτόχρονα, μεγάλη ζήτηση υπάρχει και για τα έργα Waste to Energy και έργα ΑΠΕ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να ανακοινωθεί η ανάθεση νέου σημαντικού έργου ΑΠΕ στο εξωτερικό, το οποίο η εταιρεία θα αναλάβει να κατασκευάσει για λογαριασμό τρίτου. Σημειώνεται ότι ο Τομέας Έργων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Engineering Solutions - SES BU) δραστηριοποιείται στην κατασκευή θερ-

Mytilineos

Mεγάλο ανεκτέλεστο στα έργα Βιώσιμης Ανάπτυξης Αύξηση της ζήτησης για ενεργειακά έργα σε όλη την Ευρώπη

μικών μονάδων και επιλεγμένων έργων υποδομών και στα έργα Βιώσιμης Ανάπτυξης παρουσίασε μείωση κατά 27% σε ετήσια βάση το α’ τρίμηνο του 22ου έτους με έσοδα στα 66,5 εκατ. ευρώ, μειώνοντας τα EBITDA στα 6,1 εκατ. ευρώ από 11,2 εκατ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 21ου. Η πτώση, όμως, αυτή ήταν συγκυριακή και οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένα έργα βρίσκονται στο τελικό στάδιο κατασκευής ή στο στάδιο ολοκλήρωσης.

Νέες συμβάσεις για θερμικές μονάδες προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ το 2022 Μέσα στο 2022 και μέχρι σήμερα, η Mytilineos ανέλαβε να κατασκευάσει 4 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο. Οι 3 από αυτές ήταν σε ανοιχτό κύκλο (OCGT) στο Ηνωμένο Βασίλειο, έργα

συνολικής αξίας άνω των 300 εκατ. ευρώ, που ισχυροποίησαν περαιτέρω τη θέση της εταιρείας στη βρετανική αγορά. Η 4η μονάδα, προϋπολογισμού 202 εκατ. ευρώ, είναι μονάδα συνδυασμένου κύκλου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με καύσιμο φυσικό αέριο (CCGT) στο Grudziadz της Πολωνίας. Πρόκειται για έναν σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής απόδοσης, με τεχνολογία συνδυασμένου κύκλου (CCGT) ισχύος 560 MW. Μέχρι το τέλος του χρόνου αναμένεται να ξεκινήσουν να εκτελούνται συμβάσεις, αυξάνοντας τα έσοδα του τομέα για τα επόμενα τρίμηνα. Σήμερα το ανεκτέλεστο έργων του Τομέα Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι 1,2 δισ. ευρώ, ενώ ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ ο αγωγός υποψήφιων έργων προς ανάληψη για τους επόμενους μήνες.

35

36

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Εκλογές και σούπερ μπόνους από τα golden boys των εισηγμένων Όλο το παρασκήνιο Ποιος παίρνει τι και πόσα Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

ε πληθωρισμό στο 11,3%, που εμφανώς θα ροκανίσει τη δυναμική ανάπτυξη 7% του πρώτου τριμήνου, τα πράγματα στην αγορά και στις αγορές δυσκολεύουν. Το ελληνικό δεκαετές προσεγγίζει το 4% και η μικρή περίοδος χαμηλών επιτοκίων που διευκόλυνε το έργο του δανεισμού της κυβέρνησης ανήκει στο παρελθόν. Σε κάθε περίπτωση, στην προσπάθεια να εξηγηθούν οι λόγοι που η αγορά πέφτει και μάλιστα με χαμηλούς όγκους

συναλλαγών, οι χρηματιστές, αλλά και τα στελέχη των τραπεζών αρχίζουν να μοιράζονται σκέψεις περί εκλογών. Έναν χρόνο πριν από τις εκλογές του 2019, τότε που ο Αλέξης Τσίπρας σε μία καρναβαλικού τύπου εκδήλωση στο Ζάππειο Μέγαρο φορούσε… γραβάτα για την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, είχαν καεί από τη χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων τουλάχιστον 9,2 δισ. ευρώ και η χώρα απείχε πολύ από το να ξεκινήσει η συζήτηση για επενδυτική βαθμίδα… Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι, πέραν των γενικότερων προβληματισμών που εστιάζονται από την ενεργειακή

κρίση και τον στασιμοπληθωρισμό που κατατρώγει τα εισοδήματα, όπως επίσης και το εύθραυστο σκηνικό των διεθνών αγορών, βάζουν και άλλη μια κρίσιμη παράμετρο στην όλη εξίσωση των εξελίξεων. Αυτήν των εθνικών εκλογών, που εκλαμβάνονται σαν ένας ακόμη αστάθμητος παράγοντας παρά το γεγονός ότι δημοσκοπικά η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι το αδιαφιλονίκητο φαβορί. Παρά ταύτα και αντιθέτως απ’ ό,τι ενδεχομένως πιστεύεται, οι εκλογές κάνουν καλό στις ελληνικές μετοχές… Τουλάχιστον αυτό έχει δείξει η μέχρι σήμερα ιστορία της αγοράς.

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Τι δείχνει η ιστορία Από το 1974 κι έπειτα, όταν αποκαταστάθηκε η δημοκρατία στη χώρα, τα εκλογικά έτη είναι 14, στη διάρκεια των οποίων έχουν γίνει 17 φορές βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα. Και τούτο γιατί τρεις φορές (το 1989, το 2012 και το 2015) έγιναν δύο εκλογικές αναμετρήσεις μέσα στην ίδια χρονιά. Στις 10 από τις 14 εκλογικές χρονιές, ο βασικός και πιο αναγνωρίσιμος Δείκτης έκλεισε τον ετήσιο κύκλο του καταγράφοντας κέρδη. Με άλλα λόγια, και σε συντριπτικό ποσοστό που ανέρχεται στο 71,4%, οι μετοχές ακολουθούν ανοδική τροχιά στα χρόνια που τυχαίνει να συνδυάζονται με την προσφυγή στις κάλπες, για την ανάδειξη των κυβερνήσεων της χώρας. Από την άλλη πλευρά, τα «κόκκινα» και ζημιογόνα εκλογικά

έτη, που είναι μόνο 4, συγκεντρώνουν ποσοστό 28,6% επί του συνόλου. Αναμφίβολα, βέβαια, οι παράγοντες που θα κρίνουν την πορεία της αγοράς είναι πολύ πιο σύνθετοι και συνάμα πολύ πιο ουσιαστικοί, σε σχέση με τις θετικές, στατιστικές «παραδοχές». Σε ό,τι αφορά τον πολιτικό αντίκτυπο των εκλογών είναι σαφές ότι θα ασκήσει τη δική του επίδραση και στον «ναό του χρήματος», καθότι αυτός λειτουργεί σαν προεξοφλητικός μηχανισμός των εξελίξεων. Σε συνάρτηση πάντα και με τις διαθέσεις που θα δείξουν τα ξένα χαρτοφυλάκια, τα οποία είναι εκείνα που δίνουν κατεύθυνση στην ελληνική αγορά. Επί του παρόντος αποτελεί ανοικτό ζήτημα το πότε θα γίνει η προσφυγή στις εθνικές κάλπες, ενώ θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και το ενδεχόμενο

να στηθούν και δεύτερες κάλπες σε σύντομο χρονικό διάστημα, αν δεν σχηματιστεί κυβέρνηση με την πρώτη. Οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν ότι η προσφυγή στις εθνικές κάλπες θα γίνει νωρίτερα από την τετραετή συνταγματική υποχρέωση της κυβέρνησης, χωρίς να αποκλείουν οποιαδήποτε ημερομηνία, ειδικά μετά τον Αύγουστο.

Ανέβασαν τον πήχη Χαρακτηριστικά, ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Μυτιληναίος, εταιρείες του μεταλλουργικού κλάδου, όπως Cenergy, Viohalco, ElvalHalcor, της πληροφορικής Epsilon Net, Entersoft και των ακινήτων Premia, BriQ Properties ανέβασαν τον πήχη των επιδόσεών τους, ενώ θετικές προσδοκίες επικρατούν και για τις εισηγμένες τα αποτελέσματα των οποίων επηρεάζονται σημαντικά από την

Χρηματιστηριακοί όροι Με χρηματιστηριακούς όρους, μια πολύμηνη προεκλογική αναμονή είναι δύσκολο να απελευθερώσει επενδυτικές δυνάμεις. Και πιθανότατα θα συντηρήσει την αβεβαιότητα. Ειδικά μάλιστα αν παραμείνει επισφαλής η κατάσταση στις διεθνείς αγορές, που όλο το τελευταίο χρονικό διάστημα δείχνουν να είναι μεταξύ σφύρας και άκμονος. Όσο και να προκαλεί εντύπωση, οι τελευταίες συνεδριάσεις στον «ναό του χρήματος», αλλά και αυτές που θα ακολουθήσουν είναι από τις πλέον κρίσιμες για την πορεία της αγοράς, η οποία εδώ και μέρες εμφανίζει ενθαρρυντικά σημάδια ανάκαμψης καταφέρνοντας να γράψει, έστω και οριακά, θετικό πρόσημο από την αρχή του χρόνου. Το ταβάνι των 910 μονάδων δεν είναι βέβαιο ότι θα ξεπεραστεί, δεδομένου ότι με αφορμή τις πρόσφατες ανακοινώσεις στις ΗΠΑ για την πορεία του πληθωρισμού μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος μίας περιόδου δύο εβδομάδων που οι αναλυτές αρέσκονται να χα-

ρακτηρίζουν ως «εύθραυστη ανακωχή». Εξυπακούεται ότι οποιαδήποτε αλλαγή στην επιτοκιακή πολιτική της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ θα έχει και τον ανάλογο αντίκτυπο στις αγορές και βεβαίως στο ελληνικό Χρηματιστήριο. Για δε τη συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι επενδυτές στέκονται στην εκτίμηση που έχει διατυπωθεί από τα ξένα μέσα ενημέρωσης, ότι η μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση προς τον τραπεζικό κλάδο (TLTRO) με αρνητικά επιτόκια σταδιακά θα σταματήσει. Αυτή θα είναι η πρώτη ενέργεια της ΕΚΤ προς την πλευρά της σύσφιξης παροχής ρευστότητας. Στο πλαίσιο αυτό, οι συναλλασσόμενοι στο Χ.Α. επιλέγουν μετοχές με δύο συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Πρώτον, το αν υπάρχει σε εξέλιξη κάποιο ισχυρό επιχειρηματικό νέο που μένει να επιβεβαιωθεί. Και, δεύτερον, με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό, μοιραία η προσοχή στρέφεται το τελευταίο διάστημα

στην Τέρνα Ενεργειακή και στις φήμες για απόκτησή της από την Macquarie, που προσφάτως δαπάνησε 2,1 δισ. ευρώ για την απόκτηση του 51% του ΔΕΔΔΗΕ. Διόλου ευκαταφρόνητες οι πληροφορίες για αγορά της Voltera, της ενεργειακής θυγατρικής του κατασκευαστικού ομίλου Άβαξ από την έτερη θυγατρική της ΔΕΗ, ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Η αγορά περιμένει μέσα στον μήνα να τρέξει η δημόσια πρόταση για την Ελλάκτωρ, αλλά και έξτρα μπόνους από την ΕΥΔΑΠ μέσω της επιστροφής κεφαλαίου. Από την άλλη, τα οικονομικά αποτελέσματα του α’ 3μήνου, αν μη τι άλλο δείχνουν μία δυναμική, η οποία εκκίνησε από το 2021 και μένει να φανεί στις επόμενες εταιρικές περιόδους ανακοινώσεων αν θα έχει συνέχεια ή αν οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, το ακριβό κόστος πρώτων υλών με το πετρέλαιο στα 120 δολ. το βαρέλι, η επικείμενη άνοδος των επιτοκίων, θα αλλάξουν την εικόνα τους.

37

38

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ πορεία του εισερχόμενου τουρισμού, όπως οι Aegean, Autohellas, Revoil, Μοτοδυναμική. Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι επενδυτές θα πρέπει να συνεκτιμήσουν το γεγονός ότι σε πολλές εισηγμένες το πρώτο τρίμηνο χαρακτηρίζεται από χαμηλή εποχικότητα, π.χ. η Aegean, η οποία δεν μεταφέρει τους ίδιους ταξιδιώτες τον Φεβρουάριο με τον… Αύγουστο. Επίσης, δεν μπορεί να υπάρξει σύγκριση του φετινού α’ 3μήνου με το περσινό, αφού το 2021 λόγω του lockdown η οικονομική δραστηριότητα σερνόταν. Ταυτόχρονα, η κερδοφορία σε πολλές από τις εισηγμένες έχει επηρεαστεί από την αύξηση των αποθεμάτων λόγω της κούρσας στις τιμές των πρώτων υλών (π.χ. μεταλλουργικές). Λόγοι ανησυχίας προέρχονται από τον κατασκευαστικό κλάδο, καθώς το μπαράζ των ανατιμήσεων κινδυνεύει να σταματήσει μια σειρά από projects, αν δεν ληφθούν κατάλληλα κυβερνητικά μέτρα. Η ανησυχία κορυφώνεται για το διάστημα από τον Αύγουστο και μετά αφού: α) η τουριστική σεζόν και οι μεγάλες εισροές κεφαλαίων στον κλάδο θα περιορίζονται, β) ο χειμώνας και το κόστος θέρμανσης θα απασχολήσουν σφόδρα νοικοκυριά και επιχειρήσεις και γ) ο πρωθυπουργός θα κληθεί να λάβει τη μεγάλη απόφαση αν θα τραβήξει το χαρτί των εκλογών ή όχι, αλλάζοντας την ατζέντα και στη χρηματιστηριακή αγορά. Μέχρι τότε πολλά θα κριθούν από την έως τότε εξέλιξη του πολέμου, αλλά και από το κατά πόσο οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των χωρών θα μπορούσαν να επαναφέρουν το οικονομικό περιβάλλον σε κατάσταση σχετικής ομαλοποίησης, παρά το γεγονός ότι την Ελλάδα έπειτα από 12 χρόνια θα τη χωρίζουν λίγοι μήνες μέχρι την έλευση του 2023 για να ανακτήσει επιτέλους την επενδυτική βαθμίδα από τους οίκους αξιολόγησης.

Οι insiders πληρώνονται σε μετοχές Γενναία προγράμματα αμοιβών και stock options για τα στελέχη και τα διοικητικά συμβούλια των εισηγ-

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

μένων λαμβάνουν το τελευταίο διάστημα χώρα στους κόλπους των εισηγμένων στο Χ.Α. εταιρειών. Με δεδομένες τις καλές επιδόσεις της τελευταίας οικονομικής χρήσης, την επίτευξη στόχων που είχαν τεθεί από τα business plans και με στόχο την ενθάρρυνση των managements να συνεχίσουν να αποφέρουν θετικά αποτελέσματα, οι διοικήσεις των επιχειρήσεων προβαίνουν στη χορήγηση ισχυρών κινήτρων. Με την προϋπόθεση, βεβαίως, κάποια στιγμή να ανταμειφθούν και οι μέτοχοι, είτε μέσω μερισμάτων είτε μέσω δωρεάν μετοχών ή μέσω επιστροφής έκτακτων μερισμάτων και κεφαλαίου. Η συζήτηση άνοιξε εντόνως πρόσφατα, με την ψήφιση από τη γενική συνέλευση της ΕΧΑΕ των αποδοχών του νέου διευθύνοντος συμβούλου κ. Γιάννου Κοντόπουλου, ο οποίος θα λαμβάνει ετησίως τον χρόνο 300.000 ευρώ μεικτές αποδοχές και 150.000 ευρώ με την υπογραφή ανάληψης της θέσης του, εκ των οποίων τα μισά θα κατατεθούν στον τραπεζικό του λογαριασμό τις επόμενες μέρες. Η λαϊκίστικη προσέγγιση σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα θα ήταν περί αμοιβών σε golden boys, «λευκά κολάρα» κ.ά. Ο κ. Κοντόπουλος πήρε την έγκριση των μετόχων και ο στόχος του είναι η αύξηση των νέων εισαγωγών εταιρειών στη Λεωφόρο Αθηνών. Και αν πρέπει να υπάρξει μέτρο σύγκρισης, όπως σχολιάζουν χρηματιστηριακές πηγές, είναι με την προηγούμενη διοίκηση, που δεν κατάφερε να βάλει φρένο στην έξοδο των εισηγμένων από το Χ.Α… Άρα, λοιπόν, ο κ. Κοντόπουλος έχει ακόμα περίοδο χάριτος μπροστά του και θα κριθεί συν τω χρόνω. Την ίδια ώρα, στην Epsilon Net, μία εταιρεία που επιβραβεύει με μερίσματα τους μετόχους της από τις 31/5, εισήχθησαν προς διαπραγμάτευση 600.000 νέες μετοχές, που προέκυψαν από την πρόσφατη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου λόγω άσκησης δικαιωμάτων προαίρεσης αγοράς μετοχών, από 559 στελέχη της εταιρείας, με τιμή διάθεσης μετοχής 0,60 ευρώ. Επίσης, ξεκίνησε η διαπραγμάτευση 7,6 εκατ. τεμαχίων της Ιντρακόμ, οι

οποίες προήλθαν από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας κατά το ποσόν των 7,6 εκατ. ευρώ με κεφαλαιοποίηση ισόποσου μέρους του αποθεματικού από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο. Οι προερχόμενες από την ως άνω αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου νέες μετοχές της εταιρείας, όπως αναφερόταν σε χρηματιστηριακή ανακοίνωση, θα διανεμηθούν δωρεάν στα Εκτελεστικά Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και το προσωπικό της εταιρείας. Το μετοχικό κεφάλαιο ανέρχεται σε 83,6 εκατ. μετοχές και διανέμει στα στελέχη της τα 7,6 εκατ. μετοχές. Αίσθηση προκαλεί η διάθεση 300.000 μετοχών από την Ινφόρμ Λύκος στον διευθύνοντα σύμβουλο κ. Παναγιώτη Σπυρόπουλο ως ανταμοιβή διότι έπιασε νωρίτερα τους όρους του business plan που είχαν τεθεί. Στη συγκεκριμένη χρηματιστηριακή ανακοίνωση αναφέρονταν μεταξύ άλλων τα εξής: «Την 1.6.2022 διατέθηκαν δωρεάν με εξωχρηματιστηριακή μεταβίβαση μέσω ΒΕΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΕΠΕΥ από την Εταιρεία προς τον κύριο Παναγιώτη Σπυρόπουλο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Εταιρείας (Yπόχρεο Πρόσωπο κατά τον ως άνω Κανονισμό), 300.000 ίδιες κοινές μετά ψήφου ονομαστικές μετοχές εκδόσεως της Εταιρείας σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 114 του Ν.4548/2018. Η διάθεση πραγματοποιήθηκε σε συνέχεια των από 18.06.2021 αποφάσεων της Τακτικής Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων, η οποία ενέκρινε τη δωρεάν διάθεση μετοχών της Εταιρείας στον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Εταιρείας σύμφωνα με το άρθρο 114 του Ν. 4548/2018 υπό την προϋπόθεση της επίτευξης συγκεκριμένων στόχων, όπως προσδιορίστηκαν από το Διοικητικό Συμβούλιο με την από 8.1.2021 απόφασή του και η επίτευξη των οποίων πιστοποιήθηκε κατά την από 14.7.2021 συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου». Σε υψηλή τιμή είναι τα stock options που όρισε η Ελλάκτωρ για τα στελέχη, 1,67 ευρώ, με τη μετοχή στο 1,69 ευρώ εν όψει της δημόσιας πρότασης. Όπως αναφερόταν σε ανακοίνωση της ει-

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

σηγμένης κατασκευαστικής, στην οποία έχει περάσει το 30% στον όμιλο Βαρδινογιάννη, «τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και στελέχη της εταιρείας έχουν το δικαίωμα να αγοράσουν μετοχές σε τιμή 1,678 ευρώ που ήταν και η τελευταία τιμή κλεισίματος στις 12 Μαΐου, μια ημέρα πριν από την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου». Συγκεκριμένα, «χορηγούνται, για το έτος 2022, 7.975.000 Δικαιώματα απόκτησης ισάριθμων μετοχών, από τα εναπομείναντα 9.375.600 Δικαιώματα απόκτησης ισάριθμων μετοχών (συνολικός αριθμός προς διάθεση Δικαιωμάτων 17.409.600), σε υλοποίηση της σχετικής απόφασης της Τακτικής Γενικής Συνέλευσης των μετόχων της 22ας Ιουνίου 2021».

Bonus που αντιστοιχεί σε περίπου έναν μισθό θα λάβουν όλοι οι εργαζόμενοι της Motor Oil (σ.σ.: περίπου 1.350 απασχολούμενοι) από τα κέρδη χρήσης 2021, εφόσον εγκρίνουν τη σχετική εισήγηση του Δ.Σ. οι μέτοχοί της. Το Δ.Σ. θα προτείνει στους μετόχους να διανεμηθεί στους εργαζομένους το ποσό των 5,5 εκατ. ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο ύψος μίας μηνιαίας μισθολογικής δαπάνης. Υπενθυμίζεται ότι κατά τη διάρκεια της χρήσης 2021 χορηγήθηκε, μέσω της μισθοδοσίας, ένας βασικός μισθός σε καθέναν από τους περίπου 1.050 εργαζομένους στο διυλιστήριο. Επίσης το Δ.Σ. της Motor Oil εισηγείται τη διανομή ποσού μέχρι 6 εκατ. ευρώ από τα καθαρά κέρδη χρήσης 2021 σε μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.

Τέλος, προτείνεται η διάθεση 200.000 ίδιων μετοχών, άνευ χρηματικού ανταλλάγματος και χωρίς υποχρέωση διακράτησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στους τρεις εκτελεστικούς Συμβούλους, Ι. Βαρδινογιάννη (100.000 τεμάχια), Πέτρο Τζ. Τζαννετάκη (50.000 τεμάχια) και Ι. Κοσμαδάκη (50.000 τεμάχια).

Γιατί επιμένουν οι ξένοι με τις τράπεζες Ενδιαφέρουσα είναι η προσέγγιση των ξένων οίκων για τις τράπεζες. Με εξαίρεση την ΕΤΕ που βρίσκεται στο +25% από την αρχή της χρονιάς αλλά και την Eurobank, Πειραιώς και Alpha προβληματίζουν, αφού διαπραγματεύονται κάτω από τις τιμές που πραγματοποιήθηκαν οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου (1,15 ευρώ η Πειραιώς και 1 ευρώ η Alpha). Η HSBC επισημαίνει είκοσι μετοχές από όλες τις αναδυόμενες χώρες (EM) που αποτελούν τις καλύτερες ιδέες των αναλυτών της, με βάση την bottomup ανάλυση και συνάδουν με τη στρατηγική τους για τις αναδυόμενες αγορές. Σε αυτή τη σημαντική λίστα με τις είκοσι μετοχές περιλαμβάνεται και ο τίτλος της Eurobank, ενώ όλες οι επιλεγμένες μετοχές έχουν αξιολόγηση «αγορά» (Buy). Η επενδυτική στρατηγική δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά από την αρχή του έτους για τη βρετανική HSBC, η οποία εξακολουθεί να δίνει έμφαση στις αγορές εμπορευμάτων και στους τομείς εντός των αγορών εμπορευμάτων, ενώ εστιάζει σε ορισμένες μετοχές με εγχώριο προσανατολισμό, ιδίως στον τραπεζικό τομέα.

Γιατί επιλέγει την Eurobank Για την Eurobank (σύσταση αγορά, με τιμή-στόχο το 1,40 ευρώ ανά μετοχή), η HSBC εξηγεί ότι η τράπεζα είναι θετικά προσανατολισμένη στην άνοδο των επιτοκίων, ενώ και η ΕΤΕ φαίνεται καλά τοποθετημένη για να επωφεληθεί από την άνοδο επιτοκίων, έχοντας σχεδόν όλα τα δάνειά της κυμαινόμενου επιτοκίου και περίπου το 80% των καταθέσεών της ως βασικές καταθέσεις σχεδόν χωρίς πληρωμές τόκων. Ο προϋπολογισμός της τράπεζας για φέτος δεν περιλαμβάνει αυξήσεις επιτοκίων, ενώ μια αύξηση κατά 100 μονάδες βάσης θα πρόσθετε 230 εκατ. ευρώ στα καθαρά έσοδα από τόκους (NII) σε 12 μήνες. Ως εκ τούτου, η HSBC πιστεύει ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων θα μπορούσαν να αποτελέσουν ισχυρούς καταλύτες για τις μετοχές των ελληνικών τραπεζών. Παράλληλα, η αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων (ROTE) θα κάνει άλμα με την εξομάλυνση των εξόδων προβλέψεων, ενώ η ολοκλήρωση των προσπαθειών εξυγίανσης των NPEs είναι πίσω, καθώς η τράπεζα έχει δείκτη NPEs 6% και πολύ ισχυρό δείκτη κάλυψης 72%. Στα καθαρά NPEs, o σχηματισμός ήταν ευνοϊκός το πρώτο τρίμηνο και αναμένει ότι η τράπεζα θα κλείσει το έτος με κόστος προβλέψεων (CoR) 65 μονάδες βάσης έναντι 130 μ.β. πέρυσι. Η βελτίωση των εξόδων προβλέψεων θα οδηγήσει σε σημαντική επέκταση του επαναλαμβανόμενου ROTE προς το 9% από φέτος.

Η ισχυρή κερδοφορία και τα κεφάλαια ξεκλειδώνουν τα μερίσματα Η βελτίωση των κεφαλαίων μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας μείωσης του κινδύνου ανοίγει τον δρόμο για την καταβολή μερίσματος και η HSBC αναμένει ότι η Eurobank θα ξεκινήσει να διανέμει μερίσματα από το 2023 και μετά. Η μετοχή της Eurobank διαπραγματεύεται σε 0,61 φορές την ενσώματη λογιστική αξία για φέτος (P/TBV), η οποία δεν αντικατοπτρίζει το ισχυρό 9% ROTE

και παραμένει η προτιμώμενη στην έκθεση του βρετανικού οίκου μεταξύ των ελληνικών τραπεζών, δεδομένου του ισχυρότερου ισολογισμού της, των διαφοροποιημένων ροών εσόδων γεωγραφικά, του ήδη υψηλού ROTE και των ισχυρών προοπτικών για πληρωμές μερισμάτων από το επόμενο έτος. Αναφορικά με τους πτωτικούς κινδύνους, η HSBC αναφέρει: (1) περαιτέρω αύξηση

του ασφάλιστρου κινδύνου λόγω γεωπολιτικών γεγονότων, (2) χαμηλότερα επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας που επηρεάζουν αρνητικά τα περιθώρια αμοιβών, (3) θεσμική δράση σχετικά με την ποιότητα του κεφαλαίου για την αντιμετώπιση του μεγάλου αποθέματος των DTCs και (4) χαμηλότερα από τα αναμενόμενα επίπεδα δραστηριότητας για τις διεθνείς δραστηριότητες.

39

40

AUTO

BUSINESS ENERGY ENERGY II ΙΟΥΝΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS

Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, Φωτογραφία: MERCEDES

Mercedes-Βenz GLC

Ακόμα πιο όμορφη Με την είσοδο του καλοκαιριού, η Mercedes αποκάλυψε την ανανεωμένη σειρά της GLC

T

o γερμανικό SUV αναπτύχθηκε στην τροποποιημένη εκδοχή της πλατφόρμας MHA (Modular High Architecture). Έρχεται με αυξημένες διαστάσεις από το μοντέλο που αντικαθιστά, καθώς το μήκος της είναι 4.716 χλστ. (60,96 χλστ. μακρύτερη), το ύψος 1.640 χλστ. (4 χλστ. χαμηλότερη), ενώ το πλάτος έχει παραμείνει σταθερό στα 1.890 χλστ. Το μεταξόνιο αυξήθηκε 15 χλστ., στα 2.888 χλστ., με 620 λίτρα χώρου αποσκευών. Σχεδιαστικά η νέα GLC φέρει μεγαλύτερη μάσκα, διαφορετικούς

προβολείς, πιο έντονες εισαγωγές αέρα για μπροστά. Η γκάμα βενζινοκινητήρων της νέας GLC περιλαμβάνει τις GLC 200 4Matic με 204 ίππους και 320 Nm ροπής, και GLC 300 4Matic με ήπιο υβριδικό σύστημα με 258 ίππους και 400 Nm ροπής.

H GLC 220d (diesel) 4Matic έρχεται με ήπιο υβριδικό σύστημα 197 ίππων και 440 Nm ροπής. Σημειώνεται ότι το ήπιο υβριδικό σύστημα περιλαμβάνει την ενσωματωμένη γεννήτρια εκκίνησης (ΙSG) δεύτερης γενιάς που παρέχει έξτρα ισχύ και ροπή, 23 ίππων και 200

Nm αντίστοιχα. Η συνέχεια γράφεται με την GLC 300 e 4Matic με 313 ίππους και 550 Nm ροπής, και την GLC 400 e 4Matic με 381 ίππους και 650 Nm ροπής. Με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας διανύουν έως 100 χλμ., με μέγιστη ταχύτητα τα 140 χλμ./ώρα. Ρlug-in hybrid είναι η GLC 300 de 4MATIC που αποδίδει 335 ίππους και 750 Nm ροπής. Στο εσωτερικό κυριαρχεί η κάθετη οθόνη αφής 11.9 ιντσών και ο ψηφιακός πίνακας οργάνων 12,3 ιντσών. Αναμένεται στην αγορά το φθινόπωρο του 2022.

motori.gr όλος ο κόσμος του

AUTO 41

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Φωτογραφία: LEXUS

Lexus RX

Mε τεχνολογία αιχμής Mε έμφαση στην προστασία από τα διερχόμενα ποδήλατα και αυτοκίνητα έρχεται η νέα γενιά του μοντέλου RX

Α

υτή η τεχνολογία προστασίας ονομάζεται Safe Exit Assist, και οι αισθητήρες σαρώνουν οχήματα και ποδήλατα που πλησιάζουν. Όταν, λοιπόν, πλησιάζει ποδηλάτης ή όχημα οι αισθητήρες ανιχνεύουν το αντικείμενο και οι πόρτες στιγμιαία κλειδώνουν, μην επιτρέποντας το άνοιγμα από τους επιβάτες. Ταυτόχρονα προειδοποιητικές λυχνίες εμφανίζονται στον εξωτερικό καθρέπτη, από τη μεριά που πλησιάζουν τα

οχήματα ή τα ποδήλατα. Στο νέο RX το μήκος είναι στα 4.890 χλστ., το πλάτος του αυξήθηκε συν 25 χλστ., στα 1.920 χλστ., και το ύψος του μειώθηκε 10 χλστ., στα 1.710 χλστ. Τη μεγαλύτερη αύξηση, όμως, τη δέχτηκε το μεταξόνιο, το οποίο πλέον βρίσκεται στα 2.850 χλστ. (συν 60 χλστ.). Η γκάμα των κινητήρων περιλαμβάνει μόνο σύνολα βενζίνης που συνδυάζονται με υβριδική τεχνολογία. Έτσι έχουμε το RX 350 και το υβριδικό RX 500h, με τετρακύλινδρο υπερτρο-

φοδοτούμενο κινητήρα 2.4 λίτρων, αποδίδοντας στην πρώτη περίπτωση 279 ίππους και στη δεύτερη 371 ίππους. Τετρακύλινδρο ατμοσφαιρικό κινητήρα 2.5 λίτρων χρησιμοποιούν το υβριδικό RX 350h και το plug-in υβριδικό RX 450h+, με 245 και 306 ίππους αντίστοιχα. Στο εσωτερικό το βλέμμα καρφώνεται στον ψηφιακό πίνακα οργάνων καθώς και στην οθόνη ψυχαγωγίας. Το νέο SUV της Lexus χρησιμοποιεί την πλατφόρμα GA-K, την οποία χρησιμοποιούν επίσης τα νέα ES και NX.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας

42

σελιδα ιστοριασ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 BUSINESS ENERGY ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ BUSINESS ENERGY I I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Η κρίση της Κούβας: Μία ανάσα από τον όλεθρο Τoυ K.A. φραγκουλη

Ο

ι αεροφωτογραφίες του αμερικανικού κατασκοπευτικού αεροσκάφους U-2 προκάλεσαν κρίση πανικού στον Λευκό Οίκο. Παρά τις διαψεύσεις της Μόσχας ότι δεν σχεδίαζε την εγκατάσταση πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές στην Κούβα, ήταν πλέον σαφές ότι στη νήσο ανεγείρονταν πυραυλικές εγκαταστάσεις, από τις οποίες μπορούσαν να πληγούν τα περισσότερα πληθυσμιακά κέντρα των Ηνωμένων Πολιτειών. Τις επόμενες ημέρες, η ανθρωπότητα βρέθηκε, όσο ποτέ άλλοτε, ένα βήμα πριν από την πυρηνική καταστροφή. Ή μήπως όχι; Νησιωτικό κράτος της Βόρειας Καραϊβικής, η Κούβα βρισκόταν, από τα τέλη του 19ου αιώνα, υπό τον ουσιαστικό έλεγχο των ΗΠΑ. Τη δεκαετία του 1950, όμως, η αντίδραση κατά του απολυταρχικού καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα κορυφώθηκε και τον Ιανουάριο του 1959 οι αντάρτες του Φιντέλ Κάστρο ανέλαβαν την εξουσία. Τους επόμενους μήνες, η προσέγγιση Αβάνας - Μόσχας προβλημάτισε ιδιαίτερα την Ουάσιγκτον, που δεν μπορούσε να ανεχθεί την υπαγωγή ενός κράτους, που απείχε μόλις 300 μίλια από τις ακτές της Φλόριντα, στη σοβιετική σφαίρα επιρροής. Αναπόφευκτα, η εγκατάσταση πυραύλων με πυρηνικές δυνατότητες στην Κούβα δεν μπορούσε παρά να επιφέρει τη δυναμική αντίδραση των ΗΠΑ.

Το πυρηνικό παιχνίδι του Χρουστσόφ Για ποιους λόγους, όμως, αποφάσισε ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ να στείλει μυστικά πυραύλους μέσου βεληνεκούς στην Κούβα; Στο ερώτημα αυτό, η σύγχρονη ιστοριογραφία προσφέρει δύο βασικές απαντήσεις. Σύμφωνα με την πρώτη, σκοπός του Χρουστσόφ ήταν η ενίσχυση της κουβανικής επανάστασης έναντι των απειλητικών

διαθέσεων της Ουάσιγκτον. Ήδη, τον Απρίλιο του 1961, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Κένεντι είχε υποστηρίξει την απόβαση Κουβανών αντικαθεστωτικών στον Κόλπο των Χοίρων. Αν και η προσπάθεια αυτή κατέληξε σε αποτυχία, ο Χρουστσόφ ήθελε να ενισχύσει την άμυνα της νήσου σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι Αμερικανοί να μην επαναλάβουν μια επιχείρηση αποσταθεροποίησης της κουβανικής επανάστασης. Η δεύτερη άποψη υποστηρίζει ότι οι Σοβιετικοί ήθελαν να εξισορροπήσουν την αμερικανική υπεροχή στον τομέα των ατομικών όπλων. Το 1962 οι ΗΠΑ ήταν σε θέση να εξαπολύσουν περίπου 5.000 πυρηνικές κεφαλές εναντίον των Σοβιετικών, ενώ η Σοβιετική Ένωση μόλις 423. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Μόσχας, η εγκατάσταση πυραύλων με πυρηνικές δυνατότητες στην Κούβα -στα νώτα των ΗΠΑ- θα μπορούσε να καλύψει (εν μέρει τουλάχιστον) το «πυραυλικό χάσμα» ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις. Στις 22 Οκτωβρίου ο Κένεντι ανακοίνωσε ότι ο αμερικανικός στόλος θα έθετε την Κούβα σε «καραντίνα» προκειμένου να μην πλησιάσουν το νησί τα σοβιετικά πλοία που μετέφεραν τους πυραύλους. Πεπεισμένος ότι αυτή η

δήλωση του Αμερικανού προέδρου άφηνε περιθώρια για διπλωματικούς ελιγμούς (επειδή δεν διατύπωνε την απειλή για εισβολή αμερικανικών δυνάμεων στο νησί), ο Χρουστσόφ προσπάθησε να αποσπάσει υποχωρήσεις από τις ΗΠΑ με αντάλλαγμα την αποχώρηση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα. Σε πρώτη φάση, οι Σοβιετικοί πρότειναν την ταυτόχρονη αποχώρηση των δικών τους πυραύλων από το νησί και των αμερικανικών πυραύλων από την Τουρκία. Καθώς, όμως, ο Κένεντι εμφανιζόταν αποφασισμένος να αντιδράσει δυναμικά στις σοβιετικές πρωτοβουλίες, ο Σοβιετικός ηγέτης έδειξε σαφή δείγματα συμβιβασμού. Στις 26 Οκτωβρίου έγραψε στον Κένεντι: «Εμείς θα διακηρύξουμε ότι τα πλοία μας δεν θα μεταφέρουν κανενός είδους οπλισμό. Εσείς θα διακηρύξετε ότι οι ΗΠΑ δεν θα εισβάλουν στην Κούβα». Λίγο αργότερα, όμως, η Μόσχα ζήτησε και πάλι την απομάκρυνση των αμερικανικών πυραύλων από την Τουρκία. Ύστερα από μια δραματική σύσκεψη, ο Αμερικανός πρόεδρος αποδέχθηκε την πρόταση των Σοβιετικών, με αποτέλεσμα την επίτευξη συμφωνίας και τον τερματισμό της κρίσης. Συνέχεια στο επόμενο τεύχος

θεματα

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Αγορά αυτοκινήτου

Αλλάζει χέρια η FCA Greece; του Σταύρου Χαρίτου

Θ

έμα ημερών είναι η αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος στην FCA Greece. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, οι αλλαγές θα είχαν ήδη πραγματοποιηθεί, εάν δεν είχαν μεσολαβήσει διοικητικές αλλαγές στα υψηλά κλιμάκια της μητρικής εταιρείας. Ελληνικοί όμιλοι έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αντιπροσώπευση των αυτοκινήτων FIAT, Alfa Romeo, ΑΒΑRTH, καθώς και της JEEP, η οποία, επί εποχής Συγγελίδη, είχε σημειώσει σημαντικές εμπορικές επιτυχίες. Οι αλλαγές εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο αναδιοργάνωσης του ομίλου Stellantis σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Να θυμίσουμε ότι η Fiat, μία από τις πιο αγαπημένες μάρκες των Ελλήνων, με μεγάλη ιστορία, το 2021 «τερμάτισε» στη 13η θέση του ράλι των πωλήσεων με 3.453 αυτοκίνητα, ενώ η JEEP στην 21η θέση με 1.447 αυτοκίνητα. Όσο για την Alpha Romeo, με μόλις 113 αυτοκίνητα βρέθηκε στην 29η θέση σε σύνολο αγοράς 100.911 αυτοκινήτων.

ΕΛΤΡΑΚ: 40 χρόνια, 40 λόγοι για να το γιορτάζουμε!

Tο 2022 αποτελεί μια χρονιά ορόσημο για την ΕΛΤΡΑΚ, καθώς συμπληρώνουμε 40 χρόνια πορείας. «40 χρόνια, 40 λόγοι για να το γιορτάζουμε!» Με αυτό το σύνθημα, σύσσωμο το ανθρώπινο δυναμικό της ΕΛΤΡΑΚ υποδεχθήκαμε φίλους και συνεργάτες σε μια μεγάλη γιορτή, η οποία άφησε εποχή, προσθέτοντας ένα ακόμα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία μας. Περισσότερα από 600 άτομα συγκεντρωθήκαμε σε γνωστό παραθαλάσσιο χώρο στα νότια προάστια της Αθήνας για να ανταλλάξουμε ευχές και να μοιραστούμε όμορφες στιγμές. Αναμνήσεις από το κοινό μας παρελθόν αλλά και σχέδια για το άμεσο μέλλον αναμείχθηκαν με έντονες στιγμές συγκίνησης και πολλά χαμόγελα, αφού όλοι μας είχαμε μια θαυμάσια ευκαιρία να βρεθούμε μαζί για να διασκεδάσουμε, ειδικά έπειτα από τόσο καιρό. Μοναδικές μελωδικές φωνές, standup comedy, happenings, χορός, εκλεπτυσμένες γεύσεις ήταν μόνο μερικά από όλα όσα απολαύσαμε σε αυτή τη μαγική γιορτή. Στα αξιοσημείωτα της βραδιάς, η ομιλία της κυρίας Νατάσας Κόβα - Kneiss, CEO Eltrak Group, η οποία, έχοντας αναλάβει πρόσφατα τα ηνία του Ομί-

λου, ευχαρίστησε προσωπικό και συνεργάτες για τη μακρόχρονη αφοσίωση και εμπιστοσύνη τους προς την εταιρεία και ανανέωσε τη δέσμευσή της, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ομίλου, για συνεχή πρόοδο με γνώμονα την ανάπτυξη και την ευημερία, κατακτώντας νέες, ακόμα υψηλότερες κορυφές. Τον λόγο, στη συνέχεια, πήρε ο κύριος Andrew Sheridan, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΛΤΡΑΚ και επικεφαλής του Τομέα Μηχανημάτων στη CP Holdings, ο οποίος χαιρέτισε την εκδήλωση, εκφράζοντας τη βεβαιότητά του για τη συνέχεια της ανοδικής πορείας του Ομίλου ΕΛΤΡΑΚ στη νέα, επί CP Holdings, εποχή.Η έως τώρα πο-

ρεία, παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε, μας έχει οδηγήσει σε ηγετικές θέσεις σε Ελλάδα και Βουλγαρία, εκπροσωπώντας μερικές από τις πλέον κορυφαίες μάρκες παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων οι Caterpillar & Bridgestone. Εξακολουθούμε, με έμπνευση από το αρχικό, πίσω στο 1982, όραμα των ιδρυτών της εταιρείας: «Second to none», να εργαζόμαστε με πάθος και ομαδικότητα. Με στρατηγική και ακεραιότητα δημιουργούμε εκ νέου ιστορία. Ευχαριστούμε όλους όσοι αποτελείτε μέρος αυτής. «δείτε το video»

43

44

press button

BUSINESS ENERGYI I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ IΙΟΥΝΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ENERGY BUSINESS ENERGY

Tα δάνεια και τα ΕΛΠΕ

Στη δεύτερη φάση του, με τη συμμετοχή ηχηρών ονομάτων -funds- έχει μπει ο διαγωνισμός που διεξάγουν τα ΕΛΠΕ για την πώληση καθυστερημένων απαιτήσεων από πρατήρια, ύψους 280 εκατ. ευρώ. Όπως πληροφορούμαι, οι B2Capital, Fortress και EOS πέρασαν στη δεύτερη φάση του διαγωνισμού και μελετούν τα στοιχεία προκειμένου να αποφασίσουν αν θα καταθέσουν δεσμευτική προσφορά. Οι γνώστες του

χώρου μού μεταφέρουν ότι, με δεδομένο πως ο όμιλος ΕΛΠΕ χρησιμοποιεί υπηρεσίες factoring για είσπραξη οφειλών στην Ελλάδα, μέρος τουλάχιστον του προς πώληση χαρτοφυλακίου θεωρείται ότι έχει «δουλευτεί». Η διοίκηση του Ανδρέα Σιάμισιη των ΕΛΠΕ προχωρά στην πώληση αυτού του χαρτοφυλακίου προκειμένου να ενισχύσει περαιτέρω τη ρευστότητα της επιχείρησης. Τώρα, όπως προκύπτει από το

ενημερωτικό σημείωμα που απεστάλη στους επενδυτές, το προς πώληση χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει απαιτήσεις ονομαστικής αξίας περίπου 280 εκατ. ευρώ. Κάποιες από τις παραπάνω απαιτήσεις έχουν εξασφαλίσεις επί ακινήτων (περίπου 60 με 65 βενζινάδικα και βοηθητικοί χώροι), ενώ οι υπόλοιπες έχουν εταιρικές ή/και προσωπικές εγγυήσεις. Η PriceWaterhouse Coopers ενεργεί ως σύμβουλος για την πώληση.

Brain drain

Οι αμοιβές και η σπέκουλα

Το brain drain δύσκολα θα ανακοπεί όσο οι αμοιβές στο εξωτερικό είναι εντυπωσιακά υψηλότερες σε σχέση με τα ποσά που δίνονται στην Ελλάδα. Οι κεραίες της στήλης έπιασαν ότι η Credit Suisse Λονδίνου πήρε μεταγραφή μια σειρά από στελέχη σε άλλες επενδυτικές τράπεζες, στην ίδια πόλη, όλα δε ελληνικής καταγωγής, με γερές σπουδές στα οικονομικά πανεπιστήμια της Γηραιάς Αλβιώνας. Οι αποδοχές είναι της τάξης των πολλών χιλιάδων στερλινών τον μήνα και τα bonus, όπως πληροφορείται η στήλη, αντιστοιχούν στους μισθούς ενός χρόνου! Η θέση για την οποία είναι ανάρπαστοι οι Έλληνες του εξωτερικού είναι traders, δηλαδή να περνούν εντολές στα διάφορα συστήματα, να βρίσκουν πελάτες, να τους εμπιστεύονται τα λεφτά, να τους κάνουν «μασάζ» όταν οι αγορές πέφτουν.

Kι επειδή πολλή σπέκουλα έπεσε για τις αμοιβές του Γιάννου Κοντόπουλου, του νέου διευθύνοντος συμβούλου της ΕΧΑΕ, ο οποίος θα παίρνει 300.000 ευρώ τον χρόνο + 170.000 ευρώ μπόνους υπογραφής επί τη αναλήψει της θέσεως, εκ των οποίων τα μισά μέχρι τις 15 Ιουνίου, είναι νωρίς για λαϊκισμούς. Προφανώς και η αγορά έχει απαιτήσεις από τον κ. Κοντόπουλο, ο οποίος, όπως φαίνεται, έχει κάνει σημαία του την αύξηση των προς εισαγωγή εταιρειών στο Χ.Α. Άρα είναι νωρίς να κριθεί. Διότι θυμόμαστε και τον προηγούμενο CEO της ΕΧΑΕ, που επί των ημερών του οι εισηγμένες είχαν τραπεί σε φυγή, αφού είχαν αποχωρήσει με κάθε τρόπο πάνω από 100 εταιρείες. Και, τέλος πάντων, αν πεις σε κάποιον ξένο για… 300.000 ευρώ μισθό τον χρόνο θα βάλει τα γέλια.

press button

BUSINESS ENERGY I ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

Το μέρισμα του Βαρδινογιάννη Για να μην μπερδεύεστε με το μέρισμα της Motor Oil. Η διοίκηση της εταιρείας θα προτείνει στην επερχόμενη τακτική γενική συνέλευση, που θα πραγματοποιηθεί εντός του μήνα, τη διανομή συνολικού μεικτού μερίσματος για τη χρήση του 2021 ύψους 99,70 εκατ. ευρώ ή αλλιώς 0,90 ευρώ ανά μετοχή. Σημειώνεται ότι έχει ήδη διανεμηθεί για το 2021 ενδιάμεσο μέρισμα 22,15 εκατ. ευρώ (0,20 ευρώ ανά μετοχή) τον Νοέμβριο του 2021, ενώ το υπόλοιπο 0,70 ευρώ ανά μετοχή θα καταβληθεί εντός του 2022. Πληροφορίες αναφέρουν ότι αυτό θα γίνει μέσα στο καλοκαίρι.

Ιούνιος, ο μήνας των deals Μήνας των deals ο Ιούνιος. Περιμένουμε νέα από την Ιντρακάτ, και μέχρι τις 27 Ιουνίου που είναι η ετήσια τακτική γενική συνέλευση των μετόχων πιθανώς θα μάθουμε τα νεότερα από τις διαπραγματεύσεις με την BC Partners. Μέχρι τότε εκτιμάται ότι θα έχει αρχίσει να τρέχει η αύξηση κεφαλαίου της Ιντραλότ, η ΔΕΗ θα μας πει τα τεκταινόμενα από τις διαπραγματεύσεις με την Άβαξ για την απόκτηση της θυγατρικής της Voltera και το Κρι Κρι θα δούμε αν θα αποκτήσει τα παγωτά της Δωδώνης.

Άμπου Ντάμπι και Μυτιληναίος Πωλητής λέει το fund του Άμπου Ντάμπι στις τράπεζες, αλλά αγοραστής στον Μυτιληναίο. Πληροφορίες της στήλης αναφέρουν ότι η συμμετοχή ναι μεν δεν είναι ανακοινώσιμη, αλλά ικανή για να βλέπουν τα ξένα funds το μετοχολόγιο και να σπεύδουν να πάρουν θέση για να μη μείνουν εκτός. Πληροφορίες για αύξηση της τιμής-στόχου από ξένο οίκο.

Aegean Πληροφορίες της στήλης λένε ότι σε τούτη τη δύσκολη συγκυρία ακριβού καυσίμου η Aegean βγάζει προπληρωμένες κάρτες για τους Έλληνες του εξωτερικού που επιθυμούν να έρχονται πιο συχνά στην Ελλάδα. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύει σοβαρά τη ρευστότητά της εν μέσω κυκεώνα στην αγορά καυσίμων.

Tο δώρο της ΕΥΔΑΠ Μέσα Ιουνίου η απόφαση του Δ.Σ. της ΕΥΔΑΠ και εισήγηση στην τακτική γενική συνέλευση των μετόχων που θα ακολουθήσει για επιστροφή κεφαλαίο-μαμούθ. Ακούω κάτι για 1,5 ευρώ επιστροφή.

Τα 110 εκατ. ευρώ του Παπακωνσταντίνου Ο πρόεδρος της ΙΝΤΕΑΛ, Λάμπρος Παπακωνσταντίνου, και η ισχυρή του ομάδα ήδη έχουν επενδύσει αποκλειστικά μέσω της ΙΝΤΕΑΛ (δεν προσθέτουμε το ΑΤΤΙΚΑ STORES, που αφορά τελείως διαφορετικό μετοχικό σχήμα) περισσότερα από 110 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα. Όπως εξηγεί ο ίδιος, έχει επίσης στα σκαριά τουλάχιστον δύο ακόμα εξαγορές. Η INTEΑΛ, σύμφωνα με τον Λ. Παπακωνσταντίνου, είναι η μόνη εταιρεία στο Ελληνικό Χρηματιστήριο με φιλοσοφία και χαρακτηριστικά private equity, με στόχο: (α) την αύξηση των επενδύσεων, (β) τη δημιουργία υπεραξίας, (γ) την εστίαση στις επιχειρησιακές και οικονομικές επιδόσεις και (δ) την αποεπένδυση σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Η αξία της εταιρείας περίπου στα 115 εκατ. ευρώ. Η επενδυτική φιλοσοφία της εταιρείας είναι: (i) πειθαρχημένη επιχειρηματική προσέγγιση, (ii) επένδυση σε εταιρείες με υγιή οικονομικά στοιχεία, cash flow, με δυνατότητες ανάπτυξης, με ισχυρή θέση στον κλάδο τους, (iii) ανάληψη μέτριου κινδύνου σε μέσο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, (iv) επένδυση σε εταιρείες με πολύ καλή διοικητική ομάδα που έχει φέρει αποδεδειγμένα αποτελέσματα, (v) ενεργή και διαρκής αναζήτηση δημιουργίας υπεραξιών μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων, (vi) αναζήτηση δείκτη εσωτερικής απόδοσης (IRR) 20%.

45

Τα δύο «τζάκια»

BUSINESS ENERGYI ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 BUSINESS ENERGY

Στη μία εταιρεία, τη Mytilineos, στριμώχνονται οι ξένοι επενδυτές και στη δεύτερη, την ιστορική τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν, δεν χάνουν ευκαιρία να φύγουν. Τι συμβαίνει; Μytilineos

• τελευταία λέξη

Του Στ. Κ. Χαρίτου

Ένα από το κορυφαία πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν (και πρωταγωνιστούν) στην εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά είναι ο Ευάγγελος Μυτιληναίος. Τον μήνα που μας πέρασε, τον Μάιο, η μετοχή της Μυτιληναίος εντάχθηκε στον διεθνή επενδυτικό δείκτη MSCI, μαζί με την Εθνική. Περισσότερα από 2,42 δισ. ευρώ η κεφαλαιοποίηση του ομίλου στις 31 Μαΐου που έλαβε χώρα το rebalancing, και στη μετοχή πραγματοποιήθηκε τζίρος 134 εκατ. ευρώ. Ήδη στην εισηγμένη έχει αρχίσει να επενδύει, μεταξύ άλλων, το Abu Dhabi Investment Authority (ADIA). Πρόκειται για ένα θηριώδες fund που ανήκει στο Εμιράτο του Abu Dhabi, το οποίο επενδύει κατ’ εξοχήν σε δεικτοβαρείς μετοχές. Σε κάθε περίπτωση ο Μυτιληναίος προσελκύει μεγάλης κλάσης επενδυτικά κεφάλαια. Είναι από τις πρώτες εισηγμένες και πολλές φορές προηγείται στην ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων κάθε περιόδου (α’ 3μηνο, β’ 3μηνο, εξάμηνο κ.ά.). Η διαφορά, όμως, είναι τα νούμερα τα οποία ανακοινώνει. Πέρα από αυτό, οι επενδυτές εκτιμούν την ειλικρίνεια του βασικού μετόχου κ. Ευάγγελου Μυτιληναίου. Σύμφωνα με τον ίδιο, άλλωστε, εάν δεν συνέβαιναν αυτή τη στιγμή όσα συμβαίνουν στον πλανήτη, με αποτέλεσμα να μην ξέρουμε τι μας ξημερώνει την επόμενη ημέρα, η Mytilineos θα προχωρούσε σε θετική αναθεώρηση του guidance για τα αποτελέσματα του 2022. «Εάν δεν το κάνουμε (αναθεώρηση του guidance), αυτό δεν θα γίνει καθαρά για λόγους συντηρητικούς επειδή ζούμε στην εποχή που ζούμε» τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Μυτιληναίος και συμπλήρωσε ότι, παρά την κρίση, η εταιρεία επέδειξε

τρομερή ανθεκτικότητα και σήμερα είναι σε θέση να προβλέψει ότι ο στόχος για διπλασιασμό των κερδών του 2022 σε σχέση με το 2020 όχι μόνο θα επιτευχθεί, αλλά επιπλέον η Mytilineos θα υπερβεί το όριο των 260 εκατ. ευρώ.

ΤΙΤΑΝ

Μεγάλο κομμάτι της αγοράς ακολουθεί τα παραδοσιακά τζάκια τής άλλοτε οδού Σοφοκλέους και τώρα της Λεωφόρου Αθηνών. Τρανταχτά ονόματα της επιχειρηματικής ζωής του τόπου, που έχουν συνδέσει το όνομά τους με την ανάπτυξη παραδοσιακών βιομηχανιών. Μία από αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί η ιστορική τσιμεντοβιομηχανία Τιτάν και ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος που ηγείται αυτής. Ο -παράλληλαπρόεδρος του ΣΕΒ κ. Παπαλεξόπουλος, ίσως απορροφημένος από τον «συνδικαλιστικό» του ρόλο και μεταξύ διεκδικήσεων με την κυβέρνηση, που συνήθως άπτονται του ενεργειακού κόστους ή της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και του βασικού μισθού, δεν παρακολουθεί όσο στενά χρειάζεται την πορεία της μετοχής του. Άλλωστε, δεν είναι και… δίπλα η οδός Ξενοφώντος με τα Πατήσια, όπου είναι η φυσική έδρα της τσιμεντοβιομηχανίας στην Ελλάδα. Αμφιβάλλουμε αν γνωρίζει ότι λίγα μέτρα από τον όμιλο, επί της οδού Πατησίων, υπάρχει το ζαχαροπλαστείο «Χαρά» με τα περίφημα παγωτά «Σικάγο». Σικάγο; Οι πληροφορίες από τις ΗΠΑ αναφέρουν ότι έρχεται ύφεση. Ίσως αυτό γνώριζε η Fidelity και ξεκίνησε το ξήλωμα της συμμετοχής της στη μετοχή της Τιτάν, που πλέον διαμορφώνεται κάτω από 10%. Μετά τα 12,70, η μετοχή υποχωρεί σφόδρα απογοητεύοντας ακόμα και τους πιο πιστούς της οπαδούς, κλείνοντας σχεδόν καθημερινά στα χαμηλά ενδοσυνεδριακά επίπεδα. Για την ιστορία, τα χαμηλά 52 εβδομάδων εντοπίζονται στα 11,64 ευρώ και η Eurobank κατέβασε την τιμή-στόχο στα 17,90 ευρώ από 20 πριν. Η χρηματιστηριακή θεωρεί ότι η μείωση της τιμής-στόχου αντικατοπτρίζει τις χαμηλότερες εκτιμήσεις της για τα EBITDA της εταιρείας αλλά και τις χαμηλότερες αποτιμήσεις των ανταγωνιστών της. Η χρηματιστηριακή διατηρεί, ωστόσο, θετική στάση για την εταιρεία, ενώ αναμένει να επαναξιολογήσει τη στάση της μετά τη βελτίωση της «ορατότητας» όσον αφορά το κόστος εισροών της εταιρείας.

Ετοιμαστείτε για τη νέα εποχή του τουρισμού με τηv υπηρεσία Alpha Smart Hospitality Είμαστε δίπλα σας, με ένα πλήρες πακέτο υπηρεσιών συμβουλευτικής και τεχνικής υποστήριξης, που περιλαμβάνει τα κατάλληλα αναπτυξιακά χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου να διασφαλίσετε τη βιώσιμη ανάπτυξη της τουριστικής σας επιχείρησης. Είμαστε εδώ, για να σας βοηθήσουμε να διαχειριστείτε αποφασιστικά τις σημερινές προκλήσεις του κλάδου της φιλοξενίας, με: • • • •

Έξυπνες λύσεις ενεργειακής αναβάθμισης και ψηφιακού μετασχηματισμού Αξιοποίηση ενός διευρυμένου οικοσυστήματος εξειδικευμένων συνεργατών Τεχνική υποστήριξη σε κάθε στάδιο της επένδυσης Συμβουλευτική ενημέρωση και επιλογή του πλέον κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου για την υλοποίηση των επενδύσεών σας.

Ginger_Blogger

Ginger_Blogger

Ginger_Blogger

1.824 likes Ginger_Blogger ǺȚȫıȚȝȠ ȟİȞȠįȠȤİȓȠ ȤȐȡȘ ıIJȘ įȪȞĮȝȘ IJȠȣ ȒȜȚȠȣ #CleanEnergy #SustainableHotel View all 143 comments

1.331 likes Ginger_Blogger (FR IULHQGO\ įȚĮȝȠȞȒ (FR IULHQGO\ ȕȩȜIJİȢ ȝİ IJȠ ȘȜİțIJȡȚțȩ ʌȠįȒȜĮIJȠ #Travelblog #Hotel #GreenEnergy View all 216 comments

1.503 1 503 3 likes Ginger_Blogger ȆȩıȠ FRRO ʌȠȣ ĮȞȐȕȦ IJȠȞ țȜȚȝĮIJȚıȝȩ Ginge er_Bloggerr ȆȩıȠ FRRO ʌȠȣ ĮȞȐȕȦ IJȠȞ țȜȚȝĮIJȚıȝȩ ıIJȠ įȦȝȐIJȚȠ ȝİ IJȠ țȚȞȘIJȩ ȝȠȣ Įʌȩ IJȘȞ ʌȚıȓȞĮ ıIJȠ į ȦȝȐIJȚȠ ȝİ IJȠ țȚȞȘIJȩ ȝȠȣ Įʌȩ IJȘȞ ʌȚıȓȞĮ 7UDYHOEORJ 'LJLWDO+RWHO 7UDY YHOEORJ 'LJLWDO+RWHO 9LHZ DOO FRPPHQWV 9LHZ DOO FRPPHQWV GD\ DJR

Ginger_Blogger

1 day ago

2 days ago

5,0

Hotel H ottell R Rating atin

1.407 likes Ginger_Blogger ȉĮ ijȫIJĮ Ƞ țȜȚȝĮIJȚıȝȩȢ ǵȜĮ İįȫ ȜİȚIJȠȣȡȖȠȪȞ ȝİ țĮșĮȡȒ İȞȑȡȖİȚĮ ǹʌȓıIJİȣIJȠ #Travelblog #Hotel #SolarEnergy View all 187 comments 3 days ago

alpha.gr