businessenergy mag 22 by motori

ΦΑΚΕΛΟΣ

Ξέρετε τι κάνουν τα λεφτά σας οι τράπεζες;

ΕΛΛΑΚΤΩΡ

Μέσα στο μυαλό των Ολλανδών

ΔΕΠΑ

Ο επενδυτής ξέρει ότι δεν αγοράζει μονοπώλιο

• ΤΕΥΧΟΣ 22 • OKTΩΒΡΙΟΣ 2020 • TIMH: 3 €

ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΆΝΝΗΣ - ΛΆΤΣΗΣ

ΜΠΡΟΣΤΆ ΣΤΗ ΝΈΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ

περιεχόμενα

24-27 Εditorial Ο Μητσοτάκης, ο Στασινόπουλος και οι Ολλανδοί Σελ. 4

σης. Οι μνηστήρες θα λάβουν υπόψη τους στο τίμημα ότι το μονοπώλιο έχει πια χαθεί… Σελ. 18

Άποψη Αναστάσιος Γεώργας: ΣΔΙΤ -Σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα - Η Καινοτομία είναι το μέλλον Σελ. 6

Χρήμα Energean - Ποιες οι λεπτομέρειες του deal που υπέγραψε ο Μαθιός Ρήγας με το Ισραήλ και πώς αυξάνουν τα μεγέθη της εταιρείας Σελ. 24

Ανάλυση Γιάννης Κανουπάκης: Να ’τανε το ’21 δοξασμένο ξανά… Χλωμό! Σελ. 8 Θέση Μανταλένα Πίου: Η κρυφή έκθεση της ΒΡ για την ενεργειακή ζήτηση ως το 2050 Σελ. 10 Αγορά Μπροστά στα νέα δεδομένα Βαρδινογιάννης – Λάτσης Σελ. 12 Αγορά Εισηγμένες: Ζημιές 183,4 εκατ. ευρώ στο α’ 6μηνο, στην… εντατική η αγορά Σελ. 14 Ενέργεια ΔΕΠΑ – ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ - Το παζλ των συμπράξεων στην τελική φάση της ιδιωτικοποίη-

Eπιχειρήσεις Επιδότηση 200 ευρώ στον επιχειρηματία για πρόσληψη μακροχρόνια ανέργων Σελ. 28 Διεθνή Πλυντήριο για βρώμικο χρήμα πέραν πάσης υποψίας… Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι μπορεί οι καταθέσεις σας να χρηματοδοτούν τρομοκράτες; Σελ. 32 Αuto news Volkswagen ID.3 1st: Ηλεκτρική αντεπίθεση Κia: Νέες αφίξεις Σελ. 40 Σελίδες ιστορίας Γερμανική κατοχή. Ήρθαν με σχέδιο οι ναζί για την άλωση της ελληνικής οικονομίας και βιομηχανίας Σελ. 42

2 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr ΕΚΔΌΤΗΣ:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΟΜΆΔΑ:

Γιάννης Κανουπάκης Έφη Καραγεώργου Έλενα Κρίτσαλου Χρήστος Κολώνας Αγγελική Μαρίνου Μανταλένα Πίου Γιάννης Σταυρόπουλος Γιώργος Τριανταφύλλου Έφη Τσιβίκα Χάρης Φλουδόπουλος Τάσος Φραγκούλης Σταύρος Χαρίτος ΣΧΕΔΊΑΣΗ:

Σπύρος Αλεξίου ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ:

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α 11521 Αθήνα τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

editorial

Ο Μητσοτάκης, ο Στασινόπουλος και οι Ολλανδοί

ελικά από τι στόφα ηγέτη Μέρκελ». Έχει περάσει πολύς καιρός είναι ο Κυριάκος Μητσο- από τότε που η Ελλάδα έχει να δει τάκης; Δύο πρόσφατα τέτοιο αποτέλεσμα υψηλής πολιτιπαραδείγματα: Το καλο- κής -που προάγει σταθερότητα και καίρι, ενώ ο στόλος έβγαι- εμπιστοσύνη-, ψυχρής αντιμετώπινε στο Αιγαίο, στα σης της πραγματικότηsocial media γινόταν Με τον Κυριάκο τας -υπό αντίξοες συναλαλαγμός ότι η χώρα Μητσοτάκη η θήκες-, ενεργητικής δεν έχει συμμαχίες, ότι Ελλάδα παίρνει αυτό διεκδίκησης του αυτοακόμα και οι Γάλλοι μας νόητου, σε έναν κόσμο που δικαιούται στη γύρισαν την πλάτη που αλλάζει, σε μία πεεπειδή ακυρώθηκε η διεθνή σκακιέρα ριοχή εύφλεκτη. Με τον παραγγελία για τις κορ- με πρόταγμα την Κ. Μητσοτάκη η Ελλάδα βέτες, ότι ο Μακρόν ευημερία των παίρνει αυτό που δικαιήταν θιγμένος από τη ούται στη διεθνή σκαπολιτών της. στάση της ελληνικής κιέρα με πρόταγμα την κυβέρνησης. Συνέβη Εμπιστεύονται ευημερία των πολιτών το ακριβώς αντίθετο. την Ελλάδα της. Εμπιστεύονται την Στις αρχές της εβδομά- πολυεθνικές και Ελλάδα πολυεθνικές δας, η ελληνική κοινή ηγέτες. Κι όλα αυτά και ηγέτες. Κι όλα αυτά γνώμη έμεινε ενεή από μόλις σε 1,5 χρόνο… τ η ν ε ί δ η σ η ό τ ι η σε 1,5 χρόνο… Microsoft πραγματοTo προηγούμενο τεύποιεί μεγαλειώδη επένδυση στη χος, θα μπορούσε να πει κανείς ότι χώρα. Γνώριζε κανείς τίποτα πριν; ήταν προφητικό. Θεσμικά, ναι, είμαΚαι στις δύο περιπτώσεις μπορεί να στε έτοιμοι. Τρία νομοσχέδια ήρθαν βλέπαμε τον πρωθυπουργό σε διά- για την κεφαλαιαγορά και το ξέπλυφορες συναντήσεις, σε διάφορες μα βρώμικου χρήματος. Να υποδεεπαφές και εκδηλώσεις, αλλά η χθούμε κεφάλαια. Στο Χρηματιστήδουλειά γινόταν. ριο, στα ομόλογα, οι ξένοι να στραφούν στις ελληνικές επιχειρήσεις Η οικειότητα με τον επικεφαλής και να τις δανειοδοτήσουν. Το ελτης αμερικανικής διπλωματίας, Μά- ληνικό 10ετές την ώρα που γράφοικ Πομπέο, η υιοθέτηση της ελληνι- νται αυτές οι γραμμές διαμορφώνεκής ατζέντας στη Σύνοδο Κορυφής ται κάτω από το 1%. ότι με την Τουρκία έχουμε μία και μόνη διαφορά, την ΑΟΖ και την υφα- Το brand Ελλάδα πρέπει να πάρει λοκρηπίδα, δείχνουν αθόρυβη και μπροστά. Και ο ιδιωτικός τομέας είαποτελεσματική εργασία. Ούτε ντα- ναι εδώ. Σε τέτοιο βαθμό, που ακόούλια, ούτε «γκουντμπάι Μαντάμ μα και οι ξένοι όμιλοι βλέπουν φως. 4 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Και πως η Ελλάδα μετά την πανδημία δεν θα έχει καμία σχέση με την Ελλάδα της προηγούμενης φρικτής 10ετίας από κάθε άποψη. Όχι μόνο την οικονομική. Οι ελληνικές επιχειρήσεις διαπρέπουν. Η Cenergy Holdings ανακοίνωσε ότι η θυγατρική της, Ελληνικά Καλώδια (Hellenic Cables), θα προμηθεύσει το μεγαλύτερο στον κόσμο θαλάσσιο αιολικό πάρκο με υποβρύχια καλώδια inter-array και με εξαρτήματα! Εξασφάλισε, όπως διαβάσαμε, τη μεγαλύτερη έως σήμερα σύμβαση για inter-array καλώδια από την DEME Offshore, την επιχειρηματική μονάδα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας του ομίλου DEME Group, για την προμήθεια περίπου 650 χλμ. inter-array καλωδίων 66 kV και εξαρτημάτων για τις φάσεις Α & Β του θαλάσσιου αιολικού πάρκου Dogger Bank στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Roggenborgh τι πραγματικά κάνει στην Ελλάδα; Δεν είναι μόνο η ελληνική αγορά των έργων. Είναι η Νοτιοανατολική Ευρώπη και η απείθαρχη Τουρκία. Έχοντας βάση σε μία χώρα σταθερή πολιτικά, όπως η Ελλάδα σήμερα, με σταθερό νόμισμα, χαμηλή εταιρική φορολογία και χαμηλά μισθολογικά και ασφαλιστικά κόστη, μπορεί να δει γειτονικές αγορές. Η κατεύθυνση σαφής, ήρθε η ώρα οι επιχειρηματίες να αναλάβουν το δικό τους μερίδιο.

άποψη Του Αναστάσιου Γεώργα

ΣΔΙΤ -Σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα - Η Καινοτομία είναι το μέλλον

ήπως το συγκεκριμέ- μείωνεται η ανεργία, αποκτάται τεφορά σε σχέση με ένα άλλο ολονο μοντέλο, το άκου- χνογνωσία, ενώ το Κράτος παράγει κληρωμένο δημόσιο έργο. Τα 24 Αξιόπιστα μεγάλα έργα, με Λογικό σχολεία στην Αττική αποτέλεσαν σα πρώτη φορά από το έργο-κλειδί. τον Γεώργιο Σουφλιά Κόστος και κυρίως χωρίς τις παθουπουργένειες του παρελθόγό ΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος Με την εμπλοκή ντος (ΥπερτιμολογήΗ καινοτομία του συγκεκριμένου πρώτος και το πίστεεργαλείου (ΣΔΙΤ) οδήγησε στη σεις, καθυστερήσεις των Ιδιωτών χρήση του και σε άλλους τομείς , χρόνων, ποιοτικά υποψε και το εφάρμοσε, αποτελεί την λύση βαθμισμένα έργα, αλλά των αστικών συγκοινωνιών, των ξεπερνιούνται οι μονάδων διαχείρισης απορριμμάγια την αειφόρο ανάκυρίως βρίσκει πόρους γραφειοκρατικές για να στηρίξει και να πτυξη όχι μόνο στους των, των αυτοκινητόδρομων, των αγκειλώσεις, δίπραγματοποιήσει Μεαυτοκινητόδρομους, κτιριακών έργων, των πανεπιστητο μετρό αλλά και γάλα Έργα που χρειάμίων, των φραγμάτων, του οδοφωνονται πόροι και στην Τοπική Αυτοδιζεται η χώρα). τισμού, των υποδομών, της ευρυανάπτυξη στους ιδιοίκηση; ωζωνικότητας και άλλους. Τα πλεώτες, μείωνεται η Το Μετρό Αθήνας και ονεκτήματα είναι πολλά. η Γραμμή 4 θα μποΤα παραδείγματα μέ- ανεργία, αποκτάται χρι τώρα είναι ενθαρρούσε να είναι ένα Ο σκοπός ένας, η ανάπτυξη της τεχνογνωσία, ενώ από αυτά. χώρας μας, του βιοτιρυντικά. Επισημαίνω, Όπως και η όμως, τη διαφοροποί- το Κράτος παράγει κού επιπέδου των ποΗ καινοτομία του Τοπική Αυηση των ΣΔΙΤ, καθώς λιτών αλλά κυρίως η αξιόπιστα μεγάλα εργαλείου ΣΔΙΤ το συγκεκριμένο θεδημιουργία ενός βιώτοδιοίκηέργα, με λογικό σμικό πλαίσιο δεν ση θα μπο- οδήγησε στη χρήση σιμου και αειφόρου αφορά μόνο την καμέλλοντος για τις ρούσε να κόστος. του και σε άλλους επόμενες γενεές. απογειώτασκευή υποδομών, τομείς, των αστικών Ίσως το μοντέλο ΣΔΙΤ αλλά κυρίως την πασει την ανάπτυξη και την δηροχή υπηρεσιών προς το Δημόσιο. συγκοινωνιών, των του Γεωργίου Σουμιουργία της κάνοντας φλιά, υπουργού ΥΠΕμονάδων διαχείριχρήση αυτού του ερΓια παράδειγμα, οι ιδιώτες μποΧΩΔΕ, ο οποίος το ειρούν να αναλάβουν τη χρηματογαλείου. Χώρες όπως σης απορριμμάτων, σήγαγε, το πίστεψε η Αγγλία ιδιαίτερα, δότηση, κατασκευή και εκμετάλτων αυτοκινητόδρο- και το έκανε πράξη, μπορεί στην αρχή να λευση ενός νοσοκομείου ή τη λει- αλλά και η Γαλλία και η Γερμανία έχουν υιο- μων, των κτιριακών μην έγινε αποδεκτό, τουργία των υποθηκοφυλακείων κατανοητό, να επικρίή την έκδοση πιστοποιητικών. Η θετήσει το συγκεκριέργων, των παΑττική Οδός είναι ένα καλό παράμένο μοντέλο με θετιθηκε, όμως τα αποτενεπιστημίων, των δειγμα, όπως και η από τότε προκά αποτελέσματα. λέσματα τον δικαίωφραγμάτων, του γραμματισμένη επέκτασή της σαν και αυτή του η στον Υμηττό, όπως και η κατατόλμη αποτελεί ένα Στα τρία δισεκατομοδοφωτισμού. μεγάλο θετικό σημείο σκευή των βασικών οδικών αρτημυρία ευρώ έχουν στην προσφορά του φτάσει οι εγκρίσεις ριών της χώρας μας. στην πατρίδα μας!!! για τα έργα ΣΔΙΤ στην Ελλάδα σήΣυγχρόνως με την εμπλοκή των μερα και αυτό γιατί η σύγκριση και Ιδιωτών ξεπερνιούνται οι γραφειοτα αποτελέσματα που παρουσία*Ο κ. Γεώργας είναι Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και Κοινωνιολογίας κρατικές αγκειλώσεις, δίνονται πόζαν τα έργα στην εμφάνιση και λειτουργία τους, είχαν μεγάλη διαστο Πάντειο Πανεπιστήμιο. ροι και ανάπτυξη στους ιδιώτες, 6 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Θέσεις Του Γιάννη Κανουπάκη

Να ’τανε το ’21 δοξασμένο ξανά… Χλωμό!

ην πλέον ασταθή περίοδο στη λής δόσεων ανέρχεται σε 19.891 εκατ. Νεότερη Ιστορία διέρχεται η ευρώ. ευρύτερη περιοχή μας. Είναι δε εξαιρετικά δύσκολο να γί- Την ίδια ώρα, οι επιχειρήσεις της Ευρωνουν ασφαλείς εκτιμήσεις ή ζώνης επέκτειναν τον τραπεζικό τους προβλέψεις για το πού πάμε στα οικονο- δανεισμό τον Αύγουστο, σύμφωνα με τα μικά, καθόσον απαιτείται διαρκής παρα- στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ευρωπακολούθηση των εξελίξεων τόσο σε επί- ϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα τραπεζικά δάπεδο τοπικό όσο και σε κοινοτικό (Ε.Ε.) νεια προς τις επιχειρήσεις αυξήθηκαν και παγκόσμιο (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κ.λπ.). κατά 7,1% σε ετήσια βάση, επεκτείνοντας Η πανδημία συνεχίζει να επηρεάζει -δρα- την έκρηξη δανεισμού που ξεκίνησε από ματικά σε κάποιες περιπτώσεις- τα δημό- τον Μάρτιο, όταν σταμάτησαν μεγάλα σια οικονομικά και την επιχειρηματική τμήματα της οικονομίας στην Ευρωζώνη δραστηριότητα, ενώ όλοι και οι επιχειρηματίες ανασυμφωνούν ότι και το 2021 Η Ελλάδα έχει γκάστηκαν να αντλήσουν θα είναι εξαιρετικά δύσκο- απωλέσει πάνω χρήματα από τις καταθέλο στα εργασιακά, με επισεις τους για να πληρώπτώσεις στην κοινωνική από το 20% του ΑΕΠ σουν τις υποχρεώσεις τους. συνοχή. την περίοδο 2008Για να επανέλθουμε στον 2019 παρά την Σύμφωνα με στοιχεία της δικό μας μικρόκοσμο, υπενΤράπεζας της Ελλάδος, αδύναμη σωρευτική θυμίζουμε ότι, σύμφωνα μειωμένος ήταν ο ετήσιος ανάκαμψη της πεμε τους ειδικούς, το μεγάρυθμός μεταβολής του πρόβλημα της ελληνιριόδου 2017-2019. λο συνόλου των καταθέσεων κής οικονομίας δεν είναι τον Αύγουστο του 2020. Παρουσιάζει το τα μακροοικονομικά της, Ειδικότερα, οι καταθέσεις υψηλότερο ποσοαλλά οι δομές και οι τρόποι στο σύνολο της οικονομίας λειτουργίας της, ομοίως κατέγραψαν αύξηση μόλις στό ανεργίας στην και οι συμπεριφορές που 128 εκατ. ευρώ έναντι 3.135 Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζουν τις οικονομικές δισ. ευρώ τον Ιούλιο και ο και οξύ δημογραφιδράσεις και αποφάσεις. ετήσιος ρυθμός μεταβολής Δηλαδή, το θέμα είναι ποτου συνόλου των καταθέ- κό πρόβλημα. λυσύνθετο και εξαρτάται σεων μειώθηκε σε 7,4% από το παραγωγικό πρότυαπό 7,7% τον προηγούμενο μήνα. Ταυ- πο. Υπό αυτή την έννοια, η παρούσα οιτόχρονα, η μηνιαία καθαρή ροή χρημα- κονομική κατάσταση είναι κρίσιμη και τοδότησης ήταν θετική κατά 1.394 εκατ. πρέπει όλοι να το αντιληφθούν υπερβαίευρώ, έναντι ροής 3.097 εκατ. ευρώ τον νοντας πολιτικές αντιπαραθέσεις και προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός σκοπιμότητες. Είναι δεδομένο ότι φέτος μεταβολής της συνολικής χρηματοδότη- η ελληνική οικονομία θα παρουσιάσει σης της εγχώριας οικονομίας αυξήθηκε ύφεση συνολικά, με αυξημένο δημοσισε 9,2% από 8,2% τον προηγούμενο ονομικό έλλειμμα, αλλά τα σχετικά πομήνα. Σημειώνεται πως μέχρι και τον Αύ- σοστά δεν θα είναι από τα χειρότερα της γουστο του 2020, το συνολικό υπόλοιπο Ευρωζώνης. Και, φυσικά, το γενικότερο των δανείων που έχουν υπαχθεί σε κα- περιβάλλον, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, θεστώς προσωρινής αναστολής καταβο- θα κυριαρχούν στην καθημερινότητα, 8 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

ενώ η πανδημία από κάθε πλευρά θα μας απειλεί… Η βάση εκκίνησης της ελληνικής οικονομίας είναι χειρότερη σε σχέση με των υπολοίπων χωρών της Ευρωζώνης. Η Ελλάδα έχει απωλέσει πάνω από το 20% του ΑΕΠ την περίοδο 2008-2019 παρά την αδύναμη σωρευτική ανάκαμψη της περιόδου 2017-2019. Παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην E.E., οξύ δημογραφικό πρόβλημα και το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ στην E.E. Επίσης, τα δημόσια οικονομικά της εμφανίζουν σαφή επιδείνωση εξαιτίας της μεγάλης ύφεσης που έχουν προκαλέσει τα μέτρα για τον έλεγχο εξάπλωσης του Covid-19. Το αρχικά δυσμενές σενάριο συρρίκνωσης της οικονομίας κατά 8%-10% το 2020 φαίνεται να είναι πια το βασικό σενάριο, καθώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας είναι ήδη ορατό, αφού μεγάλο μέρος του κόσμου δεν τηρεί τα μέτρα. Επιπλέον, το πρωτογενές έλλειμμα αναμένεται να ξεπεράσει το 5% του ΑΕΠ φέτος, έναντι αρχικού σχεδιασμού για 2,5%-3,5%. Αυτά σημαίνουν εκτόξευση του δημοσίου χρέους πάνω από το 190% του ΑΕΠ στο τρέχον έτος. Συνυπολογιζομένης της σχεδόν αδύνατης επαναφοράς του πρωτογενούς αποτελέσματος σε πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2021 και της ανάγκης για αυξημένες δαπάνες στρατιωτικού εξοπλισμού, καθόσον ο περιορισμός των λειτουργικών μοιάζει πολιτικά μη εφικτός, η παγίδα του χρέους γίνεται μεγαλύτερη. Άρα, μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα. Με άγνωστο τι θα γίνει όσον αφορά το εμβόλιο κατά του ιού, η αβεβαιότητα παραμένει σε όλα τα πεδία. Έτσι, διατηρείται το μόνιμο πρόβλημα της έλλειψης παραγωγικού μοντέλου, το οποίο για να αλλάξει είναι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, που μάλλον «πονάνε» το ευρύ κοινό…

Ενέργεια που µας πάει

µπροστά

δύναµη, εξέλιξη, ασφάλεια, πρωτοπορία Η ΔΕΠΑ Εµπορίας ηγείται και πρωτοπορεί στην ελληνική αγορά ενέργειας. Προσφέρει ολοκληρωµένες λύσεις για κάθε κατηγορία πελατών, στις πιο ανταγωνιστικές τιµές και εγγυάται την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, έχοντας επιτύχει τη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών εφοδιασµού της. Με το βλέµµα στο µέλλον, η ΔΕΠΑ Εµπορίας πραγµατοποιεί επενδύσεις, που δηµιουργούν προστιθέµενη αξία στην οικονοµία και νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας, ενώ συµµετέχει σε στρατηγικής σηµασίας διεθνή έργα, που µετατρέπουν την Ελλάδα σε περιφερειακό ενεργειακό κόµβο. Με τον δυναµισµό του ηγέτη, η ΔΕΠΑ Εµπορίας επεκτείνει τη δραστηριότητά της, στηρίζοντας σταθερά τις νέες τεχνολογίες και ανοίγοντας διαρκώς νέους δρόµους για την ενέργεια και την ανάπτυξη.

άποψη

Η κρυφή έκθεση της ΒΡ για την ενεργειακή

μετάβαση στην οικονο- υψηλό πρόσθετο οικονομικό κόστος μία μηδενικού άνθρακα και κοινωνική αναταραχή. δεν είναι ούτε μία εύκολη, ούτε μία φθηνή Η πρώτη και βασική μεταβολή, που υπόθεση. Το φιλόδοξο ήδη είναι ορατή, είναι η εκ βάθρων στοίχημα της Ε.Ε. για την επίτευξη αναδιάρθρωση του ενεργειακού κλιματικής ουδετερότητας ως το τομέα που θα συντελείται όσο μει2050, με ενδιάμεσο στόχο το 2030 ώνεται η χρήση των ορυκτών καυοι εκπομπές διοξειδίου του άνθρα- σίμων. Το ενεργειακό σύστημα κα να έχουν μειωθεί κατά 55% σε διαφοροποιείται, καθοδηγείται από σχέση με τα επίπεδα τις ανάγκες του πελάτου 1990, μπορεί να τη και τον αυξημένο κρύβει πολλές προκλή- Τα αιολικά και τα ανταγωνισμό μεταξύ σεις, οικονομικές, πο- φωτοβολταϊκά των καυσίμων. λιτικές και κοινωνικές. έργα κρατούν τα Η ενεργειακή κατανάλωση μετατοπίζεται Στο συμπέρασμα αυτό ηνία στην ταχεία από τα ορυκτά καύσικαταλήγουν αρκετές ανάπτυξη των μα, ενώ το μερίδιο των μελέτες. «Η ανθρωπόΑνανεώσιμων Πηγών Ανανεώσιμων τητα βαδίζει σε ένα δύΕνέργειας αυξάνεται σβατο μονοπάτι» υπο- Πηγών Ενέργειας τα με ταχύτητα, καθώς στηρίζει η ΒΡ στην τε- επόμενα 30 χρόνια εξηλεκτρίζονται όλο λευταία έκθεσή της για και περισσότεροι τοσε όλα τα σενάρια. τις Ενεργειακές Προομείς της οικονομίας. πτικές 2020. Και τα τρία Οι μειώσεις κόΘα χρειαστούν αποσενάρια που εξετάστη- στους στα αιολικά φασιστικά μέτρα ποκαν, το Βασικό, το Γρήλιτικής, όπως σημαντιγορο και εκείνο των Μη- και τα ηλιακά συκή αύξηση στις τιμές δενικών Ρύπων, συγκλί- στήματα στηρίζουν των ρύπων, προκειμένουν στην εκτίμηση ότι την ανάπτυξη αυτή. νου να επιτευχθεί μόη επίτευξη ταχείας και νιμη και σταθερή μείδιατηρήσιμης μείωσης ωση της εκπομπής διτης εκπομπής διοξειδίου του άν- οξειδίου του άνθρακα. θρακα απαιτεί μία σειρά μέτρων Είναι χαρακτηριστικό ότι τόσο στο πολιτικής, με πρώτο και κυριότερο Γρήγορο σενάριο όσο και σε εκείνο τη σημαντική αύξηση της τιμής των των Μηδενικών Ρύπων η ΒΡ προερύπων. Οι πολιτικές αυτές μπορεί ξοφλεί αύξηση της τιμής των ρύπων να ενισχυθούν με το πέρασμα των στα 250 δολ./τόνο διοξειδίου του χρόνων, λόγω των αλλαγών στις άνθρακα ως το 2050 στον αναπτυγκοινωνικές προτιμήσεις και συμπε- μένο κόσμο και ως τα 175 δολ./τόριφορές. Από την άλλη πλευρά, η νο στις αναδυόμενες οικονομίες. καθυστέρηση στην εφαρμογή μέ- Στο βασικό σενάριο, οι τιμές των τρων πολιτικής και οι κοινωνικές ρύπων συγκρατούνται σε πολύ πιο αλλαγές μπορεί να αυξήσουν ση- χαμηλά επίπεδα, στα 65 δολ./τόνο μαντικά το μέγεθος της ίδιας της για τις αναπτυγμένες χώρες και στα πρόκλησης και να οδηγήσουν σε 35 δολ./τόνο για τις αναδυόμενες, 10 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

όμως και η διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα ως το 2050 είναι πολύ πιο χαμηλή: Μόλις 20% στο Βασικό Σενάριο, έναντι 45% στο Γρήγορο Σενάριο και 60% στο Σενάριο Μηδενικών Ρύπων, από μερίδιο ΑΠΕ 5% στο ενεργειακό μείγμα το 2018. Και στα τρία σενάρια, η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας αυξάνεται, καθοδηγούμενη από την αύξηση του πλούτου και του βιοτικού επιπέδου στις αναδυόμενες οικονομίες. Πάντως, στο δεύτερο μισό της περιόδου ως το 2050 η πρωτογενής ζήτηση ενέργειας μένει στάσιμη τόσο στο Γρήγορο όσο και στο σενάριο Μηδενικών Ρύπων, καθώς επιταχύνονται οι βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση. Στο Βασικό Σενάριο, η ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται τα επόμενα 30 χρόνια, καταγράφοντας σωρευτική άνοδο της τάξης του 25% ως το 2050. Τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά έργα κρατούν τα ηνία στην ταχεία ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας τα επόμενα 30 χρόνια σε όλα τα σενάρια. Οι μειώσεις κόστους στα αιολικά και τα ηλιακά συστήματα στηρίζουν την ανάπτυξη αυτή: Ως το 2050 το μέσο κόστος των αιολικών εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 30% και των φωτοβολταϊκών κατά 60%. Στο Γρήγορο και στο Μηδενικών Ρύπων σενάριο η μέση ετήσια αύξηση του αιολικού και του ηλιακού δυναμικού φθάνει στα 350 GW και στα 550 GW αντίστοιχα, σε σύγκριση με τον ετήσιο μέσο όρο, των περίπου 60 GW το 2000. Το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται. Μέχρι το 2050 το

Της Μανταλένας Πίου

ζήτηση ως το 2050 γορο σενάριο ή στα μέσα της τρέχουσας δεκαετίας στο σενάριο Μηδενικών Ρύπων, ενώ στο Βασικό σενάριο η ζήτηση φυσικού αερίου συνεχίζει να αυξάνεται τα επόμενα 30 χρόνια, φθάνοντας στο 2050 κατά περίπου 1/3 υψηλότερα, απ’ ό,τι σήμερα.

μερίδιο του ηλεκτρισμού στη συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση αυξάνεται από λίγο πάνω από 20% το 2018 σε 34% στη Bασικό σενάριο, σε 45% στο Γρήγορο και πάνω από 50% στο σενάριο Μηδενικών Ρύπων. Η ανάπτυξη της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κυριαρχείται από τις ΑΠΕ, που αντιπροσωπεύουν το σύνολο του νέου ηλεκτροπαραγωγικού δυναμικού στο Γρήγορο και στο Μηδενικών Ρύπων σενάριο και περίπου τα τρία τέταρτα στο Βασικό σενάριο. Η μεταβολή αυτή στο ενεργειακό μείγμα, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη χρήση του CCUS (Δια-

κράτηση, Χρήση και Αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα), οδηγεί τις εκπομπές άνθρακα σε μείωση άνω του 80% στο Γρήγορο σενάριο, σε σύγκριση με μείωση μόλις 10% στο Βασικό σενάριο. Τα μερίδια του υδρογόνου και της βιοενέργειας αυξάνονται, ενώ η ζήτηση για το πετρέλαιο συρρικνώνεται σε όλα τα σενάρια. Από όλα τα ορυκτά καύσιμα, το φυσικό αέριο παρουσιάζεται ως το πιο ανθεκτικό. Η παγκόσμια ζήτηση ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των σεναρίων. Κορυφώνεται στα μέσα της δεκαετίας του 2030 στο Γρή-

Το φυσικό αέριο δυνητικά μπορεί να διαδραματίσει δύο σημαντικούς ρόλους σε μια επιταχυνόμενη μετάβαση προς ένα ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών άνθρακα: Καταρχάς να υποστηρίξει τη γρήγορη μετάβαση από τον άνθρακα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου οι ΑΠΕ και τα άλλα μη ορυκτά καύσιμα ενδέχεται να μην μπορούν να αναπτυχθούν με την απαιτούμενη ταχύτητα για να αντικαταστήσουν τον άνθρακα. Και δεύτερον, σε συνδυασμό με το CCUS να χρησιμοποιηθεί ως πηγή ισχύος σχεδόν μηδενικού άνθρακα. Το αέριο με σύστημα CCUS αντιπροσωπεύει το 8% ως 10% της πρωτογενούς ενέργειας έως το 2050, τόσο στο Γρήγορο όσο και στο Μηδενικών Ρύπων Σενάριο. Ωστόσο, ο ενεργειακός μετασχηματισμός στο Γρήγορο και στο Μηδενικών Ρύπων σενάριο προϋποθέτει τεράστιες αλλαγές στο ενεργειακό μείγμα, αλλαγές που συνεπάγονται υψηλό κόστος, τόσο σε επίπεδο κλάδων όσο και στο επίπεδο του καταναλωτή, που θα πρέπει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να επωμιστούν οι κοινωνίες. Και αυτό, μαζί με τις αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά που υπαγορεύει η ενεργειακή εξοικονόμηση, ίσως να αποτελέσει στο μέλλον μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές προκλήσεις.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 11

αγορά Του Στ. Κ. Χαρίτου

ρίσιμη καμπή για τους δύο μεγάλους ενεργειακούς ομίλους, τη Μότορ Όιλ και τα Ελληνικά Πετρέλαια, άμεση μετοχική σχέση στους οποίους έχουν δύο από τις ισχυρότερες επιχειρηματικές οικογένειες της χώρας, Βαρδινογιάννη και Λάτση. Εν πολλοίς, αντικρουόμενα συμφέροντα με πεδίο δράσης ευρύ που ξεκινάει από τη διύλιση πετρελαίου και περιλαμβάνει τη ναυτιλία και τον εφοπλισμό, τις τράπεζες και τη διαχείριση κεφαλαίων αλλά και το real estate, και εκτείνεται μέχρι τα media. H μετοχή των ΕΛΠΕ κινείται σε επίπεδα που παραπέμπουν σε χαμηλά έτους και πριν από αυτά σε «δύσβατες περιοχές», στο μακρινό 2016, έναν χρόνο μετά το δημοψήφισμα-παρωδία του ΣΥΡΙΖΑ που οδήγησε σε capital controls και στην τρίτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Με χαμηλά στα 4,55 ευρώ και κεφαλαιοποίηση περί το 1,4 δισ. ευρώ, βγαίνουν πωλητές, αφού η πανδημία έπληξε σημαντικά τα οικονομικά αποτελέσματα. Δεν υπάρχει μέγεθος συγκρίσιμο στα οικονομικά αποτελέσματα των ΕΛΠΕ που να μην είναι στο κόκκινο. Τέτοιο ήταν το χτύπημα της πανδημίας. Πτώση 70% στο εξάμηνο στα συγκρίσιμα καθαρά κέρδη, 24% στα EBITDA, 33% στις πωλήσεις. Η ανακοίνωση της εταιρείας, που ακολούθησε την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, είναι ενδεικτική: «Οι τελευταίοι μήνες χαρακτηρίστηκαν, σύμφωνα με την εταιρεία, από τη σημαντική μείωση της οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως, ενώ τα μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19 επέφεραν και την αντίστοιχη μείωση στη ζήτηση για καύσιμα. Η κρίση επηρέασε ιδιαίτερα τον κλάδο των αερομεταφορών, με τη μείωση της αεροπορικής δραστηριότητας στο β’ τρίμηνο να φτάνει το 81%, ενώ στην Ελλάδα οι τουριστικές αφίξεις για το α’ εξάμηνο ήταν μειωμένες κατά 77%. Η σημαντική πτώση στη διεθνή ζήτηση προϊόντων σε συνδυασμό με τη συμφωνία για περιορισμό της παραγωγής αργού (ΟPEC++) με αποτέλεσμα την αύξηση

Μπροστά στα νέα δεδομένα Βαρδινογιάννης – Λάτσης • Πώς τα οικονομικά αποτελέσματα ΕΛΠΕ και Motor Oil επιβάρυναν τη συνολική εικόνα της αγοράς • Τα σχέδια της επόμενης μέρας

στις τιμές των αργών, οδήγησε σε υποχώρηση των διεθνών περιθωρίων διύλισης στα χαμηλότερα επίπεδα, ιστορικά». Ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ κ. Α. Σιάμισιης έδωσε το στίγμα και για το επόμενο διάστημα. «Δεν αναμένεται νωρίτερα από τους επόμενους 6 έως 12 μήνες να υπάρξει ομαλοποίηση στην αγορά καυσίμων, αλλά ακόμη και στο τέλος της διαδικασίας ανάκαμψης δεν θα έχουμε επιστρέψει στο σημείο απ’ το οποίο ξεκινήσαμε πριν την πανδημία κορωνοϊού» εκτίμησε ο κ. Ανδρέας Σι-

12 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

άμισιης μιλώντας στο «5ο Συμπόσιο για την Ενεργειακή Μετάβαση» που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας (ΗΑΕΕ). Όπως υπογράμμισε ο ίδιος, το τελευταίο επτάμηνο έχει υπάρξει δραστική αναδιάρθρωση της αγοράς πετρελαιοειδών, με την πτώση της κατανάλωσης να φτάνει ακόμη και το 90% σε ορισμένους τομείς όπως τα αεροπορικά καύσιμα, ενώ οι επιπτώσεις θα συνεχιστούν και το επόμενο διάστημα. «Για τον λόγο αυτό», όπως είπε, «απαιτείται ρεαλισμός

κατά την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων εξαμήνου, ο αν. διευθύνων σύμβουλος κ. Π. Τζαννετάκης ανέφερε πως αυτή την περίοδο ο όμιλος βρίσκεται στη φάση αναδιοργάνωσης με τη δημιουργία ειδικού τμήματος επιχειρησιακής μονάδας, που θα ασχολείται με την πράσινη ενέργεια, τον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο.

Πλάνο ανάπτυξης

για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε καλύτερα το μέλλον και να υλοποιήσουμε αποτελεσματικά την ενεργειακή μετάβαση και την ένταξη πιο καθαρών μορφών ενέργειας στο χαρτοφυλάκιό μας». Τη δεύτερη εβδομάδα του Οκτωβρίου η διοίκηση των ΕΛΠΕ κάνει, όπως προκύπτει, πράξη τη μετατροπή του ομίλου σε πλήρως καθετοποιημένο ενεργειακό όμιλο. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η ολοκλήρωση της εξαγοράς αιολικού στην Κοζάνη από τη γερμανική JOWI έναντι 130 εκατ. ευρώ.

Μότορ Όιλ Μία ανάσα από τα χαμηλά της βρίσκεται η μετοχή της Μότορ Όιλ, που έφτασε στα τέλη Σεπτεμβρίου να κάνει πράξεις ακόμα και κάτω από τα 10 ευρώ, με τα χαμηλά έτους μέσα στην πανδημία στα επίπεδα των 8,60 ευρώ. Η Motor Oil διαγράφεται από τον Stoxx Emerging Markets 800 LO, που σημαίνει ότι δημιουργούνται πλέον επιπτώσεις και στους διεθνείς επενδυτές. Όμως, ο όμιλος δεν μένει με τα χέρια σταυρωμένα. Μιλώντας στους αναλυτές

Το συγκεκριμένο πλάνο ανάπτυξης της Motor Oil Hellas για τον τομέα των ΑΠΕ αναμένεται να παρουσιαστεί εντός του έτους, πρόσθεσε ο ίδιος. «Φιλοδοξία μας είναι τα επόμενα 2 έως 3 χρόνια να ξεπεράσουμε τα 300MW ΑΠΕ και αυτό είναι ένα εφικτό πλάνο», είπε χαρακτηριστικά. Πάντως, όπως τόνισε, πέραν των γνωστών συμφωνιών και τις πρόσφατες εξαγορές στον τομέα των φωτοβολταϊκών και των αιολικών, αυτή τη στιγμή ο όμιλος δεν έχει στα σκαριά κάποιο νέο σημαντικό deal για τον τομέα των ΑΠΕ. Τα οικονομικά αποτελέσματα των ΕΛΠΕ και της Μότορ Όιλ επηρέασαν τη συνολική εικόνα μεγεθών α’ 6μήνου του Χρηματιστηρίου. Και τούτο προκύπτει από την ανάλυση που έκαναν οι ίδιες οι υπηρεσίες του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Τα αποτελέσματα αυτών των δύο ομίλων επηρέασαν σοβαρά τη συνολική εικόνα του κύκλου εργασιών και των EBITDA της αγοράς. Οι εισηγμένες του Χ.Α. εμφάνισαν μείωση του Κύκλου Εργασιών στα επίπεδα των 26,6 δισ. ευρώ, με πτώση -19,4% σε σχέση με το α’ εξάμηνο 2019, μείωση η οποία χωρίς τον υπολογισμό των αποτελεσμάτων της Αεροπορίας Αιγαίου και των ενεργειακών επιχειρήσεων ΕΛΠΕ και Μότορ Όιλ προσαρμόζεται στο -12,2%. Επίσης, στην ίδια μελέτη διαβάζουμε ότι οι εισηγμένες παρουσίασαν μείωση της Λειτουργικής Κερδοφορίας (EBITDA) στα επίπεδα των 2,65 δισ. ευρώ σε ποσοστό -33,0% σε σχέση με το α’ εξάμηνο 2019, μείωση η οποία χωρίς τον υπολογισμό των αποτελεσμάτων της Αεροπορίας Αιγαίου και των ενεργειακών επιχειρήσεων ΕΛΠΕ και Μότορ Όιλ διαμορφώνεται στο -5,4%..

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 13

αγορά ΕΙΣΗΓΜΈΝΕΣ:

Ζημιές 183,4 εκατ. ευρώ στο α’ 6μηνο, στην… εντατική η αγορά

14 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Του Στ. Κ. Χαρίτου

ποτελέσματα που στέλνουν την Αγορά στη… ΜΕΘ είναι αυτά του α’ 6μήνου, η ανακοίνωση των οποίων ολοκληρώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου. Ο κορωνοϊός επηρέασε εμφανώς τα οικονομικά μεγέθη των εισηγμένων, αλλά ταυτόχρονα προκύπτει ότι περνούν και οι… αμαρτίες του παρελθόντος, ειδικά για τις τράπεζες και την πώληση του Cairo από την Eurobank, συναλλαγή που έγινε με ζημιές εξαιτίας των κόκκινων δανείων που σχηματίστηκαν στα πέτρινα χρόνια των μνημονίων. Ο αντικατοπτρισμός της άσχημης και συνάμα στρεβλής εικόνας προκύπτει από τη συμπεριφορά της αγοράς. Eίναι χαρακτηριστικό ότι στις τελευταίες οκτώ συνεδριάσεις του Σεπτεμβρίου, οι επτά ήταν πτωτικές και η μόνη ανοδική, δεν έπεισε. Από την τραγική εικόνα των αποτελεσμάτων προκύπτει εμφανώς ότι τα κέρδη των 656,304 εκατ. ευρώ του α’ 6μήνου του 2019 γύρισαν σε ζημιές 183,491 εκατ. ευρώ με ποσοστιαία μεταβολή -127,96% σε σχέση με πέρυσι. Οι δε πωλήσεις υποχώρησαν σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά 20,41% και τα EBITDA υποχώρησαν κατά 35,59%. «Η γενική εικόνα», γράφει ο υπεύθυνος ανάλυσης της BETA Χρηματιστηριακή κ. Μάνος Χατζηδάκης, «σαφώς και αδικεί πολλές εταιρείες που μπαίνουν στον κουβά μιας πολύ ειδικής περιόδου όταν πρακτικά η οικονομική δραστηριότητα για δύο μήνες σε πολλούς κλάδους ήταν μηδέν, ο δε τουρισμός είχε ελάχιστη συνεισφορά. Η ανάγνωση των αποτελεσμάτων οφείλει να λάβει υπόψη αυτές τις ιδιαιτερότητες, ειδικά σε όσες εταιρείες έχουν δείξει «χαρακτήρα» στη διατήρηση των μεγεθών τους σε αξιοπρεπή επίπεδα, καθώς δεν λείπουν φαινόμενα εξαγωγής γενικών συμπερασμάτων για τη δίκαιη αποτίμηση της Αγοράς με δείγμα γραφής από… τέσσερις εταιρείες». Πρωταθλητές στις ζημιές κατά το πρώτο εξάμηνο εμφανίζονται οι εισηγμένες Ελληνικά Πετρέλαια και Μότορ Όιλ. Η κάθετη πτώση της ζήτησης στην εγχώρια και διεθνή αγορά καυσίμων σε συνδυασμό με την εκστρατεία για πράσινη ενέργεια, οδήγησαν σε ζημιές 336 εκατ. και 150 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, προκύπτει ότι η πανδημία οδήγησε σε μεγάλες ζημιές εισηγμένες, όπως η Aegean, ύψους 158,7 εκατ. ευρώ, τις οποίες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν πολύ σύντομα. Υπό τα δεδομένα αυτά, η πορεία της Αγοράς εξαρτάται και από τα μέλη της. Και οι εισηγμένες είναι οι βασικοί πρωταγωνιστές στα χρηματιστήρια, πότε προεξοφλώντας θετικά και πότε αρνητικά την πορεία της οικονομίας. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 15

αγορά Εταιρεία

Πωλήσεις

EBITDA

Καθαρά κέρδη

2020

2019

Διαφορά %

2020

2019

Διαφορά %

2020

2019

Διαφορά %

ΕΛΠΕ

2.986.000

4.457.000

-33,00

-341.000

323.000

-205,57

-336.000

121.000

-377,69

Motor Oil

2.833.425

4.572.865

-38,04

-63.156

291.778

-121,65

-150.476

148.453

-201,36

ΔΕΗ

2.249.580

2.305.202

-2,41

485.800

108.600

347,33

29.318

-274.871

-110,67

ΟΤΕ

1.859.300

1.855.500

0,20

690.600

679.900

1,57

181.000

104.800

72,71

Μυτιληναίος

926.686

990.837

-6,47

145.119

175.266

-17,20

69.325

82.608

-16,08

Titan Cement Int.

786.300

785.400

0,11

136.800

122.200

11,95

22.400

13.300

68,42

ΟΠΑΠ

507.927

779.592

-34,85

102.547

201.443

-49,09

20.443

91.797

-77,73

Ελλάκτωρ

437.756

705.131

-37,92

72.300

112.200

-35,56

-37.501

-8.374

347,83

Quest Συμμετοχών

303.927

258.179

17,72

27.100

25.600

5,86

11.369

10.330

10,06

Jumbo

278.816

335.426

-16,88

75.230

97.820

-23,09

49.805

64.132

-22,34

Frigoglass

208.672

288.262

-27,61

29.348

48.516

-39,51

586

10.806

-94,58

Σαράντης

183.688

172.189

6,68

28.440

21.040

35,17

11.256

13.498

-16,61

Intralot

168.214

378.071

-55,51

26.710

58.673

-54,48

-42.949

-30.835

39,29

Τέρνα Ενεργειακή

166.501

141.600

17,59

108.400

88.300

22,76

25.076

29.985

-16,37

Fourlis

159.516

207.279

-23,04

15.931

23.225

-31,41

-7.248

-1.090

564,95

Κρι-Κρι

65.923

57.401

14,85

13.804

12.230

12,87

9.086

7.637

18,97

Πετρόπουλος

45.506

57.271

-20,54

2.501

2.853

-12,34

893

869

2,76

Μοτοδυναμική

33.802

39.148

-13,66

1.419

1.481

-4,19

-2.715

-1.617

67,90

Inform Λύκος

33.652

38.419

-12,41

3.494

3.884

-10,04

214

1.400

-84,71

Παπουτσάνης

20.918

14.350

45,77

4.500

1.700

164,71

2.293

621

269,24

ΕΧΑΕ

15.179

14.230

6,67

5.015

4.984

0,62

2.639

3.354

-21,32

Paperpack

9.254

10.031

-7,75

2.315

2.567

-9,82

1.038

1.171

-11,36

Epsilon Net

8.445

7.870

7,31

1.830

1.560

17,31

932

508

83,46

Newsphone

8.064

10.226

-21,14

210

821

-74,42

-19

187

-110,16

Entersoft

8.026

8.045

-0,24

3.386

2.638

28,35

2.016

1.374

46,72

Euroxx

6.185

5.713

8,26

#ΔΙΑΙΡ./0!

-661

-403

64,02

Alpha Αστικά Ακίνητα

6.177

6.792

-9,05

#ΔΙΑΙΡ./0!

920

576

59,72

Int.International

4.109

4.172

-1,51

3.199

3.550

-9,89

2.695

3.259

-17,31

Reds

2.963

3.027

-2,11

1.500

1.000

50,00

-137

-662

-79,31

#ΔΙΑΙΡ./0!

-77

-111

-30,63

1.870

2.102

-11,04

383

1.013

-62,19

Alpha Trust ΑΕΔΑΚ

2.581

2.515

2,62

Profile

6.846

7.609

-10,03

Ικτίνος

15.965

23.246

-31,32

3.591

6.050

-40,64

113

2.024

-94,42

Flexopack

51.387

45.202

13,68

11.405

7.555

50,96

5.672

3.496

62,24

ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών

20.100

20.400

-1,47

19.900

20.200

-1,49

20.000

20.400

-1,96

ΓΕΒΚΑ

13.889

15.594

-10,93

667

975

-31,59

334

516

-35,27

Autohellas

211.400

258.800

-18,32

57.700

68.500

-15,77

542

16.173

-96,65

PASAL

769

708

8,62

#ΔΙΑΙΡ./0!

27.714

8.545

224,33

ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

998.769

1.080.955

-7,60

52.085

70.134

-25,74

7.575

19.516

-61,19

Πλαστικά Θράκης

155.376

155.173

0,13

26.033

16.468

58,08

10.021

4.353

130,21

16 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Εταιρεία

Πωλήσεις

EBITDA

Καθαρά κέρδη

2020

2019

Διαφορά %

2020

2019

Διαφορά %

2020

2019

Διαφορά %

Lamda Dev.

31.185

39.511

-21,07

15.274

27.050

-43,53

-5.659

37.179

-115,22

Δρομέας

9.902

7.900

25,34

1.437

1.454

-1,17

398

-140

-384,29

Prodea

81.182

79.451

2,18

36.025

138.325

-73,96

19.926

108.593

-81,65

Νίκας

28.260

19.700

43,45

780

-64

-1.318,75

-660

-1.655

-60,12

AS Company

7.999

10.857

-26,32

984

2.329

-57,75

352

2.439

-85,57

Revoil

299.510

348.320

-14,01

5.380

5.350

0,56

1.791

1.619

10,62

Cenergy

417.365

496.696

-15,97

40.161

38.580

4,10

8.076

4.307

87,51

CNL Capital

607

511

18,79

34.464

35.622

-3,25

10.216

12.634

Viohalco

1.875.389

2.216.242

-15,38

107.751

ΕΥΔΑΠ

158.280

151.657

4,37

36.685

Intracom Κατασκευές

86.996

126.211

-31,07

2.700

ΕΥΑΘ

Δομική Κρήτης

#ΔΙΑΙΡ./0!

-321

294

-209,18

-19,14

4.837

6.622

-26,96

137.460

-21,61

-17.474

462

-3.882,25

46.890

-21,76

14.331

25.040

-42,77

8.300

-67,47

-3.614

-762

374,28

3.763

2.931

28,39

901

605

48,93

219

305,56

ΠΛΑΙΣΙΟ

148.566

137.523

8,03

5.343

5.261

1,56

330

178

85,39

ΑΝΕΚ

55.377

72.503

-23,62

-2.300

3.200

-171,88

-13.200

-7.900

67,09

Κτήμα Λαζαρίδη

5.440

6.386

-14,81

1.588

1.517

4,68

690

754

-8,49

Χαϊδεμένος

6.555

9.509

-31,07

543

-94,66

-740

-283

161,48

Intracom

216.629

229.156

-5,47

12.600

13.700

-8,03

6.663

-3.859

-272,66

Aegean Airlines

187.398

519.398

-63,92

-49.561

62.782

-178,94

-158.778

-13.020

1.119,49

ΣΙΔΜΑ

61.267

68.331

-10,34

1.841

2.395

-23,13

-1.720

-305

463,93

ΒΙΟΤΕΡ

-65,59

-62

-103

-39,81

-5.812

-3.837

51,47

Δάιος

8.889

15.539

-42,80

735

1.819

-59,59

-3.138

-703

346,37

ΕΛΒΕ Ενδυμάτων

15.450

13.132

17,65

3.257

2.127

53,13

1.267

815

55,46

Εβροφάρμα

15.675

17.466

-10,25

1.454

2.191

-33,64

338

221

52,94

Mevaco

3.680

7.806

-52,86

301

1.409

-78,64

-70

591

-111,84

Τρία Άλφα

526

470

11,91

108

129,79

131,25

Λανακάμ

639

611

4,58

50,00

-147

-142

3,52

Λεβεντέρης

634

639

-0,78

-149

-127

17,32

-236

-219

7,76

Ίλυδα

1.726

1.378

25,25

780

604

29,14

156

64,21

515.440

476.184

8,24

45.691

37.714

21,15

32.249

27.005

19,42

1.766

1.317

34,09

1.413

1.462

-3,35

1.073

1.104

-2,81

-2.567

1.987

-229,19

20.082.184

25.232.480

-20,41

2.038.012

3.164.305

-35,59

-183.491

656.304

-127,96

ΕΘΝΙΚΉ ΤΡΆΠΕΖΑ

360

233

ALPHA BANK

86616

86827

EUROBANK

-1166000

32000

-144

Καρέλιας BriQ Properties Alpha Trust Ανδρομέδα ΣΥΝΟΛΑ

ΤΡΆΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΏΣ

ATTICA BANK

-28547

515

ΣΥΝΟΛΑ

-1107715

119609 ποσά σε χιλ. ευρώ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 17

ενέργεια

ΔΕΠΑ – ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ

Το παζλ των συμπράξεων στην τελική φάση της ιδιωτικοποίησης Οι μνηστήρες θα λάβουν υπόψη τους στο τίμημα ότι το μονοπώλιο έχει πια χαθεί…

18 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Της Μανταλένας Πίου

ο ενδιαφέρον όλων των μεγάλων παικτών του τομέα ενέργειας της ελληνικής αγοράς -και όχι μόνον- έχει συγκεντρώσει η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ Εμπορίας, ενώ ισχυρά ονόματα έχει προσελκύσει και το αντίστοιχο εγχείρημα για τη ΔΕΠΑ Υποδομών. Με την 23η Δεκεμβρίου να έχει καθοριστεί ως η καταληκτική προθεσμία για την υποβολή των δεσμευτικών προσφορών για τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, ήδη παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα για σύναψη συμμαχιών και συμπράξεων ανάμεσα στα σχήματα που έχουν προκριθεί στην τελική φάση του διαγωνισμού. Πρόκειται για τα ηχηρά ονόματα του εγχώριου επιχειρηματικού γίγνεσθαι, όπως τα κοινοπρακτικά σχήματα των Ελληνικών Πετρελαίων με την Edison, της ΔΕΗ με τη Motor Oil Hellas, τις εταιρείες Mytilineos, ΤΕΡΝΑ, και τον όμιλο Κοπελούζου, καθώς και δύο διεθνείς παίκτες, τη Shell και τη MET Group με έδρα την Ελβετία. Οι όροι της προκήρυξης δίνουν τη δυνατότητα στους μνηστήρες της τελικής φάσης να συμπράξουν μεταξύ τους, πράγμα που δίνει την ευκαιρία στις ελληνικές εταιρείες που συμμετέχουν αφενός να ξεπεράσουν κάποια προβλήματα που ενδεχομένως να είχαν με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, καθώς οι περισσότερες ήδη δραστηριοποιούνται στην αγορά αερίου, και αφετέρου να σχηματίσουν το κρίσιμο μέγεθος που απαιτείται για την εξαγορά της ΔΕΠΑ. Το δημόσιο πουλά το σύνολο των μετοχών που κατέχει, δηλαδή το 65%, ενώ τα ΕΛΠΕ -μέτοχοι του υπόλοιπου 35%- έχουν δεσμευτεί ότι σε περίπτωση που δεν πλειοδοτήσει η δική τους προσφορά, τότε θα διαθέσουν το σύνολο του μεριδίου τους στον προτιμητέο αγοραστή που θα προκύψει από τις διαγωνιστικές διαδικασίες του ΤΑΙΠΕΔ. Παρότι το μερίδιο αγοράς του άλλοτε μονοπωλίου έχει πέσει σημαντικά, περίπου στο 30% στο σύνολο του

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 19

ενέργεια εισαγόμενου αερίου (στοιχεία Μαρ- τόπιν θα χρησιμοποιήσει άλλο καύτίου), το ενδιαφέρον παραμένει ζω- σιμο, το οποίο δεν έχει αποφασιστεί ηρό. Το πελατολόγιο των περίπου ακόμα. 400.000 νοικοκυριών και 10.000 Ήδη φέτος, που η ΔΕΗ μείωσε δραεπιχειρήσεων της «Φυσικό Αέριο ματικά τη λιγνιτική της ηλεκτροπαΕλληνική Εταιρεία Ενέργειας», της ραγωγή, το φυσικό αέριο έχει κατα100% θυγατρικής της ΔΕΠΑ Εμπο- λάβει, με απόσταση, την πρώτη θέρίας στη λιανική αγορά και τα δύο ση ως καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής, βασικά συμβόλαια προμήθειας με τη με μερίδιο άνω του 40%, ακολουρωσική Gazprom για ρωσικό αέριο θούμενο από τις ΑΠΕ. και την αζέρικη Soccar για 1 bcm Εν τω μεταξύ, προγραμματίζονται φυσικού αερίου ετησίως από τον νέες μονάδες ηλεκτρισμού με φυαγωγό ΤΑΡ -του οποίου η εμπορική σικό αέριο: Υπό κατασκευή βρίσκελειτουργία προγραμματίζεται στις ται η μονάδα φυσικού αερίου της αρχές Δεκεμβρίου-, καθώς και η Mytilineos, ισχύος 826 MW στον συμφωνία με την αλγερινή Sonatrach Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας, που σχεδιγια υγροποιημένο αέριο (LNG), σε άζεται να λειτουργήσει το τελευταίο συνδυασμό με τις συμμετρίμηνο του 2021. Ως τοχές της σε διεθνή πρότο τέλος του χρόνου Ήδη φέτος, που η ΔΕΗ αναμένονται οι τελιτζεκτ, είναι από τα βασικά περιουσιακά στοιχεία της μείωσε δραματικά κές επενδυτικές αποτη λιγνιτική της εταιρείας. φάσεις (FID) της ΓΕΚ Ως γνωστόν η ΔΕΠΑ ηλεκτροπαραγωγή, Τέρνα για μονάδα Εμπορίας, με πωλήσεις το φυσικό αέριο ισχύος 660 MW στη της τάξης των 950 εκατ. ΒΙΠΕ Κοµοτηνής και έχει καταλάβει, με ευρώ το 2019, συμμετέχει της Elpedison, ισχύος στο έργο του ελληνο- απόσταση, την πρώτη 826 ΜW, στη Θεσσαβουλγαρικού αγωγού θέση ως καύσιμο λονίκη. Μάλιστα, η (IGB), καθώς και στο πρό- ηλεκτροπαραγωγής, εταιρεία έχει ήδη προτζεκτ για την ανάπτυξη με μερίδιο χωρήσει στις διαδικαπλωτού σταθμού φυσικού άνω του 40%, σίες για την έκδοση αερίου (FSRU) στην Αλετων περιβαλλοντικών ακολουθούμενο ξανδρούπολη. αδειών, ενώ σε εξέλιαπό τις ΑΠΕ. ξη βρίσκεται ο διαγωΚαι ο… Covid-19 νισμός για την προμήΠαρότι η φετινή χρονιά, λόγω της θεια του μηχανολογικού εξοπλισμού. πανδημίας του κορωνοϊού αλλά και Τελική επενδυτική απόφαση για της υπερπροσφοράς αερίου που μονάδα φυσικού αερίου ισχύος 660 προϋπήρχε του Covid-19, χαρακτη- MW στην Αλεξανδρούπολη αναμέρίστηκε από πτώση τιμών και μειω- νεται εντός του προσεχούς διαστήμένη ζήτηση για το αέριο σε παγκό- ματος να λάβει και ο όμιλος Κοπεσμιο επίπεδο, οι προοπτικές της λούζου. εγχώριας αγοράς τουλάχιστον βρα- Υπενθυμίζεται ότι σε 2-3 χρόνια, χυμεσοπρόθεσμα δείχνουν να κινη- όταν λειτουργήσουν οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις, θα έχει ενταχθεί και τοποιούν τους ενδιαφερόμενους. Η απόφαση της κυβέρνησης και της η Κρήτη, πέρα από τις Κυκλάδες, στο ΔΕΗ να κλείσουν όλες τις υφιστά- διασυνδεδεμένο σύστημα ηλεκτριμενες λιγνιτικές μονάδες ως το 2023, σμού. σημαίνει ότι το σύνολο της συμβα- Ανάλογα με το πόσες μονάδες τελιτικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας κώς θα κατασκευαστούν, η ζήτηση στο διασυνδεδεμένο σύστημα θα του φυσικού αερίου μπορεί να αυχρησιμοποιεί ως καύσιμο το φυσικό ξηθεί κατά 1 έως 1,5 δισ. κυβικά μέαέριο. τρα. Η υπό κατασκευή μονάδα της ΔΕΗ Είναι προφανές ότι το φυσικό αέριο στην Πτολεμαΐδα θα πάψει να λει- για μία δεκαετία τουλάχιστον θα είτουργεί με λιγνίτη το 2028 και κα- ναι βασικό καύσιμο ηλεκτροπαρα20 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

γωγής, στο πλαίσιο της μετάβασης στις καθαρές μορφές ενέργειας. Οι στόχοι της Ε.Ε. για το Κλίμα εκδιώκουν τον λιγνίτη/άνθρακα από την ηλεκτροπαραγωγή, αλλά μέχρι το σύνολο του μείγματος παραγωγής ηλεκτρισμού να φθάσει να προέρχεται από ΑΠΕ, υδρογόνο κ.λπ., το φυσικό αέριο θα έχει ρόλο φθίνοντα, πάντως, από ένα χρονικό σημείο και μετά, όσο αυξάνονται τα μερίδια των ΑΠΕ, καθώς το φυσικό αέριο αποτε-

2021 δεν αναμένεται να υπάρξει σημαντική μεταβολή από το επίπεδο αυτό, για τα αμέσως επόμενα χρόνια θεωρείται πιθανή η περαιτέρω άνοδος, με ρυθμό που θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από την ανάπτυξη της οικονομίας και τον ρυθμό κατασκευής έργων ΑΠΕ. Παράλληλα, η υλοποίηση των μεγάλων διεθνούς προσανατολισμού έργων -αγωγός αερίου ΤΑΡ, το FSRU Αλεξανδρούπολης, ελληνο-βουλγαρικός αγωγός, υπόγεια αποθήκη Καβάλας, σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες υποδομές LNG της Ρεβυθούσας- δημιουργεί ένα φυσικό hub που μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για διαμετακόμιση και εξαγωγές αερίου μέσω της χώρας μας, ενώ αυξάνει τη χρήση του αερίου ως ναυτιλιακό καύσιμο, πράγμα που θα δημιουργήσει σταδιακά μία νέα αγορά.

ΔΕΠΑ Υποδομών

λεί ορυκτό καύσιμα, που είναι μεν καθαρότερο αλλά δεν παύει να εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα. Από την άλλη πλευρά, η ίδια η υφιστάμενη αγορά φυσικού αερίου έχει μεταβληθεί θεαματικά τα τελευταία χρόνια. Το φθηνό αμερικανικό υγροποιημένο αέριο (shale gas) και τα άλλα φορτία LNG έχουν αποσπάσει μεγάλο μερίδιο αγοράς από το αέριο μέσω αγωγών. Στη χώρα μας ήδη το

LNG, με πρώτο το αμερικανικό, έχει εκτοπίσει από την πρώτη θέση το αέριο μέσω αγωγού. Η εγχώρια αγορά φυσικού αερίου -παρά τις επιπτώσεις του lockdownαναμένεται να προσεγγίσει φέτος τα επίπεδα των 6 δισ. κυβικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών, μέσω Ελλάδας, με την ηλεκτροπαραγωγή να αποτελεί τον ισχυρότερο «πελάτη». Αν και για το

Έξι επενδυτικά σχήματα έχουν προκριθεί στη δεύτερη και τελική φάση του διαγωνισμού για την απόκτηση του 100% της ΔΕΠΑ Υποδομών, της εταιρείας στην οποία έχουν περιέλθει τα δίκτυα αερίου και οι αντίστοιχες εταιρείες διανομής, μετά τον διαχωρισμό της παλαιάς ενιαίας ΔΕΠΑ. Πρόκειται για τη τσεχική EPH, την ιταλική Italgas, τα επενδυτικά αυστραλιανά funds First State Investments και Macquarie, το αμερικανικό KKR, καθώς και την κινεζική Sino-CEEF & Shanghai Dazhong Public Utilities. Το Virtual Data Room με όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες έχει ήδη ανοίξει, ενώ η κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών έχει προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο 2021. Μία βασική πάντως πληροφορία για τους 7 υποψηφίους παραμένει ακόμα «κλειδωμένη». Πρόκειται για το θεσμικό πλαίσιο όσον αφορά στο ρυθμιζόμενο έσοδο της εταιρείας, το οποίο ακόμα δεν έχει οριστικοποιηθεί από τη ΡΑΕ, όπως ανέφεραν έγκυρες πη-

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 21

ενέργεια γές. Η καθυστέρηση αυτή φαίνεται ότι ήταν και η αιτία που τελικά η προθεσμία για την κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών για τη ΔΕΠΑ Υποδομών μετατέθηκε χρονικά για τον Ιανουάριο, δηλαδή μετά την αντίστοιχη προθεσμία της ΔΕΠΑ Εμπορίας, παρότι ο διαγωνισμός για τις Υποδομές ήταν ο πρώτος που προκηρύχθηκε και ως πρόσφατα όλοι οι αρμόδιοι διαβεβαίωναν ότι θα προηγηθούν οι προσφορές για τη ΔΕΠΑ Υποδομών και θα ακολουθήσει η ΔΕΠΑ Εμπορίας Ας σημειωθεί ότι λόγω του μονοπωλιακού και ρυθμιζόμενου χαρακτήρα της εταιρείας δεν επιτρέπονται συμμαχίες και συμπράξεις μεταξύ των εταιρειών που συμμετέχουν στη short list για την εξαγορά. Το Δημόσιο κατέχει το 65% της εταιρείας και τα ΕΛΠΕ το υπόλοιπο 35%, το οποίο πωλείται μαζί με το μερίδιο του Δημοσίου.

Δημήτρης Κοπελούζος

Οι προκλήσεις του σήμερα και του αύριο

Το μέλλον της αγοράς υγροποιημένου αερίου Το υγροποιημένο αέριο (LNG) μπορεί πλέον σε πολλές εθνικές αγορές, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, να έχει αποσπάσει την πρώτη θέση σε σχέση με το αέριο αγωγών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζει προβλήματα. Η βιομηχανία LNG παγκοσμίως χαρακτηρίζεται από χαμηλές τιμές και υπερπροσφορά. Ακόμα και πριν ξεσπάσει η πανδημία, η αγορά LNG εμφάνιζε σημάδια υπερπροσφοράς τόσο για το 2020 όσο και για το 2021, λόγω της σταδιακής ωρίμανσης νέων πρότζεκτ με ρυθμό ταχύτερο σε σχέση με την αύξηση της ζήτησης. Η μείωση της κατανάλωσης αερίου λόγω του Covid-19 πρόσθεσε ποσότητες στην ήδη υψηλή προσφορά, δημιουργώντας συνθήκες αστάθειας τιμών στις αγορές. Η παρατεταμένη περίοδος των χαμηλών τιμών του πετρελαίου σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών αερίου πίεσαν ακόμα περισσότερο τις τιμές, όπως αναφέρει σχετική ανάλυση της McKinsey & Company. Μακροπρόθεσμα, πάντως, 22 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

οι προοπτικές για το LNG δείχνουν πιο ευνοϊκές σε σχέση με τα άλλα ορυκτά καύσιμα λόγω του συγκριτικά χαμηλότερου κόστους και των χαμηλότερων εκπομπών ρύπων. Όπως αναφέρει η McKinsey όμως, για να βρει ένα πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εν μέσω μίας τόσο ασταθούς αγοράς, η βιομηχανία του LNG πρέπει να υιοθετήσει νέες στρατηγικές. Σύμφωνα με την ανάλυση, οι παίκτες του LNG θα πρέπει από εδώ και πέρα να στρέψουν τις προσπάθειές τους σε πέντε τομείς: την κεφαλαιακή αποτελεσματικότητα, τη βελτιστοποίηση της αλυσίδας εφοδιασμού, την αποανθρακοποίηση, την επέκτασή τους στο downstream και την ψηφιοποίηση.

Ευάγγελος Μυτιληναίος

Γιώργος Περιστέρης

Η παρατεταμένη περίοδος των χαμηλών τιμών του πετρελαίου μείωσε τις τιμές του αερίου άμεσα, λόγω της σύνδεσης τιμών των δύο προϊόντων σε πολλά συμβόλαια αερίου, αλλά και έμμεσα, καθώς περιόρισε το οικονομικό κίνητρο στροφής των καταναλωτών από το πετρέλαιο στο αέριο. Ταυτόχρονα, οι μεγάλης κλίμακος εξαγωγές από τη Βόρειο Αμερική, που απέσπασαν σημαντικό μερίδιο στις καταναλωτικές αγορές της Ασίας, σε συνδυασμό με την παραγωγή από την Αυστραλία και τη Ρωσία, δημιούργησαν συνθήκες σχεδόν μόνιμης υπερπροσφοράς, με αποτέλεσμα τις χαμηλές τιμές. Η πανδημία επιδείνωσε την κατάσταση. Οι εκτιμήσεις της McKinsey δείχνουν πτώση της παγκόσμιας ζήτησης αερίου της τάξης του 4-7% το 2020. Αν οι προβλέψεις αυτές επαληθευτούν, τότε θα είναι το μεγαλύτερο σοκ που έχει υποστεί η αγορά αερίου εδώ και μισό αιώνα. Από τις αρχές του 2020, οι τιμές σποτ του αερίου έχουν πέσει θεαματικά και πλέον στα νέα χαμηλά έχουν συγκλίνει οι τιμές της Ασίας, της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Εξαγωγείς LNG αναγκάστηκαν να ματαιώσουν τις αποστολές φορτίων (πε-

ρισσότερα από 100 φορτία/μήνα από τις ΗΠΑ ακυρώθηκαν για τον Ιούνιο και τον Ιούλιο), καθώς οι σποτ τιμές στην Ασία και την Ευρώπη δεν κάλυπταν πλέον το κόστος του αμερικανικού LNG. Ωστόσο, οι αποστολές πολλών φορτίων που είναι συμβολαιοποιημένα με μακροπρόθεσμες συμφωνίες συνεχίστηκαν και συνεχίζουν κανονικά. Έτσι στις 30 Ιουνίου, η παγκόσμια προσφορά LNG ήταν αυξημένη κατά 5% σε ετήσια βάση, ενώ οι ροές αερίου μέσω αγωγών είχαν μειωθεί λόγω της χαμηλότερης ζήτησης. Οι προκλήσεις δεν σταματούν εδώ. Στις περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες ο ρόλος του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή μειώνεται, ενώ σε ορισμένες χώρες η χρήση του έχει αρχίσει να ελαττώνεται και για τη θέρμανση κατοικιών και επαγγελματικών χώρων. Ενδεχόμενη ταχεία πτώση στο κόστος των μπαταριών αποθήκευσης ενέργειας μπορεί να περιορίσει τις επιπτώσεις από τη διακοπτόμενη παραγωγή ηλεκτρισμού των ΑΠΕ, περιορίζοντας τον ρόλο του αερίου σε καύσιμο για την κάλυψη των αιχμών της ζήτησης. Ωστόσο, οι ίδιες τάσεις που δημιουργούν στην τρέχουσα φάση προβλήματα, μπορεί να αποτελέσουν και ευκαιρίες για το υγροποιημένο αέριο. Οι χαμηλότερες τιμές χονδρικής στις τελικές αγορές δημιουργούν ευνοϊκότερες συνθήκες για την οικονομία του αερίου σε σχέση π.χ. με το πετρέλαιο. Πρόσφατες επενδύσεις σε τερματικά, αγωγούς και δίκτυα, έχουν επίσης αυξήσει τη διαθεσιμότητα του αερίου. Όλοι αυτοί οι παράγοντες δημιουργούν μία ευκαιρία για ταχεία αύξηση της ζήτησης, ειδικά στην Ασία. Την τελευταία δεκαετία η λεγόμενη «οικονομία του LNG» βελτιώθηκε σημαντικά στις καταναλώτριες χώρες σε σχέση με το πετρέλαιο και τον άνθρακα. Από το 2000 ως το 2018, η τιμή του LNG ήταν από 10 ως 20% χαμηλότερη σε σχέση

Ανδρέας Σιάμισιης

με το πετρέλαιο, ανάλογα με το συμβόλαιο. Το 2020 προσέφερε LNG στην σποτ αγορά σε τιμές ως και 50-70% χαμηλότερες σε σχέση με συμβόλαια πετρελαίου που είχαν συναφθεί κάποιους μήνες νωρίτερα. Η διαφορά τιμής έδωσε κίνητρο στους καταναλωτές να στραφούν στο αέριο. Η στροφή αυτή έγινε ιδιαίτερα αισθητή στη βιομηχανία, ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να αναπτύσσονται νέες αγορές για το αέριο, τις μεταφορές, οδικές και ναυτιλιακές. Σε σχέση με τον άνθρακα, οι τιμές του LNG κατά την περίοδο 2000-2018 ήταν περίπου τρεις φορές υψηλότερες. Τελευταία, οι τιμές του σποτ LNG είναι περίπου ίδιες με αυτές του άνθρακα.

Oι τιμές του LNG

Γιώργος Στάσσης

Γιάννης Βαρδινογιάννης

Τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια οι τιμές του LNG μπορεί να ανακάμψουν, αν και τα βασικά δεδομένα της αγοράς δείχνουν ότι το discount σε σχέση με το πετρέλαιο θα παραμείνει, ενώ το premium σε σχέση με τον άνθρακα θα συνεχιστεί αλλά μειωμένο. Τα δικαιώματα ρύπων και η ενδεχόμενη ευρύτερη χρήση τους στο μέλλον μπορεί να βελτιώσουν την ανταγωνιστική θέση του υγροποιημένου αερίου. Τιμές δικαιωμάτων ρύπων από 25 ως 50 δολ./τόνο μπορούν να γείρουν την πλάστιγγα από τον άνθρακα στο αέριο. Ας σημειωθεί ότι η Κίνα σχεδιάζει ως το τέλος του χρόνου να εφαρμόσει ένα σύστημα εμπορίας ρύπων, ενώ στην Ε.Ε. οι τιμές των ρύπων, σε συνδυασμό με όλες τις άλλες πολιτικές για την αποανθρακοποίηση, έχουν ήδη καταστήσει το αέριο πολύ πιο ανταγωνιστικό από τον άνθρακα. Το μερίδιο των ΑΠΕ μπορεί να έχει αυξηθεί στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά λόγω της στοχαστικότητας της ανανεώσιμης ενέργειας εξακολουθεί να χρειάζεται η παραγωγή ηλεκτρισμού από συμβατικά καύσιμα. Στις περισσότερες αγορές πλέον το αέριο είναι το φθηνότερο καύσιμο της συμβατικής και αδιάλειπτης ηλεκτροπαραγωγής. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 23

χρήμα ENERGEAN

Ποιες οι λεπτομέρειες του deal που υπέγραψε ο Μαθιός Ρήγας με το Ισραήλ και πώς αυξάνουν τα μεγέθη της εταιρείας

24 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Του Στ. Κ. Χαρίτου

ινήσεις ματ στην ενεργειακή αγορά της Ν.Α. Μεσογείου πετυχαίνει η Energean, στο τιμόνι της οποίας βρίσκεται ο κ. Μαθιός Ρήγας. Μόλις προσφάτως η Energean ανακοίνωσε δύο νέα μεγάλα συμβόλαια πώλησης φυσικού αερίου τα οποία εξασφάλισε η θυγατρική της (κατά 70%) Energean Israel, που κατέχει το 100% των θαλάσσιων κοιτασμάτων Karish, Karish North και Tanin στο Ισραήλ. Τα δύο συμβόλαια αντιστοιχούν σε ποσότητες φυσικού αερίου έως 1,4 δισεκ. κυβικών μέτρων ετησίως και η σύναψή τους αυξάνει τις μέχρι σήμερα συμβολαιοποιημένες ποσότητες της Energean στα 7 δισεκ. κυβικά μέτρα τον χρόνο.

Μεγάλες προοπτικές

Το υπό κατασκευή Energean Power, το πρώτο ιστορικά FPSO που θα λειτουργήσει στην Ανατολική Μεσόγειο

Σύμφωνα με πληροφορίες, με τα 7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο για τα οποία η εταιρεία έχει υπογράψει συμβόλαια, εκτιμάται ότι θα πιάσει μερίδιο γύρω στο 35%-40% περί το 20252026 στην ισραηλινή αγορά φυσικού αερίου, η οποία αυτή τη στιγμή είναι στα 11 δισεκ. τον χρόνο (συγκριτικά η Ελλάδα είναι στα 4,5 δισεκ. τον χρόνο) και αναμένεται να ξεπεράσει τα 20 δισεκ. τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, υπάρχουν μεγάλες προοπτικές αύξησης της ζήτησης, καθώς είναι χαρακτηριστικό ότι η κρατική IEC έχει ακόμη να βγάλει προς ιδιωτικοποίηση άλλους τρεις σταθμούς παραγωγής, ενώ παράλληλα μετατρέπει σταδιακά τέσσερις σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που τώρα καταναλώνουν άνθρακα, σε σταθμούς καύσης φυσικού αερίου. Ήδη η εταιρεία εξετάζει τρόπους να αυξήσει το δυναμικό της στο Ισραήλ. Το υπό κατασκευή FPSO «Energean Power» έχει σχεδιασθεί με δυναμικότητα 8 δισεκ. κυβικά μέτρα τον χρόνο, οπότε με τα ήδη υπογεγραμμένα συμβόλαια σχεδόν καλύπτεται πλήρως από τα κοιτάΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 25

χρήμα Από την πρώτη εγκατάσταση μηχανισμού (E- House lift) στο FPSO Energean Power στη Σιγκαπούρη (Αύγουστος 2020)

σματα Karish (ήδη είναι σε εξέλιξη νων και των assets της εξαγορατο project ανάπτυξης) και Karish σθείσας Edison E&P, είχε ημερήσια North (εγκρίθηκε πρόπαραγωγή περί τις σφατα το Σχέδιο Ανά- Η Energean έχει 52.000 βαρέλια ισοδυπτυξης από την κυβέρνάμου πετρελαίου, ποστα σχέδιά της νηση του Ισραήλ και η σοστό άνω του 70% εκ εταιρεία αναμένεται να νέες ερευνητικές των οποίων ήταν σε φυλάβει την Τελική Επεν- γεωτρήσεις στο σικό αέριο. δυτική Απόφαση εντός Block 12 προς το Σύμφωνα με την εταιρεία του έτους). Η Energean τέλος του 2021 πάντως, το μεγαλύτερο έχει στα σχέδιά της νέ- και η γεωλογική μέρος του φυσικού αεες ερευνητικές γεωρίου που καλύπτουν τα πιθανότητα τρήσεις στο Block 12 δύο συμβόλαια αφορά προς το τέλος του 2021, ανακάλυψης τον σταθμό παραγωγής αφού θα έχει ξεκινήσει κοιτάσματος στο ηλεκτρικής ενέργειας η παραγωγή από το συγκεκριμένο Ramat Hovav στο Ισραήλ, Karish, και είναι χαρα- Block είναι της ο οποίος ιδιωτικοποιήθηκτηριστικό ότι η γεωκε πρόσφατα καθώς ανήτάξης του 70%. λογική πιθανότητα ανακε στην κρατική εταιρεία κάλυψης κοιτάσματος ηλεκτρισμού IEC. στο συγκεκριμένο Block είναι της Οι νέοι ιδιοκτήτες είναι οι όμιλοι τάξης του 70%. Edeltech και Shikun & Binui (Ramat Hovav Partnership), ενώ το συμβόΠαραγωγή λαιο για τον συγκεκριμένο σταθμό Σημειώνεται ότι στο 6μηνο ο όμιλος είναι ένα από τα μεγαλύτερα που της Energean, συμπεριλαμβανομέ- έχουν υπογραφεί ποτέ για ιδιωτικό 26 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Από την τοποθέτηση του χερσαίου τμήματος του αγωγού φυσικού αερίου για την ανάπτυξη του κοιτάσματος Karish στο Ισραήλ (Αύγουστος 2020)

σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στο Ισραήλ. Η συμφωνία έχει διάρκεια 20 έτη, αποκλειστικό χαρακτήρα και προβλέπει επίσης κατώτατη τιμή προμήθειας. Το δεύτερο συμβόλαιο αφορά την προμήθεια ποσοτήτων φυσικού αερίου σε υφιστάμενους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της Ramat Hovav Partnership. Έχει διάρκεια 15 ετών και προβλέπει κατώτατη τιμή καθώς και ρήτρα take or pay. Με τα δύο νέα συμβόλαια, η Energean φτάνει πλέον πολύ κοντά στην κάλυψη της πλήρους δυναμικότητας (8 BCM ετησίως) του «Energean Power», του πρώτου στην ιστορία FPSO (Floating Production Storage Offloading) που θα λειτουργήσει στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος της εταιρείας είναι να κλείσει συμβόλαια και για την υπολειπόμενη διαθέσιμη δυναμικότητα του «Energean Power» και, σχετικά, εξετάζει τις προοπτικές που παρουσιάζουν τόσο η αγορά του Ισραήλ

Από την εγκατάσταση του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου στο Ισραήλ που ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο 2020, σε βάθος έως και 1.750 μέτρων

όσο και γειτονικές αγορές, σε συν- 2021. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την δυασμό με τις προοπτικές περαιτέ- Edeltech και την Shikun & Binui για ρω επέκτασης τη συνεχιζόμενη εμπιστοσύστην Ανατολική O σταθμός νη τους και να επαναλάβω τη Μεσόγειο που χαηλεκτροπαραγωγής δέσμευσή μας να συνεχίσουρακτηρίζουν και με να ενισχύουμε τον αντατις εννέα ερευνη- Ramat Hovav γωνισμό και την ασφάλεια του τικές άδειες που η είναι ο δεύτερος εφοδιασμού της ισραηλινής ίδια κατέχει στο σταθμός της IEC που αγοράς, ακόμη και μετά την Ισραήλ. πλήρη κάλυψη της δυναμικόιδιωτικοποιείται Ο κ. Μαθιός Ρήγας, από ένα σύνολο τητας του FPSO. Τα νέα συμΔιευθύνων Σύμβόλαια ενισχύουν περαιτέρω πέντε σταθμών που τη ροή εσόδων μας, η οποία βουλος της Energean, δήλωσε θα περάσουν στον είναι πολύ καλά προστατευσχετικά: «Είμαστε ιδιωτικό τομέα. μένη από μελλοντικές διακυιδιαίτερα ευχαρι- Είχε προηγηθεί η μάνσεις στις τιμές. Επιπλέον, στημένοι για την ιδιωτικοποίηση του μάς διασφαλίζουν ταμειακές υπογραφή των δύο σταθμού Alon Tavor. ροές που υποστηρίζουν τον νέων συμβολαίων στρατηγικό μας στόχο να εξαπου αυξάνουν στα σφαλίσουμε σταθερά μερί7 δισεκ. κυβικά μέτρα αερίου ετη- σματα για τους μετόχους μας». σίως τις ποσότητες που έχει συμβολαιοποιήσει η Energean με προ- Τα συμβόλαια γραμματισμένη έναρξη παραγωγής Σημειώνεται ότι τα δύο νέα συμβόφυσικού αερίου από το κοίτασμα λαια υπερβαίνουν σε αξία τα 2,5 Karish στο δεύτερο εξάμηνο του δισεκ. δολάρια για το σύνολο της

διάρκειάς τους, ενώ δεν απαιτούν οποιαδήποτε νέα επένδυση από την Energean πέραν από την ανάπτυξη του κοιτάσματος Karish North, η τελική Επενδυτική Απόφαση (Final Investment Decision – FID) για την οποία αναμένεται να ληφθεί εντός του έτους. Τα δύο συμβόλαια υπόκεινται στην έγκριση των χρηματοδοτών της RH Partnership, ενώ οι τιμές είναι ανάλογες με εκείνες των μακροπρόθεσμων συμβολαίων που έχει ήδη υπογράψει η Energean. O σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Ramat Hovav είναι ο δεύτερος σταθμός της IEC που ιδιωτικοποιείται από ένα σύνολο πέντε σταθμών που θα περάσουν στον ιδιωτικό τομέα. Είχε προηγηθεί η ιδιωτικοποίηση του σταθμού Alon Tavor, ο νέος ιδιοκτήτης του οποίου (όμιλος MRC) έχει επίσης συνάψει με την Energean συμβόλαιο προμήθειας φυσικού αερίου για περίπου 0,5 δισεκ. κυβικά μέτρα ετησίως επί 15 έτη.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 27

χρήμα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Επιδότηση 200 ευρώ στον επιχειρηματία για πρόσληψη μακροχρόνια ανέργων • Έρχεται κεφάλαιο κίνησης σε επιχειρήσεις και επιδότηση της αγοράς εργασίας • Πρόγραμμα για 100.000 θέσεις εργασίας από 1/10 • Δάνεια με εγγύηση 80% από το Δημόσιο

28 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

α δυνατά της «χαρτιά» ρίχνει στο τραπέζι η κυβέρνηση, στη μάχη της ανάσχεσης των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού στην οικονομία και ειδικά στις επιχειρήσεις. Προκειμένου η ύφεση να μην αγγίξει διψήφιο ποσοστό στο τέλος του έτους, το οικονομικό επιτελείο έθεσε σε τροχιά υλοποίησης: - το πρόγραμμα δημιουργίας 100.000 νέων θέσεων εργασίας με 6μηνη επιδότηση κατά 100% του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων, - τον β’ κύκλο του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων Covid-19, μέσω του οποίου θα χρηματοδοτηθούν δάνεια κεφαλαίου κίνησης σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις με εγγύηση του Δημοσίου. Παράλληλα, η Κομισιόν ενέκρινε το ελληνικό πρόγραμμα ύψους 15 δισ. ευρώ υπό μορφή κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη των ΜμΕ που πλήττονται από την πανδημία, ενώ ξεκινά η ροή κεφαλαίων στη χώρα μας ύψους 2,7 δισ. ευρώ από τα κοινοτικά ταμεία στο πλαίσιο του προγράμματος SURE.

Πρόγραμμα 100.000 θέσεων εργασίας με επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών «Τρέχει» από την 1η Οκτωβρίου το πρόγραμμα δημιουργίας 100.000 νέων θέσεων εργασίας με 6μηνη επιδότηση κατά 100% του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών (εργοδοτών-εργαζομένων). Το πρόγραμμα θα μείνει διαθέσιμο μέχρι να εξαντληθούν οι επιδοτούμενες θέσεις εργασίας και αφορά όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα της χώρας, ανεξαρτήτως κλάδου και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το πρόγραμμα επιδοτεί μόνο νέες θέσεις εργασίας (πλήρους ή μερικής απασχόλησης), δηλαδή επιπρόσθετες του αριθμού των υφιστάμενων θέσεων εργασίας των επιχειρήσεων κατά την 18η/9/2020. Μάλιστα, αν η νέα θέση εργασίας αφορά μακροχρόνια άνεργο, εγγεγραμΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 29

χρήμα μένο στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ για τουλάχιστον 12 μήνες, η νέα πρόσληψη επιδοτείται επιπλέον με 200 ευρώ επί του καθαρού μηνιαίου μισθού, προ φόρου και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης. Δικαίωμα ένταξης στο πρόγραμμα έχουν επιχειρήσεις που είναι φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερες ή έχουν ρυθμίσει τυχόν βεβαιωμένες οφειλές τους προς το Δημόσιο και τον e-ΕΦΚΑ, κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης ένταξης. Στο πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν όσοι εργαζόμενοι προσληφθούν από την 1η/10/2020 και εφεξής, με την υποβολή ενός απλού εντύπου στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, μέσω του οποίου γνωστοποιούνται τα στοιχεία, της επιχείρησης, του δυνητικά ωφελούμενου και οι αποδοχές του (καθαρές και μεικτές). Από το πρόγραμμα αποκλείονται: οι εργαζόμενοι που είχαν ενεργή σύμβαση εργασίας με την αιτούσα επιχείρηση (όπως προσδιορίζεται με ΑΦΜ) τουλάχιστον έναν μήνα πριν από την ημερομηνία πρόσληψης ή εργάζονται σε άλλη επιχείρηση - εργοδότη.

πλέον σε 1,78 δισ. ευρώ. Επιπρόσθετα η προμήθεια της εγγύησης που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις επιχορηγείται πλήρως και στον β’ κύκλο λειτουργίας του Ταμείου, τηρουμένων των περιορισμών των κρατικών ενισχύσεων. Με τη μόχλευση μέσω του τραπεζικού συστήματος, τα δάνεια που τελικά θα χορηγηθούν προς τις μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2020 από τον 2ο κύκλο του Ταμείου Εγγυοδοσίας αναμένεται να προσεγγίσουν τα 2,5 δισ. ευρώ. Το νέο πακέτο χρηματοδοτήσεων που προωθείται στην αγορά είναι ανοικτό σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως εάν έχουν μέχρι σήμερα δανειοδοτηθεί μέσω άλλων προγραμμάτων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. Σημαντικό σημείο διαφοροποίησης είναι ότι το 75% έως 90% των νέων δανείων του β’ κύκλου του Ταμείου Εγγυοδοσίας απευθύνεται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα σε μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις της χώρας, που έχουν πληγεί από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Το νέο πακέτο χρη- Τα αιτήματα των επιχειΔάνεια 2,5 δισ. ευρώ ματοδοτήσεων που ρήσεων υποβάλλονται σε ΜΜΕ με εγγύηση προωθείται στην πρώτα στην ηλεκτρονική του Δημοσίου αγορά είναι ανοικτό π λ α τ φ ό ρ μ α w w w . ependyseis.gr του υπουρσε όλες τις επιχειΕντός του Οκτωβρίου ξεγείου Ανάπτυξης και ρήσεις, ανεξαρκινά ο β’ κύκλος του ΤαΕπενδύσεων και στη συμείου Εγγυοδοσίας Επι- τήτως εάν έχουν νέχεια, μετά την οριστιχειρήσεων Covid-19, μέσω μέχρι σήμερα δακοποίηση της υποβολής, του οποίου θα χρηματο- νειοδοτηθεί μέσω οι επιχειρήσεις υποβάλδοτηθούν με εγγυημένα άλλων προγραμμά- λουν τα αιτήματα χρημαστο 80% δάνεια κεφαλαίτοδότησής τους στις συτων της Ελληνικής ου κίνησης σε μικρές, μενεργαζόμενες τράπεζες σαίες και μεγάλες επιχει- Αναπτυξιακής οι οποίες τελικά αξιολοΤράπεζας. ρήσεις της χώρας. γούν τις αιτήσεις των επιΟ προϋπολογισμός του χειρήσεων προς ένταξη Ταμείου ενισχύθηκε με στο Ταμείο. πόρους προερχόμενους από το Εθνι- Δικαίωμα συμμετοχής στον β’ κύκλο κό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Ταμείου Εγγυοδοσίας έχουν όλες και από συγχρηματοδοτούμενους πό- οι επιχειρήσεις που λειτουργούν νόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περι- μιμα στην Ελλάδα εκτός των εξωχώφερειακής Ανάπτυξης με επιπλέον ριων, των εταιρειών συμμετοχών σε 780 εκατ. ευρώ, οπότε τα συνολικά άλλες εταιρείες, των επιχειρήσεων διαθέσιμα κεφάλαια των δύο κύκλων του χρηματοπιστωτικού τομέα, των του Ταμείου Εγγυοδοσίας ανέρχονται δημοσίων φορέων και των θυγατρικών 30 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

τους, των ΟΤΑ και των θυγατρικών τους. Βασική προϋπόθεση επιλεξιμότητας των επιχειρήσεων που υποβάλλουν αίτημα χρηματοδότησης για το Ταμείο Εγγυοδοσίας είναι να μη θεωρούνται προβληματικές κατά την 31η-12-2019.

«Πράσινο φως» από Κομισιόν Η Κομισιόν ενέκρινε το ελληνικό πρόγραμμα ύψους 1,5 δισ. ευρώ υπό μορφή κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που πλήττονται από την πανδημία. Η δημόσια στήριξη θα λάβει τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων για κεφάλαιο κίνησης, ως ποσοστό των δαπανών που πραγματοποίησαν οι δικαιούχοι το 2019. Το μέγιστο ποσοστό των επιδοτούμενων δαπανών της εταιρείας είναι 50%. Σύμφωνα με την Επιτροπή, σκοπός του προγράμματος είναι να υποστηρίξει πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν μια ξαφνική έλλειψη ρευστότητας λόγω της επιδημίας του κορωνοϊού. Στο μεταξύ, σε 8 δόσεις θα δοθούν τα 2,728 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, μέσω του προγράμματος SURE, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού στην απασχόληση.

Γιάννης Καρούζος Ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος υποστήριξε ότι το πρόγραμμα για την επιδότηση 100.000 θέσεων εργασίας έχει 4 βασικά σημεία: 1. Προσφέρει κάλυψη των εισφορών στο 100% για 6 μήνες. 2. Καλύπτει τις ασφαλιστικές εισφορές σε δώρα και επίδομα αδείας. 3. Αφορά όλες τις επιχειρήσεις. 4. Προβλέπει «έξτρα» 200 ευρώ τον μήνα για κάθε πρόσληψη μακροχρόνια ανέργου. Σύμφωνα με τον κ. Καρούζο, στο πρόγραμμα προβλέπεται ρήτρα διατήρησης του αριθμού των θέσεων εργασίας. «Θα πρέπει να κρατήσει τον ίδιο αριθμό προσωπικού με αυτόν που είχε στις 18/9/2020, για 6 μήνες.

Η ρήτρα μη απόλυσης είναι πολύ συγκεκριμένη. Αν μιλάμε για ιδιαίτερη περίπτωση εργοδότη, τότε ναι, μπορεί να απολύσει, αλλά θα πρέπει να καλύψει τη θέση του εργαζόμενου που απολύει» εξήγησε ο Γιάννης Καρούζος. Οι εργοδότες/επιχειρήσεις, όπως τόνισε ο εργατολόγος, θα υποβάλουν ξεχωριστή αίτηση για κάθε εργαζόμενο στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. «Δεν χρειάζεται όλες οι προσλήψεις και οι αιτήσεις να γίνουν μαζεμένες. Το πρόγραμμα, μπορούμε να πούμε ότι θα είναι σε ισχύ μέχρι την εξάντληση των 100.000 θέσεων εργασίας» προσέθεσε ο Γιάννης Καρούζος, υπογραμμίζοντας ότι οι νεοπροσληφθέντες μπορούν να ενταχθούν σε καθεστώς τηλεργασίας, αλλά όχι στο πρόγραμμα ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ή σε αναστολή σύμβασης.

6 Προγράμματα Έξι προγράμματα συνολικού προϋπολογισμού 441,8 εκατ., για την απασχόληση τουλάχιστον 35.400 ανέργων, έχουν ξεκινήσει από τα μέσα Ιουλίου και μετά, και ήδη η απορροφητικότητά τους ξεπερνάει το 60% με 65%.

για τους μακροχρόνια ανέργους. Για την πρόσληψη μακροχρόνια ανέργου με 1.000 ευρώ μεικτά, η σωρευτική επιχορήγηση ανέρχεται στις 21.000 ευρώ. Ήδη έχουν κατατεθεί 12.071 αιτήσεις, που αντιστοιχούν στο +145%.

Ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος

• 18-29 ετών. Το Πρόγραμμα Απασχόλησης Ανέργων 18-29 ετών, οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθμίδας, αφορά 8.000 νέες Οι εργοδότες θα θέσεις εργασίας σε επιχει• Πτυχιούχοι. Αναλυτι- υποβάλουν ξεχωρήσεις του ιδιωτικού τομέα. κά, το Πρόγραμμα Απα- ριστή αίτηση για Η διάρκεια του προγράμμασχόλησης Πτυχιούχων κάθε εργαζόμενο τος είναι 12 μήνες, αλλά Ανέργων 22-29 ετών στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Δεν αυξάνεται σε 15 μήνες για αφορά 3.500 νέες θέτους μακροχρόνια ανέρχρειάζεται όλες σεις εργασίας σε επιχειγους και τους δικαιούχους ρήσεις του ιδιωτικού το- οι προσλήψεις να του ελάχιστου εγγυημένου μέα, διάρκειας 10 μηνών, γίνουν μαζεμένες. εισοδήματος. Η επιδότηση και η επιδότηση ανέρ- Το πρόγραμμα θα ανέρχεται στο 75% του χεται στο 75% του μη- είναι σε ισχύ μέχρι μηνιαίου μισθολογικού και νιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους την εξάντληση των μη μισθολογικού κόμε ανώτατο όριο τα 750 στους με ανώτατο όριο 100.000 θέσεων ευρώ μηνιαίως. Συνολικά, τα 750 ευρώ τον μήνα. εργασίας. η επιχορήγηση μπορεί να Έτσι, για μισθό 1.000 φθάσει ακόμη και τις 13.200 ευρώ η επιδότηση φθάευρώ. Η «ζήτηση» ανέρχενει σωρευτικά τις 8.813 ευρώ. Ακόμη ται στο 65%. κι αν ο άνεργος προσληφθεί με τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ, η σω- • 30 ετών και άνω. Το Πρόγραμμα ρευτική επιχορήγηση του εργοδότη Απασχόλησης Ανέργων 30 ετών και θα είναι της τάξης των 7.120 ευρώ. Το άνω διαθέτει 8.300 θέσεις με 75% πρόγραμμα παρουσιάζει απορροφη- επιδότηση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, τικότητα της τάξης του 61%, αν και διάρκειας 12 μηνών, με δυνατότητα άνοιξε στο τέλος Ιουλίου. επέκτασης για επιπλέον 9 ή 12 μήνες

• Πτυχιούχοι έως 39 ετών. Το Πρόγραμμα Απασχόλησης Πτυχιούχων Ανέργων έως 39 ετών σε κλάδους έξυπνης εξειδίκευσης διαθέτει 5.200 νέες θέσεις εργασίας διάρκειας 15 μηνών, σε επιχειρήσεις με κύρια δραστηριότητα: 1) ενέργεια, 2) βιοεπιστήμες και υγεία - φάρμακα, 3) περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη - κλιματική αλλαγή, 4) πολιτισμός, τουρισμός, πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες, 5) επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη, 6) μεταποίηση - βιομηχανία, 7) τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, 8) υλικά - κατασκευές και 9) μεταφορές και εφοδιαστική αλυσίδα (logistics). Η επιδότηση ανέρχεται στο 60% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους, με ανώτατο όριο τα 800 ευρώ μηνιαίως για τους κατόχους μεταπτυχιακού. Έτσι, η ανώτατη επιχορήγηση, σε περίπτωση μισθού 1.000 ευρώ μεικτά, είναι 13.130 ευρώ. • Επανένταξη. Το Πρόγραμμα Επιταγών Επανένταξης στην Αγορά Εργασίας διαθέτει 9.200 θέσεις εργασίας διάρκειας 12 μηνών, με ελάχιστες μεικτές απολαβές τα 830 ευρώ. Η επιδότηση ανέρχεται στο 80% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους με ανώτατο όριο τα 830 ευρώ μηνιαίως. Για έναν άνεργο που για 12 μήνες θα λάβει 1.000 ευρώ τον μήνα, η επιδότηση ανέρχεται σε 11.620 ευρώ. • Ευπαθείς ομάδες. Τέλος, το Πρόγραμμα Απασχόλησης Ανέργων από Ευπαθείς Κοινωνικές Ομάδες διαθέτει 1.200 θέσεις σε ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις, καθώς και σε επιχειρήσεις των δήμων και των περιφερειών, διάρκειας 12 μηνών, με δυνατότητα επέκτασης για επιπλέον 12 μήνες. Η επιδότηση ανέρχεται στο 90% του μηνιαίου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους, με ανώτατο όριο τα 800 ευρώ μηνιαίως.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 31

διεθνή

Πλυντήριο για βρώμικο χρήμα πέραν πάσης υποψίας… • Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι μπορεί οι καταθέσεις σας να χρηματοδοτούν τρομοκράτες;

32 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

ευτέρα, 21 Σεπτεμβρίου 2020. Ένα εσωτερικό υπόμνημα προκαλεί αναταραχή στα γραφεία της HSBC. Το μήνυμα που φτάνει σε όλο το προσωπικό της τράπεζας είναι ξεκάθαρο: να σταματήσει άμεσα κάθε ανάρτηση στους λογαριασμούς της HSBC στα social media. Η μετοχή δέχεται ήδη βαρύ σφυροκόπημα στο Χρηματιστήριο και περιθώρια για λάθη δεν υπάρχουν. Αυτό μέχρι νεωτέρας. «Δεδομένης της τρέχουσας επικαιρότητας, έχει ληφθεί η απόφαση να σταματήσουμε όλες τις δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της HSBC άμεσα για να αποφύγουμε αρνητικές αντιδράσεις και σχόλια στα κανάλια επικοινωνίας μας και το περιεχόμενό μας» έγραφε η Tricia Weener, επικεφαλής μάρκετινγκ για όλα τα εμπορικά και επενδυτικά τμήματα της HSBC παγκοσμίως. Η HSBC είναι μία από τις 90 τράπεζες που κατονομάζονται στα έγγραφα που διέρρευσαν από το Δίκτυο Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, το FinCEN, τα οποία κάνουν λόγο για «ύποπτες» συναλλαγές περίπου 2 τρισ. δολαρίων μεταξύ 1999 και 2017. Συναλλαγές οι οποίες επισημάνθηκαν από στελέχη των τμημάτων εσωτερικής συμμόρφωσης των τραπεζών ως ύποπτες για ξέπλυμα μαύρου χρήματος ή κάλυψη άλλης εγκληματικής δραστηριότητας. Στην περίπτωση της HSBC, τα έγγραφα αναφέρουν ότι διεκπεραίωσε συναλλαγές ύψους εκατομμυρίων δολαρίων για ένα κινεζικό σχήμα Ponzi (πυραμίδα), αφήνοντας τα θύματα της απάτης ανίκανα να αντισταθμίσουν με κάποιον τρόπο τα χρήματα που έχασαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έφερε στο φως διεθνής έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists), η οποία πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 108 Μέσων ενημέρωσης σε 88 χώρες, μέσω των μεγαλύτερων τραπεζών του κόσμου κυκλοφορούσαν και ξεπλένονταν επί χρόνια αστρονομικά ποσά βρώμικου χρήματος. Η έρευνα βασίστηκε σε χιλιάδες «ανα-

φορές ύποπτης δραστηριότητας» (SAR) προς το Δίκτυο Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών από τράπεζες σε ολόκληρο τον κόσμο. «Τα έγγραφα αυτά, που έχουν συνταχθεί από τράπεζες και έχουν κοινοποιηθεί στην κυβέρνηση, αλλά δεν έχουν δει ποτέ το φως της δημοσιότητας, αποκαλύπτουν την ανεπάρκεια των ασφαλιστικών δικλίδων των τραπεζών και την ευκολία με την οποία τις εκμεταλλεύονται οι εγκληματίες» ανέφερε στην εισαγωγή του το ειδησεογραφικό Buzzfeed News που συμμετείχε στην έρευνα. Χρήμα από καρτέλ διακίνησης ναρκωτικών, κυκλώματα οργανωμένου εγκλήματος, διεφθαρμένους ηγέτες. Χρήμα που τροφοδοτεί τρομοκρατικά δίκτυα, αιματοχυσίες, πολέμους, δίκτυα trafficking. Βρώμικο χρήμα που ξεπλένεται και δεν μένει ίχνος λεκέ. Χρήμα που δεν σταματούν οι τράπεζες. Τις οποίες, όμως, δεν σταματά, με τη σειρά της, και η πολιτεία. Αυτοί είναι οι φάκελοι FINCEN ή, αλλιώς, The FINCEN FILES.

Συνεργοί πέραν πάσης υποψίας Η έρευνα στιγματίζει πέντε μεγάλες τράπεζες: τις JP Morgan Chase, HSBC, Standard Chartered, Deutsche Bank και Bank of New York Mellon. Τράπεζες που κατηγορούνται ότι συνέχισαν να διακινούν κεφάλαια προερχόμενα από άτομα τα οποία ήταν ύποπτα για εγκληματικές ενέργειες, ακόμη και σε περιπτώσεις που είχαν απαγγελθεί κατηγορίες σε βάρος τους ή είχαν καταδικαστεί για οικονομικά εγκλήματα. Σε ανακοίνωσή της, η Deutsche Bank βεβαιώνει ότι οι αποκαλύψεις των δημοσιογράφων είναι πληροφορίες «πολύ γνωστές» στους ελεγκτές της και ότι έχει επενδύσει σημαντικούς πόρους για την ενίσχυση των ελέγχων αυτών, όπως και ότι δίνει μεγάλη προσοχή στις ευθύνες και στις υποχρεώσεις της. Η έρευνα αναδεικνύει, όμως, και την αδυναμία των Αρχών να ελέγξουν τις συναλλαγές αυτές. Των αμερικανικών συγκεκριμένα, αλλά και άλλων. Σύμφωνα με το Buzzfeed News «τα δίκτυα μέσω των οποίων διακινείται στον

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 33

διεθνή κόσμο το βρώμικο χρήμα έχουν γίνει ζωτικές αρτηρίες της παγκόσμιας οικονομίας». Ύποπτες πληρωμές ρέουν από τη μία χώρα στην άλλη και σε αμέτρητους κλάδους της οικονομίας, από τον αθλητισμό μέχρι το Χόλιγουντ και από την αγορά πολυτελών ακινήτων μέχρι εστιατόρια πέραν πάσης υποψίας, «φιλτράρονται» από εταιρείες πασίγνωστες στο ευρύ κοινό, επιχειρήσεις που παράγουν από τη βενζίνη που βάζουμε στο αυτοκίνητό μας μέχρι τα δημητριακά που βάζουμε στο μπολ μας πριν φύγουμε για τη δουλειά. Οι FinCEN Files αποκαλύπτουν μια καλά κρυμμένη αλήθεια του σύγχρονου κόσμου: τα δίκτυα μέσω των οποίων κυκλοφορεί και ξεπλένεται το βρώμικο χρήμα συντηρούν στη ζωή ένα σκιώδες και ανεξέλεγκτο σύστημα, στο οποίο συμμετέχουν και οι τράπεζες, σε βαθμό που έχουν γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της επίσημης οικονομίας. Όμως, το ξέπλυμα χρήματος είναι ένα έγκλημα που κάνει δυνατά και άλλα εγκλήματα. Μπορεί να επιταχύνει τις οικονομικές ανισότητες, να στραγγίσει δημόσια κεφάλαια, να υπονομεύσει τη δημοκρατία και να αποσταθεροποιήσει έθνη ολόκληρα. Και οι τράπεζες παίζουν βασικό ρόλο σε όλο αυτό. «Κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους με τα καλοσιδερωμένα λευκά πουκάμισα και τα κομψά κοστούμια τους αντλούν δύναμη από τον θάνατο ανθρώπων σε όλο τον κόσμο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Martin Woods, πρώην ερευνητής ύποπτων συναλλαγών για την Wachovia Bank. Μία ακόμη τράπεζα που ενεπλάκη κατά το παρελθόν σε υπόθεση με ξέπλυμα μαύρου χρήματος, πριν εξαγοραστεί από την Wells Fargo & Co. Γιατί το φαινόμενο δεν είναι σε καμία περίπτωση καινούργιο…

Μπορεί να διορθωθεί το πρόβλημα; Αν ήθελε η κυβέρνηση, λένε οι ειδικοί σε θέματα οικονομικού εγκλήματος, θα μπορούσε να σταματήσει τη ροή του βρώμικου χρήματος μέσα από τις μεγάλες τράπεζες, καθώς και το τεράστιο φάσμα εγκληματικών δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούν τα εν λόγω κεφάλαια. Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα την

αμερικανική πραγματικότητα, ένα βήμα θα ήταν να απαιτείται από τις εταιρείες να αποκαλύπτουν τους ιδιοκτήτες τους στο υπουργείο Οικονομικών, αντί να επιτρέπουν στους υπεύθυνους να κρύβονται πίσω από εικονικές επιχειρήσεις. Επιχειρήσεις-κελύφη, όπως είναι γνωστές. Αυτή τη στιγμή συζητιέται στις ΗΠΑ νομοσχέδιο που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο θέμα για τις μικρές εταιρείες, το οποίο όμως προσκρούει στην αντίδραση κλαδικών οργανώσεων οι οποίες θέτουν θέματα απορρήτου και αύξησης του κόστους συμμόρφωσης. Ένα αυστηρότερο καθεστώς λογοδοσίας θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει. Αν οι τράπεζες γνώριζαν ότι μπορεί να βγει στο φως της δημοσιότητας οποια-

34 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

δήποτε αρνητική αναφορά (αυτή τη στιγμή υπάρχει θέμα απορρήτου ορισμένων πληροφοριών, κάτι που ισχύει και στην περίπτωση των FinCEN Files) και ενδεχομένως να βλάψει την τιμή της μετοχής τους, μπορεί να αναγκάζονταν να είναι πολύ πιο προσεκτικές στις συναλλαγές που περνούν μέσα από τα συστήματά τους. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Paul Pelletier, δικηγόρος, νομικός σύμβουλος και πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας, «αν δεν αρχίσουν να μπαίνουν χειροπέδες, οι τραπεζίτες δεν θα πάρουν ποτέ το μάθημά τους». «Ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να λυθεί το πρόβλημα μπορεί να είναι και ο απλούστερος: Να συλλαμβάνονται οι CEOs των τραπεζών που παραβιάζουν τον νόμο» προσθέτει ο Pelletier.

Άλλοι υποστηρίζουν πως μέρος του προβλήματος αποτελούν και οι ίδιες οι «αναφορές ύποπτης δραστηριότητας» (SAR). Ο Michael German, πρώην ειδικός πράκτορας του FBI και ειδικός σε θέματα εθνικής ασφάλειας και απορρήτου, χαρακτηρίζει την όλη ιδέα των αναφορών αυτών «αφελή», επειδή οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες συμβαίνουν με τη συνεργασία των τραπεζών ή στελεχών τους. Το γεγονός ότι συνεχίζεται το ξέπλυμα χρήματος μέσω τραπεζών δεν έχει να κάνει, σύμφωνα με τον ίδιο, τόσο με την απουσία αποδεικτικών στοιχείων για τις ύποπτες συναλλαγές, όσο με την έλλειψη ενδιαφέροντος από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας και των Αρχών επιβολής

του νόμου. Reserve, Μπεν Μπερνάνκι, και στον «Τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, Αμερικανό υπουργό Οικονομικών, Τίακόμη και στις αρχές της δεκαετίας του μοθι Γκάιτνερ, ότι έπρεπε να συζητήσουν 2000, η κυβέρνηση κυνηγούσε τους τις «ανησυχίες» του. Αυτό που φοβόταν διευθύνοντες συμβούλους όλη την ήταν ότι μια σκληρή απάντηση θα μποώρα» λέει ο δικαστής Jed Rakoff, ο ρούσε να έχει ανεπιθύμητες παρενέροποίος έχει καταδικάσει ανοιχτά τη μη γειες. Προειδοποίησε, μάλιστα, ότι επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους υπήρχε κίνδυνος «μετάδοσης». Ποια δράστες οικονομικών εγκλημάτων. Οι θα ήταν η βασική παρενέργεια: Αν έκλειδιευθύνοντες σύμβουλοι της Enron, της νε τράπεζα, μπορεί να υπέφερε ολόWorldCom και της Tyco, κληρη η οικονομία. μπήκαν όλοι φυλακή για Ο Robert Mazur, πρώην αυτά που έκαναν, υπογραμ- Υπάρχουν ομοσπονδιακός ειδικός μίζει. Τώρα, όπως λέει, πολλοί λόγοι για πράκτορας και ειδικός στο υπάρχει μόνο αποτροπή. τους οποίους οι ξέπλυμα χρήματος, λέει Όχι πραγματική τιμωρία. ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι αμερικανικές Ο δικαστής Rakoff πάει ένα για τους οποίους οι αμεριΑρχές αφήνουν το βήμα πιο πέρα και υποστηκανικές Αρχές αφήνουν ρίζει ότι «σύμφωνα με την μαύρο χρήμα να το μαύρο χρήμα να κινείται αμερικανική νομοθεσία, κινείται ελεύθερο ελεύθερο και ένας από μια τράπεζα που εμπλέκε- και ένας από αυτούς αυτούς μπορεί να είναι ται σε ξέπλυμα χρήματος μπορεί να είναι πολύ απλά ότι έτσι βρίσκει μπορεί κυριολεκτικά να πολύ απλά ότι έτσι τον δρόμο για πάρα πολλές εξαναγκαστεί από την κυτσέπες. «Ακόμα κι αν είναι βρίσκει τον δρόμο βέρνηση να κλείσει και προκακός πλούτος, αγοράζει καλεί έκπληξη το γεγονός για πάρα πολλές κτίρια» λέει. Και επίσης: ότι η κυβέρνηση δεν έχει τσέπες. «Βάζει χρήματα σε τραπεκάνει αυτό το βήμα, δεδοζικούς λογαριασμούς. Κάμένου του προφανούς απονει πλουσιότερο το έθνος». τρεπτικού αποτελέσματος που θα είχε». Τελικά, η δυνατότητα αποτροπής της Τι ισχύει στην Ελλάδα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες Σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Τραδραστηριότητες μέσω του τραπεζικού πεζών, η καταπολέμηση της πρακτικής συστήματος μπορεί να μην είναι τόσο της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληθέμα του τμήματος συμμόρφωσης της ματικές δραστηριότητες («anti-money κάθε τράπεζας ή του πληροφοριακού laundering») άρχισε από τη δεκαετία της συστήματος, ούτε καν της διοίκησής του 1980 να ανάγεται σε προτεραιότητης. Μπορεί να μην είναι θέμα ρυθμιστι- τα για τις κυβερνήσεις και τις δικαστικές κής αρχής, εισαγγελικών αρχών ή Αρχές πολλών κρατών ανά την υφήλιο. FinCEN. Μπορεί να μην είναι καν θέμα Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε όμως στο εθνικής πολιτικής. Το «λουκέτο», το πρόβλημα της χρησιμοποίησης του χρηκλείσιμο μιας τράπεζας, θα μπορούσε ματοπιστωτικού συστήματος ως διαύλου να έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την οι- για τη νομιμοποίηση τέτοιων εσόδων. κονομία, αλλά και στους σημαντικότε- Εκτιμώντας ότι όταν οι διαμεσολαβούρους εμπορικούς εταίρους της. ντες χρηματοπιστωτικοί φορείς, και ειΌταν το 2012 η βρετανική τράπεζα δικότερα τα πιστωτικά ιδρύματα, χρησιStandard Chartered και η HSBC είχαν μοποιούνται ως δίαυλοι για τη νομιμοκατηγορηθεί και πάλι για ξέπλυμα βρώ- ποίηση του προϊόντος παράνομων δραμικου χρήματος (προερχόμενου τότε στηριοτήτων η φερεγγυότητα και η από το Ιράν για την πρώτη και από Κού- σταθερότητα του ενεχόμενου φορέα, βα, Ιράν, Λιβύη, Σουδάν και Μιανμάρ για αλλά και η αξιοπιστία του χρηματοπιτη δεύτερη), ο τότε υπουργός Οικονο- στωτικού συστήματος στο σύνολό του, μικών της Βρετανίας, Τζορτζ Όσμπορν, μπορούν να κλονιστούν σοβαρά με έγραψε στον πρόεδρο της αμερικανικής αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοκεντρικής τράπεζας, της Federal σύνης του κοινού σε αυτό, οι αρμόδιες ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 35

διεθνή εποπτικές Αρχές των πιστωτικών ιδρυ- από εγκληματικές δραστηριότητες και μάτων άρχισαν σε συνεργασία με τις της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας εθνικές κυβερνήσεις να αναλαμβάνουν αποτελεί ο νόμος 4557/30.07.2018, ο πρωτοβουλίες ρυθμιστικής παρέμβασης. οποίος ενσωματώνει τις διατάξεις της Αρμόδια για την εφαρμογή του νομο- Οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 του Ευρωπαϊκού θετικού και κανονιστικού πλαισίου πρό- Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. ληψης και καταστολής της νομιμοποίη- Στις 25 Σεπτεμβρίου 2020 κατατέθηκε σης εσόδων από εγκληματικές δραστη- προς ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων ριότητες (ξέπλυμα χρήματος) και της το σχέδιο Νόμου «Τροποποίηση του χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και Νόμου 4557/2018 (Α’ 139) για την πρότης διασποράς των όπλων μαζικής κα- ληψη και καταστολή της νομιμοποίησης ταστροφής, για τις ελληνικές τράπεζες εσόδων από εγκληματικές δραστηριόείναι η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ). τητες και της χρηματοδότησης της τροΤο ισχύον θεσμικό πλαίσιο έχει, κυρίως, μοκρατίας - Ενσωμάτωση της Οδηγίας διαμορφωθεί από την ενσωμάτωση της (ΕΕ) 2018/843 (AMLD V)». σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας, η οποία Σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση είναι εναρμονισμένη με τις «Σαράντα που το συνοδεύει, το σχέδιο ενισχύει (40) Συστάσεις για την καταπολέμηση το νομικό πλαίσιο για την πρόληψη και του Ξεπλύματος Χρήμακαταπολέμηση του φαινοτος, της Χρηματοδότησης H σχέση μεταξύ μένου νομιμοποίησης εσότης Τρομοκρατίας και της του οργανωμένου δων από παράνομες δραΔιασποράς Όπλων Μαζι- εγκλήματος και της στηριότητες και χρηματοκής Καταστροφής (ΟΜΚ)», δότησης της τρομοκρατίας, τρομοκρατίας και οι διευρύνοντας τις δυνατόόπως υιοθετήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2012 από δεσμοί μεταξύ των τητες συνεργασίας των την Ομάδα Χρηματοπιστω- εγκληματικών και εμπλεκόμενων αρμόδιων τικής Δράσης (Financial των τρομοκρατικών φορέων, καθώς και την πρόAction Task Force-FATF). ομάδων συνιστούν σβαση σε μητρώα και διαΗ Τράπεζα της Ελλάδος, όλο και μεγαλύτερη θέσιμες πληροφορίες. Όπως επισημαίνεται, οι εκστο πλαίσιο των εποπτικών της αρμοδιοτήτων, απειλή για την θέσεις των Ηνωμένων ελέγχει τη συμμόρφωση ασφάλεια της Εθνών, της Interpol και της των εποπτευόμενων ιδρυ- Ευρωπαϊκής Europol κάνουν λόγο για μάτων με τις υποχρεώσεις Ένωσης. την ολοένα και αυξανόμενη που απορρέουν από το σύγκλιση οργανωμένου ισχύον θεσμικό πλαίσιο εγκλήματος και τρομοκρακαι αξιολογεί την επάρκεια και αποτε- τίας. H σχέση μεταξύ του οργανωμένου λεσματικότητα των διαδικασιών αντιμε- εγκλήματος και της τρομοκρατίας και οι τώπισης του ξεπλύματος χρήματος και δεσμοί μεταξύ των εγκληματικών και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας των τρομοκρατικών ομάδων συνιστούν που εφαρμόζουν. Επίσης, έχει εκδώσει όλο και μεγαλύτερη απειλή για την εκτενή τυπολογία ύποπτων συναλλαγών ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η με βάση την ελληνική πραγματικότητα πρόληψη της χρήσης του χρηματοπικαι τη διεθνή βιβλιογραφία. Η ΤτΕ, όμως, στωτικού συστήματος για τη νομιμοποίδεν έχει προανακριτικές αρμοδιότητες, ηση εσόδων από παράνομες δραστηριούτε την ευθύνη διερεύνησης των ανα- ότητες ή για τη χρηματοδότηση της φορών ύποπτων συναλλαγών. Αποκλει- τρομοκρατίας αποτελεί αναπόσπαστο στικά αρμόδια για τη διερεύνηση των τμήμα κάθε στρατηγικής για την αντιύποπτων συναλλαγών και την ανάληψη μετώπιση αυτής της απειλής. Αν και περαιτέρω ενεργειών είναι η Αρχή Κα- έχουν επέλθει σημαντικές βελτιώσεις ταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσό- στην υιοθέτηση και την εφαρμογή των δων από Εγκληματικές Δραστηριότητες. προτύπων της Ειδικής Ομάδας ΧρημαΤη βάση του ισχύοντος ελληνικού θε- τοπιστωτικής Δράσης (FATF) και στην σμικού πλαισίου για την πρόληψη και υποστήριξη του έργου του Οργανισμού καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυ36 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

ξης σχετικά με τη διαφάνεια από τα κράτη-μέλη κατά τα τελευταία έτη, είναι σαφής η ανάγκη να αυξηθεί η συνολική διαφάνεια του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος της Ένωσης. Η πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο αν το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι κατάλληλα θωρακισμένο ώστε να αποτρέπει τους εγκληματίες που αναζητούν καταφύγιο για τις ενέργειές τους μέσω αδιαφανών δομών. Η ακεραιότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ένωσης εξαρτάται από τη διαφάνεια εταιρικών σχημάτων και άλλων νομικών οντοτήτων, εμπιστευμάτων και παρεμφερών νομικών μορφωμάτων. Η προς ενσωμάτωση Οδηγία έχει στόχο όχι

μόνο να εντοπίζει και να διερευνά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, αλλά και να την αποτρέψει στο μέλλον. Η ενίσχυση της διαφάνειας θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα προς αυτή την κατεύθυνση.

Γιατί αποτελεί πρόβλημα;

ων Αρχών, καθορισμό κριτηρίων όσον αφορά στις συναλλαγές με τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, περιορισμό της ανωνυμίας και ανάγκη πρόβλεψης σχετικής εποπτείας στις περιπτώσεις υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων και υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών.

Οι διαρκώς εξελισσόμενες πρακτικές στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στη συγκέντρωση χρημάτων ή περιουσιακών στοιχείων για τρομοκρατικούς σκοπούς απαιτεί διαρκή επανεξέταση και βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου, αύξηση της διαφάνειας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, των εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων, βελτίωση της συνεργασίας των εμπλεκόμενων αρμόδι-

Η αγορά των κρυπτονομισμάτων έχει κατηγορηθεί ουκ ολίγες φορές ότι αποτελεί πρόσφορο έδαφος για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, χάρη στην ανωνυμία των συναλλαγών που εξασφάλιζε. Αυτό επιχειρεί να αλλάξει το νέο σχέδιο νόμου, συμπεριλαμβάνοντας και τους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής με-

Το «φάντασμα» του bitcoin

ταξύ εικονικών και παραστατικών νομισμάτων, όπως και τους παρόχους θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών (wallets). Παράλληλα, όπως επισημαίνεται, από τη χρησιμοποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας επηρεάζεται, έμμεσα και με πολυεπίπεδο τρόπο, το σύνολο της κοινωνίας. Η αξιολογούμενη ρύθμιση αφορά στα πιστωτικά ιδρύματα, τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές, τις εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης, τις εταιρείες πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων τρίτων, τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων πιστωτικών ιδρυμάτων από δάνεια και πιστώσεις, τις εταιρείες παροχής πιστώσεων, τα ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, τα ιδρύματα πληρωμών, τις ταχυδρομικές εταιρείες, ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες πληρωμών, τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος, τις εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου, τις εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, τις εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών και τους συνδεδεμένους αντιπροσώπους τους, τις εταιρείες επενδυτικής διαμεσολάβησης, τις εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών, τις εταιρείες επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία, τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων, τις εταιρείες ορκωτών ελεγκτών-λογιστών, τους μεσίτες ακινήτων, τις επιχειρήσεις καζίνο, τις επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες τυχερών παιγνίων, τις συμβολαιογραφικές και δικηγορικές εταιρείες, εξωτερικούς λογιστές-φοροτεχνικούς και κάθε άλλο πρόσωπο που αναλαμβάνει να παρέχει, είτε άμεσα είτε μέσω άλλων συνδεδεμένων προσώπων, υλική βοήθεια, συνδρομή ή συμβουλές σχετικά με φορολογικά θέματα, ως κύρια επιχειρηματική ή επαγγελματική δραστηριότητα, πρόσωπα που αποθηκεύουν, εμπορεύονται ή ενεργούν ως μεσάζοντες στο εμπόριο έργων τέχνης, όταν αυτό πραγματοποιείται από ελεύθερους λιμένες, καθώς και τους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 37

διεθνή και παραστατικών νομισμάτων και τους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών. Το νομοσχέδιο στοχεύει στη βελτίωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, καθώς η Οδηγία που ενσωματώνεται περιλαμβάνει ρυθμίσεις σύμφωνα με τις αναθεωρημένες συστάσεις της FATF και τα πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο άλλων διεθνών φορέων (ΟΗΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης, Egmont Group). Επιδιώκεται, επίσης, η δημιουργία ενός ρυθμιστικού περιβάλλοντος που θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους χωρίς να υφίστανται δυσανάλογο κόστος συμμόρφωσης.

Ποιοι είναι οι στόχοι της ρύθμισης; i) Βραχυπρόθεσμοι στόχοι: Επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής του ν. 4557/2018 ώστε να περιλαμβάνει τους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής εικονικών και παραστατικών περιουσιακών νομισμάτων, καθώς και τους παρόχους θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών. Οι πάροχοι υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων, δηλαδή κερμάτων και χαρτονομισμάτων τα οποία αναγνωρίζονται ως νόμιμο χρήμα, και ηλεκτρονικού χρήματος μιας χώρας που γίνεται δεκτό στις συναλλαγές στη χώρα έκδοσής του, καθώς και οι πάροχοι υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών δεν έχουν υποχρέωση έως τώρα να εντοπίζουν την ύποπτη δραστηριότητα. Συνεπώς, οι τρομοκρατικές ομάδες είναι πιθανώς σε θέση να μεταφέρουν κεφάλαια αγνώστου προέλευσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης ή εντός δικτύων εικονικών νομισμάτων, συγκαλύπτοντας μεταφορές ή επωφελούμενες από έναν ορισμένο βαθμό ανωνυμίας που προσφέρουν οι εν λόγω πάροχοι. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό ότι επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 ούτως ώστε να περιλαμβάνει παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών και παραστατικών νομισμάτων, καθώς και παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών. Επίσης, βασικός στόχος του νέου πλαι-

σίου είναι ο περιορισμός της ανωνυμίας στις συναλλαγές, που επιτυγχάνεται μέσω της μείωσης των ορίων και των μέγιστων ποσών των ανώνυμων προπληρωμένων καρτών κάτω από τα οποία τα υπόχρεα πρόσωπα επιτρέπεται να μην εφαρμόζουν ορισμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας προς τον πελάτη. Παράλληλα, ενισχύεται η πρόσβαση της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες σε όλα τα μητρώα και τις πληροφορίες που τηρούν τα υπόχρεα πρόσωπα. Ιδιαίτερη σημασία έχει δοθεί, επίσης, στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Τέλος, βραχυπρόθεσμα επιτεύξιμο στόχο των νέων ρυθμίσεων αποτελεί η

38 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

έκδοση καταλόγου σημαντικών δημόσιων λειτουργημάτων και ειδικών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων για τον προσδιορισμό των πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων. Ειδικότερα, για τον προσδιορισμό των πολιτικώς εκτεθειμένων προσώπων στην Ένωση, θα πρέπει να εκδοθεί κατάλογος που να προσδιορίζει τα ειδικά καθήκοντα που, σύμφωνα με τις εθνικές νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις, θεωρούνται σημαντικό δημόσιο λειτούργημα. Θα ζητείται από κάθε διεθνή οργανισμό διαπιστευμένο στην ελληνική επικράτεια να δημιουργήσει και να διατηρεί ενήμερο έναν κατάλογο σημαντικών δημοσίων λειτουργημάτων στους κόλπους του.

ii) Μακροπρόθεσμοι στόχοι: -Ενίσχυση της διαφάνειας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών των εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων και νομικών μορφωμάτων. -Ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ αρμοδίων Αρχών σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό έχουν ενισχυθεί οι αρμοδιότητες και η εποπτεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών σε θέματα που έχουν να κάνουν με το ξέπλυμα χρήματος. Οι επιχειρηματικές σχέσεις ή συναλλαγές σε τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου περιορίζονται, όταν εντοπίζονται σημαντικές αδυναμίες στο καθεστώς ελέγχου των οικείων τρίτων χωρών, εκτός εάν εφαρμόζονται κατάλληλα πρόσθετα μέτρα

ελαχιστοποίησης του κινδύνου ή αντί- επίπεδο. Η εμπιστοσύνη στις χρηματομετρα. Όταν πρόκειται για τέτοιες περι- πιστωτικές αγορές από τους επενδυτές πτώσεις υψηλού κινδύνου, και για τέτοιες και το ευρύ κοινό εξαρτάται σε μεγάλο επιχειρηματικές σχέσεις ή δοσοληψίες, βαθμό από την ύπαρξη ακριβούς καθεαπαιτείται από τα υπόχρεα πρόσωπα να στώτος γνωστοποίησης που παρέχει εφαρμόζουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας διαφάνεια στις δομές του πραγματικού επιμέλειας ως προς τον πελάτη για τη δικαιούχου και του ελέγχου των εταιδιαχείριση και τον μετριασμό αυτών των ρειών. κινδύνων. Αφενός, οι μεγάλοι επενδυτές με σηΟι πληροφορίες προληπτικού χαρακτή- μαντικά δικαιώματα ψήφου και ταμειρα που αφορούν στα πιστωτικά ιδρύμα- ακών ροών ενδέχεται να ενθαρρύνουν τα και τους χρηματοπιστωτικούς οργα- τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και απόνισμούς, όπως οι σχετιζόμενες με την δοση της επιχείρησης. Αφετέρου, καταλληλότητα και την αξιοπιστία των ωστόσο, οι ελέγχοντες πραγματικοί διευθυντών και των μετόχων, τους μη- δικαιούχοι με μεγάλες ομάδες ψηφοχανισμούς εσωτερικού φορίας ενδέχεται να έχουν κίνητρα για να ελέγχου, τη διοίκηση ή τη Η εθνική οικονομία εκτρέπουν τα εταιρικά συμμόρφωση και τη διαχείριση κινδύνου, είναι συχνά θα ωφεληθεί περιουσιακά στοιχεία και απαραίτητες για την επαρ- πολλαπλώς από ευκαιρίες για προσωπικό κή εποπτεία αυτών των ένα ενδυναμωμένο όφελος σε βάρος των ιδρυμάτων. επενδυτών μειοψηφίας. θεσμικό πλαίσιο Ομοίως, οι πληροφορίες Η δυνητική ενίσχυση της για την πρόληψη για ξέπλυμα χρήματος / εμπιστοσύνης στις χρηχρηματοδότηση της τρο- της νομιμοποίησης ματοπιστωτικές αγορές μοκρατίας είναι σημαντι- εσόδων από θεωρείται θετική παρεκές για την προληπτική εγκληματικές νέργεια και όχι σκοπός εποπτεία αυτών των ιδρυ- δραστηριότητες της αύξησης της διαφάμάτων. Συνεπώς, η ανταλ- και της νειας, που είναι η δημιλαγή εμπιστευτικών πληουργία ενός περιβάλλοχρηματοδότησης ροφοριών και η συνεργαντος λιγότερο πιθανού να σία μεταξύ των αρμόδιων της τρομοκρατίας. χρησιμοποιηθεί για τους Αρχών για την εποπτεία σκοπούς της νομιμοποίητων πιστωτικών ιδρυμάσης εσόδων από παράνοτων και χρηματοπιστωτικών οργανι- μες δραστηριότητες και χρηματοδόσμών και των φορέων προληπτικής τησης της τρομοκρατίας. εποπτείας δεν πρέπει να εμποδίζεται Με την αποτελεσματική λειτουργία του από την ανασφάλεια δικαίου που μπο- Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Διρεί να προκύψει ως αποτέλεσμα της καιούχων, τέλος, καλύπτεται η ανάγκη έλλειψης σαφών διατάξεων σε αυτόν για την πρόσβαση σε ακριβείς και επιτον τομέα. καιροποιημένες πληροφορίες σχετικά Η αποσαφήνιση του νομικού πλαισίου με τον πραγματικό δικαιούχο, που αποείναι ακόμη πιο σημαντική, καθώς η τελεί, όπως σημειώνεται, καθοριστικό προληπτική εποπτεία έχει, σε ορισμένες παράγοντα για τον εντοπισμό των εγκληπεριπτώσεις, ανατεθεί σε επόπτες που ματιών, οι οποίοι αλλιώς θα μπορούσαν δεν έχουν αρμοδιότητα για θέματα κα- να αποκρύπτουν την ταυτότητά τους ταπολέμησης των φαινομένων αυτών, πίσω από μια εταιρική δομή. όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοΌπως υπογραμμίζεται, η εθνική οικο- ριών μεταξύ αρμοδίων Αρχών σε εθνικό νομία θα ωφεληθεί πολλαπλώς από ένα και διεθνές επίπεδο θα συμβάλει, υποενδυναμωμένο θεσμικό πλαίσιο για την γραμμίζεται, στην αντιμετώπιση της πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων διασυνοριακής φύσης της νομιμοποίηαπό εγκληματικές δραστηριότητες και σης εσόδων από εγκληματικές δραστητης χρηματοδότησης της τρομοκρατίας ριότητες και της χρηματοδότησης της σε φορολογικό, διοικητικό, κοινωνικό τρομοκρατίας. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 39

auto news Volkswagen ID.3 1st

Ηλεκτρική αντεπίθεση Το πρώτο αμιγώς ηλεκτρικό μοντέλο της VW έχει ήδη λάβει τη θέση του στις ελληνικές αντιπροσωπείες και ξεχωρίζει τόσο με τη σχεδίαση όσο και με τις τεχνολογίες του. Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

ατώντας» πάνω στη νέα πλατφόρμα MEB θυμίζει σε διαστάσεις το ομόσταυλο Golf, όμως παρουσιάζει έναν πιο ευέλικτο και σίγουρα εκρηκτικό χαρακτήρα. Στην μοναδική έως τώρα προσφερόμενη έκδοση του, εφοδιάζεται με μπαταρία ωφέλιμης ενέργειας 58 kWh, μπορεί να παράξει 204 ίππους, την ώρα που η αυτονομία του κυμαίνεται από 300 έως και 420χλμ. ανάλογα με τις συνθήκες κίνησης. Εκτός από την φουτουριστική σχεδίαση, εντυπωσιάζει και με την δυνατή του επιτάχυνση καθώς καταφέρνει το 0-100 σε μόλις 7.3 δευτ. Είναι σε θέση να επιτύχει φόρτιση του 80% της μπαταρίας (290χλμ. αυτονομίας σε μόλις 30 λεπτά), ενώ με οικιακό wallbox σε 6 ώρες είναι πλή-

ρως φορτισμένο. Προσφέρεται σε 3 διαφορετικά εξοπλιστικά πακέτα. H Volkswagen όμως φέρνει στη ζωή και το μεγαλύτερο αδερφό, ID.4 1st, ο οποίος εκτοξεύει την αυτονομία έως και τα 520χλμ. Ένα προηγμένο SUV ( το πρώτο ηλε-

κτροκίνητο SUV της Volkswagen) που αποδίδει 204 ίππους και ξεχωρίζει με την καινοτομία του, να προσφέρει στον οδηγό του την δυνατότητα να αναβαθμίζει συνεχώς το Software του, ακόμα και μετά την αγορά του.

motori.gr όλος ο κόσμος του 40 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

auto news

Κia

Νέες αφίξεις Η Kia συνεχίζει να επενδύει στο μέλλον της αυτοκίνησης και δίνει σάρκα και οστά σε δύο αμιγώς ηλεκτρικά μοντέλα. Ο λόγος για τα e-Nero και e-Soul Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος

ο e-Niro τραβάει τα βλέμματα τόσο με την επιβλητική του εμφάνιση, όσο και με τις μεγάλες αυτονομίες που παρέχει και στις δύο εκδόσεις που διατίθεται. Στην βασική έκδοση εξοπλίζεται με μπαταρία χωρητικότητας 39.2 kWh και έναν ηλεκτροκινητήρα 136 ίππων και 395 Nm ροπής. Χαρακτηριστική η δυνατή επιτάχυνση 0-100 σε 9.8 δευτ. highlight, όμως είναι η συνδυασμένη αυτονομία των 289 χλμ. που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 405 χλμ. σε αστικές συνθήκες κίνησης. Για τους ακόμα πιο απαιτητικούς, υπάρχει και μεγαλύτερη έκδοση, όπου η μπαταρία φτάνει τα 64 kWh, οι ίπποι αγγίζουν τους 204 (395 Nm ροπής) και η επιτάχυνση του 0-100 γίνεται σε μόλις 7.8 δευτερόλεπτα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η συνδυασμένη αυτονομία είναι της τάξεως των 455 χλμ. και μπορεί

να φτάσει μέχρι και τα 615 χλμ. σε συνθήκες κίνησης. Στην ηλεκτρική οικογένεια της Kia συμπεριλαμβάνεται πλέον και το νέο e-Soul το οποίο αντιστοίχως θα είναι διαθέσιμο σε δύο εκδόσεις μπαταριών 39.2 kWh και 64 kWh. Στην πρώτη περίπτωση το σύνολο αποδίδει 136 ίππους με ροπή 365 Nm και συνδυασμένη αυτονομία στα 276 χλμ. (407 εντός πόλης). Στην πιο πλούσια εκδοχή των 64 kWh η ιπποδύναμη ανεβαίνει στα 204 άλογα, η ροπή αυξάνεται κατά 60Nm και η συνδυασμένη αυτονομία είναι μεικτά στα 448 χλμ. και αστικά στα 639 χλμ. Αποκορύφωμα, η εντυπωσιακή επιτάχυνση 0-100 σε μόλις 7.6 δευτερόλεπτα.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 41

σελίδες

ΓΕΡΜΑΝΙΚΉ ΚΑΤΟΧΉ

Ήρθαν με σχέδιο οι ναζί για την άλωση της ελληνικής οικονομίας και βιομηχανίας Του Στ. Κ. Χαρίτου 42 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

υγλώττως χαρακτηρίζει την κατάστασιν, η εξής συνομιλία δύο Γερμανών αξιωματικών εις το ζαχαροπλαστείον Ζώναρς: Πρώτος: Όσο βλέπω ότι εξαιτίας του άτιμου ελληνικού λαού κινδυνεύομε να χάσωμε το παιχνίδι μου έρχεται να βγάλω το περίστροφο και να τους καθαρίσω όλους. Δεύτερος: Δεν τους βλέπεις πώς κατήντησαν! Θα πεθάνουν μόνοι τους. Έτερος Γερμανός φέρεται ειπών επιγραμματικώς: Θα τους αφίσωμε μόνον νερό κι αέρα!». Η συνομιλία αναφέρεται σε πληροφοριακό δελτίο (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1941) της ελληνικής πρεσβείας στην Άγκυρα προς την εξόριστη κυβέρνηση στο Λονδίνο. Αντικατοπτρίζει τη ναζιστική νοοτροπία και αποτυπώνει γλαφυρά τις επιπτώσεις από την εφαρμοσθείσα πρακτική της επίταξης. Άμα τη εμφανίσει οι δυνάμεις κατοχής επιδόθηκαν στη λεηλασία των παραγωγικών μονάδων της Ελλάδας καθώς και του συνόλου της δημόσιας και ιδιωτικής

περιουσίας. Πολλοί πίστευαν ότι λόγω της συμπάθειας των εθνικοσοσιαλιστών προς τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, η συμπεριφορά τους ως κατακτητών στην Ελλάδα θα διαφοροποιείτο προς το ευνοϊκότερο, απ’ ό,τι σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η πραγματικότητα ήταν διαφορετική, διαψεύδοντας επίσης και όσους πίστευαν ότι η Ελλάδα, ως φτωχή σε πρώτες ύλες χώρα, δεν θα ενδιέφερε οικονομικά τον γερμανικό ιμπεριαλισμό. Στο παγκοσμίου κύρους Ινστιτούτο Διεθνούς Οικονομίας στο Κίελο, εκπονήθηκαν πριν και μετά την επίθεση κατά της Ελλάδας έξι μελέτες που αφορούσαν την οικονομία του τόπου: 1. Η βιομηχανία τροφίμων στην Ελλάδα. 2. Η ναυπηγική ελληνική βιομηχανία. 3. Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία. 4. Η βιομηχανία καουτσούκ στην Ελλάδα. 5. Η ελληνική σιδηροβιομηχανία. 6. Τα ελληνικά μεταλλεύματα. Οι μελέτες αυτές που απεστάλησαν στις

δυνάμεις κατοχής αποτελούν απόδειξη του συστηματικού τρόπου με τον οποίον επιδιώχθηκε η ολοκληρωτική υποταγή της υπόδουλης Ελλάδας στις επιδιώξεις των κατακτητών. Οι αρχές κατοχής αμέσως με τη συνεργασία της κυβέρνησης Τσολάκογλου κατάσχεσαν αγροτικά προϊόντα (καπνό, λάδι κ.λπ.) και μεταλλεύματα (βωξίτη, χρώμιο κ.λπ.). Παρά τις τεχνητά χαμηλές τιμές που χρησιμοποιούνταν όποτε ο κατακτητής αγόραζε οτιδήποτε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό κλήρινγκ, η Ελλάδα εμφάνιζε μεγάλο πιστωτικό άνοιγμα υπέρ αυτής στον λογαριασμό αυτό, χωρίς προοπτική να αποσπάσει κάτι σε αντάλλαγμα. Έτσι, αργότερα, ιδρύθηκαν οι εταιρείες εξαγωγικού εμπορίου DEGRIGES και SAGIC, που διαχειρίζονταν το ελληνο-γερμανικό και το ελληνο-ιταλικό εμπόριο αντίστοιχα. Όμως κι αυτές λόγω της αυθαιρεσίας των υπολογισμών συσσώρευσαν τεράστια χρέη προς την Ελλάδα, μεγαλώνοντας ακόμη περισσότερο το πιστωτικό της άνοιγμα.

Αθήνα Ενώ οι Γερμανοί κατέλαβαν τον Απρίλιο του 1941 την Αθήνα, μόλις στα τέλη Ιουνίου επέτρεψαν στους Ιταλούς να εισέλθουν στην Αθήνα και την Αττική. Εν τω μεταξύ στους δύο αυτούς μήνες, όχι μόνο είχε κατασχεθεί και σταλεί στη Γερμανία ό,τι είχε βρεθεί αποθηκευμένο, αλλά, το κυριότερο, οι ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις που είχαν ενδιαφέρον για την πολεμική οικονομία της Γερμανίας αγοράστηκαν, νοικιάστηκαν ή δεσμεύτηκαν να προμηθεύουν τη γερμανική αγορά με πυρίτη, σιδηρομετάλλευμα, χρώμιο, νικέλιο, μαγγάνιο, γρανίτη, σε όσες ποσότητες και αν παράγονταν. Οι Ιταλοί ζήτησαν μερίδιο από τη λεηλασία και απέσπασαν κάποια προνόμια, μετά την άνοιξη του 1942, χωρίς όμως και να ανατρέψουν τη ροή του εμπορίου προς τη Γερμανία (το 76% των ελληνικών εξαγωγών κατευθυνόταν προς Γερμανία και το 17% προς Ιταλία). nΑπό τα παραπάνω είναι φανερό ότι οι κατακτητές ήρθαν με τις χειρότερες των προθέσεων για την ελληνική οικονομία, μη διστάζοντας σε τίποτε, καταστρέφοντας συστηματικά την υλική της βάση και το νόμισμά της και μάλιστα με τόσο μεγαλύτερο μένος, όσο η αντίσταση του ελληνικού λαού στα σχέδιά τους φούντωνε. Το κατοχικό δάνειο Οι χώρες του Άξονα είχαν την ισχύ να εκδίδουν ως κατακτητές χρήμα, πράγμα που έκαναν, ενώ με τη συμφωνία της Ρώμης της 14ης Μαρτίου 1942 συνομολογήθηκε δάνειο για τα επιπλέον των εξόδων κατοχής ποσά που θα έπαιρναν οι αρχές κατοχής από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το συνολικό τους ύψος ήταν αντίστοιχο των 3,5 δισ. δολαρίων κατά τον υπολογισμό του καθηγητή Άγγελου Αγγελόπουλου το 1995. Ο ίδιος, προσθέτοντας έναν εύλογο τόκο 3%, υπολόγιζε την τότε παρούσα αξία του ποσού αυτού σε 13 δισ. δολάρια. Η γερμανική κατοχή έληξε στα τέλη του 1944, αφήνοντας πίσω της μία ολοσχερώς κατεστραμμένη οικονομία. Η ανόρθωση και ανασυγκρότηση πάνω σε καμένη γη επρόκειτο να αποδειχθεί πραγματικός Γολγοθάς για την Ελλάδα. Πηγές: Καθημερινή, Δημοσθένης Κούκουνας

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 43

press

Οκτώβριος

Ο Οκτώβριος, αν και έχει καταγράψει ιστορικές απώλειες στο παρελθόν (-9,12% 2000, -27,9% 2008, -13,7% 2014, -7,5% 2018), έχει στατιστικά θετικό αποτύπωμα κλείνοντας 14 φορές θετικός στα τελευταία 20 χρόνια. Πέρα από τη στατιστική, υπάρχουν γεγονότα τα οποία μέσα στον μήνα θα δώσουν ένα πιο απτό δείγμα γραφής έχοντας αντίκρισμα και στην Αγορά. Τον Οκτώβριο αναμένονται οι δεσμευτικές προσφορές της τιτλοποίησης Galaxy που αφορά μη εξυπηρετούμενα δάνεια 10,5 δισ. ευρώ της Alpha Bank, εξέλιξη η οποία θα έχει ισχυρή ανάγνωση από το σύνολο του τραπεζικού κλάδου, ενώ μέσα στον μήνα οι τράπεζες αναμένουν ακόμα τη διατύπωση των όρων της συμμετοχής τους στην Bad Bank. Το νομοσχέδιο που θα καθορίσει το νέο ρυθμιστικό περιβάλλον στην ενέργεια (Target model) αναμένεται να ψηφιστεί εντός του μήνα βάζοντας έναν πιο καθαρό ορίζοντα στις εταιρείες του κλάδου. Τέλος, υπάρχει η αξιολόγηση της S&P στις 23 Οκτωβρίου, η οποία θα δώσει ένα στίγμα στο πού βρίσκονται οι απόψεις των ξένων επενδυτών για το αξιόχρεο της χώρας εν μέσω της πανδημικής κρίσης.

Αγορά

Η τεχνική εικόνα βελτιώθηκε χωρίς όμως να βγάζει κάποια αισιοδοξία. Ο Γενικός Δείκτης έφθασε μέχρι τις 634,7 μονάδες συναντώντας τους κινητούς μέσους των 30 και 50 ημερών για να υποχωρήσει εντός του γνώριμου πλέον εύρους διακύμανσης των τελευταίων τεσσάρων μηνών. Οι ταλαντωτές πήραν μια ανάσα από τη γρήγορη υποχώρηση των προηγούμενων εβδομάδων χωρίς όμως να υποδεικνύουν και κάτι εξαιρετικό, στοιχείο το οποίο αποτυπώθηκε και στον τζίρο που έμεινε σε χαμηλά επίπεδα. Το διάγραμμα μπορεί να ανέστειλε κάποιους φόβους άμεσης δοκιμασίας των 600 μονάδων, ωστόσο δεν έβγαλε πάθος, ένταση δηλαδή στην άνοδο που εξέθετε τους πωλητές στη γενική εικόνα. Το σύρσιμο του Δείκτη συνεχίστηκε και απ’ ό,τι φαίνεται μάλλον θα συνεχιστεί και την εβδομάδα που ακολουθεί, αφού το ενδιαφέρον παραμένει αυστηρά εστιασμένο με λιγοστούς πρωταγωνιστές. 44 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Ο τυχερός, αλλά και προνοητικός Κ. Χαλιωρής Η κρίση γεννά ευκαιρίες. Αυτό το ξέρει καλά ο κ. Κώστας Χαλιωρής, επικεφαλής του ομίλου Πλαστικά Θράκης. Αν η επένδυση τον περασμένο Απρίλιο στην παραγωγή χειρουργικών μασκών προκάλεσε αίσθηση στην Αγορά, αφού η εξάπλωση του κορωνοϊού, όπως διατείνονταν τότε οι επιστήμονες, θα είχε ημερομηνία λήξεως με την ανακάλυψη του εμβολίου, έρχονται τα οικονομικά αποτελέσματα και το ράλι στη μετοχή για να αποδείξουν ότι τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Τα 3 εκατ. ευρώ που έριξε για τη μονάδα παραγωγής μέσα στο καλοκαίρι ο κ. Χαλιωρής, ήρθαν ήδη να προστεθούν στα 114 εκατ. ευρώ που έχει επενδύσει την τελευταία 5ετία στον όμιλό του, που εκτείνεται από την Ελλάδα μέχρι τη Σκωτία. Και, βεβαίως, μεγαλύτερη επιβεβαίωση από την Αγορά δεν υπάρχει. Είναι από τις λίγες μετοχές μέσα στην πανδημία που γράφουν κέρδη. Τον Σεπτέμβριο το «χαρτί» ανέβηκε 25% και

από την αρχή της χρονιάς 24,1%. Πληροφορίες αναφέρουν για νέες προσλήψεις στο εργοστάσιο της Ξάνθης και από την τηλεδιάσκεψη με τον πρωθυπουργό τις πρώτες μέρες της καραντίνας, ο επιχειρηματίας, γιος του αείμνηστου Σταύρου Χαλιωρή από την Πόλη, Κώστας, έθεσε στις απαιτήσεις της εποχής τη μονάδα των μασκών, η οποία μέχρι τότε υπολειτουργούσε. Γρήγορα η Αγορά στην Ελλάδα εξισορροπήθηκε, παρά την αρχική υστερία της αντιπολίτευσης.

Καμία έλλειψη

Πλέον δεν μιλά κανείς στην Ελλάδα για έλλειψη μασκών ή αντισηπτικών. Ο κ. Χαλιωρής απλώς έτυχε να είναι έτοιμος. Και τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους. Βλέποντας κατά πού οδεύει η κατάσταση με την πανδημία, τελειοποίησε την επένδυσή του με τις μάσκες. Το εμβόλιο δεν έχει βρεθεί ακόμα, η νέα πραγματικότητα στην καθημερινότητα των πολιτών έχει καταστήσει τη χρήση μάσκας αναγκαίο… αξεσουάρ, οπότε ευκαιρία για μπίζνες. Διότι δεν καλύπτεται μόνο η εγχώρια ζήτηση, αλλά ταυτόχρονα πραγματοποιούνται εξαγωγές στη χειμαζόμενη από τον Covid-19 Ευρώπη

και το Ηνωμένο Βασίλειο, για το οποίο οι Κασσάνδρες έχουν προβλέψει έως και 50 χιλιάδες κρούσματα ημερησίως, αν δεν ληφθούν μέτρα σε τοπικό επίπεδο. Όπως διαβάζουμε σε ανακοίνωση της 1ης Οκτωβρίου «το πλάνο των εν λόγω έκτακτων επενδύσεων ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία και στους επιθυμητούς χρόνους και πλέον όλες οι νέες γραμμές παραγωγής βρίσκονται σε λειτουργία, με συνολική παραγωγική δυναμικότητα της τάξης των 1,5 εκατ. μασκών ημερησίως». Σημειώνεται ότι εκτός της ελληνικής αγοράς, σημαντικό μέρος της παραγωγής διοχετεύεται στις αγορές του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό που δεν γνώριζε η Αγορά είναι ότι η επένδυση στην παραγωγή μασκών δεν αφορά μόνο στο εργοστάσιο της Ξάνθης. Έγιναν ταυτόχρονα στις μονάδες που διαθέτει ο όμιλος στην Ιρλανδία και τη Σκωτία.

Ατομική προστασία

Στο πρώτο 6μηνο της τρέχουσας χρήσης ο όμιλος σημείωσε αύξηση καθαρών κερδών 144%, αγγίζοντας τα 12,830 εκατ. ευρώ από 5,255 εκατ. ευρώ κατά την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ένας

από τους λόγους της τόσο εντυπωσιακής αύξησης αποτελεσμάτων ήταν, όπως διαβάζουμε στα οικονομικά αποτελέσματα, «η αυξημένη ζήτηση για προϊόντα που σχετίζονται με την ατομική προστασία και υγεία, αύξηση η οποία αντιστάθμισε την πτώση της ζήτησης σε προϊόντα που σχετίζονται με την εστίαση και τον τουρισμό, καθώς και η ανάπτυξη νέων προϊόντων και δραστηριοτήτων».

Πετρέλαιο

Όμως, ο κ. Χαλιωρής, εκτός από διορατικός επιχειρηματίας, είναι και τυχερός. Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου, ως βασική ύλη για την παραγωγή των πλαστικών προϊόντων του, ενίσχυσε περαιτέρω τα οικονομικά στοιχεία, ακόμα κι αν δεν αυξήθηκε ο τζίρος στο ά 6μηνο, ο οποίος παρέμεινε σταθερός πάνω από τα 155 εκατ. ευρώ. Ως αποτέλεσμα της μείωσης του κόστους από την τιμή του πετρελαίου, τα EBITDA εκτινάχθηκαν κατά 58,1%, στα 26,033 εκατ. ευρώ έναντι 16,468 εκατ. πέρυσι το αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Προφανώς έπεται συνέχεια καλών νέων, αφού η χρονιά έχει δρόμο ακόμα…

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 I ΒUSINESS ENERGY I 45

τελευταία Τoυ Σταύρου Χαρίτου

Αυτό είναι το παρασκήνιο για την Ελλάκτωρ Στο τεύχος του περασμένου Αυγούστου κάποια «στελέχη», γενικώς, μέμφθηκαν την πληροφορία που μεταφέραμε στις τελευταίες σελίδες του «Β.Ε.» (σ.σ. που έχουν και το ζουμί) ότι επίκεινται αλλαγές στη μετοχική σύνδεση της Ελλάκτωρ. Μας είπαν περίπου ότι οι πληροφορίες μας ήταν λάθος. Αποδείχθηκε τελικά ότι οι Ολλανδοί αύξαναν τη θέση και τη συμμετοχή τους εδώ και μήνες. Διότι είχαμε σταθεί στους εντυπωσιακά υψηλούς όγκους συναλλαγών της μετοχής. Το ψάξαμε. Και για μία ακόμα φορά δικαιωθήκαμε, έστω κι αν επρόκειτο για ένα μονόστηλο. Πλέον συζητείται ανοιχτά, χωρίς να διαψεύδεται αλλά και χωρίς να επιβεβαιώνεται, ότι οι Ολλανδοί μαζί με το 12% του κ. Λεωνίδα Μπόμπολα φέρονται να ελέγχουν πάνω από το 30%. Η Roggeborgh έχει σχέδια, αλλά: α) όπως μεταφέρουν οι πληροφορίες μας δεν υπάρχει καμία συμφωνία με την πλευρά του Λεωνίδα Μπόμπολα να αναλάβει το management, β) υπάρχει ήδη συμμετοχή στον όμιλο της ΓΕΚ/ ΤΕΡΝΑ, και γ) τα 32 δισ. ευρώ από την Ευρώπη θα αργήσουν να έρθουν και προς τούτο οι Ολλανδοί θέλουν έναν κραταιό κατασκευαστικό όμιλο που θα πρωταγωνιστήσει σε Ελλάδα και Ν.Α. Ευρώπη, αλλά και Τουρκία (κρατήστε το τελευταίο) τα επόμενα χρόνια σε κατασκευές, οικιστικά προγράμματα, άδειες καζίνο και ενέργεια. Ελέγχεται η πληροφορία ότι η πλευρά Καλλιτσάντση απευθύνθηκε σε γνωστό όνομα της επιχειρηματικής ζωής του τόπου να πάρει μετοχική θέση. Δεν βρίσκουν αγοραστές και κάνουν πακέτα για να φύγουν από το Χρηματιστήριο! H Αγορά δεν παύει να κινείται σε οριακά επίπεδα. Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν ότι ακόμα και οι επικεφαλής των εισηγμένων έχουν θορυβηθεί από την εξαήμερη πτώση της Αγοράς, αφού μια σειρά από χαρτιά ακόμα και των μικρότερων κεφαλαιοποιήσεων βρίσκονται σε οριακό σημείο. Στους βασικούς πωλητές περιλαμβάνονται ελληνικά αμοιβαία και ξένοι brokers, καθώς 46 I BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

μπήκε το τέταρτο και τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς και σπεύδουν να αναδιαρθρώσουν θέσεις και χαρτοφυλάκια ενόψει του νέου έτους. Μεγάλες εντολές πώλησης έχουν βγει σε εταιρείες ακόμα και των μικρότερων κεφαλαιοποιήσεων με ουρές πωλητών, που σε μία Αγορά χωρίς βάθος δεν μπορούν να απορροφηθούν εύκολα και κυρίως γρήγορα προκειμένου να απελευθερώσουν ρευστότητα για νέες τοποθετήσεις. Μάλιστα, λέγεται ότι ξένοι διαχειριστές δεν βρίσκουν αγοραστές για να κάνουν πακέτα, ώστε με μία πράξη να μπορέσουν να ρευστοποιήσουν! Πληροφορίες κάνουν λόγο για εντολές πώλησης το προηγούμενο διάστημα τουλάχιστον 200 χιλιάδων τεμαχίων στη μετοχή του Φουρλή. Περίπου 200 χιλιάδες κομμάτια, αναφέρουν άλλες πληροφορίες, πωλούνται στην AS Company και 100 χιλιάδες στην ΕΥΑΘ. Αντιστοίχως μεγάλος πωλητής, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες πάντα, έχει κάνει την εμφάνισή του στον ΟΛΠ. Κατά τα άλλα, ο υπεύθυνος ανάλυσης της Beta ΑΧΕΠΕΥ κ. Μάνος Χατζηδάκης θεωρεί ότι η τεχνική εικόνα έχει αλλάξει άρδην, όχι όμως προς την κατεύθυνση που αναμέναμε στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας. Με ένα σερί έξι πτωτικών συνεδριάσεων ο Γενικός Δείκτης όχι μόνο αναίρεσε το ανοδικό σενάριο, αλλά πλέον απειλεί με πτωτική διαφυγή με νέο επίπεδο στήριξης τις 590 μονάδες. Τα νέα για τους αισιόδοξους δεν είναι καλά, αφού MACD και κινητοί μέσοι έχουν διασπαστεί καθοδικά από τη συνεδρίαση της περασμένης Δευτέρας, ενώ οι ταλαντωτές απέχουν από το να δείξουν κορεσμό στην πτωτική εικόνα. Οι συνεχείς πτωτικές συνεδριάσεις ενδέχεται να βγάλουν αντίδραση προσεχώς, ωστόσο όλα θα κριθούν στην ένταση και τον τζίρο που θα συνοδεύει την κίνηση. Οι 635 μονάδες είναι το επίπεδο αλλαγής τάσης που θα επαναφέρουν τον χαρακτήρα της συσσώρευσης στη μεσοπρόθεσμη πορεία του Γενικού Δείκτη.