businessenergy MAG 09 by motori

• ΤΕΥΧΟΣ 09 • ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 • TIMH: 3 €

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Γιατί ο Μητσοτάκης είναι επιφυλακτικός με τον ΣΕΒ ΒRAIN REGAIN

Εισιτήριο επιστροφής για 450.000 Ελληνες του εξωτερικού ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Εως 400 εκατ. ευρώ για τις υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου

ΔΕΗ Περιμένοντας την… Ανά-Στασση Τα τιμολόγια ήταν το πρώτο βήμα, έρχεται η διάσωση

περιεχόμενα

10-13 Γιάννης Κανουπάκης Καλή αρχή, αλλά τα οικονομικά πιέζουν σελ 8-9

Μανταλένα Πίου Το γεωπολιτικό παιχνίδι των αγωγών σελ. 26-29

Χάρης Φλουδόπουλος ΔΕΗ: Τα τιμολόγια ήταν το πρώτο βήμα. Έρχεται η διάσωση σελ. 10-13

Χρήστος Κολώνας Οι υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου. Επένδυση 300-400 εκατ. ευρώ στη Νότια Καβάλα σελ. 30-33

Τάσος Φραγκούλης Υποβρύχια διασύνδεση Πελοποννήσου-Στερεάς σελ. 14-15 Μανταλένα Πίου Οι εμβληματικές ιδιωτικοποιήσεις στην ενέργεια σελ. 16-17

Αγγελική Μαρίνου Το στοίχημα επαναπατρισμού 450.000 Ελλήνων που εργάζονται στο εξωτερικό σελ. 18-25

Σταύρος Χαρίτος Ο «ακήρυχτος» πόλεμος του Μητσοτάκη στον ΣΕΒ σελ. 34-37

Λάζαρος Λασκαρίδης Ασφαλιστικά Ταμεία: Η ίδρυση και η ταραχώδης διαδρομή τους σελ. 38-39 Γιάννης Σταυρόπουλος Η Φρανκφούρτη δείχνει το μέλλον σελ. 40-43

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας Σελ. 44-45

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr ΕΚΔΌΤΗΣ:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΉ ΟΜΆΔΑ:

Γιάννης Κανουπάκης Χρήστος Κολώνας Αγγελική Μαρίνου Μανταλένα Πίου Γιάννης Σταυρόπουλος Γιώργος Τριανταφύλλου Χάρης Φλουδόπουλος Τάσος Φραγκούλης Σταύρος Χαρίτος ΣΧΕΔΊΑΣΗ:

Σπύρος Αλεξίου ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ:

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α 11521 Αθήνα τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

2 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

+ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΡΟΥΝΟΠΟΙΙΑΣ, ΕΟΡΤΑΖΕΙ ΤΑ 31 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗ ΧΡΥΣΗ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΩΝ 25 ΕΤΩΝ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ : fiore.it & webert.it

θέμα

ΗARD ROCK INTERNATIONAL

Πάνω από 1 δισ. ευρώ προτίθεται να επενδύσει στο Ελληνικό

ην πρόθεσή της να υλοποιήσει επένδυση που θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ στο Ελληνικό η Ηard Rock International εφόσον κερδίσει το διαγωνισμό για την δημιουργία Integrated Resort Casino, επισημοποίησε η Hard Rock International. "Θα καταθέσουμε δεσμευτική προσφορά στο διαγωνισμό για την παραχώρηση άδειας καζίνο στο τέλος Σεπτεμβρίου. Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε το Ελληνικό σε διεθνούς φήμης προορισμό τόνισε ο Τζιμ Άλλεν, επικεφαλής του ομίλου σε συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα. Αποκαλύπτοντας την μακέτα του ουρανοξύστη που θα στεγάσει το

ξενοδοχείο και το καζίνο, ο κ. Άλλεν τόνισε πως "θεωρούμε την τοποθεσία του Ελληνικού μοναδική, τις προοπτικές πολύ ευοίωνες και για το λόγο αυτό επιδιώκουμε να υλοποιήσουμε μια μοναδική επένδυση που θα κινηθεί στα επίπεδα του 1 δισ. ευρώ". "Η Αθήνα είναι μια ιστορική πόλη με καταπληκτικές προοπτικές. Διαθέτουμε τεράστια εμπειρία σε ανάλογες επενδύσεις και θεωρούμε πως είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για εμάς να φέρουμε την εμπειρία μας στην επένδυση για το IRC", τόνισε ο κ. Άλλεν. Ο κ. Άλλεν σημείωσε πως η HRI είναι ένας μακροπρόθεσμος επενδυτής στις χώρες που διαθέτει παρουσία.

4 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

"Είμαστε δεσμευμένοι να επενδύσουμε μακροπρόθεσμα στην Ελλάδα εάν μας δοθεί η ευκαιρία. Δεν θα είναι μια απρόσωπη επένδυση, θα φέρουμε την εμπειρία της Ηard Rock International στο project και δεσμεύομαι ότι θα εμπλακώ προσωπικά σε αυτό", σημείωσε χαρακτηριστικά. Ο επικεφαλής του ομίλου, που έχει παρουσία σε 74 χώρες, απασχολεί 45 χιλιάδες εργαζόμενους και αναμένει 6 δισ. δολ. κύκλο εργασιών για το 2019, σημείωσε πως πρόθεση της HRI είναι η επένδυσή της στην Ελλάδα να σηματοδοτήσει και τη λειτουργία του πρώτου IRC στην ηπειρωτική Ευρώπη.

Protergia NΈΑ ΣΤΑΘΕΡΆ ΠΑΚΈΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΎ ΡΕΎΜΑΤΟΣ GENIUS

Τώρα ξέρεις τι να περιμένεις στον λογαριασμό του ρεύματος

Protergia, ο Τομέας Ενέργειας της MYTILINEOS, πρωτοπορεί στην αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος, δημιουργώντας τα νέα σταθερά πακέτα ηλεκτρικής ενέργειας, Genius. Τώρα με τα νέα πρωτοποριακά πακέτα Genius 1, Genius 2 και Genius 3, οι καταναλωτές μπορούν να επιλέξουν το πακέτο που ταιριάζει καλύτερα στις οικιακές τους ανάγκες, ανάλογα με την κατανάλωση του νοικοκυριού τους. Ενώ έχουν το έλεγχο του λογαριασμού τους, πληρώνοντας κάθε μήνα σταθερά το ίδιο ποσό. Στα Genius πακέτα δεν υπάρχουν κρυφές χρεώσεις ή ρήτρες, ενώ με την εφαρμογή myprotergia έχεις τον πλήρη έλεγχο της κατανάλωσης. Πιο αναλυτικά, το Genius προϊόν, διατίθεται σε τρία πακέτα: • Genius 1 (μικρομεσαίες ενεργειακές ανάγκες): 26€/ μήνα (έως 3.000kWh/έτος) • Genius 2 (μεσαίες ενεργειακές ανάγκες): 35€/μήνα

(έως 4.500kWh/ έτος) • Genius 3 (υψηλές ενεργειακές ανάγκες): 49€/μήνα

(έως 6.500kWh/ έτος) Επιπλέον, με το Save4Later, τη νέα υπηρεσία που δημι-

ουργήθηκε ώστε η κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας να σώζεται όταν περισσεύει, οι χρήστες

μπορούν να μεταφέρουν την ενέργεια που δεν κατανάλωσαν, στον επόμενο χρόνο!

Τα νέα πακέτα Genius παρέχουν τα εξής μοναδικά χαρακτηριστικά: • Σταθερή χρέωση ηλεκτρικού ρεύματος κάθε μήνα • Χωρίς επιπλέον χρεώσεις • Χωρίς ρήτρες • Μηδενική χρέωση ενέργειας ημέρας/νύχτας

• Χωρίς εγγύηση με την εξόφληση μέσω πάγιας εντολής τραπεζικού λογαριασμού • Νέα υπηρεσία Genius Save4Later, για να μετα-

φέρεις την ηλεκτρική ενέργεια που δεν κατανάλωσες στον επόμενο χρόνο • Έλεγχος της κατανάλωσης μέσω του myprotergia app

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 5

editorial

H κυβέρνηση Μητσοτάκη καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, γιατί…

αθύτατη ανησυχία ο Αμερικανός πρόεδρος, καθώς προκαλεί πλέον η απειλείται η παγκόσμια οικονονέα φάση έντασης μική ισορροπία. Η επιβολή τεστην οποία εισήλθε ράστιων δασμών στα κινεζικά ο κατ’ ευφημισμόν προϊόντα από τις ΗΠΑ οδηγεί εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας. στη μείωση της παραγωγής και Η διεύρυνσή του πλέον και στο το κλείσιμο εργοστασίων στην μέτωπο των νομισματικών ισο- Κίνα. τιμιών δημιουργεί τεράστιες Δημιουργεί κλίμα, ακόμα κι αν αναταράξεις στην παγκόσμια ελάφρωσε σχετικά το καλάθι αγορά, γκρεμίζει τα Xρηματι- των προϊόντων που θα τύχουν στήρια, εκτοξεύει στα ύψη την των δασμών στο τέλος της χροτιμή του πετρελαίου και «σπρώ- νιάς… Και η επιβράδυνση της χνει» την παγκόσμια ρευστότη- κινεζικής οικονομίας καταρχάς τα στα ομόλογα των ισχυρών θα βυθίσει στην ύφεση και τα οικονομιών δημιουργώντας νέα χρέη τις αναδυόμενες οικονομεγάλα προβλήματα (διαχειρί- μίες τύπου BRIC, τις οποίες η σιμα προς το παρόν…) στη χρη- Κίνα χρηματοδοτεί με εκατοματοδότηση των υπερχρεωμέ- ντάδες δισεκατομμύρια δολάρια νων οικονομιετησίως αγοράζοών. Ενώ παράλντας τις πρώτες ύλες Οι φόβοι για τις ληλα δημιουρπου εξάγουν. επιπτώσεις της γείται το πλέον Η επιβολή δασμών αρνητικό πλαίαπό τον Τραμπ ήταν κλιμάκωσης σιο για την εξέο πρώτος μοχλός του αμερικανοανατροπής του λιξη γεωπολιτικινεζικού πολέμου status που είχε πακών εντάσεων όπως αυτή μεγιωθεί στην παγκόαποτυπώνονται ταξύ ΗΠΑ - Ιράν οικονομία μετά ήδη στις εκτιμήσεις σμια και όχι μόνον… από 10ετίες επίπομεγάλων διεθνών Η ιδιαίτερη επινων συνομιλιών και θετικότητα του αμοιβαίων υποχωοργανισμών Τραμπ αποδειρήσεων. Με τους κνύεται και από δασμούς ο αμερικατην απλή παράθεση του χρονι- νός πρόεδρος έκανε πιο ακριβά κού της σύγκρουσης και των τα κινεζικά προϊόντα για τους ένθεν και ένθεν ενεργειών που Αμερικανούς καταναλωτές και παραθέτουμε .Το μεγάλο ερώ- πιο ανταγωνιστικά τα εγχωρίως τημα είναι μέχρι πού θα φτάσει παραγόμενα. Παραδείγματος 6 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

χάρη, ένα πλυντήριο ή μια τηλεόραση εισαγόμενα από την Κίνα (τα οποία βεβαίως είναι προϊόντα μιας γερμανικής ή ιαπωνικής εταιρείας που έχουν εργοστάσιο στην Κίνα) ακρίβυνε κατά 25% ξαφνικά, ενώ ένα αμερικανικό παρέμεινε στην ίδια τιμή. Η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) προχώρησε στη μείωση των επιτοκίων του δολαρίου μετά από πολλά χρόνια. Προφανής στόχος της κίνησης -που έγινε υπό την ασφυκτική πίεση του Τραμπήταν η FED να διατηρήσει ή και να πιέσει τις ισοτιμίες του δο-

τοχές που σημείωσαν τη μεγαλύτερη πτώση στα μεγάλα Χρηματιστήρια ήταν αυτές των εξορυκτικών εταιρειών, μιας και αναμένεται ο μεγαλύτερος καταναλωτής μετάλλων, η Κίνα, λόγω του εμπορικού πολέμου να μειώσει τις σχετικές εισαγωγές.

λαρίου σε χαμηλότερα επίπεδα ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της αμερικανικής οικονομίας και να γίνουν ακριβότερα για τους Αμερικανούς τα εισαγόμενα και δη τα κινεζικά προϊόντα. Η κινεζική κυβέρνηση, αντιδρώντας στις αμερικανικές κινήσεις για πρώτη φορά εγκαταλείπει την πολιτική στήριξης του γουάν. Η σταθερή ισοτιμία 1 δολάριο προς 7 γουάν για πρώτη φορά διαμορφώθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα, καθώς το κινεζικό νόμισμα διολίσθησε κατά 10%. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα κινεζικά προϊόντα φθηναίνουν

για τους Αμερικανούς καταναλωτές κατά το ίδιο ποσοστό. Ο δείκτης Dow Jones των 30 γιγάντων της αμερικανικής βιομηχανίας δεν έχει συνέλθει από τις 26.000, ενώ αντίστοιχες ή μεγαλύτερες πτώσεις καταγράφηκαν στα μεγαλύτερα Χρηματιστήρια του κόσμου. Ή και σε μικρότερα, όπως το ελληνικό. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την πτώση και τι προεξοφλούν τα Χρηματιστήρια; Η σκέψη που πρυτανεύει έχει να κάνει με τα μελλοντικά έσοδα των επιχειρήσεων λόγω πιθανότατης ύφεσης στο μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι με-

Οι επιπτώσεις για Ε.Ε. - Ελλάδα Οι φόβοι για τις επιπτώσεις της κλιμάκωσης του αμερικανο-κινεζικού πολέμου αποτυπώνονται ήδη στις εκτιμήσεις μεγάλων διεθνών οργανισμών για την πορεία της οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίζει στο 1,4% την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη στην Ευρώπη το 2020, δεδομένου ότι θα βρίσκεται σε εξέλιξη και το Brexit, το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά και αρνητικά την οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου. Στις συνθήκες αυτές το μόνο σταθερό στοιχείο για τη χάραξη οικονομικής πολιτικής στην Ελλάδα είναι το μαξιλάρι των 35 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ελληνικές εξαγωγές θα επηρεαστούν και από τον αμερικανο-κινεζικό πόλεμο αλλά και από το Brexit, και πιθανώς μετά από μια ξέφρενη ανοδική πορεία την τελευταία 5ετία να υποχωρήσουν. Αρνητικά (υφεσιακά) αναμένεται να επηρεάσει και η άνοδος των τιμών των καυσίμων. Τέλος, η στροφή των επενδυτών στις αξίες-καταφύγιο όπως ο χρυσός και σε ομόλογα πολύ ισχυρών κρατών όπως η Γερμανία, θα δημιουργήσει προβλήματα στις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων και άρα στη χρηματοδότηση της χώρας από τις διεθνείς αγορές. Στις συνθήκες αυτές, η κυβέρνηση Μητσοτάκη πρέπει να αποδείξει ότι είναι ανώτερη των περιστάσεων. Business Energy ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 7

άποψη

Καλή αρχή αλλά, τα οικονομικά πιέζουν…

ο φορολογικό και το αναπτυ- πλαίσιο μείωσης των φορολογικών βαξιακό είναι τα δύο πλέον ρών των πολιτών. «Το εξαγγείλαμε για κρίσιμα ν/σ τα οποία θα ορί- το 2020. Το νομοθετήσαμε φέτος. Και σουν την ουσία της πολιτικής σήμερα 4 εκατομμύρια συμπολίτες μας διαφοράς κυβέρνησης-αντι- μπορούν να δουν τη μείωση του ΕΝΦΙΑ πολίτευσης στο προσεχές διάστημα. στα εκκαθαριστικά τους. Η μείωση των Θα αποτελέσουν τη βάση της οικονο- φορολογικών βαρών των πολιτών είναι μικής αλλαγής που ευαγγελίζεται ο κεντρική δέσμευση για την Κυβέρνησή Κυριάκος Μητσοτάκης με σκοπό την μας. Την υλοποιούμε χωρίς καμία καπροσέλκυση επενδύσεων και τη δημι- θυστέρηση». Τα λόγια του πρωθυπουρουργία θέσεων εργασίας. Ασφαλώς, το γού δείχνουν αποφασιστικότητα και θέατρο των μαχών στην Εθνική Αντι- αντίληψη των πραγματικών αναγκών προσωπεία θα έχει ενδιαφέρον, καθό- για διόρθωση των κακώς κειμένων. σον, συνταγματική αναθεώρηση, εκλογικός νόμος κλπ κόβουν …εισιτήρια, Το ερώτημα είναι αν αυτό το πρώτο όμως, έπειτα από μια μακρά περίοδο μέτρο, μεγεθυνθεί με μια «συνολική ταλαιπωρίας των Ελλήνων, με μισό βή- φορολογική μεταρρύθμιση με τετραεμα εμπρός και δύο πίσω, ουδείς απα- τή ορίζοντα υλοποίησης και ισχυρή σχολείται με αυτά, παρά μόνο το πολι- αναπτυξιακή διάσταση», ενώ μέχρι τικό προσωπικό και οι τακτικές του. Τα στιγμής «έχει συζητηθεί και προσδιοζητούμενα είναι άλλα ρισθεί ότι θα προχωρήσουΣτην αφετηρία και είναι επιτακτικά... με το 2020 στη μείωση του φόρου στις επιχειρήσεις βρίσκεται πλέον Χωρίς αμφιβολία, η δι- και ένα από τα από το 28% στο 24% για αβεβαίωση του Μεγάτα εισοδήματα του 2019», μεγαλύτερα ρου Μαξίμου, ήδη, από όπως δηλώνει ο υπουργός τις αρχές Σεπτεμβρίου, επενδυτικά Οικονομικών, Χρήστος Σταότι ο κ.Μητσοτάκης θα προγράμματα ϊκούρας από τη δική του έδινε έμφαση, στη ΔΕΘ, στη χώρα, μετά πλευρά. σε ένα κοστολογημένο την κατάθεση Και, τι θα γίνει με τους δαπακέτο, που θα στηρίζει στο υπουργείο νειστές; Πεποίθηση του τις νέες επενδύσεις και οικονομικού επιτελείου Ναυτιλίας του νέου θα έχει μεταρρυθμιστιείναι ότι πρέπει να εξαντληκό πρόσημο, έστειλε αναθεωρημένου θούν τα περιθώρια συνενθετικά μηνύματα στην master plan του ΟΛΠ νόησης με τους εν λόγω. αγορά. Μαζί και η συναΣαφώς, η ΝΔ έχει διαφορεφής επισήμανση πως δεν επρόκειτο να τικό τρόπο όσον αφορά το φέρεσθαι, ακολουθηθεί η πεπατημένη με ανακοι- όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την νώσεις παροχών ευκαιριακού χαρακτή- Κυβέρνηση Σαμαρά την «τέλειωσαν» ρα και πως θα υπήρχαν συγκεκριμένες οι …έξω! Άρα, το παιχνίδι μόνο εύκολο παρεμβάσεις στο φορολογικό, με χά- δεν είναι… ραξη νέας πορείας της οικονομίας. Η προώθηση μεγάλων project, όπως Έγινε καλή αρχή, πάντως, με την ανάρ- αυτό του Ελληνικού, εκτιμάται πως θα τηση των εκκαθαριστικών του ΕΝΦΙΑ δώσει τον απαιτούμενο «αέρα» στον και τις μειώσεις που εξήγγειλε και εφάρ- κ.Μητσοτάκη να πείσει τους ξένους μοσε η νέα κυβέρνηση στο γενικότερο συνομιλητές του ότι είναι σε θέση να 8 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Του Γιάννη Κανουπάκη πάει παρακάτω και να μην κολλήσει και αυτός στα γραφειοκρατικά γρανάζια που ακυρώνουν, μέχρι σήμερα, κάθε προσπάθεια να γυρίσει η χώρα σελίδα, έστω και με κάποια αρνητικά στοιχεία τα οποία, ωστόσο, μπορούν να διορθωθούν στην πορεία. Η προώθηση των σχετικών Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων ήταν σημαντική. Περιγράφονται με σαφήνεια οι όροι δόμησης και οι βασικές κατευθύνσεις για τη ζώνη ανάπτυξης εντός της οποίας θα αναπτυχθεί, μεταξύ άλλων, το Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα με καζίνο (IRC) καθώς και το πάρκο των 2.000 στρεμμάτων, ομού και για τις υπόλοιπες ζώνες ανάπτυξης και πολεοδόμησης. Βεβαίως, για να συμπληρωθεί το παζλ της ολοκλήρωσης των διαδικασιών ώστε οι επενδυτές για το Ελληνικό με επικεφαλής την Lamda Development να καταβάλουν την προκαταβολή των 300 εκ. ευρώ, χρειάζεται ακόμη η ιδιοκτησιακή και δικαστική ωρίμανση του ακινήτου. Την ίδια ώρα, ως προς τον διαγωνισμό για το καζίνο, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη συνέντευξη Τύπου του επικεφαλής της Hard Rock International, το ενδιαφέρον είναι επαρκές για να συντηρεί την εκτίμηση ότι θα υπάρξει ανάδοχος… Από κοντά, στην αφετηρία βρίσκεται πλέον και ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά προγράμματα στη χώρα για τα επόμενα χρόνια, μετά την κατάθεση στο υπουργείο Ναυτιλίας του νέου αναθεωρημένου master plan του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, που περιλαμβάνει έργα συνολικής αξίας 800 εκ. ευρώ. Δίκιο έχει ο υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης ότι η επένδυση αυτή αποτελεί ένα τεράστιο στοίχημα για τη χώρα. Σημαντικό δε είναι το γεγονός ότι μετά και τις συνεχείς διαβουλεύσεις των τελευταίων μηνών, το νέο αναθεωρημένο master plan φαίνεται να συγκεντρώνει τη σύμφωνη γνώμη όλων των πλευρών, αν και, όπως τονίζεται αρμοδίως, επιχειρηματικοί κύκλοι του Πειραιά υπογραμμίζουν πως τα αναμφίβολα ευεργετήματα των μεγάλων αυτών επενδύσεων θα πρέπει να γίνουν ορατά στο σύνολο της τοπικής και όχι μόνο οικονομίας…

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 9

ενέργεια

ΔΕΗ: Τα τιμολόγια ήταν το πρώτο βήμα, έρχεται η διάσωση Tι φέρνει η Διοίκηση Στάσση στην επιχείρηση και ποια είναι τα επόμενα βήματα

10 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 11

ενέργεια Του Xάρη Φλουδόπουλου

έγκριση του πακέτου ενίσχυσης της ΔΕΗ ύψους 500 εκατ. ευρώ εγκρίθηκε από το ΔΣ της επιχείρησης, ωστόσο ο δρόμος για την επιστροφή της ΔΕΗ σε διατηρήσιμη και σταθερή κερδοφορία παραμένει μακρύς. Σύμφωνα με το νέο πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο Γ. Στάσση, μετά από τις ζημιές ύψους 903,8 εκατ. ευρώ του 2018 η επιχείρηση για να ανακάμψει και να επιστρέψει σε λειτουργική κερδοφορία θα χρειαστεί χρόνο. Ωστόσο αυτό δεν αρκεί για την διάσωση, που έχει σχέση και με τα μέτρα αποκατάστασης, αλλά και με την έναρξη των διαρθρωτικών δράσεων μετασχηματισμού της επιχείρησης.

Το πρώτο πακέτο είναι: Η αναπροσαρμογή στα τιμολόγια χωρίς να προκαλείται επιβάρυνση στο τελικό ποσό που πληρώνει ο καταναλωτής. Ως γνωστόν οι αυξήσεις στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων ισοσκελίστηκαν από τις μειώσεις σε ΕΤΜΕΑΡ και ΦΠΑ. Έτσι για τους περίπου 7 εκ. οικιακούς καταναλωτές τα βασικά τιμολόγια θα είναι ουδέτερα Διατηρείται η έκπτωση συνέπειας και μειώνεται από το 10 στο 5%. Εδώ προκύπτει και το βασικό έσοδο για τη ΔΕΗ (αλλά και η αύξηση περίπου 2 ευρώ/μήνα για τους καταναλωτές). Εφαρμόζεται ρήτρα CO2 ως μέτρο προληπτικό με μηδενική επίπτωση για τους καταναλωτές. Για να προκύψει αύξηση θα πρέπει η τιμή του διοξειδίου του άνθρακα να ξεπεράσει τα 30 ευρώ Καταργείται η έκπτωση στη ρήτρα διοξειδίου στη μέση τάση (βιομηχανία) Εντατικοποιείται η προσπάθεια στο μέτωπο των στρατηγικών κακοπληρωτών Στα μέτρα αυτά θα χρειαστεί να συμπεριληφθούν η καταβολή των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας ύψους περίπου 195 με 200 εκατ. ευρώ παλαιότερων ετών και η κα12 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

τάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ, αλλά και η μείωση της έκπτωσης που ισχύει για τους εργαζόμενους της επιχείρησης.

Αρκεί αυτό το πακέτο; Ως γνωστόν η εταιρεία δεν αντιμετωπίζει μόνο ταμειακό πρόβλημα αλλά απαιτείται να δοθούν λύσεις που θα αντιμετωπίσουν το δομικό πρόβλημα βιωσιμότητάς της. Οι δράσεις αυτές θα οδηγήσουν στο μετασχηματισμό της επιχείρησης και θα την επαναφέρουν σε αναπτυξιακή τροχιά μεσοπρόθεσμα. Συγκεκριμένα: 1. Απογαλακτισμός της εταιρείας από τις διαδικασίες του Δημοσίου και λειτουργία της επιχείρησης ως πραγματικής εισηγμένης. Αυτό αφορά στην εταιρική διακυβέρνηση και την ανταγωνιστική λειτουργία της επιχείρησης. 2. Νέο business plan το οποίο θα έχει καταρτιστεί μέχρι το τέλος του έτους. 3. «Απολιγνιτοποίηση» με διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες και με γνώμονα την ανάπτυξή τους. 4. Ανάπτυξη ΑΠΕ: έναν τομέα στον οποίο η επιχείρηση έχει μείνει πολύ πίσω και θα χρειαστεί τα επόμενα χρόνια να πρωταγωνιστήσει. 5. Εκσυγχρονισμός εμπορίας με καινούρια εμπορική πολιτική και προϊόντα όχι μόνο οριζόντια αλλά εξειδικευμένα. 6. Ψηφιακός μετασχηματισμός του ομίλου σε όλα τα επίπεδα. Ο υψηλός πήχης που βάζει η νέα διοίκηση καλλιεργεί θετικές προσδοκίες, υπό την έννοια ότι από τη σωτηρία της ΔΕΗ συναρτάται συνολικά η πορεία της αγοράς ηλεκτρισμού. Σε ό,τι αφορά τέλος τα διαρθρωτικά μέτρα, για τα οποία απαιτείται συμφωνία με την Κομισιόν, σε αυτά περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:

Ο ΔΕΔΔΗΕ • Η αλλαγή του στόχου για τον περιορισμό του μεριδίου της ΔΕΗ στην αγορά προμήθειας. • Η κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ • Η εκπόνηση νέου business plan. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 13

θέμα

Υποβρύχια ηλεκτρική διασύνδεση Πελοποννήσου -Στερεάς Ολοκληρώθηκε η πόντιση του υποβρύχιου καλωδίου υπερυψηλής τάσης

14 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Του Τάσου Φραγκούλη

λοκληρώθηκε η πόντιση του πρώτου υποβρύχιου καλωδίου υπερυψηλής τάσης 400 κV στην Ελλάδα, που συνδέει την Πελοπόννησο με την Στερεά Ελλάδα, μέσω του στενού Ρίου-Αντιρρίου. Πρόκειται για ένα έργο που, σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνονται σύμβουλο του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), Μανούσο Μανουσάκη, θα συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση του συστήματος μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Σε δηλώσεις του ο κ. Μανουσάκης τόνισε ότι η ολοκλήρωση αυτού του έργου «είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς προσφέρει ισορροπία στο σύστημα μεταφοράς αλλά και αύξηση του δυναμικού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που μπορεί πλέον να παρέχει η Πελοπόννησος –και επιτρέπει, πλέον, την πλήρη λειτουργία του μεγάλου

εργοστασίου Μεγαλόπολη 5». Τόνισε επίσης ότι το συγκεκριμένο έργο αποτελεί τμήμα ενός μεγαλυτέρου προγράμματος που ολοκληρώνεται με τη διασύνδεση της Μεγαλόπολης με την Πάτρα και σε συνδυασμό με την διασύνδεση της Πελοποννήσου με την Κρήτη, θα καταστήσει την Πελοπόννησο σημαντικό ενεργειακό κόμβο της χώρας. Από την πλευρά του ο Αλέξης Αλεξίου, γενικός διευθυντής της εταιρίας Ελληνικά Καλώδια, δήλωσε ιδιαίτερα χαρούμενος με την ολοκλήρωση του έργου της πόντισης του καλωδίου υπερυψηλής τάσης, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα έργο «εμβληματικό, ένα έργο της διεθνούς εμβέλειας». «Είμαστε ευτυχείς» συνέχισε «γιατί η εταιρεία μας έφερε την καινοτομία του κλάδου των υποβρύχιων καλωδίων στην Ελλάδα με την παραγωγή του πρώτου καλώδιου 400kV, ένα έργο που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε και τώρα εγκαθίσταται από ελληνικά χέρια, και είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι. Γιατί η εταιρεία μας μπαίνει σε ένα

κλειστό κλαμπ πολύ λίγων κατασκευαστών που μπορούν να δημιουργήσουν και να ολοκληρώσουν τέτοια τα έργα». Η υποβρύχια-υπόγεια καλωδιακή σύνδεση μεταξύ Ρίου και Αντιρρίου αποτελεί κομβικό τμήμα του Δυτικού Διαδρόμου της επέκτασης του Συστήματος 400 kV προς την Πελοπόννησο, δηλαδή της Γραμμής Μεταφοράς 400 kV που συνδέει το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης της Μεγαλόπολης -μέσω Πάτρας- με την υφιστάμενη ΓΜ 400 kV Αχελώου-Διστόμου. Ανάδοχος για το έργο αυτό ανακηρύχθηκε η κοινοπραξία Ελληνικά Καλώδια ΑΕ-Fulgor AE. Το καλώδιο Ρίου-Αντίρριου είναι το πρώτο υποβρύχιο καλώδιο Υπερυψηλής Τάσης (400 kV) στην Ελλάδα. Ο «Δυτικός Διάδρομος», με συνολικό προϋπολογισμό 105 εκατ. ευρώ θα ολοκληρωθεί στο τέλος του έτους και αναμένεται να αυξήσει δραστικά την ικανότητα μεταφοράς ρεύματος από και προς την Πελοπόννησο, να επιτρέψει την περαιτέρω ανάπτυξη ΑΠΕ στην περιοχή και να ενισχύσει την ευστάθεια τάσεων του Νότιου Συστήματος.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 15

Θέση

Οι εμβληματικές ιδιωτικοποιήσεις στην Ενέργεια

ετά το ξεμπλο- με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμακ ά ρ ι σ μ α τ η ς νουέλ Μακρόν και τη Γερμανίεπένδυσης στο δα καγκελάριο Άνγκελα ΜέρΕλληνικό, η κυ- κελ, για να αποδώσει εκείνο βέρνηση δείχνει «το κάτι παραπάνω» από τις να ποντάρει σε μία σειρά από αντίστοιχες επισκέψεις των εμβληματικές ιδιωτικοποιήσεις προκατόχων του, θα πρέπει να στον τομέα της Ενέργειας, για συνοδεύεται με απτά αποτενα αλλάξει την εικόνα της χώ- λέσματα στο μέτωπο της Οικορας και να πείσει τους δανει- νομίας. στές ότι υλοποιεί το μεταρρυθ- Προς το παρόν πάντως η νέα μιστικό της σχέδιο, με στόχο πολιτική ηγεσία ξαναγράφει σε πρώτη φάση τουλάχιστον, το μοντέλο των ιδιωτικοποιήνα ξανανοίξει τη συζήτηση για σεων για τα ΕΛΠΕ, τη ΔΕΗ και το ύψος των πλεονασμάτων. τη ΔΕΠΑ, μετά την αποτυχία Βέβαια, δεν είναι η πρώτη φο- του τελευταίου διαγωνισμού ρά που ελληνική κυβέρνηση για τα Ελληνικά Πετρέλαια και επιχειρεί να πείσει για την υλο- το ναυάγιο της προσπάθειας ποίηση του προγράμματος των πώλησης λιγνιτικών μονάδων ιδιωτικοποιήτης ΔΕΗ. Όσο για σεων. τη ΔΕΠΑ, το προηΗ νέα πολιτική Ένα πρόγραμμα γούμενο σχέδιο ηγεσία ξαναγράφει αναδιάρθρωσης και που τρέχει εδώ και χρόνια, με πώλησης καταργήτο μοντέλο των τις ίδιες, πάθηκε ενόσω ακόμα ιδιωτικοποιήσεων νω-κάτω, εταιήταν στα χαρτιά. για τα ΕΛΠΕ, τη ΔΕΗ ρίες και ελάχιΤο νέο σενάριο για στα ή καθόλου τα ΕΛΠΕ, εκείνο και τη ΔΕΠΑ, μετά αποτελέσματα. που κυκλοφόρησε την αποτυχία του Γι’ αυτόν τον μετά τη συνάντηση διαγωνισμού για λόγο και οι εκτου πρωθυπουργού πρόσωποι των Κυριάκου Μητσοτα ΕΛΠΕ. Θεσμών παρατάκη με τον κ. Σπύμένουν δύσπιρο Λάτση, στο Μέστοι και επιφυλακτικοί. Η επι- γαρο Μαξίμου, θέλει να εγκαχείρηση «γοητείας» του Κυ- ταλείπεται το μοντέλο της από ριάκου Μητσοτάκη με τα ταξί- κοινού πώλησης πλειοψηφικού δια σε Παρίσι, Βερολίνο και πακέτου μετοχών και αντ’ αυΝέα Υόρκη και οι συναντήσεις τού το Δημόσιο να προχωρήσει 16 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

σε πώληση πακέτου της τάξης του 20% σε ξένο εταίρο, με τον οποίο η Paneuropean του ομίλου Λάτση θα μπορούσε να συνεργαστεί. Σήμερα το Δημόσιο κατέχει στα ΕΛΠΕ μερίδιο 35,4% και η Paneuropean το 45,5%. Η αποχώρηση του Δημοσίου ή η ελαχιστοποίηση της συμμετοχής του στα Ελληνικά Πετρέλαια μπορεί σε εύθετο χρόνο να δώσει την ευκαιρία και στον όμιλο Λάτση για ένα δυνατό exit από τα Ελληνικά Πετρέλαια.

Της Μανταλένας Πίου

Στην περίπτωση της ΔΕΠΑ, το μοντέλο της διχοτόμησης και της πώλησης του 51% της ΔΕΠΑ-Εμπορίας, της μίας εκ των δύο οντοτήτων, στις οποίες θα έσπαγε η σημερινή εταιρεία, φαίνεται πως έχει εγκαταλειφθεί. Ήδη συζητούνται σενάρια για την ίδρυση holding με τρεις θυγατρικές και εισαγωγή της holding στο Χρηματιστήριο, πώληση πλειοψηφικού μεριδίου στις θυγατρικές κ.λπ. Πολλές εισηγήσεις φαίνεται ότι βρίσκονται ακόμα στο τραπέζι,

με το τελικό σχέδιο να αναμένεται ότι θα οριστικοποιηθεί τον Σεπτέμβριο, σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ. Όσο για τη ΔΕΗ, όλα τα μεγάλα ερωτήματα παραμένουν. Η κυβέρνηση μπορεί τις πρώτες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της να δήλωσε πως δεν σκοπεύει να πουλήσει λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες, την τελική απόφαση όμως θα τη λάβουν οι Θεσμοί, οι οποίοι και είχαν επιβάλει την πώληση λιγνιτικών εργοστασίων ή την «εξέταση

άλλων εναλλακτικών λύσεων, αν αποτύγχανε η λιγνιτική αποεπένδυση», όπως γράφει το μνημόνιο και τα μεταμνημονιακά προγράμματα που ακολουθούν. Όσο για τη μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ, όποιο μοντέλο και αν τελικώς προκριθεί, θα απαιτηθεί πολύς χρόνος -τουλάχιστον δύο χρόνια- για να υλοποιηθεί και αυτό με τις καλύτερες των προϋποθέσεων. Ακόμα και η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, την οποία σιγά-σιγά φέρνει στο προσκήνιο η κυβέρνηση, δύσκολα θα προχωρήσει δίχως τη συμμετοχή της κινεζικής State Grid, της ίδιας ή κάποιου από τους Ευρωπαίους διαχειριστές στους οποίους οι Κινέζοι έχουν στρατηγική συμμετοχή, όπως συμβαίνει σήμερα και με τον ελληνικό Διαχειριστή, στον οποίο ο κινεζικός όμιλος έχει μερίδιο 24%. Και εδώ το πρόβλημα είναι πώς θα αντιδράσουν οι Βρυξέλλες, μετά τους φραγμούς και τα εμπόδια που έχουν θέσει όσον αφορά στην επέκταση της κινεζικής ιδιοκτησίας στις ενεργειακές υποδομές της Ε.Ε. Οι ενεργειακές αποκρατικοποιήσεις μπορεί λόγω του μεγέθους των εταιρειών και του ονόματός τους να είναι από τις πιο εμβληματικές που έχουν απομείνει στο κρατικό χαρτοφυλάκιο, είναι όμως και από τις πιο δύσκολες να υλοποιηθούν. Δύσκολες όχι μόνον τεχνικά, αλλά και πολιτικά. Τόσο γιατί οι εν λόγω εταιρείες χρησιμοποιούνται από τις κυβερνήσεις για να ασκούν την εκάστοτε εθνική ενεργειακή και ενίοτε οικονομική και κοινωνική πολιτική, όσο και για το πολιτικό κόστος που συνοδεύει τις απόπειρες ιδιωτικοποίησής τους. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 17

εργασία

BRAIN REGAIN

Το «στοίχημα» επαναπατρισμού 450.000 Ελλήνων που εργάζονται στο εξωτερικό

Περισσότεροι από 450.000 Έλληνες, στην πλειονότητά τους υψηλής πανεπιστημιακής μόρφωσης, αναγκάστηκαν το διάστημα 2008-2016 να αναζητήσουν εργασία εκτός Ελλάδος • Σπούδασαν και εργάστηκαν στο εξωτερικό, «έχτισαν» την καριέρα τους εκτός συνόρων, με την Ελλάδα να ατενίζει αμήχανα τους νέους της να διαπρέπουν επαγγελματικά, αναπτύσσοντας τα ταλέντα τους στις αγορές της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής.

18 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 19

εργασία Της Αγγελικής Μαρίνου

νας στους τρεις Έλληνες που μετεγκαταστάθηκε στο εξωτερικό πήρε και την οικογένειά του μαζί, σύμφωνα με έρευνα της KPMG, ενώ στις χώρες που κατευθύνθηκε το μεγαλύτερο μέρος των εργασιακών μεταναστών ανήκουν η Αγγλία, η Ολλανδία, η Γερμανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σουηδία και η Ελβετία. Το 31% των Ελλήνων μεταναστών ήταν 41 ετών και άνω, το 25% είχε ηλικία από 31 έως 35 ετών και το 19% ήταν κάτω από 30 ετών. Αν και οι υψηλές μισθολογικές αποδοχές, το πλήθος των επαγγελματικών ευκαιριών στο εξωτερικό και η αξιοκρατία αποτέλεσαν τις σημαντικότερες αιτίες φυγής, το 36% των νέων αυτών θα εξέταζε το σενάριο επιστροφής στην Ελλάδα με μειωμένες αποδοχές, αλλά κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Στο ερώτημα αν η Ελλάδα μπορεί να επαναπατρίσει αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο, απαντά το ιδρυτικό μέλος της συμμαχίας BRAIN REGAIN, Κωνσταντίνος Κεσεντές. «Πάντα υπήρχαν στελέχη που επέλεγαν να εργαστούν και πολλές φορές να “χτίσουν” επιτυχημένες καριέρες στο εξωτερικό και στη συνέχεια να επιστρέψουν πίσω. Δυστυχώς, η οικονομική κρίση δημιούργησε ένα ρεύμα φυγής χωρίς ορατή επιστροφή, το οποίο θα πρέπει να το ανακόψουμε και να επιχειρήσουμε να το αντιστρέψουμε», επισημαίνει. Το BRAIN REGAIΝ, μια πρωτοβουλία του Μη Κερδοσκοπικού Σωματείου «Ελληνικές Ρίζες», δημιουργήθηκε με όραμα τον επαναπατρισμό των στελεχών για την ενίσχυση των ελληνικών επιχειρήσεων και της εθνικής οικονομίας. Η υλοποίηση του έργου αυτού βασίζεται στη συμμαχία σημαντικών εταιρειών, οι οποίες παρέχουν ανώτερα στελέχη τους για τον ρόλο του Μέντορα. Οι Μέντορες αναλαμβάνουν το καθοριστικό έργο της καθοδήγησης των Ελλήνων του εξωτερικού μέσα από απευθείας συζητήσεις μαζί τους

και αναδεικνύουν τις δυνατότητες της χώρας και τις προοπτικές που ανοίγονται για τον επαναπατρισμό των στελεχών. Η συμμαχία εταιρειών που δημιουργήθηκε από το BRAIN REGAIN μέχρι σήμερα περιλαμβάνει 23 κορυφαίες ελληνικές εταιρείες (Aegean, Cosmote, Upstream, TEMES, SANI, Kyklades Maritime Co, Τράπεζα Πειραιώς, Eurobank, Τράπεζα Ελλάδος, Ogilvy, Interamerican, ΕΛΠΕ, ΔΕΣΦΑ, ΤΙΤΑΝ, Coca Cola 3E, Φουρλής, Chipita, My Market, Metro, OTIS, XEROX, ΥΓΕΙΑ, ΕΕΣΥΠ), οι οποίες εκπροσωπούν δυναμικά τους σημαντι-

20 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

κότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα και έχοντας ως σύνθημα το «χρειαζόμαστε πολλούς για να φέρουν πίσω περισσότερους», το BRAIN REGAIN συνένωσε τις δυνάμεις του με την πρωτοβουλία Brain Gain μέσα από μια συμμαχία η οποία στέλνει ένα μήνυμα υπέρ της ανάγκης συστράτευσης όλων των υγειών δυνάμεων για το καλό της πατρίδας. Η κοινότητα που έχει δημιουργηθεί από την πρωτοβουλία Brain Gain και περιλαμβάνει ήδη περισσότερους από 70.000 Έλληνες του εξωτερικού, αποτελεί το κοινό στο οποίο απευθύ-

Η ευθύνη των επιχειρήσεων

νεται το BRAIN REGAIN. Η στρατηγική αυτή συμμαχία θα επιταχύνει τη γεφύρωση της απόστασης που χωρίζει τους Έλληνες που βρίσκονται στο εξωτερικό με την πραγματικότητα του ελληνικού επιχειρείν. «Μέσα σε λίγες εβδομάδες από την ανακοίνωση της λειτουργίας του διαδικτυακού τόπου www.brainregain.gr έχουν εκδηλώσει ήδη το ενδιαφέρον τους για συμμετοχή στη διαδικασία περίπου εκατό στελέχη που εργάζονται στο εξωτερικό. Ο πρώτος κύκλος mentoring θα ξεκινήσει εντός του Σεπτεμβρίου», αναφέρει ο κ. Κεσεντές.

Η δημιουργία μιας κουλτούρας προσέλκυσης των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού από τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, θα αποτελέσει το μεγάλο «στοίχημα» της νέας κυβέρνησης αλλά και των Οργανισμών που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο πεδίο. Για να προσελκύσουν τα «ταλέντα» του εξωτερικού, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας με προνόμια που να καθιστούν ελκυστική την επιστροφή, με κίνητρα επαναπατρισμού αλλά και το κατάλληλο εργασιακό περιβάλλον που θα τους κρατήσει στη χώρα μας. Ήδη η εταιρεία παροχής διαδικτυακών τυχερών παιγνίων Stoiximan, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας επαναπατρισμού στελεχών («Try this at home»), παρέχει οικονομικά και άλλα κίνητρα σε ανθρώπους που έφυγαν από τη χώρα για να εργαστούν στο εξωτερικό. Για να κάνει πιο ελκυστική μια τέτοια απόφαση στους ανθρώπους που θα ενταχθούν στο δυναμικό της, η Stoiximan προσφέρει 2.000 ευρώ εφάπαξ για την κάλυψη του αρχικού κόστους μετεγκατάστασης και επιπλέον τρεις μισθούς από τη μηνιαία αμοιβή που θα συμφωνηθεί. Ακόμη, η εταιρεία θα παρέχει σε όσους αποφασίσουν να επιστρέψουν και έναν «προσωπικό βοηθό μετεγκατάστασης (relocation buddy)», που θα αναλάβει να τους καθοδηγήσει στη δαιδαλώδη γραφειοκρατία του Ελληνικού Δημοσίου. Επίσης, θα καθοδηγήσει τον νεοπροσληφθέντα στην εταιρεία σε διαδικασίες που αφορούν το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών, την εύρεση στέγης και όποια άλλη συνδιαλλαγή απαιτηθεί. Τέλος, ο επαναπατρισθείς θα λάβει ένα προπληρωμένο πακέτο τρίμηνης διάρκειας κινητής τηλεφωνίας. Η καταβολή των 2.000 ευρώ γίνεται άμεσα, ενώ η καταβολή των επιπλέον τριών μισθών σε διάστημα 12 μηνών.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 21

συνεντεύξεις Τα κίνητρα της επιστροφής

Δημήτρης Κορνιώτης

Τα σχέδια του Δημήτρη Απόφοιτος του τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος δύο μεταπτυχιακών διπλωμάτων από γαλλικά Πανεπιστήμια, ο Δημήτρης Κορνιώτης εργάζεται σήμερα στην Ιρλανδία, σε μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρείες παγκοσμίως, στο Facebook. Αναφερόμενος στους λόγους για τους οποίους θα εγκατέλειπε τη ζωή του στο Δουβλίνο για να επιστρέψει στην πατρίδα του, τόνισε πως είναι κυρίως συναισθηματικοί, ενώ υπεραμύνθηκε της ανάγκης αλλαγής της εργασιακής κουλτούρας στην Ελλάδα, που συχνά καθιστά αφιλόξενο το περιβάλλον δουλειάς σε οποιονδήποτε «ξένο» αναζητά μια ευκαιρία να επιστρέψει.

Θεοδώρα Βέργα

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να εγκαταλείψετε την Ελλάδα; «Έφυγα από την Ελλάδα το 2008, λίγο νωρίτερα από το ξεκίνημα της “κρίσης”, για τις μεταπτυχιακές μου σπουδές. Οι μεταπτυχιακές σπουδές οδήγησαν άμεσα στην πρώτη δουλειά, η μία δουλειά έφερε την άλλη κ.ο.κ. Οπότε το αρχικό πλάνο ήταν μονάχα οι μεταπτυχιακές σπουδές και ίσως η εμπειρία της εργασίας στο εξωτερικό, αλλά σε καμία περίπτωση να συμπληρωθούν αισίως 11 χρόνια μακριά από την Ελλάδα. Ίσως η κρίση και η γενικότερη ανασφάλεια να οδήγησαν στα 11 χρόνια εκτός Ελλάδας. Ωστόσο, πάντα, όλα αυτά τα χρόνια, πολύ συχνά έριχνα κλεφτές ματιές για οποιαδήποτε ευκαιρία δινόταν». Ήταν εύκολη η απόφαση μετεγκατάστασης; «Προφανώς η επιλογή του εξωτερικού δίνει επιπλέον ευκαιρίες, αλλά δεν σημαίνει ότι με το που κάποιος προσγειώνεται στο αεροδρόμιο της εκάστοτε χώρας υπάρχουν εταιρείες και σε περιμένουν με τα συμβόλαια να υπογράψεις. Υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός, υπάρχει πίεση, ξεκινάς από χαμηλά, ζεις σε χώρες με διαφορετικό τρόπο ζωής, η συναισθηματική κρίση σε λυγίζει, μαθαίνεις να ζεις με τον εαυτό σου, πρέπει να παλεύεις καθημε-

Σαράντης Κορνιώτης

22 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ρινά, το κόστος ζωής είναι μεγάλο, άνθρωποι έρχονται και φεύγουν όλη την ώρα από τη ζωή σου. Η εμπειρία του εξωτερικού είναι σημαντική, αλλά το μονοπάτι και η πορεία μόνο εύκολα δεν είναι». Τι πλεονεκτήματα συγκεντρώνει η χώρα που επιλέξατε να αναζητήσετε καλύτερες ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης; «Προσωπικά, πέρα από την πρώτη επιλογή της χώρας για τις μεταπτυχιακές σπουδές μου (Παρίσι), που ήταν ξεκάθαρη επιλογή για πολύ συγκεκριμένους λόγους, και η οποία έγινε στην πορεία και χώρα των πρώτων θέσεων εργασίας μου, όλες οι υπόλοιπες χώρες στις οποίες έχω εργαστεί και ζήσει (Άμστερνταμ, Βαρκελώνη, Δουβλίνο) επιλέχθηκαν με μόνο και βασικό κριτήριο την επαγγελματική προσφορά/ευκαιρία που μου δινόταν κάθε φορά. Στην πορεία, ευτυχώς, αποδείχτηκαν και όλες οι παραπάνω πόλεις πολύ φιλικές και σε επίπεδο ποιότητας ζωής, μια καθημερινότητα απλή και σχετικά εύκολη, επαγγελματικός χώρος με σεβασμό και αξιοπρέπεια, ωστόσο προσωπικά η επιλογή κάθε χώρας έγινε με βάση την καλύτερη επαγγελματική προοπτική/ προσφορά. Βρέθηκαν εταιρείες που μου έδωσαν την ευκαιρία να μάθω πράγματα, αργότερα μου έδωσαν μεγαλύτερες ευθύνες και με παρότρυναν να αναλάβω και περισσότερες, βρέθηκα σε θέσεις που θεωρητικά ίσως άλλοι υποψήφιοι ταίριαζαν περισσότερο και τώρα βρίσκομαι σε μια εταιρεία (Facebook) που πραγματικά αποτελεί ένα περιβάλλον συνεχούς γνώσης, εξέλιξης και σεβασμού. Οπότε, η επαγγελματική ευκαιρία/πρόκληση/ανταμοιβή ήταν κατά κυρίως λόγο τα βασικά κίνητρα στις γενικότερες επιλογές της χώρας. Η τωρινή επιλογή του Δουβλίνου ίσως έδινε και ακόμη ένα επιπλέον κίνητρο λόγω της τεράστιας γκάμας μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας (και όχι μόνο) που είναι συγκεντρωμένες εδώ». Για ποιους λόγους θα επιστρέφατε στην Ελλάδα; Το κίνητρο θα ήταν συναισθηματικό ή μισθολογικό; «Προφανώς και τα δύο κομμάτια είναι σημαντικά, αλλά τη δεδομένη χρονική στιγμή το συναισθηματικό υπερτερεί. Όσο περνάνε τα χρόνια, η ανάγκη να υπάρξει

μια σταθερότητα στην προσωπική ζωή σου, να περάσεις περισσότερο χρόνο με την οικογένειά σου και τους φίλους σου, να διασκεδάζεις με τον τρόπο που ξέρεις, να απολαμβάνεις πράγματα απλά που σε κάνουν χαρούμενο, όλο και μεγαλώνει. Ωστόσο, η ανάγκη για μεγαλύτερη συναισθηματική πληρότητα από μόνη της ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να σε οδηγήσει στην επιστροφή, ίσως όμως να μην αρκεί πάντα, αν δεν συνδεθεί και με συγκεκριμένες μισθολογικές απολαβές/ επαγγελματικές ευκαιρίες». Ποιες ενέργειες θεωρείτε πως πρέπει να γίνουν από την πλευρά των ελληνικών επιχειρήσεων, ώστε να προσελκύσουν υποψηφίους από το εξωτερικό, αλλά κυρίως να διατηρήσουν τα ταλέντα τους εντός Ελλάδος; «Αρχικά, η προσέλκυση ταλέντων/υποψήφιων από το εξωτερικό δεν θα πρέπει να αφορά μόνο τους Έλληνες, αλλά και κατοίκους άλλων χωρών που μπορούν και θέλουν να έρθουν να εργαστούν, να ζήσουν στην Ελλάδα και να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της χώρας. Αυτή η περίπτωση, που είναι πλέον πολύ έντονη όχι μόνο στις χώρες τις Δυτικής - Βόρειας Ευρώπης, αλλά ακόμη και στην Ανατολική Ευρώπη (βλ. Πολωνία, Τσεχία, Ρουμανία κ.τ.λ.), απαιτεί μια συνολική μετατροπή της όλης Δημόσιας Διοίκησης με γνώμονα την εξυπηρέτηση μη Ελλήνων πολιτών, πολιτική για χτίσιμο καθημερινότητας φιλικής σε μη Έλληνες, ξεκινά από πανεπιστήμια με μεγαλύτερη εξωστρέφεια, ελληνικές επιχειρήσεις που και αυτές θα κοιτάξουν εκτός συνόρων, παιδεία, γνώση ξένων γλωσσών, προσέγγιση ξένων επιχειρήσεων, δημιουργία υποδομών για να προσελκύσουν συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών. Η επιστροφή στη χώρα δεν έχει σαν μόνη επιλογή την απασχόληση σε κάποια επιχείρηση/εταιρεία, αλλά πολλοί σκέφτονται και τη δημιουργία δικιάς τους επιχειρηματικής δραστηριότητας. Θα πρέπει η Ελλάδα να βελτιώσει τις δομές της και τις πολιτικές της (οικονομία, φορολογία, γραφειοκρατία, εκπαίδευση, οικονομική υποστήριξη), ώστε να προσελκύσει αυτό το κοινό. Τέλος, η μεγάλη μου αγωνία σε περίπτωση επιστροφής δεν είναι τόσο η επαγγελματική αποκατάσταση (μετά από ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 23

συνεντεύξεις χρόνια στη “μοναξιά” του εξωτερικού, έχουμε μάθει να δουλεύουμε), αλλά η διαφορετική κουλτούρα στον επαγγελματικό χώρο. Απολαμβάνεις στο εξωτερικό τον σεβασμό, την αξιοκρατία, εταιρείες που δίνουν χώρο σε νέους ανθρώπους να εξελιχθούν, δεν υπάρχει φθόνος και ζήλια και ούτε άρρωστος ανταγωνισμός, εταιρείες που επιτρέπουν τα λάθη, αφήνουν χώρο για νέες δράσεις, managers που παλεύουν για την επιτυχία της ομάδας τους και επιδιώκουν την εξέλιξή τους. Είμαι σίγουρος ότι υπάρχει η συγκεκριμένη “καλή” κουλτούρα σε μεγάλο βαθμό και σε πολλές εταιρείες στην Ελλάδα, ωστόσο παρατηρώ ακόμη αρκετά φαινόμενα μιας αντίληψης ξεπερασμένης, μιας προσπάθειας να υποτιμηθεί και να “φαγωθεί” το καλό και το καινούργιο, γιατί έτσι θα εξασφαλιστεί η δύναμη κάποιων ανθρώπων που βρίσκονται σε καίριες θέσεις και νομίζουν ότι είναι αυθεντίες και φωτεινοί παντογνώστες, που δεν θέλουν να συνεργαστούν, δεν θέλουν να ακούσουν, δεν θέλουν να βοηθήσουν. Η αξιοκρατία και η κουλτούρα είναι δύο βασικές έννοιες στις οποίες θα έδινα έμφαση και οι οποίες αν δεν αναπτυχθούν έντονα δεν θα κάνουν το περιβάλλον ελκυστικό, ακόμη και αν σε ικανοποιούν στο μισθολογικό κομμάτι».

ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Αναφερόμενη στα κίνητρα που θα την έπειθαν να επιστρέψει στην Ελλάδα, υποστηρίζει πως σαφώς ο μισθός και οι παροχές είναι σημαντικοί παράγοντες για την προσέλκυση ενός υποψηφίου, αλλά και για την ικανοποίηση και διατήρηση του υπάρχοντος ανθρώπινου δυναμικού. «Το ευχάριστο εργασιακό κλίμα και η ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι εξίσου σημαντικοί παράγοντες. Προσωπικά, μια ενδιαφέρουσα επαγγελματική πρόταση θα αποτελούσε σίγουρα ένα ισχυρό κίνητρο για να επιστρέψω στην Ελλάδα», τονίζει, προσθέτοντας πως οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν στο προσωπικό τους προγράμματα εκπαίδευσης και ανάπτυξης, και ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης ώστε να κρατήσουν τα ταλέντα στη χώρα.

Η πορεία του Σαράντη

Το ταξίδι της Θεοδώρας

Με το πτυχίο Βιολογίας του ΕΚΠΑ, ο Σαράντης Κορνιώτης, Ερευνητής Ανοσολόγος στο Ινστιτούτο Κιουρί στο Παρίσι, αναχώρησε από την Ελλάδα το 2008 (πριν ξεκινήσει η κρίση) για τις μεταπτυχιακές του σπουδές. Η κρίση ήταν ίσως ο λόγος για τον οποίο δεν επέστρεψε στη χώρα όταν το επιθυμούσε και σίγουρα ο λόγος για τον οποίο ζει και εργάζεται ακόμα στο εξωτερικό.

Η Θεοδώρα Βέργα, απόφοιτος του τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο Paris Dauphine, ζει και εργάζεται στο Παρίσι από το 2011. «Η μη εύρεση εργασίας στο αντικείμενο των σπουδών μου για περισσότερο από έναν χρόνο με έστρεψε στην αναζήτηση ενός μεταπτυχιακού προγράμματος. Έχοντας ήδη συμμετάσχει στο πρόγραμμα Erasmus αλλά λόγω και του ευρύτερου ρεύματος εκείνης της περιόδου, αποφάσισα να κάνω αιτήσεις για μεταπτυχιακά στη Γαλλία όπου και έφυγα τον Σεπτέμβριο του 2011», υποστηρίζει. Η ζωή και η εργασία στη Γαλλία είναι μια ευχάριστη εμπειρία, επισημαίνει, καθώς οι μισθοί αναλογούν κυρίως στην εμπειρία αλλά και τις ευθύνες του εργαζομένου και αναθεωρούνται σε ετήσια βάση, ενώ επιπλέον δίνεται μεγάλη σημασία στην

Για ποιο λόγο εγκαταλείψετε την Ελλάδα και πότε «Αποφοίτησα από τη σχολή μου το 2008, όταν η κρίση δεν ήταν ακόμα πολύ εμφανής, οπότε δεν ανήκω σε αυτούς που εγκατέλειψαν την Ελλάδα ως αποτέλεσμα των συνεπειών της. Έφυγα λοιπόν για το Παρίσι όπου και πραγματοποίησα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές, καθώς και τη διδακτορική μου διατριβή. Στη συνέχεια εργάστηκα για περίπου 2 χρόνια στο πανεπιστήμιο του Harvard στη Βοστώνη ως μεταδιδακτορικός ερευνητής, πριν ξαναεπιστρέψω και συνεχίσω την επαγγελματική μου πορεία στο Παρίσι, στο οποίο και βρίσκομαι σήμερα. Σε κάθε αλλαγή, η επιλογή της επιστροφής στην Ελλάδα ήταν πρώτη προτεραιότητα, αλλά δυστυχώς η έλλειψη ευκαιριών και κυρίως η ανασφάλεια για το μέλλον με οδηγούσε στην παραμονή μου στο εξωτερικό».

24 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Τι πλεονεκτήματα συγκεντρώνει η χώρα που επιλέξατε; «Η Γαλλία, στην οποία έχω εργαστεί για περισσότερο από 7 χρόνια και αυστηρά στον ακαδημαϊκό ερευνητικό χώρο, είναι μια χώρα που ιστορικά στήριζε και στηρίζει τη δημόσια έρευνα και αυτό έχει δημιουργήσει δομές που προκαλούν μια σταθερότητα και κανονικότητα. Ετήσιους διαγωνισμούς για χρηματοδότηση διδακτορικής διατριβής για συγκεκριμένο αριθμό φοιτητών σε κάθε πανεπιστημιακή σχολή της χώρας. Έναρξη υποχρεωτικά μόνο μετά την εξασφάλιση χρηματοδότησης για 3 χρόνια (για έρευνα στον τομέα επιστημών ζωής). Ολοκλήρωση της διδακτορικής διατριβής το περισσότερο σε 4 χρόνια χωρίς κανένα δικαίωμα από τον εκάστοτε υπεύθυνο να μπλοκάρει ή να καθυστερεί τη διαδικασία ολοκλήρωσης. Και αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο πρέπει κατά τη γνώ-

αντίπαλο. Γιατί μπορώ ως νέος ερευνητής να προγραμματίσω τα μελλοντικά μου βήματα. Γιατί το κράτος επενδύει, στηρίζει και ενισχύει την έρευνα και την καινοτομία». Σκέφτεστε να επιστρέψετε στην Ελλάδα και γιατί; «Θα επέστρεφα στην Ελλάδα γιατί μου έλειψε η χώρα μου, γιατί δεν μπορώ ακόμα να δεχτώ ότι θα ζήσω για πάντα μακριά από την οικογένεια και τους παλιούς μου φίλους. Γιατί θα ήθελα να προσφέρω εκεί επαγγελματικά αν μπορώ. Γιατί αγαπώ την Ελλάδα και τη ζωή της. Το κίνητρο είναι φυσικά κυρίως συναισθηματικό. Και όχι γιατί η ζωή στη Γαλλία δεν είναι όμορφη».

μη μου να εξεταστεί σοβαρά στην Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν ένας Έλληνας φοιτητής να χρειάζεται 7 και 8 χρόνια για να ολοκληρώσει τη διατριβή του, όταν στο ίδιο χρονικό διάστημα ένας ξένος φοιτητής έχει ήδη αποκτήσει και μεταδιδακτορική εμπειρία. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί, αλλά οφείλουμε να τους δούμε. Το σημαντικό όμως είναι πως εξασφαλίζεται ένα εργασιακό περιβάλλον που αποπνέει αίσθημα σταθερότητας για το παρόν και το μέλλον. Αυτές οι συνθήκες μου επέτρεψαν λοιπόν να ολοκληρώσω τη διδακτορική μου διατριβή σε λογικό χρονικό διάστημα και να μπορέσω άμεσα να αναζητήσω το επόμενό μου βήμα. Και σήμερα, με την όποια επαγγελματική εμπειρία έχω αποκτήσει, να προσπαθώ να διεκδικήσω μια μόνιμη ακαδημαϊκή θέση. Και το ερώτημα είναι γιατί μια ακαδημαϊκή θέση στη Γαλλία και όχι στην Ελλάδα. Γιατί στην Ελλάδα κανείς δεν γνωρίζει πότε θα προκηρυχτεί

μια θέση, ενώ στη Γαλλία προκηρύσσονται ετήσιοι διαγωνισμοί σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Γιατί ακόμα και αν προκηρυχτεί μια θέση στην Ελλάδα, υπάρχει το έντονο αίσθημα (και δυστυχώς επιβεβαιώνεται καθημερινά από παραδείγματα που ακούμε) της έλλειψης διαφάνειας και αξιοκρατίας. Γιατί η πρώτη σκέψη είναι ότι τη θέση δε θα την πάρει ο καλύτερος, αλλά αυτός με την καλύτερη γνωριμία. Φυσικά και τέτοια παραδείγματα συναντούμε και στη Γαλλία αλλά όχι στον βαθμό που συμβαίνουν στη χώρα μας, γι’ αυτό και άλλωστε τόσοι Έλληνες βρήκαν ευκαιρίες και διαπρέπουν παντού. Γιατί οι δομές λειτουργίας των ερευνητικών ιδρυμάτων καθώς και η χρηματοδότηση δεν μεταβάλλονται με την κάθε αλλαγή κυβέρνησης. Γιατί η Γαλλία, μια χώρα με έντονη γραφειοκρατία, κατάφερε να έχει κάνει το Δημόσιο σύμμαχο στα καθημερινά μας προβλήματα και όχι

Τι ενέργειες απαιτούνται από το κράτος αλλά και από την πλευρά των ελληνικών επιχειρήσεων για να προσελκύσουν και να διατηρήσουν τα ταλέντα τους εντός Ελλάδος; «Η ερώτηση στην περίπτωσή μου αφορά νομίζω κυρίως το κράτος και τι κινήσεις πρέπει να κάνει ώστε να πείσει νέους Έλληνες ερευνητές να επιστρέψουν στην Ελλάδα, ή να αποτρέψει τη σημερινή φυγή. Ασφαλές και σταθερό περιβάλλον χρηματοδοτήσεων και προκήρυξης νέων θέσεων. Διαφάνεια και αξιοκρατία στις προσλήψεις. Διευκόλυνση στην καθημερινότητα με απλοποίηση διαδικασιών γραφειοκρατίας. Αξιοπρεπείς μισθοί. Η προηγούμενη κυβέρνηση ίδρυσε το ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας), το οποίο είναι ένας δημόσιος φορέας που αποσκοπεί στην ενίσχυση της δημόσιας έρευνας. Έχουν γίνει μέχρι τώρα ενδιαφέρουσες κινήσεις για την παροχή υποτροφιών σε υποψήφιους διδάκτορες, για την οικονομική ενίσχυση νέων ερευνητών και τη στήριξη ερευνητικών ιδρυμάτων με εξοπλισμό. Αυτό είναι ένα εγχείρημα το οποίο αν βρει την ταυτότητά του και καταφέρει μέσα στις δύσκολες συνθήκες της κρίσης να παραμείνει ενεργό, μπορεί να αλλάξει τα σημερινά δεδομένα στη δημόσια έρευνα. Αν δημιουργηθεί ένα κλίμα αξιοκρατίας, τότε υπάρχουν πολλοί Έλληνες επιστήμονες που ανεξάρτητα από οικονομικές εκπτώσεις, είναι διατεθειμένοι να επιστρέψουν και να προσφέρουν, ανάμεσά τους και εγώ».

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 25

ενέργεια

Το γεωπολιτικό παιχνίδι των αγωγών Το... αμερικάνικο όνειρο για τη διαδρομή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στη Μεσόγειο και την Ανατολική Ευρώπη

26 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Των Μανταλένας Πίου Στ. Κ. Χαρίτου

το νέο γεωπολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο μέσα από τον ανταγωνισμό ΗΠΑ - Ρωσίας με επίκεντρο τα ενεργειακά αποθέματα της Μεσογείου, ο αγωγός East Med, η Ελλάδα και η Κύπρος, βρέθηκαν στο προσκήνιο. Στις αρχές Αυγούστου ο κ. Φράνσις Φάνον, υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για τους ενεργειακούς πόρους, ταξίδεψε στην Αθήνα για να παραστεί στην 1η Ενεργειακή Υπουργική Διάσκεψη «3+1» με τους υπουργούς Ενέργειας της Ελλάδας κ. Κωστή Χατζηδάκη, της Κύπρου κ. Γιώργο Λακκοτρύπη και του Ισραήλ κ. Γιουβάλ Στάινιτζ. Ψηλά στην ατζέντα της συνάντησης, η οποία αφορούσε την ενίσχυση της ασφάλειας και της ενεργειακής συνεργασίας στην περιοχή, βρέθηκε και το πρότζεκτ East Med, o αγωγός που σχεδιάζεται για να μεταφέρει το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας. Το τελευταίο χρονικό διάστημα η Ουάσιγκτον δείχνει να επιδιώκει τη δημιουργία μίας νέας δυναμικής συμμαχιών στη Μεσόγειο. Η επίσκεψη του κ. Φάνον στην Αθήνα ήταν ο τελευταίος σταθμός μίας περιοδείας στη Βηρυτό και το Αμμάν της Ιορδανίας, ενώ μία εβδομάδα νωρίτερα ο Αμερικανός αξιωματούχος ήταν στο Κάιρο, όπου συμμετείχε στο East Med Gas Forum, μία ακόμα πρωτοβουλία για την αξιοποίηση των ενεργειακών αποθεμάτων της περιοχής, αλλά και για ευρύτερη συνεργασία. Παράλληλα με τις κινήσεις αυτές, οι ΗΠΑ συνεχίζουν την παραδοσιακή πολιτική επιρροής τους με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο, απειλώντας με κυρώσεις τις ευρωπαϊκές εταιρείες που συμμετέχουν στο πρότζεκτ Nord Stream II, τη δεύτερη γραμμή μεταφοράς ρωσικού αερίου στη Γερμανία, μέσω της Βαλτικής Θάλασσας. Η όψιμη στήριξη του αγωγού East ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 27

ενέργεια Med, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ε.Ε., ακόμα δεν έχει πείσει αρκετούς αναλυτές, που θεωρούν ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά δαπανηρό έργο, της τάξης των 7 δισ. ευρώ, το οποίο μάλλον δεν θα υλοποιηθεί ποτέ, αφού σχεδιάζεται για να μεταφέρει ακριβό αέριο στην Ευρώπη, που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το φτηνό ρωσικό φυσικό αέριο. Στο πλαίσιο αυτό, η ενθουσιώδης υποστήριξη της Ουάσιγκτον στο πρότζεκτ θεωρείται κυρίως ως επανεξέταση και ανασχεδιασμός των συμμαχιών στη Μεσόγειο, ενταγμένα στον αέναο ανταγωνισμό με τη Ρωσία και τη διαπάλη για τις σφαίρες επιρροής στη Μέση Ανατολή. Με την υποστήριξη των ΗΠΑ, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ υπέγραψαν τον Μάρτιο τριμερή διακήρυξη για την αύξηση, μεταξύ άλλων, της συνεργασίας για την περιφερειακή ασφάλεια, την ενεργειακή ανεξαρτησία και τη συνεργασία στη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη, μειώνοντας έτσι την εξάρτηση από τη Ρωσία. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο είχε χαρακτηρίσει τη συμφωνία «εξαιρετικά επίκαιρη». Έναν μήνα αργότερα, στην Ουάσιγκτον ήλθε το νομοσχέδιο για την Πράξη Εταιρικής Σχέσης για την Ασφάλεια και την Ενέργεια της Ανατολικής Μεσογείου 2019, ένα κείμενο που προσφέρει πλήρη υποστήριξη στον αγωγό και μεγαλύτερη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με τις τρεις χώρες. Τον Ιούνιο, η Γερουσία των ΗΠΑ ψήφισε μια τροποποίηση του νόμου περί της εθνικής εξουσιοδότησης για την Άμυνα, αίροντας το εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο. Περίπου την ίδια χρονική περίοδο η Μόσχα ενδυνάμωνε τις σχέσεις με την Τουρκία, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο ρωσικές εταιρείες να συνεργαστούν με τουρκικές για τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου. Ακόμα, διευκρίνισε πως το ευρωπαϊκό σκέλος του αγωγού Turkish Stream θα περάσει από τη Βουλγαρία και όχι από την Ελλάδα,

όπως ήταν η αρχική πρόταση το 2015. Βέβαια, το πρότζεκτ για την επέκταση στην Ευρώπη του Turkish Stream, του αγωγού που ενώνει απευθείας τη Ρωσία με την ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας, έχει παγώσει εδώ και χρόνια, λόγω της αντίδρασης Βρυξελλών και Ουάσιγκτον σε κάθε έργο που θα μπορούσε να αυξήσει τις εξα-

28 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

γωγές ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας μάλιστα την Ουκρανία. Η κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ σε συνδυασμό με την ανακάλυψη μαζικών πεδίων φυσικού αερίου στη βόρεια ακτή του Ισραήλ πριν από μία δεκαετία, καθώς και τα κοιτάσματα της Κύπρου, μαζί

Με την υποστήριξη των ΗΠΑ, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ υπέγραψαν τον Μάρτιο τριμερή διακήρυξη για την αύξηση, μεταξύ άλλων, της συνεργασίας για την περιφερειακή ασφάλεια, την ενεργειακή ανεξαρτησία και τη συνεργασία στη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη, μειώνοντας έτσι την εξάρτηση από τη Ρωσία.

με το τεράστιο πεδίο Zohr της Αιγύπτου, ήταν αυτά που έδωσαν το έναυσμα για τη νέα πολιτική συμμαχιών στη Μεσόγειο, σε συνδυασμό πάντα με τον στόχο για τη μείωση της ρωσικής επιρροής. Η αμερικανική Πράξη Εταιρικής Συνεργασίας για την Ασφάλεια και την Ενέργεια της Ανατολικής Μεσογείου

2019 ανοίγει τον δρόμο σε μία σειρά κινήτρων, όπως σε κεφάλαια για στρατιωτική βοήθεια σε Ελλάδα και Κύπρο και άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο. Σε αντάλλαγμα, όπως αναφέρουν διεθνείς αναλυτές, οι ΗΠΑ θέλουν η Κύπρος να σπάσει μια συμφωνία του 2015 που επιτρέπει στα ρωσικά στρατιωτικά πλοία να

έχουν πρόσβαση στα κυπριακά λιμάνια και να διευρύνουν την παρουσία τους στην ελληνική επικράτεια, όπου σήμερα δραστηριοποιούνται μέσω της στρατιωτικής βάσης στον Κόλπο της Σούδας, στην Κρήτη. Εξάλλου, αμερικανικά μαχητικά F-35 Stealth έχουν ήδη σταλεί στη βρετανική στρατιωτική βάση στην Κύπρο, με το βλέμμα στη Συρία. Στον Λίβανο, τον οποίο πρόσφατα επισκέφθηκε ο κ. Φάνον, η Novatek της Ρωσίας ήταν η μία από τις τρεις εταιρείες που κέρδισαν στον διαγωνισμό για δικαιώματα εξερεύνησης αερίου στα ανοικτά των ακτών της χώρας. Τον Ιανουάριο υπέγραψε 20ετή σύμβαση με την κυβέρνηση του Λιβάνου για τη συντήρηση και επέκταση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης πετρελαίου στην Τρίπολη, μία πόλη στα βόρεια της χώρας. Η Ρωσία εξακολουθεί να προσφέρει deal για στρατιωτική συνεργασία και βοήθεια στον Λίβανο (κάτι δεν έχει ακόμη εγκριθεί από την κυβέρνηση της Βηρυτού). Πρόσφατα μάλιστα η Μόσχα προσφέρθηκε να διαμεσολαβήσει μεταξύ Λιβάνου και Συρίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων κίνηση που συμπληρώνει την ήδη κυρίαρχη παρουσία της Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα της Συρίας. Ας σημειωθεί ότι η Ρωσία έχει 50ετή συμφωνία για τη χρήση της αεροπορικής βάσης Hmeimim στη Συρία, άλλη μία 50ετή συμφωνία για τη συντήρηση, επέκταση και τη λειτουργία του λιμένα Tartus, καθώς και προσοδοφόρες συμφωνίες για την πρόσβαση στα φωσφορικά της Συρίας. Η Μόσχα έχει επίσης προσεγγίσει την Αίγυπτο και το Ισραήλ -δύο παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ- υπογράφοντας συμφωνίες για όπλα με τους Αιγυπτίους, ενώ διατηρεί παρουσία στο πεδίο φυσικού αερίου Zohr στα αιγυπτιακά ύδατα. Το γεωπολιτικό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ανοικτό. Το ζήτημα για την ελληνική πλευρά είναι να μπορέσει να αναδειχθεί και να αξιοποιήσει τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 29

θέμα

Υπόγειες αποθήκες Φυσικού Αερίου Επένδυση 300-400 εκατ. ευρώ στη Νότια Καβάλα

30 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 31

θέμα Το επενδυτικό σχέδιο

Του Χρήστου Κολώνα

να μεγάλο επενδυτικό σχέδιο ύψους 300 – 400 εκ. ευρώ, είναι δυνατόν να βάλει την Ελλάδα στο χάρτη των ευρωπαϊκών κρατών αλλά και σε εκείνον παγκοσμίως με τις στρατηγικής σημασίας υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου. Ο λόγος για το εξαντλημένο κοίτασμα φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή Νότια Καβάλα, το οποίο ανακαλύφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και η εκμετάλλευση του – ξεκίνησε το 1981 – έφτασε να δώσει ακόμη και 250.000 κυβικά μέτρα ημερησίως την περίοδο 1989 – 1991. Την άδεια εκμετάλλευσης του έχει η Energean Oil & Gas και το εξαντλημένο κοίτασμα βρίσκεται στο προς αξιοποίηση χαρτοφυλάκιο των υποδομών του ΤΑΙΠΕΔ. Όλα δείχνουν ότι προς το τέλος του χρόνου θα ξεκινήσει διαγω-

νισμός για την παραχώρηση, ενώ η προετοιμασία του είναι σε εξέλιξη με το Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων να βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της πρόσληψης τεχνικού συμβούλου για την αξιοποίηση του δικαιώματος επί της εγκατάστασης της υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου στη Νότια Καβάλα. Βέβαια παραμένει αναγκαία προϋπόθεση η έκδοση μίας κοινής υπουργικής απόφασης η οποία ουσιαστικά θα καθορίζει το πλαίσιο λειτουργίας της αποθήκης, θα προβλέπει ότι η ΡΑΕ θα διαμορφώσει την ελάχιστη απόδοση (WACC) του έργου, αλλά και θα προσδιορίζει τα ελάχιστα επίπεδα υποχρεωτικής ελεύθερης διαθέσιμης χωρητικότητας (π.χ. 20%) που πρέπει να τηρεί ο επενδυτής, για λόγους διασφάλισης της ενεργειακής τροφοδοσίας της χώρας. Την απόφαση αυτή δούλευε η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τώρα αναμένεται να δρομολογήσει και η σημερινή.

32 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Το επενδυτικό σχέδιο αφορά την μετατροπή του εξαντλημένου κοιτάσματος φυσικού αερίου της Νοτίου Καβάλας στην 1η υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου (ΥΑΦΑ) της Ελλάδας. Το κοίτασμα βρίσκεται εντός της θάλασσας περί τα 30 χλμ νότια της Καβάλας. Το ύψος της επένδυσης για την υλοποίηση του έργου είναι 300 - 400 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα επενδυθούν από τον νικητή του διαγωνισμού που θα προκηρύξει το ΤΑΙΠΕΔ. Η χωρητικότητα της Υπόγειας Αποθήκης Φυσικού Αερίου θα είναι 360720 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (δηλαδή αποθήκη με χωρητικότητα ίση με περίπου το 10% της ετήσιας κατανάλωσης της χώρας σε φυσικό αέριο). Το έργο έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των Έργων Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest - PCI). Εκτιμάται ότι η υπόγεια αποθήκη θα ενισχύσει την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας με χαμηλό κόστος και θα συνεισφέρει στην αποτροπή ενεργειακών κρίσεων και ανωμαλιών στη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου και της Ελληνικής ενεργειακής αγοράς. Ταυτόχρονα θα ενισχύσει, τόσο τον ανταγωνισμό στην αγορά φυσικού αερίου όσο και την πτώση των τιμών. Η υπόγεια αποθήκη θεωρείται έργο συμπληρωματικό και όχι ανταγωνιστικό των υποδομών LNG (Ρεβυθούσα, FSRU Αλεξανδρούπολης). Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τις εισαγωγές και την χρήση υποδομών LNG και σε συνδυασμό με τις άλλες υποδομές φυσικού αερίου θα ενισχύσει την προοπτική να καταστεί η χώρα μας ενεργειακός κόμβος. Η υπόγεια αποθήκη μπορεί να συνεργαστεί άριστα με τους αγωγούς αερίου (TAP, IGB, EASTMED).

ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΑΠΟΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Αριθμός Υπόγειων Αποθηκών

Ενεργή Δυναμικότητα αποθήκευσης (δισ.κ.μ.)

Β. Ευρώπη Ην. Βασίλειο Δανία Ολλανδία Βέλγιο Γερμανία Πολωνία Λετονία Ιρλανδία Σύνολο

6 2 4 1 45 7 1 1 67

4,6 1,0 5,0 0,7 19,6 1,6 2,3 0,2 35,0

Ν.Δ. Ευρώπη Πορτογαλία Γαλλία Ισπανία Σύνολο

2 15 2 19

Ν.Α. Ευρώπη Τσεχία Σλοβακία Ιταλία Βουλγαρία Ρουμανία Αυστρία Ουγγαρία Σύνολο Σύνολο ΕΕ

8 2 10 1 8 6 5 40 126

Εγχώρια κατανάλωση (δισ.κ.μ./έτος)

Μέγιστος ρυθμός απόληψης (εκ.κ.μ./ημ.)

Μέγιστος ρυθμός εισπίεσης (εκ.κ.μ./ημ.)

86,5 4,4 38,9 17,3 78,0 13,7 2,0 5,1 245,9

76 16 177 23 371 35 Ν/Α 3 701

30 7 40 6 190 20 Ν/Α Ν/Α 293

0,2 11,7 2,4 14,3

4,3 42,6 34,6 81,5

7 270 15 292

3 150 10 163

3,1 2,8 14,3 0,6 2,7 4,1 5,6 33,2 82,5

8,2 5,6 71,6 2,5 13,6 9,3 10,1 120,9 448,3

52 34 274 3 25 55 75 518 1.511

37 29 133 3 20 46 45 313 769

Πηγή : CERA3, Gas Storage Europe (GSE)4, BP

Ο ίδιος ο Κωστής Χατζηδάκης ανταγωνιστικού καυσίμου ένα- Το επενδυτικό στο τελευταίο συνέδριο ντι τουτων πετρελαίου. Συνολικά στην Ε.Ε. η ενεργή του δυναμικότητα αποθηκών αντιστοιχεί περίπου στο 15% της σχέδιο αφορά Economist είχε αναγγείλει την Έτσι, ενδιαφέρον για την υπόετήσιας ζήτησης (~18% το 2009 λόγω της μείωσης της ζήτησης). πρόθεση της κυβέρνησης να γεια αποθήκη της Νότιας Καβά- την μετατροπή Η αναλογίαη αυτή ποικίλλει ανά χώρα όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.3 και είναι αξιοποιηθεί υπόγεια αποθήκη λας εκδηλώνεται και από την του υψηλότερη σε χώρες οι οποίες έχουνκοινοπραξία STORENGY των σημαντικό ρόλο διαμετακόμισης (transit), όπως είναι η της Νότιας Καβάλας. εξαντλημένου Για τη διεκδίκηση της αναπτύσΑυστρία, η Σλοβακία και η Τσεχία, εταιριώνEngie, Energean ή διαθέτουν δυναμικότητα που διατίθεται κυρίως για κοιτάσματος σεται έντονο και ισχυρό ενδια-αγοράς Oil & Gas και ανάγκες πέραν της εσωτερικής (Λετονία).τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Οι φέρον από εγχώριους και ξένους τρεις έχουν σπεύσει να λάβουν φυσικού αερίου παίκτες κι αυτό καθώς η θέση θέση στον επικείμενο διαγωνιτης βρίσκεται σε γεωστρατηγικό σμό συστήνοντας τη συγκεκρι- της Νοτίου σημείο παρέχοντας δυνατότη- μένη κοινοπραξία. Καβάλας τες αποθήκευσης ποσοτήτων Στην κούρσα της διεκδίκησης, στην 1η υπόγεια φυσικού αερίου και εξαγωγής σύμφωνα με πληροφορίες, ανα3 “European Gas Storage Tracker”, CERA, September 2010 τους προς τις χώρες της Βαλκα- μένεται να μπει και ο ΔΕΣΦΑ. αποθήκη νικής. Μετά την απόκτηση του 66% φυσικού αερίου 4 “GSE Storage Map” – June 2010 Επιπλέον, μετά τις εγκαταστά- από την κοινοπραξία των εται(ΥΑΦΑ) της σεις του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθού- ριών Snam, Enagas και Fluxys 13 σα, στις οποίες αποθηκεύονται και την προσθήκη και της Damco Ελλάδας. ποσότητες υγροποιημένου φυ- (συμφερόντων Κοπελούζου), ο σικού αερίου (LNG), η Ελλάδα Διαχειριστής φέρεται αποφασιαποκτά μία ακόμη νευραλγικής σμένος να χτυπήσει το συγκεσημασίας αποθήκη του πλέον κριμένο project.

Οι 126 υπόγειες αποθήκες της Ευρώπης

Με βάση πρόσφατα στοιχεία, παγκοσμίως, λειτουργούν 642 υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου ενεργούς δυναμικότητας 333 δισ. κυβικών μέτρων (κ.μ.), που αντιστοιχούν περίπου στο 11% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Αντίστοιχα στην Ευρώπη (E.E) υπάρχουν 126 υπόγειες αποθήκες συνολικής ενεργούς δυναμικότητας περίπου 80 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου. Ο επικρατέστερος τύπος υπόγειας αποθήκης, τόσο αριθμητικά (57% του συνολικού αριθμού) όσο και από άποψη δυναμικότητας (68% της συνολικής δυναμικότητας) είναι αυτός των εξαντλημένων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων Συνολικά στην Ε.Ε. η ενεργή δυναμικότητα των αποθηκών αντιστοιχεί περίπου στο 15% της ετήσιας ζήτησης. Η αναλογία αυτή ποικίλλει ανά χώρα και είναι υψηλότερη σε χώρες οι οποίες έχουν σημαντικό ρόλο διαμετακόμισης (transit), όπως είναι η Αυστρία, η Σλοβακία και η Τσεχία, ή διαθέτουν δυναμικότητα που διατίθεται κυρίως για ανάγκες πέραν της εσωτερικής αγοράς (Λετονία).

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 33

οικονομία

Ο «ακήρυχτος» πόλεμος του κ. Κ. Μητσοτάκη στον ΣΕΒ Γιατί δεν εμπιστεύεται τους Έλληνες επιχειρηματίες Μόνο φρέσκο χρήμα από το εξωτερικό θα απογειώσει την οικονομία - Έρχεται η UBER μέχρι τέλος του χρόνου

34 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Του Στ. Κ. Χαρίτου

ε «ακήρυχτο πόλεμο» απέναντι στον ΣΕΒ μοιάζει η στάση του πρωθυπουργού της χώρας κ. Κ. Μητσοτάκη, σχεδόν δύο μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, έπειτα από συντριπτική νίκη έναντι του βασικού του αντίπαλου κ. Αλ. Τσίπρα. Μια σειρά από σημάδια, που γίνονται όλο και πιο έντονα όσο περνάει ο καιρός, αποδεικνύουν ότι ο πρωθυπουργός βρίσκει περισσότερα ευήκοα ώτα στις επιδιώξεις του για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα, παρά στο εγχώριο επιχειρηματικό γίγνεσθαι. Το οποίο, σε μεγάλο βαθμό, σχετίζεται με αυτό που κοινώς λέγεται «διαπλοκή», πολιτικές επιλογές αναλόγως με το πού φυσάει ο άνεμος και κυρίως κόπωση, έπειτα από σχεδόν μία δεκαετία κρίσης και υπερδανεισμό. Όταν ως αρχηγός ακόμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο κ. Μητσοτάκης καλείτο να ομιλήσει στην ετήσια τακτική γενική συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ), είχε πει κάτι στο οποίο τουλάχιστον τα μέσα της συμπολίτευσης εκείνη την εποχή δεν είχαν δώσει σημασία. «Επιστρέψτε τα λεφτά σας από το εξωτερικό και επενδύστε τα στην ελληνική οικονομία». Για πολλούς, λοιπόν, η παρότρυνση αυτή του πρωθυπουργού είχε φανεί σαν ένας εντυπωσιακός λόγος, σαν ένα πυροτέχνημα από αυτά που λένε οι πολιτικοί. Η στάση του πρωθυπουργού, όμως, στο πρώτο διάστημα της διακυβέρνησής του δείχνει ότι αυτό που λέει το πιστεύει και το εννοεί. Κι ενώ εξελέγη και συνεχίζει να μιλάει για την ανάγκη των επενδύσεων, για καλύτερες δουλειές, μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, πάταξη της γραφειοκρατίας για την προσέλκυση επενδύσεων, μεγάλες βιομηχανίες της χώρας, όπως ο Τιτάνας, παίρνουν την απόφαση να αλλάξουν έδρα. Και για λόγους φορολογίας και για λόγους χρηματοΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 35

οικονομία

Πρεμ Γουάτσα

Ναγκίμπ Σαουίρις

Μπρούνο Λεμέρ

36 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

δότησης και για λόγους χρημα- εναντίον της γαλλικής ΕΛΜΙΝ τιστηρίου, να καταστεί η μετοχή για την τιμή στην προμήθεια με περισσότερο προσβάσιμη για πρώτη ύλη ελληνικής βιομηχατους ξένους επενδυτές. Κι αυτό, νίας. λίγες μόλις μέρες μετά τις εκλο- Οι επαφές με τους ξένους επιγές. χειρηματίες εκτιμάται ότι θα πυΣτην περίπτωση της Αττικής κνώσουν το επόμενο διάστημα, Οδού και στην αύξηση της τιμής βελτιώνοντας ασφαλώς το θετων διοδίων, αν η προηγούμενη σμικό πλαίσιο που αφορά στη κυβέρνηση πάγωσε τις αυξήσεις γραφειοκρατία, τη μείωση του στα 3 ευρώ από 1/7, η κυβέρνηση εργατικού κόστους, όπως έπρατου κ. Μητσοτάκη όχι απλώς δεν ξε με την τροπολογία Βρούτση ήρε τη σχετική απόφαση, αλλά πριν κλείσει η Βουλή (αιτιολοέστειλε μήνυμα στην κοινοπρα- γημένες απολύσεις), τη μείωση ξία των κατασκευαστών που δι- των φορολογικών συντελεστών, αχειρίζονται τον δρόμο να μην ούτως ώστε να πάρει σάρκα και τους περάσει καν από το μυαλό οστά αυτό που υποστηρίζουν όχι να αυξήσουν την τιμή στα υπουργοί της κυβέρνησής του, διόδια, αλλά και η Ελλάδα να κατανα… προσφύγουν Στο μυαλό του κ. στεί ο νούμερο ένα στη Δικαιοσύνη. επενδυτικός προοΜητσοτάκη είναι Πάλι από το μέτωπο ρισμός στην Ευρώότι οι Ελληνες των κατασκευών. πη. Για τον δρόμο Πά- επιχειρηματίεςΣτο μυαλό του κ. τρας - Πύργου, που μέλη του ΣΕΒ είναι Μητσοτάκη είναι ότι είχε κατοχυρωθεί οι Έλληνες επιχειστην κατασκευαστι- κουρασμένοι από ρηματίες-μέλη του κή Τοξότης του κ. τη διαχείριση της ΣΕΒ είναι κουρασμέΚαλογρίτσα, οι δια- κρίσης στην Ελλάδα νοι από τη διαχείριγωνιστικές διαδικαση της ύφεσης και σίες ξεκινούν από για τις επιχειρήσεις της κρίσης στην Ελτην αρχή. Και όχι τους. λάδα για τις επιχειμόνο, γνωρίζοντας ρήσεις τους. Η ΕΛτην αναγκαιότητα ΒΑΛΧΑΛΚΟΡ ανατης χώρας για επενδύσεις, ο κοίνωσε, για παράδειγμα, πρόπρωθυπουργός έχει συναντήσει, σθετη αύξηση του δανεισμού τουλάχιστον επισήμως, όλους της κατά 50 εκατ. ευρώ. Άσχετα τους ξένους που ενδιαφέρονται αν αυτά τα λεφτά θα πέσουν στον να ρίξουν τα λεφτά τους στην όμιλο, η άποψη που επικρατεί, πραγματική οικονομία. κατά τις πληροφορίες στο ΜέγαΟ ίδιος ο κ. Μητσοτάκης συνα- ρο Μαξίμου, είναι πως ό,τι ήταν ντήθηκε με τον επικεφαλής της να δώσουν οι μεγάλες βιομηχαFairfax κ. Πρεμ Γουάτσα. Είδε νίες της χώρας το έχουν δώσει. λίγες μέρες μετά τον Αιγύπτιο Όσους εργαζόμενους ήταν να εκατομμυριούχο Ναγκίμπ Σαου- προσλάβουν τους έχουν προίρις και βεβαίως τον Γάλλο υπουρ- σλάβει. Τα νέα αυτοχρηματοδογό Οικονομικών κ. Μπρούνο Λε- τούμενα έργα δεν είναι πολλά μέρ, που μόνο για τη μείωση του και θα πάρουν χρόνια για να γίπρωτογενούς πλεονάσματος από νουν πράξη και να παραδοθούν το 3,5% στο 2,5% δεν φαίνεται στους πολίτες. να συζήτησαν. Ήταν η ίδια περί- Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης θέλει οδος που παύτηκε από τη θέση επενδύσεις, όπως αυτή της της στην Επιτροπή Ανταγωνισμού Cosco, η οποία τροποποίησε το η κ. Βασιλική Θάνου, η οποία λέ- επενδυτικό της πλάνο και αντί γεται ότι είχε γνωμοδοτήσει για 600 εκατ. ευρώ, η επένδυση

Η μεγάλη εικόνα που έχει ο κ. Μητσοτάκης για τη χώρα είναι ανοιχτές πύλες για προσέλκυση επενδύσεων σε κάθε παραγωγικό ιστό.

για τέταρτο προβλήτα στο λιμάνι του Πειραιά, το εμπορικό κέντρο και το ξενοδοχείο, θα πλησιάσει τα 800 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός υποστήριξε, όπως έγραψε γνωστή κυριακάτικη εφημερίδα πριν από τον Δεκαπενταύγουστο, πως η ΔΕΗ δεν θα τεμαχιστεί. Κι αν η μετοχή συντηρείται στο Χρηματιστήριο σε ανεκτά επίπεδα (2,5-2,9), συνδέεται με το γεγονός ότι ο κ. Μητσοτάκης επεξεργάζεται ο ίδιος ένα μοντέλο ιδιωτικοποίησης, όπως έγινε με τον ΟΛΠ, ή όπως είχε επιχειρήσει, ανεπιτυχώς είναι η αλήθεια, η κυβέρνηση του κ. Κ. Καραμανλή με τη γερμανική RWE το 2007. Με αυτόν τον τρόπο ο πρωθυπουργός «γειώνει» την επιχειρηματολογία του ΣΥΡΙΖΑ και της αντιπολίτευσης περί κυβέρνησης «ειδικού σκοπού» με αντικείμενο το «μοίρασμα δουλειών», δεξιά κι αριστερά. Όταν ζητεί από τους Έλληνες επιχειρηματίες και βιομηχάνους να επιστρέψουν τα λεφτά τους στην Ελλάδα και αυτοί δεν το πράττουν, ενώ μειώνει φορολογία και εργασιακό κόστος, προφανώς δημιουργείται ζήτημα εμπιστοσύνης. Ίδια στάση θα έλεγε κανείς ότι επιδεικνύει ο κ. Μητσοτάκης και στο ζήτημα του Ελληνικού, παραβλέποντας τυχόν επιχειρηματικές αντιπαλότητες, όταν είναι γνωστό ότι από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η επένδυση του Ελληνικού το ΑΕΠ θα πάρει αύξηση μισής ποσοστιαίας μονάδας. Η μεγάλη εικόνα που έχει ο κ. Μητσοτάκης για τη χώρα είναι ανοιχτές πύλες για προσέλκυση επενδύσεων σε κάθε παραγωγικό ιστό. Δεν θα εξέπληττε κανέναν, όπως αναφέρουν πληροφορίες, αν μέχρι το τέλος του χρόνου λειαινόταν το έδαφος για την επιστροφή της Uber στην ελληνική αγορά μεταφορών.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 37

σελίδες ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΆ ΤΑΜΕΊΑ

Η ίδρυση και η ταραχώδης διαδρομή τους Γράφει ο Λάζαρος Λασκαρίδης

βάθμιας Εκπαίδευσης που υιοθετήθηκε το 1836. το πλαίσιο των κοινωνικοοι- Το 1835 διαμέσου του Ελληνικού Εμποκονομικών αλλαγών στα τέλη ρικού Κώδικα προβλέπεται ότι κατά τη του 19ου αιώνα και της επι- διάρκεια των ταξιδιών, οι ασθενείς και οι κράτησης του έθνους-κρά- τραυματίες των πληρωμάτων θα λάμβαναν τους, η παροχή κοινωνικής τους μισθούς τους όσο ήταν άρρωστοι και προστασίας από το κράτος άρχισε να θε- θα τύχαιναν δωρεάν ιατρικής περίθαλψης, σμοθετείται σε εθνικό επίπεδο. την οποία θα πλήρωναν οι εργοδότες. Αν και υπάρχει η πεποίθηΜε τον Νόμο ΧΛΘ’ του 1836 ση ότι η πρώτη προσπάθεια «περί Αστυνομίας της Αν και υπάρχει η Εμπορικής Ναυτιλίας», για κοινωνική ασφάλιση του ελληνικού κράτους πεποίθηση ότι η ιδρύεται το Ναυτικό Αποξεκίνησε από τη ναυτιλία, πρώτη προσπάθεια μαχικό Ταμείο (ΝΑΤ). Ο εντούτοις η πρώτη ομάδα για κοινωνική αρχικός σκοπός του Ταμείπρος την οποία στράφηκε ασφάλιση του ου ήταν «η περίθαλψις των η μέριμνά του ήταν οι δάκαταπονημένων ή ανάπηελληνικού κράτους σκαλοι των δημοτικών σχορων εργατών θαλάσσης και ξεκίνησε από τη λείων. χηρών και ορφανών αυΤο Βασιλικό Διάταγμα της ναυτιλία, εντούτοις η τών». 6ης/18ης Φεβρουαρίου πρώτη ομάδα προς Η θεσμοθέτηση του ΝΑΤ 1834, που αφορούσε στα την οποία στράφηκε και η αρχική μορφή οργάσχολεία των δήμων, επε- η μέριμνά του νωσης και λειτουργίας του δίωξε να εξασφαλίσει τη απεικονίζουν την πρώτη ήταν οι δάσκαλοι διαβίωση των δασκάλων οργανωμένη προσπάθεια που αναγκάζονταν να απο- των δημοτικών του νεοσύστατου ελληνιχωρήσουν λόγω ασθένειας σχολείων. κού κράτους για την ανάή προχωρημένης ηλικίας, πτυξη του θεσμού της Κοιενώ υπήρχε πρόβλεψη νωνικής Ασφάλισης. ώστε οι χήρες και τα ορφανά τους να Ωστόσο, τα πρώτα Ασφαλιστικά Ταμεία «προστατεύονται από κακουχίες». Τα που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα δεν ταμιευτήρια μέσω των οποίων θα υλοποι- κάλυπταν τους εργαζομένους που είχαν είτο το Διάταγμα δεν οργανώθηκαν ποτέ, τη μεγαλύτερη ανάγκη, αλλά τις ομάδες ενώ μια δεύτερη προσπάθεια το 1855 δεν αυτές που μπορούσαν να ασκήσουν τη είχε επίσης κανένα αποτέλεσμα. Οι δά- μεγαλύτερη πίεση. σκαλοι καλύφθηκαν ασφαλιστικά περίπου Το 1861, έναν μήνα μετά την ψήφιση του 30 χρόνια αργότερα (1867) με το ευρύτε- Νόμου για τη δημιουργία του ΝΑΤ, ο Νόρο πρόγραμμα των δημοσίων υπαλλήλων. μος ΧΚ’ θα εισαγάγει ορισμένες ρυθμίσεις Την ίδια τύχη είχε και το συνταξιοδοτικό σχετικά με την εξόρυξη μετάλλων, επιπρόγραμμα των καθηγητών της Δευτερο- βάλλοντας φόρο 1% στο καθαρό προϊόν

38 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

των μεταλλωρυχείων, το οποίο θα δίνεται ως βοήθεια στους εργαζομένους σε περίπτωση τραυματισμού τους. Ωστόσο, το σχετικό Ταμείο θα δημιουργηθεί 20 χρόνια αργότερα (Βασιλικό Διάταγμα 30ης Μαΐου 1882) και θα καλύπτει μόνο τα εργατικά ατυχήματα. Με τον Νόμο ΒΩΜΑ (21/09/1901) του 1901, ιδρύεται τελικά Ταμείο Μεταλλευτών, αφού είχαν προηγηθεί ισχυρές κινητοποιήσεις και απεργίες των εργαζομένων στα μεταλλεία. Εν τω μεταξύ έχουν δημιουργηθεί Ταμεία που αφορούν στους Δημοσίους Υπαλλήλους (1861 και 1867) ή εργαζομένους σε τράπεζες (1867). Το 1902, ο Φ. Νέγρης, υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Αλέξανδρου Ζαΐμη, καταθέτει νομοσχέδιο για την επέκταση του Νόμου ΒΩΜΑ’ και στα εργοστάσια που χρησιμοποιούσαν ηλεκτρικό, γκάζι ή εκρηκτικές ύλες. Η πρόταση δεν πρόλαβε να συζητηθεί λόγω κυβερνητικής μεταβολής και ο ίδιος την επαναφέρει τέσσερα χρόνια αργότερα (06/06/1906),

έχοντας επεκτείνει την κάλυψη σε λιθοκόπους, εργαζομένους σε σιδηροδρόμους, σε βιομηχανικές επιχειρήσεις, σε χειρώνακτες δημοσίων υπηρεσιών. Αποφασιστικά βήματα για την καθιέρωση της κοινωνικής ασφάλισης έγιναν με τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπου εγκαθίστανται στην Ελλάδα 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Αν. Θράκη και για πρώτη φορά αντιμετωπίζεται θέμα γενικής κοινωνικοασφαλιστικής προστασίας των μισθωτών. Έτσι ψηφίζεται ο Νόμος 2868/1922 «περί υποχρεωτικής ασφάλισης των εργατών και ιδιωτικών υπαλλήλων», που αποτελεί τον γενέθλιο νόμο των Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Με βάση αυτόν τον νόμο ιδρύθηκαν τα Ταμεία Ασφάλισης των καπνεργατών, των μυλεργατών, των τυπογράφων και των λιμενεργατών. Από το 1925 άρχισαν να δημιουργούνται Ασφαλιστικά Ταμεία κυρίως των αυτοτελώς εργαζομένων. Το 1928 ιδρύεται το ΤΣΑΥ (Υγειονομικών),

το 1929 τα Ταμεία των Νομικών και των Εφημεριδοπωλών, το 1930 το ΤΑΚΕ (Κληρικών), το 1931 τα Ταμεία των Εκτελωνιστών και των Τυπογράφων, το 1932 το ΤΣΑ (Αυτοκινητιστών), το 1934 το ΤΣΜΕΔΕ (Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων) και το ΤΕΒΕ (Επαγγελματιών και Βιοτεχνών), το 1935 το Ταμείο των Χρηματιστών και το 1940 το ΤΑΕ (Εμπόρων). Από το 1929, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επαναλαμβάνοντας τις προτάσεις που είχαν γίνει στον Τύπο ή στη Βουλή από το 1902 και ύστερα και υπό το βάρος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, εξήγγειλε την προσεχή εφαρμογή γενικευμένου συστήματος υποχρεωτικής ασφάλισης κατά της ασθένειας, ανικανότητας, γήρατος και θανάτου. Το σχετικό νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή στις 19 Μαΐου 1932 και ψηφίστηκε (Ν. 5733/1932), αλλά δεν εφαρμόστηκε, γιατί επακολούθησε πολιτική αστάθεια. Σύντομα όμως ψηφίστηκε νέος νόμος (Ν.

6296/1934 «περί ιδρύσεως του ιδρύματος κοινωνικών ασφαλίσεων (ΙΚΑ)»), ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή από 19/12/1937, μόνο σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη και στο τέλος του 1938 σε κάποιες άλλες πόλεις. Η νομοθεσία αυτή, που τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε από νεότερους νόμους, εισήγαγε την καθολικότητα της ασφάλισης των μισθωτών (με δυνατότητα επέκτασης σε κατηγορίες αυτοτελώς εργαζομένων) από ενιαίο φορέα, το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙKA). Μετά την υιοθέτηση του Ν. 6296/34 για το ΙΚΑ προωθήθηκαν επίσης νομοθετικά μέτρα για την ίδρυση φορέων κύριας ασφάλισης, όπως του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων (ΤΑΕ) και του Ταμείου Επαγγελματιών και Βιοτεχνών (ΤΕΒΕ), που άρχισαν να λειτουργούν το 1940. Τέλος, μια μεγάλη κατηγορία εργαζομένων, οι αγρότες, παρέμεναν ανασφάλιστοι μέχρι το 1961 οπότε και ιδρύεται ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ).

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 39

auto news Ford Puma

H Φρανκφούρτη δείχνει το μέλλον Η παγκόσμια αυτοκίνηση έχει ραντεβού στη Διεθνή Έκθεση Αυτοκινήτου της Φρανκφούρτης, εκεί όπου οι περισσότερες εταιρείες θα ξεναγήσουν τους επισκέπτες στον κόσμο της ηλεκτροκίνησης. Το θέμα είναι εάν την πιστεύουν…

Κείμενο: Γιάννης Σταυρόπουλος Φωτογραφίες: Αρχείο

ο ραντεβού είναι στις 12-22 Σεπτεμβρίου στη γερμανική πόλη, όπου και αναμένεται «κύμα» νέων μοντέλων. Όμως η Διεθνής Έκθεση της Φρανκφούρτης θα έχει και πολύ σημαντικές απουσίες, όπως εκείνες των Abarth, Alfa Romeo, Fiat, Infiniti, Jeep, Kia, Lexus, Mazda, Nissan και Toyota. Αυτό που ισχύει εδώ και μερικά χρόνια, οι αυτοκινητοβιομηχανίες να επιλέγουν πλέον τις εκθέσεις στις οποίες θα συμμετέχουν σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεχίζεται και στη Φρανκφούρτη. Δεν είναι λίγα τα στελέχη που αναφέρουν ότι μια διεθνής έκθεση κοστίζει για την κάθε εταιρεία πολλά εκατομμύρια ευρώ (ενοικίαση του χώρου, κατασκευή του περιπτέρου, μεταφορά

motori.gr όλος ο κόσμος του 40 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

auto news Mercedes A250 PHEV

Μercedes B250 PHEV

των αυτοκινήτων, το δυναμικό που πρέπει να βρίσκεται εκεί, ξενοδοχεία, αεροπορικά εισιτήρια) και έτσι σκοπεύουν αυτό το budget να το διαθέσουν αλλιώς, καθώς τίποτα δεν μένει κρυφό από το διαδίκτυο. Βέβαια, είναι άλλο πράγμα να βλέπεις από κοντά το αυτοκίνητο που σε ενδιαφέρει, να το συγκρίνεις με άλλα μοντέλα της κατηγορίας και να αποφασίζεις. Ίσως τελικά οι εκθέσεις να έχουν περισσότερο ενδιαφέρον σε τοπικό επίπεδο, παρά στα διεθνή μονοπάτια. Ας γνωρίσουμε όμως μερικά από τα μοντέλα που θα αποκαλυφθούν στη γερμανική πόλη για πρώτη φορά.

Ford Puma Άλλο ένα μοντέλο από τη Ford στην κατηγορία crossover-SUV, το οποίο μάλιστα επαναφέρει και την ονομασία Puma, με εντελώς διαφορετική σιλουέτα, που αποτελεί την υπερυψωμένη εκδοχή του Fiesta. Στη βάση της γκάμας ο βραβευμένος Eco Bost 3κίλυνδρος κινητήρας του ενός λίτρου με 125 ίππους, ενώ αναμένεται και plug-in hybrid έκδοση.

Mercedes A250 PHEV

Opel Corsa e-Rally

Η γερμανική εταιρεία παρουσιάζει για πρώτη φορά την A-Class με υβριδικό σύστημα plug-in hybrid. H συνολική απόδοση ανέρχεται στους 218 ίππους (μοτέρ, το γνωστό των 1.333 κ.εκ.) και κινούμενη με ρεύμα καλύπτει 70-77 χλμ. αυτονομία.

Μercedes B250 PHEV Τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά με την A-Class. Απευθύνεται κυρίως σε όσους θέλουν περισσότερους χώρους από την A-Class, αν και διαφέρει, καθώς ακολουθεί πιο πολυχρηστικό ύφος.

Seat Tarraco FR PHEV H ναυαρχίδα της Seat, εκτός

από τους άνετους χώρους, θα διατίθεται και με υβριδική τεχνολογία, καθώς εξοπλίζεται με σύστημα plug-in hybrid, συνδυάζοντας θερμικό κινητήρα 1.4 λίτρων και ηλεκτροκινητήρα 85 KW, με συνολική απόδοση 245 ίππους. Ως ηλεκτρικό, θα καλύπτει απόσταση 50 χλμ.

Opel Corsa Eντελώς νέο, καμία σχέση με την προηγούμενη γενιά, καθώς είναι «χτισμένο» σε δάπεδο της PSA. Θα είναι διαθέσιμο με σύνολα βενζίνης, πετρελαίου, αλλά και ως ηλεκτρικό για πρώτη φορά στην ιστορία του. Επίσης, αποκλειστικά με αμάξωμα 5 θυρών, ενώ οι γρήγορες εκδόσεις θα φέρουν άλλη ονομασία και όχι OPC.

Opel Corsa e-Rally Μαζί με τη νέα γενιά του Corsa, η Opel αποκαλύπτει και την αγωνιστική έκδοση, την ηλεκτροκίνητη. Φέρει την ονομασία Corsa e-Rally και θα το δούμε στις πίστες το 2021 σε θεσμό Ενιαίου πρωταθλήματος με την ονομασία Opel e-Rally Cup, που θα πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της ADAC.

Skoda Kamiq Monte Carlo Φόρος τιμής στις νίκες στο θρυλικό Ράλι του Μόντε Κάρλο για τη Skoda, που υπογράφει έτσι όλες τις ξεχωριστές εκδόσεις. Στη Φρανκφούρτη θα παρουσιαστεί το Kamiq Monte Carlo με ειδικό εξοπλισμό για το νέο crossover. Σε ό,τι αφορά τους κινητήρες, υπάρχουν οι επιλογές βενζίνης, πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Peugeot 2008 Αλλάζει σελίδα στην εμφάνιση και η γαλλική κομψότητα κλείνει

αυτοκινήτου στην οθόνη σας ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 41

auto news πονηρά το μάτι στους αγοραστές του μικρότερου SUV στην γκάμα της Peugeot. Κινητήρες βενζίνης στα 1.2 λίτρα και diesel 1.500 κ.εκ. Θα ακολουθήσει και η αμιγώς ηλεκτρική έκδοση, δανεισμένη από το ηλεκτροκίνητο DS 3 Crossback E-Tense με αυτονομία 310 χλμ.

Renault Captur E-Tech Plug-in

Volkswagen T-Roc cabriolet

Peugeot 2008

Το καλοκαίρι έρχεται πιο γρήγορα για τη Volkswagen, παρουσιάζοντας τη full έκδοση του T-Roc. Το cabriolet θα είναι διαθέσιμο με δύο μοτέρ βενζίνης, καλύπτοντας και διαφορετικούς αγοραστές. Το ένα 3κύλινδρο ενός λίτρου με ισχύ 115 ίππων και το δεύτερο 1.500 κ.εκ. με 150 ίππους και αυτόματο κιβώτιο 7 σχέσεων.

Hyundai i10

Renault Captur E-Tech Plug-in Η ανανεωμένη έκδοση αποκτά plug-in hybrid με βάση τον κινητήρα των 1.600 κ.εκ. που συνδυάζεται με δύο ηλεκτροκινητήρες. Μπαταρία 9.8 KWh και κιβώτιο αυτόματο τεχνολογίας CVT. Aυτονομία σε mode EV γύρω στα 45 χλμ.

Skoda Kamiq Monte Carlo

Hyundai i10 Το μόνο στοιχείο που υπήρχε από το νέο Hyundai i10 μέχρι την ώρα που το «business energy» έφευγε για το τυπογραφείο ήταν αυτό το σκίτσο. Το αυτοκίνητο πάντως έχει σχεδιαστεί στην Ευρώπη, και θα παράγεται στην Ευρώπη.

Cupra e-Concept

Volkswagen T-Roc cabriolet

Το καινούργιο ηλεκτροκίνητο μοντέλο της θα αποκαλύψει η Cupra, η εταιρεία που ανήκει στη Seat. Στόχος της είναι η κατασκευή ξεχωριστών μοντέλων, τόσο με ηλεκτροκινητήρες όσο και με θερμικούς κινητήρες, αλλά με πλούσιο εξοπλισμό και προηγμένη τεχνολογία.

motori.gr όλος ο κόσμος του 42 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

auto news Seat Tarraco FR PHEV

Opel Corsa

αυτοκινήτου στην οθόνη σας ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 43

press Δεν βγήκε λευκός καπνός 350 εκατ. ευρώ χρηματοδότηση για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης είναι πολλά λεφτά για να χαθούν, φέρεται να είπε ο υπουργός Ενέργειας κ. Κ. Χατζηδάκης στους συνομιλητές του στην Κύπρο, δηλαδή τους εκπροσώπους του Euroasia Interconnector που θέλει να αναλάβει το έργο «πακέτο» με την ηλεκτρική διασύνδεση για το Ισραήλ. Πάντως, οι συνομιλίες έληξαν χωρίς αποτέλεσμα . Η κυπριακή πλευρά δείχνει να εμμένει προς το παρόν στην παλαιά της θέση. Εντός των επόμενων ημερών o νέος αυτός γύρος συνομιλιών θα συνεχιστεί με την Κομισιόν.

Αεροδρόμια 27.112.129 ευρώ επιδίκασε στο Ελληνικό Δημόσιο το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο στο οποίο είχε κατατεθεί προσφυγή σε βάρος της Fraport Greece «εξαιτίας της μη προσήκουσας συντήρησής τους, κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την ημερομηνία ολοκλήρωσης του διαγωνισμού που είχε προκηρύξει το ΤΑΙΠΕΔ μέχρι την ημερομηνία έναρξης της παραχώρησης».

Πώληση δανείων 1,2 δισ. ευρώ είναι το ύψος των δανείων χωρίς εξασφάλιση (καρτών, καταναλωτικών και δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις) που πούλησε η Εθνική Τράπεζα στην CarVal Investors. Η διαχείριση του χαρτοφυλακίου θα ανατεθεί στην εταιρεία διαχείρισης QQuant Master Servicer. Το τίμημα της συναλλαγής ανέρχεται σε πάνω από 9% του ανεξόφλητου κεφαλαίου του χαρτοφυλακίου, ενώ θεωρείται το υψηλότερο που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα για πωλήσεις δανείων χωρίς εξασφαλίσεις. 44 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

Σύμβουλος για ΔΕΗ Μεγάλη ελληνική συστημική τράπεζα φαίνεται να εξασφαλίζει το mandate για την παροχή υπηρεσιών συμβούλου προς την κυβέρνηση στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ. Βεβαίως, οι βασικοί σύμβουλοι θα είναι γνωστοί ξένοι «επενδυτικοί οίκοι», καθώς αυτοί είναι που έχουν στις λίστες των διεθνών πελατών τους πιθανώς ενδιαφερόμενους. Συνολικά θα χρειαστούν 4-5 σύμβουλοι. Διότι σχετικές προσλήψεις θα κάνει το ΤΑΙΠΕΔ αλλά και η ίδια η ΔΕΗ .

Σαμπάνιες 1 Βιάστηκαν να χαρούν στην κυβέρνηση για την έκθεση της Moody’s. Ο τίτλος της έκθεσης είναι εντελώς παραπλανητικός και μιλάει για «δυνητική ανάπτυξη», δηλαδή ανάπτυξη στην υποθετική περίπτωση που…

Σαμπάνιες 2 Η έκθεση γράφει -διότι κάποιοι στην οδό Νίκης παραλίγο να ανοίξουν σαμπάνιες λες και ανέβηκε η χώρα πιστωτική βαθμίδα (…)- ότι «η ευαισθησία των χωρών σε αναταράξεις αναμένεται πάντως να αυξηθεί, καθώς η ανάπτυξη στην Ε.Ε. παραμένει χαμηλή και αβέβαιη». Κι εδώ το καλό: «Αν και οι ρυθμοί ανάπτυξης θα εμφανίζουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών της Ε.Ε., η συνολική τάση θα είναι για επιβράδυνση της ανάπτυξης ή διατήρηση σε υποτονικά επίπεδα τη δεκαετία του 2020».

Μπανάκι Απ’ όσο θυμάμαι, οι υπουργοί της κυβέρνησης είπαν ότι θα δουλεύουν και τα Σαββατοκύριακα. Διαφορετικά, δεν μπορώ να εξηγήσω πώς ο υπουργός Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρας μία μέρα μετά την κατάθεση του μίνι φορολογικού νομοσχεδίου στη Βουλή βρέθηκε στην εκλογική του περιφέρεια και συγκεκριμένα στα Καμένα Βούρλα (Φθιώτιδα) για μπανάκι και selfies με μουσικούς παραγωγούς του ραδιοφώνου… Εντάξει, μπορεί η Βουλή να έμεινε ανοιχτή, αλλά το καλοκαίρι συνεχίζεται και «είμεθα άνθρωποι»…

Τράπεζα της Ελλάδος Τον γύρο της αγοράς κάνουν πληροφορίες ότι μεγάλος επενδυτικός οίκος που διέκοψε τη συνεργασία του με τον ΟΔΔΗΧ στις αρχές του 2019, έχει ανοίξει «business» με την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία διακαώς επιθυμεί να συστήσει τη δική της bad bank, στην οποία θα περάσουν κόκκινα δάνεια των τραπεζών.

Ποιες επενδύσεις ρε παιδιά; Αλήθεια, ποιες είναι οι πραγματικές επενδύσεις; Fund μπήκε στην Euromedica, άλλο fund στην MIG, άλλο στον Βαράγκη, άλλο στον Κυριακούλη (κότερα). Πρόκειται -στις περισσότερες των προαναφερθεισών περιπτώσεων- για distress funds που δανείζουν ουσιαστικά με υψηλή απόδοση επιχειρήσεις με μεγάλα προβλήματα (συνήθως…) και εξέρχονται μετά από 3 ως 5 χρόνια με πολλούς τρόπους, ενίοτε και με διάσπαση και ρευστοποίηση κατά τμήματα στοιχείων του ενεργητικού της επιχείρησης. Συγγνώμη, αυτές είναι οι επενδύσεις που θα αλλάξουν την οικονομία που υποσχόταν προεκλογικά η Νέα Δημοκρατία;

Ναυπηγεία και ΕΛΒΟ Αισιόδοξη για την τύχη της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων (ΕΛΒΟ) και συγκρατημένη για το τι μέλλει γενέσθαι στα Ναυπηγεία Ελευσίνας εμφανίζεται η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Για το δεύτερο ζήτημα, μάλιστα, και παρά το γεγονός ότι οι συζητήσεις βρίσκονται σε πολύ πιο προχωρημένο στάδιο με την ΟΝΕΧ και τον επιχειρηματία Πάνο Ξενοκώστα, στο υπουργείο διαμηνύουν ότι ετοιμάζονται για όλα τα ενδεχόμενα, καταστρώνοντας μεταξύ άλλων και εναλλακτικό σχέδιο σε περίπτωση «ναυαγίου».

Με την τρίτη… Τον Σεπτέμβριο, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων προγραμματίζει τη διενέργεια νέου διαγωνισμού για την πώληση της ΕΛΒΟ, που θα αποτελεί την τρίτη προσπάθεια μέσα σε λίγα χρόνια. Αυτή τη φορά η πολιτική ηγεσία του υπουργείου εμφανίζεται αισιόδοξη ότι ο διαγωνισμός θα έχει αίσιο τέλος για την ΕΛΒΟ, αισιοδοξία την οποία αντλεί από το γεγονός ότι φέρεται να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον εταιρείες με ομοειδή παραγωγική δραστηριότητα και όχι κάποια funds. Σε αυτές φέρεται να περιλαμβάνονται η γερμανική Krauss-Maffei Wegmann, η νοτιοαφρικανική Paramount, εταιρείες που είχαν συμμετάσχει και στους δύο προηγούμενους διαγωνισμούς, ενώ ενδιαφέρον φέρεται να επιθυμούν να εκδηλώσουν δύο εταιρείες από το Ισραήλ, η Elbit Systems και η Plasan. Βεβαίως, εάν αυτό το δυνητικό ενδιαφέρον μετουσιωθεί σε πράξη, θα φανεί όταν προκηρυχθεί ο διαγωνισμός και θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό και από τους όρους του.

Παρελθόν Οι δύο πρώτοι διαγωνισμοί είχαν γίνει το 2017, ένας τον Ιούλιο και ένας τον Αύγουστο, με τον πρώτο να κηρύσσεται άκυρος λόγω υποβολής μη νομότυπων προσφορών και τον δεύτερο να κηρύσσεται άγονος. Τον Φεβρουάριο προκηρύχθηκε ο τρίτος διαγωνισμός, ο οποίος αναβλήθηκε για τον Μάρτιο και στη συνέχεια «πάγωσε».

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019 I ΒUSINESS ENERGY I 45

τελευταία Τoυ Σταύρου Χαρίτου

Ψάρια… Πληροφορούμαι εγκύρως ότι στα μέσα Σεπτεμβρίου θα έχει δοθεί από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Comp) το ok στην εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων της «Νηρεύς» και της «Σελόντα», προκειμένου να προχωρήσει η τελική συμφωνία για την πώληση των δύο παραπάνω εταιρειών στο επενδυτικό σχήμα των funds Amerra και Mubadala. Η υπογραφή της οριστικής συμφωνίας για την πώληση του 79,61% της «Σελόντα» και του 74,98% της «Νηρεύς», της συμμετοχής δηλαδή που έχουν σήμερα οι τράπεζες στις δύο εταιρείες ιχθυοκαλλιέργειας, αναμένεται στο τέλος Σεπτεμβρίου, ενώ θα ακολουθήσει η δημόσια πρόταση για την εξαγορά των λοιπών μετοχών και τη διαγραφή των μετοχών των δύο εταιρειών από το Χρηματιστήριο Αθηνών.

Ισχυροποίηση Εφοριών Στις 15/9 μπαίνει σε εφαρμογή, όπως διαβάζουμε σε εγκύκλιο του επικεφαλής της ΑΑΔΕ κ. Γ. Πιτσιλή (φωτό), η απόφαση περί ισχυροποίησης του επικεφαλής του Κέντρου Είσπραξης Οφειλών Αττικής μαζί με τους εφόρους στις ΔΟΥ, ΙΖ Αθηνών και Γλυφάδας, με σαφείς εντολές: Την επιδίωξη είσπραξης των λοιπών οφειλών οπουδήποτε στην επικράτεια των οφειλετών με χρέη στις προαναφερόμενες Εφορίες. Σε περίπτωση που εξοφληθούν οι οφειλές στις εν λόγω ΔΟΥ, το ΚΕΟΦ Αττικής παραμένει αρμόδιο για τη συνέχιση ή ολοκλήρωση της διαδικασίας διοικητικής εκτέλεσης για τα χρέη που συνεχίζουν να υφίστανται οπουδήποτε στην επικράτεια.

Η κύρωση από τη Βουλή Τρεις εταιρείες, οι ΕΛΠΕ, Total, Exxon Mobil, αποτελούν τη μία κοινοπραξία που θα αναλάβει να εκπληρώσει την τήρηση της σύμβασης για την παραχώρηση των δικαιωμάτων έρευνας και παραχώρησης υδρογονανθράκων στα δύο θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, η οποία, κατά τις πληροφορίες της στήλης, θα έρθει προς κύρωση στη Βουλή εντός του Σεπτεμβρίου. Οι δύο συμβάσεις που υπογράφηκαν από τον πρώην υπουργό Ενέργειας κ. Γ. Σταθάκη (φωτό) στα 46 I BUSINESS ENERGY I ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019

τέλη Ιουνίου αφορούν σε δύο υποθαλάσσιες περιοχές συνολικής έκτασης περίπου 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Στην ανάδοχη κοινοπραξία η γαλλική Total, που έχει και ρόλο leader, μετέχει με 40%, η αμερικανική ExxonMobil με επίσης 40% και τα EΛΠΕ με 20%. Η έρευνα των υποθαλάσσιων οικοπέδων στην Κρήτη θα διαρκέσει οκτώ χρόνια και περιλαμβάνει την απόκτηση σεισμικών δεδομένων, επιφανειακή γεωχημική έρευνα, καθώς και μία γεώτρηση σε βάθος 4.000 μέτρων.

Πάει πίσω η ιδιωτικοποίηση; 45,5% είναι το ποσοστό που ελέγχει η πλευρά Λάτση στα Ελληνικά Πετρέλαια και οι πληροφορίες που κάνουν τον γύρο των δημοσιογραφικών γραφείων αναφέρουν ότι δεν «καίγεται» ιδιαίτερα για την ιδιωτικοποίηση του ομίλου. Έτσι, ενώ αρχικά υπήρχε η εκτίμηση ότι ο διαγωνισμός για τα ΕΛΠΕ θα μπορούσε να προχωρήσει σχετικά γρήγορα, πριν τη ΔΕΠΑ, τώρα εξετάζονται όλες οι παράμετροι, καθώς κανείς δεν θέλει να διακινδυνεύσει μία δεύτερη αποτυχία μέσα σε έναν χρόνο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι και στην περίπτωση των ΕΛΠΕ έχει τεθεί στο τραπέζι η διάθεση πακέτου μετοχών μέσω Χρηματιστηρίου. Ναι αλλά ποιος θα πουλήσει;

Bad bank Για τον Σεπτέμβριο, όπως πληροφορείται η στήλη, προγραμματίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού να αποφανθεί για την bad bank (κακή τράπεζα) του Δημοσίου, μέσω του ΤΧΣ, στην οποία θα περάσουν τα προβληματικά δάνεια των τραπεζών. Στο μεταξύ, ολοκληρώθηκε η 6η εβδομάδα λειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την προστασία της πρώτης κατοικίας και την ευνοϊκή ρύθμιση και επιδότηση των στεγαστικών, καταναλωτικών και επιχειρηματικών δανείων, με υποθήκη στην κύρια κατοικία. Αθροιστικά από 1/7/2019 μέχρι 11/8/2019: - Έχουν εισέλθει στην πλατφόρμα 64.657 χρήστες. - Έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία ετοιμασίας της αίτησης 14.191 χρήστες. - Έχουν υποβληθεί 17 αιτήσεις και διαβιβαστεί στις τράπεζες.

Σημειολογώντας… Τυχαίο; Θυμάστε ότι Πέμπτη 7/8 είχε γίνει ο κακός χαμός στη Βουλή για την απομάκρυνση της κυρίας Βασιλικής Θάνου από τη θέση της προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, και ότι Παρασκευή 8/8 βρέθηκε εκτάκτως στη χώρα μας ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας κ. Μπρούνο Λεμέρ. Ο οποίος συναντήθηκε πρωί πρωί την Παρασκευή με τον υπουργό Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρα και εν συνεχεία με τον πρωθυπουργό κ. Κ. Μητσοτάκη. Εκτός ατζέντας πρωτογενών πλεονασμάτων, πρόωρης αποπληρωμής του χρέους στο ΔΝΤ, μήπως, ρωτάω μήπως, συζητήθηκε και το θέμα της ΕΛΜΙΝ;