ไผเศรษฐกิจ
ไผเศรษฐกิจ .... พืชอเนกประสงค
กรมสงเสริมการเกษตร
สารบัญ
เรื่อง
หนา
ไผไร
1
ไผรวก
2
ไผสีสุก
3
ไผเลี้ยง
4
ไผขาวหลาม
5
ไผซาง
6
ที่มา
กรมสงเสริมการเกษตร
12
ไผไร Gigantochloa albociliata
ไผไร
มีชื่อเรียกอีกหลายอยาง เชน ไผไฮ (อีสาน) ผาก ขาม (ใต) ไมคาย ไมผาก
ไมโล(เหนือ) เปนไมพื้นเมืองของไทยพบไดทั่วทุกภาคเฉพาะทีม่ ีความชื้นสูง ปาดงดิบ บริเวณ ที่หุบเขาลําหวยไหลผาน ขึ้นไดในสภาพแลงและปาเบญจพรรณ หรือปาโปรง ลักษณะเดน
เปนไผขนาดเล็ก ลําขึน้ แนนกอ ลํามีสเี ขียวแกมเทา ลําจะโคงมีความสูง
ประมาณ 3 - 4 เมตร ไมมีหนาม เสนผาศูนยกลางประมาณ 1.5 - 3 ซม. ขอนูนเห็นไดชัด ปลองยาวประมาณ 15 - 40 ซม. มีขนสั้นๆทั่วปลอง ผิวสาก ลําดานมีความเรียว เนื้อไมไผไรจะ หนาเนื้อตัน จึงไดชื่อวา Solid bamboo การใชประโยชน ใชหนอเปนอาหาร หนอไมไผไรเปนอาหารที่นิยมกันมาก เมื่อตมแลว จะไดรสชาติดี
โดยเฉพาะหนอที่ยงั ไมโผลพนดิน ชวงเวลาออกหนอยาวนาน ตั้งแตฤดูฝน
จนถึงปลายฤดูฝน จึงเปนพืชเศรษฐกิจและพืชอาหารที่สําคัญของชาวชนบท เนื้อไมละเอียด และเหนียวจึงทําเครื่องจักสานไดดี ทําเครื่องมือเครื่องใชในครัวเรือนและในงานเกษตรกรรม ลําไผไรตัดโคงจึงเหมาะแกการทําเฟอรนิเจอรไดหลายชนิด
กรมสงเสริมการเกษตร
23
ไผรวก Thyrsostachays siamensis
ไผรวกหรือฮวก (เหนือ, อีสาน) เปนไผพื้นเมืองดั้งเดิมของไทยมีขึ้นในทุกภาค ขึ้นได ในที่แหงแลง ที่สงู บนภูเขา หรือเนินสูง อากาศรอนแตไมชอบน้ําขังจนถึงชุม ชื้น ดินระบายน้ําดี มักจะพบขึ้นอยูครอบคลุมพื้นที่เปนบริเวณกวาง เชน จังหวัดกาญจนบุรี ลักษณะเดน
คือขึ้นเปนกอแนน ลําตนขนาดเล็ก ลําสูง 7 -15 เมตร ตรงเปลามี
กิง่ เรียวเล็กบริเวณปลายลํา ความโตของปลองประมาณ 4 - 7 ซม. และยาวประมาณ 15 - 30 ซม. บริเวณโคนเนื้อหนาเกือบตัน แตถัดขึ้นมาเนื้อจะบาง กาบหุม ลําสีฟางขาว บางออน จะหุมลํา อยูนาน การใชประโยชน หนอไมไผรวก (หนอฮวก) นิยมนํามาทําเปนอาหารประเภทตมหรือ แกง และนิยมนํามาตมอัดปบไวขายนอกฤดูกาล ลําไผรวก นิยมนํามาใชตบแตงเปนเฟอรนิเจอรภายในบาน เพราะมีความตรงเปลา สวยงามใชทําเปนดามรม เกษตรกรนิยมปลูกไผรวกไวเปนแนวรั้วบาน แนวเขตที่ดิน เพือ่ เปน แนวกันลม แลวนําลําไผมาใชทําเปนไมค้ํายันพืชกสิกรรมตาง ๆ ทําหลักเลี้ยงหอยแมลงภู ไมไผรวกแมจะมีขนาดเล็ก แตมีคุณประโยชนและมีคุณคาทางเศรษฐกิจมาก
กรมสงเสริมการเกษตร
34
ไผสีสุก Bambusa blumeana
ไผสีสุก เปนไมพื้นเมืองในหมูเกาะอินเดียตะวันออกและแปซิฟคตอนใต ไดแ ก เกาะชวา สุมาตรา เกาะบอรเนียว และโมลุกกะ แตนําปลูกในประเทศไทยนานมาแลว จึงมี ปลูกทัว่ ทุกภาคกระจายกันไปตามหมูบ า นทัว่ ไป ไผสสี กุ ขึน้ อยูต ามทีร่ าบลุม ริมหวยหรือริมแมน้ํา เจริญเติบโตไดดีเมื่อปลูกในพื้นที่ชุมชน ลักษณะเดน
คือ ขึน้ อยูก อแนนมากบริเวณโคน แตละลําจะมีการแตกกิง่ เปนขอตัง้ ฉาก
กับลําเปนจํานวนมาก ทีเ่ ปนจุดเดนคือ บริเวณขอของกิง่ จะมีหนามแหลมคมโคงแตกเปนกลุม ๆละ 3 อัน อันกลางจะยาวกวาอันอื่น บริเวณโคนปลองจะหนา ลําจะมีรู เปนไผขนาดกลางถึง ขนาดใหญ ลํายาว 15 - 25 เมตร ความโตของลํา 10 - 20 ซม. ผิวเรียบเปนมัน ขอไมพองออกมา ลําเมื่อออนมีสีเขียว เมือ่ แกจะมีสีเหลืองปนเขียว จึงไดขึ้นชื่อวาไผสีสุก การใชประโยชน หนอไผเมือ่ อยูใ ตดนิ จะรสดี เมือ่ โผลพน ดินมักนิยมนํามาทําหนอไมดอง มีสีขาวรสเปรี้ยว เก็บไดนาน เนื้อไมเนื้อหนาและเหนียวทนทานดีมาก ใชทําเครื่องจักสาน ทําที่อยูอาศัยในชนบท ใชทําคานแบกหามเพราะสปริงไดดีมากและใชทําเยื่อกระดาษ ในอดีต นิยมปลูกรอบหมูบาน เพื่อเปนแนวกันลม และเปนรั้วกันขโมย
กรมสงเสริมการเกษตร
45
ไผเลี้ยง Bambusa nana
ไผเลี้ยงหรือไผนอย (อีสานใต) ไผสรางไพร (อีสาน เหนือ) เปนไผที่นําเขามาจาก ประเทศจีนหรือญี่ปุน ไมพบในปาธรรมชาติของไทย เปนไผที่มลี ําสวยงามและแข็งแรง นิยมปลูกไวตามแนวรั้วบาน แนวเขตที่ดิน และตามหัวไรปลายนาทั่วไป เพื่อใชสอยเปนแนว กันลมและความสวยงาม ลักษณะเดน
ของไผเลี้ยงเปนไผขนาดกลาง ลําตรงเปลาสีเขียวบริเวณขอสีเขียว
เห็นไดชัด ไมมีหนาม แตกกิ่งบริเวณยอด ลํามีความยาวประมาณ 8 - 10 เมตร ความโต 3 - 8 ซม. เปนไผที่มีลั กษณะกอสวยงาม หนอออน มีเปลือกสีเหลืองหรื อเขียวอมเหลือง หุมเนื้อหนาเกือบตลอดทั้งลํา จึงมีความแข็งแรงและรับน้ําหนักไดมาก การใชประโยชน ไผเลี้ยงใชประโยชนไดกวางขวางมาก หนอนิยมนํามาทําอาหาร ลําไผเลีย้ งนิยมนํามาทําเปนเฟอรนเิ จอร โตะ เกาอี้ บันได และกอสรางอืน่ ๆ โปะเลีย้ งหอยแมลงภู ฯลฯ อุตสาหกรรมเฟอรนเิ จอรจากไผเลีย้ งทํารายไดใหแกผปู ลูก และผูป ระกอบการมาเปนเวลาชานาน ปจจุบันความตองการใชสอยเนื้อไมจากไผเลี้ยงยังมีมาก เหมาะสําหรับปลูกไวตามบานและ เรือกสวนไรนา
กรมสงเสริมการเกษตร
56
ไผขาวหลาม Cephalostachyum pergracile
ไผขาวหลาม เปนไผพื้นเมืองของไทยทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบไผขาวหลามขึ้นอยูเปนกลุมๆ ในปาเบญจพรรณ ปาผสมผลัดใบ ลักษณะเดน เปนไผขนาดกลาง ทิง้ ใบในชวงฤดูแลง สูง 8 - 20 เมตร เสนผาศูนยกลางลํา ประมาณ 5 - 9 ซม. ขอไมพองหรือปูดออกมา ใตขอ มีขนสีขาว เปนไผทมี่ เี นือ้ บาง ความหนาไมถงึ 5 มม. แตปลองจะยาว 30 - 50 ซม. กาบหุมลําหลุดรวงงาย กาบดานนอกสีดําหรือสีน้ําตาล ปนเหลืองเห็นไดชัด ลําอายุประมาณ 6 - 10 เดือน ใชทําขาวหลามไดอยางดี เผางาย ปอกงาย เพราะความ หนาของเปลือกนอย และมีเยือ่ บางๆ หลุดติดออกมาหุม ขาวทีใ่ สไวจงึ นิยมเรียกวา ไผขา วหลาม ไมนิยมกินหนอเพราะมีรสขมมาก การใชประโยชน ลําตนใชทํากระบอกขาวหลาม เครื่องจักสานตาง ๆ ทําไมกลอนใน การมุงหลังคาบานดวยแฝกหรือหญาคา สานเปนฝาบาน และใชเปนวัสดุตะแกรงแทนเหล็กเสน ในการเทพื้นคอนกรีต ไผขา วหลาม สมควรจะไดรบั การขยายพันธุแ ละปลูกในพืน้ ทีต่ า งๆทัว่ ทุกภาค เพือ่ สนับสนุน การทําขาวหลามในเขตบริการการทองเที่ยว
กรมสงเสริมการเกษตร
67
ไผซาง Dendrocalamus strictus
ไผซาง ไผนวลหรือไผตาดํา(กาญจนบุร)ี แพด(แมฮอ งสอน) วะมิเลอร วะเมปรี่ (กะเหรีย่ ง) เปนไผทองถิน่ ของประเทศไทยอีกชนิดหนึ่ง พบขึน้ ในปาดงดิบชื้นทั่วไป เชน บริเวณหุบเขา จังหวัดแมฮอ งสอน เชียงใหม และลําปาง ลักษณะเดน ของไผซางคือเปนไผไมผลัดใบ ลําตนสีเขียวออน ไมมหี นาม มีความสูง 6 - 18 เมตร มีความโต 3 - 9 ซม. เมือ่ ยังออนลํามีสีเขียวนวล แตเมื่อแกจะมีสีเขียวดานหรือ อมเหลือง ขอจะพองเล็กนอย ปลองยาว 15 - 50 ซม. ปลองมีเนื้อหนาโดยเฉพาะตรงโคน จะมี ปลองหนาจนเกือบตัน มีกิ่งขนาดเล็ก ตอนบนของลําใบหอยลง การใชประโยชน หนอ นิยมนํามาทําอาหารรสดีกวาหนอไผตง แตมขี นาดเล็กกวา ประโยชนในดานเนือ้ ไมนนั้ ถือไดวา มีความสําคัญในการทําเครือ่ งมือ เครือ่ งใช วัสดุทางการเกษตรและประมง ทําบวบสําหรับ ลองแพ ตลอดทั้งอุตสาหกรรมจักสาน และการกอสราง ใบ เปนอาหารสัตวพวกวัว ควาย มา สวนลําตนที่ออน และใบเปนอาหารของชาง ประโยชนของไผซางมีมาก จึงเหมาะสําหรับสงเสริมใหมีการพัฒนาอุตสาหกรรม การเกษตร
กรมสงเสริมการเกษตร
กรมสงเสริมการเกษตร
ที่มา เรียบเรียง
: แผนพับ ไผเศรษฐกิจ กรมสงเสริมการเกษตร : นิภทั ร ศิวติณฑุโก ทวีศักดิ์ ดวงทอง กลุมสงเสริมการผลิตไมยืนตน กรมสงเสริมการเกษตร จัดทําขึ้นเว็บไซตโดย : นางสาวอุมาภรณ อุดมผล นักศึกษาฝกงาน คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขต หาดใหญ นําเผยแพรทางเว็บไซตโดย : กลุมสื่อสงเสริมการเกษตร สวนสงเสริมและเผยแพร สํานักพัฒนาการถายทอดเทคโนโลยี