តម្បាញក្រណាត់ និងរចនាបថគោម របស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង តម្បាញក្រណាត់ និងរចនាបថរបស់ ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង មានតាំងពីយូរលង់ ណាស់មកហើយ ដែលវាត្រូវបានបន្សល់ទុក ដោយចាស់ៗបុរាណកាលពីជំនាន់មុនហើយ តម្បាញ និងរចនាបថនេះគឺផ្នែកមួយដែលជាតំ ណាងឲ្យអត្តសញ្ញាណនៃ ប្រពៃណីវប្បធម៌ និង ទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង។ ផលិតផលតម្បាញអាចយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រួ សារ ក៏មានសារៈសំខាន់ណាស់ដែរ ក្នុងការ ជួយ លើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់បងប្អូនជនជាតិ ដើមភាគតិចព្នង ដោយសារវាអាចជួយឲ្យពួកគេ អាចរកប្រាក់ចំណូលមួយផ្នែកទៀតបន្ទាប់ពីពួក គេត្រលប់មកពីធ្វើស្រែចម្ការរបស់ពួកគេវិញ។ ការត្បាញក្រណាត់ ភាគច្រើនគឺស្ត្រីជាអ្នកត្បាញ។ តម្បាញក្រណាត់ ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង អាចត្បាញ និងរចនាចេញជាក្រមា ភួយ សំពត់(ណះ) សំពត់ហូល(យូស) អាវ កន្សែងដៃ ប៉ឹង និងថង់យាម។ ក្នុងការត្បាញមាន លក្ខណៈស្រដៀងគ្នា គ្រាន់តែទៅតាមទំហំ។ ការត្បាញនេះវាមានរយៈពេលវែង ឬខ្លីទៅតាមកា រផលិតជាសម្ភារៈផ្សេងៗគ្នា ទៅតាមទំហំ របស់វា ធំ ឬតូច។ ពណ៌ដែលជាប្រពៃណីរបស់ជនជា តិព្នងមាន៣ពណ៌ គឺពណ៌ខ្មៅ ក្រហម និងស។ ពណ៌ខ្មៅ បានយកពីយកសម្បករបស់ដើមខ្មៅ បើគ្មានដើមខ្មៅ ប្រើសម្បកដើមកណ្តោល។ ពណ៌ក្រហម យកពីផ្កាអេនពេន។ អំបោះគឺបានមក ពីការដាំដើមកប្បាស យកសំឡីកប្បាស។
Traditional Bunong Weaving and Patterns Traditional Bunong Weaving and Patterns is a heritage handed down for generations from our Bunong ancestors. The tradition of weaving and patterns is a part of Bunong cultural and traditional identity. The products from weaving can be used by the family and the products can also be very helpful when sold in the market to promote their livelihood. The weaving can be worked on after farm duties are completed. Normally, women are responsible for the weaving task. The weaving products can be designed in different patterns and produced as scarfs, blankets, Sarong (in Bunong called Nass), Silk Sarongs (in Bunong called Yoss), blouses, handkerchiefs, pants and bags. Some products are used for a particular ceremony. The way to weave it is quite similar and it really depends on the size of the weaving products required as mentioned above. The time required to weave each product depends on their size. The original colors used by the Bunong are red, black and white. Black color is taken from the bark of a black tree. If they cannot get the black tree bark, they can use the bark of Careya sphaerica instead. Red color is collected from En Pen flower. Yarn is made from the cotton trees.
ក្រមាជនជាតិព្នង ជាធម្មតាដើម្បីត្បាញ ក្រមាមួយដែលមានទំហំ ២០x១៨០ ស.ម ២០x២០០ ស.ម ២៥x១៨០ ស.ម និង២៥x២០០ ស.ម ត្រូវចំណាយពេល៤ថ្ងៃ។ ក្រ មាត្រូវបានគេយកមកប្រើនៅគ្រប់កម្មវវិធី ពេលវេលា។
Bunong Scarf Normally, to weave a scarf with the size of 20x180cm, 200x200cm, 25x180cm, 25x200cm, Bunong weavers would need to spend 4 days. Scarfs are used in all events and at any time.
សំពត់(ជាភាសាព្នង ហៅថា ណះ) ជនជាតិព្នង សំពត់(ណះ) មានទំហំ៥០x២០០ស.ម និង ៦០x២០០ ស.ម។ ដើម្បីត្បាញណះមួយ អ្នកតម្បាញជនជាតិព្នង ត្រូវចំណាយពេល៦០ថ្ងៃ (បើតាមទម្លាប់ត្រូវចំណាយពេល១ឆ្នាំ)។ ពណ៌ដែលត្រូវយកមកប្រើ ដើម្បីត្បាញណះ គឺពណ៌ខៅ្ម លាយក្រហម។ ចំណែកឯគោម ដែលត្រូវបានយកមករចនានៅលើណះ គឺគោមរូប មនុស្ស គ្រាប់រុក្ខជាតិ បន្លែ និងពងលលក។ ការត្បាយញគឺគេមិនសូវរច នាដាក់គោមច្រើនទេ ដោយផ្ទៃនៃណះភាគច្រើន គឺលាត។ ណះ ត្រូវបានគេយកមកប្រើនៅពេលរៀបការ ដោយគ្រួសារខាងប្រុស ជូនគ្រួសារខាងស្រី ហើយបន្ទាប់មកគេយកទៅគ្របក្បាលក្របី ពេលដែលត្រូវបានបានកាប់ដួលហើយ។ វាក៏ត្រូវបានយកមកប្រើជាវត្ថុអនុស្ សាវរីយ៍ វត្ថុបញ្ចាំចិត្តសម្រាប់គូរស្នេហ៍ផងដែរ។ បន្ទាប់ពីប្រើក្នុងពិធីរៀបការរួច ហើយ ម្តាយខាងកូនក្រមុំអាចយកវាមកប្រើធម្មតាជាសំពត់ ឬភួយ។
Bunong Sarong (in Bunong called Nass)
Sarongs (in Bunong called Nass) are normally a mix of black and red colors and the patterns are humans, seeds, vegetables and dove’s eggs. It has less design (most part is one color, and no design.) There are two sizes of Sarong, they are 50x200cm, 60x200cm. To weave a Sarong, Bunong people need to spend 60 days. But normally, they will spend 1 year to make a Sarong. It is used as a present for a wedding. The family of the groom gives it to family of the bride. The Sarong will be used to cover the buffalo’s head after it has died on the wedding day. And it is used as a gift to a lover. After it is used in the wedding ceremony, the mother of the bride can use this Sarong as a Sarong or blanket after the wedding day. Sarong (in Bunong called Nass) is normally mix of black and red colors and its patterns are human, seeds, vegetable and egg of dove. It has less pattern and most part is not pattern (there is one color and has not design). There are two sizes of Sarong, they are 50x200cm, 60x200cm. To weave a Sarong, Bunong people need to spend 60 days. But from their habit, they will spend 1 year to get a Sarong. It is used as a present for wedding, family of groom gives it to family of bride. That Sarong will be used to cover on the buffalo’s head after it is die in the wedding day. And it is use as a gift of a lover. After it is used in the wedding ceremony, mother of bride can you this Sarong as a Sarong or blanket after the wedding day.
សំពត់ហូលតូច (ជាភាសាព្នង ហៅថា ជូស ចិ) ជនជាតិព្នង សំពត់ហូលតូច (យូសតូច) មានទំហំ ៥០x២០០ ស.ម ៦០x២០០ ស.ម ៧០x២០០ ស.ម។ ដើម្បីត្បាញណះមួយ អ្នកតម្បាញជនជាតិព្នង ត្រូវចំណាយពេល៩0ថ្ងៃ (បើតាមទម្លាប់ត្រូវចំណាយពេល១ឆ្នាំ៣ ខែ)។ ពណ៌ដែលត្រូវយកមកប្រើដើម្បីត្បាញយូសតូច គឺពណ៌ខ្មៅ លាយក្រហម។ ចំណែកឯគោម ដែលត្រូវបានយកមករចនានៅលើយូសតូច គឺរូបមនុស្ស ដើមឈើ ភ្នំ រូបសត្វក្របី គោ ក្រឡាពស់ថ្លាន់។ យូសតូច ត្រូវបានគេយកមកប្រើនៅពេលរៀបការ ដោយគ្រួសារខាងប្រុស ជូនគ្រួសារខាងស្រី ហើយបន្ទាប់មកគេយកទៅគ្របក្បាលក្របី ពេលដែលត្រូវបានបានកាប់ដួលហើយ។ វាក៏ត្រូវបានយកមកប្រើជាវត្ថុអនុ ស្សាវរីយ៍ វត្ថុបញ្ចាំចិត្តសម្រាប់គូរស្នេហ៍ផងដែរ។ បន្ទាប់ពីប្រើក្នុងពិធីរៀប ការរួចហើយ ម្តាយខាងកូនក្រមុំអាចយកវាមកប្រើធម្មតាជាសំពត់ ឬភួយ។ ពីសម័យមុន យូសតូច១អាចដូរ ជាមួយក្របីតូចមួយ គោ១ ពពែ១ បាន។ ឬ យូសតូច១អាចដូរបានជាមួយក្របីធំមួយ ពាងរលូង១។
Bunong Small Silk Sarong (in Bunong called Yoss Chi) The Silk Sarong (in Bunong called Yoss Chi) is normally a mix of black and red colors and its patterns are humans, trees, mountains, buffalos, cows and pythons. There are three sizes of the Silk Sarong, they are 50x200cm, 60x200cm, 70x200cm. To weave a Silk Sarong, it takes the Bunong people 90 days. But, normally they will spend 1 year and 3 months to make a Silk Sarong. It is used in the wedding ceremony like the Sarong. And it is used as a souvenir and gift small Yoss can be exchanged for a big buffalo and a Raloung Jar.
ភួយ (ជាភាសាព្នង ហៅថា ជូសគ័ង) ជនជាតិព្នង ភួយ (យូសធំ) មានទំហំ ២៥០x៣០០ ស.ម និង ២៥០x៤០០ ស.ម។ ដើម្បីត្បាញយូសធំមួយ អ្នកតម្បាញជនជាតិព្នង ត្រូវចំណាយពេល១៨០ថ្ងៃ (បើតាមទម្លាប់ត្រូវចំណាយពេល២ឆ្នាំ ឬធ្វើចំការ២រដូវ)។ ពណ៌ដែល ត្រូវយកមកប្រើដើម្បីត្បាញយូសធំ គឺពណ៌ខ្មៅ លាយក្រហម និងស។ យូសធំ ត្រូវបានគេយកមកប្រើនៅពេលរៀបការ ដោយគ្រួសារខាង ប្រុសជូនគ្រួសារខាងស្រី ហើយបន្ទាប់មកគេយកទៅគ្របក្បាលក្របី ពេលដែលត្រូវបានបានកាប់ដួលហើយ។ វាក៏ត្រូវបានយកមកប្រើជាវត្ថុអនុស្ សាវរីយ៍ វត្ថុបញ្ចាំចិត្តសម្រាប់គូរស្នេហ៍ផងដែរ។ បន្ទាប់ពីប្រើក្នុងពិធីរៀបការរួច ហើយ ម្តាយខាងកូនក្រមុំអាចយកវាមកប្រើធម្មតាជា ឬភួយ។ ភួយ ធំអាចយកមកដណ្តប់ក្នុងគ្រួសារដែលមានសមាជិកច្រើន។
Bunong blanket (in Bunong called Yoss Kaong) A blanket (in Bunong called Yoss Kaong) is normally a mix of black, red and white colors and its patterns are trees, mountains, humans, river banks and houses. Most parts of a blanket are pattern. There are two sizes of blankedts, they are 250x300cm and 250x400cm. To weave a Silk Sarong, Bunong people need to spend 180 days. But normally, they will spend 2 years to make a blanket (two harvest seasons). It can be used as a Nass or as a blanket. The blanket can be used to cover all members of a family in a house.
ប្រភេទរចនាបថគោម លើតម្បាញក្រណាត់ ជនជាតិព្នង ការរចនាគោម មិនសូវជាមានភាពងាយស្រួលទេ លក្ខណៈខុសគ្នា ក្នុងការ ផលិត។ ហើយការលើកក្បាច់រចនាបថគោម គឺសម្រាប់ធ្វើឲ្យសាច់ក្រណាត់ មានក្រឡា និងក្បាច់របស់វាមានរូបរាងកាន់តែមានភាពទាក់ទាញ និង ស្រស់ស្អាតថែមទៀត។ ក្នុងការត្បាញ និងដាក់គោម គឺមានគោមដែលអាចសម្គាល់ថាវាជារបស់ជន ជាតិដើមភាគតិចព្នងបុរាណផងដែរដូចជារូប៖ ១.ចង្ក្រានបាយ ១២.សត្វពស់ ២៣.កន្ដូប ២.កៃស្នា ១៣.ភ្នំ ២៤.មូសខ្លា ៣.ឆ្នូ ១៤.សំបុកពីងពាង ២៥.ចង្គូមខ្លា ៤.ផ្លែឃោក ្ល ១៥.ដង្កូវ ២៦.ដើមឈើ ៥.មនុស្ស ១៦.អូរ ២៧.ទឹកជ្រោះ ៦.ច្រមុះខ្លា ១៧.មនុស្សកាន់ដៃគាដ ្ន ើរ ២៨.សត្វព្រៃ ៧.ពស់ថ្លាន់ ១៨.ផ្លូវឡាន ២៩.ដងអូរ ៨.គ្រាប់ត្រសក់ ១៩.ភ្នែកដង្កូវ ៣០.កំភេន ៩.សត្វលលក ២០.ទំពួក ៣១.ត្បាល់ ១០.ព្រួញ ២១.កន្ទេសឡង់ ៣២.ល្ពៅ ១១.សះជនជាតិ ២២.ស្រាំង ៣៣.ស្រូវ ៣៤.សត្វទន្សាយ
Bunong Faric Pattern Designs Tthe pattern design is not easy to make with the different shapes. Patterns are added into fabric weaving to make it look more attractive and beautiful. With the Bunong fabric weaving, they also have their own pattern and they represent different symbols and meaning. Those patterns are: 1. Kitchen 12. Snake 23. Grasshopper 2. Archery fire 13. Mountain 24. Dengue Mosquito 3. Bow 14. Spider net 25. Tiger canine 4. Gaud fruit 15. Caterpillar 26. Tree 5. Human 16. River 27. Waterfall 6. Tiger nose 17. People carry each other hands and walk 28. Wild animal 7. Python 18. Car road 29. River bank 8. Cucumber seed 19. Caterpillar’s eyes 30. Jewel Beetles 9. Dove 20. Hook 31. Mortar 10. Arrow 21. Water beetle 32. Pumpkin 11. Bunong bamboo basket 22. Wasp 33. Rice seed 34. Rabbit
អត្ថន័យ នៃរូបគោមមួយចំនួន លើតម្បាញក្រណាត់ របស់ជនជាតិព្នង គោមនីមួយៗរបស់ជនជាតិព្នងមានតំណាងដូចជា៖ រូបកៃស្នា រូបធ្នូ ព្រួញ៖ តំណាងឲ្យការបបាញ់របស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង។ រូបចង្ក្រានបាយ៖ តំណាងឲ្យកន្លែងធ្វើម្ហូបអាហារ។ រូបពស់ថ្លាន់ រូបស្រាំង រូបពស់ រូបច្រមុះខ្លា៖ តំណាងឲ្យពពួកសត្វកាច សាហាវ។ រូបផ្លែឃ្លោក រូបគ្រាប់ត្រសក់ ល្ពៅ ស្រូវ៖ តំណាងឲ្យការដាំដំណាំ។ រូបដងអូរ រូបទឹកជ្រោះ រូបភ្នំ រូបសត្វព្រៃ៖ តំណាងឲ្យទេសភាពនៃកន្លែងរស់ នៅរបស់ជនជាតិព្នង។
រូបកៃស្នា ត្បាល់ និងផ្លូវស្រមោច
Pattern Designs of Archery fire, Mortar and Road
Meaning of Some Bunong Pattern Designs 1. Archery, bow and arrow stand for hunting for Bunong people 2. kitchen stands for place for cooking 3. python, Wasp, snake and tiger nose stand for dangerous animals 4. Gaud, cucumber sead, pumpkin, rice seed stand for planting 5. River bank, waterfall, mountain and wild animal stand for landscape of living place of Bunong people. 6. Rabbit stands for intelligent person.
រូបគ្រាប់ពូជ និងភ្នំ
Pattern Designs of Seeds and Mountain