@@006-PR008-12ML.qxp:Opmaak 1
14-03-2012
14:14
Pagina 2
INTERVIEW Nico Muhly – de hipste componist van Amerika wordt hij wel genoemd – maakte naam met een inmiddels aanzienlijk oeuvre. Voor Het Concertgebouw schreef hij een stuk voor rietkwintet en sopraan.
‘niemand vraagt om een paspoort’ door joke dame > fotografie samantha west
De eeuwig drukbezette Nico Muhly toonde afgelopen winter een sneeuwwitte agendapagina op zijn (lichtgroene) blog als beeld van de opwindende leegte waarin hij op IJsland verkeerde. ‘Hier kwam ik voor, deze meedogenloze, bevroren wind,’ schrijft de New Yorker. ‘Het is gewelddadig, waanzinnig koud – en ik ben zo gelukkig.’ Mag hij ook wel zijn. Hij heeft de premières van zijn eerste opera’s achter de rug. Two Boys – een avondvullende opera in een ‘minimalism-meets-romanticism’-stijl, volgens een criticus – ging vorig jaar juli bij de English National Opera in première. De Metropolitan Opera brengt de opera in 2013. In november ging Dark Sisters bij de Opera van Philadelphia. Uitgeput, ja, geeft de dertigjarige Muhly toe. ‘Dit jaar wordt een beetje een saai jaar want ik heb niet al die opera’s door mijn leven lopen. Er waren dagen dat ik ’s morgens aan de ene componeerde en ’s middags de andere corrigeerde. Dat was verwarrend, maar ook leuk. Het houdt je hersens actief.’ Hij moet afkicken, dat is duidelijk, en dat doet hij door flink door te componeren.
Ik kom uit de klassieke traditie, maar dat betekent niet dat ik me in andere muzikale werelden niet thuis voel
20
lucht Onder meer aan de opdrachtcompositie voor Het Concertgebouw, die deze maand zal worden uitgevoerd door sopraan Lenneke Ruiten en het Calefax Rietkwintet. Muhly kent haar: ‘Lenneke is een fantastische, theatrale zangeres en kan zo mooi een muzikaal verhaal vertellen. Ze is van mijn leeftijd, ze is gretig en kan alles. De perfecte partner in crime. Ik heb een sterk talig muziekstuk voor haar willen vermijden en heb daarom iets speciaals voor haar genomen wat ik ooit eens had gevonden, namelijk een bundel oude Engelse hymnes. De vroegste is uit de veertiende eeuw, de jongste uit de achttiende eeuw. Ze zijn deels religieus en deels gaan ze over iets leerzaams, zoals de natuur. Het zijn mooie, eenvoudige teksten voor de jeugd, voor school- of thuisgebruik. Ze geven de sopraan de rol van onderwijzer. Daar komen dan de houtblazers van Calefax bij om het zware werk te doen. Hun partijen zijn druk en complex. Dat was nog wel een aardige uitdaging voor mij, want de teksten zijn zo simpel dat het moeite kostte om iedereen daar actief bij te betrekken.’ Een van de voordelen van de combinatie blazers en menselijke stem vindt Muhly dat ze in elkaars verlengde liggen. ‘Praktisch gezien hebben we het over hetzelfde: lucht gaat langs een oppervlak en doet een trilling ontstaan. Er zijn vijf delen. Soms worden blazers en stem behandeld
@@006-PR008-12ML.qxp:Opmaak 1
14-03-2012
14:14
Pagina 3
op hun overeenkomst, namelijk adem. Op andere plekken opereren de blazers alsof ze in een eigen universum zitten – ze doen dan iets heel anders dan de sopraan. Zo is er een deel waarin je een wandeling in de tuin maakt, alleen, met een vogel hier, wat bladeren daar. Er gebeurt weinig, het is een pure natuursensatie. Er zijn ook delen waar de blazers heel mechanisch bewegen. De fagot heeft wel iets van een menselijke stem, maar het is ook een primitieve machine, met kleppen die geluid maken. Je kunt een houtblazersensemble laten klinken als een typemachine. Al deze dingen spelen een rol in dit stuk. Het is een theatraal ensemble, Calefax. Ik stel me een bos van houtblazers voor en dan de vrouw die zich daardoorheen een weg baant.’
botten Muhly bedient zich van een brede tonale muziektaal, waarin hij aspecten van het Amerikaanse minimalisme combineert met de weemoed van de Engelse koortraditie en een authentiek Franse sonoriteit, zo omschreef de Amerikaanse muziekcriticus Alex Ross de jonge componist. ‘Fair enough’, reageert Muhly. Hij is klassiek geschoold componist – begon zijn muzikale carrière in een jongenskoor en ontwikkelde een grote voorliefde voor Engelse renaissancemuziek – maar hij is een even natuurlijke deelnemer aan de pop- en rockcultuur. ‘Het is vanzelfsprekend om me grenzeloos door de muziek te bewegen. Ik kom uit de klassieke traditie, dat is nog steeds mijn achtergrond en muzikale erfenis, maar dat betekent niet dat ik me in andere muzikale werelden niet thuis voel. Of je nu uit de klassieke muziek of de popmuziek komt, de avant-garde of de jazz, niemand vraagt je om een paspoort als je elders gaat kijken. Je kunt een tijd andere talen spreken dan je moedertaal en ook in de muziek leer je meer over je eigen taal zodra je je in andere talen verdiept. Steeds als ik met een niet-klassieke musicus werk, begrijp ik beter hoe mijn eigen klassieke traditie functioneert.’ Componisten van Muhly’s generatie hebben het er ook nauwelijks over. ‘Ach weet je, de muziek die je schrijft is de muziek die je thuis op het fornuis hebt staan. Daar moet je niet zo’n punt van maken, anders
P R E L U D I U M - april 2012
raak je de essentie kwijt, namelijk of het smakelijk is. Er bestaat nog steeds die drang om iets in hokjes te duwen – het is rock met klassiek of jazz en minimal. Doet me denken aan die sneue restaurants die adverteren met Frans-Thais en een vleug Indonesisch: dan weet je al dat het niet te eten is en de verlichting slecht.’ 14 APRIL, KLEINE ZAAL - Calefax Rietkwintet - Lenneke Ruiten, sopraan - Muhly, Bach, Abrahamsen, Bach, Reich
<
21