Abacus VA N O U DERS VOOR O UDERS
OKTOBER 2017
Bijzondere studies examinandi 2017
Jongeren en alcoholgebruik: welke rol speelt school?
De visie van nieuwe conrector Bob Wonnink:
“Ik geloof in de driehoek school-leerling-ouder”
Ken je klassieken; maar waarom?
In deze Abacus 3 Van de rector: Mirjam Stuiver
How to give an A 4 Welkom: conrector Bob Wonnink
“Ik geloof in de driehoek school-leerling-ouder”
10 Ouderalert: pubers en alcohol
“Een dialoog werkt beter dan een monoloog” 12 Alumnus: Gideon de Jong
“Een klassieke opleiding is een reservoir aan kennis”
5 Oudergeleding van de MR
12 ALV met lezing door Constanze Mager
6 Alumnus: Leonoor Haan
13 Wat heb je eraan? Interview Bernard Schols
“Ik heb me er echt ingestort” 6 YOUCEE: internationale jeugdconferentie 7 De Arnhemse Gymnasiasten Bond (AGB) 8 Subvereniging AGB: Menander
Menander laat je shinen!
“Mag het ietsje meer zijn?” 14 De Grote Dionysia
Rocken in je toga 15 Bijzondere studies 16 Terugblik: Aqsaqal en kennismakingskamp
9 Onderwijsreis over de oceaan
Vijfdeklassers kiezen het ruime sop
Nieuwe redactie NIEUW SCHOOLJAAR, COMPLEET NIEUWE REDACTIE VOOR DE ABACUS:
Katelijne van Barneveld, meester in de rechten en werkzaam als advocate. In de letter van de wet is natuurlijk een veelgehoorde kreet, maar in het recht kunnen komma’s levens redden; daar kan Katelijne van meepraten, hoewel daar in het erfrecht niet altijd sprake van is. Moeder van Erinn uit de vierde. Marieke Fernhout, theoloog en predikant. En essayist, onderzoeker, recensent, spreker, coach, procesbegeleider, ritueelbegeleider én ook nog beleidsmaker. Moeder van ‘een vijfdeklasser’ die vooralsnog niet te koop loopt met het werk van haar moeder...
voorlichter en communicatieadviseur. Reislustig type. Reist ambtshalve nog wel eens naar exotische plaatsen als Irak en Afghanistan. Lonneke Kranendonk, freelance journalist, eindredacteur en bladenmaker. Van boeken tot (culinaire) blogs, haar werk verschijnt zowel op papier als online. Dochter Mila zit in de vierde. Bij Abacus neemt zij de eindredactie op zich. Ilse Houtgast, grafisch ontwerper met eigen ontwerpbureau. Alle pennenvruchten van de redactie worden door haar tot een blad samengesmeed. Dochter Eva zit in de tweede klas.
Susan Wiendels, tekstschrijver met een eigen tekstbureau SWS Teksten. Schrijft teksten in vrijwel alle soorten en maten. Van ‘gewone’ mensenverhalen tot heldere weergaven van complexe organisatietrajecten. Dochter Emma zit in de vijfde klas. Peter Jacobs, de enige man van de redactie. Vader van Brant die in de eerste zit. Beroepsmilitair, majoor, pers-
2
De redactie van Abacus poogt u komend jaar op de hoogte te houden van alle verwikkelingen op het SGA die meldenswaardig zijn. Suggesties zijn altijd welkom via ons mailadres: redactieabacus@gmail.com
MIRJAM STUIVER OVER DE START VAN HET SCHOOLJAAR EN WAARDEREND LEREN:
How to give an A
VA N D E R E C TO R
“Een paar weken zomervakantie bieden de gelegenheid om even afstand te nemen van alle dagelijkse bezigheden. Mooie plekjes in de wereld ontdekken, samen met vrienden en familie, ik kan er echt van genieten. Maar na een paar weken begint er toch iets te kriebelen, ontstaan er weer ideeën voor het nieuwe schooljaar. In de laatste week van de schoolvakantie zijn we gestart met alle voorbereidingen, gelukkig met een voltallige schoolleiding met de komst van Bob Wonnink als conrector bovenbouw. We hebben afspraken gemaakt over hoe wij als schoolleiding het team zo goed mogelijk kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van het onderwijs en de begeleiding van de leerlingen. We vinden het belangrijk dat docenten meer van elkaar gaan leren, bijvoorbeeld door bij elkaar in de les te gaan kijken en elkaar feedback te geven. Na de goede ervaringen met de deltagesprekken zullen de mentoren van klas 1 t/m 5 het komend jaar allemaal een vorm van deltagesprekken gaan organiseren. Een mooie manier om leerlingen meer te betrekken bij hun eigen leerproces. Bij de start van het schooljaar met de docenten heb ik benadrukt dat deze ontwikkelingen vragen om vertrouwen in elkaar en in de leerlingen. De kracht van het werken vanuit een waarderend perspectief, waarbij we met elkaar werken vanuit de dingen die goed gaan, heb ik toegelicht met een mooi filmpje van Benjamin Zander: ‘How to
give an A’, over hoe je mensen kunt motiveren het beste uit zichzelf te halen. Het is één van de inspirerende filmpjes die te vinden zijn op de site Waarderend-leren.nl. Ik hoop dat we er samen – leerlingen, medewerkers en ouders – vanuit die gedachte weer een mooi schooljaar van kunnen maken.”
Mirjam Stuiver, rector
Personeelsfoto, gemaakt op de eerste dag van schooljaar 2017-2018.
3
tekst: Susan Wiendels NIEUWE CONRECTOR BOVENBOUW BOB WONNINK:
“Ik geloof in de driehoek school-leerling-ouder”
VAN HET WARME CURAÇAO NAAR ARNHEM. BOB WONNINK (42) HEEFT GEEN LAST VAN DE TEMPERATUURVERSCHILLEN IN ZIJN EERSTE WEKEN ALS CONRECTOR BOVENBOUW EN DOCENT GESCHIEDENIS OP HET SGA. “HET VOELT ALS EEN WARM BAD.” EEN KENNISMAKING.
De afspraak is snel gemaakt, de ontvangst hartelijk. Het is Bob Wonnink ten voeten uit: open en laagdrempelig. Elke morgen verwelkomt hij bij de ingang ‘zijn’ leerlingen. Een gewoonte, die hij heeft overgenomen vanuit Curaçao. “De corebusiness van de school is de leerling. Dan moet je wel weten wat er bij hem of haar speelt. Dat werkt alleen als ik met die leerling in contact blijf. Dat gebeurt in de klas, maar ook op deze manier. Je kunt wel zeggen, ‘loop mijn kantoor binnen’, maar dat doen ze niet zo snel.” KIND VAN DE STAD Op het Caribisch eiland was hij drie jaar lang conrector aan de Dr. Albert Schweitzer havo-vwo in Willemstad. Met succes. In die periode steeg het slagingspercentage van 44 naar 83 procent en groeide het leerlingenaantal tot ruim boven de
4
W E LKO
M
kritische ondergrens van vierhonderd. En dat met krijtborden, zonder airco, frequente stroomuitval en traag internet. Glimlachend: “Ik stond soms letterlijk de lampen in te draaien en ik heb bij overstromingen tot mijn enkels in het water gestaan. Geen probleem, ik denk altijd in oplossingen.” Het was een weloverwogen keuze om samen met zijn partner terug te keren naar Nederland, weer dicht bij zijn familie. Met zijn cv kon Bob Wonnink bij verschillende scholen aan de slag, maar hij koos heel bewust voor het SGA. “Waarom? Eerlijk? Ten eerste het gebouw en de plek. Ik ben een kind van de stad. Geboren en getogen op het Jansplein, op de St. Walburgisschool en het Van Lingen College gezeten en hier om de hoek gewoond. Het voelde als thuiskomen.” Dan lachend: “En natuurlijk het prestige van een gymnasium. Er zit hier zoveel kennis bij leerlingen en docenten. Ik vind het een mooie uitdaging om samen met het team richting te geven aan het onderwijs binnen deze school.” PERSOONLIJKE ONTWIKKELING Ook al is hij historicus, Bob Wonnink heeft een duidelijke visie over de toekomst van het onderwijs. “De cognitieve ontwikkeling lijkt minder belangrijk te worden, alle kennis
is op mobieltjes beschikbaar. Belangrijker is hoe je met die informatie omgaat. Maatschappelijke en sociale vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling, daar draait het om. Leerlingen vinden het leuk om iets te doen wat bij hun talent past. Waarom kiest een kind voor deze school? Als je ze daar bij betrekt, dan wordt het vanzelfsprekender dat ze die extra stappen zetten die je van een gymnasiast mag verwachten.” HORMONEN Dat houdt automatisch in dat de rol van de docent verandert naar meer coachend en stimulerend. “Volledig zelfsturende pubers, nee, dat gaat niet. Op een gegeven moment zijn hormonen belangrijker dan intellectuele uitdagingen, daar moet je ze echt doorheen helpen. Docenten zullen nieuwe werkvormen gaan omarmen, ook buiten school bij bedrijven of instellingen. Ik werk daar graag aan mee.” Ook de rol van de ouder is in de ogen van
Bob Wonnink ontzettend belangrijk. “We moeten het met zijn drieën doen: school, leerling en ouder. Ik geloof heilig in die driehoek. De deltagesprekken die het afgelopen jaar zijn geïntroduceerd, zie ik als een enorme stap vooruit.” VERSCHIL MAKEN Ambities genoeg bij Bob Wonnink, ook op korte termijn. “Ik wil leerlingen en collega’s graag verder helpen. Als zij aan het einde van dit schooljaar zeggen dat ik tastbaar het verschil heb gemaakt, dan ben ik tevreden. Dat kan voor een leerling zijn dat hij het vak geschiedenis leuker is gaan vinden, en voor een collega dat hij zich prettiger is gaan voelen op zijn werkplek. Het gaat nu nog om allemaal kleine wensen die vervuld worden, straks gaan al die kleine dingen een groter geheel vormen. Dan groei je als school en krijgen leerlingen het podium dat ze verdienen.”
Oudergeleding van de MR VOORNAAMSTE TAAK VAN DE MEDEZEGGENSCHAPSRAAD (MR) IS HET KRITISCH VOLGEN VAN HET SCHOOLBELEID EN HET GEVEN VAN ADVIES/INSTEMMING BIJ VOORGENOMEN BESLUITEN VAN DE SCHOOLLEIDING.
zijn bij de school. Als oud-leerling draag ik het SGA bovendien een warm hart toe. Tot mijn verrassing vind ik nog steeds herkenbare elementen van de sfeer uit mijn eigen schooltijd terug. Terwijl er ook veel vernieuwd is. Aan dit doorgaande proces van vernieuwing, met behoud van het goede, draag ik graag een steentje bij.”
IN DE MR VAN HET SGA ZITTEN 6 PERSONEELSLEDEN, 3 OUDERS EN 3 LEERLINGEN. DE OUDERGELEDING STELT ZICH VOOR:
“Ik ben Ellen Jansen, moeder van drie dochters waarvan de oudste al van het SGA af is, de middelste in klas 4 zit en de jongste net begonnen is in klas 1. Redenen genoeg om me meer te verbinden aan deze leuke school. Tijdens de basisschoolperiode zat ik de klankbordgroep van de basisschool. Nu maak ik naast mijn werk bij de provincie Gelderland graag tijd om me voor de MR in te zetten. Fijn om zo iets te kunnen bijdragen.” “Mijn naam is Fransje van Slooten en ik ben de moeder van Annebeth uit klas 2E. Eerder was ik betrokken bij de ouderraad van het kinderdagverblijf van mijn dochters en was ik bestuurslid en begeleider bij hun scoutinggroep. Naast mijn werk als psychotherapeut vind ik het leuk om betrokken te
“Ik ben Rick Wansink en al weer toe aan mijn derde jaar in de MR. Onze zoon Stijn is net geslaagd voor zijn eindexamen en Aniek zit in de vijfde. Ik werk als docent en onderzoeker in de celbiologie aan het Radboudumc in Nijmegen. De afgelopen twee jaar in de MR waren soms intensief als gevolg van de vele veranderingen (zoals de nieuwe schoolleiding, de invoering van Schola en het nieuwe mentoraat). Het komende jaar zullen we ons blijven inzetten voor een goede en inspirerende leeromgeving en helpen om de hoge ambities van de vernieuwingen waar te maken.”
De oudergeleding van de MR is bereikbaar via het volgende mailadres: oudersmr.sga@gmail.com
5
tekst: Katelijne van Barneveld ALUMNUS LEONOOR HAAN VERTELT:
“Ik heb me er echt ingestort” NEERLANDICA LEONOOR HAAN (45), OP HET SGA VAN 1984 TOT 1990, HAALT HERINNERINGEN OP AAN HAAR RIJKE SCHOOLLEVEN.
Wat komt er als eerste in je op als je terugdenkt aan jouw tijd op het SGA? “De zelfstandigheid die wij als leerlingen hadden en het vertrouwen van de leraren dat we die aankonden. Als voorzitter van Menander moest ik de schouwburg vastleggen. Ik was 16 en had geen idee hoe dat moest. Ik ben er in een tussenuur heen gefietst en werd door iemand te woord gestaan die uit niets liet blijken dat hij dit vreemd vond. Hij bood me een kop koffie aan (waardoor ik me enorm volwassen voelde) en haalde een dik boek met de jaarplanning tevoorschijn. ‘Welke dag heeft u in gedachten, 16 juni?’ Hij schreef het op, gaf me een hand en het was geregeld. Ik was weer op tijd terug voor de volgende les!” Wat is je leukste herinnering? “De AGB-verkiezingstijd! Groepjes die bovenaan de trap verkiezingsspeeches hielden, de stunts en de spanning rond de verkiezing zelf. Op een dag was er plotseling een hek rond de school geplaatst. Alle leerlingen waren woest. Daarop noemde een van de oppositiegroepjes zich ‘Love, Peace & Het Hek Weg’. Ik weet niet meer of ze gewonnen hebben, maar met zo’n naam kon dat best.” Wat heeft het SGA voor je betekend? “Ik heb een erg leuke tijd gehad. Er ging een wereld voor mij open. Ik bleek niet de enige te zijn die viool speelde en die van boeken hield. Dat was ik in mijn dorp wel. Ook heb ik
A LU M N
US
LEONOOR HAAN
lang de gedachte gehad dat alle kennis die wij kregen nieuw was. Ik was licht teleurgesteld toen bleek dat mijn ouders bijvoorbeeld ook dingen wisten van geschiedenis of biologie. Best naïef eigenlijk...”
Wist je al wat je wilde worden toen je het SGA verliet? “Ik had geen idee! Ik had alle talen en wiskunde, dus een taal lag voor de hand. Aanvankelijk wilde ik Nederlands studeren, maar tijdens een tussenjaar in Engeland vond ik dat ineens een stom plan. Toch kwam het idee aan het eind van dat jaar weer terug en ben ik inderdaad Nederlands gaan doen. Daarna ben ik het professionele muziekleven ingerold. Sinds 2007 heb ik een eigen taalbureau.” Heb je in je dagelijkse leven nog iets aan de kwaliteiten die je geleerd hebt op het SGA? “Ongemerkt heb ik een heel rijk schoolleven gehad. Natuurlijk moet je dat er zelf ook van maken: ik was lid van Menander en van het Arnhems Interscholair Orkest, ging naar alle feesten en culturele avonden en ik vond het altijd leuk om te helpen organiseren. Ik heb me er echt ingestort.”
YOUCEE: internationale jeugdconferentie IN SEPTEMBER HEBBEN VIJF LEERLINGEN VAN HET SGA, ONDER BEGELEIDING VAN DE HEER DE LEEUW EN DE HEER KLAASSEN, ZICH AANGESLOTEN BIJ YOUCEE. ZE VOLGDEN EEN SPECIAAL PROGRAMMA RONDOM DE AIRBORNE-HERDENKING.
Tijdens YOUCEE (European YOUth Conference commEmoration across bordErs) kunnen Europese scholieren van 16 tot 19 jaar met elkaar discussiëren en een bijdrage leveren aan de herdenkingen. De jeugdconferentie wordt sinds 2001 (onder meer op verzoek van de veteranen) jaarlijks georganiseerd. Scholieren houden zich bezig met thema’s als oorlog, vrede, recht- en onrecht. Dit jaar was het centrale thema ‘moreel kompas’. CONFERENTIE VOLGENS HET VN-MODEL Ook bereiden leerlingen zich die week voor op de ‘Arnhem United Nations Conference’ waar zij in debat met elkaar gaan. Deze conferentie volgens het VN-model vond plaatst in het
6
Stadhuis in Arnhem. In diverse fora werden actuele thema’s over vrede en veiligheid behandeld. Het volle maar boeiende programma werd zondag 17 september, na de herdenking op de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek, afgesloten.
tekst: Marieke Fernhout
De Arnhemse Gymnasiasten Bond (AGB) ALS U DEZE ABACUS IN HANDEN HEEFT, IS DE STRIJD GESTREDEN EN KENT DE AGB EEN NIEUW BESTUUR. DEZE LEERLINGENVERENIGING BESTAAT AL SINDS 1908 EN WORDT – BINNEN DOOR DE SCHOOL GESTELDE GRENZEN – BESTUURD DOOR LEERLINGEN.
NAGEKOMEN INFORMATIE
De Arnhemse Gymnasiasten Bond wil de ‘verbindingsdienst’ tussen
De AGB-verkiezingsstrijd van begin oktober ging tussen de serieuze partijen Vox en Lux. Er waren ook een stuk of acht lolpartijen. Vox won de strijd en mag het komende jaar haar best doen de voorgenomen standpunten waar te maken. Op de foto een impressie van het snoep, de flyers en de kortingsbonnen e.d. die tijdens de AGB-week werden uitgedeeld. Het werd allemaal door leerlingen van de verkiezingspartijen via diverse sponsoren ‘bij elkaar geronseld’...
de leerlingen zijn door het organiseren van feesten, filmvoorstellingen, sporttoernooien, excursies, concerten, het kerstgala en de culturele avond. Aan het begin van elk schooljaar schrijft het zittende bestuur (afgelopen jaar Unitas) verkiezingen uit en stelt daarbij een nieuw bestuur kandidaat, doorgaans gevormd uit leerlingen van de vijfde klas. In de verkiezingsstrijd (de AGB-week) nemen één of meer ‘opposities’ het op tegen het voorgestelde bestuur en proberen met aantrekkelijke stunts de stemmen van leerlingen voor zich te winnen (een traditie is ondertussen dat er bergen snoep worden uitgedeeld ;-)). Naast serieuze tegenkandidaat-besturen zijn er ook altijd ‘lol-partijen’ die met ludieke en absurdistische stunts de verkiezingsstrijd opvrolijken. Met uitzondering van de eersteklassers (die aan het begin van hun eerste schooljaar nog niet weten hoe alle hazen lopen) mogen alle leerlingen stemmen en vormt de partij met de meeste stemmen het nieuwe bestuur. Dit bestuur wordt begeleid door een begeleidingscommissie vanuit de school en krijgt ondersteuning van diverse subcommissies, waarin leerlingen vanaf de derde klas kunnen plaatsnemen. Alle leerlingen zijn lid van de AGB en ontvangen de schoolkrant Iris Tacheia (‘snelle bode’). SUBVERENIGINGEN
De AGB kent een aantal gerenommeerde subverenigingen, zoals toneelvereniging Menander, schoolorkest Euterpe, leerlingenvereniging lunctio en de debatverenigingen Pyrrho (bovenbouw) en Timon (onderbouw). Menander voert jaarlijks in de schouwburg een toneelstuk op, waar de leden met een professionele regisseur aan hebben gewerkt (zie pag. 8). Euterpe speelt minstens eenmaal per jaar voor ouders en leerlingen. Daarnaast neemt het orkest deel aan het gymnasiale Orkestival in het concertgebouw in Amsterdam en is het gastheer voor of gast van Expressivo, het orkest van het Otto Hahn Gymnasium in Dinslaken.
LID WORDEN VAN EUTERPE?
Het schoolorkest Euterpe is dringend op zoek naar nieuwe leden (alleen pianisten zijn er genoeg)! Alle leerlingen zijn welkom en kunnen meedoen. Dirigent Antoine Janssen schrijft voor iedereen een passende partij, ook voor wie nog geen instrument bespeelt, maar wel zin heeft om mee te doen. Wil je meer informatie? Neem dan contact op via: schoolorkest.euterpe@gmail.com
7
IN IEDERE ABACUS BERICHTEN WE OVER EEN SUBVERENIGING VAN DE AGB:
Menander laat je shinen !
SUBVERENI GING AGB
‘De groep vindt zichzelf elk jaar weer opnieuw uit’
TONEELVERENIGING MENANDER, EEN ZELFSTANDIG
“De herfst is echt begonnen. Eikels liggen overal waar ik loop, het voorspelt een strenge winter. Ik zou nu een Game of Thrones -grap kunnen maken, maar dat doe ik maar niet. De zomer ligt in ieder geval achter ons en daarachter ligt onze voorstelling ‘Opdat ik zal zijn’. In juli hebben we deze voorstelling vier keer mogen spelen in het vertrouwde Stadstheater Arnhem. Bij deze vijfde voorstelling die ik met Menander maakte, had ik mezelf verschillende ontwikkelings-
doelen meegegeven. Zo wilde ik een voorstelling waarbij het ook beeldend aantrekkelijk was om naar te kijken – meer visueel en fysiek theater. Ook wilde ik dat de teksten en verhaallijnen nog meer uit de spelers zelf kwamen. Dit is zeker gelukt, al blijft het beeldende aspect een uitdaging. Als tekstschrijver, omgeven door eloquente gymnasiasten, blijf je snel hangen in woorden in de plaats van beelden. Komend seizoen weer een kans. Menander blijft daarin in ontwikkeling. De voorstellingen mogen absoluut geen kunstjes worden en het is van belang dat de groep, die steeds wisselend van samenstelling is, zichzelf elk jaar weer opnieuw uitvindt. Het is continue zoeken naar de balans tussen een prikkelend, inhoudelijk verhaal en ‘entertainmentwaarde’. Eens zien hoe dit ons komend jaar afgaat. In november starten de repetities weer. Na eerst wat maanden toneellessen, zullen we half maart beginnen met het maken en repeteren van de voorstelling. Thema dit jaar is ‘waanzin’. Eens kijken hoe gek ik ze kan krijgen!”
Foto’s uit de voorstelling ‘Opdat ik zal zijn’ van juli 2017.
Jimmy Deegens, regisseur
OPERERENDE SUBVERENIGING VAN DE AGB, BESTAAT AL MEER DAN 35 JAAR. LEERLINGEN MOGEN VANAF HET TWEEDE LEERJAAR MEEDOEN. AFGELOPEN JULI WAS DE JAARLIJKSE VOORSTELLING IN STADSTHEATER ARNHEM. EEN TERUGBLIK DOOR REGISSEUR JIMMY DEEGENS.
8
tekst: Peter Jacobs ONDERWIJSREIS OVER DE OCEAAN
Vijfdeklassers kiezen het ruime sop Aniek Wansink, Ariënne Dijkstra en Elona Wiersma hopen bij het ter perse gaan van deze Abacus aangemonsterd te zijn op Master-
skip Wylde Swan. Bijna zes weken lang samen werken, leven en leren en vooral een geweldige ervaring opdoen. Een avontuur op volle zee, maar ook leven in een kleine ruimte. Want hoe groot het schip ook lijkt, aan boord kun je geen kant op. De bemanning is 24/7 op elkaar aangewezen en aan boord is geen wifi. LEVENSERVARING
Dat wil niet zeggen dat het leven aan boord ondoenlijk is; juist door de hechte samenwerking van de schepelingen doen ze veel levenservaring op, nemen ze deel aan wetenschappelijk onderzoek en de gewone lesstof wordt ook gewoon meegepakt. Op 14 oktober steekt de Wylde Swan vanuit de haven van Harlingen van wal en zet koers naar Tenerife. Dus Aniek, Ariënne en Elona pakken alles mee, van een gure noordwester op de woeste Noordzee, tot de stralende blauwe lucht met dito zee rond de Canarische Eilanden. ZEILTRAININGSSCHIP
Voor de kenners: de Wylde Swan is een topzeilschoener met een
WILT U DE DAMES STEUNEN?
Voor het project zijn de vijfdeklassers nog op zoek naar sponsors en donateurs. Wilt u Aniek, Ariënne en Elona steunen met hun project, dan wordt dat door het trio zeker gewaardeerd! De redactie van Abacus (mail naar redactieabacus@gmail.com) kan u in contact brengen met Elona Wiersma, die de fondsenwerving op zich neemt.
lengte van 52 meter die plaats biedt aan 28 leerlingen, 4 docenten en 7 bemanningsleden. Het schip zeilt zichzelf niet, dus de leerlingen worden wegwijs gemaakt in alle facetten van het zeilen. Dagelijks wordt zo’n 3 à 4 uur besteed aan schoolwerk en studie. Het drietal gaat op zee onderzoek doen naar microplastic; verder is het hard werken en leren op het schip. Navigeren, het dek schrobben en koken in de kombuis. De laatste week nemen de leerlingen het schip over om het weer veilig de haven van Rotterdam in te loodsen. Onder toeziend oog van de ervaren bemanning natuurlijk!
9
tekst: Susan Wiendels ALCOHOL: SLUIPMOORDENAAR VOOR HET JONGE BREIN
“Een dialoog werkt beter dan een monoloog”
OUDER A LE RT
Tanna Luiten van Iriszorg geeft voorlichting in een vierde klas.
DRANK IS MEER GEACCEPTEERD DAN DRUGS EN DAARDOOR EEN GROTER RISICO. DIE CONCLUSIE TREKT TANNA LUITEN VAN IRISZORG NA HAAR VOORLICHTINGSRONDE OP HET SGA. DE PREVENTIEMEDEWERKER OM-
zetten in elk geval aan tot gesprek. Maar we zijn er nog niet. Er vinden nog steeds incidenten plaats en elk incident telt zwaar mee, ook al zijn het er misschien minder dan voorheen. Voorlichting en groepsgesprekken moeten jongeren steeds opnieuw laten nadenken over hun eigen handelen en dat van anderen.”
SCHRIJFT ALCOHOL ALS EEN SLUIPMOORDENAAR VOOR HET JONGE BREIN. OVER DIT ONDERWERP SPREKEN WE BÉNÉDICTE BOUWMAN, DOCENT FRANS EN COÖRDINATOR VAN HET PROGRAMMA GEZONDE SCHOOL BINNEN HET SGA.
Om met de deur in huis te vallen. Het afgelopen jaar vonden enkele incidenten (buiten schooltijd) plaats met leerlingen van het SGA door overmatig alcoholgebruik. Toch plaatste de Volkskrant recent een artikel waarin stond dat het alcoholgebruik onder jongeren de afgelopen jaren is afgenomen. Hoe kijkt u daar tegenaan? “Het alcoholgebruik onder jongeren is over het algemeen wel afgenomen. Ouders en jongeren zijn zich wat meer bewust van de negatieve gevolgen van alcohol en de campagnes
10
Wat houdt het programma Gezonde School in? “Onder de vlag Gezonde School versterken een aantal organisaties gezamenlijk gezondheidsbevordering in het onderwijs. Door het beschikbaar maken van kennis, materialen en ondersteuning. Op het SGA maken we een programma voor leerjaar 1 tot en met 6, waarbij in elk leerjaar aandacht is voor veiligheid, social media, roken/ alcohol/drugs, seksualiteit, voeding en gezondheid. Onze missie is de leerlingen zich bewust te laten worden van hun eigen handelen en ze te laten nadenken over hun bijdrage aan een gezonde leefomgeving op school en daarbuiten.” Wat is de rol van de school als het gaat om alcoholgebruik onder jongeren? “De Gezonde School zet ook in op goede voorlichting
Bénédicte Bouwman
over alcoholgebruik. Dit doen we in meerdere leerjaren. Daarbij proberen we zo veel mogelijk in te spelen op de leeftijdsgroep. In leerjaar 2 en 3 wordt de voorlichting gegeven door medewerkers van Iriszorg. Samen met mijn collega Erik van der Aa houd ik contact met de mentorenteams, zodat we weten wat er in een jaarlaag gebeurt. Vanuit Iriszorg is Tanna Luiten ons aanspreekpunt. In leerjaar 4 starten we naast de voorlichting ook met een pilot over de gevolgen van overmatig drankgebruik.”
Wat gebeurt er op het SGA nog meer dan alleen voorlichtingsuren door Iriszorg? “In leerjaar 3 willen we tijdens de Romeweek een theatergroep reserveren die een voorstelling gaat geven over alcohol, drugs en gamen. In leerjaar 4 gaan we in november starten met een pilot, een gastles van Jessica Broekhuis en Alexa Gratama aan een van de klassen. Deze les gaat dieper in op de indringende gevolgen van een (drank/drugs) verslaving. Als deze gastles het beoogde rendement oplevert, dan wordt hij ook aan de andere klassen aangeboden.”
En wat is de rol van de ouder als het gaat om alcoholgebruik van hun kinderen? “Het is belangrijk dat ouders in gesprek gaan met hun kinderen. Verbieden van alcohol alleen, heeft onvoldoende zin. Door samen te praten over het drinken van alcohol en de gevolgen daarvan en door kinderen bewust te laten nadenken over waarom ze drinken, voelt een kind zich meer gehoord en zal hij meer openstaan voor de mening en het advies van zijn ouders. Daarnaast is het goed om over de schouder van het kind mee te kijken en alert te zijn bij feestjes thuis of elders.” Wat zou u ouders als tip meegeven? “Houd het onderwerp bespreekbaar. Praat er geregeld over, maar wel liever in de auto of tijdens het klussen dan aan de keukentafel. Wees duidelijk over wat u vindt en wat u wilt, maar luister vooral ook naar wat uw kind vertelt. Een dialoog werkt beter dan een monoloog.”
MINDER JONGEREN DRINKEN, MAAR MEER JONGEREN DRINKEN TEVEEL
Recente landelijke cijfers over alcoholgebruik onder jongeren laten een dalende lijn zien. In 2003 had 84% van de scholieren van 12 t/m 16 jaar weleens alcohol gedronken. In 2015 gold dat nog maar voor 45%. Die daling was al ingezet vóór 2014, toen de leeftijdgrens voor alcoholconsumptie van 16 naar 18 jaar ging. Aan de andere kant is het aantal jongeren dat met een alcoholvergiftiging wordt opgenomen in het ziekenhuis de laatste jaren juist toegenomen. Als ze eenmaal gaan drinken zijn Nederlandse jongeren nog altijd stevige drinkers vergeleken met tieners uit andere landen. Bron: Peilstationsonderzoek Scholieren, Trimbos-instituut i.s.m. RIVM, 2015
11
tekst: Marieke Fernhout ALUMNUS GIDEON DE JONG VERTELT:
“Een klassieke opleiding is een reservoir aan kennis” VIJF JAAR GELEDEN DEED GIDEON DE JONG (22) EINDEXAMEN OP HET SGA EN KON TOEN ZIJN JONGENSDROOM
A LU M N
GAAN WAARMAKEN: KLASSIEKE TALEN STUDEREN.
Wilde je als kleine jongen al classicus worden? “Als kind vond ik alles wat met de Romeinen te maken had prachtig en vroeg aan mijn ouders of ik daar later iets mee kon doen. Zij noemden de klassieke talen als mogelijkheid en dat werd het doel.” In Leiden ben je naast klassieke talen ook politicologie gaan doen. Waarom? “Politiek heeft me ook altijd geboeid en ik wilde naast de klassieke talen ook iets ‘concreters’ studeren. Vooral met het oog op mijn toekomstige mogelijkheden. Aan mijn bachelor klassieke talen leg ik momenteel de laatste hand, mijn bachelor politicologie is afgerond en ik ben begonnen aan een master bestuurskunde. Ik werk daarnaast bij een public affairs-bureau en vind het heel leuk dat we daar de Vereniging Classici Nederland onder onze clientèle hebben.” Als je terugkijkt op je SGA-tijd, welke herinneringen komen er dan boven? “Ik heb me altijd welkom gevoeld op school en vond veel vakken boeiend. Goede herinneringen heb ik aan Nederlands van meneer Preijers en als meneer Van Campen van Latijn iets vertelde dat niet direct met Latijn te maken had, zei hij
US
GIDEON DE JONG
er altijd bij: ‘Dat mag je best weten.’ Zulke dingen onthoud je altijd! Ook denk ik met veel plezier terug aan Grieks van meneer Vreuls. Met hem heeft onze vierde klas als één van de eerste lichtingen de Grote Dionysia opgevoerd. We deden ‘Herakles’ – onze hoofdrolspeelster Vera werd meteen ‘Verakles’ – en het was fantastisch!”
Wat is voor jou de meerwaarde van een klassieke opleiding? “Bij politicologie en op mijn werk zijn de mensen met een klassieke opleiding in de minderheid. Het werkt soms bijna als een geheim genootschap, met woordspelingen en taalgrapjes die je ontleent aan de klassieken. Het is een reservoir aan kennis. Ik vergelijk het weleens met een museum: je loopt ook niet elke dag het Rijksmuseum in om Rembrandt te bekijken, maar je weet dat het er ís, als basis van onze cultuur. Dat zou ik niet willen missen.” Wat zou je de huidige generatie SGA-ers mee willen geven? “Het klinkt wat stichtelijk en moraliserend, maar wees je bewust van de hand die de Oudheid naar je uitsteekt. Daar is zoveel te ontdekken waar je enthousiast van wordt!”
ALV met lezing door Constanze Mager DE OUDERVERENIGING NODIGT U UIT VOOR DE ALV OP DINSDAG
CONSTANZE MAGER
21 NOVEMBER IN DE AULA VAN HET SGA. DE AVOND BEGINT
1995-2001 Studeert Zoölogie aan de Universiteit van Wenen. Sluit haar studie cum laude af met een onderzoek naar moeder-kind gedrag van orang-oetans in Europese dierentuinen.
OM 19.15 UUR. OM 20.15 START DE LEZING ‘HET ZIJN NET MENSEN’ DOOR ZOÖLOOG CONSTANZE MAGER.
Constanze Mager laat tijdens haar presentatie verrassende parallellen zien tussen apen en mensen. Niet zo gek, want mens en chimpansee delen zo’n 98 procent van hun DNA. Voor biologen zijn mensen slechts één van de ruim 300 apensoorten! Wat maakt de mens tot mens? In welke gedragingen toont zich de ‘humane’ natuur van de aap en waarin blijkt het ‘aapse oergedrag’ van de moderne mens? Coalitievorming, conflicten en verzoening, empathie, gevoel voor rechtvaardigheid… al dit komt tijdens de lezing ter sprake. Natuurlijk gaat een speciale focus uit naar pubers en opvoeding. Jonge apen hebben net als pubers zogeheten ontdekkingsgericht gedrag. En zoeken net als pubers de grens op. Het belooft een boeiende lezing te worden, met natuurlijk veel ruimte voor vragen en discussie.
12
2001-2011 Verhuist naar Nederland om op de afdeling educatie in Apenheul aan de slag te gaan. 2005-heden Freelance-trainer bij Apemanagement. 2011-heden Hoofd educatie bij Koninklijke Burgers’ Zoo in Arnhem.
OP ZOEK NAAR BEROEPEN EN VAKGEBIEDEN WAAR KENNIS VAN DE KLASSIEKEN EEN VOORDEEL IS:
WAT IS HET NUT VAN KLASSIEKE TALEN?
De invloed van de Klassieke Oudheid vind je overal terug: in de taal en literatuur, in de beeldende kunst en architectuur, in onze normen en waarden en in de manier waarop we bestuurd worden. Onze westerse filosofie is doorspekt met Griekse ideeën en vele andere wetenschappen zijn daar op gebouwd. Hoe kun je bijvoorbeeld Freud lezen als je geen flauw idee hebt wie Oedipus was? Ook in de medische wereld tref je vele uit het Grieks afgeleide termen aan. En ken je Latijn, dan leer je andere talen makkelijker. Maar buiten dat: niet alles in het onderwijs draait
om kennis en vaardigheden die van praktisch nut zijn voor bedrijven en werkgevers. School is ook een plek waar je wordt gevormd als mens, geschoold tot weldenkend burger met kennis van de cultuur, geschiedenis en bronnen van onze beschaving. Redactie Abacus gaat op zoek naar beroepen en vakgebieden waar kennis van de klassieken een voordeel is. Deze keer vragen we hoogleraar Bernard Schols wat het gymnasium voor hem heeft betekend.
HOOGLERAAR BERNARD SCHOLS:
W AT H E B JE ERA AN?
“Mag het ietsje meer zijn?” “Aan het gymnasium denk ik met dankbaarheid terug. Ik ben een gelukkig mens. Wat ik mede kan toerekenen aan het gymnasiale onderwijs dat ik in de jaren 70 in Geleen mocht genieten. Ongetwijfeld is mijn dagelijkse ‘pret’ te danken aan mijn gymnasiale ‘pretpakket’ van zes(!) talen en geschiedenis. Het gymnasium betekent voor mij dan ook vooral: taal. Mijn leven wordt beheerst door taal. Eerst als notaris: een notariële akte staat en valt met taal. Daarna als rechter-plaatsvervanger: een uitspraak staat en valt met taal. En thans – na het schrijven van een rechtsvergelijkend proefschrift (taal!) – ben ik sinds 2009 als hoogleraar verbonden aan de faculteit der Rechtsgeleerdheid van Radboud Universiteit Nijmegen: juridische wetenschap is voor mij eveneens taal. En ik schrijf, van columns tot boeken: taal. Ik ben maar een eenvoudige ‘alfa’, maar vind het een goede zaak dat ook de bèta’s op het gymnasium de (verplichte) kans krijgen om zich in een klassieke taal te verdiepen. Ook techneuten moeten steeds meer schrijven.”
‘Altijd net iets meer huiswerk dan je denkt aan te kunnen’ “Wat is mijns inziens nu het echte geheim van een gymnasiast? Wij kregen – door de klassieke talen als extraatje – altijd net iets meer huiswerk dan je dacht aan te kunnen. Je moest/mocht altijd ietsje langer op school blijven dan je collega’s van het atheneum. Dat ‘mag het ietsje meer zijn’ heeft me verder gebracht in het leven en dat zie ik thans ook bij mijn kinderen terug. Het gymnasium betekent ook: in veiligheid anders mogen zijn, legaal nerd mogen zijn zonder gepest te worden en je niet hoeven schamen voor je interesse in dikke boeken. Het gymnasiale onderwijs leidt de mens op tot een brede denker, een soort filosoof. Heel waardevol, welke kant je later ook uitgaat.”
Prof. mr. dr. Bernard M.E.M. Schols
BERNARD SCHOLS
1963 Geboren te Heerlen. 1976-1983 Volgde het gymnasium op het St. Michielcollege in Geleen. 1983-1987 Studie Rechtsgeleerdheid en studie Notarieel Recht aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. 1992 Postdoctoraal Belastingkunde aan de Katholieke Universiteit Brabant. 2007 Gepromoveerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
13
tekst: Marieke Fernhout DE GROTE DIONYSIA:
Rocken in je toga
Amor en Psyche
EIGENLIJK BEST VANZELFSPREKEND: DAT JE DE KLASSIEKE TRAGEDIES DIE JE BIJ GRIEKS MOET VERTALEN, OOK OP DE PLANKEN BRENGT. DAN ERVAAR JE IMMERS ZÉLF HOE ZO’N THEATERSTUK ‘WERKT’.
Afgelopen voorjaar was het programma wel heel bijzonder: de eerste drie stukken die werden opgevoerd vormden samen de Oresteia, de enige overgeleverde trilogie van Aeschylus. Het verhaalt de evolutie die de held Orestes doormaakt, een zinderend geheel over
In het oude Griekenland werden er jaarlijks feesten georganiseerd ter ere van de god Dionysos. Deze ‘Grote Dionysia’ duurde zes dagen en vond plaats in Athene. Daarbij namen theaterspelen (in competitieverband) een prominente plaats in.
Orestes en zijn boze geesten
Clytaemnestra
In navolging van deze traditie organiseert het SGA sinds enige jaren voor alle vierde klassen de Grote Dionysia. In het tweede semester van de vierde klas zullen uw kinderen zich tijdens de lessen Latijn en Grieks bezighouden met de voorbereiding en uitvoering van een klassieke tragedie. Elke leerling krijgt daarbij een rol of taak: teksten (her)schrijven, een rol op het toneel of in de coulissen, decors ontwerpen en maken – iedereen doet mee.
14
bloedwraak en gerechtigheid. Deze trilogie wordt in Nederland nergens als geheel gespeeld, maar op het SGA dus wél! Ook de verhalen van Dido en Aeneas (Vergilius) en van Amor en Psyche (Apuleius) waren te zien in bewerkingen van vierdeklassers – twee verhalen over de liefde en hoe die kan uitwerken. Daarnaast werd Bellerophon op de planken gebracht, naar een tragedie van Euripides. Hiervan zijn maar een paar tekstfragmenten overgeleverd. Het werd door de leerlingen zelf ‘hersteld’ tot een complete tekst. Elk jaar wordt er een winnaar aangewezen (vorig schooljaar was dat klas 4C) en de regisseur van het winnende stuk van vorig jaar zal dit jaar deel uitmaken van de jury. Op deze pagina een aantal foto’s van de vorige keer (met dank aan mevrouw Nieuwland), zodat de huidige vierdeklassers alvast in de stemming kunnen komen!
DRIE EXAMINANDI VERTELLEN OVER HUN STUDIEKEUZE:
Bijzondere studies HET MERENDEEL VAN DE ZESDEKLASSERS GAAT NA HET EINDEXAMEN EEN UNIVERSITAIRE STUDIE VOLGEN. RICHTINGEN ALS RECHTEN EN MEDICIJNEN MOGEN ZICH DAARBIJ IN EEN RELATIEF GROTE POPULARITEIT VERHEUGEN. MAAR IN DE EINDEXAMENKLAS VAN 2016-2017 IS OOK VOOR EEN AANTAL BIJZONDERE STUDIES GEKOZEN. DRIE (ONDERTUSSEN EX-) LEERLINGEN OVER HUN KEUZE.
Keltische talen en cultuur, hoe kwam je daar zo bij? Marieke Peters: “Ik zou naar de open dag van de Universiteit van Utrecht gaan en ik wilde graag naar de voorlichting voor de studie diergeneeskunde, maar alle voorlichtingsrondes zaten al vol! Omdat ik voor de open dag toch al in Utrecht zou zijn, besloot ik te kijken of er niet nog een andere studievoorlichting was die me wel interessant leek. Toen zag ik Keltische talen en cultuur staan, dat klonk wel als iets voor mij.
Na die voorlichting wist al bijna zeker dat ik het echt wilde gaan studeren. Het allerleukst aan Keltische talen en cultuur vind ik dat het een kleine (we starten volgend jaar met 6 à 7 studenten) en gezellige studie is. Iedereen kan goed met elkaar overweg. Verder vind ik het ook gewoon leuk om bijzondere talen te leren. Er zijn geen toelatingseisen, maar je hebt wel een voorsprong als je goed bent in het vertalen van Grieks of Latijn. De studie bestaat namelijk voor een groot deel uit het vertalen van Middeleeuwse Keltische teksten.”
Heb je al voor ogen wat je met deze studie zou willen? “Bij een uitgeverij of in een museum lijkt me leuk. Of iets met Keltische talen, maar dat is in Nederland bijna onmogelijk.”
Hoezo Aardwetenschappen? Vertel! Stijn Wansink: “Ik ben tot deze studiekeuze gekomen omdat zowel de studie als de beroepen technisch zijn, maar ook toegepast. De vakken van de studie spreken me aan en ik kijk er naar uit om meerdere keren per jaar de kennis in het veldwerk te beproeven.” Wat voor beroepsperspectief biedt deze studie? “De beroepen zijn redelijk divers en er is genoeg ruimte om al vroeg te specialiseren. De hoofdgroepen binnen de studie zijn hydrologie (‘leer van het water’) en geologie (‘leer van de aarde’). Mogelijke beroepen hiermee zijn werken bij Rijkswaterstaat, adviseur, onderzoeker en beroepen in de mijnbouw.”
Een studie Artificial Intelligence, wat houdt dat in? Menno Kramer: “Toen ik in eerste instantie naar een studie zocht, keek ik vooral naar echte bètastudies zoals sterrenkunde. Na een tijdje
merkte ik echter dat er in die studies enkele dingen voor mij ontbraken, namelijk psychologie en filosofie. Ik zocht naar een studie met een juiste mix van deze deelvakken en die vond ik in Artificial Intelligence.”
Wat zou je met deze studie willen en kunnen doen? “Artificial Intelligence schijnt ongelooflijk veel beroepsmogelijkheden te geven, omdat tegenwoordig steeds meer geautomatiseerd wordt. Wat precies weet ik dus nog niet, maar dat zal wel goedkomen.”
15
Terugblik
Abacus AQSAQAL GESTOPT Schoolband Aqsaqal was vijf jaar lang dé kweekvijver van muzikaal talent van het SGA. Op 30 juni gaf het – met special guests – een spetterend afscheidsconcert in Luxor Live. Gemist? De aftermovie geeft een korte impressie:
COLOFON Abacus is een uitgave van de oudervereniging van het Stedelijk Gymnasium Arnhem (SGA) en verschijnt 4x per schooljaar. Oplage: 1.050 exemplaren. Vormgeving: Ilse Houtgast, Ontwerpbureau Neo Druk: Damen Drukkers Dank aan allen die foto’s beschikbaar stelden bij de artikelen. De Abacus is van ouders voor ouders van leerlingen op het SGA. Iedereen (leerlingen, ouders, medewerkers van het SGA) kan artikelen inzenden. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of aan te passen.
redactieabacus@gmail.com
KAMP EERSTEJAARS Van 13 t/m 15 september waren de eerstejaars op kennismakingskamp naar Lievelde. Ze maakten er op sportieve wijze kennis met elkaar (incl. vossenjacht en ‘disco’), zowel in klassenverband als gemixt door de klassen heen.
16