Abacus oktober 2018

Abacus VA N O U DERS VOOR O UDERS

OKTOBER 2018

‘Even het spelletje afmaken’ Wanneer is je kind gameverslaafd?

‘Zand in het Hoofd’ door toneelvereniging Menander: pijnlijk actueel en relevant

Alumnus Sonja van Maanen: “Ik voelde me deel uitmaken van een bevoorrechte groep”

Het profielwerkstuk: meesterproef met breed scala aan onderwerpen

In deze Abacus 3 Rectoris: Mirjam Stuiver over lef in de wetenschap

“Deze tijd vraagt om nieuwe Einsteins”

3 Docentenlunch: start van het nieuwe schooljaar 4 Voorstelling Menander ‘Zand in het Hoofd’

Abacus is een uitgave van de oudervereniging van het Stedelijk Gymnasium Arnhem (SGA) en verschijnt 4x per schooljaar. Oplage: 1.050 exemplaren.

Interview met regisseur en theatermaker Jimmy Deegens

5 Bericht van de MR 6 Alumnus: Debby Jansen

COLOFON

“Ga datgene studeren of doen wat je energie geeft”

Redactie: Jan-Paul van Barneveld, Marieke Fernhout, Peter Jacobs, Lonneke Kranendonk (eindredactie), Vormgeving: Ilse Houtgast, Ontwerpbureau Neo. Druk: Damen Drukkers.

7 Bericht van de oudervereniging 8 Na schooltijd: Rumble en Red Fortune

Showcase nieuwe schoolbands in Luxor Live

Dank aan allen die foto’s beschikbaar stelden bij de artikelen. Coverfoto: Erinn van Barneveld.

10 Ouderalert: jongeren en gamen

De Abacus is van ouders voor ouders van leerlingen

op het SGA. Iedereen (leerlingen, ouders en mede-

Wanneer is je kind gameverslaafd?

12 Alumnus: Sonja van Maanen

“Ik voelde me deel uitmaken van een bevoorrechte groep”

13 Studiekeuze van twee zesdeklassers

werkers van het SGA) kan artikelen inzenden. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of aan te passen.

14 Het profielwerkstuk (PWS)

Abacus online bekijken en downloaden via Magister:

ELO > Studiewijzers > SGA Info > Abacus.

Welke onderwerpen kozen de zesdeklassers dit jaar?

15 Wat heb je eraan? Interview hoogleraar Elisabeth de Boer

“Plezier in het uitdokteren van een lange Japanse zin”

Ook in te zien op: issuu.com/abacus-sga.

redactieabacus@gmail.com

16 Terugblik: Eerstejaars kamp

Redactieleden gezocht MOMENTEEL BESTAAT ONZE REDACTIE UIT VIER REDACTEUREN EN EEN VORMGEVER EN VERSTERKING IS WELKOM! WE ZIJN OP ZOEK NAAR TWEE NIEUWE REDACTIELEDEN DIE HET LEUK VINDEN OM 1 OF 2 ARTIKELEN/INTERVIEWS PER KWARTAAL TE SCHRIJVEN.

De huidige samenstelling van de redactie: Jan-Paul van Barneveld (51), zowel civielals strafrechtelijk afgestudeerd en werkzaam als advocaat sinds 1994. Een goed pleidooi houden is voor hem gesneden koek, zijn schriftelijke communicatie altijd in orde. Dochter Erinn zit in de vijfde. Marieke Fernhout (49), theoloog en predikant. En essayist, onderzoeker, recensent, spreker, coach, procesbegeleider, ritueelbegeleider én ook nog beleidsmaker. Moeder van zesdeklasser Floor.

Peter Jacobs (45), vader van Brant die in de tweede zit. Beroepsmilitair, majoor, persvoorlichter en communicatieadviseur. Reislustig type. Reist ambtshalve nog wel eens naar exotische plaatsen als Irak en Afghanistan. Lonneke Kranendonk (49), freelance journalist, eindredacteur en bladenmaker. Neemt bij de Abacus de eindredactie op zich. Moeder van Mila uit de vijfde en Bodil uit de eerste klas. Ilse Houtgast (50), grafisch ontwerper met eigen ontwerpbureau. Alle pennenvruchten van de redactie worden door haar tot een blad samengesmeed. Dochter Eva zit in de derde en dochter Tessa in de eerste klas.

Belangstelling voor de redactie? Spreek een van ons aan, of reageer via redactieabacus@gmail.com

MIRJAM STUIVER OVER HET ZOEKEN NAAR NIEUWE OPLOSSINGEN

‘Deze tijd vraagt om nieuwe Einsteins’

R E C TO

RIS

“In de zomervakantie bracht ik een bezoek aan het Teylers Museum in Haarlem. Een theatergroep nam ons als bezoekers van het Lorentz Lab mee naar de periode 1909-1928 toen Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz in Teylers Museum zijn eigen laboratorium had. In de interactieve voorstelling werd benadrukt welke grote invloed deze bescheiden Arnhemmer heeft gehad op de ontwikkeling van de moderne natuurkunde. Albert Einstein bezocht hem diverse keren in Haarlem en in het museum ligt nog een handgeschreven brief van Einstein. Hij beschouwde Lorentz als een vader en had groot respect voor het fundament dat Lorentz had gelegd voor de latere theorieën waarmee Einstein beroemd is geworden.” “Na een spectaculaire demonstratie van de grote elektriseermachine sloten de acteurs af met een mooie opdracht. Einstein en andere ‘jonge’ natuurkundigen hadden het lef gehad om buiten de gebaande paden van de wetenschap te treden. Ze vonden nieuwe oplossingen voor problemen die met de kennis van de eeuwen daarvoor niet konden worden opgelost. Ook in onze tijd worden we steeds meer geconfronteerd met vraagstukken die onoplosbaar lijken met de kennis die wij nu hebben. Deze tijd vraagt om nieuwe Einsteins én om leraren die jongeren inspireren om te zoeken naar de oplossingen, om nieuwe wegen te verkennen.” “Ik werd geraakt: een mooiere opdracht kun je aan het onderwijs van nu niet meegeven en daarom heb ik dit verhaal bij de start van het schooljaar gedeeld met mijn collega’s. Zij zijn weer enthousiast begonnen en proberen ook dit jaar hun passie voor hun vak te delen met de leerlingen. De oudervereniging steunde deze start met een heerlijke lunch, met als thema ‘Arnhem Sportstad’. Ze wilden niet alleen de sport onder de aandacht brengen, maar verbonden het thema ook aan beweging die in het onderwijs gaande is, ook op het SGA. Dank aan de ouders voor deze heerlijke bijdrage, namens alle medewerkers!”

Mirjam Stuiver, rector

Docentenlunch Om docenten en medewerkers van het SGA een goede start van het jaar te wensen, biedt de oudervereniging hen jaarlijks – op de eerste werkdag na de zomervakantie – een lunch aan. Dit jaar met het thema sport & gezondheid (en mede verzorgd door Eetwinkel Stroom). De oudervereniging heeft zich laten inspireren door ‘Arnhem Europese Sportstad 2018’, een stimulans om ook dit schooljaar weer sportief bezig te zijn. De ruimte was aangekleed met sportattributen en de leden van de oudervereniging verzorgden de lunch gekleed in sporttenue.

ZAND IN HET HOOFD DOOR TONEELVERENIGING MENANDER

Voorstelling als reality-check

DE VOORSTELLING ‘ZAND IN HET HOOFD’ VAN MENANDER, DIE AFGELOPEN JULI IN STADSTHEATER ARNHEM SPEELDE, GAF VEEL STOF TOT NADENKEN. REGISSEUR EN THEATERMAKER JIMMY DEEGENS OVER DE ACHTERGRONDEN EN

dat hoofd? Is er wel sprake van waanzin? Spijt? Wat ziet degene voor zich voordat hij of zij de trekker overhaalt? Welke straf hoort daarbij? Het was een zwaar onderzoek, wat resulteerde in een heldere en kernachtige voorstelling waar ik erg trots op ben. Leerlingen kregen niet alleen les in het spelen van theater, maar ook in het maken daarvan.

TOTSTANDKOMING VAN DIT BIJZONDERE STUK.

Jimmy Deegens: “Zand in het Hoofd vertelt het verhaal van een school-shooting. De geschiedenis vóór de daad, de daad zelf en de berechting in de rechtszaal. Deze drie tijdlijnen wisselen elkaar organisch af en vormen een totaalervaring. De spelers droegen zelf materiaal aan – bewegingsfrasen en teksten – wat ik vervolgens abstraheerde en tot één geheel monteerde. Dit materiaal kwam voort uit verschillende opdrachten: belevingsopdrachten, interviews of externe bronnen onderzoeken.” “De onderzoeksvraag was: wat beweegt iemand die zoiets als een ‘school-shooting’ pleegt? Welke waanzin zit er in

‘Leerlingen kregen niet alleen les in het spelen van theater, ook in het maken daarvan’ Dat levert een nog grotere betrokkenheid op en dat was ook te zien. Een heftig thema, abstract en met precisie neergezet op de vloer. Het decor bestond louter uit 32 stoelen voor de 32 spelers plus nog wat extra rekwisieten. De stoelen vormden het hoofdelement van de vormgeving. Zo stonden ze soms in een patroon als in een klaslokaal, soms als rij in een rechtszaal of opgestapeld als een heksenstapel.”

SUBVERENI GING AGB

tekst: Marieke Fernhout

“Dit jaar wil ik weer graag de actualiteit induiken. Hoe dit concreet eruit gaat zien, geen idee. Na de herfstvakantie zullen er weer inschrijflijsten voor het nieuwe seizoen in school hangen, dan kunnen de leerlingen zich weer inschrijven als speler. En wat ze dan gaan spelen: kom het op 4 en 6 juli 2019 beleven in Stadstheater Arnhem!”

OVER MENANDER

Toneelvereniging Menander is een zelfstandig opererende subcommissie van de AGB en bestaat al meer dan 35 jaar. Leerlingen mogen vanaf het tweede leerjaar meedoen. De theatergroep, onder leiding van regisseur Jimmy Deegens, bestaat momenteel uit ruim 30 leerlingen. De jaarlijkse voorstelling wordt aan het einde van het schooljaar opgevoerd in Stadstheater Arnhem. facebook.com/menander2.0

Deze en vorige pagina: foto’s uit de voorstelling ‘Zand in het Hoofd’ van juli 2018.

Bericht van de MR IN DE MEDEZEGGENSCHAPSRAAD (MR) VAN HET SGA

de informatie goed over te dragen. De MR vergadert onge-

ZITTEN 3 OUDERS, 3 LEERLINGEN EN 6 PERSONEELSLEDEN.

veer zes keer per jaar.’

IN ELKE ABACUS VERTELT DE OUDERGELEDING (OMR) WAT ER SPEELT.

‘In het eerste overleg van dit jaar hebben we kennis kunnen maken met de twee leden van de Raad van Bestuur van

‘Dit schooljaar zijn we op 19 september gestart met een

Quadraam. Daarnaast is besproken welke zaken dit jaar in

MR-0 (overleg zonder agenda) in een nieuwe bezetting.

ieder geval onze aandacht krijgen. Naast de invoering van

We hadden voor de zomer afscheid genomen van OMR-lid

de toetsweken zijn dat Schola, het mentoraat en de delta-

Rick Wansink die zich drie jaar actief heeft ingezet voor de

gesprekken. Goed om te weten is dat alle ouders sinds dit

MR. Inmiddels is er een opvolger in de persoon van Leo

schooljaar de agenda’s en verslagen van MR-vergaderingen

Lindeboom. Helaas is de vacature voor de GMR (Gemeen-

kunnen inzien via Magister. Als OMR ontvangen we graag

schappelijke MR van Quadraam) nog niet ingevuld. Reac-

input van andere ouders voor de vergaderingen.

ties hierop zijn meer dan welkom! In de GMR worden de

Onze vergaderingen zijn openbaar, dus voel je vrij om een

grote lijnen uitgezet voor het algemene beleid en financiën

keer aan te schuiven. Wij hebben er in ieder geval zin in en

van de aangesloten scholen. Het is van belang dat er ook

wensen iedereen weer een mooi schooljaar toe.’

vanuit ouders van het SGA meegedacht wordt. De ouder die in de GMR zit, hoeft niet per se ook in de MR te zitten.

Oudergeleding MR: Fransje van Slooten, Leo Lindeboom

Wel is het handig af en toe vergaderingen bij te wonen om

en Ellen Jansen. Bereikbaar via: oudersmr.sga@gmail.com

tekst: Marieke Fernhout ALUMNUS DEBBY JANSEN VERTELT: A LU M N

‘De jaren 80 was een gepolariseerde tijd’ DEBBY JANSEN (49) IS EXECUTIVE TEAMCOACH, CONSULTANT, TRAINER EN EIGENAAR VAN EXECUTIVE TOPTEAMS. ZE LIEP VAN 1981 TOT 1987 ROND OP HET ‘OUDE’ SGA AAN DE STATENLAAN.

Debby, was het vanzelfsprekend dat je naar het gymnasium ging? “Voor mijn ouders wel; ik kon goed leren, was (en ben) heel nieuwsgierig van aard, dus het was een logische stap. Het verschil met de lagere school was wel groot: op het gymnasium was ik opeens niet meer de beste van de klas… dat was even wennen! Maar ook fijn, omdat de onderlinge gelijkwaardigheid vanzelfsprekender was.” Hoe kijk je terug op je gymnasiumtijd? “Achteraf besef ik hoe bijzonder het was om op zo’n kleine school te zitten. Je kende alle leerkrachten, alle leerlingen uit de klassen boven je, je had de hele school in beeld. Het was ook een fantastisch gebouw aan de Statenlaan! In de lente en de zomer kon je tijdens de lunch om de vijver zitten, in examentijd was er dat heerlijk vieze SI-hok, je had de vaste gang door het gaas naar de winkels op de Johan de Wittlaan, de geweldige feestavonden… Eigenlijk wel veelzeggend dat ik aan deze dingen méér herinneringen heb dan aan de lessen!” Je bent half Indisch en je was indertijd ongeveer de enige op school die een ‘kleurtje’ had. Hoe was dat? “Dat was op het SGA eigenlijk helemaal geen thema, ik heb me nooit gediscrimineerd gevoeld. Het was overigens wel een heel gepolariseerde tijd: links tegenover rechts, kakkers tegenover alternatievelingen. Je hoorde óf bij de ene groep óf bij de andere. Nu hoort dat ook wel bij de puberteit en inclusie/exclusie is van alle tijden, maar de tweedeling was toen wel heel duidelijk.” Je hebt weleens verteld dat je een heel geraffineerde leerling was. Vertel! “Dat blijkt wel uit het feit dat ik al die activiteiten noem, die ik belangrijker vond dan het leren. Ik ben geslaagd met het minimum aantal punten, heb heel efficiënt gestudeerd en wist precies hoeveel ik moest doen om een voldoende te halen. Dat heb ik overigens later goedgemaakt door bijna cum laude af te studeren. Het scheelde maar een halve punt – maar ik had dan weer geen zin om het voor dat

DEBBY JANSEN

halve puntje over te doen… Wat ik wél gedaan heb als ‘goedmakertje’: voor mijn Nederlandse boekenlijst had ik niet alle boeken gelezen. Na mijn eindexamen voelde ik me daar uiteindelijk zó schuldig over dat ik die boeken alsnog allemaal gelezen heb…”

Wat wil je deze generatie gymnasiasten meegeven? “Ken jezelf! Wees je bewust van je talenten en je krachten en bouw die zo snel mogelijk uit. Blijf je ontwikkelen en leren en ga datgene studeren of doen wat je energie geeft. Kies niet een studie omdat het zulke goede baanperspectieven heeft of omdat er veel geld mee te verdienen is. Doe iets waar je echt gepassioneerd over bent. Kortom: volg je hart!”

BERICHT VAN DE OV

Bestuur oudervereniging zoekt versterking OUDERS/VERZORGERS VAN LEERLINGEN OP HET SGA ZIJN AUTOMATISCH LID VAN DE OUDERVERENIGING (OV).

NIEUW AGB-BESTUUR

VIA DE OUDERBIJDRAGE DRAAGT DE OV BIJ AAN DIVERSE CULTURELE, MAATSCHAPPELIJKE EN SPORTIEVE ACTIVITEITEN OP SCHOOL. VANAF NOVEMBER IS ER EEN VACATURE IN HET BESTUUR.

De OV ondersteunt de Arnhemse Gymnasiasten Bond (AGB) en levert een bijdrage aan schoolfeesten en sportieve evenementen zoals roei- en hockeywedstrijden. Ook schoolorkest Euterpe, toneelvereniging Menander, schoolkrant Iris Tacheia, schoolbands Rumble en Red Fortune, debatverenigingen Pyrrho en Timon, leerlingenorganisatie lunctio en de Abacus kunnen mede bestaan door ondersteuning van de OV. Verder organiseert de OV jaarlijks een algemene ledenvergadering (ALV) in november en ouderkoffies in februari. De ouderkoffies zijn een informeel moment waar ouders elkaar ontmoeten om onderwerpen die er in een klas spelen te bespreken en ook vragen, standpunten, zorgen en oplossingen met elkaar te delen. Om dit alles in goede banen te leiden is er een bestuur, bestaande uit minimaal zeven leden, dat maandelijks overleg heeft met de schoolleiding. Daarnaast zijn bestuursleden aanwezig bij vrolijke aangelegenheden als een uitvoering, een wedstrijd, een concert, de docentenlunch, optredens van de bands en het kerstgala. Momenteel wordt het bestuur gevormd door voorzitter André Klabbers, penningmeester Yorgos Christoforou, secretaris Esther Hermans en de leden Margaret van Diermen, Erik Geensen, Georgette Kempink en Mark Kreeftmeijer. Maar, zoals leerlingen komen en gaan, geldt dit ook voor ouders. Voor Margaret van Diermen zit de benoemingstermijn van drie jaar erop en daarmee is er vanaf november aanstaande een vacature in het bestuur. Wie meer over de bestuursfunctie te weten wil komen, wordt van harte uitgenodigd contact op te nemen. Het is niet alleen een uitstekende gelegenheid om betrokken te zijn bij de leerlingen, de school en andere ouders. De oudervereniging is ook van waarde omdat ze vanuit een informele rol veel voor de leerlingen en de school weet te bereiken. Reageren kan tot half november. De ALV staat gepland op dinsdagavond 20 november. De uitnodiging met meer details over het inhoudelijk programma van de ALV volgt binnenkort.

Alle leerlingen op het SGA zijn lid van de AGB. Aan het begin van elk schooljaar schrijft het zittende AGB-bestuur (afgelopen jaar Vox) verkiezingen uit en stelt daarbij een nieuw bestuur kandidaat. Doorgaans gevormd uit leerlingen van de vijfde klas. In de verkiezingsstrijd (de AGB-week) nemen één of meer partijen het op tegen het voorgestelde bestuur en proberen met aantrekkelijke stunts (de laatste jaren ook door het uitdelen van kortingsbonnen en bergen snoep...) de stemmen van leerlingen voor zich te winnen. Naast een serieuze tegenkandidaat zijn er ook altijd ‘lol-partijen’ die met ludieke en absurdistische stunts de verkiezingsstrijd opvrolijken. De partij met de meeste stemmen vormt het nieuwe bestuur. Dit bestuur wordt begeleid door een begeleidingscommissie vanuit de school. Dit jaar ging de verkiezingsstrijd tussen de serieuze partijen Nova en Fenix. Op donderdag 4 oktober vonden de verkiezingsdebatten plaats en vrijdag 5 oktober werd de verkiezingsweek afgesloten met een verkiezingsfeest. Daar werd bekendgemaakt dat Nova het komende jaar haar best mag doen de voorgenomen standpunten waar te maken. Bente Raben (praeses), Aaron Everts (abactis), Liselot van der Lee (questor), Celina Hermsen (assessor) en Michiel Box (assessor) zijn dit schooljaar verantwoordelijk voor het programma van leerlingenvereniging AGB. Binnenkort presenteren ze hun begroting (en die van de subverenigingen) aan de OV, die de activiteiten gedeeltelijk financieel ondersteunt. Hiermee gaat de AGB alweer het 111e jaar in.

Esther Hermans, secretaris Oudervereniging, contact via bestuur.ovsga@gmail.com.

AGB-bestuur Nova (te volgen op Instagram: @agbnova).

Bestuursvergadering van de OV van 20 september jl. Foto genomen door rector Mirjam Stuiver.

IN IEDERE ABACUS BERICHTEN WE OVER BUITENSCHOOLSE ACTIVITEITEN

Showtime!

DE NIEUWE SCHOOLBANDS VAN HET SGA, RUMBLE EN

Boven: Red Fortune, rechts: Rumble tijdens het optreden in Luxor Live

RED FORTUNE, GAVEN AFGELOPEN JUNI EEN AVONDVULLENDE SHOWCASE IN DE ARNHEMSE POPTEMPEL LUXOR LIVE.

Met hun optreden in Luxor Live van vrijdag 29 juni 2018, traden de bands Rumble en Red Fortune in de voetsporen van de legendarische SGA-schoolband Aqsaqal. De twee nieuwe schoolbands traden voor de eerste keer gezamenlijk op, een geslaagde avondvullende performance. FRISSE START

Aqsaqal was vijf jaar lang een kweekvijver voor muzikaal talent van het SGA. Door de jaren heen waren er optredens op diverse Arnhemse podia (Freefall, Muziek bij de Buren, AMZAF, et cetera). Op 30 juni 2017 viel het doek na een schitterend afscheidsconcert in Luxor Live. Alle leden van Aqsaqal hadden eind 2017 het SGA afgerond en dus moest Aldert Boer, de begeleider van de band, een frisse start maken met een nieuwe ploeg muzikanten. Het werden zelfs twee bands: Rumble en Red Fortune. Het eerste jaar had hij daarbij hulp van oud SGA-leerling en oud Aqsaqal-lid, Pepijn Peeters, maar inmiddels is Pepijn begonnen aan zijn vervolgstudie aan de ArtEZ Popacademie & MediaMusic in Enschede. MUZIKANT, CONCIËRGE, BANDBEGELEIDER

Aldert Boer is conciërge op het SGA. Alle leerlingen kennen Aldert en Aldert kent alle leerlingen. Hij is van huis

uit vocalist en heeft vijftien jaar lang heel actief als semiprofessioneel muzikant gewerkt. Rond 2012 is hij fulltime begonnen als conciërge op het SGA. Daarvoor vanaf 2005 parttime. Aanvankelijk was dat als aanvulling op zijn inkomsten als muzikant, maar na verloop van tijd werd hij fulltime conciërge. Zoals het vaker gaat, kroop het bloed echter waar het niet gaan kan, en zo groeide Aldert in zijn rol van begeleider van Aqsaqal en nu van Rumble en Red Fortune. Aldert staat de bandleden met raad en daad bij, zowel muzikaal als praktisch, hij beslecht geschillen en regelt podia. COVERS VS EIGEN MATERIAAL

Red Fortune is een vijfkoppige band die eigen werk schrijft. Hun stijl is het best te omschrijven als pop met een sterke knipoog naar de New Wave uit de jaren 80. Onder andere The Cure is een bron van inspiratie. In Red Fortune spelen leerlingen uit de derde, vierde, vijfde en zesde en sinds kort heeft de band een nieuwe drummer uit de eerste. Er wordt om de week geoefend en voor optredens vaker. Rumble is een coverband die veel lijkt op Aqsaqal. Er worden uiteenlopende nummers gecoverd van soulbands als Kool and the Gang, maar ook van artiesten als Bruno Mars en Ed Sheeran. Op dit moment bestaat de band uit twaalf leden. De bandleden houden contact via

tekst: Jan-Paul van Barneveld (met dank aan Aldert de Boer voor de input)

NA SCHOO TIJD

L-

een WhatsApp-groep en hoewel dat met zo’n grote groep soms lastig is en er niet altijd genoeg instrumenten zijn, repeteert Rumble elke week fanatiek. Het eerste jaar is er hard gewerkt om er een geheel van te maken. Tijdens het optreden van Rumble en Red Fortune in Luxor Live was Aldert heel trots op de muzikanten. Bij het zien van de optredens voelde hij de energie en het plezier van het maken van muziek. Voor dit schooljaar staat weer een show in Luxor Live op het programma. Ook zullen de bands deelnemen aan de zogenaamde ‘Battle of the Q-Bands’ (schoolbands van de veertien Quadraam scholen) in Willem I. Ongetwijfeld zullen de optredens dit schooljaar nog beter gaan dan die in 2018. PLATFORM VOOR TALENT

Zowel Red Fortune en als Rumble bieden muzikale leerlingen van het SGA een uitstekend platform om hun talent te ontwikkelen en aan de buitenwereld te tonen. Dit niet in de laatste plaats door de gedrevenheid van Aldert Boer en diens goede en brede contacten in de Gelders muziekscene. Voor wie geïnteresseerd is: Rumble is in elk geval nog op zoek naar enkele blazers.

RED FORTUNE

RUMBLE

De bandleden van de jonge powerpopband Red Fortune schrijven gezamenlijk hun eigen nummers. Deels geïnspireerd op eighties New Wave, met drums, sterke baslijnen, akoestische gitaar, synthesizers en een zwoele, maar krachtige zangstem.

Coverband Rumble speelt een mix van soul, funk en pop: van Bruno Mars en Kool & The Gang tot Wham en Maroon 5. De vijfkoppige blazerssectie en meerstemmige zang staan garant voor spetterende optredens waarbij je zeker niet stil zult blijven staan. Meer info: facebook.com/rumbletheband. Voor wie geïnteresseerd is: Rumble is op zoek naar blazers!

WANNEER IS JE KIND GAMEVERSLAAFD?

‘Even het spelletje afmaken’

MET APPS ALS MAGISTER EN WHATSAPP IS ELKE SCHOLIER OP HET SGA AFHANKELIJK VAN EEN SMARTPHONE. JE HOEFT NERGENS OOK MAAR IETS TE MISSEN VAN DE WERELD OM JE HEEN. EN ALS ‘DE WERELD MISSEN’ WEL GEWENST IS, DAN KAN EEN SPELLETJE OP JE SMARTPHONE TOCH GEEN KWAAD?

Gamen kan overal en altijd. Met gamen op zich is niets mis, zolang de gamer er met gezond verstand mee omgaat en het spel ook tijdig weg kan leggen. Controle op het gamen van je kind is makkelijk als Xbox of PlayStation in de woonkamer staan. Ook met de ‘verpoosdoos’ op de eigen kamer is controle nog steeds mogelijk. Op smartphones zijn apps te installeren, zoals Screentime, waarmee je online gedrag van je kind en de tijd die ze op hun telefoon doorbrengen, kunt checken. Maar hoe ontstaat gameverslaving, zijn er behandelingen mogelijk en hoe herken je het eigenlijk? VOORAL JONGENS

Een veelomvattende studie van het Trimbos-instituut en Universiteit Utrecht leverde het rapport ‘Problematisch gamen: aanbevelingen voor preventie’ op. Uit het onder-

zoek blijkt dat 1 op de 10 gamende jongens in de leeftijd van twaalf tot vijftien jaar gameverslaafd is. Bij gamende meisjes van dezelfde leeftijd speelt het probleem veel minder (1%). Jongeren met een autistische stoornis zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van een gameverslaving. De gameomgeving geeft hen een gevoel van overzicht en veiligheid, wat in de gewone wereld vaak ontbreekt. Opvallend is dat het risicovol gamen daalt wanneer het schoolniveau stijgt: risicovol gamen komt meer voor bij scholieren van het vmbo en het minst bij scholieren van havo en vwo. Daarmee zitten de leerlingen van het SGA wellicht in de veilige hoek, maar ook op het SGA gamen veel scholieren ‘even’ in de pauze. LAAGDREMPELIGE VERSLAVING

De oorzaak van een verslaving ligt in het algemeen bij het willen vluchten van persoonlijke problemen. Dit kunnen problemen thuis of op school zijn, maar het kan ook komen door een laag zelfbeeld of depressie. In de virtuele wereld waar de gamer in duikt bestaan die problemen niet; sterker nog, in het spel zitten beloningen die voor het grijpen liggen en een beloning ontvangen is nu eenmaal lekkerder dan een probleem het hoofd bieden, met dank aan ons limbisch systeem. Tijdens het gamen maken de hersenen drie stoffen aan,

tekst: Peter Jacobs

OUDER A LE RT

SYMPTOMEN EN BEHANDELING

er gegamed mag worden. Sociale contacten verminderen sterk en de speler wordt agressief wanneer het spel door iets of iemand wordt onderbroken. Online zijn er testen te vinden om te onderzoeken of je kind een gameverslaving heeft. Gameverslaving kan op verschillende manieren worden behandeld en therapie wordt door meerdere instanties aangeboden. De behandeling betreft voornamelijk cognitieve gedragstherapie, groepstherapie en sporten.

Gameverslaving is niet te meten aan het aantal uren dat een kind gamet. Een gameverslaafde kan niet stoppen met spelen en is niet in staat om afspraken na te komen over hoe lang

Meer informatie is te vinden op de website gameninfo.nl van het Trimbos-instituut.

te weten adrenaline, endorfine en dopamine. Na het spel zakt het gehalte van deze stoffen en kan de gamer last krijgen van afkickverschijnselen. Een nieuwe ‘fix’ is met een controller-klik zo gepakt, zodat de gamer het fijne gevoel kan behouden. Laagdrempelig en makkelijk en het is toch maar een spelletje?

FORTNITE: OVER EMOTES, SKINS EN V-BUCKS

De populairste game van de afgelopen tijd is Fortnite. Een beetje Fortnitespeler bouwt en knalt zich niet alleen een weg door het virtuele Fortnite-landschap, maar gaat ook los op de ‘emotes’; dansjes die spelers kunnen doen op het scherm. Deze overwinningsdansjes zijn buiten het spel een rage op zich geworden. Op YouTube zijn hele dancebattles te zien met Fortnitedansjes en de gemiddelde camping in Europa zag afgelopen zomer de nodige kinderen, die al Fortnite-dansend contact met elkaar zochten. Fortnite kent twee versies: Battle Royale is een gratis spel en het is razend populair onder jongeren. De betaalde versie, Save the World kent ook een grote fanbase. Gratis is overigens een rekbaar begrip. In het spel kunnen spelers met V-Bucks allerlei dingen kopen zoals ‘skins’, uitrustingsstukken of een nieuwe emote. De V-Bucks zijn in het spel te verdienen, maar ook te koop voor keiharde euro’s. Staan de creditcardgegevens in de console? Dan is het erg makkelijk voor de speler om even een tientje uit te geven aan V-Bucks. Als dat regelmatig gebeurt, dan kan het flink in de papieren lopen! Linksboven: Watch Dogs 2 Boven: Fortnite Battle Royale en (daaronder) Fortnite Save The World Linksonder: een ‘emote’, een van de overwinningsdansjes uit Fortnite

tekst: Jan-Paul van Barneveld ALUMNUS SONJA VAN MAANEN VERTELT: A LU M N

‘Ik voelde me deel uitmaken van een bevoorrechte groep’ SONJA VAN MAANEN (32) IS DOCENT EN ONDERZOEKER BIJ RADBOUD UNIVERSITEIT. ZE ZAT VAN 1998 TOT 2004 OP HET SGA.

Kun je aangeven wat je zoal hebt gedaan na het SGA? “Na het SGA ben ik – uit jeugdige overmoed – naar Rome vertrokken om Italiaans recht te studeren. Dat bleek niet zo’n geweldig idee. Ik kwam terug naar Nederland om rechten te gaan studeren in Nijmegen. Daarna heb ik gereisd en een yogaopleiding gedaan in India. Vervolgens heb ik vijf jaar als advocaat gewerkt. Op dit moment werk ik aan de universiteit als docent onderzoeker Burgerlijk Recht en – jawel hoor – Romeins Recht. Het is dus toch nog allemaal goed gekomen.” Wat komt er als eerste in je op als je terugdenkt aan jouw tijd op het SGA? “De kleine, mooie school met vijver, waar ik als twaalfjarige heel trots naartoe ging; de leraren die allemaal op hun eigen manier ons hun vak leerden; de kleine lokaaltjes; de Romereis en vooral het kleinschalige en persoonlijke karakter van de school.” Wat heeft het SGA voor je betekend? “Het was een tijd die me heeft gevormd. Ik voelde me deel uitmaken van een bevoorrechte groep scholieren die kennismaakt met de Oudheid. Ik vond het mooi dat Latijn en Grieks niet alleen als separate talen werden onderwezen, maar dat de klassieke oudheid bij alle vakken werd betrokken. Dat werkt door in wie ik ben en de keuzes die ik maak in mijn werk, literatuur en reizen. Naar aanleiding van een opmerking van mijn leraar klassieke talen dat Turkije ‘de bakermat van de beschaving was’, heb ik twee jaar geleden nog een prachtige rondreis gemaakt langs historische plekken in het oude Oost-Romeinse Rijk.” Waren er destijds zaken waarvan je hoopt dat ze inmiddels zijn veranderd of verbeterd? “Het feit dat we geprivilegieerd waren, heeft ook een keerzijde. Het grootste deel van de leerlingen was blank, rijk en speelde hockey. Dus je moest je telkens beseffen dat het niet een afspiegeling was van de maatschappij. Verder vond ik het jammer dat we maar drie uur klassieke talen per week kregen. Ik heb stiekem extra lessen gevolgd en heb daar veel van opgestoken. Het zou mooi zijn om op een gymnasium ruimte te bieden voor verdieping op dat gebied. Ook wens ik achteraf dat we in die tijd wat beter

SONJA VAN MAANEN

werden voorbereid op het leven als student. Bijvoorbeeld dat je bij economie leert hoe je belastingaangifte doet en goed met geld omgaat in plaats van de theoretische kennis die je weer vergeet.”

Heb je in je dagelijkse leven nog iets aan de dingen die je hebt geleerd op het SGA? “Het SGA heeft me een mooie basis gegeven en ik voelde me thuis op school. Hoewel ik vast en zeker veel vergeten ben, denk ik dat ik dankzij het SGA een bepaalde manier van denken en leren heb ontwikkeld waar ik veel aan te danken heb. Als het bij mijn kind past, zou ik het zeker toejuichen, als hij te zijner tijd ook naar het SGA zou willen gaan.”

STUDIEKEUZEPROCES TWEE ZESDEKLASSERS

Wat gaat je kind studeren? VOOR SOMMIGE ZESDEKLASSERS IS HET AL JAREN DUIDELIJK WAT ZE NA HUN EINDEXAMEN WILLEN GAAN DOEN EN IN WELKE STAD ZE WILLEN GAAN STUDEREN. VOOR VEEL ANDEREN IS DAT VEEL MINDER VANZELFSPREKEND; ER IS ZOVEEL KEUZE EN JE WORDT GEACHT NIET ALLEEN EEN STUDIE TE KIEZEN MAAR OOK VERDER TE KIJKEN NAAR JE TOEKOMSTIGE WERKENDE LEVEN – HOE MOEILIJK, ZO NIET ONMOGELIJK, IS DAT? TWEE ZESDEKLASSERS AAN HET WOORD OVER HUN OVERWEGINGEN: EEN ‘ZEKERWETER’ EN EEN ‘NIETZEKERWETER’.

DE ‘NIETZEKERWETER’

DE ‘ZEKERWETER’

(DIE GRAAG NOG EVEN ANONIEM WIL BLIJVEN):

FLOOR NOORDEMAN:

Je weet nog niet wat je wilt gaan studeren. Heb je

Floor, jij weet al een paar jaar wat je wilt gaan studeren.

wel bepaalde richtingen in beeld voor jezelf?

“Ja, ik wil Muziekwetenschap gaan doen. Met muziek ben

“Ik weet inderdaad nog niet zo goed wat ik wil doen,

ik eigenlijk altijd bezig geweest, de laatste jaren voor-

maar aangezien ik een Cultuur- en Maatschappij-

al met rock en metal uit de jaren ’60, ’70 en ’80 van de

profiel heb, denk ik wel dat het die kant op zal gaan.

vorige eeuw. Wat mij interesseert is de gelaagdheid van

Rechten, psychologie of sociologie of iets dergelijks.”

deze muziek. Er zitten vaak diepere betekenissen achter de teksten dan je op het eerste gehoor denkt. In die tijd

Ga je nog veel open dagen bezoeken?

begon men ook te experimenteren met nieuwe opname-

“In de vijfde klas ben ik al naar heel veel open dagen

technieken, om te kijken wat er allemaal mogelijk was.”

geweest, maar ik ben er alsnog niet uitgekomen. Op dit moment word ik door iemand geholpen, aan

Muziekwetenschap studeren kan in Amsterdam en in

de hand van vragen en een studiekeuzetest.”

Utrecht. Weet je al waar je heen wilt? “Van beide faculteiten heb ik al open dagen bezocht,

Ervaar je keuzestress?

waarbij Utrecht me duidelijk meer aansprak. Het is daar

“Wel een beetje. Heel veel mensen om mij heen

wat kleiner, ik ben sowieso niet zo’n fan van hele grote

weten al wat ze willen doen, maar ik heb geen idee.

steden, en ik verwacht dat het in Utrecht wat persoon-

Ik probeer mezelf nog wat tijd te geven en niet te

lijker is. In Utrecht heb ik een minicollege gevolgd – over

stressen, alleen omdat anderen het al wel weten.”

het Requiem van Mozart, leuk contrast met waar ik doorgaans naar luister – en de hele sfeer vond ik erg prettig.”

Wat heb je met deze studie voor ogen? “Het allerliefst wil ik de muziekjournalistiek in, want muziek en schrijven zijn mijn twee grootste passies.”

In de laatste Abacus van dit schooljaar (zomer 2019) zullen deze twee zesdeklassers nogmaals aan het woord komen. We zijn nieuwsgierig of de ‘nietzeker-

weter’ een studiekeuze heeft gemaakt (of misschien iets heel anders wil gaan doen) en of ‘zekerweter’ Floor zich al heeft ingeschreven bij Muziekwetenschap in Utrecht.

HET PROFIELWERKSTUK

Meesterproef met breed scala aan onderwerpen Gevolgen doping op sport; Olympische Spelen; problematiek rond het huidige softdrugsbeleid; biologische brandstof; giftige stoffen; alcohol; tekenfilm; pedagogiek; product ontwerpen en marktonderzoek doen; choreografie; het ontstaan van een rap/hiphop-hit; de ontwikkeling van electronic dance music in Nederland; gezondheid; mondhygiëne/hartaanvallen; kunstorganen/protheses; reclassering gevangenis/re-integratieprogramma’s; jeugdcriminaliteit; gelijkheid; reclassering van criminelen; opvoeding van kinderen; muziek en emotie; eetstoornissen; onderzoek over medicatie van ouderen; oplossing dakloosheid in Nederland/documentaire maken; ‘groen’ vliegen; Rotterdam; diabetes; e-commerce/marketing; economische en militaire macht van Europa; luchtvaart; theaterstuk schrijven; levensduur; jeugdcriminaliteit; Star Wars en de media; comfort zone; de gevolgen van een herseninfarct; Rusland en het westen; taalverandering; macht Facebook; onbewezen therapeutische behandelingen; muziek; Young Adult-boeken; burn-out; bord(spel) maken/ontwerpen; hypermobiliteit; invloed van cultuur op opvoeding; de invloed van social media op het menselijk lichaam; documentaire cultuur; palmolie; aardrijkskunde/landschapsarchitectuur; de leer van de Retorica; lichaam & geest; het leren van een taal op het voortgezet onderwijs; invloed sport op leerprestatie; cryptocurrency/bitcoin; vergelijken populaire videogame met de werkelijkheid; positieve energievoorziening, bouwkunde en klimaatverandering; hoogbegaafdheid; hersenactiviteit/creativiteit; windtunnel bouwen/testen; onvolledigheidsstellingen van Gödel; karakter en sport; vliegtuig bouwen; bouwkunde/ ecologie/maatschappelijk doel; temperatuurcurve van brood; vliegtuig in de toekomst; sportpsychologie/sportwetenschap; acne; regeneratieve geneeskunde; reductie van gifstoffen bij dieren; kunstmatige organen; plantenteelt op Mars; biologie en robot; luchtvaart; het verlies van energie tijdens transport; verdedigingsmechanisme van dieren; metafysica en fysica; separatisme;

IN DE VIJFDE EN ZESDE ZIJN LEERLINGEN BEZIG MET HUN PROFIELWERKSTUK (PWS). BIJ DIT ONDERDEEL VAN HET EXAMENPROGRAMMA LIGT DE NADRUK OP VAARDIGHEDEN ALS INFORMATIE VERZAMELEN EN VERWERKEN, ONDERZOEK DOEN EN/OF ONTWERPEN, SCHRIJVEN EN/ OF PRESENTEREN. HET BEGINT IN KLAS VIJF MET HET KIEZEN VAN EEN ONDERWERP.

In de loop van de vijfde klas gaan de leerlingen nadenken over het onderwerp voor het profielwerkstuk dat ze in de zesde zullen gaan maken. Deze grote, praktische opdracht kan op diverse manieren worden vormgegeven. Het hoeft niet perse in werkstuk-vorm gegoten te worden, het kan ook een college zijn of een andere presentatievorm. Je kunt het alleen, met z’n tweeën of maximaal met drie personen doen. Het PWS geeft de leerlingen alle gelegenheid om dieper in te gaan op onderwerpen die hen nu écht interesseren. Daarbij is het natuurlijk een prachtige voorbereiding op wetenschappelijk onderwijs en het onderzoek dat daarbij hoort. De keuzeruimte voor de onderwerpen is enorm: hiernaast – in willekeurige volgorde – al die uiteenlopende onderwerpen van de zesdeklassers van dit jaar!

feminisme; heksenvervolging in Nederland; slaapverlamming; bedrijfsproces van Albert Heijn filiaal 1438; duurzame inzetbaarheid werknemers; kredietcrisis; marketingplan; aandelen; depressies bij jongeren; de invloed van de Europese Centrale Bank; depressie; stress; de invloed van talen op het uitdrukken van de mens zelf; cognitieve stoornis door MS; hersenen: geheugen; kloosterleven; de invloed van tweetaligheid op het leren van een nieuwe taal; landelijke politiek; hoe reageren onze hersenen op traumatische ervaringen; Franse literatuur; autisme; Frans als keuzevak op de middelbare school; acupunctuur; asielzoekers; orgaantransplantatie; duurzame steden/omgang westerse wereld met inheemse volkeren; dromen; sluier van onwetendheid (John Rawls); de straatkattenepidemie; muziek en het concentratievermogen; de invloed van muziek op je stemming; Pink Floyd; microplastic; uitloopkalveren en kalveren uit de bio-industrie; voetbalstadions; rolstoeltennis; het verband tussen voeding en gezondheid; crispr-cas9; invloed voorlichting bij vaccinatie; gedrag bij dieren; machtige (bekende) vrouwen in het verleden (tot nu); memes; zone á défendre in Nantes, Frankrijk; schoolprestaties; de invloed van omstandigheden op het gedrag van mensen; Microsoft; ontwikkeling socialisme in Nederland; economie Nazi-Duitsland voor en tijdens de oorlog; moderne slavernij; schoolschietpartijen in de VS; recessie door de jaren heen; de geneeskracht van (Boliviaanse) inheemse medicijnen; zuinig brommer rijden; zwarte gaten; Oeganda; scheepvaart en duurzaamheid; verschil enig kind en gezin met broertjes/zusjes; dementie/zwervershuis; teloorgang van het Oude Egypte; mythologieën; lucide dromen; festival organiseren; relatie sociaal-maatschappelijke achtergrond; manipulatie van de geschiedenis; microgeschiedenis Ellecom; Net Neutrality; reclame; mariene biologie; aankomende wereldwijde waterschaarste; lichtvervuiling en de gevolgen; fake news/wereldbeeld van de mens.

tekst: Marieke Fernhout

W AT H E B JE ERA AN?

IN DEZE RUBRIEK GAAN WE OP ZOEK NAAR BEROEPEN

WAT IS HET NUT VAN KLASSIEKE TALEN?

EN VAKGEBIEDEN WAAR KENNIS VAN KLASSIEKEN EEN VOORDEEL IS. DEZE KEER VRAGEN WE HOOGLERAAR JAPANSE TAALKUNDE ELISABETH DE BOER WAT HET GYMNASIUM VOOR HAAR HEEFT BETEKEND.

HOOGLERAAR ELISABETH DE BOER:

‘Plezier in het uitdokteren van lange zinnen’ “Al van jongs af aan had ik interesse in talen. In mijn pakket had ik dan ook zo veel mogelijk talen gestopt. Toen ik een studie moest kiezen, was het duidelijk dat het een taal zou worden, liefst een exotische. Ik heb Chinees en Russisch overwogen, maar ik wilde vrij kunnen reizen en wonen in het land van mijn studie en dat was in die tijd in China en de Sovjet-Unie nog niet mogelijk. Bovendien vond ik de Japanse kunst mooi, stijlvoller en rustiger dan de Chinese. Ja, je bent 18, je weet niets en wilt wat studeren, dus doe je Japans… Manga en anime waren toen overigens nog niet zo bekend. Dat zijn tegenwoordig belangrijke redenen voor studenten om Japans te kiezen.” “Ik heb enorm veel gehad aan mijn klassieke opleiding. In de taalkunde wordt de Latijnse grammaticale terminologie nog veel gebruikt. Als je plezier hebt in het uitdokteren van een lange

ELISABETH DE BOER

ingewikkelde Griekse zin, heb je ook plezier in het uitdokteren van een lange ingewikkelde Japanse zin. Japans is een moeilijke taal vanwege het lastige schrift. Verder is de taal juist heel regelmatig en logisch, zoals veel agglutinerende talen. Ik zou me nog wel eens opnieuw met het Grieks bezig willen houden. Vanuit mijn vakgebied zal ik vast heel anders kijken naar de aoristus of de Griekse toonaccentjes, dingen die vroeger volkomen langs me heen gingen.”

‘Als je ouder wordt, ga je Homerus steeds beter vinden’ “Toen we op het gymnasium Homerus lazen, deed het me niet zo veel. Maar als je ouder wordt, ga je het steeds beter vinden. Als je bijvoorbeeld een kind hebt gekregen en dan nog eens zo’n scene leest als het afscheid van Hektor en Andromache, dan komt dat aan als een mokerslag. Ook het volkomen gebrek aan een voor ons herkenbare moraal kan af en toe heel grappig werken. Daarom zou ik tegen de huidige gymnasiasten willen zeggen: vergeet niet om later nog eens iets van die oude Grieken en Romeinen te lezen!”

1966 Geboren te Amsterdam 1978-1984 Christelijke Scholengemeenschap Buitenveldert, gymnasium-α 1984-1987 Talen en culturen van Japan, Universiteit Leiden 1987-1988 Kaasmeisje en orgeldraaier in ‘Huis ten Bosch’, Nagasaki 1990-1991 Studie aan de universiteit van Nagoya 1992-1994 MA Japans en MA Vergelijkende Taalwetenschap 1995-2000 Studie aan de Universiteit van Hokkaido (Sapporo) en werk aan proefschrift 2005 PhD aan Universiteit Leiden (proefschrift over de historische ontwikkeling van het Japanse toonaccent systeem) 2016-heden Werkzaam aan de Universiteit van Bochum

Terugblik

Abacus KAMP EERSTEJAARS

Van woensdag 5 tot en met vrijdag 7 september waren de eerstejaars op kennismakingskamp. De leerlingen vertrokken per bus naar groepsaccommodatie Beusink in Lievelde. Elke klas (1a t/m 1f) gekleed in een eigen klassenkleur. De eerstejaars maakten er op sportieve wijze met elkaar kennis, zowel in klassenverband als gemixt door de klassen heen. Onder meer via een vossenjacht, een Wie is de Mol spel en een â&#x20AC;&#x2DC;discoavondâ&#x20AC;&#x2122;. Op vrijdag is er gezwommen in een subtropisch zwembad. De begeleiding was in handen van de sectie lichamelijke opvoeding. Tijdens de drie dagen werden de mentoren ondersteund door hulpmentoren uit klas 4 en 5.