In hoog tempo bouwen aan de metropool

INTERVIEW LEX BRANS

“Slechts een oliemannetje”, zo omschrijft Lex Brans zijn rol als programmamanager van het actieprogramma woningproductie in de metropoolregio Amsterdam. Hij faciliteert in deze rol 32 gemeenten bij het realiseren van hun woningproductie, met als doel: 175.000 woningen erbij tot 2030. Een opgave die volgens Brans in alle gemeenten met hartstocht wordt aangepakt.

De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is het samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, 32 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam. De MRA behoort tot de Europese top vijf van economisch sterke regio’s en heeft zijn prioriteiten liggen bij het aanjagen van de economie, het verbeteren van de bereikbaarheid en het bouwen van woningen.

ACTIEPROGRAMMA De woningnood in de MRA is zo groot, dat noodmaatregelen nodig zijn. Dat is de aanleiding voor het opzetten van het Actieprogramma Woningproductie. Brans licht toe: “Bij de start van het programma hebben we de bouwplannen in de MRAgemeenten en de woningbehoefte in kaart gebracht. Zo kwam naar voren dat in deze regio tot 2025 105.000 woningen gebouwd moeten worden. Om dat te realiseren, voeren we gesprekken met het Rijk over regelgeving en investeringen in bereikbaarheid. Ook voeren we de discussie over betaalbaarheid en inclusiviteit. Maar vooral faciliteren we gemeenten bij hun eigen bouwopgave.”

FLEXIBELE SCHIL Eén van de manieren om gemeenten te faciliteren is de flexibele schil. Brans: “Door de crisis is het aantal ambtenaren flink afgenomen. Veel gemeenten hebben daardoor onvoldoende kennis en capaciteit in huis om in het benodigde hoge tempo de woningproductie op gang te brengen. Daarom hebben we een flexibele schil van waaruit professionals ingezet kunnen worden in de voorbereidingsfase.”

STEDELIJKE KERNEN MET EIGEN IDENTITEIT Brans vertelt dat er maar liefst 1.717 projecten in de planning staan om de bouwopgave tot 2025 te realiseren. Daarna lijkt er weer wat meer tijd te zijn voor nog eens 150.000 woningen tot 2040. Hoe kun je in de haast zodanig bouwen, dat het de ontwikkeling van de hele metropool ten goede komt? Brans: “We hebben terug geredeneerd vanuit 2040 en kwamen uit op de polycentrische metropool. Dit model gaat uit van verschillende stedelijke kernen met elk hun eigen identiteit. Het is niet de bedoeling allemaal kleine ‘Amsterdammen’ te bouwen, juist niet. We hebben gekozen voor een hoogstedelijk milieu in Amsterdam en een stedelijk milieu in een aantal kernsteden daaromheen, zoals Haarlem, Almere

en Lelystad. Opgeteld proberen de gemeenten daar 80% van de woningproductie te realiseren. Dat neemt overigens niet weg dat we ook de omliggende regio faciliteren. Maar daar nemen we meer tijd voor.”

BEREIKBAARHEID Het ordeningsprincipe van de polycentrische metropool helpt volgens Brans in de agendavoering naar het Rijk: “Om de metropoolregio op deze manier te ontwikkelen, moet de onderlinge bereikbaarheid van deze steden optimaal zijn. We bouwen vooral bij OV-knooppunten. In 85% voldoen de plannen van gemeenten zelfs al aan het uitgangspunt van provincie NoordHolland om binnen 1.200 meter van stations te bouwen. Daarna kunnen we de stadsranden afmaken. Bouwen in de rafelranden en in het groen is nu niet nodig.”

SAMEN OPTREKKEN Bijna dagelijks staan er berichten in de media dat de woningmarkt op slot zit. Dit geldt niet alleen voor de koopmarkt, maar ook in de huurmarkt. Brans beaamt dit: “Er zijn enorme tekorten in het sociale en middensegment. Het Rijk vindt ook dat er voor deze groepen gebouwd moet worden, maar dat haal je niet zomaar meer in. Om op koers te blijven is het belangrijk dat wij als overheid in gesprek gaan met marktpartijen om hun strubbelingen en overwegingen te begrijpen en om gezamenlijk op te trekken. We doen dit nog te weinig, maar het gebeurt gelukkig wel.”

MAKERS VAN DE SAMENLEVING Het Actieprogramma Woningproductie ligt op koers, maar onzeker is of dit zo blijft. Brans maakt zich zorgen over – zoals hij ze noemt – opportunistische beleggers: “Die gaan vooral voor het snelle en grote geld. De institutionele beleggers, die een langetermijnvisie hebben en die onze pensioenen beleggen, lijden hieronder. Ik zie hier een grote kans: zij kunnen de makers zijn van onze samenleving, zowel voor bereikbaarheid als de woningproductie. Ze kunnen een rol spelen in het smeden van vitale coalities, waarin partijen zich voor een langere tijd aan elkaar verbinden. Ook daarbij helpt de polycentrische ordening: een goed gedefi nieerde stedelijke identiteit maakt het makkelijker investeringsbeslissingen te nemen.”

HARTSTOCHT Wat is er nu echt nodig om de MRA te ontwikkelen tot een toekomstbestendige metropool? Voor Brans is het overduidelijk: “Vertrouwen in elkaar en samenwerken voor de lange termijn. Mijn voorkeur gaat daar bij uit naar solide beleggers die kijken naar rendementen over tientallen jaren.” In de gemeenten heeft Brans alle vertrouwen. “Ik ben kind aan huis in een heleboel gemeenten. Ze pakken de bouwopgave allemaal anders aan, maar het gebeurt vooral met hartstocht. Dat inspireert mij enorm.”

ROL ABCNOVA Vanuit de ruime ervaring met zowel overheden als marktpartijen is dit een passende opgave voor abcnova, waarbij wij als spin in het web opereren om verbinding te leggen om projecten te versnellen. Specifi ek is abcnova gevraagd om een projectsecretaris te leveren die de programmamanager ondersteunt bij de uitvoering van het Actieprogramma Woningproductie, in nauwe samenwerking met gemeenten, provincies, het Rijk en marktpartijen. Daarnaast coördineert de secretaris vanuit abcnova de samenwerking met corporaties. Samen met de Taskforce Woningbouw van BZK werkt de MRA samen met corporaties aan het realiseren van RVV-projecten en Woningbouwimpulsprojecten.

Institutionele beleggers kunnen de makers zijn van onze samenleving.”