GEBIEDSONTWIKKELING RONDOM HET STATION

HOE LAAT JE HET NIET ONTSPOREN?

Het station vormt de entree en het visitekaartje van de stad en fungeert vaak als moderne stadspoort. De stationsgebieden zijn aantrekkelijke ontwikkellocaties, maar hebben wel zo hun eigen uitdagingen.

Als centraal punt in het stedelijk netwerk hebben stations een aantrekkingskracht op mensen en voorzieningen. Wij zien de laatste jaren dat de functie van een station is gewijzigd. Naast een opstap- of aankomstpunt voor je reis, heeft een station meer te bieden, zoals winkels en horeca. Het is een interessante locatie geworden voor werken en ontmoeten, maar ook voor wonen. Door veranderingen in mobiliteit, zoals de toename van gebruik van openbaar vervoer, en de verdichting van steden worden stations en de aansluiting hiervan op andere vormen van vervoer steeds belangrijker. De potentie van stationsomgevingen blijft niet ongezien. Veel stationsgebieden zijn of worden verbeterd of opgewaardeerd (denk aan identiteit, kwaliteit, intensiteit, verdichting en ketenmobiliteit). Zo betreft het 7 stationsomgevingen van de 30 projecten die binnen de tweede ronde van de rijkssubsidie voor versnelling van woningbouw vallen. Want hoe fijn is het om zo vanuit je woon- of werklocatie op de trein te kunnen stappen?

Uitdagingen ontwikkeling stationsomgevingen Dat er veel gaat gebeuren rondom stations is duidelijk, maar binnen zulke ontwikkelingen zijn er ook tal van uitdagingen. Allereerst zijn er veel stakeholders betrokken. Naast de vervoerders, overheidsdiensten, belangenorganisaties, omwonenden en ondernemers, wordt het stationsgebied door inwoners en bezoekers gebruikt. Op welke wijze betrek en bereik je al deze stakeholders? Daarnaast moet een stationsgebied altijd bereikbaar blijven of goed kunnen functioneren tijdens werkzaamheden. Aangezien een stationsgebied veel functies omvat zoals wonen, werken, (fiets)parkeren, busstation, verblijven etc., vergt dit een goede fasering van deelontwikkelingen. Alleen op deze wijze kunnen de werkzaamheden efficiënter en goedkoper worden uitgevoerd en wordt de overlast voor reizigers en de omgeving zoveel mogelijk beperkt. Zoals in veel binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen heb je ook te maken met een beperkte ruimte, zowel boven- als ondergronds. Daarbij zorgen de gestelde eisen aan duurzaamheid, leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit voor druk op de financiële haalbaarheid van deze ontwikkelingen. Bovendien vormt het station en het spoor een fysieke scheiding. Verbinding tussen de stadsdelen waarborgen is een uitdaging, maar het biedt juist ook mooie kansen om twee stadsdelen aan elkaar te verbinden.

Toegevoegde waarde risicomanagement Met zoveel uitdagingen is goed risicomanagement een must. Het is een manier om grip te houden op complexe raakvlakken en te sturen op prioriteiten. Bestendig risicomanagement zorgt ervoor dat risico’s tijdig en op een transparante manier worden gesignaleerd, maar ook dat er op geacteerd wordt. Het is geen kwestie van risico’s verzamelen in een lijst en dan parkeren. Bij het analyseren van risico’s wordt gekeken welke beheerst moeten worden, welke maatregelen hiervoor uitgevoerd moeten worden en wie hiervoor verantwoordelijk is. Daarnaast faciliteert risicomanagement het gesprek tussen projectleden en kunnen projectleden met elkaar het gesprek aan gaan over welke risico’s én kansen zij zien. Hierdoor ontstaat wederzijds begrip. Door het onderscheiden van operationele, tactische en strategische risico’s, kunnen risico’s op het juiste niveau worden aangevlogen. Door de koppeling te maken tussen risicomanagement en planningsmanagement kan geborgd worden dat er in de fasering en planning rekening wordt gehouden met (integrale) risico’s.

Risicomanagement voor stationsgebied Hilversum Deze aanpak bleek ook effectief voor een aantal projecten rondom het station Hilversum waarvoor abcnova het risicomanagement en planningsmanagement organiseerde. De risicoanalyses zetten de projectteams in gezamenlijke sessies weer op scherp. Het werd gewaardeerd dat de risico’s overzichtelijk verzameld waren én dat de belangrijkste risico’s naar voren kwamen, zodat hierop geacteerd kan worden. Door de risicoanalyses van de verschillende

projecten te vergelijken, komen naast project-specifieke risico’s ook overkoepelende risico’s aan het licht, wat sturing op programmaniveau mogelijk maakt. Door de risico’s te koppelen aan projectplanningen en faseringen, zijn projectteams beter in staat te sturen op mijlpalen, wordt meer zekerheid verkregen over de haalbaarheid van planningen en kan tijdig bijgestuurd worden indien nodig. De planningen dragen bij aan een nauwkeurigere grondexploitatie. Door risico’s van tevoren in te schatten en financieel te kwantificeren kan kan rekening worden gehouden met het afdekken van risico.

FAseringsmanagement Naast het risicomanagement lag er in Hilversum een ingewikkelde 3D-puzzel die opgelost moest worden. Een hoeveelheid aan vragen moest beantwoord worden om tot een goede fasering van het project te komen. Hoe verhouden de ruimtelijke gebieden zich ten opzichten van het programma? Welke programmaonderdelen hebben prioriteit in verband met subsidievereisten? Welke raakvlakken dienen nog inzichtelijk gemaakt te worden? Zomaar een aantal vragen die ten grondslag liggen aan het faseringsvraagstuk. Een sterk binnenstedelijk gebied dat al decennialang in gebruik is kent de uitdaging om de ondergrondse infrastructuur en de bovenwijkse voorzieningen goed op elkaar aan te laten sluiten, waarbij naast het gewenste programma ook het beheer en onderhoud in ogenschouw wordt genomen. Toverwoord bij het totaalplaatje is natuurlijk ‘integraliteit’. Iets dat wij hebben weten te creëren door te luisteren en te analyseren, raakvlakken te beoordelen en scenario’s te toetsen op de uitgangspunten. Integraliteit biedt veel kansen, maar neemt in de planning zeker ook risico’s met zich mee. Vandaar dat een koppeling van risico’s en beheersmaatregelen aan de planningen als een must gezien wordt om grip te houden op dit soort complexe opgaven.

Risicomanagement & abcnova Om risicomanagement binnen een project te laten landen zijn twee dingen nodig; structuur en enthousiasme. Structuur zodat risico’s en beheersmaatregelen overzichtelijk blijven en het projectteam ermee aan de slag kan. Enthousiasme zodat het projectteam op een positieve manier uitgedaagd en geprikkeld wordt om vanuit de toekomst na te denken. Hierdoor wordt het projectteam enthousiast om met risicomanagement aan de slag te gaan. Door het organiseren van gezamenlijke sessies kunnen projectleden hun gedachten met elkaar delen en ontstaat wederzijds begrip. Het is een middel om, naast het beheersbaar maken van risico’s, de ontwikkeling eens in de zoveel tijd op scherp te zetten en te checken of het projectteam op koers ligt. De opzet van het risicomanagement passen we aan op de behoefte vanuit het project. Risicoanalyses kunnen heel uitgebreid zijn, maar ook in een kort tijdbestek kan een goede risicoanalyse uitgevoerd worden. Het lukt ons projectteams te enthousiasmeren voor risicomanagement en tegelijkertijd op de achtergrond te zorgen voor een structurele aanpak. Zo wordt de aanpak gemakkelijk binnen het project overgenomen. De meerwaarde hiervan wordt door opdrachtgevers breed onderkend, vooral bij complexe ontwikkelingen rondom stationsgebieden. Met zulk bestendig risicomanagement worden valkuilen op tijd gezien en loopt een project niet uit de rails!