Gwida għal min jgħallem

Il-Kuntest Storiku ■ Id-dinja għandha bżonn ta’ xhieda ■ Inwaqqgħu l-ħitan: L-Ekumeniżmu u d-djalogu Inter-reliġjuż

Gwida

IS-56 VOLUM | ĦARĠA #06 ■ NOVEMBRU-DIĊEMBRU 2013

għal min jgħallem

Edizzjoni Speċjali

Il-Konċilju

Vatikan ii

Lejn il-Konċilju Vatikan II

IL-ĦOLMA TA’ ALLA

PAĠNA 1

Mis-smigħ għall-fidi PAĠNA 10

Lura għall-għeruq PAĠNA 13

Gwida għal min jgħallem hija publikazzjoni tal-Kummissjoni għall-Formazzjoni tat-Tfal u l-Magħżulin tas-Soċjetà tadDuttrina Nisranija – M.U.S.E.U.M.

www.sdcmuseum.org tim editorjali Joseph Bonnici Alan Bonello Kurt Miceli

ħajr lil

Steven Mifsud li kkoreġa t-test, lis-Segretarjat għall-Katekeżi tal-Arċidjoċesi ta’ Malta għallkontribuzzjoni u l-għajnuna li dejjem joffri u lill-kontributuri li b’sagrifiċċji personali għamlu din il-ħarġa possibbli.

Lejn il-Konċilju Vatikan II

1 Il-Ħolma ta’ Alla

Aneddoti

16 Stejjer mill-Konċilju

Fr René Camilleri

Joseph Bonnici

Storja

Ekumeniżmu

4 Il-Kuntest Karmenu Borg Esperjenza

8 Id-Dinja għandha bżonn ta’ xhieda Fr Hilary Tagliaferro osa Rivelazzjoni

10 Mis-Smigħ għall-Fidi Fr Arthur Vella sj Riflessjoni

13 Lura lejn l-Għeruq Fr Joseph Pace

18 Inwaqqgħu l-Ħitan Fr Reuben Gauci

21 Dun Ġorġ Preca u l-Ispirtu tal-Konċilju Ġorġ Borg

24 L-Ispirtu s-Santu u l-Konċilju Vatikan II Mons. Lawrence Cachia

26 Bi Spirtu Ġdid u b’Fidi mġedda Fr Ray Francalanza osa

produzzjoni

Disinn: Alan Bonello www.designedbyal.com

www.sdcmuseum.org/abbonamenti

Stampa: Veritas Press, Żabbar

distribuzzjoni

Din ir-rivista tista’ tinxtara minn Librerija Preca fil-Blata l-Bajda, mill-ħwienet ta’ ‘Emmaus’ f’Birkirkara u Tas-Sliema, miċ-ċentri tal-M.U.S.E.U.M. u mis-Segretarjat għall-Katekeżi.

abbonamenti Sena - 6 ħarġiet (Bl-Idejn) €9 (Bil-Posta) €12

(Ħarġa waħda) €2

gwida@sdcmuseum.org

Ġedded

l-abbonament tiegħek illum

Lejn il-Konċilju Vatikan II

Fr René Camilleri

IL-ĦOLMA TA’ ALLA

L-ISPIRTU, META JASAL IL-MUMENT TIEGĦU, MA JWAQQFU ĦADD.

Il-Konċilju Vatikan II kien mument qawwi tal-Ispirtu meta l-Knisja rrealizzat li ma tistax tibqa’ ’l fuq u ’l barra mid-dinja bħallikieku hi stess ma kinitx affettwata minn dak li d-dinja kienet għaddejja minnu. Kienet Knisja maqsuma fiha nnifisha, f’ħafna aspetti mifruda mid-dinja, u b’messaġġ imgeżwer f’lingwaġġ li l-bniedem ma kienx isibu faċli li jifhem. Kienet Knisja li akkumulat wisq mill-istess stejjer li għaddiet minnhom. Kien wasal iż-żmien li, bħall-għama Bartimew

fil-Vanġelu ta’ San Mark, ittajjar il-mantar minn fuqha, tqum fuq riġlejha, u terġa’ lura lejn Ġesù.

Terġa’ lura lejn Ġesù tfisser tmur lura għall-oriġini tagħha.

Il-kriżijiet kulturali li lill-Knisja kienu ilhom jaqtgħulha nifisha sa misseklu 16, laħqu l-quċċata tagħhom fis-seklu 20. Iż-żmien ta’ stennija kien spiċċa. U l-Ispirtu, meta jasal il-mument tiegħu, ma jwaqqfu ħadd. Għal żmien twil wisq, il-Knisja baqgħet fl-arja tal-kontro-riforma

1

u kienet għadha qisha l-kelb ilmismut, b’tant u tant kwistjonijiet li kienu baqgħu pendenti mir-Riforma ta’ Luteru.

Tul dan iż-żmien, anke fi ħdanha stess, kien hemm kurrenti qawwija f’taqbida kontinwa bejn min jixtieqha differenti u min iridha tibqa’ l-istess. Fuq naħa t-teoloġija uffiċjali kienet għadha wirt ittradizzjoni medjevali, u ħafna kienu għadhom iġebbdu fiha biex tibqa’ tidher li tista’ twieġeb

Riflessjoni

għad-domandi ġodda tal-bniedem u tas-soċjetà moderna. In-NeoSkolastiċiżmu kien l-aħħar sforz biex stil wieħed ta’ ħsieb jitqies bħala li jista’ joffri tweġiba kompluta u armonjuża għall-Knisja universali fuq kwalunkwe livell. Iżda min-naħa l-oħra, il-borma kienet tagħli u tbaqbaq minn taħt bi sforzi ta’ rjieħ qawwija biex it-teoloġija tiġġedded u tkun superata darba għal dejjem dik il-forma ta’ ħsieb li kulma jmur kien qed jidher dejjem iżjed wisq bogħod mill-esiġenzi tal-kultura moderna.

Teilhard de Chardin kien qed joffri viżjoni li ssewwi x-xiżma bejn fidi u xjenza li minn wara Darwin u t-teoriji tal-evoluzzjoni kienet iżolat ferm iktar lill-Knisja. Henri de Lubac, protagonista ċelebri fil-Konċilju Vatikan II u iktar tard maħtur Kardinal mill-Papa Ġwanni Pawlu II, kien qed isostni u jippromwovi l-viżjoni ta’ Teilhard blimplikazzjonijiet kollha tagħha għallistudji bibliċi li diġà l-Knisja tal-Papa Piju XII, bl-Enċiklika Divino Afflante Spiritu tal-1943, kienet donnha bdiet tbexxaq il-bieb għalihom.

Ix-xogħol klassiku ta’ Antonio Rosmini f’nofs is-seklu 19, Le cinque piaghe della Santa Chiesa, kien għajta f’dan is-sens. Rosmini janalizza dawk li hu kien iqis bħala l-pjagi tal-Knisja fi żmienu u juri kif hemm pjagi, bħal ta’ Kristu msallab li huma fejjieda, u oħrajn li jistgħu biss iwasslu għall-mewt. Ma’ Rosmini fis-seklu 19 ma nistgħux ma nsemmux lil J.A. Moehler, u J.H. Newman li flimkien kienu diġà protagonisti tal-bidla. Dan minkejja li fl-istess żmien l-attitudni rebbieħa kienet iktar dik tas-Syllabus of Errors ta’ Piju IX fl-1864 u dik li eventwalment wasslet biex ilKonċilju Vatikan I joffri viżjoni ta’ Knisja pjuttost parzjali. Saħansitra lejlet il-Konċilju Vatikan I għandna sinjali ċari ta’ taqbida bejn kurrenti favur bidla fil-ħsieb u oħrajn li riedu jibqgħu ggranfati ma’ teoloġija li diġà l-kultura taż-żmien kienet qed turi bħala inadekwata. Id-daqqa tal-mewt lill-moviment Modernista

Fuq livell ieħor, it-trawma l-kbira tat-teoloġija kienet kawżata millOlokawst u mill-karba tat-teoloġi Lhud li għenu biex il-kwistjoni tas-skiet ta’ Alla tkun għajta kbira biżżejjed li żżarma t-teoloġija mibnija fuq kunċetti u attributi ċari

John Henry Newman fil-bidu tas-seklu 20 kienet eżempju ċar li l-Knisja kienet għadha taħseb li tista’ tiddefendi l-verità billi twaqqaf il-ħsieb. Imma, kif jgħid San Pawl, il-Kelma t’Alla mhix marbuta.

Is-seklu 20 ra ċerta teoloġija tmut u diversità ta’ teoloġiji jieħdu postha.

Kellu raġun D. Bonhoeffer jitkellem dwar in-nawfraġju tat-teoloġija flewwel nofs ta’ dan is-seklu. Żviluppi kbar kienu qed iseħħu fil-kamp bibliku u liturġiku li, kif kien qal tajjeb R. Guardini fis-snin għoxrin, kienu qed iġibu magħhom qawmien ġdid fil-kuxjenza tan-nies. Fl-istess żmien, il-Ġiżwita paleontologu

2

Teilhard de Chardin sj

Il-Ħolma ta’ Alla

ta’ Alla, imma li kienet inadekwata biex tindirizza l-kwistjonijiet ilkbar tal-umanità fi żmien storiku u kruċjali. Waqt li D. Bonhoeffer u K. Barth kienu qed jistaqsu kif ċiviltà Nisranija bħal dik Ewropea setgħet tiskot quddiem it-traġedja tal-Olokawst, J. Maritain, filosfu Kattoliku u ħabib kbir tal-Papa Montini, fil-ktieb tiegħu Integral Humanism kien qed jipproponi t-triq tan-nofs bejn iż-żewġ estremi ideoloġiċi tan-Naziżmu u l-Komuniżmu. Din it-triq kienet tinkuraġġixxi lajkat Nisrani iktar impenjat anke fid-dinja tal-politika.

Mill-ġdid Henri de Lubac, fix-xogħol tiegħu The Drama of Atheistic Humanism, juri kif l-ideoloġija atea, li twieldet biex lill-bniedem teħilsu mill-għanqbut tal-fidi f’Alla u tarreliġjon biex tgħinu jikber, fil-fatt kienet biss qed tisfigurah u tjassru iktar. Mhux veru, isostni de Lubac, li kif jgħidu, mingħajr Alla l-bniedem jista’ jorganizza aħjar id-dinja. Li hu veru hu li, mingħajr Alla, il-bniedem jista’ biss jorganizzaha kontra l-istess bniedem. L-Umaniżmu ġdid, fejn

il-viżjoni tal-bniedem tibqa’ miftuħa għal Alla u għall-ħajja tal-Ispirtu, kellu jkun il-kwistjoni ċentrali li madwarha nħema l-Konċilju.

Ma’ dan ma nistax ma nsemmix hawnhekk l-Ittra Pastorali li kien kiteb il-Kardinal Suhard, Arċisqof ta’ Pariġi, immedjatament wara l-gwerra fl-1947, fejn kien wissa li jekk il-Knisja ma kinitx kapaċi u lesta tagħti ruħ ġdida lill-Ewropa wara t-tifrik tal-gwerra, allura, jistqarr, il-Knisja nistgħu ngħidu li qiegħda fl-agunija tagħha.

Franza dak iż-żmien kienet diġà qed tqis lilha nnifisha pajjiż ta‘ missjoni.

L-iskristjanizzazzjoni tal-Ewropa kienet diġà bdiet. Fis-snin tletin u erbgħin, żewġ Dumnikani Franċiżi, Marie-Dominique Chenu u Yves Congar, kienu diġà profeti kbar tal-Konċilju. Chenu ried iqarreb lejn xulxin it-teoloġija u l-istorja, il-Knisja u s-soċjetà u, minkejja li sofra għax kien imsikket, spiċċa biex kien wieħed mill-arkitetti ta’ wieħed mill-ikbar dokumenti tal-Konċilju, il-Gaudium et Spes, Kostituzzjoni Pastorali dwar il-

3

Knisja fid-dinja moderna. Congar, bl-ewwel xogħol tiegħu dwar ilKristjaneżmu maqsum, sofra wkoll mill-Inkwiżizzjoni Rumana, imma kien wieħed mill-viżjonarji kbar ta‘ Knisja ekumenika fil-Konċilju.

L-istess il-Ġiżwita Karl Rahner li kien fost l-ewwel li ħolom Knisja differenti għal żmienu u li fehem u fittex li jfiehem kif Alla jaħdem fl-ispirtu tal-bniedem u fid-dinja kif inhi. Rahner irrivoluzzjona t-teoloġija tal-grazzja u dak li nsejħulu l-ottimiżmu tal-Konċilju lejn il-kultura u lejn il-bniedem li jġorr fih ix-xbieha t’Alla, faċli ħafna nattribwuh lilu f’sehem qawwi.

Grazzi għall-istudju, il-ħsieb u l-qdusija ta’ dawn in-nies, l-idea talPapa Roncalli li jiftaħ tieqa fuq ilKnisja u li l-Knisja tfittex iktar li tuża l-mediċina tal-ħniena milli l-bastun, setgħet isseħħ. Din ma kinetx biss idea. Kienet il-ħolma ta’ Alla. Għax Alla, li hu tjubija u li ħalaqna biex ikollna l-ħajja bl-abbundanza, ma jiqafx joħlom kif isawwar l-istorja b’mod li fiha nistgħu nibqgħu infittxuh u nsibuh.

Karmenu Borg

L-ISFOND POLITIKU U SOĊJALI LEJLET IL-KONĊILJU Il-Konċilju Vatikan II ġustament jista’ jitqies bħala wieħed mill-aktar mumenti importanti fl-istorja tal-Knisja Kattolika. Forsi llum ftit nistgħu napprezzaw il-bidla li dan il-konċilju ġab u l-impatt li ħalla fuq il-Knisja u l-fidili. Kultant ninsew x’kienu ċ-ċirkostanzi li wasslu għal dan, ir-realtajiet fil-knisja u fid-dinja li ġiegħlu l-Knisja ssejjaħ Konċilju, erba’ mitt sena wara dak ta’ Trentu. Għalhekk, f’dan l-artiklu se naraw x’kienu dawn ir-realtajiet.

M’jienx beħsiebi nidħol f’dettalji kumplikati, iżda nagħti biss ħarsa ħafifa.

DINJA LI BDIET TINBIDEL B’RATA MGĦAĠĠLA Is-snin sittin huma sinonimi malidea ta’ bidla. Bejn l-1960 u l-1970 id-dinja rat qabża kbira f’dik li hija kultura u politika. Tajjeb li nifhmu żewġ realtajiet kbar politiċi ta’ dak iż-żmien: il-Gwerra l-Bierda bejn il-Punent u l-Unjoni Sovjetika u l-Indipendenza ta’ numru ta’ ekskolonji fl-Afrika u fl-Asja. Il-Gwerra l-Bierda kienet waslet f’punt fejn iż-żewġ naħat, billi kienu żviluppaw l-armi nukleari, setgħu jeqirdu lil xulxin. Dan ħoloq speċi ta’ bilanċ u fl-istess ħin kien sors ta’ tensjoni, hekk kif kull kriżi bejniethom setgħet tissarraf f’theddida għallumanità. Każ tipiku kienet il-kriżi ta’ Kuba, fejn għal ftit ġranet fl-1962, l-Amerikani u r-Russi kienu f’punt

ta’ kunflitt fuq din il-gżira, b’biża’ u tensjoni għall-kumplament taddinja. Il-kunflitt bejn il-Lvant u l-Punent iżda tħallat ma’ żvilupp ieħor: l-indipendenza tal-kolonji fl-Afrika u fl-Asja, hekk kif qawwiet bħall-Ingilterra, Franza u l-Belġju bdew jitilqu mill-eks-kolonji tagħhom u l-interessi tal-Amerikani u r-Russi bdew jiżdiedu. Dan wassal għal żieda ta’ kunflitti li ħallew lit-Tielet Dinja ifqar u fi stat katastrofiku. Ta’ min isemmi wkoll is-sitwazzjoni fl-Ewropa tal-Lvant u fl-Amerika Latina. Dawn iż-żewġ żoni kienu meqjusin bħala satelliti tal-Unjoni Sovjetika u l-Istati Uniti rispettivament. Hawnhekk insibu mhux biss numru ta’ movimenti li minn żmien għal żmien ippruvaw ibiddlu s-sitwazzjoni, iżda wkoll

4

inħolqu sitwazzjonijiet ta’ reżistenza li kellhom jaffettwaw lill-Knisja Kattolika.

Kien hemm bidliet ukoll fuq ilpjan soċjali, hekk kif fis-snin ta’ wara t-Tieni Gwerra Dinjija kien hemm l-hekk imsejjaħ Baby Boom. B’riżultat tal-istabbilità u l-affluwenza (ġid) li kien hemm fil-Punent, insibu numru ta’ familji li kibru u li uliedhom mhux biss għexu aktar iżda kellhom aktar edukazzjoni u saħħa minn qatt qabel. Dan wassal sabiex tinħoloq sottokultura ġdida, dik taż-żgħażagħ. Fis-snin ħamsin u sittin naraw il-ħolqien tażżgħażagħ bħala membri tas-soċjetà fil-Punent. Dawn issa kellhom moda fl-ilbies, gosti fil-mużika u

saħansitra tipi ta’ ikel u xorb (eż.

Burgers, Chewing Gum u tipi ta’ soft drinks). Din is-sottokultura ħolqot ukoll aspetti ribellużi u saħansitra perikolużi. Nibet dak li bil-Ġermaniż jissejjaħ angst, jiġifieri rabja, sens ta’ disprament u ribelljoni. Fi ftit żmien dehret l-espressjoni ‘Sex, drugs and rock’n’ roll’ sabiex turi din issitwazzjoni. Il-famużi Baby boom generation kellhom ikunu l-fus li madwaru ddur ir-rivoluzzjoni kulturali tas-snin sittin. Din kellha twassal sabiex numru mhux ħażin ta’ żgħażagħ jitbiegħdu mill-valuri u l-istituzzjonijiet tradizzjonali, inkluż il-Knisja u jħaddnu mod ta’ ħajja differenti min dak li kien meqjus konvenzjonali u normali f’dawk iż-żminijiet.

IS-SITWAZZJONI FIL-KNISJA Il-Knisja ta’ qabel il-Konċilju kienet tara lilha nnifisha bħala Arka tasSalvazzjoni. Essenzjalment kienet tqis ruħha mdawra minn qawwiet u elementi li jistgħu jagħmlulha l-ħsara. Għalhekk kienet iżżomm

ruħha fi stat ta’ difiża kontinwu.

Is-seklu għoxrin kien wieħed ta’ kriżijiet interni u esterni hekk kif il-Knisja Kattolika kellha tħabbat wiċċha ma’ ideoloġiji atei u antireliġjużi. Iżda problema akbar kienet dik interna hekk kif, sa mill-bidu tasseklu, il-Knisja daħlet f’kunflitt ma’ dak li kienet issejjaħlu Moderniżmu.

Dan wassal sabiex il-Knisja titbiegħed mill-użu ta’ filosofiji u xjenzi moderni u temfasizza l-użu tat-teoloġija bbażata fuq il-kitbiet ta’ San Tumas t’Akwinu.

Punt importanti f’dan il-perjodu kien l-emfasi fuq il-figura tal-Papa. Sa minn żmien il-Papa Piju VII, jiġifieri madwar l-1815, il-persuna tal-Papa bdiet tnissel rispett u devozzjoni lejha. Matul is-snin erbgħin, speċjalment wara l-gwerra u fis-Snin Ħamsin, il-Papa Piju XII kien sar oġġett ta’ qima. Il-persuna miġbura tiegħu, id-dehra axxetika u fl-istess waqt maestuża, u saħansitra l-ġesti bħal għoti tal-barka kienu jnisslu sens ta’ rispett lejh. Piju XII kien Papa li l-istess bogħod fil-persuna tiegħu kien iqanqal ċertu sens ta’

5

ammirazzjoni u distanza fl-istess waqt. Il-ħila tiegħu fid-diplomazija, kif ukoll il- fatt li bħala Papa kien qiegħed imexxi Knisja li kienet qiegħda tirreżisti l-Komuniżmu, ġibdu l-ammirazzjoni ta’ elementi konservattivi fis-Soċjetajiet talPunent. Din l-idea tal-Papa kompliet tissaħħaħ mad-dikjarazzjoni taddomma tal-Assunzjoni ta’ Marija.

Iżda fil-Knisja kienu qegħdin jidhru kurrenti ta’ bidla ukoll.

L-aktar sinjali ċari kienu ġejjin mill-ħidma ta’ numru ta’ Teoloġi Ġermaniżi u Franċiżi li bdew jagħtu dehra ġdida lit-teoloġija. Naraw qawmien ġdid fl-istudji Bibliċi u interess aktar wiesa’ f’kull dixxiplina teoloġika. Ta’ min isemmi li dan ilftuħ teoloġiku sab ukoll ftuħ soċjali, b’movimenti bħal dawk tal-qassisin ħaddiema fi Franza, li ppruvaw jersqu lejn il-klassi tal-ħaddiem li fl-Ewropa kienet tant tbiegħdet millKnisja.

Bidla oħra li kellha tħalli effetti kbar fil-futur, kien il-fatt li n-numru ta’ Nsara fl-hekk imsejħa Tielet Dinja,

kien qiegħed jikber u saħansitra beda jgħaddi lil dawk tal-Ewropa u l-Amerika ta’ Fuq. Dan beda jfisser ilbidu ta’ interess min-naħa ta’ numru ta’ knejjes lokali, fi kwistjonijiet li kienu jiġu injorati mill-Knisja in ġenerali. Naraw għalhekk aktar interess fi kwistjonijiet ekonomiċi u l-isfida li dak iż-żmien kien qiegħed jagħmel il-Marksiżmu, kif ukoll il-bżonn li l-Knisja tidħol aktar filkulturi li ma kinux Ewropej.

Aspett ieħor importanti kien il-bidu ta’ aktar sehem attiv tal-lajci filKnisja. L-opinjoni ta’ bosta membri tal-kleru kienet li xogħol il-lajċi kien li jitolbu, jħallsu u jobdu. Iżda sa mill-bidu tas-seklu għoxrin naraw li bdew jitfaċċaw xi movimenti li

bdew jistaqsu dwar din il-funzjoni.

Naraw it-twelid ta’ movimenti bħal Azzjoni Kattolika, Opus Dei u f’Malta l-MUSEUM, fost oħrajn. Ta’ min jinnota impenn sħiħ fil-qasam soċjali, politiku u trejdunjonistiku min-naħa ta’ Kattoliċi li bdew iwasslu l-messaġġ soċjali tal-Knisja.

Beda wkoll jiżdied interess filkontenut tal-Liturġija u fil-qari talIskrittura.

KONKLUŻJONI Lejlet il-Konċilju Vatikan II, naraw Knisja li tinsab f’salib it-toroq.

Min-naħa kien hemm istituzzzjoni konservattiva u li tħossha mdawra minn dinja li hija kważi ostili, minnaħa l-oħra kien hemm elementi li lesti sabiex jinfetħu. Meta l-Papa

6

Ġwanni XXIII sejjaħ għal konċilju, kien konxju ta’ dan kollu. Il-bidliet li kienu qegħdin isiru, kienu qed iqanqlu mistoqsijiet li l-Knisja riedet tagħti tweġiba għalihom. U l-Knisja, ispirata mill-Ispirtu s-Santu, refgħet dan l-obbligu. U, bħalma dejjem seħħ f’dawn l-elfejn sena, kompliet timxi fuq it-triq tal-bidla.

Nagħlaq billi ngħid li llum, il-Knisja trid tara kif dak li beda fil-Vatikan II jitkompla. Ir-realtajiet socjali u politiċi ta’ dak iż-żmien inbidlu bħalma nbidel il-lingwaġġ. Huwa għalhekk li fil-Knisja qed tinħass il-ħtieġa ta’ tibdil u tiġdid, proċess li aħna bħala membri tagħha għandna naraw bħala sinjal sabiħ ta’ Knisja ħajja.

PROTAGONISTI TAL-KONĊILJU VATIKAN II

Yves-Marie-Joseph Congar op

Dom Hélder Câmara

Matul il-Konċilju ħafna kienu dawk li l-kontribuzzjonijiet tagħhom kienu essenzjali. Hawn qed niġbru ftit minn dawk li l-ismijiet tagħhom żgur li tiltaqgħu magħhom meta taqraw dwar il-Konċilju.

Avery Robert Dulles sj

Edward C.F.A. Schillebeeckx op

Karl Barth

Henri-Marie Joseph Sonier de Lubac sj

Alfredo Ottaviani

Karl Rahner sj

Marie-Dominique Chenu op 7

Esperjenza

Fr Hilary Tagliaferro osa

ID-DINJA GĦANDHA

BŻONN TA’ XHIEDA Ħafna llum jixtiequ li l-Papa Franġisku jsejjaħ Konċilju ieħor.

Is-sinjali sbieħ ta’ qawmien li tana u li qed jagħtina dan il-Papa, mibgħut mill-Ispirtu s-Santu biex imexxi l-Knisja tiegħu, inisslu din ix-xewqa u t-tama.

Imma pjuttost, mhux aħjar nistaqsu jekk dak li sar u nkiteb fil-Konċilju Vatikan II, ħamsin sena ilu, seħħx verament filKnisja tiegħu? Jekk dak li talab biex iseħħ u jsir mill-Vatikan II kienx qed ikun attwat jew le? Ir-riformi liturġiċi saru, ilvernakular daħal fil-liturġija, imma fil-verità, il-mentalità u l-ispirtu tal-Konċilju daħlu filKnisja jew le?

Dawn huma domandi li llum, ħamsin sena wara, għandna nistaqsu bis-serjetà u nagħmlu eżami tal-kuxjenza. Il-Konċilju fetaħ fil-11 t’Ottubru 1962 u jien kont għadni kemm ġejt ordnat saċerdot erba’ snin qabel fl-1958.

Għalhekk minkejja li jien kont imrobbi bħala patri Agostinjan fil-Knisja ta’ qabel il-Konċilju, il-ħamsa u ħamsin sena ta’ servizz fis-saċerdozju ministerjali kienu kollha ispirati lili millKonċilju Vatikan II. Minħabba din

8

ir-raġuni wkoll nista’ forsi napprezza aktar il-qawwa tal-ispirtu u r-rigal kbir ta’ bidla fil-ħajja, fit-teoloġija u fil-liturġija li ta Alla lill-Knisja tiegħu permezz tal-Konċilju.

L-isfida tagħna lkoll illum hija li ma nħallux lil dak l-ispirtu jintilef jew li nerġgħu lura b’xi mod mill-viżjoni fundamentali u l-ispirtu tal-Konċilju.

Dan nissuspetta li kien beda jsir minn ftit snin ’l hawn fil-Knisja, inkoraġġiti mhux ftit mill-kurja Rumana u forsi anke mill-Papa Benedittu XVI. Fil-bidu tal-ħajja pastorali tiegħi ma nafx kienx ikun possibbli għalija li ninża ċ-ċoqqa ta’ patri u niġbor ittfal, iż-żgħażagħ, nilgħab il-ballun magħhom, neħodhom camping u nqaddes il-quddiesa bil-Malti taħt ilkampijiet, insuq il-lambretta, nidħol fil-każini politiċi kollha u l-klabbs tal-futbol u aktar tard nidħol naħdem fil-ġurnalizmu sportiv u għal għoxrin sena mmexxi programmi sportivi fuq l-istazzjon nazzjonali Malti, kieku ma kontx ispirat mill-Konċilju. Dan kollu tani l-opportunità li niltaqa’ aktar millviċin mal-poplu t’Alla.

Nista’ ngħid ukoll li mhux jien biss li kont ispirat mill-Konċilju fiżżminijiet l-aktar diffiċli għall-Knisja f”Malta, meta faqqgħet il-kwistjoni politiko-reliġjuża tas-sittinijiet, imma anki l-Isqfijiet ta’ dak iż-żmien, u partikolarment għall-Arċisqof Gonzi, li ma nistgħux ngħidu li kien xi progressiv!

L-Arċisqof, (li ma kien jaħrablu xejn) illum nista’ ngħid li qatt ma ġibidli l-attenzjoni għal xi ħaġa li jien kont nagħmel li ma kinitx iddoqqlu, (kif kien iħobb jagħmel ma’ ħafna saċerdoti u patrijiet oħra) avolja naf li kellu pressjoni qawwija minn ċerti monsinjuri ta’ madwaru biex jagħmel dan. Mela anki l-Arċisqof Gonzi, almenu fir-rigward tiegħi, kien daħal fl-Ispirtu tal-Konċilju u dawk li riedu jidħlu f’dan l-ispirtu ħalliehom jaħdmu bil-kwiet.

L-istess nista’ ngħid għas-superjuri reliġjuzi tiegħi li dejjem inkoraġġewni fix-xogħol pastorali li kelli.

Effett ukoll tal-Konċilju dak iż-żmien kienet id-deċiżjoni ta’ Patri Feliċjan Bilocca, Kapuċċin, President tal-Istitut tar-Reliġjużi (Inserm) li kien għadu

9

kemm twaqqaf għall-formazzjoni tal-istudenti reliġjużi, li jsir kors pastorali għas-saċerdoti ġodda fuq is-suġġett “L-Ispiritwalità tal-ħin liberu”. Dan il-kors għas-saċerdoti ġodda kont għamiltu għal xi tliet snin u ammirajt il-viżjoni ta’ Patri Feliċjan imkaxkar ukoll mill-ispirtu tal-Konċilju li ħass l-importanza tal-isports u l-ħin liberu fid-dinja tal-lum.

Biex nagħtu xhieda sħiħa tal-ispirtu tal-Konċilju nixtieq nagħlaq dawn ir-riflessjonijiet żgħar b’dak li kiteb il-Ġiżwita Fr. Ladisla Orsay, kanonista bi spirtu tal-Konċilju Vatikan II, fil-ktieb Receiving the Council (Collegeville, Liturgical Press 2009).

“Waqt li niċċelebraw il-50 sena talKonċilju Vatikan II, irridu “il-poplu kollu mill-Isqfijiet sal-aħħar fost il-fidili jridu jistudjaw u jattwaw ilqawwa tal-bidla ġejja mill-Ispirtu kif għamlu l-Konċiljari. Magħhom irridu ngħidu Adsumus - aħna preżenti u attenti - mhux bejn il-ħitan talBażilika ta’ San Pietru, imma fuq wiċċ l-art kollha. L-Ispirtu t’Alla mhux ser jiċħad li jirrispondi.”

Fr Arthur Vella sj

MIS-SMIGĦ GĦALL-FIDI 1 Dun Ġorġ Preca ta’ spiss kien jgħid: “il-fidi kollox!”

Imma x’fidi hi? U fiex u kif nemmnu?

Aħna nużaw il-kelma “fidi” f’tifsiriet differenti. Hawnhekk mhux ser nieħdu t-tifsira ta’ fidi bħala fiduċja f’xulxin, bħal meta ngħidu ‘kemm għandi fidi f’dik il-persuna‘ jew inkella l-fidi jew fiduċja li jrid ikollna f’xulxin firrelazzjonijiet ta’ bejnietna fil-ħajja ta’ kuljum.2 Il-fidi li ser nirriflettu fuqha u li Dun Ġorġ kien jisħaq fuqha hi l-fidi f’Alla.

Din il-fidi hi esperjenza profonda t’Alla. Inżommu mill-ewwel quddiem għajnejna li Alla jibqa’ dejjem misteru u hekk tibqa’ wkoll l-esperjenza talfidi f’Alla. Għalhekk, ma nistagħġbux meta persuna li għandha fidi qawwija tgħidilna li ma tafx tfisser l-esperjenza tal-fidi tagħha. Dan ma jfissirx li m’għandniex nistudjaw xi tfisser il-fidi jew ma nirriflettux x’jista’ jfixkel jew jgħin din l-esperjenza tal-ħajja tal-fidi.

IR-RIVELAZZJONI Ta’ bnedmin li aħna biex nisimgħu l-kelma t’Alla u nemmnuha, irid b’xi mod ikollna sinjali li Alla tabilħaqq daħal fil-ħajja tal-bnedmin u kellimhom.

Dawn is-sinjali huma l-ġrajjiet tal-preżenza t’Alla fil-ħajja t’Abram, fis-sejħa ta’ Mosè mis-siġra taqbad tal-għollieq, fil-ħajja tal-patrijarki, tal-profeti, talPoplu t’Iżrael, u ta’ tfajla Lhudija minn Nazaret li jisimha Marija li fiha Alla stess sar Ġrajja u Kelma, Ġesù ta’ Nazaret. Din il-Kelma t’Alla magħmula bniedem hi l-Kelma li tħaddan kollox. Il-fidi tagħna hi s-smigħ ta’ dil-Kelma t’Alla, Ġesù, li daħal fil-ġrajja tal-bnedmin u għarrafhom min hu Alla u min hu l-bniedem u x’inhu l-għan ta’ ħajtu. Il-bniedem li jemmen hu dak li tassew jisma’ dil-Kelma ta’ verità u mħabba u jimxi magħha, bħala t-triq ta’ ħajtu. Il-Kelma t’Alla tissejjaħ “Rivelazzjoni” għax tgħarrafna li Alla hu mħabba u li ħajjitna tista’ biss tilħaq l-għan tagħha jekk titwaħħad m’Alla fi Kristu b’imħabba vera li ngħixuha u nagħtu xhieda tagħha fl-imħabba sinċiera lejn ħutna l-bnedmin. Il-fidi hi dit-tweġiba tagħna ta’ mħabba għal dil-Kelma li hi Kristu.

Flimkien, it-Tradizzjoni u l-Iskrittura Mqaddsa huma l-għejun tarRivelazzjoni li taslilna permezz tal-Kelma li d-dixxipli ta’ Ġesù jħabbru u jgħixu, it-Tradizzjoni, u permezz tal-Iskrittura li hi l-Kelma t’Alla miktuba.

10

Din ir-Rivelazzjoni tasal fil-komunità Nisranija minn dawn iż-żewġ għejun flimkien, u hi mfissra u miżmuma mill-istess komunità Nisranija li hi l-Knisja, bl-għajnuna tal-Ispirtu s-Santu li jdawwalha u jsaħħaħha fit-tagħlim tal-Maġisteru.

Ir-Rivelazzjoni hi ‘l-Aħbar it-Tajba’ tal-ġrajja li Alla daħal fl-istorja tal-bnedmin biex ikellimhom u jurihom imħabbtu billi jeħlishom mill-ħażen, mid-dnub u jagħtihom sehem fil-ħajja tiegħu stess li hi mħabba. Alla għarraf lill-bniedem kif għandu jgħix ta’ bniedem billi jħares il-Kmandamenti, stiednu jgħix il-qdusija t’Alla bil-ħajja tal-Beatitudnijiet li Ġesù għex u għallem. Alla sejjaħ lill-bnedmin biex ikunu l-Poplu tiegħu, komunità ta’ mħabba, familja waħda li tagħha Alla stess hu l-Missier u lkoll uliedu u aħwa bejniethom fi Kristu. Alla

jurina li l-imħabba biss tista’ tiftaħ it-triq għal dil-ħajja m’Alla li tirbaħ il-ħażen u l-mewt, u għalhekk sar wieħed minna f’Ġesù Kristu li blimħabba tiegħu għalina fuq is-Salib rebaħ lill-ħażen u l-mewt, u fetaħ ħajja ġdida ta’ mħabba u paċi li ddaħħalna fil-ħajja t’Alla minn issa u tagħtina l-milja tagħha fil-qawmien ma’ Kristu mill-imwiet.

IL-FIDI Dan it-tagħrif kollu fuq Alla nnifsu u fuq il-ħajja u s-sens ta’ ħajjitna tahulna Alla permezz tal-Kelma mit-Tradizzjoni u mill-Iskrittura Mqaddsa. Meta b’qalb miftuħa nisimgħu dil-Kelma t’Alla u nħaddnuha nidħlu fil-ħajja tal-fidi.

San Pawl kiteb hekk dwar il-fidi tiegħu stess: ‘Il-ħajja li issa ngħix fil-ġisem qiegħed ngħixha bil-fidi flIben t’Alla, li ħabbni u ta lilu nnifsu għalija.’3

11

Il-fidi mhix frott tal-ħidma ta’ moħħna, lanqas ma hi mertu tal-opri tajba li nagħmlu. Il-fidi hi grazzja li Alla joffri lil kulħadd bi triqat diversi li jafhom hu biss: hu biss jaf kif jidħol fil-kuxjenzi tal-bnedmin.

Ladarba Alla jrid li kulħadd isalva u mingħajr fidi m’hemmx salvazzjoni, din hi grazzja li Alla żgur joffriha u jistieden għaliha f’Ibnu Ġesù lil kull wieħed u waħda minna: ‘Għax Alla hekk ħabb lid-dinja li ta lil Ibnu l-waħdieni, biex kull min jemmen fih ma jintilifx, iżda jkollu l-ħajja ta’ dejjem’.4 Lil Timotju Pawlu jiktiblu: ‘Dan hu tajjeb u jogħġob lil Alla s-Salvatur tagħna, li jrid li l-bnedmin kollha jsalvaw u jaslu biex jagħrfu l-verità.’5 IL-FIDI TGĦIX BL-IMĦABBA Aħna bħala komunità ta’ Nsara nistqarru l-fidi tagħna kull meta f’Jum il-Mulej inlissnu flimkien il-

Kredu li jiġbor il-veritajiet ewlenin kollha tal-fidi tagħna li nafuhom mir-Rivelazzjoni. Iżda l-aspett l-aktar fundamentali tal-fidi tagħna jmur ’l hemm minn dawn il-veritajiet fihom infushom, għax il-fidi fil-qalba radikali tagħha hi r-relazzjoni personali tagħna m’Alla, ma’ Ġesù Kristu. Ilfidi hi l-fiduċja tagħna f’Ġesù Kristu li naċċettawh bħala ħuna, bħala l-ħabib tagħna, għax nafu li l-imħabba tiegħu hi bla qies u li hu dejjem lest jagħdirna u jaħfrilna. Għalhekk meta nemmnu, aħna nħallu lilna nfusna f’idejh b’fiduċja sħiħa u bla kundizzjoni ta’ xejn. Din ir-relazzjoni personali u intima miegħu tnissel f’qalbna konvinzjoni li Alla hu dak li jħobbna, li jieħu ħsiebna dejjem, li jmexxina għax hu r-Ragħaj tagħna, jiġri x’jiġri f’ħajjitna. U meta wieħed

jaċċetta lil Ġesù Kristu b’dan il-mod fundamentali, jiftaħ lilu nnifsu u jaċċetta dak kollu li l-Mulej hu, dak kollu li għex u għallem, għax hekk taf tagħmel il-vera mħabba ta’ fiduċja sħiħa u l-abbandun totali fi ħdan ilpersuna li wieħed iħobb. Il-ħajja talfidi aktar minn stqarrija ta’ veritajiet tkun qabel kollox xhieda u espressjoni tal-imħabba tagħna personali lejn Alla fi Kristu, li nesprimuha fuq kollox u nagħtu xhieda awtentika tagħha fl-imħabba ta’ bejnietna l-bnedmin.

M’hemmx vera fidi mingħajr imħabba ġenwina, mingħajr qalb tajba li tħoss u tħenn għal min hu fil-bżonn, għal min hu batut .6 FIDI FIT-TALB Ikollna ħjiel li għadna nemmnu u li dil-fidi hi ħajja jekk inżommu

r-relazzjoni m’Alla bil-komunikazzjoni tagħna miegħu bit-talb. M’hemmx vera fidi fejn m’hemm l-ebda ħjiel ta’ talb. It-talb joħroġna mill-għeluq tagħna nfusna u milli nafdaw biss fina nfusna. It-talb hu t-termometru tal-fidi. Meta ngħaddu minn provi qawwija tal-ħajja u nkunu mgħaffġa taħt it-toqol tat-tbatija, tal-mewt, meta moħħna jiddallam u xejn ma jidher qed jagħmel sens, hu t-talb li jixhed li f’qalbna hemm bħal dawl ta’ musbieħ sinjal qawwi tal-fidi u l-fiduċja tagħna f’Alla. Għax f’qalbna jkun hemm l-Ispirtu stess li jidħol għalina bit-talb tiegħu ta’ tnehid li ma jistax jitfisser bil-kliem.’7 It-talb jixhed li mingħajr qtigħ ta’ qalb nibqgħu nuru fiduċja sħiħa f’Alla bħal Abram li baqa’ jittama kontra kull tama.’8

REFERENZI: 1. Il-Konċilju Vatikan II f’wieħed midDokumenti l-aktar importanti, il-Kostituzzjoni Dommatika dwar ir-Rivelazzjoni Divina - DEI VERBUM jagħtina l-punti l-aktar importanti dwar ir-Rivelazzjoni u l-Fidi.

2. Kieku ma nafdawx lil xulxin meta nagħtu jew nirċievu ħwejjeġ li ngħodduhom tajba u meħtieġa, ħajjitna tkun biss konfużjoni, mimlija suspetti, mingħajr l-ebda paċi u serħan tal-moħħ.

3. Galatin 2:20 4. Ġwann 3:16.

5. I Timotju 2:3-4.

6. F’dal-kuntest ta’ fidi u mħabba niftakru fil-ġrajja ta’ Lidja u l-esperjenza tal-fidi tagħna, fl-Atti tal-Appostli 16:11-15 7. Rumani 8:26 8. Rumani 4:18

12

Fr Joseph Pace

LURA LEJN

L-GĦERUQ Jekk aħna l-katekisti għadna ma fhimniex il-bżonn ta’ bidla radikali fil-ħajja personali u fil-missjoni tagħna fil-Knisja, mela tassew aħna “għomja u mexxejja ta’ għomja”, kif Ġesù kien sejjaħ lill-Kittieba ta’ żmienu. X’sar minnhom illum it-tfal u l-adolexxenti li ħarġu mill-gruppi tagħna? Għadhom Insara?

Bidla f’dan is-sens kien l-iskop talKonċilju Vatikan II li ġa għalaq 50 sena u, għallinqas għal xi wħud, huwa ġa mejjet. Fl-ewwel snin ta’ wara l-Konċilju, il-katekisti u l-għalliema f’pajjiżna kienu

l-mutur ta’ ħafna mill-bidliet li saru fil-Knisja f’pajjiżna, u mhux biss fil-katekeżi. Fl-entużjażmu ta’ dak iż-żmien kienu attendew bl-eluf għall-Ewwel Kungress Nazzjonali li kien sar fl-1966. Ma ġewx biss biex jitgħallmu! Middew idejhom malewwel għax-xogħol u l-effett inħass.

Anki fost dawk li għall-ewwel kienu suspettużi.

IL-KONĊILJU L-iskop tal-Konċilju jinġabar f’kelma waħda li kien ħoloq Ġwanni XXIII: aggiornamento. Litteralment li inġibu illum dak li kien qabel. U

13

mhux li nġibu llum dak li kien sar fil-Konċilju ta’ Trentu, kif xi wħud għadhom jixtiequ li jsir, Lanqas dak tal-Konċilju Vatikan I li beda u ma ngħalaq qatt fis-seklu ta’ qabel.

Din hi biss nostalġija li ma tbiddel xejn u tħalli kollox kif ikun. “Ma ċċaqlaq xejn,” kif qed jgħidilna Papa Franġisku. Għalina l-katekisti, l-aġġornament lanqas għandu jfisser sempliċiment li nġibu lura jew li nippreservaw dawk il-bidliet tassew radikali li kien ġab il-qassis żagħżugħ Dun Ġorġ Preca fil-bidu tas-seklu! Inkunu radikali, kif tgħid il-kelma, meta mmorru ħafna

aktar lura. Lejn l-oriġini, l-għeruq.

U l-għeruq jinsabu fl-Evanġelju ta’ Sidna Ġesù Kristu, il-Verbum Dei Caro factum, l-ispirazzjoni ta’ Dun Ġorġ Preca. Eżattament li nerġgħu mmorru għall-Evanġelju, l-Aħbar it-Tajba u l-istil ta’ ħajja mxandra lill-foqra, kif xandar Ġesù fis-sinagoga ta’ Nazaret. Din hija l-Evanġelizzazzjoni l-Ġdida. Fil-ħajja tagħna personali u fil-ħajja tal-Knisja tal-lum irridu nerġgħu ngħixu l-entużjażmu (l-Ispirtu s-Santu) talKnisja li ħarġet mill-kustat ta’ Kristu, il-Knisja tal-bidu.

Mill-Konċilju, hawn Malta ħadna mal-ewwel il-qoxra, imma bqajna bil-qoxra. Biddilna l-lingwa tal-Liturġija, dawwarna l-artali,

waqqafna l-istrutturi li talabna l-Konċilju. B’danakollu “għamilna kulma qal il-Konċilju?” “Le!” Hekk qalilna Papa Franġisku fil-Pentekoste li għadda. U ma għamilniex kulma talabna l-Konċilju, għax għad ma rnexxilniex immorru fil-qalba. Ilqalba tal-Konċilju tinsab fl-erba’ kostituzzjonijiet fundamentali tal-Konċilju, eżattament dawk li jgħidulna “x’jikkostitwixxi” l-Knisja ta’ Ġesù Kristu. Bejniethom jagħtuna dik il-bidla fil-mentalità u fl-atteġġjamenti li jitlobna l-Konċilju u li qed jitolbu minna n-nies ta’ żmienna. Niggarantilkom li hawn katekisti, u forsi anki xi wħud li għandhom responsabbiltà aktar minna, li qatt ma missewhom b’idejhom.

IL-KONVERŻJONI Qabel nibdew naħdmu għandna bżonn nagħrfu x’aħna; u nkunu dak li suppost aħna. Jekk ma nagħmlux hekk, nibqgħu nkunu “nbid ġdid f’damiġġani qodma” (Mt 9,7). L-erba’ dokumenti fundamentali tal-Konċilju Vatikan II, il-Kostituzzjonijiet talKnisja, jagħtuna l-orjentamenti fundamentali, bħal mappa, fil-mixja tal-konverżjoni tal-Knisja u ta’ kull min irid jimpenja ruħu fil-Knisja fi żmienna.

Il-Kostituzzjoni fundamentali talKonċilju, Lumen Gentium tgħidilna li l-missjoni tagħna hi li “permezz tat-tħabbir tal-Evanġelju”, indawlu “l-bnedmin kollha bid-dija ta’ Kristu li tixgħel fuq wiċċ il-Knisja” Tkompli

X’MA QALX IL-KONĊILJU Il-Konċilju Vatikan it-tieni ma kienx konċilju ta’ definizzjonijiet.

Ma ħareġ bl-ebda duttrina ġdida. Ma taniex lista ta’ liġijiet.

Ma kienx konċilju ta’ dokumenti – għad li sebaq il-Konċilji kollha fil-għadd ta’ dokumenti! Il-Konċilju Vatikan it-tieni kien proċess, moviment li beda Ġwanni XXIII. Il-Konċilju Vatikan it-tieni kien ġrajja epika, marbuta mal-ġrajjiet taddinja ta’ żmienna; u marbuta ħaġa waħda mal-karattru u l-personalità tal-protagonisti li ħadu sehem fih, f’Ruma, f’Malta u barra minn Malta. Kien avventura li bdiet ħamsin sena ilu u għadha sejra sallum.

F’dan il-ktieb nistedinkom tgħixu mill-ġdid miegħi din il-ġrajja u tidħlu f’din l-avventura.

Dun Ġużepp Pace

14

tgħidilna li d-dija ta’ Kristu, l-Iben ta’ Alla, fl-għaqda li kellu minn dejjem fitTrinità Qaddisa, tiddi fuq wiċċ il-Knisja permezz tal-imħabba ta’ bejnietna; u d-dija ta’ Kristu li sar Bniedem, permezz tas-solidarjetà mal-bnedmin, l-aktar ma’ dawk li jbatu. Sidna Ġesù Kristu “għad li kien għani ftaqar biex bil-faqar...” Hekk wkoll il-Knisja, tħaddan magħha b’imħabba lil dawk li huma mġarrba b’xi dgħufija umana, saħansitra tagħraf fil-fqar u f’dawk li jsofru b’xi dgħufija umana x-xbieha tal-Fundatur tagħha, fqir u mġarrab, taħdem biex tnaqqas il-ħtiġijiet talfqar u fihom tfittex li taqdi lil Kristu.”1 Iżżid tgħid il-Kostituzzjoni Gaudium et Spes: “In-niket u t-tħassib tal-bniedem tal-lum, fuq kollox tal-foqra u ta’ dawk kollha li jbatu, huma wkoll il-hena u t-tama, in-niket u tħassib, tad-dixxipli ta’ Kristu. U ma hemm ebda ħaġa li hi tassew tal-bniedem li huma wkoll ma jħossuhiex f’qalbhom.”2 Papa Franġisku qegħidha b’mod sabiħ, “Knisja fqira, Knisja għall-fqar”. Hekk aħna?

Dan ifisser mhux biss bidla ta’ mentalità, iżda wkoll bidla fl-istil ta’ ħajjitna u, għaliex le, kif inkunu katekisti, konverżjoni fis-sens sħiħ tal-kelma. Din il-mixja ta’ konverżjoni tibda mis-smigħ attent u kostanti tal-Kelma ta’ Alla, “leħen il-Maħbub”, li “fl-imħabba tiegħu, jitkellem malbnedmin bħal ħbieb u jgħix magħhom biex jistedinhom u jdaħħalhom f’għaqda miegħu” (Dei Verbum, 2) – ħajja ta’ talb quddiem il-Kelma ta’ Alla; u sseħħ u tiġi ċelebrata fil-Liturġija, “il-quċċata li lejha timxi l-ħidma kollha tal-Knisja, u fl-istess waqt l-għajn li minnha ġejja kull qawwa tagħha”

REFERENZI: 1. Vatikan II, Lumen Gentium, 8, 2. Vatikan II, Gaudium et Spes, 1.

(Sacrosanctum Concilium, 10).

Nistaqsi: Hekk qed isir it-tagħlim li nagħtu, anki lit-tfal? U hekk qed isir il-Quddies li niċċelebraw?

Proprju f’din is-Sena tal-Fidi, l-Ispirtu s-Santu, irregala lill-Knisja l-Papa Franġisku. Il-ġesti tiegħu u kliemu mgħaddsin fl-Evanġelju u jiftiehmu immedjatament minn kulħadd. Jorge Bergoglio mhux dejjem kien hekk. Sar hekk għax mexa ma’ Knisja, fl-Amerika Latina, li mal-ewwel snin marret fil-qalba tal-Konċilju, fl-għeruq, għamlet għażliet radikali u effettivi, u baqgħet iġġeddilhom minn żmien għal żmien, sa żmienna. Nistgħu niġbruhom fi tlieta:

15

» L-ewwel waħda l-għażla preferenzjali tal-fqar; » It-tieni, il-Komunitajiet Ekkleżjali talBażi, komunitajiet żgħar miġburin madwar il-Kelma ta’ Alla u l-Qsim tal-Ħobż. » Kif kienu l-Insara tal-Ewwel Żminijiet; » It-tielet, kollox fil-kuntest talesperjenzi tal-ħajja tal-poplu.

Nistaqsu: Aħna x’għażliet jeħtiġilna nagħmlu, fil-ħajja personali u fil-ħajja tal-parroċċi tagħna, biex illum il-Kelma ta’ Alla terġa’ tikseb il-forza li tbiddel il-qlub u ssalva d-dinja? Il-Papa Pawlu VI għamel din il-mistoqsija snin ilu fl-Evangelii Nuntiandi, il-Magna Charta tal-katekisti tad-dinja. Din hi l-Evanġelizzazzjoni l-Ġdida.

stejjer mill-Konċilju

Delikatezza Ġwanni XXIII xtaq li l-padri konċiljari jkollhom żewġ postijiet fejn jistgħu jirrikreaw ftit ruħhom ġewwa San Pietru stess.

Għal dan l-iskop, waqt ilKongregazzjonijiet ġenerali kien ikun hemm żewġ bars, fejn il-parteċipanti setgħu jieħdu brejk. Wieħed minnhom ġie msejjaħ BAR ABBAS u l-ieħor BAR ĠONA, it-tnejn riferenzi evanġeliċi.

Il-Papa qal li ddeċieda li jagħmel dan għax: ‘Imsieken, għandhom bżonn post fejn jistrieħu ftit. Kieku ma tajniehomx bar, kienu joqogħdu jpejpu ġol-mitra!’

Iddobba ‘lift’!

Wara li tilef il-karozza li kienet qed tintuża biex twassal il-padri konċiljari lejn San Pietru, monsinjur Abraha, isqof ta’ Asmara (Eritrea), ipprova jieħu lift. Waqqaflu sewwieq, tellgħu u wasslu għall-Konċilju.

Is-sewwieq kien Giancarlo Paietta, mexxej magħruf tal-Partit Komunista Taljan.

Il-Kardinal Ottaviani Dwar il-Kardinal Ottaviani kienu jingħadu diversi stejjer umoristiċi marbuta malfehmiet konservattivi tiegħu. Waħda minnhom tgħid li Ottaviani u kardinal ieħor kienu sejrin lejn il-Konċilju u qabdu taxi. Is-sewwieq staqsiehom fejn riedu jmorru u talbuh jeħodhom il-Konċilju.

Sadattant, huma komplew bid-diskursata tagħhom, li mid-dehra kienet taħraq sewwa! Wara xi ħin, Ottaviani induna li s-sewwieq ma qabadx it-triq li tagħti lejn il-Vatikan, imma beda ħiereġ 'il barra minn Ruma. 'Fejn se teħodna ħabib? Mhux għall-Konċilju għidnielek?' 'Serraħ rasek, Eminenza. Sejrin Trento!'

16

Mhux qassis!

Paul Gaulthier, saċerdot li filKonċilju mexxa ħafna l-idea tal‘Knisja tal-foqra’, kien qed jitkellem ma’ wieħed ħaddiem ateu dwar il-ħajja sempliċi ta’ Ġesù u dwar kif kien dejjem ifittex lill-imwarrba tas-soċjetà. Ilħaddiem waqqfu u b’ton provokatorju qallu: ‘Fhimtek! Fi ftit kliem trid tgħidli li ma kienx qassis!’

Tilwima!

Mhux dejjem il-padri konċiljari qablu u ħadmu id f’id. Darba minnhom kampanja ta’ lobbying spiċċat qajmet tant diżordni li kellhom jintervjenu l-Gwardji Żvizzeri.

Konkupixxenza Diversi lajċi pparteċipaw fl-elaborazzjoni ta’ Skema XIII, l-iktar fil-kapitlu dwar iż-żwieġ. Fosthom kien hemm koppja mill-Messiku.

Jum minnhom, il-Kardinal Michael Browne għamel l-intervent tiegħu filKummissjoni u tkellem dwar l-imħabba tal-konkupixxenza. Hu xtaq li fl-iskema (li maż-żmien kellha ssir Gaudium et Spes) kellu jiddaħħal dan l-aspett deplorabbli tal-imħabba umana, anke fejn jidħol iż-żwieġ. Ħin minnhom, il-mara Messikana interrompietu u qalet: ‘Naħseb li l-isqfijiet kollha hawn preżenti, jgħożżu t-tifkira ta’ ommhom u ħadd minnhom ma jemmen li hu frott tal-konkupixxenza tagħha!’ Il-Kardinal Browne biddel id-diskors u ħadd iktar ma reġa’ qajjem l-argument.

Innu ta’ protesta Fit-tieni sessjoni talKonċilju, bil-ħin mogħti kważi kollu lill-kolleġjalità tal-isqfijiet, kien hemm il-biża’ li se jiġi ttaskurat ir-rwol tas-saċerdoti.

Barra minn dan, xi wħud bdew jitħassbu dwar ilmaġġoranza li kienet favur id-djakni miżżewġa.

U allura bdiet tinfirex din il-kwartina: ‘L-isqfijiet ħadu l-poter, Id-djakni ħadu l-pjaċir, Il-lajċi kisbu l-ħelsien, U x-xogħol għall-qassisin!’

Wieħed kontra tlieta Fi tmiem il-Konċilju, il-Papa Pawlu VI ltaqa’ malosservaturi mhux Kattoliċi u tahom qanpiena tal-bronż kull wieħed. Fuq il-qanpiena kien hemm is-simboli tal-erba’ evanġelisti. Il-padri qabblu dawn is-simboli mal-erba’ moderaturi tal-Konċilju: iż-żagħżugħ ta’ San Mattew mal-Kardinal Döpfner; l-iljun ta’ San Mark mal-Kardinal Suenens; il-barri ta’ San Luqa mal-Kardinal Lercaro u l-ajkla ta’ San Ġwann mal-Kardinal Agagianian. ‘Għalfejn l-ajkla ta’ San Ġwann ingħatat lill-Kardinal Agagianian?’

L-Umoriżmu ta’ Pawlu VI Lejn tmiem ir-raba’ sessjoni tal-Konċilju, diversi padri kkritikaw bil-qawwi l-prattika tal-indulġenzi, u xtaqu li tiġi abolita.

X’taħsbu li kien jaħseb dwar dan ilPapa Pawlu VI? Meta laqa’ għandu l-isqfijiet Latin- Amerikani, ftit qabel ma ntemm ilKonċilju Vatikan II, ilPapa temm il-laqgħa bil-kliem: ‘Nagħtikom il-barka tiegħi u l-indulġenzi konnessi magħha ... sakemm iħalluni nagħtihom!’

‘Għax qatt ma jaqbel mat-tliet Sinottiċi.’ Agagianian kien jappartjeni lill-minoranza konservattiva waqt li t-tlieta l-oħra kienu mal-maġġoranza li ħadmet għallaġġornament.

“Naqbel, imma b’riserva...”

Waqt il-ħidma ta’ Kummissjoni konċiljari, isqof minnhom, li xtaq jolqot lill-osservaturi nisa lajċi li kienu mistiedna, dar lejhom u beda l-intervent tiegħu bl-espressjoni: ‘Pulcherrimae auditrices!’ li tfisser ‘semmiegħa mill-isbaħ’.

Miġbur ta’ spiss fit-talb Storja oħra marbuta mal-Kardinal Ottaviani tirrakkonta li kien qed ikun miġbur spiss fit-talb. Resqu lejh u staqsewh: 'Qed titlob ħafna għall-Konċilju, Eminenza!'

Kien hemm bosta li tbissmu għal dan il-kumment.

Isqof ieħor żied jgħid, b’inkejja: ‘Iuxta modum.’ Dan kien terminu latin użat fil-Konċilju li jfisser ‘naqbel, imma b’riserva’. Probabbilment mhux kollha kienu ‘pulcherrimae‘ l-istess!

'Qed nitlob li l-Mulej ma jdumx ma jeħodni!'

'Kif? Issa? Waqt il-Konċilju?'

'Iva, u jekk jista' jkun qabel ma jispiċċa!'

'Għalfejn trid tmut daqshekk malajr?' 'Ħalli mmut Kattoliku!'

17

Ekumeniżmu

Fr Reuben Gauci

INWAQQGĦU L-ĦITAN (L-EKUMENIŻMU U D-DJALOGU INTER-RELIĠJUŻ) Meta tkun miexi fil-kampanja mhux l-ewwel darba ssib ħajt ma’ wiċċek li ma jkunx hemm sa ftit żmien qabel. Hu jwaqqfek milli tkompli triqtek u ngħid għalija ma tantx nieħu gost. Fil-waqt li dak li jkun qed jipproteġi art li għamilha tiegħu biss, ikun qed jinqata’ u jiżola lilu nnifsu minn ħaddieħor.

Din l-attitudni li ntellgħu l-ħitan bejnietna speċjalment fir-relazzjonijiet tagħna hija frott il-biża’, il-ħażen u d-dnub, f’kelma waħda, dak kollu li jmur kontra l-vera mħabba u għalhekk kontra n-natura tal-bniedem li hu maħluq fuq is-sura u x-xbieha ta’ Alla li hu mħabba. Dawn l-attitudnijiet negattivi m’humiex aljeni għallkomunità ta’ Ġesù, kemm fiż-żmien meta huwa terraq fi-toroq tal-Palestina u kemm fil-ġisem mistiku tiegħu li hu l-Knisja. F’mument tant importanti qabel ma ta ħajtu għalina, Ġesù talab: “Missier qaddis, ħarishom f’ismek dawk li inti tajtni, biex ikunu ħaġa waħda bħalna” (Ġw 17, 11) Ġesù, li jaf in-natura tagħna l-bnedmin jaf li biex ngħixu din l-imħabba flgħaqda ta’ bejnietna ser tkun sfida

kbira u ser ikun hemm mumenti fejn nippreferu nibnu ħitan li jbiegħduna milli ngħixu ta’ veri dixxipli tiegħu u nfittxu li nibnu pontijiet ta’ djalogu, komunikazzjoni sinċiera u ġenerożità.

Il-komunitajiet Insara tal-bidu esperjenzaw diversi sfidi fejn innuqqas ta’ qbil fil-mod kif fehmu t-twemmin tagħhom kien ser iġib konsegwenzi koroh. Fost l-oħrajn insibu dawk il-mumenti li wasslu għall-ftehim fil-Konċilju ta’ Ġerusalemm (Atti 15). Madanakollu mhux kull sfida fil-Knisja ħalliet l-istess frott ta’ għaqda. Id-differenza fit- twemmin, in-nuqqas ta’ għarfien u rispett lejn il-kulturi u mentalitajiet differenti, is-suppervja u diversi ingredjenti oħra, ħolqu diversi

18

firdiet fil-Knisja Kattolika biex b’hekk, diversi persuni u komunitajiet tellajna ħitan bejnietna. Fost l-oħrajn insibu l-komunitajiet Insara li sseparaw millKnisja Kattolika fil-Konċilju ta’ Efesu (431), fil-Konċilju ta’ Kalċedonja (451), permezz tal-Firda l-kbira bejn il-Lvant u l-Punent li b’mod konvenzjonali seħħet fl-1054, fir-Riforma Protestanta tas-sittax-il seklu u oħrajn li komplew iseħħu wara.

Il-kostituzzjoni Dommatika tal-Konċilju Vatikan II, Lumen Gentium, tgħid li l-Knisja hija “bħal sagrament jew sinjal u strument tal-għaqda intima ma’ Alla u tal-unità tal-ġens tal-bnedmin kollu” (LG1). Għalhekk l-impenn kontinwu biex tikber din il-komunjoni fil-Knisja u biex taqdi b’fedeltà l-missjoni tagħha fost il-bnedmin huwa parti integrali

mill-iskop tal-Knisja fid-dinja f’kull żmien. Kull firda fil-Knisja mhux talli ċċajpar il-missjoni tagħha iżda kif insibu fid-dokument tal-Konċilju Vatikan II Unitatis Redintegratio: “Żgur li din il-firda tmur ċar u tond kontra r-rieda ta’ Kristu, hija ta’ skandlu għad-dinja u tagħmel ħsara lill-kawża l-aktar qaddisa li l-Evanġelju jixxandar lill-ħolqien kollu.” (UR 1) Il-prinċipju tal-unità jmexxi l-Knisja mhux biss biex tippreserva l-għaqda preżenti imma biex terġa’ tistabbilixxi l-għaqda tal-bidu li ntilfet. Il-firdiet mill-Knisja Kattolika huma feriti kbar fil-ġisem ħaj ta’ Kristu. Aktar ma beda għaddej iżżmien, aktar beda jinħass il-bżonn li dawn il-feriti jitfejqu u għalhekk kien hemm diversi attentati biex dan iseħħ. Fost l-oħrajn insibu żewġ konċilji: it-tieni Konċilju ta’ Lyons fl1274 u l-konċilju ta’ Firenze fl-1439.

Matul is-snin insibu wkoll diversi komunitajiet Ortodossi li ngħaqdu fil-Knisja Kattolika filwaqt li żammew ir-riti u t-tradizzjonijiet tagħhom.

1948 ġie ffurmat il-World Council of Churches li fl-1961 iddefinixxa lilu nnifsu bħala l-għaqda bejn il-knejjes li jipprofessaw lill-Mulej Ġesù bħala Alla u Salvatur skont l-iskrittura u għalhekk ifittxu li jwettqu s-sejħa komuni li jagħtu glorja lil Alla l-Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu.

Fil-Knisja Kattolika beda jkun hemm diversi reazzjonijiet relatati mal-ekumeniżmu bil-mod li kien qed iseħħ. Wieħed kien dejjem jassumi li l-ekumeniżmu kien xi ħaġa tal-Protestanti u li kull għaqda għandha tinftiehem bħala r-ritorn lejn il-Knisja Kattolika. Fl-istess ħin kien hemm diversi individwi bħal Abbé Ferdinand Portal, CM (1855-

Fid-19-il seklu xi komunitajiet Protestanti bdew jieħdu inizjattivi ta’ għaqda u jfittxu dawk l-elementi li fihom jaqblu. Beda jikber l-istudju biex nagħrfu dawk l-elementi li jkabbru r-relazzjonijiet ta’ bejnietna.

Fl-1910 seħħet il-World Missionary Conference ġewwa Edinburgh u fl-1927 l-ewwel World Conference on Faith fejn kienu ltaqgħu rappreżentanti tat-tradizzjonijiet Insara kollha barra l-Kattoliċi. Fl-

19

1926), Yves Congar OP (1904-1995), Fr Paul Couturier (1881-1953), Dom Lambert Beauduin OSB (1973-1960), Mons. Johannes Willebrands, Fr Augustin Bea SJ u oħrajn li ħadmu biex iwittu t-triq biex jikber il-frott fil-Konċilju Vatikan II. Il-mod differenti ta’ kif inħarsu lejn il-Knisja li nsibuh miġbur filKostituzzjoni Dommatika, fid-digriet fuq l-ekumeniżmu u l-formulazzjoni għad-dikjarazzjoni fuq il-libertà Reliġjuża u fil-Kostituzzjoni Dommatika fuq ir-rivelazzjoni Divina huwa l-pedament essenzjali ta’ dak li sar il-bażi għall-Ekumeniżmu Kattoliku. F’dan l-impenn ekumeniku, irridu naħdmu biex

neliminaw kull espressjoni u imġiba inġusta lejn l-aħwa mifruda, nidħlu fi djalogu, kemm fuq livell bejn l-esperti bl-għan li niskopru aktar lil xulxin u li ningħaqdu aktar flimkien f’azzjoni komuni għall-ġid komuni.

(UR4) Il-Viżjoni ta’ Knisja Komunjoni tqanqal lill-Knisja mhux biss għallgħaqda fi ħdan il-Knisja nnifisha imma li tfittex li twassal din l-Aħbar it-Tajba barra l-konfini tagħha.

Filwaqt li d-djalogu Ekumeniku bejn l-Insara differenti hija l-missjoni sabiex terġa’ sseħħ l-għaqda bejn l-Insara kollha li lkoll nemmnu filmisteru tat-Trinità, l-Inkarnazzjoni, is-sagrament tal-Magħmudija, il-Kelma t’Alla ispirata, il-grazzja u diversi oħrajn; il-missjoni tal-

Knisja ma’ reliġjonijiet differenti tfittex li tikber fir-relazzjoni tagħha magħhom ibbażata fuq l-umanità u li kull reliġjon qed tipprova tfittex twieġeb dawk il-mistoqsijiet tant fundamentali għall-bniedem.

Fid-dokument tal-Konċilju Vatikan II Nostra Aetate nsibu d-direzzjoni tal-Knisja fir-relazzjoni tagħha ma’ reliġjonijiet differenti. Importanti li wieħed jagħraf li Alla jilħaq bilgrazzja tiegħu lil dawk li mhumiex insara biex jagħrfu u jwettqu r-rieda tiegħu. Il-Knisja tħeġġeġ biex waqt li bħala Nsara nagħtu xhieda tal-fidi tagħna, nagħrfu nħarsu u nġibu ‘l quddiem “il-valuri spiritwali, morali u soċjo-kulturali li jinsabu fost il-membri tar-reliġjonijiet l-oħra u dan nagħmluh bil-prudenza u bl-

20

imħabba, permezz tad-djalogu u talħidma flimkien magħhom.” (NA 2) Huwa l-Ispirtu ta’ Ġesù Rxoxt, li waqqa’ kull ħajt li jifred lill-bniedem minn ma’ Alla, u l-bniedem minn ma’ bniedem ieħor u l-ħolqien kollu, li jqanqalna u jibdlilna l-qalb tagħna biex inkunu dawk l-istrumenti ta’ paċi f’kull post fejn inkunu. B’hekk inrawmu fina u fil-persuni li huma afdati f’idejna biex ngħinuhom jikbru fl-esperjenza ta’ Alla, dik l-attitudni ekumenika biex il-poplu ta’ Alla jerġa’ jingħaqad biex jirrifletti l-għaqda u l-imħabba tat-Trinità, filwaqt li nnisslu rispett u djalogu sinċier ma’ kull persuna ta’ twemmin ieħor biex tikber il-vera mħabba, ġustizzja u paċi fiddinja. B’hekk mhux biss inwaqqgħu l-ħitan imma nibnu pontijiet.

Ġorġ Borg

DUN ĠORĠ PRECA

U L-ISPIRTU TAL-KONĊILJU

Waħda mill-agħar affarijiet li tista’ tiġrilna fil-ħajja hi meta nitilfu s-sens ta’ sorpriża. Ma tibqa’ tiskanta b’xejn, ma tissorprendi ruħek b’xejn, issir kważi ċiniku. M’hemm xejn ġdid! Dak iċ-ċiniżmu jew xettiċiżmu li nsibu f’Koħelet fl-Iskrittura meta jgħid li taħt il-kappa tax-xemx m’hemm xejn ġdid. Meta din nibdew nemmnuha, inkunu agunija. Jiġrilna bħal dik l-istorja ta’ xi ħadd li, kif jgħid it-titlu stess tal-istorja tiegħu, “Miet ta’ 30 u difnuh ta’ 70”. Ta’ 30 kien waqaf jikber.

Il-Papa Ġwanni XXIII (1958 – 1963) ma sejjaħx il-Konċilju Vatikan II biex jiżviluppa xi tagħlim kontra xi ereżija iżda speċifikament biex il-Knisja tista’ tiddjaloga aħjar mal-poplu tad-dinja moderna. Ħafna fil-Kurja Romana ppruvaw jiskuraġġixxu lill-Papa biex ma jkomplix bil-proġett li hu sejjaħlu bħala ispirazzjoni mill-Ispirtu s-Santu. Meta raw li ma għamlu xejn, ippruvaw jikkontrollaw ilKonċilju biex ma jkunx hemm wisq tibdil f’salt. Kif ġraw l-affarijiet kulħadd jaf kemm dan il-Konċilju kien suċċess. L-Ispirtu kien tant ħaj fil-Knisja li għen lill-2600 Isqof miġbura għas-sezzjonijiet preżenti li bdew fil-pontifikat ta’ Ġwanni XXIII u komplew fil-pontifikat ta’ Pawlu VI u minnu ħarġu sittax-il dokument li poġġew il-Knisja fl-

era tad-dinja moderna b’rilevanza ħafna iżjed kredibbli.

San Ġorġ Preca li twieled fl-1880 ma laħaqx dan il-Konċilju billi hu miet fis-26 ta’ Lulju 1962 u l-Konċilju fetaħ uffiċjalment fil-11 ta’ Ottubru 1962.

L-istess Dun Ġorġ ma setax jipprevedi l-aġġornament li sar fil-Knisja u l-iżvilupp fit-tagħlim bil-pożittività u l-freskezza tiegħu billi dan il-Qaddis kien imrawwem fit-teoloġja talaħħar snin tas-seklu dsatax u l-bidu tas-seklu għoxrin. B’danakollu, billi Dun Ġorġ kien imkisser fit-tagħlim tal-Vanġelu u tal-Ittri Appostoliċi wasal għal ċerti konklużjonijiet li donnhom kienu ntesew fil-Knisja li mbagħad fil-Konċilju Vatikan II tant ippromulgat lill-Insara hekk li lkoll kemm aħna bqajna nibbenefikaw minnhom sal-lum.

21

ASPETTI TAL-ISPIRTU TAL-KONĊILJU San Ġorġ Preca bla ma kien jaf kien diġà qiegħed jgħix xi aspetti tal-ispirtu tal-Konċilju Vatikan II bil-mod ta’ ħajja li kien isegwi, bisSoċjeta’ ta’ lajċi impenjati fit-tagħlim tad-duttrina Kattolika li hu waqqaf, b’xi riflessjonijiet li kien jgħallem u jisħaq fuqhom u bil-Bibbja li hu ta f’idejn il-lajċi. Fil-qosor nistgħu niġbru din ir-rabta ta’ Dun Ġorġ malKonċilju li kellu jiġi wara taħt tliet aspetti: 1. Is-sehem tal-lajċi fil-Knisja 2. Is-sejħa ta’ kulħadd għall-qdusija 3. Il-promulgazzjoni tal-Bibbja.

Fost is-sittax-il dokument hemm sebgħa minnhom li huma ta’ importanza iżjed mill-oħrajn. Fost dawn insibu tnejn li ser nieħdu

minnhom xi tagħlim dwar it-tliet aspetti li semmejna u dawn huma Lumen Gentium (Kostituzzjoni fuq ilKnisja) u Dei Verbum (Kostituzzjoni fuq ir-Revelazzjoni Divina).

IS-SEHEM TAL-LAJĊI FIL-KNISJA Il-Kostituzzjoni Lumen Gentium tiddedika l-Kapitlu erbgħa għassehem tal-lajċi fil-Knisja. F’dan id-dokument il-Knisja tgħallem li l-appostolat tal-lajċi huwa parteċipazzjoni fl-istess missjoni tal-Knisja u li huwa dmir nobbli tal-lajċi kollha li jaħdmu sabiex il-pjan ta’ Alla ta’ salvazzjoni jilħaq lill-bnedmin kollha. Id-dokument isemmi li mhux biss il-ġerarkija li għandha d-dmir li tgħallem bleżempju u bil-kelma f’isem il-Knisja iżda wkoll il-lajċi għandhom dan id-dmir profetiku. Ta’ min jgħid li dan it-tagħlim ġie iżjed amplifikat

fid-digriet dwar l-Appostolat tal-Lajċi li ħareġ wara l-Lumen Gentium.

San Ġorġ Preca, b’riflessjoni fittul fuq dak li studja, bil-ġrajjiet li kienu jseħħu madwaru u bil-Bibbja f’idu, wasal għall-konklużjoni li l-lajċi għandhom importanza kbira fil-Knisja u li jistgħu jagħtu sehem importanti fil-ħidma tassalvazzjoni tal-erwieħ. Għal dan l-iskop huwa sejjaħ grupp ta’ lajċi biex jista’ jkissirhom fit-tagħlim Nisrani u jgħallimhom it-teoloġija, ħaġa inkonċepibbli fil-bidu tasseklu għoxrin, biex jistgħu jgħinu fit-tagħlim. Dan il-grupp ta’ lajċi organizzawh f’Soċjetà serja u milliżjed impenjattiva tant li l-lajċi membri tiegħu riedhom ikunu ċelebi biex jistgħu jingħataw għallħidma tal-appostolat b’anqas tfixkil.

Huwa emmen mill-bidu li “min iħobb lil Alla mhux kuntent li jħobbu waħdu” u għalhekk waqqaf dik li

22

hu sejħilha s-Soċjetà tad-Duttrina Nisranija (M.U.S.E.U.M.) Interessanti li Dun Ġorġ lejn l-aħħar fażi ta’ ħajtu ħareġ fuljett ta’ erba’ paġni bl-isem ‘l-Appostolat tas-Sekulari’ fejn fost ħwejjeġ oħra jgħid, “Kull veru skular ta’ Kristu, meta jifhem bil-persważjoni l-missjoni nobbli ta’ Kristu, għandu jifhem ukoll il-ħtieġa li jimita lil Kristu u jmidd għonqu għall-ħidma biex isalva u jiġbor ma’ Kristu dak li kien intilef. Kulħadd jista’ jsalva l-erwieħ.”

IS-SEJĦA TA’ KULĦADD GĦALL-QDUSIJA Il-kapitlu ħamsa tal-Lumen Gentium jitkellem dwar is-sejħa universali għallqdusija. Fost il-ħwejjeġ oħrajn jgħid, “Għalkemm id-dmirijiet huma differenti u differenti wkoll il-modi kif wieħed jgħix il-ħajja, waħda hija l-qdusija li jfittxu dawk kollha li huma mmexxija mill-Ispirtu ta’ Alla; dawn waqt li jobdu l-leħen tal-Missier fl-Ispirtu u l-verità,

jimxu wara Kristu fqir, umli u mgħobbi bis-salib biex ikun jistħoqqilhom li jissieħbu miegħu fil-glorja. Madankollu kull wieħed skont id-dmirijiet li għandu u d-don li rċieva, għandu jimxi ’l quddiem, mingħajr ma jeżita, fit-triq tal-fidi ħajja li tixgħel it-tama u taħdem permezz tal-imħabba”. (Par. 41) San Ġorġ Preca kien jemmen li d-dixxipulat huwa t-triq tal-qudisja u dan mhux biss għas-saċerdoti u r-reliġjużi iżda għal kulħadd. Kien iħobb jikkwota s-sentenza ta’ Ġesù; “Min irid jiġi warajja jiċħad lilu nnifsu, jerfa’ salibu ta’ kuljum u jimxi warajja” (Lq 9, 23) u jisħaq fuq il-frażi li hemm qabel ‘Qal lil kulħadd’. Mela l-perfezzjoni qiegħda għal kulħadd.

F’kitba li Dun Ġorġ kiteb għal kulħadd lejn is-sena 1932 qal hekk, “Xi wħud jaħsbu li l-perfezzjoni mhijiex obbligu jew kmand għal kulħadd iżda biss għas-saċerdoti u r-reliġjużi kollha, irġiel u nisa. Dan hu ingann kbir tagħhom għax kull bniedem hu fid-dover li jgħix ħajja perfetta, billi Alla kkmanda lil kulħadd li għandna nħobbuh b’qalbna kollha, bil-ħsieb tagħna kollu u bil-forzi tagħna kollha.

Għalhekk kulħadd hu fl-obbligu li jfittex il-perfezzjoni; kulħadd għandu jitgħallem kif jasal għaliha u għandu jipprattika kull mezz ordinat għaliha.”

Huwa jispiċċa din il-kitba billi jgħid, “Min ifittex il-perfezzjoni jkun qed jagħmel dak li għandu jagħmel u mhux iżżejjed.”

tal-Konċilju Vatikan II tat regoli ċari ta’ kif wieħed għandu jistudja u jħares lejn il-Bibbja u ppromoviet il-qari tal-Bibbja b’mod assidwu u attent l-ewwel lis-saċerdoti u lid-djakni u mbagħad lill-katekisti “biex iżommu dejjem irwieħhom magħqudin malIskrittura permezz tal-qari qaddis ta’ spiss u ta’ studju tajjeb.”

San Ġorg Preca sa mill-bidu tattwaqqif tal-Għaqda tiegħu kien jirrikmanda dal-qari meditattiv tal-Bibbja speċjalment mal-membri tal-Għaqda tiegħu; hu nnifsu kien jagħmel traduzzjonijiet mill-Vulgata Latina għall-Malti u kien jesiġi li l-membri jitgħallmu bl-amment issentenzi ta’ Ġesù mill-Evanġelju u mill-Ittri Appostoliċi. Dan Dun Ġorġ kien jagħmlu meta l-Bibbja kienet meqjusa bħala ktieb magħluq għallajċi, l-aktar minħabba l-influwenza tal-Protestanti li kienu jżommu n-norma ‘Sola Scriptura’. Fuq daqshekk Dun Ġorġ ma kienx mifhum

IL-PROMULGAZZJONI TAL-BIBBJA Il-Kostituzzjoni Dommatika Dei Verbum dwar ir-Rivelazzjoni Divina

23

u ġieli kien ikun emarġinat mill-istess kleru. Naturalment, diċennji wara, il-Konċilju Vatikan II ta raġun lil Dun Ġorġ. Huwa baqa’ iben il-Knisja, kien jobdi dejjem lill-Isqof tad-djoċesi anki meta kellu jiskot biex jobdi.

San Ġorġ Preca, baqa’ sal-aħħar ta’ ħajtu juri l-ġmiel tal-Bibbja lillmembri tiegħu. Fil-laqgħa ta’ nhar t’Erbgħa, 15 ta’ Marzu 1961 huwa qalilhom “Jien naf li l-Iskrittura hija ktieb ta’ jdejkom u għandkom issibu pjaċevolezza biex tgħallmuha.” Huwa baqa’ jemmen b’qalbu kollha dak li ħalla miktub San Ġlormu, “Min ma jafx il-Bibbja ma jafx lil Kristu.” San Ġorġ Preca kien jaf tassew lil Kristu permezz tal-Knisja li wasslitilna l-Bibbja.

Minn dawn il-ftit ħsibijiet wieħed jista’ jinduna li San Ġorġ Preca, f’xi aspetti, kien tassew qabel żmienu… aspetti li huma parti mill-Ispirtu li għoġbu jwasslilna l-Konċilju Vatikan II.

Mons. Lawrence Cachia

L-ISPIRTU S-SANTU

U L-KONĊILJU

VATIKAN II Il-Konċilju Vatikan II kien avveniment storiku u mondjali.

Meta beda jiltaqa’ ħadu interess fih, mhux biss il-Kattoliċi, iżda nies minn kull reliġjon u saħansitra nies li ma jemmnux. Ġurnalisti mid-dinja kollha marru Ruma biex jirrapportaw dwar il-Konċilju. Iżda l-Konċilju, aktar minn dan kollu, kien avveniment spiritwali mmexxi mill-Ispirtu s-Santu. Ġesù kien qal lill-Appostli li ma jħallihomx orfni għax jibagħtilhom Konsolatur. Illum ukoll il-Knisja mhix weħidha iżda għandha min jieħu ħsiebha u dan huwa l-Ispirtu s-Santu. Issemmew ħafna nies kbar bħala protagonisti tal-Konċilju, speċjalment il-Papa Ġwanni XXIII. Iżda l-veru protagonist tal-Konċilju kien wieħed li ma jidhirx: l-Ispirtu s-Santu.

Iżda jekk dan il-protagonist ma kienx jidher, żgur li stajna naraw l-effetti tal-preżenza u tal-ħidma tiegħu.

Insemmu xi wħud minnhom.

L-ISPIRTU JONFOĦ FEJN U META JRID Ġesù qal li r-riħ jonfoħ minn fejn irid, u nistgħu nżidu wkoll meta jrid.

Hekk ukoll l-Ispirtu. Il-Konċilju kien sorpriża kbira kważi għal kulħadd.

Tħabbar meta ħadd ma kien qed jistennieh. Minn Papa ta’ età kbira, kif kien il-Papa Ġwanni XXII, ħadd ma kien qed jistenna affarijiet kbar.

Iżda ħareġ b’waħda kbira li skantat lil kulħadd: Konċilju Ekumeniku.

Kien ilu kważi mitt sena ma jsir konċilju; u wara li l-Konċilju Vatikan I kien iddefinixxa l-Infallibiltà talPapa, xi wħud bdew jaħsbu li issa ma baqax bżonn ta’ Konċilji. Imma l-Ispirtu s-Santu jaf jissorprendina, u din kienet sorpriża sabiħa.

L-ISPIRTU LI JGĦAQQAD Il-Konċilju Vatikan II kien okkażjoni kbira ta’ għaqda ta’ mħabba bejn l-Isqfijiet tad-dinja kollha. Qatt flistorja tal-Knisja ma saret laqgħa li fiha aktar minn elfejn isqof iltaqgħu

24

flimkien u għal żmien twil kif sar f’dan il-Konċilju. Iżda mhux biss iltaqgħu, imma kibru fl-għaqda u fl-imħabba ta’ bejniethom.

Fil-bidu tal-Konċilju diversi ġurnalisti kienu jagħmlu enfasi fuq iddifferenzi bejn isqfijiet konservattivi u isqfijiet progressivi, u xi drabi kienu jagħtu l-impressjoni li bejniethom kien hemm firda kbira.

Huwa veru li l-Isqfijiet tal-Konċilju kellhom tendenzi differenti, u li saru diskussjonijiet twal u xi drabi mqanqla bejniethom. Iżda dak li jmissu jolqotna l-aktar huwa l-mod kif l-Ispirtu s-Santu mexxa lil dawk l-Isqfijiet kollha sabiex jaslu għal qbil kważi unanimu fuq kull dokument li ġie approvat mill-Konċilju. Ġew approvati 16-il dokument, u l-aħħar votazzjoni fuq kull dokument dejjem uriet qbil kważi perfett bejn l-Isqfijiet kollha. Tassew mela li l-Ispirtu kien qed jaħdem fil-Konċilju Vatikan II.

Ix-xitan, li ma jaħmilx l-għaqda u l-imħabba, inqeda bl-Isqof Lefebvre sabiex joħloq xiżma ġdida fil-Knisja wara l-Konċilju. Iżda dak il-moviment baqa’ wieħed ċkejken ħafna; u dan l-aħħar saru ħafna sforzi biex dik ix-xiżma titfejjaq, u nittamaw li ma ddumx ma titfejjaq għal kollox.

L-ISPIRTU LI JĦEĠĠEĠ Bla ebda dubju l-Konċilju Vatikan II ġab qawmien ġdid fil-Knisja.

Rajna aktar ħeġġa kemm fl-Isqfijiet, fis-saċerdoti u fir-reliġjużi, kif ukoll fil-lajċi. Bħala elementi minn din il-ħeġġa nsemmu s-sehem akbar fil-liturġija, speċjalment wara li bdiet issir bil-lingwa tal-post; u wkoll aktar interess fl-Iskrittura. Hawn Malta, b’mod speċjali, l-Iskrittura kienet ktieb magħluq li kien jintuża biss mill-membri tal-MUSEUM li San Ġorġ Preca għallimhom, mitt sena ilu, iħobbu u jużaw dan il-

ktieb speċjali. Iżda llum tara ħafna membri ta’ għaqdiet oħra bil-Bibbja f’idejhom biex jużawha fil-laqgħat tagħhom u fid-dar.

F’dan il-qasam tal-ħeġġa spiritwali ġdida wkoll, xi drabi, issib min isemmi nuqqasijiet ġodda fil-Knisja, pereżempju li ħafna saċerdoti abbandunaw il-vokazzjoni tagħhom u żżewġu. Iżda dan ma kienx effett tal-Konċilju imma tal-materjaliżmu li kiber wisq fid-dinja, kif ukoll ta’ nuqqas ta’ dixxerniment ta’ min daħal għall-vokazzjoni saċerdotali bla ma kien imsejjaħ.

ID-DON TAL-GĦERF L-ewwel wieħed mid-doni tal-Ispirtu s-Santu huwa d-don tal-għerf. U nistgħu ngħidu li d-dokumenti tal-Konċilju huma ħażna ta’ għerf kbir li ġiet mogħtija lilna millIspirtu s-Santu. Mhix ħaġa ħafifa li

25

nifhmu kif l-għerf jikber fil-Knisja; għax aħna nemmnu li l-essenza tat-tagħlim tal-Knisja ma tinbidilx u għalhekk anqas tikber. Iżda tista’ tikber il-fehma tagħna dwar it-tagħlim tal-Knisja u nistgħu naraw aktar ċar kif dak it-tagħlim jista’ jiġi applikat għaċ-ċirkustanzi tagħna llum li qed ngħixu elfejn sena wara Kristu u l-Appostli. Dak huwa li għamel il-Konċilju fil-qasam tal-għerf, dejjem taħt it-treġija talIspirtu s-Santu.

Minn hawn niġbdu konklużjoni għalina: Jekk irridu nifhmu u niggustaw it-tagħlim tal-Konċilju, u nieħdu l-ġid minnu, irridu qabel xejn nitolbu lill-Ispirtu s-Santu sabiex idawwal il-menti tagħna u sabiex jiddisponi l-qalb tagħna ħalli nifhmu l-messaġġi ta’ dan il-Konċilju kbir li, kif għedna, kien qabel kollox avveniment spiritwali.

Fr Ray Francalanza osa

BI SPIRTU ĠDID U B’FIDI MĠEDDA!

“Hemm bżonn niskopru mill-ġdid l-għeruq tagħna!” Din hi karba u stedina li issa ilna ftit snin sew nisimgħuha, ngħiduha, nixtiquha!

Inħossuha personalment bħala individwi, inħossuha bħala soċjetà inġenerali, u nħossuha bħala Knisja.

Imma qatt daqs dan iż-żmien, naħseb jien, din ix-xewqa qed tissemma minn kulħadd! Forsi għax tgħallimna mill-esperjenza, forsi għax qed naraw fiex ġejna llum u donnu qed inħossuna għajjenin u mfixkla quddiem tant bidliet, forsi għax qed nindunaw kemm ħallasna prezz għoli, u forsi wkoll għax qed nindunaw kemm tgħabbejna b’baggage li nistgħu ngħaddu mingħajru.

Jien wieħed li sinċerament nemmen fit-tjieba tal-ħajja, li hemm fina stess u madwarna. Għandna ħafna pożittiv u importanti li napprezzaw dan għax ġieli qed nispiċċaw ċiniċi u pessimisti għalxejn. Kull żmien kellu

t-tajjeb u l-ħażin tiegħu. Ovvjament imma, biex nkunu realistiċi, ċerti xquq jeżistu wkoll. Bħalma jeżistu wkoll stonaturi u kontradizzjonijiet.

Il-ħasra f’dan kollu hi, meta neħlu f’ħafna affarijiet/patterns li mbagħad ninsew dak li hu l-iktar importanti... dak li hu l-iktar meħtieġ. U dan hu r-riskju li jien ngħid aħjar nilqgħulu mill-ewwel jekk ma rridux nibqgħu ngħumu f’ċerta medjokrità u mbagħad bħal niġu fi żmien fil-ħajja fejn xejn u ħadd ma jċaqlaqna. Dan bir-riskju l-ieħor li neħlu fiċ-ċertezzi tagħna li għandhom il-ħabta jipparalizzawna.

F’din il-kitba xtaqt nindirizza biss ir-realtà tagħna bħala Knisja.

Ser nużaha biss b’eżempju għax imbagħad nixtieq li r-riflessjoni tkun iktar personali fuqna lkoll dwar kif qed ngħixu l-fidi tagħna fid-dawl tal-Vanġelu. Għax dwar l-ewwel tema: ‘il-Knisja’...faċli

26

naħsbu li dik ma tiddependix minna l-ħaġa jew li tagħha hu responsabbli ħaddieħor...li naħseb taqblu miegħi li dan mhux il-każ għax aħna lkoll il-poplu wieħed ta’ Alla; mentri dwar it-tieni aspett – jiġifieri ‘aħna’ – dak li se jkun jiddependi minna konkretament…u minn kemm qed inħallu l-Kelma ta’ Alla tmiss il-ġewwieni tagħna b’tali mod li mbagħad inħalluha ddawwal l-attitudni u l-mentalità tagħna.

L-ewwel – Dwar jekk hux se nintilfu biss ‘niddiskutu’… b’riskju li nitilfu l-istampa sħiħa. Qed nuża l-kelma ‘niddiskutu’ għax ħafna drabi nħoss li l-fidi aħna llum ġibnieha sempliċiment ‘a talking shop’. Kemm ġieli ġralna li tajna attenzjoni jew poġġejna emfasi fuq affarijiet li huma sekondarji u nsejna l-essenzjal! U jiġri li, minħabba raġunijiet ovvji ta’ vizjonijiet differenti ta’ Knisja li ħafna drabi jkollna, ittensjonijiet li ‘jinħolqu’ mhumiex ftit.

Ir-riflessjoni hawn - kif diġà indikajt

- hi purament biss hux se nħallu l-enerġija tagħna ‘tinħlielna’ fuq dawn il-frammentazzjonijiet b’riskju li nitilfu l-istampa sħiħa. Mhux se nindika jekk f’dawn il-poli differenti hemmx it-tajjeb u l-ħażin. Din kulħadd jaraha f’qalbu…imma fost it-tensjonijiet ta’ min isemmi: Fost it-tensjonijiet insibu dawk bejn il-liberali u l-konservattiv, bejn it-teoloġiku u d-devozzjonali, bejn il-liturġija u l-pastorali, bejn il-Kelma u bejn l-Ewkaristija, bejn il-ġustizzja soċjali u l-moralità privata, bejn il-profezija u l-istrutturi, bejn ilprogrammi li noħolqu u l-mogħdrija, bejn l-entużjażmu u l-istabbilità, bejn il-komunità u l-kariżma tal-individwu u bejn ix-xenxilli(superfiċjali) u s-sempliċità tal-ħajja.

Jekk dawn il-poli differenti ma narawhomx b’mentalità difensiva, jew li qishom huma biss għandhom

il-milja/l-istampa kollha, allura nafu nsibu mod iktar bilanċjat u oġġettiv kif naraw dawn l-angolaturi differenti. Eżempju: fit-tensjoni bejn l-aspett teoloġiku u dak devozzjonali, fejn se nsibu l-bilanċ bejn il-qalb u l-moħħ? Ifhem, argumenti dejjem kien hemm u se jibqa’ jkun hemm dejjem favur jew kontra, imma li nħoss li rridu nagħtu kas sew hu, li fil-ħeġġa tagħna (ħa nsejħilha hekk) biex niddefendu xi naħa jew oħra, f’dak kollu li jista’ jkun magħġun fina bħala karattru, personalità kariżmatika jew le, il-bżonn tal-mument, iż-żifna li nħossu li għandna niżfnu f’tali ħin partikolari, l-ideoloġiji li jkollna mlaħħmin fina sa minn snin qabel.

F’dan kollu rridu naraw li l-Knisja li qed nibnu, nittrasmettu u niffurmaw għall-ġejjieni tkun tirrifletti fuq kollox il-ħniena, il-mogħdrija, ittgħanniqa u s-sbuħija ta’ Alla. Dan kien wara kollox l-ispirtu tal-Konċilju

27

Vatikan II li talab minna li jkollna din il-viżjoni. Bħalissa l-Papa Franġisku mhux qed jitlef okkażjoni li jtambar dan l-istess messaġġ. Id-domanda hawn tista’ tkun: jien x’mudell ta’ Knisja qed ngħix f’ħajti?

Tajjeb niftakru li l-ewwel bnedmin li ħabbew lil Alla ma kellhomx dar fissa imma….kienu jimxu dejjem, jistrieħu biss f’tined li kienu jtellgħu, imma mbagħad l-għada mas-sebħ, kienu jerġgħu jkomplu l-mixja. Din il-verità storika fiha sens kbir figurattiv u metaforiku. Għalhekk bħala riflessjoni li nixtieq nipproponi hawn b’ħafna imħabba hi biex nitolbu – u nimpenjaw tassew ruħna - ħalli ma ngħixux biss fil-passat imma nidħlu fi djalogu kontinwu u reali mal-bniedem tal-lum, biex ma ninqaflux f’ritwali biss – mhux għax dawn huma ħżiena fihom infushom - meta nistgħu nwelldu ħajja friska biex ma nkunux biss dawk li jiġbdu l-folol imma li nfittxu lill-

mitlufa, biex ma nerġgħux lura għaddjalettika antika ta’ ‘aħna’ u ‘huma’ ... u tant eżempji oħrajn.

L-istess argument – jiġifieri li jeħtieġ niskopru mill-ġdid l-għeruq tagħna – jgħodd ukoll għal kif nifhmu/ ngħixu l-fidi b’mod ġenerali. Fil-qosor qabelxejn, x’mhijiex il-fidi? (a) Il-fidi mhix kultura... għalkemm jista’ jkollok kultura mdawla mill-fidi. (b) Il-fidi mhix biss dommi, preċetti u ritwali.

Dawn huma essenzjali, linji-gwida… imma mhumiex importanti iktar mill-Vanġelu ta’ Ġesù. (c) Il-fidi lanqas tista’ tistrieħ biss fuq issues, anki jekk jkunu kbar ħafna… bħall-ħajja, ċerta morali, etika u responsabilità, ċerti valuri bħas-sewwa, il-ġustizzja, il-verità u l-bqija. Dawn ukoll, iva, huma importanti, huma t-tagħlim talKnisja wara kollox (u tajjeb li nkunu nafuhom sew mhux b’mod artifiċjali).

Imma xorta jibqa’ l-fatt li l-fidi hi iktar minn hekk ukoll. Qed ngħid hekk għax dawn min-natura tagħhom jafu jkunu diviżivi u taf titlef l-essenzjal bilmod kif tgħaddihom (eżempju meta l-affarijiet jispiċċaw biss kwistjoni ta’ ‘tista’ u ‘ma tistax’...diffiċli tasal... u ma tkunx taf fejn se taqta’ linja.. għax naħa trid iżżomm il-prinċipji, u naħa oħra trid tifred dejjem il-persuna millatt... u nibqgħu sejrin!)

Hu meta niċċaraw sew dawn l-ideat li allura nifhmu eżatt x’inhi l-fidi: Il-fidi titwieled u tikber filqalb – mhux ġibnieha qisha xi prodott ħiereġ minn uffiċċju legali/ amministrattiv, fejn barra l-kotba fl-isfond hemm is-soltu biżgħat, u l-famuż ‘kontroll’. Tinduna mill-fidi li

jkollok daqskemm tħalliha tidher fid-deċiżjonijiet, fil-commitments u fl-għażliet profondi li tagħmel.

Għaliex tagħmilhom? Għaliex tibqa’ fihom ċerti commitments? Din hi l-vera fidi, għalhekk tmur lil hinn ħafna minn sempliċi twemmin intellettwali (x’naf) jew feelings passjonali/sentimentali. Tgħix il-fidi għax temmen fl-istorja ta’ Ġesù u fil-messaġġ tiegħu. U iktar milli temmen, tant tħobbu li tħallih idawwal l-imġiba tiegħek kollha, u tipprova tixbhu f’ħajtek kemm tista’.

It-tieni – Kelma li tibdilna. Taqblu miegħi li l-aqwa teżor/għana li għandna f’idejna, hi l-Kelma ta’ Alla. Ikellimna l-Vanġelu – dejjem Hu jibqa’ jkellimna – għalhekk irridu nesponu ħajjitna għalih il-ħin kollu - għax faċli nitgerfxu

28

fil-ħafna loppji u distrazzjonijiet anke ta’ ħajjitna, loppju fis-sens meta ninsew dak li hu l-iktar importanti. Il-Vanġelu dejjem jimbuttana għal ċerta żgħożija tal-ispirtu. U hu dan l-iktar messaġġ li xtaqt naqsam magħkom f’din il-kitba.

Ippermettuli nissuġġerixxi xi punti li juru stil ta’ ħajja li hi mnebbħa mill-ispirtu tal-Vanġelu, b’tama li dawn jgħinu lilna lkoll personalment qabelxejn, biex imbagħad inkunu nistgħu ngħadduhom lit-tfal u ż-żgħażagħ li qed ngħinuhom filformazzjoni tagħhom. U meta nidħlu fil-Vanġelu ta’ Ġesù bl-attitudni ta’ dixxipli, allura niltaqgħu ma’ dan l-orrizzont (nissuġġerixxi li wieħed idurhom ftit ftit fil-kwiet biex imbagħad ikunu internalizzati tassew fina).

Fost dawn, niltaqgħu mal-fantasija u mal-enerġija, mal-innoċenza u

mal-ideali, mal-ħolm u mad-danza fil-qalb, mat-tama u mal-providenza (l-abbundanza ta’ Alla) u tal-ħajja, mal-umiltà u mal-kuraġġ. Niltaqgħu mat-trasformazzjoni tagħna stess l-ewwel u mbagħad tal-ambjent ta’ madwarna, mas-sustanza u malġwienaħ, mal-iskandlu lill- ‘qawwija’, mal-misteru, mal-istagħġib, ma’ dak li hu intuwizzjoni, ma’ dak li jqanqal u jmiss il-ġewwieni tagħna.

Insibu preżent u ġejjieni li fih ħadd minna ma hu l-prototip oriġinali, vulnerabilità u biki fit-triq tat-tfittxija tiegħek stess u matul il-mixja diffiċli tal-fidi, futur li ħadd minna ma jaf, ħadd ma jista’ jissiġilla anke għax ma jinsabx hawn (Is-saltna ta’ Alla), l-għarfien li aħna lkoll nomadi, ilkoll refuġjati u l-għarfien li f’din il-ħajja, aħna lkoll studenti u li l-għalliem hu biss wieħed: Hu - Alla.

Insibu dak li hu kritiku, iżjed esiġenti, iktar awtentiku, insibu l-ansjetà, iddubju u l-ferħ, insibu s-solitudni tar-ruħ, il-verità li teħles u s-sensibilità speċjali.

Niltaqgħu ma’ problemi ta’ kuxjenza, ma’ profezija, ma’ sogru, ma’ li tkun erojku u miġnun, ma’ dak li mhux fariżajku u ipokrita, ma’ mumenti fejn ma tifhimx dak li jkun qed iseħħ fik u ġieli ma tinftihemx lanqas minn oħrajn.

Aħna lkoll, bħala persuni u anke bħala Nsara jekk tridu, għandna bżonn niskopru mill-ġdid (re-birth) din it-tip ta’ żgħożija tal-ispirtu.

Insibu, veritajiet skomdi, l-għana fil-qalb, nuqqas ta’ idoli u kulti (u allura n-nuqqas tal-ħafna suriet ta’ inċensar tagħna), insibu dak li hu spontanju u ħaj, dak li mhux ġifa, jew immexxi mill-biża’ (il-prudenza u d-diplomazija), insibu fedeltà lejn kelma (Vanġelu) li hi sempliċiment moqrija u mhux imfissra.

Niltaqgħu ma’ dak li hu immaġinattiv u bla pressjoni, dak li mhux teknika, dardir, ipokrisija, gidba, vizzju, ingann u superfiċjalità, niltaqgħu mal-ġlieda perpetwa kontra l-medjokrità u kontra ċ-ċertezzi, il-loġika u l-isterjotipar iffriżat tagħna, niltaqgħu ma’ silenzju u ma’ kliem (il-ġlieda eterna f’Santu Wistin) u nsibu li kultant hemm bżonn li tuża l-kliem u ‘tagħmel il-ħsejjes’.

Għandna bżonnha bħal bnazzi wara l-maltemp u r-riefnu tal-ħajja, bħar-rebbiegħa wara x-xitwa talispirtu tagħna, bħal tgħanniqa ta’ mħabba wara staġuni ta’ distanza u bruda, bħal kelma ta’ apprezzament u kuraġġ wara rutina ta’ daqqiet u kalendarju ta’ negattività, bħal tbissima ġenwina wara bikja vera anki jekk ġieli mingħajr dmugħ.

Din iż-żgħożija tal-ispirtu, li twassal għal fidi iktar imġedda u adulta, hi għajta siekta, bla twerziq, ġentili imma qawwija. Hi tħeġġiġna biex nistenbħu u niftakru, inqumu u ma norqdux iktar, inħarsu lil hinn mixxefaq tal-preżent tagħna, inneħħu kull diqa u qtigħ il-qalb u ma nħarsux lura iktar.

Xtaqt bħala konklużjoni ta’ din il-kitba, naqsam magħkom silta ta’ Rowan Williams fil-ktieb tiegħu ‘The Wound of Knowledge’ li hi għal qalbi mmens. Fiha hu wkoll isemmi

l-importanza li f’ħajjitna nibqgħu niftakru f’dak li hu l-iktar essenzjali, u l-iktar meħtieġ. Fost dawn, li Alla jixtieq minna li nkunu maħbubin tiegħu, iktar milli atleti morali.

To be human is to desire, to be drawn and moulded by extrarational, even extra-mental, attractive forces. Augustine’s greatest legacy to Christian spirituality is the affirmation that the life of grace can include not only moral struggle and spiritual darkness, but also an awareness of the radically conditioned character of human behaviour - marked as we are in ways unkwown to us by childhood experience, historical and social structures, and many more facts of which Augustine himself could not have been consciously aware, but to which our own age is especially sensitive. If human behaviour is such, the ‘creation’ of a life realising the purposes of God, the transformation of image into likeness, is not impossible, but does take on a different quality.

The emphasis must be not upon achievement but upon attitude.

What holds a life together is simply the trust - or faith - that the eyes and the heart are turned towards truth, and that God accepts such a life without condition, looking on the will rather than merely the deed. God asks not for heroes but for lovers; not for moral athletes but for men and women aware of their need for acceptance, ready to find their selfhood in the longing for communion with an eternal ‘other’.

Magazin bil-Malti

għaż-żgħażagħ u l-adolexxenti

www.facebook.com/xehda