E d iz z j o n i
S pe ç j al i
Missjunarju
il-
id-Disa’ Óar©a – April 2010
MISSI N FUND Newspaper Post
U MIN GÓANDU…
…ÓA JAQSAM MA’ ÓUH LI M’GÓANDUX
ÓA NAQSMU LKOLL MINN
MEJDA WAÓDA LI HI
D-DINJA
MISSI N FUND
Profeta Kbir
Ìej Fostna!
WERREJ: Mill-Óajja tal-Mission Fund . . . . . . . 4 Intervista lil Mons. Vincent Costa . . 10 Ejja Mmorru Santa Marija . . . . . . 12 Skola Maltija f’Nofs l-Afrika . . . . . 14 Il-Óajja ta’ Joseph Adrien Atiman . . 16 ‘Tg˙id ne˙lisha llum?!’ . . . . . . . . 18 Qed Jirçievu l-G˙ajnuna Tieg˙ek . 22 Ódimt Mieg˙u fl-G˙alqa tal-Mulej . . 28 M’hemmx im˙abba akbar . . . . . 32 Intenzjonijiet tal-l-Papa . . . . . . . 34
Il-publikazzjoni hija ma˙ru©a mill-Mission Fund, Eureka Court, Blk A/6, Triq il-Kbira, Mosta MST 1018 WEB:
www.missionfund.org.mt EMAIL:
missionfund@global.net.mt TEL/FAX:
(+356) 2141 3664 Nirringrazzjaw lil kull min g˙en biex din il-publikazzjoni setg˙et issir u titqassam. In˙e©©ukom tag˙mlu uΩu mill-prodotti u servizzi reklamati f’din ir-rivista. Editur:
P. Marcellino Micallef, ofm Grafika:
Alan B. www.designedbyal.com Stampa:
Polidano Press
GRAFIKA TAL-QOXRA
It-tbissima tat-TanΩanija “U qalbna ma ssib qatt kwiet sakemm ˙utna g˙adhom bil©u˙” (Benedittu XVI)
Editorjal
M’hemmx g˙ajta iΩjed qawwija minn g˙ajta li to˙ro© minn ˙ajja tajba. L-g˙ajta tqanqal, l-eΩempju jkarkar mieg˙u. Fil-fatt id-dinja tibΩa’ mhux minn dawk li jippriedkaw, imma minn dawk li ˙ajjithom hija dawl. G˙aliex id-dawl tat-tajjeb jg˙ammex il-g˙ajnejn. Il-Providenza Divina riedet li g˙al darb’o˙ra l-mexxej tal-Knisja jΩur gΩiritna. Wara l-esperjenza ta’ Pawlu, l-Appostlu tal-©nus u l-missjunarju per eççellenza, kif ukoll iΩ-Ωew© Ωjajjar pastorali tal-Papa Ìwanni Pawlu II fl-1990 u fl-2001, f’dawn il-jiem ©ej fostna profeta ie˙or, il-Papa Benedittu XVI. Je˙tie© naslu fi ©Ωira (Atti27,26). Ìej fil-©Ωira ta’ eroiΩmu u devozzjoni. Ìej biex ikellem lil kull Malti u G˙awdxi. Ìej f’isem Alla mhux biss biex jaqsam mag˙na l-Evan©elju imma ˙ajtu stess. Profeta kbir ie˙or ©ej fostna. Ìej fostna meta d-dinja hija ma˙kuma minn grigalata o˙ra. IΩda dan m’g˙andux jaqtg˙alna qalbna, iΩda je˙tie© li nxamru l-kmiem u nimpenjaw aktar lilna nfusna biex ng˙inu lil xulxin fi gΩiritna u naslu sa’ dawk l-aktar ‘l bog˙od, b’mod partikulari fl-artijiet tal-missjoni. Il-KristjaneΩmu mal-bniedem ifisser li fid-dar huwa ˙lewwa, fin-negozju huwa onesta’, fis-soçjeta’ tag˙na huwa manjieri tajba, fix-xog˙ol huwa ©ustizzja, ma’ l-isfortunati huwa simpatija, ma’ dawk li qeg˙din fl-a˙˙ar skaluna huwa g˙ajnuna, mal-qawwijin huwa fiduçja, man-niedma huwa ma˙fra, mar-rebbie˙a huwa fer˙ u hena. Il-KristjaneΩmu ma’ Alla huwa qima u ubbidjenza. Bil-mag˙mudija a˙na rçevejna mandat biex inkunu profeti g˙al xulxin, kull fejn inkunu. A˙na lkoll
mibg˙uta biex inkunu xhieda tal-verita’ bil-kelma u aktar bl-g˙emil f’dinja ta’ pretensjonijiet u gideb. Anke jekk dan ifisser li rridu n˙allsu prezz g˙al din ixxhieda. Importanti li niftakru f’Dak, ilmessa©©ier tal-verita’, li tana garanzija bil-miktub fl-Evan©elju tieg˙u: “Jien mieg˙ek!”. Jalla l-poplu Malti jkun im˙e©©e© minn Ωew© fjammi kbar li g˙andhom ilmissjunarji Maltin u G˙awdxin, ji©ifieri poplu m˙e©©e© miΩ-Ωelu lejn Alla u lejn il-bniedem. Jalla minn fostna qatt ma’ jonqos il-g˙add ta’ dawk kollha li j˙allu l-©ensna u jmorru jxandru l-Bxara t-Tajba sal-irkejjen kollha tad-dinja. Jalla wkoll is-solidarjeta’ li dejjem urejna mal-missjunarji tkompli tikber u tinfirex. B’hekk nifhmu dawk il-kelmiet ta’ twissija tal-Papa Ìwanni Pawlu II (2001) li nifdu u qasmu qalb il-Maltin: “Malta, Malta! Int irçevejt ˙afna...” Il-Mission Fund irodd ˙ajr ‘l Alla g˙aΩ-Ωjara pastorali tal-Papa fostna. Sinjal ie˙or ta’ kemm Alla sa’ miΩΩerniq l-aktar bikri tal-KristjaneΩmu sal-lum dejjem bag˙tilna profeti ˙alli j˙e©©una nissa˙˙u u ng˙ixu d-don talfidi u tat-tama fih. Ûjara li konvinti li se t˙alli ©id kotran. Anke jekk il-kelma li se jwasslilna tiskomodana u tisfidana. Ejjew in˙alluh jikkatekizzana. Nawguraw ukoll lill-Papa Benedittu XVI aktar snin ta’ ˙idma fix-xandir talKelma tal-Mulej. Edizzjoni Speçjali April 2010
3
John Sammut
Mill-Óajja
tal-Mission Fund LAQGÓA MAL-PRESIDENT TA’ MALTA ull sena madwar 25 voluntier tal-Mission Fund, imorru jag˙mlu esperjenza missjunarja f’xi art tal-missjoni. F’g˙eluq il-25 anniversarju mit-twaqqif tal-Mission Fund, dawn il-voluntiera ©ew mistiedna g˙al laqg˙a ma’ l-Eççellenza Tieg˙u l-President George Abela. Din illaqg˙a saret nhar is-Sibt 27 ta’ Ìunju 2009 fil-Palazz ta’ San Anton, Attard. L-Eççellenza Tieg˙u l-President laqa’ bil-fer˙ din il-©emg˙a ta’ voluntiera. Kienet laqg˙a kordjali ˙afna li fiha l-E. T. ilPresident aççenna g˙all-fatt ta’ kemm hu mportanti li nkunu konxji tal-bΩonnijiet ta’ l-o˙rajn u li ng˙inuhom bl-a˙jar mod possibbli. Huwa ntwera album b’ritratti ta’ pro©etti li twettqu flimg˙oddi f’diversi pajjiΩi tal-missjoni u fa˙˙ar dan l-ispirtu ta’ altruiΩmu. L-E.T. il-President ikkonkluda l-laqg˙a billi awgura lillvoluntiera kull suççess fil-˙idma tag˙hom ta’ fejda permezz ta’ dawn il-pro©etti.
K
STRINA 2009 l-Mission Fund bag˙at l-applikazzjoni tieg˙u g˙allpro©ett fil-missjoni lill-uffiççju tal-President ta’ Malta. G˙all-ewwel darba l-Mission Fund irçieva l-a˙bar tajba li l-pro©ett sottomess ©ie mag˙Ωul u b’hekk il-Mission Fund ser ikun wie˙ed mit-tmintax-il g˙aqda li jibbenefikaw mill-fondi mi©bura waqt l-Istrina.
I
DONAZZJONI MILL-MINISTERU GÓALL-AFFARIJIET BARRANIN l-Mission Fund f’Ottubru 2008 issottometta applikazzjoni lillMinisteru g˙al g˙ajnuna fil-pro©ett tal-bini ta’ skola primarja fit-TanΩanija. Wara li l-ministeru eΩamina diversi dokumenti fosthom il-pjanti u stimi tal-pro©ett, il-Mission Fund ©ie mg˙arraf li l-applikazzjoni ©iet aççettata. Fit-3 ta’ Novembru 2009 il-Ministru Tonio Borg ippreΩenta çekk ta’ €29,000 lill-Mission Fund g˙al dan il-pro©ett.
I 4
Missjunarju
il-
MISSION FUND: 25 SENA TA’ ÓIDMA FAVUR IL-MISSJUNARJI is-16 ta’ April 2009, il-Mission Fund g˙alaq 25 sena mit-twaqqif tieg˙u. Matul dan iΩ-Ωmien, il-Mission Fund offra sapport kontinwu, kemm morali kif ukoll finanzjarju, lil madwar 700 missjunarju Malti u G˙awdxi, li qeg˙din ja˙dmu f’40 pajjiΩ mxerrda madwar id-dinja kollha. Il-Mission Fund jemmen li l-akbar sapport li wie˙ed jista’ jag˙ti lill-missjunarji huwa dak morali, billi dak li jkun jitlob g˙all-missjunarji ˙alli l-Mulej iΩomm idejh fuqhom biex ikunu jistg˙u jwettqu l-missjoni tag˙hom – dik li jxerrdu l-Kelma t’Alla lill-©nus kollha. Il-Mission Fund jorganizza attivitajiet ta’ ©bir ta’ fondi sabiex ikun jista’ joffri g˙ajnuna finanzjarja lill-missjunarji. Filfatt il-Mission Fund jibg˙at regolarment donazzjonijiet fuq baΩi ta’ roster lillmissjunarji kollha. Matul dawn il-25 sena, intbag˙tu aktar minn €2,400,000 f’donazzjonijiet. Kull sena, madwar 25 voluntier talMission Fund imorru f’pajjiΩ missjunarju sabiex iwettqu pro©ett ta’ kostruzzjoni. S’issa saru 18 il-pro©ett li kienu jikkonsistu f’bini ta’ skejjel, impjant
F
tal-biogas (biex jintuΩa b˙ala sors ta’ ener©ija), fish farm u djar g˙all-foqra. Biex ji©u mfakkra dawn il-25 sena ta’ ˙idma favur il-missjunarji, saret Quddiesa ta’ ringrazzjament minn Fr Marcellino Micallef, OFM Direttur Spiritwali tal-Mission Fund u Mons Salvinu Micallef, Direttur ta’ l-Uffiççju Pontifiçju Missjunarju. G˙al din ilQuddiesa, li saret fiç-Çentru ta’ San Fran©isk, il-Óamrun, attendew numru sabi˙ ta’ membri u benefatturi. Wara l-Quddiesa, sar riçeviment Ωg˙ir g˙al
dawk preΩenti. Attivita’ o˙ra biex ji©i mfakkar il-25 anniversarju mit-twaqqif tal-Mission Fund kienet tikkonsisti fit-t˙awwil ta’ si©ra taΩ-Ωebbu© ta˙t l-iskema 34U. Din is-si©ra t˙awwlet f’Dawret it-Torri, Santa Margerita, l-Mosta. Il-Kumitat tal-Mission Fund jixtieq jirringrazzja mill-qalb il-membri u l-benefatturi kollha tal-Mission Fund li taw l-g˙ajnuna tag˙hom matul dawn il-25 sena sabiex il-Mission Fund ikun jista’ jil˙aq l-iskop tieg˙u.
BAY STREET TERÌA’ TILQAGÓNA ˙as-sitt sena konsekuttiva l-Mission Fund organizza jumejn ta’ attivitajiet f’Bay Street nhar is-Sibt 6 u l-Óadd 7 ta’ Frar. Kien hemm diversi posters li juru l-˙idma tal-missjunarji kif ukoll bejg˙ ta’ pjanti u o©©etti o˙ra. Waqt li l-membri tkellmu mal-publiku dwar il-˙idma tal-Mission Fund, il-management ipprovda divertiment permezz ta’ numru ta’ kantanti li offrew it-talenti tag˙hom g˙al din l-attivita anwali.
G
Edizzjoni Speçjali April 2010
5
VILLAÌÌ MISSJUNARJU i preparazzjoni g˙all-Ìurnata Missjunarja, l-Uffiççju Pontifiçju Missjunarju organizza Villa©© Missjunarju f’Misra˙ il-Óelsien, il-Belt, bejn il-Óadd 11 sal-Óadd 18 ta’ Ottubru 2009. F’dan il-Villa©© Missjunarju, ipparteçipaw mhux inqas minn 18-il organizzazzjoni volontarji li ja˙dmu b’risq il-missjunarji Maltin u G˙awdxin li jinsabu mxerrda ma’ l-erbat irjie˙ tad-dinja biex iwasslu l-Kelma t’Alla lil min hu anqas ixxurtjat minna. Il-villa©© kien jikkonsisti f’numru ta’ gazebos fejn kull organizzazzjoni setg˙et turi x-xog˙ol li twettaq favur ilmissjunarji. Il-Mission Fund kien wie˙ed minn dawn il-parteçipanti li ˙adu sehem f’din l-attivita’. It-tema mag˙Ωula g˙al din il-©img˙a ta’ attivitajiet kienet: “G˙inni Nemmen – G˙inni Ng˙ix”. L-attivitajiet bdew b’Quddiesa kkonçelebrata minn Fr Timothy Lehane Barrett, Segretarju Ìenerali g˙all-Propagazzjoni tal-Fidi, u Mons Salvinu Micallef, Direttur
B
6
Missjunarju
il-
ta’ l-Uffiççju Pontifiçju Missjunarju li saret fil-Kon-Kattidral ta’ San Ìwann. Wara l-Quddiesa, il-membri tal-organizzazzjonijiet li ˙adu sehem imxew f’korteo lejn Misra˙ il-Óelsien, fejn sar il-ftu˙ uffiççjali tal-Villa©© Missjunarju. Il-villa©© baqa’ miftu˙ g˙all-pubbliku matul il-©img˙a kollha, fejn ©ew organizzati wkoll attivitajiet g˙at-tfal tal-iskola sabiex tin˙oloq kuxjenza missjunarja f’dawn it-tfal. It-tfal ©ew mistiedna wkoll biex iΩuru l-istands ta’ dan il-villa©© biex ji©i spjegat lilhom l-importanza li wie˙ed i˙obb u jg˙in il-missjunarji, kif ukoll biex nitolbu g˙alihom. F’nofs in-nhar kienet titqaddes Quddiesa kulljum g˙an-nies preΩenti. Il-©img˙a ta’ attivitajiet ©ew fittmiem il-Óadd 18 ta’ Ottubru 2009, il-Ìurnata Missjunarja, permezz ta’ Quddiesa minn Mons Mario Grech, Isqof t’G˙awdex. Din il-Quddiesa ©iet trasmessa diretta fuq l-istazzjon nazzjonali tat-televiΩjoni.
ATTIVITA’ B’RISQ L-ISPTAR MAKIUNGU FIT-TANÛANIJA ’ Ottubru 2009 il-President ta’ Malta l-Eççelenza Tieg˙u Dr George Abela Ωar wirja talfilugran organizzata mit-tobba Sean Agius u Mark Camilleri, ta˙t il-kappa tal-Mission Fund. Dawn iΩ-Ωew© tobba ˙admu fl-isptar Makiungu fitTanΩanija bejn is-16 ta’ Ottubru u l-5 ta’ Diçembru 2009. Il-Mission Fund kien responsabbli g˙all-kuntatt ta’ dawn iΩ-Ωew© tobba ma’ Sr Dr Maria Borda, d-direttrici ta’ dan l-isptar.
F
2010 – IS-SENA EWROPEA KONTRA L-FAQAR U L-ESKLUÛJONI SOÇJALI ull sena l-Unjoni Ewropea (UE) tag˙Ωel tema biex tindirizza l-problemi marbuta ma’ dik it-tema matul dik is-sena. It-tema mag˙Ωula g˙as-sena 2010 tittratta dwar il-©lieda kontra l-faqar u l-eskluΩjoni soçjali. Kien g˙alhekk li d-Direttorat Ìenerali ta’ l-UE g˙ax-Xog˙ol, Affarijiet Soçjali u Opportunitajiet Ugwali organizza konferenza ©enerali, li g˙aliha ©ew mistiedna madwar 400 parteçipant li kienu jinkludu organizzazzjonijiet volontarji, ©urnalisti u riçerkaturi mis-27 pajjiΩ ta’ l-UE. Il-parteçipanti Maltin kienu jinkludu rappreΩentanti mill-Mission Fund, Caritas, Richmond Foundation, SOS Malta u l-Council of Women. Fid-diskors tal-ftu˙, is-sur Jose’ Barroso, President ta’ l-UE, qal li madwar 80 miljun minn popolazzjoni ta’ 500 miljun ta’ l-UE (ji©ifieri 16%) jg˙ixu fil-faqar. Biex ti©i ndirizzata din il-problema, hemm bΩonn li kul˙add jag˙mel il-parti tieg˙u: gvernijiet nazzjonali, msie˙ba soçjali, ©urnalisti kif ukoll organizzazzjonijiet volontarji. Huwa mportanti li jitfassal pjan nazzjonali sabiex ti©i ndirizzata l-problema tal-faqar fuq livell nazzjonali. Wie˙ed irid joqg˙od attent biex ir-riçessjoni globali ma’ tkunx ta’ xkiel g˙all-isforzi kollettivi sabiex jintla˙qu dawn l-g˙anijiet.
K
Diversi kelliema tkellmu dwar l-aspetti differenti tal-faqar. Skont riΩultati ta’ l-ewrobarometru, medja ta’ 75% talpopolazzjoni Ewropea ja˙sbu li fl-Ewropa jeΩisti l-faqar. Din il-perçentwali tvarja minn 90% g˙aç-çittadini tal-pajjiΩi tal-Lvant g˙al 15% g˙all-Maltin. L-Ewropej ja˙sbu li l-faqar huwa kawΩa tal-qag˙ad, pagi baxxi, benefiççji soçjali jew penzjonijiet baxxi, nuqqas ta’ djar deçenti jew g˙ax jintiret minn familja g˙all-o˙ra. Il-faqar jinstab l-iΩjed f’familji li g˙andhom nuqqas ta’ edukazzjoni, nuqqas ta’ tag˙lim tas-snajja’ jew fejn hemm abbuΩ minn drogi jew alko˙ol. Tipi o˙ra ta’ faqar li ma’ jidhrux huma n-nuqqas tal-˙arsien tad-drittijiet jew id-dinjita’ tal-bniedem jew in-nuqqas talliberta’ tal-kelma. Filwaqt li wie˙ed japprezza t-tbatija li jg˙addu minnha ç-çittadini ta’ dawk il-pajjiΩi fejn jeΩistu dawn il-problemi, wie˙ed irid joqg˙od attent ˙afna li ma’ jsirux abbuΩi minn dawn id-drittijiet sabiex jintla˙qu çertu skopijiet o˙ra. Wie˙ed hawnhekk ma’ jistax ma’ jsemmix is-sentenza li ng˙atat dan l-a˙˙ar mill-Qorti dwar id-Drittijiet tal-Bniedem rigward it-tne˙˙ija tal-Kurçifiss mill-iskejjel. Fi tmiem il-konferenza, is-sur Robert Verrue, id-Direttur Ìenerali tax-Xog˙ol, Affarijiet Soçjali u Opportunitajiet Ugwali, awgura li l-isforz kollettiv ta’ l-UE jkun ta’ suççess biex ji©i mfassal pjan Ewropew sabiex tinsab soluzzjoni g˙all-problema tal-faqar u l-eskluΩjoni soçjali. G˙al dan il-g˙an ser jitwaqqaf task force sabiex ikun punt ta’ referenza u biex isiru r-rakkomandazzjonijiet neçessarji biex tittie˙ed azzjoni konkreta biex tittaffa din il-pjaga. Edizzjoni Speçjali April 2010
7
BUKKUN F’SELMUN har il-Óamis 4 ta’ Frar il-Mission Fund stieden lil membri u benefatturi g˙all-quddiesa ççelebrata mid-Direttur Spiritwali tal-Mission Fund fil-kastell ta’ Selmun. Attendew madwar 200 persuna fosthom Bro John Cassar OFMCap. li qasam mag˙na l-esperjenΩa tieg˙u ta’ 17-il sena missjunarju f’Garissa fil-Kenja. Wara l-quddiesa l-management ˙ejjilna Buffet Breakfast delizzjuz u abbundanti. L-attivita’ kompliet b’erba’ ©ogi tombla. Waqt il-quddiesa n©abru 600 Ewro g˙al Bro Cassar waqt li l-attivita’ ˙alliet qlieg˙ ta’ €1007.
N
GÓALLIEMA TMUR TGÓALLEM GÓAL SENA FI SKOLA FIT-TANÛANIJA l-14 ta’ Jannar, Ms Doris Muscat telqet minn Malta fit-triqitha lejn Mwanza, fit-TanΩanija, sabiex tmur tg˙allem l-IngliΩ fi skola li proprju ©iet mibnija mill-voluntiera Maltin tal-Mission Fund f’Awwissu 2008. Din l-iskola hija mmexxija mis-soru Maltija Sr Domenica Cilberti u fet˙et il-bibien tag˙ha f’Jannar ta’ din is-sena. Ms Doris Muscat se toffri s-servizz tag˙ha ta’ tag˙lim g˙al matul din is-sena kollha. Fil-preΩent hija qeg˙da tg˙allem 92 student.
F
KALENDARJU 2010 uq inizjattiva ta’ Fr Marcellino Micallef OFM Direttur Spiritwali tal-Mission Fund g˙all-ewwel darba in˙admu 8,000 kopja ta’ kalendarju b’ritratti li n©ibdu waqt l-esperjenzi missjunarji tal-Mission Fund. Irçevew kopja l-missjunarji kollha kif ukoll il-membri u l-kooperaturi.
F
8
Missjunarju
il-
Kills 99.9% of germs on surfaces and protects against the flu virus.
Exclusively distributed by Charles de Giorgio Ltd. Tel: 25 600 500
www.dettol.co.uk
Intervista lil Mons. Vincent Costa
Isqof Malti jibda jmexxi Djoçesi Ìdida fil-BraΩil
Mons. Vincent Costa f’Marzu ˙a l-pussess tad-djoçesi ta’ Jundiaí, belt li fiha ’l fuq minn miljun ru˙, fil-BraΩil. Twieled f’Birkirkara u g˙al dawn l-a˙˙ar seba’ snin, kien se jsir isqof ta’ belt ˙afna ikbar f’São Paulo, fil-BraΩil: il-belt ta’ Jundiaí. Ilu fil-BraΩil g˙al dawn l-a˙˙ar 40 sena, jirrakkonta x’˙adu l-ewwel darba fil-BraΩil u x’Ωammu hemm.
“Meta kont nistudja fis-Seminarju ta’ Malta (1964-1968) kien hemm spirtu qawwi missjunarju. Kien iΩΩmien tal-Konçilju u l-bidu ta’ bidla kbira fil-Knisja. Barra minn hekk ir-Rettur tag˙na, Mons. Victor Grech, kien minn tal-ewwel biex i˙ajjarna mmorru na˙dmu b˙ala qassisin barra minn Malta. Barra mill-BraΩil kien hemm l-Awstralja, l-Ewropa u l-Amerika. “F’dak iΩ-Ωmien wara li konna nistudjaw il-Filosofija fl-Università ta’ Malta konna mmorru f’postijiet o˙ra tal-missjoni nistudjaw it-Teolo©ija. “G˙alhekk, wara erba’ snin ta’ studju u ˙ajja fil-pajjiΩ, wara li konna nsiru qassisin, di©à konna
10
Missjunarju
il-
nkunu drajna ˙afna l-lingwa u d-drawwiet tal-post b’mod li konna nsiru lesti g˙all-missjoni l-©dida man-nies fejn Alla sej˙ilna biex na˙dmu.” Mistoqsi jimma©inahx ja˙dem f’Malta, l-Isqof wie©eb: “Na˙seb li dan issa hu impossibbli. Meta wie˙ed jitlaq minn art twelidu u jid˙ol f’ambjent ie˙or isibha ferm aktar diffiçli biex jer©a’ jidra Malta. “Barra minn hekk il-Knisja filBraΩil g˙andha xejra o˙ra, mod ie˙or ta’ kif twassal u tg˙ix il-Kelma ta’ Alla lin-nies. G˙alhekk na˙seb li a˙na l-missjunarji ma tantx jirnexxielna ner©g˙u nidraw fl-art fejn twelidna.”
Dwar kif i˙ossuhom il-BraΩiljani b’isqof barrani Mons. Costa spjega li“l-poplu BraΩiljan hu mag˙mul minn ˙afna razez: nies li ©ejjin minn dawk li dejjem g˙ixu hawn, o˙rajn li ©ejjin mill-ilsiera li ©ew mill-Afrika u o˙rajn li ©ejjin minn dawk li ˙allew l-Ewropa u ©ew jsibu futur ©did tag˙hom f’dan il-pajjiΩ. “G˙alhekk, g˙all-grazzja ta’ Alla, ma hawn l-ebda firda bejn BraΩiljan u dak li ©ie minn barra. Anzi l-BraΩiljani japprezzaw immens lilna l-missjunarji g˙ax jafu s-sagrifiççju li g˙amilna biex ˙allejna kollox u ni©u nag˙tu l-parti tag˙na f’din ilKnisja fil-BraΩil. “Óa©’o˙ra tajba hi li ‘Costa’ hu
wie˙ed mill-kunjomijiet l-aktar popolari fil-BraΩil. Min jisma’ ismi u kunjomi qatt ma jinduna li ma twelidx hawn g˙alkemm xi snin ilu sirt çittadin BraΩiljan.” Minn xiex isofru l-aktar ilBraΩiljani f’pajjiΩhom: ©u˙, Mafja, qg˙ad jew nuqqas ta’ edukazzjoni? Jg˙id b’çajta, “Na˙seb li l-aktar li l-BraΩiljani jsofru hu meta ma nirb˙ux it-Tazza tad-Dinja tal-futbol g˙ax il-futbol hawn hu veru marda fin-nies.” Ikompli: “Il-BraΩil veru g˙amel ˙afna progess f’dawn l-a˙˙ar snin, l-aktar ta˙t il-Gvern tal-President Lula. Il-poplu, l-aktar il-fqir u l-batut, g˙andu ˙ajja ˙afna a˙jar minn qabel. Çertament li hemm ˙afna xi jsir g˙ax il-pajjiz dejjem jikber u l-©id hemm bΩonn li jinqasam b’mod aktar demokratiku u ©ust. “Na˙seb li m’hawnx fid-dinja post a˙jar biex tg˙ix, g˙ax il-poplu BraΩiljan hu d˙uli g˙all-a˙˙ar. Li verament hemm bΩonn hi aktar ©ustizzja soçjali u ˙ajja a˙jar g˙allpoplu kollu.”
Jitkellem ukoll dwar il-˙idma talqassisin, voluntiera u lajçi, f’post li fih miljuni ta’ nies. Fl-2008 il-BraΩil kellu 20.6% qassisin: 12.8 minnhom BraΩiljani u 7.8 barranin. Dwar kif imorru l-qassisin bejniethom Mons. Costa j˙oss li din hi wa˙da mis-sfidi l-kbar ta’ kull Isqof: kif ikun jista’ jg˙aqqad il-qassisin u jag˙milhom familja wa˙da. Dwar qassisin Maltin ja˙seb li fil-BraΩil hemm madwar 30 wie˙ed li jg˙ixu fi tliet re©juni prinçipali: fil-Paraná, São Paulo u fil-Grigal tal-BraΩil. “Billi d-distanzi huma kbar ˙afna kull grupp ©eneralment jiltaqa’ biss bejnietu. PereΩempju, jien nag˙mel parti mill-grupp tal-qassisin talParaná (xi 15-il qassis b’kollox). “Dawn jiltaqg˙u bejniethom ©eneralment darba kull xahrejn, kull darba f’xi dar ta’ qassis. Imma g˙al okkaΩjoni speçjali l-grupp tal-Paraná u ta’ São Paulo jiltaqg˙u flimkien ukoll.” Dwar x’ji©bed tant nies fil-BraΩil l-Isqof i˙oss li “l-Knisja ta’ hawn hi
˙ajja ˙afna u viçin in-nies. Il-poplu BraΩiljan hu wkoll poplu ferrie˙i u jilqa’ ˙afna dawk li ji©u hawn minn barra, speçjalment lill-missjunarji.” B˙alissa l-Knisja fil-BraΩil qed ta˙dem fuq Ωew© pro©etti li huma meg˙juna mill-Mission Fund. Staqsejnieh hux se jkompli ja˙dem fuqhom la jmur f’Jundiaì. “Iva, il-Mission Fund ta’ Malta qed jg˙inu lid-djoçesi ta’ Umuarama fejn b˙alissa jien l-Isqof fuq Ωew© pro©etti: xog˙ol fil-Caritas g˙all-fqar u fil-formazzjoni tas-seminaristi. “Meta mmur fid-djoçesi ©dida ta’ Jundiaí, qabel ma nag˙mel pro©etti ©odda, irrid nara l-ewwel x’inhi r-realtà ta’ hemm u x’inhuma l-bΩonnijiet tal-post. G˙alhekk na˙seb li g˙alissa mhux se nitlob l-g˙ajnuna tant importanti u me˙tie©a tal-Mission Fund g˙addjoçesi ta’ Jundiaí.” Hu rringrazzja lill-Mission Fund ta’ kemm g˙enitu matul iΩ-Ωmien u lill-benefatturi kollha tag˙ha.
Edizzjoni Speçjali April 2010
11
Joe Mifsud
Ejja Mmorru
Santa Marija Qomna qabel is-seb˙. In©barna fil-kappella u tlabna flimkien, 22 voluntiera mill-Mission Fund fuq pro©ett ta 5 ©img˙at fit-TanΩanija. Kellna ©urnata twila quddiemna dik l-g˙odwa nhar Santa Marija li g˙addiet. Wara li ˙adna kikkra te u ftit ˙obΩ ©barna l-lunch li konna ippreparajna l-jum ta’ qabel u sibna postna fl-ischool bus li kellha tterraq 600 kilometru bina. Parti kbira mill-vja©© ta’ 10 sig˙at kien minn toroq im˙arbta qalb g˙elieqi xotta. Minn MwanΩa ridna naslu fl-isptar li Sr Maria Borda MMM tmexxi f’ Singida fit-TanΩanija. Kien beda jbexbex u g˙al g˙onq it-‘triq’ stajna naraw serbut nies jimxu sig˙at twal ifittxu l-ilma. Minn ˙in g˙all-ie˙or konna nilm˙u xi Ωebra jew ©iraff qalb is-sigar. Kellna triq tassew twila biex naslu g˙and Sr Maria.
Sr Maria Borda… Soru u Tabiba Maria Borda twieldet tas-Sliema, kienet iΩ-Ωg˙ira fost 3 a˙wa bniet. Mic-cokon xtaqet ting˙ata lil Gesu billi tiddedika ˙ajjitha g˙allmissjoni. Ta’ g˙oxrin sena, tlett xhur biss wara li ggradwat fl-Ekonomija, Maria siefret biex ting˙aqad malkongregazzjoni IrlandiΩa ‘Medical
12
Missjunarju
il-
Missionaries Of Mary’. Din ilkongregazzjoni missjunarja g˙andha madwar 400 soru ja˙dmu mal-foqra b˙ala infermiera, spiΩjara u tobba. Maria studjat u kkwalifikat b˙ala tabiba l-Irlanda. Wara kompliet tistudja fuq it-tqala, fuq il-kura tattfal, fuq il-mard tropikali, tg˙allmet ukoll il-lingwa Afrikana. Tul dan
iΩ-Ωmien twil ta’ studju kienet tie˙u ukoll formazzjoni reli©juΩa b˙ala soru. Sr Maria ilha 25 sena ta˙dem b˙ala tabiba fit-TanΩanija. G˙axar snin ilu tabib li mar jg˙inha offra li jie˙u postha g˙al erba’ snin biex Maria bil-g˙ajnuna t’ Alla setg˙et tispecjalizza fil-©inekolo©ija u ostetrija. Tista’ ma temminx
fil-Providenza! Illum Sr Maria hi responsabbli minn sptar ta’ 160 sodda, f’Singida t-TanΩanija. Dan l-isptar qieg˙ed 9 sig˙at l-bog˙od minn l-eqreb ajruport u jilqa’ pazjenti minn medda ta’ art li fiha popolazzjoni daqs Malta u G˙awdex flimkien. In-nies fl-in˙awi tal-isptar ja˙dmu r-raba, kollox bl-idejn, jiddependu mix-xita u mill-elementi g˙all-prodotti tag˙hom. Il-pazjenti, inkluΩ nisa tqal, jaslu l-isptar bilmixi jew jin©arru fuq xi rota fuq art im˙arrbta. L-isptar jilqa’ wkoll morda bl-AIDS, bit-TB u bil-Lebbra. Progett Tama 2010 Sr Borda ressqet talba lil Mission Fund g˙all-estensjoni fil-bini talisptar. B’hekk l-isptar ikun jista’ jiqa’ aktar pazjenti. Wara li din it-talba ©iet approvata, ircevejna l-pjanti. Di©a ntbag˙tu 50,000 Ewro biex seta’ jibda x-xog˙ol fuq il-pedamenti kif ukoll jin˙admu l-briks. Fit-Tanzanija l-briks jin˙admu wa˙da wa˙da b’forma semplici bl-idejn. Meta f’Awissu li ©ej, bil-g˙ajnuna t’Alla jaslu il-25 voluntiera tal-Mission Fund li ilhom jit˙ejjew minn Dicembru, ser ikun hemm jistennewhom eluf ta’ briks u materjal ie˙or me˙tie© g˙all- bini. Santa Marija Dak in-nhar li rkibna fl-ischool bus terraqna minn kmieni biex Ωorna lil Sr Maria Borda, propju fil-festa tag˙ha, il-festa ta’ Sidtna Marija. Wasalna tard wara nofs in-nhar.
Vja©© ta’ 10 sig˙at nofsu millim˙arrbat je˙odlok sa˙˙tek. Ma temmnux kemm irxuxtajna malajr meta rajna l-ferh ta’ Sr Maria u s˙abha. Qatt ma kellhom daqshekk mistednin. Ma qatg˙ux qalbhom li riedu jitimg˙una u ja˙sbu biex ideffsuna x’imkien biex nistrie˙u l-lejl. Wara li fra˙na b’xulxin u kilna xi ˙a©a ˙afifa n©barna biex flimkien iccelebrajna l-quddiesa ta’ Santa Marija. Kemm kantaw minn qalbhom is-sorijiet u anke l-grupp ta’ 22 Malti u Maltija. Issorijiet li ja˙dmu fl-isptar huma kollha membri tal-kongregazzjoni MMM iΩda ©ejjin min-nazzjonijiet
differenti. Kollha riedu jdewquna d-dish tradizzjonali tag˙hom ippreΩentat bl-a˙jar mod li setg˙u. Kilna bil-qalb u billi konna g˙ajjenin u fil-g˙odu kellna vja©© ie˙or twil tar-ritorn, ma domniex ma morna norqdu kif stajna… g˙ajjenin iΩda kuntenti, tabil˙aq kienet Santa Marija memorabbli. Qabel ma rqadt ma stajtx ma na˙sibx fuq il-˙idma kontinwa u d-dedikazzjoni ta’ Sr Maria u s˙abha. Tabil˙aqq dawl qawwi li jag˙ti tama tant me˙tie©a lil ˙afna nies fil-bΩonn. Veru li g˙ad baqa’ nies ©eneruΩi li jilqg˙u s-sej˙a biex jing˙ataw g˙all-proxxmu.
Edizzjoni Speçjali April 2010
13
Furtu Caruana
Skola Maltija
f’Nofs l-Afrika F’Awwissu tat-2008 grupp ta’ 24 Malti morna Nyakato, Mwanza sabiex nibnu skola li kellha tilqa’ xi 700 tifel u tifla. Dan ix-xog˙ol bdejnieh wara li sibna l-platform tal-pedament lest. Mag˙na kien hemm anki xi ˙addiema mit-TanΩanija jg˙inuna. Konna nkunu fuq il-lant tax-xog˙ol fis-7.30 ta’ filg˙odu u wara break ta’ xi sag˙tejn f’nofs in-nhar konna nkomplu sas-6.00 ta’ filg˙axija.
Fil-˙ames ©img˙at li domna hemmhekk lestejna ix-xog˙ol kollu tal-bricks, ji©ifieri erbatax-il klassi, sala u sitt kmamar li sejrin jintuzaw b˙al staff rooms u uffiçini. Meta l-grupp re©a’ lura Malta il-˙addiema tat-TanΩanija komplew u g˙amlu s-saqaf tal-binja kollha u g˙addew il-conduit taleletriku. F’Awwissu 2009 er©ajna morna nkomplu x-xog˙ol fuq din l-iskola. Issa nqsamna fuq diversi xog˙olijiet. U˙ud minna g˙addew il-wires tad-dawl; min beda jwa˙˙al it-twieqi, min ika˙˙al, min ibajjad u grupp ie˙or taw bidu g˙al sala li bdiet tinbena fuq wara ta’ l-iskola. Anki din is-sena ix-xog˙ol li kellna nag˙mlu
14
Missjunarju
il-
lestejnieh apparati mis-sala li jonqosha s-saqaf Meta l-grupp re©a’ lura Malta f’Settembru jiena bqajt hemmhekk. Minn Nyakato mort l-isptar ta’ Makiungu, Singida, fejn g˙amilt xi xog˙ol klerikali li kellha bzonn Sister Maria Borda, MMM. Prinçipalment dan ix-xog˙ol kien preparament tar-rapport annwali ta’ dawn l-a˙˙ar sentejn u nofs. Sr Borda min˙abba l-˙afna xog˙ol li g˙andha kienet lura f’dawn ir-rapporti u jien stajt ng˙inha biex tlestihom. Domt hemmhekk sitt ©img˙at u g˙al xi-Ωmien kien hemm ukoll Ωew© tobba Maltin, Shawn Agius u Mark Camilleri. Dawn iΩ-Ωew© tobba ©ew
Makiungu sabiex jg˙atu l-g˙ajnuna siewja tag˙hom hemm ukoll, u taw wkoll daqqa t’id sewwa sabiex dawn ir-rapporti setg˙u jitlestew fil-˙in. Meta r©ajt mort lura Nyakato g˙int lil Sister Domenica Ciliberti fix-xog˙ol tag˙ha ma’ l-Out Reach. Dan il-grupp mill-paroçça ta’ Nyakato jie˙u ˙sieb familji milquta mill-AIDS. Sister Domenica irrakomandatni lil Sr Monica li tie˙u ˙sieb il-‘Back Home House’. F’din id-dar ikun hemm tfal, u veru tfal g˙ax l-eta’ tag˙hom tvarja bejn id-disa’ snin u erbatax-il sena, li jg˙ixu barra fit-triq. Dawn ikunu f’din id-dar fejn ikollhom fejn jorqdu, isibu x’jieklu, jitg˙allmu manjieri
u xi naqra Swahili u anki NgliΩ. L-isaff talBHH jippruvaw jer©g˙u jintegraw lil dawn l-isfurtunati mal-familiji tag˙hom. Jien hemm kont ng˙in lis-Sr Monica f’xi xog˙ol klerikali. Barra minn dan kont ukoll nag˙mel xi xog˙ol klerikali ma’ Manon u Bernard. Dawn it-tnejn min-nies qieg˙ed jag˙mlu pro©ett flimkien mal-Mission Fund fejn huma qieg˙din jippruvaw i˙e©©u nisa sabiex jift˙u xi negozju g˙ar rashom. L-ideja hija li jlaqqg˙u gruppi ta’ sitta sitta, ji©u mislufa somma ta’ flus li trid
Il-pjanta tal-pro©ett ta’ din is-sena – l-bini ta’ swali ©odda g˙all-Isptar ti©i m˙allsa lura u b’hekk jibdew jg˙inu lilhom nfushom u l-familji tag˙hom. Din l-iskema ©iet introdotta is-sena l-o˙ra u kellha tibda ta˙dem f’Jannar ta’ din issena. Ir-rispons minn g˙and in-nisa kien kbir ˙afna.
B’din il-˙idma diversa tal-membri tal-Mission Fund nittamaw f’Alla li t˙alli l-frott mistenni f’kull g˙alqa li pruvajna na˙dmu fiha.
Edizzjoni Speçjali April 2010
15
Furtu Caruana
Il-Óajja ta’ Joseph Adrien Atiman
Óajja ta’ Missjunarju Id-data preçiΩa tat-twelid ta’ Adrien Atiman ma hiex mag˙rufa iΩda huwa ma˙sub li kienet bejn 1866 u 1868 flra˙al ta’ Tundurma fuq il-banek ta ‘ l-Ni©er Xmara ˙dejn Timbuktu, fil-preΩent il-Mali. Missieru kien jismu Jucda u ommu kien jisimha Tandurnosa u probabilment kienu Musulmani. F’dak iΩ-Ωmien Timbuktu kien fortizza ta’ l-Tuareg, tribù li kienu involuti fil-kummerç ta’ l-iskjavi.
It-Tuareg ˙atfu lil Adrien Atiman meta kien tifel Ωg˙aΩug˙ ta’ xi g˙axar snin. G˙al xi tliet ©img˙at Adrien kien miΩmum f’tined tat-Tuareg u wara kien mibjug˙ lil kummerçjant ta’ l-iskjavi f’Timbuktu g˙al buqar mel˙. L-G˙arab li xtrawh ˙aduh Metlili fl-Al©erija vja©© ta’ xi 1,100 mil. IΩda matul il-vja©© kien mibjug˙ lill-kummerçjanti o˙ra f’G˙arba, u li mag˙hom huwa temm il-vja©© u sab ru˙u fl-Metlili. Adrien jg˙id li kien ittrattat tajjeb waqt dan il-vja©©. Ûew© patrijiet ta’ l-Ordni tal-‘White Fathers’, Fr Deguerry u Fr Delauney, raw lil Adrien g˙all-bejg˙ fil-suq f’Metlili. Huma kienu inkarigati mill-Arçisqof Lavigerie sabiex jixtru subien ilsira, jilliberawhom, jedukawhom, u jippruvaw u jinkora©uhom sabiex isiru missjunarji fl-Afrika. Kardinal Lavigerie realizza minn kmieni li ‘missjunarji barranin’ qatt ma jkunu biΩΩejjed biex iwettqu il-˙idma
16
Missjunarju
il-
enormi sabiex i©ibu l-Evan©elju fl-Afrika. Huma qatt ma jkunu jistg˙u jid˙lu kompletament fil-qalb u ru˙ ta’ l-Afrikani. Adrien kien l-ewwel Afrikan li l-qassisin kienu xtraw fl-Al©erija; il-˙amsa l-o˙ra kollha kienu G˙arab. Huwa kien mibg˙ut lill Al©iers, flimkien mal-˙ames Ωag˙Ωag˙ G˙arab o˙rajn li kienu ©ew me˙lusa fl-istess ˙in, u tpo©©ew f’orfnatrofju ta ‘ex-skjavi sabiex ikunu jistg˙u jibdew l-edukazzjoni tag˙hom. L-Arçisqof Lavigerie ˙a interess personali fit-ta˙ri© tag˙hom u Adrien ˙alla impressjoni fuq il-Kardinal Lavigerie: “Il-Kardinal kien figura li jimponi, twil, b’wiçç serju u b’daqna kbira, b˙all-ritratt tieg˙u. Kien i©ib su©©estjoni lil kull min kien ikun filpreΩenza tieg˙u.” Eventwalment, Adrien kien mag˙Ωul biex ikompli l-istudji tieg˙u fis-seminarju minuri f’St Eugene. Bil-parir ta’ min kien imexxi s-seminarju, Arçisqof Lavigerie
gie ssu©©erit li Adrien g˙andu jistudja l-mediçina. L-ideja kienet li jit˙arre© sabiex isir “tabib-katekist” ˙alli jkun jista’ jirritorna f’pajjiΩu stess, jekk ikun possibbli, b˙ala missjunarju. Adrien qabel ma’ dan il-pjan g˙alhekk beda l-edukazzjoni reli©juΩa tieg˙u f’Karta©ini. F’Lulju, 1881, Adrien kien mibg˙ut ma’ xi w˙ud minn s˙abu lejn Malta biex jirçievu edukazzjoni medika tag˙hom fl-istitut mag˙Ωul mill-Arçisqof Lavigerie. L-g˙alliema tag˙hom kienu professuri l-Università u ˙adu t-ta˙ri© prattiku tag˙hom fl- Isptar Çentrali ta’ Malta. Adrien qatta sebgha snin Malta. Waqt iç-çelebrazzjoni tal-anniversarju tad-deheb tal-Papa Leo XIII fl-1888, il-Kardinal Lavigerie mexxa pellegrina©© mill-Afrika lejn Ruma fejn ˙adu sehem wkoll Adrien u s˙abu. Huma kienu milqug˙a f’udjenza mill-Papa u kien waqt din iΩ-Ωjara f’Ruma li Adrien iddeçida li
B˙ala tabib Adrien kien jirçievi salarju ta’ xi ˙ames liri fix-xahar u wara li mietet martu baqa’ ja˙dem volontarjament. joffri l-˙ajja tieg˙u lis-servizz ta’ Alla u l-umanità. Fir-ritorn tieg˙u lejn Malta, Adrien lesta l-kors tal-medicina tieg˙u u rçieva ic-çertifikat bil-proklamazzjoni tal-kompetenza tieg˙u fil-Medicina, fil-kirurgija u fil-professjoni ta’ qabla. Qabel ma telaq g˙all-Afrika, hu u s˙abu. Adrien, issa ta’ 23 sena, g˙aΩel li jing˙aqad ma’ karavan ta’ l-Ordni tal‘White Fathers of Africa’ li kienu sejrin lejn l-Afrika tal-Lvant. Huma ba˙˙ru minn Marsilja g˙all-ÛanΩibar fis-16 ta’ Lulju, 1888, ma’ l-Isqof Bridoux, diversi ‘White Fathers’ o˙ra u xi “tobba-katekisti”. Adrien mar ja˙dem f’Karema iΩΩewwe© tfajla mill-familija Mrundi tattribu ta’ Wabende, jisimha Wanshira,
u b’hekk seta jevan©elizza anki lil dan it-tribu. Dan it-tribu kien g˙adu jg˙ix ˙ajja primittiva u ma kienx jaççetta strangieri f’nofsu iΩda permezz ta’ dan iz-Ωwie© Adrien seta’ ja˙dem liberament fosthom. Veru Ωwie© ta’ konvenjenza. Ûwie© li bih seta jsir qbil bejn it-tribu ta’ Wabende u l-Knisja Kattolika. Wara sena Ωwie© kellhom tifel Joseph li sar qassis fis-sena 1923 u Wanshira li ©iet mg˙ammda fl-1892 u ˙adet l-isem ta’ Agnes Isabella. Hija mietet f’Lulju tal1940. B˙ala tabib Adrien kien jirçievi salarju ta’ xi ˙ames liri fix-xahar u wara li mietet martu baqa’ ja˙dem volontarjament. Huwa lanqas kien aççetta li jit˙allas mill-Gvernijiet
Europej talli kien jikkura lis-suldati feruti waqt l-ewwel Gwerra dinjija. Kull donazzjoni li kien jirçievi kien jag˙tiha lill-knisja. Adrien baqa jistudja wa˙du l-mediçina u kien mag˙ruf u mfittex minn kull˙add. Ìie mg˙oti diversi dekorazzjonijiet fosthom il-Pro Ecclesia et Pontifice, millPapa Leo XIII; tlett dekorazzjonijiet mill-Gvern Bel©jan talli ˙a ˙sieb is-suldati Bel©jani fl-Ewwel Gwerra Dinjija; il-Jubilee Medal ming˙and ir-Re George V ta’ l-Ingilterra; il-Bene Merenti ming˙and il-Papa Pius XI u l-Welcome Medal of the Royal African Society. Adrien miet fl-24 ta’ April 1956.
Lourdes pellegrina©© g˙al
mill-14 sal-20 ta’ Lulju
€515
MISSI N FUND
G˙al aktar informazzjoni ikkuntattjaw lis-Sur Charles Decelis fuq 2157 5351 jew 9988 50 78
Sylvia Ebejer
‘Tg˙id ne˙lisha llum?!’
ix-Xorti tal-Albinos fit-Tanzanija Ìieli ltqajtu ma xi persuna li g˙andha l-©ilda tant hi cara li kwaΩi trasparenti? Óafna drabi x-xag˙ar ikun abjad karti anke fil-kaΩ ta’ tfal Ωg˙ar. Il-vista tal-g˙ajnejn ©ieli tkun tant batuta li g˙all-fini tal-li©i dawn il persuni jitqiesu b˙ala g˙omja. Dawn il-persuni huma Albinos u l-kundiΩΩjoni tag˙hom ©ejja minn difett ©enetiku rari. Min˙abba dan id-difett ©enetiku l-©isem ma jibnix is-sustanza li tag˙ti l-kulur lill-©ilda u lixxag˙ar. Fl-Ewropa u fl-Amerika ta’ fuq, persuna minn kull 20,000 g˙andha xi forma ta’ Albinism. Sfortunatament fit-TanΩanija r-rata hija 5 darbiet iΩjed g˙olja u hemm madwar 170,000 Albino. Il-©ilda tal-Albinos ma toffrix protezzjoni kontra r-ra©©i tax-xemx min˙abba li hi kwaΩi trasparenti. Dan jirriΩulta f’ rata ta’ kancer ferm g˙olja meta
18
Missjunarju
il-
mqabbla mal-medja, specjalment f’ pajjiΩ b˙at-TanΩanija fejn ix-xemx tiΩre© bla heda. L-okkult Fil-pajjiΩi Afrikani l-okkult g˙andu ©˙eruq fil-qedem u mhux la kemm teduka n-nies biex jin˙allu missuperstizzjonijiet. Fit-TanΩanija, fejn niltaqg˙u ma ˙afna kaΩi, ta’ faqar estrem, in-nies g˙adhom jemmnu fis-s˙a˙ar u fil-ma©ija tag˙hom. Jemmnu li s-sa˙˙ara tista’ tag˙tik
duwa biex issir sinjur. Biex id-duwa ta˙dem sew fit-ta˙lita jridu jintuΩaw partijiet mill-gisem ta’ Albino. Kull parti tista’ tintuΩa iΩda l-aktar komuni huma l-idejn u s-saqajn. BiÛgÓa F’art kbira b˙at-TanΩanija, fejn ˙afna n˙awi m’g˙andhomx eletriku u l-mog˙dijiet huma mudlama, kif jg˙id il-Malti, tista’ toqtol u tidfen filveru sens tal-kelma. Fil-fatt fl-a˙˙ar sentejn ©ew rappurtati aktar minn
60 kaΩ ta’ Albinos maqtula biex ©isimhom jinbieg˙ u jintuΩa biex issir id-duwa mis-s˙a˙ar. Min˙abba l-kobor tal-pajjiΩ u n-nuqqas ta’ komunikazzjoni Ωgur li n-numru ta’ Albinos maqtula hu ferm akbar. M’hux ta’ b’ xejn li tkun Albino fit-TanΩanija jfisser li tg˙ix f’biΩa li jkexkex. U˙ud mill-Albinos jag˙Ωlu li jg˙ixu fil-kommunitajiet fejn jg˙ixu l-lebbruΩi, g˙ax hemm isibu xi ftit tas-sigurta minkejja r-riskju li ji©u nfettati mill-marda kiefra tal-lebbra. Hruxija Dawn l-attakki fuq l-Albinos isiru bi ˙ruxija kbira. Malli tinstab opportunita li ti©i attakata vittma, aktarx li dan isir billi permezz ta’ daqqiet ta’ panga (sikkina kbira daqs xabla) jinqatg˙u s-saqajn biex il-vittma ma tkunx tista’ ta˙rab. L-Albino jkompli jitqatta’ sakemm
fl-a˙˙ar imut. Madwar sena ilu Mariam Staford Bandaba Albino mit-TanΩanija ©iet attakata u tilfet idejha t-tnejn. B’ xorti kbira la˙qu xi nies fil-post u l-attakk ma kompliex. Illum Miriam qed tg˙ix ming˙ajr idejn u l-˙in kollu fil-biΩa li tista’ ter©a’ ti©i attakata. Kilba gÓall-Flus Il-˙ajja mhix l-istess g˙al kul˙add. Min hu mejjet fis-sakra u min hu mejjet g˙al qatra. Ir-reg˙ba g˙allflus tag˙mi lil ˙afna nies. Minn dawk li joqtlu n-nies billi jbieg˙u d-droga jew l-armamenti g˙al dawk li joqtlu l-Albinos biex ibieg˙uhom ˙alli minnhom is-s˙a˙ar jag˙mlu xorb li ‘j©ib ir-risq’. It-traffikant taddroga ©ie li jkun liebes pulit u jidher minn tag˙na iΩda l-qirda li jiΩra hija daqs ta’ dak li joqtol l-Albinos g˙allflus.
MuÛbiegÓ fuq l-Imnara Fost din it-tbatija ta’ min hu emar©inat b˙al l-Albinos insibu erwie˙ twajba li joffru kenn milla˙jar li jistg˙u. Il-missjunarji kollha, fosthom 700 Maltin u G˙awdxin ja˙dmu favur il-fqir u l-mag˙kus. F’ u˙ud mill-pajjiΩi dan isir b’riskju g˙al ˙ajjithom u ta’ spiss nisimg˙u b’missjunarji l-˙abs jew maqtula. Nkomplu n˙e©©ukom biex titolbu g˙all-missjunarji li f’isem Gesu kulljum qed joffru ˙ajjithom g˙allproxxmu. Nota: Il-voluntiera tal-Mission Fund setg˙u jaraw diversi drabi s-sitwazzjoni mwierg˙a li jinsabu fiha l-Albinos meta dawn il-voluntiera ˙admu fuq pro©ett ta’ bini ta’ skola fit-TanΩanija f’ Awwissu/Settembru 2008 u 2009.
Edizzjoni Speçjali April 2010
19
Maratona 2010
Grazzi
mill-Q
â‚Ź108,908
Qalb
Il-Missjunarji li qed Jirçievu
l-G˙ajnuna Tieg˙ek
ALBANIA: Mr Carmel Camilleri, Mr Lawrence Cachia, Mons George Frendo OP. ALGERIA: Fr. Raphael Abdilla, Sr. Mary Zarb, Sr Carmen Sammut. BENIN REPUBLIC: Sr Irene Balzan. BOLIVIA: Fr. Alfredo V. Mercieca, Fr. Garvin Grech. BRAZIL: Fr Paul Formosa, Fr Adeadato Schembri, Fr Costantino Borg, Fr Vince Micallef O.P., Mons. Walter M. Ebejer O.P., Fr Jimmy Xerri, Fr Saviour Vella, Fr. Lucas Azzopardi, Fr. Jose` Sciberras, Fr. Xavier Cutajar, Mons. Bernardo Gafa`, Fr. John Caruana, Fr. Lawrence Gauci, Fr. Paul Mercieca, Fr. Frank Tabone Adami, Fr. Carmel Borg, Fr. Andrew Zammit, Rev. Msgr. Joseph Aguis, Fr. John Mary Cauchi, Fr. Alexander Cauchi, Bishop Mons. Vincent Costa, Irma Emiliana Agius, Sr. Frances Cachia, Sr Teodoreta Aquilina, Sister Maria Micallef, Bro. Anthony Baldacchino O.P. BRITISH WEST INDIES: Fr. Peter Baldacchino. BURUNDI: Fr Tony Calleja SJ. BURKINA FASO: Ms Lara Bezzina. CHAD: Sr. M Salvina Grech. COLOMBIA: Ms Rose Mallia. CUBA: Fr. Philip Cutajar,Fr Paul Buttigieg. CZECH REPUBLIC: Sr Mary Dolores Saliba. EGYPT: Fr. Herman Mizzi, Fr. Anthony Fenech, Fr. Joseph Mizzi SJ, Sr Mary Carmen Busuttil, Sr Grazia Schembri, Sr Vittoria Gauci, Sr. Ant. (Carmelita) Sammut, Sr Margaret Muscat, Sr Marie Bernardette Aquilina. ETHIOPIA: Fr. Joseph Pullicino, Sr. Victoria Vassallo, Sr Laetitia S. Borg, Sr Mary Lutgarda Camilleri, Sr. Rosanna Spiteri, Sr. Faustina Grima, Ms Monica Tonna Barthet, Sr Carmen Sammut. GHANA: Fr Richard Ebejer S.D.B. GUAM: Mr Mario Borg. GUATEMALA:
22
Missjunarju
il-
Fr. Joseph Camilleri, Fr. Anton Grech, Fr Tony Mercieca. HONDURAS: Fr Alberto Gauci OFM, Fr. Angelo Falzon OFM, Fr. Joseph Bonello OFM, Mons. Robert Camilleri OFM. INDIA: Fr. Paul Aquilina SJ, Fr. Joseph Zerafa SJ, Fr. Louis Zammit S.J., Fr. Anthony Gatt S.J, Fr. Anthony Scerri SJ, Fr Joseph Gauci Sacco SJ, Fr. Emidio Saliba S.J., James A. Borg, Bro Carmelo Muscat, Fr. Joseph Cilia, Sr. Rita Theuma, Sr. Serafina Grima, Sr. Gaetana Bonello, Sr Emanuela Borg, Sr M. Emanuela Azzopardi, Sr Maria Concetta Buttigieg. ISRAEL: Sr. Maria Grech, Sr. Mary Rose Muscat, Sr. Caterina Muscat, Sr. Mary Abdilla, Sr. Marie Louise Sacco, Sr. Johanna Borg, Sr. Carmela Chircop, Sr. Emmanuela Micallef, Sr. M`Luigina Muscat, Sr.Dorothy Busietta, Sr Carmen Farrugia, Sr Rose Theresa Sant, Sr. Mary Borg, Sr Victoria Camilleri, Sr. Rhoda Crockford, Sr Maria Domenici, Sr Joanne Antida Vella, Sr.M. Antoinette Agius OCD, Sr Anne Savona, Sr. Sylvia Cuschieri, Sr. Valerie Borg. JORDAN: Sr. Helen Jones. KENYA: Bishop Paul Darmanin, Fr Joseph Galea, Fr. George Bezzina OFM Cap, Br. John Cassar OFM Cap, Fr. Hilary Abela, Mr. Roberto Zammit, Fr. Publius Mair OFM Cap, Sr. Sandra Cassar, Sr. Josepha Gauci, Sr Michelina Micallef, Sr. Graziella Camilleri, Sr Evelyn Delicata F.M.M., Fr. Bernard Mallia. LATVIA: Ms Rita Refalo. LIBYA: Mgr. Sylvester Magro OFM, Fr. Daniel Farrugia, Sr. Mary Pace. MADAGASCAR: Sr Maria Gauci. PAKISTAN: Fr Pierre Bonnici MSSP, Fr. John Farrugia,
Miss Miriam Bugeja, Sr. Dolores Gauci, Sr. Frances Farrugia, Sr. Liliana Borg, Sr. Rachele Aguis, Sr. Josephine Borg, Sr. M. Celeste Buhagiar, Sr. Nathalie Abela, Sr. Philippa Pace, Sr. Anna Maria Sammut, Sr. Maryann Mallia, Ms Mariella Spiteri, Sr Ilaria Schiavone, Sr Gustina Aquilina, Sr Rosalda Aquilina, Sr Loretta Xerri. PARAGUAY: Sr Mary Eufemia Buhagiar. PERU`: Fr. Salvatore Bartolo, Fr. Marcell Portelli MSSP, Fr. Francis Camilleri Magri, Fr. Giovanni Cefai, Mr Hector Pickard, Mr Joseph Buttigieg, Fr. Victor Zammit MSSP, Fr. George Scerri MSSP, Fr Vincent Magro Mercieca, Fr Victor Livori, Fr. Frank Cortis, Fr. Alex Busuttil, Fr. Raymond Portelli, Fr. Emmanuel Parnis, Ms Maris Camilleri, Fr Anthony Zammit. PHILLIPINES: Fr. Joe Cremona, Fr Lonnie Borg, Sr Carmen Borg, Sr Theresa Sammut (Andreina), Sr Gemma Fenech, Sr Celina Cini, Sr Anne Catania SSD, Fr John Muscat, Sr C Terenzia Maniscalco, Sr Maria Esther Attard. POLAND: Sr Maria Louise Grech. SOUTH AFRICA: Sr. Miriam Cassar, Miss. Josephine Buhagiar. SUDAN: Mr Paul Farrugia, Fr. Albert Said, Sr. Josette Spiteri Cremona. TAIWAN: Sr. Dolores Fenech. TANZANIA: Sr. Maria Borda, Sr. Domenica Ciliberti. TUNISIA: Fr. Lawrence Essery, Sr. Concetta Dimech, Sr Elvire John Mallia. TURKEY: Fr.Alfonse M. Sammut OFM Conv., Fr Oliver Borg Olivier S.J. ZAMBIA: Sr Catherine Farrugia, Sr Josephine Vassallo. ZIMBABWE: Sr Maria Grazia Farrugia
i j r a n u j s s i m ijiet lill 09
0 n 2 o l j l z u z t a m d n dona u f on i s s i m l l i m
MISSI N FUND
Sr Mary Ab dilla (IΩrae l) G˙al biex ti G˙otjiet ta ’ €1,200 ku ng˙ata g˙a jn ll wie˙ed li una lill-fam f’ it-72 missju s itwazzjonij l dawn ilji narju: iet diffiçli S Fr Anthony r Margaret Fenech (E© Muscat (E© ittu) ittu) G˙al biex ti G˙all-famil ji fo ng˙ata g˙a jnuna lill-is biex ikomp Fr Herman qra tudenti lu lnM ta’ mediçin istudju tag˙hom u g˙ G˙all-ispejj izzi (E©ittu) ax-xiri Fr Louis Za i g˙all-foqra eΩ ta’ l-isp mmit (Indja tar Sr Luigina Sr Teresa ) G˙all-form Muscat (IΩ Sammut (F u g˙all-anzjani a z r il zjoni ta’ an ael) ippini) G˙al biex ji G˙all-eduk imaturi u b jinxtara ©e t˙allsu l-m azzjoni tatiex nera iΩati ta’ l-is tfal u g˙ax istudenti fo mediçini, ik kejjel lill-xiri talSr Rita The tur qra u g˙atel u ˙wejje uma (Indja tmexxija ta © g˙ privata Sr Emmanu ) ’ skola G˙all-kura ela Micalle all-foqra ta t-tfal mord f (IΩrael) Sr Victoria G˙at-tfal b a Sr Seraphin ’diΩabilita’, Camilleri (I a Grima (In g˙a Ωrael) G˙all-eduk u g˙all-ispe dja) G˙ajnuna li azzjoni ta’ jjeΩ ta’ l-isp ll-edukazzjoni t-tfal ta’ l-is student fqir tar jistudja bie Sr Carmen ko li qed Sr Gaetan x isir tabib Borg (Filip a Bonello (I la u familji foqra pini) Fr Xavier C G˙all-eduk n dja) G˙ax-xiri ta azzjoni tatuta ’ ikel, ˙wejj tfal abband G˙all-pro©e jar (BraΩil) g˙ax-xiri ta e© u mediç unati u lill-foqra tt “Pastora ’ l-ikel, ˙we ini l da Crianc jje© jipprovdi ik madwar 30 a” biex Bro Antho el lit-tfal b tifel tat-triq u mediçini g˙al ny B il-©u˙ Sr Victoria Sr Aurea M G˙ax-xiri ta aldacchino (BraΩil) Vassallo F uscat (Ken ’ ik .M ja .M ) G G˙all-klinik ˙at-tmexxij . fix-xahar u el u mediçini g˙al 50 a tas-sa˙˙a a ta’ klinika (Etjopja) fam g ˙a u g˙ax-xiri , u l-mediçin Sr Grazia S ll-g˙ajnuna lill-istude ilja ta’ l-ikel kindergarten, librerija skola primarja, i g˙an-nies n che ti pubblika u morda promozzjon Fr Daniel F g˙allG˙all-g˙ajn mbri (E©ittu) i tan-nisa arru una lill-fam Fr Vince M G˙ax-xiri ta gia (Libja) ilji foqra Ms Maria S icallef (Bra ’ l-ikel u ˙w piteri (Pak Ωil) ejje© lit-tfa G l-immigran ˙ a x -x o is g˙ol pastora ta l ta’ G˙all-g˙ajn ti u biex jin li ma una lill-istu n) g˙ata saqa f’kundizzjo u t-tfal denti u g˙a f lin-nisa ta’ mediçin nijiet ˙Ωien t-tfal li jg˙ixu x-xiri a aug bΩonnijiet b Fr Anthony Sr Emmanu aΩiçi l-iΩjed ˙ax-xiri talGatt S.J. (I el Borg (In m ndja) Fr Salvado G˙all-eduk dja) G˙all-assis r Vella (Br ediçini u ikel azzjoni tatte a tf Ω nza medika il a G˙all-pro©e ) l u biex jaq l-vizzju tax lill-familji fo Sr Josette tg˙u -xorb tt “Bon Sam Spiteri Cre qra aritano” bie jipprovdi ik Fr Adeoda mona (Sud G˙at-tmex x to C Schem el, korsijiet a n xija ta’ çen bri (BraΩil) u mediçini foqra G˙al biex ji tru tal-kotb ) lill-familji xiri ta’ ko tqas a u g˙axtba g˙at-tf Fr Paul Aq lill-familji fo smu 200 hamper fix-x al foq Fr Lucas A uilin qra jew bla a zzopardi (B ra xog˙ol u g˙ har G˙ax-xiri ta a (Indja) ta’ mediçin raΩ G˙all-g˙ajn ax-xiri i u materja ’ kotba reli una finanzja il) l edukattiv ©juΩi u biex stampati 2 Mr Joseph rji lill-famil ji b 0 © ie Buttigieg (P 00 kopja u x jinxtraw ji foqra l-affarijiet erù) Fr Richard G˙all-form b F a azzjoni taΩ r E Ω b H iç e il i je a u r r l-mediçini y Abela (K (Ni©erja) -Ωg˙ G˙al biex ti jing˙ata l-k enja) G˙all-kura ng˙ata g˙a atekiΩmu li aΩag˙ u biex m jn e td una finanzja tf g˙at-tratta Fr John Fa g˙ax-xiri ta ika, il-miΩati ta’ l-isk ment fl-isp rja rrugia (Pak al ola u ’ l-ikel lill-f tar u l-˙las istan) ta’ l-iskola G˙at-tfassil amilji foqra tal-miΩati morda blta’ program u dawk AIDS mi ta’ Sr Giustina u katekiΩmu Fr Carmel Aquilina (P fil-paroççi fo evan©elizzazzjoni B o a r g kistan) qra G˙all-kura (BraΩil) G˙at-tmex med xija ta’ libre villa©©i tal- ika lill-morda foqra ta rija lill-g˙omja madwar lu torox u g , g˙all-assistenza Sr Loretta ˙ ax-x m Xerri (Pak aterjal talistan) kostruzzjon iri ta’ l-ikel u G˙at-tmex i Sr Valerie xija Bor tas-sa˙˙a b ta’ skola primarja u ç G˙ax-xiri ta g (IΩrael) entru iex ting˙ata ’m kura medik foqra tmexxija ta aterjal mediku u g˙ata lill’ l-isptar Sr Ersilia (V Sr Laetitia ittoria) Ga S Borg (Et uci (E©ittu G˙ax-xog˙ jopja ) G˙all-progra ol pastorali mm edukatt ) u g˙all-ikel foqra g˙alliv lit-tfal fi u g˙all-g˙a l-bΩonn jnuna liΩ-Ωg Fr Garvin G ˙aΩag˙ bie x-xog˙ol rech (Boliv x isibu ja) G˙at-tmex xija ta’ kçin a g çentru kom ˙all-foqra u munitarju Edizzjoni Speçjali April 2010
23
s-soqfa tad-djar G˙ar-rikostruzzjoni ta edukazzjo g˙all-foqra tjopja) ) jar a˙ re Sr Faustina Grima (E tu fu Sr Mary Zarb (Al©erija lill ini diç me u ) e© ini ejj pp ˙w ili l foqra u g˙ax-xiri G˙ax-xiri ta’ ikel, Sr Gemma Fenech (F all-edukazzjoni tat-tfa G˙ iri -x ax g˙ u a qr fo lji fil-bΩonn tfal familji foqra ffarijiet baΩiçi lill-fami G˙all-edukazzjoni ta’ l-a ’ ta el) (IΩra rael) Sr Joan Antida Vella ta’ l-ikel g˙all-fqar Sr Maria Dominici (IΩ a materjal qr s) -fo ra lill du a on uniformijiet, kotba u rt Gauci (Ó ’ be ta G˙all-kura medik Al iri Fr -x ax G˙ al -tf rdi (Indja) ru ta’ l-ikel g˙at ’ ikel g˙all-Milied Sr Emmanuela Azzopa G˙at-tmexxija ta’ çent ukattiv u g˙ax-xiri ta ed fju tro a na fa qr -fo ta’ or G˙all-kura medika lill foqra u g˙at-tmexxija g˙all-familji foqra el) ra (IΩ ius Ag e a) dj tt (In ine rd (Filippini) fa ra Ze ph se Sr Marie Anto Jo Fr Sr Maria Esther Atta a u ur lls -k all i˙a x g˙ a, bie qr lji fo l mi -fa tfa rijiet baΩiçi g˙allG˙all-g˙ajnuna lill G˙all-edukazzjoni ta’ ax-xiri ta’ l-ikel u affa G˙ all g˙ nt za liz rti ta’ fe typhoon d-dejn tal-morda u g˙ax-xiri vittmi li ntlaqtu minn ja) on ol (P h ec Gr e erun) us Sr Marie Lo bdiewa Sr Salvina Grech (Kam kull u da a) or dj (In l-m i, J. S. jan o nz cc -a Sa u g˙ax-xiri ta’ G˙all-g˙ajnuna lill Fr Joseph M Gauci G˙ax-xog˙ol pastorali i juΩ li© re i ist riv u tas-sa˙˙a a min hu fil-bΩonn G˙all-istampar ta’ kotb rat mediku g˙aç-çentru pa ap a) pj tjo (E ri ) mille ry Cauchi (BraΩil Sr Mary Ludgarda Ca all-kura Fr John Ma g˙ u fju tro na fa wa sabiex ji©©ieldu or ’ ta Isqof Mons. G˙at-tmexxija G˙all-g˙ajnuna lill-bdie G˙otja ta’ €2,400 lil DS m ) tat-tfal morda bl-AI g˙ad-drittijiet tag˙ho Vincent Costa (BraΩil an) ist ak (P ne tti tad-djoçesi ta’ vo ©e hia ro Sc -p Sr Ilaria ˙ajnuna fil -g all G˙ u a’ nit er at iritwali u r tal-m u g˙all-formazzjoni sp G˙at-tmexxija ta’ spta ma ra ua Um g˙ Ωa ˙a -xebbiet Ωg risti biex jing˙ata kenn lix intelletwali tas-semina giar (Pakistan) ha Bu te les Ce na lvi Sr Sa u g˙ax-xiri talG˙all-bini ta’ spiΩerija mediçini lill-foqra tjopja) Sr Carmen Sammut (E © studenti li qed G˙all-g˙ajnuna lill-Ωew jistudjaw g˙al nurse a) Fr Philip Cutajar (Kub e© u mediçini ejj G˙ax-xiri ta’ l-ikel, ˙w Mons Robert ˙ajnuna biex i˙allsu G˙otja ta’ €5,000 lil g˙all-morda u g˙all-g ras) r Camilleri OFM (Óondu l-kontijiet ta’ kull xaha dar ta’ l-Isqof li dta id a) ©d dj all-bini millG˙ Fr Anton Scerri (In lil t bin-nirien x jing˙ata kenn nqerdet kompletamen G˙ax-xiri ta’ l-ikel u bie ini) 800 tfal foqra Sr Domenica Fr Lonnie Borg (Filipp an) ud (S a lli Ma d ar u g˙ax-xiri ta’ G˙otja ta’ €130,184 lil i rn nt Be de Fr tu -is lill u na ˙ jnu ag anzanija) G˙all-g˙a jali g˙aΩ-Ωg˙aΩ li tilfu ti u Sr Maria Borda (T er wk lib da Ci lil ini Bini ta’ çentru parrokk diç me u g˙atl-ikel, ˙wejje© udenti foqra ta’ estensjoni ta’ skola ini -b all G˙ g˙all-g˙ajnuna ta’ l-ist ar g˙ all-xog˙ol ta’ a (Repubblika Çeka) darhom bl-g˙ar tfal morda bl-AIDS u g˙ ) Ωil ra Sr Mary Dolores Salib (B ia ch l Ca s tfa u ce t n ix-xog˙ol Sr Fran g˙all-ommijie tenzjoni ta’ sptar. Da ax-xiri ta’ nu g˙ , ma g˙ Ωa G˙at-tmexxija ta’ dar ˙a Ωg Ωma l Fund li G˙ax-xog˙o ˙absin voluntiera tal-Mission biex a nn qr mi r -fo sa lill na u g˙aΩ-Ωjarat lin-nisa jnu ˙a -g perjenza mediçini u g˙all ˙mlu 5 ©img˙at ta’ es jag rru ma Sr Mary Pace (Libja) i˙allsu l-kontijiet a. a finanzjarja lillmissjunarja fit-Tanzanij Biex ting˙ata g˙ajnun ircop (IΩrael) Ch ti an ela gr rm mi -e Ca lill Sr na jnu ˙a amilji foqra familji foqra u g˙all-g -bΩonnijiet baΩiçi tal-f all G˙ s x ikunu morda fil-˙ab ˙ajnuna lill-ommijiet bie -g all g˙ u ù) er (P i ell -uliedhom Fr Raymond Port jistg˙u jie˙du ˙sieb lill l tat-triq, tfa 0 10 lil l ke l-i ’ ta iri ambja) G˙ax-x Josephine Vassallo (Û xija ta’ Sr ex -tm at g˙ u ni zja an HIV/AIDS biex ommijiet u -g˙ajnuna lill-morda blall G˙ u ta˙ri© klinika Ωg˙ira ting˙ata kura medika ) Ωil ra (B ius Ag a an ili ©ittu) Sr Em Sr Antonia Sammut (E rmazzjoni fo ’ ta r da ’ ta a xij ex trofju u spiΩerija G˙at-tm dukazzjoni G˙at-tmexxija ta’ orfana -e all g˙ u g˙ Ωa ˙a Ωg lil min hu g˙as-sorijiet ting˙ata kura medika x bie u a qr fo ti lill-orfni u studen fil-bΩonn ja) a) Sr Sandra Cassar (Ken all g˙ u fts Sr Rita Refalo (Latvij ra l-c ta ta’ stampar biex G˙at-tmexxija ta’ skola ru nt çe G˙at-tkabbir ta’ ni tal-familji jintuΩa g˙all-formazzjo onduras) Fr Joseph Bonello (Ó x jiksbu ni ta’ studenti foqra bie
24
Missjunarju
il-
EUREKA COURT, BLOCK A/ FLAT 6, MAIN STREET, MOSTA MST 1018 Tel/Fax: 2141 3664 email: missionfund@global.net.mt
MEMBERSHIP APPLICATION FORM (Please write in block letters)
I would like to enroll as a member of the Mission Fund. NAME AND SURNAME: ADDRESS :
POST CODE:
TELEPHONE NO:
MOBILE NO:
E-MAIL ADDRESS: If you like to offer your help in any of the areas indicated below, please mark as applicable:
Bazaars Tea Tombla Newsletter/Magazine Administrative help Website Pro©ett Tama TV Marathon Used Stamps Manual Work Public Relations I enclose a payment of € __________________ for the membership fee (€3.00 per member annually). Cheques should be made payable to Mission Fund. I, the undersigned, hereby declare that I shall abide by the present statute of the Mission Fund and any subsequent amendments as well as uphold the spirit of the Mission Fund
SIGNATURE
DATE
Hawn tista’ tikteb il-kummenti/su©©erimenti tieg˙ek u tibg˙athom lill-Mission Fund.
KOALA OZ
Australian Trained Unisex Hairdresser
J.J. Schembri E.B. Vella Street Mosta Tel: 2143 0461
Gejtano Decelis
Ódimt Mieg˙u fl-G˙alqa
tad-Dwieli tal-Mulej! Nhar il-Ìimg˙a 9 ta’ Ottubru l-Isqof Mons. Francis Baldacchino temm il-mixja tieg˙u f’din iddinja wara ˙ajja ta 73 sena biex mar jiltaqa’ mal-Óallieq. G˙alih ˙adem tul ˙ajtu kollha, 48 sena minnhom b˙ala saçerdot li 35 sena minnhom g˙addihom b˙ala missjunarju fil-Kenja fejn g˙al dawn l-ahhar 9 snin kien ukoll, l-ewwel Isqof tad-Djoçesi ©dida ta’ Malindi. Lil Mons Francis Baldacchino kelli x-xorti li nkun nafu u ˙dimt mieg˙u g˙al bosta snin peress illi huwa mill-Marsa b˙ali. Mons. Baldacchino jew kif konna nafuh a˙jar b˙ala Patri Frans kien 10 snin ikbar minni peress li huwa twieled fl-1936 u jiena twelid fl-1946. Meta huwa ©ie ordnat saçerdot fit-18 ta’ Marzu 1961 jiena kelli 15 il-sena u niftakar sewwa li kont preΩenti fl-ewwel quddiesa solenni tieg˙u illi huwa qaddes fil-knisja parrokkjali tat-Trinita’ Qaddisa fil-Marsa. Wara l-ordinazzjoni saçerdotali tieg˙u s-Superjuri tieg˙u bag˙tuh jistudja f’Ruma u Ìerusalem g˙al 6 snin fejn kompla bl-istudji g˙olja tieg˙u kemm fit-Teolo©ija kif ukoll fl-Iskrittura Mqaddsa li kien ferm mid˙la tag˙ha u li kienet ferm g˙al qalbu. Meta ©ie lura kien jifforma parti mill-Komunita’ Fran©iskana Kapuççini fil-Marsa. Minkejja l-impenji tieg˙u peress li kien mitlub jg˙allem dawn is-su©©etti li kien speçjalizza fihom lill-istudenti reli©juΩi li kienu qed i˙ejju g˙assaçerdozju f’dak li kien l-INSERM, kien fl-istess waqt attiv ˙afna fil˙idma pastorali fil-parroçça tatTrinita’ Qaddisa fil-Marsa. Fl-1971 kien in˙atar b˙ala viçi parroku kif ukoll Assistant EkkleΩjaztiku tax-Xebbiet tal-Azzjoni Kattolika u editur tal-fuljett li l-Parroçça kienet tippublika ta’ kull xahar u kien jitqassam f’kull familja fil-parroçça. F’dan iΩ-Ωmien kelli xorti illi na˙dem mieg˙u fil-Board ta’ dan il-fuljett li hu kien imexxi b’entuΩjaΩmu kbir. Tant kellu g˙al qalbu it-tag˙lim illi jiena li f’dak iΩ-Ωmien li kont superjur
28
Missjunarju
il-
tal-Qasam tal-MUSEUM fil-Marsa niftakru joffrili huwa illi kull tant Ωmien ji©i l-Qasam jag˙mel ta˙didiet ipreparati ferm tajjeb fuq su©©etti importanti u attwali li jirrigwardjaw il-˙ajja tag˙na b˙ala katekisti. Kien fil-5 ta’ Jannar 1974 illi Patri Frans ©ie mog˙ti l-mandat missuperjuri tieg˙u biex imur b˙ala missjunarju fil-missjoni ©dida li l-A˙wa Kapuççini Maltin kienu ser jibdew fil-Kenja. Dak inhar saret quddiesa fil-parroçça tat-Trinita’ filMarsa u wara l-quddiesa Patri Frans ˙are© fuq iz-zuntier tal-knisja isellem
lin-nies. Meta ersaqt jiena biex insellimlu qalli niltaqg˙u l-Kenja. Dak il-˙in xeg˙let fija ix-xewqa li xi darba immur b˙ala missjunarju. Bqajna inΩommu kuntatt regolari permezz tal-ittri. Naturalment billi jiena membru tas-socjeta talMUSEUM ma stajtx naqbad u mmur meta rrid. Kont nitlob ˙afna biex jekk inhi volonta ta’ Alla tinfeta˙ it-triq biex din il-˙olma tieg˙i isse˙˙. Ta’ spiss kont nuri lis-Superjur Ìenerali Victor Delicata xi ittra li nkun g˙adni kemm irçivejt ming˙ad Patri Frans li f’dawn l-ittri dejjem
kien jurini l-bΩonn tal-preΩenza tas-Soçjeta’ Musewmina fil-Kenja. Kellhom jg˙addu diversi snin sakemm din il-˙olma tieg˙i saret realta’. Fl-1986 Patri Frans kien hawn Malta qed jiççelebra g˙eluq-il 25 sena mill-ordinazzjoni saçerdotali tieg˙u. Mort g˙all-quddiesa li kien qaddes g˙al din l-okkaΩjoni fil-Knisja tal-Kapuççini fil-Furjana. Wara l-quddiesa sar riçeviment u meta ersaqt fuq patri Frans biex nifra˙lu u ppreΩentajtlu envelop b’xi flus. Qalli li minn g˙andi mhux flus g˙andu bΩonn imma l-g˙ajnuna tieg˙i. Dak inhar tani parir illi mmur g˙al tlett xhur il-Kenja biex kif kien qalli hu nie˙u idea ta’ l-appostolat illi is-soçjeta tal-MUSEUM tkun tista’ twettaq u hekk ikun f’qag˙da a˙jar illi nfihem is-Superjuri tasSoçjeta’ bil-˙idma illi s-soçjeta’ tkun tista’ twettaq fil-Kenja. Din l-idea g˙o©bitni ˙afna tant li kont tkellimt mas-Superjur Ìenerali u kien approvali dan il-˙sieb tieg˙i. Applikajt g˙al tliet xhur leave millpost tax-xog˙ol tieg˙i li kien ©ie approvat. Imma donnu li Ωmien li jiena mmur il-Kenja kien g˙adu ma wasalx g˙aliex meta l-©urnata biex immur il-Kenja kienet qeg˙da toqrob is-Superjur Ìenerali avviçinani u qalli jekk insibx diffikulta’ illi in˙assar dan il-pjan g˙aliex xtaqni li mmur b˙ala superjur fil-Qasam tal-MUSEUM tal-Óamrun. Jiena li dejjem ippruvajt illi nag˙mel dak li jkun irid minni is-Sinjur Alla ˙assejt illi Ω-Ωmien li fih jiena mmur il-Kenja kien g˙adu ma wasalx u li jekk hi volonta’ t’Alla jasal fi Ωmien proprju tieg˙u. Il-kuntatt tieg˙i ma Patri Frans Baldacchino ma waqaf qatt. IlProvidenza t’Alla riedet illi fl-1987 il-Kardinal Marice Otunga li kien l-Arçisqof tad-djoçesi ta’ Najrobi fil-Kenja ©ie mistieden mill-Parroçça tan-Nadur f’G˙awdex li kienet qed tiççelebra g˙eluq l-400 mitt sena mit-twaqqif tal-parroçça. IlKardinal Otunga kellu l-okkaΩjoni illi jara b’g˙ajnejh il-˙idma illi s-soçjeta’ tal-MUSEUM qed twettaq f’Malta fejn anke kellu laqg˙a mas-Superjur Ìenerali tal-MUSEUM.
Minn dak inhar kompliet g˙addejja korrispondenza bejn is-Superjur Ìenerali u l-Kardinal. Kellha tasal is-sena 1989 meta ©urnata minnhom is-Superjur Ìenerali avviçinani u staqsini jekk jien g˙adniex interessat illi mmur ilKenja. Ng˙id is-sewwa donnu f’dan
Mhemmx g˙alfejn ng˙id illi fera˙ ˙afna bil-preΩenza tag˙na. iΩ-Ωmien il-Kenja ma tantx kienet f’mo˙˙i billi ma kienx ilu wisq illi jiena kont bdejt il-˙idma tieg˙i filQasam tal-MUSEUM tal-Óamrun u kont g˙al qalbi ˙afna g˙aliex sibt kooperazzjoni kbira mill-membri kollha ta dan il-Qasam. Imma issa kienet ©iet g˙alija l-opportunita’ illi nwettaq il-˙olma
tieg˙i. G˙alhekk aççettajt bil-fer˙a din l-istedina li kien g˙amilli isSuperjur Ìenerali. Jiena u Ωew© soçi o˙ra tlaqna g˙all-Kenja u konna assenjati g˙all-Parroçça ta’ Ruiru li tag˙mel parti mid-Djoçesi ta’ Najrobi fejn wasalna f’din il-parroçça fl-1 ta’ Ottubru 1989. F’dan iΩ-Ωmien Patri Frans kien is-Superjur tal-Missjoni tal-Kapuççini fil-Kenja. Mhemmx g˙alfejn ng˙id illi fera˙ ˙afna bil-preΩenza tag˙na. Ma damx ma stedinni biex immur mieg˙u fiΩ-Ωjara illi huwa kien ser jag˙mel fil-postijiet fejn il-Kapuççini kienu qed iwettqu fil-Kenja l-aktar fid-djoçesi ta’ Garissa illi b˙ala Isqof g˙andha lil Mons. Pawlu Darmanin OFMCap. Issa li jiena kont il-Kenja ilkuntatti ma’ Patri Baldacchino saru iΩjed façli g˙alkemm xorta konna ˙afna l-bog˙od minn xulxin peress li hu kien fi Mpeketoni u jiena f’Ruiru distanza ta iΩjed minn 800 kilometru. Imma fl-1998 is-Superjur Ìenerali tag˙na talabni biex nibda nag˙ti is-servizz tieg˙i fi Mpeketoni. Edizzjoni Speçjali April 2010
29
Hekk kont ˙afna izjed viçin ta’ Patri Frans li dak iΩ-Ωmien kien il-Vigarju Ìenerali ta’ Mons. Isqof Pawlu Darmanin li Mpeketoni kien jag˙mel parti minnha. Patri Frans kellu f’idejh fost affarijiet o˙ra il-˙idma tal-katekeΩi fid-Djoçesi. Mill-ewwel irrakkumandani lill-Isqof biex inkun inkarigat mit-tag˙lim tar-reli©jon fliskejjel kollha ta’ Mpeketoni li kienu jla˙˙qu mat-32 skola. Meta fit-2 ta’ Ìunju, 2000 ˙ar©et l-a˙bar illi Patri Frans in˙atar b˙ala l-ewwel Isqof tad-djoçesi ©dida ta’ Malindi fi Mpeketoni kien hemm fer˙ kbir fi Mpeketoni g˙aliex dan Patri Frans kien viçin u g˙al qalb ˙afna tan-nies. Iktar u iktar illi issa Mpeketoni kien ser jibda jag˙mel parti minn din id-djoçesi l-©dida. Fit-2 ta’ Settembru, 2000 saret l-Ordinazzjoni Episkopali tieg˙u f’Malindi li g˙aliha attendew eluf kbar ta’ nies. Mill-ewwel Mons. Baldacchino beda ˙idma kbira biex jorganizza id-djoçesi. L-impronta tieg˙u tin˙ass sewwa wara 9 snin ta’ ˙idma bla waqfien. Waqqaf diversi Kummissjonijiet Djoçesani u lili talabni biex inkun membru fi tnejn minnhom, dik dwar l-Edukazzjoni kif ukoll dik Kateketika. Kull tliet x˙ur kien ilaqqa’ dawn il-Kummissjonijiet u dejjem kien jag˙ti s-sehem attiv tieg˙u u l-pariri validi ˙afna tieg˙u frott tal-esperjenza kbira li kellu filKenja. Billi fi Mpeketoni kien hemm 32 skola primarja imma skola wa˙da biss sekondarja lili talabni biex nie˙u l-inkarigu ˙alli nag˙tu bidu g˙al skola sekondarja o˙ra billi ˙afna tfal fi Mpeketoni kienu qed jispiççaw ming˙ajr edukazzjoni sekondarja. Dan kien ifisser li rridu na˙sbu g˙all-bini tal-façilitajiet kollha li skola sekondarja kienet tirrekjidi. Imma xejn ma kien jaqtalu
30
Missjunarju
il-
qalbu. Kien jg˙idli ejja nibdew issa nara minn fejn ser in©iebu l-flus. U flus kienu ji©u tassew fosthom mill-Mission Fund illi ˙allsu parti mill-iskola u grupp ta’ 25 voluntier ©ew minn Malta g˙all 5 ©img˙at jag˙tu daqqa t’id fil-bini ta wie˙ed mill-Blokki ta din l-iskola. Mo˙˙u kien il-˙in kollu ja˙seb kif jista’ jkun ta g˙ajnuna g˙al dawk fil-bΩonn. Meta kien marid l-isptar Mater Dei
fl-a˙˙ar ©ranet ta’ ˙ajtu kien qed jitkellem ma’ membri talMission Fund dwar il-possibilta’ illi jg˙inuh jibni dar g˙allanzjani f’Malindi. Kienu di©a ©ew finaliΩΩati l-pjanti. Pro©ett li kellu jitwettaq din is-sena. Óolma li ma kellux jara titwettaq g˙aliex g˙alih kien wasal il-˙in illi jmur jiltaqa’ mal-Óallieq li g˙alih kien ˙adem tul ˙ajtu kollha.
Numru rekord ta’ missjunarji maqtula s-sena li g˙addiet
M’hemmx Im˙abba Akbar
li Wie˙ed Jag˙ti Óajtu… Mill-anqas 37 missjunarju nqatlu f’diversi pajjiΩi s-sena li g˙addiet, 2009 – kwaΩi d-doppju li nqatlu fis-sena 2008
Dawn huma l-ismijiet tal-vittmi: Fr Joseph Bertaina, Taljan, inqatel fl-g˙odwa tas-16 ta’ Jannar, fl-uffiççju tieg˙u f’Nairobi l-Kenja. Fr Bertaina ©ie ordnat saçerdot fl 1951 u kien ilu l-Kenja mis-snin sittin. Il-©isem bla ˙ajja tas-saçerdot Spanjol Fr Eduardo de la Fuente Serrano, ta’ 61 sena instab fil-g˙odwa tal-14 ta’ Frar fl-in˙awi ta’ Gavana, Kuba, wara li qala’ daqqiet ta’ sikkina. Fr Juan Gonzalo Aristizabal Isaza ta’ 62 sena, saçerdot Kolumbjan inqatel fit-22 ta’ Frar. Ìismu nstab fil-karozza tieg˙u, abbandunata fi triq prinçipali ˙dejn l-Universita’ ta’ Antijokja fil-Kolumbja. Fr Daniel Matsela Mahula mid-djoçesi ta’ Klerksdorp (Afrika t’ Isfel) inqatel minn 4 ˙allelin fis-27 ta’ Frar waqt li kien qed isuq. Twieled fis-6 ta’ Ìunju 1975 u ©ie ordnat saçerdot fit-22 ta’ Diçembru 2002. Fr Lionel Sham ta’ 66 sena kappillan ta’ Mohlakeng fl-Afrika t’ Isfel inqatel fis-7 ta’ Marzu wara li n˙ataf minn daru f’Mohlakeng. Ìismu nstab mill-pulizija nhar il-Óadd 8 ta’ Marzu ftit sieg˙at biss wara li n˙ataf millparroçça. Fr Lionel kien jilqa’ lil kul˙add u kien mag˙ruf g˙all-karita’ ma kull min ikun fil-bΩonn. Fr Revocat Gahimbare, kappillan tal-parroçça ta’ Karuzi, fil-Burundi, inqatel b’tiri minn 4 ˙allelin libsin ta’ pulizija fit-8 ta’ Marzu. Dawn kienu serqu l-kunvent tas-sorijiet “Maria Bene”. Malli sema bis-serqa, Fr Gahimbare mar jag˙ti l-g˙ajjut lis-sorijiet, iΩda fit-triq qabΩu fuqu l-istess ˙allelin u qatluh. 2 qassisin o˙ra, Fr Gabriel Fernando Montoya Tamayo ta’ 40 sena u Fr Jesus Ariel Jimenez ta’ 45 sena nqatlu fil-lejl tas-16 ta’ Marzu fil-
32
Missjunarju
il-
Kolumbja. Il-qtil doppju sar fil-lejla tas-16 ta’ Marzu minn ra©el li da˙al fil-kamra tag˙hom ifittex il-flus u sparalhom.
Fr Mariano Arroyo Merino Spanjol ta’ 74 sena inqatel b’daqqiet ta’ sikkina f’ Kuba fit 13 ta’ Lulju.
Fr Ramiro Luden qassis Spanjol ta’ 64 sena nqatel fl-20 ta’ Marzu fil-BraΩil fejn kien ilu ja˙dem 34 sena ma’ g˙aqda favur it-tfal abbandunati. Skond stqarrija tal-pulizija, Fr Luden inqalet b’tir ta’ arma tan-nar waqt li kien ˙iere© bil-karozza mill-parke©©.
Ricky Sukaka Agus mill-Kongo, kien ja˙dem mal-Caritas u kellu biss 27 sena. Inqatel fil 15 ta’ Lulju fil-Kongo stess.
Fr Lorenzo Rosebaugh qassis Amerikan ta’ 74 sena inqatel fil-Gwatemala fit-18 ta’ Mejju wara li ©ie attakkat f’ park nazzjonali. Ûew©t ir©iel mg˙ammda u armati b’azzarini, waqqfu karozza misjuqa minn Fr Rosebaugh li kien qed jivvja©©a ma’ 4 qassisin o˙ra, ilkoll missjunarji fi triqithom g˙al-laqg˙a. Wara li ˙adulhom kull ma kellhom, il-˙allelin fet˙u n-nar u qatlu lil Fr Rosebaugh u ferew serjament lil Fr Jean Claude Nowama mir-Republika Demokratika tal-Kongo.
Fr Leopoldo Cruz instab mejjet fl-24 ta’ Awissu f’ El Salvador wara li kien ilu nieqes g˙al xi jiem.
Fr Ernst Plochl ta’ 78 sena mill-Awstrija, missjunarju fl-Afrika t’Isfel. Ìisem dan il-missjunarju, li kien ilu fl-Afrika t’Isfel g˙al aktar minn 40 sena nstab fl-g˙odwa tal-Óadd 31 ta’ Mejju f’ istazzjon missjunarju isolat. Il-katekista Humberto Echeverri Garro ta’ 40 sena inqatel b’tira ta’ arma tan-nar filKolumbja. Is-saçerdot Fr Habacuc Benitez Hernandez ta’ 39 sena u 2 seminaristi Oregon Eduardo Benitz ta’ 19 il-sena u Silvestre Gonzalez Cambron ta’ 21 sena kollha mill-Messiku nqatlu b’diversi tiri ta’ armi tan-nar waqt li kienu qed jivvja©©aw fi trakk. Fr Gisley Azevdo Gomes saçerdot ta 31 sena inqatel b’tiri f’rasu fil-BraΩil fil-15 ta’ Ìunju.
Fr Mukalel James ta’ 39 sena inqatel fl-Indja fit-30 ta’ Lulju aktarx minn fundamentalisti.
Fr Cecilio Lucero Filipino ta’ 48 sena inqatel fis-6 ta’ Settembru fil-Filippini wara li grupp ta’ 30 persuna sparaw fuqu. Fr Roger Ruvoletto Taljan ta’ 52 sena inqatel il-BraΩil fid-19 ta’ Settembru b’tiri f’ rasu. Fr Evaldo Martiol li kellu 33 sena saçerdot BraΩiljan inqatel minn 2 Ωg˙aΩag˙ fis-26 ta’ Settembru wara li offrilhom lift fil-karozza tieg˙u. Dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ inqabdu g˙ax instabu jsuqu l-karozza tieg˙u u kellhom ukoll il-mobile tieg˙u. Fr Danilo Oscar Cardozo ta’ 57 sena inqatel fil-Kolumbja fis-27 ta’ Settembru. William Quijano ta’ 21 sena li kien ilu ˙adem g˙al 5 snin fost il-foqra inqatel f’ El Salvador fit-28 ta’ Settembru. Fr Ed Hinds inqatel fi New Jersey l-Amerika fl-24 ta Ottubru fl-eta ta’ 61 sena. Fr Louis Jousseaume FrançiΩ ta 70 sena inqatel fis-26 ta’ Ottubru minn wie˙ed mill-persuni li hu stess kien jie˙u ˙sieb. Din il-persuna iΩda kellha problemi mentali serji.
Il-Knisja kattolika ixxandar l-Evan©elju minkejja persekuzzjonijiet, diskriminazzjoni, attakki kif ukoll indifferenza li twe©©a’. Dawn l-atti iwassluha biex tissie˙eb tabil˙aqq mal-Img˙allem Divin tag˙ha li qabilha g˙adda minn dawn is-sofferenzi. (Il-Papa Benedittu XVI waqt il-messa©© tal-Milied 2009)
Sr Marguerite Bartz inqatlet fi New Mexico l-Amerika fl-1 ta Novembru. Sr Marguerite kellha 64 sena. Fr Hidalberto Henrique Guimaraes ta’ 48 sena inqatel fil-BraΩil b’daqqiet ta’sikkina fis-7 ta’ Novembru Fil-Gwatemala il-Kapuççin Fr Miguel Angel Hernandez ta’ 45 sena instab maqtul b’daqqiet ta’ sikkina fit-8 ta Novembru wara li kien in˙ataf erbat ijiem qabel. Fr Jean Gaston Buli miet l-isptar wara li ©ie ferut gravi fl-10 ta’ Novembru. Kien ilu saçerdot fil-Kongo g˙al 24 sena. Fr Daniel Cizimya Nakamaga ta’ 51 sena inqatel ukoll fil-Kongo fis-6 ta’ Diçembru wara li kien ilu 12 il-sena f’dan il-pajjiΩ Afrikan Fr Louis Blondel FrançiΩ ta 70 sena inqatel b’tiri ta’ arma tan-nar fis-7 ta Diçembru flAfrika t’Isfel. Nies armati sparaw u qatlu lil Sr Denise Kahambu Muhayira fis-7 ta’ Diçembru filKongo. Fr Jeremiah Roche IrlandiΩ li kien ilu l-Kenya g˙al aktar minn 40 sena inqatel b’daqqiet ta’ mannara f’Nairobi l-Kenja fl-10 ta’ Diçembru. Il-qassis BraΩiljan Fr Alvino Broering miet l-isptar fl-14 ta’ Diçembru wara li sofra diversi daqqiet ta’ sikkina minn ra©el li seraqlu l-karozza. Fr Emiro Jaramillo Cardenas qassis Kolumbjan ta 73 sena inqatel f’pajjiΩu stess b’daqqiet ta’ sikkina fl-20 ta’ Dicembru
F’sena l-Maltin taw mal-miljun ewro g˙all-˙idma missjunarja
g˙otjiet lill-missjunarji
mill-mission fund
Matul is-sena li g˙addiet il-poplu Malti ta’ kwaΩi miljun ewro g˙all-˙idma missjunarja tal-Knisja fid-dinja. Dawn barra flus li jin©abru mill-Ordnijiet Reli©juΩi Maltin g˙all-missjonijiet tag˙hom barra pajjiΩna, u flus o˙ra li ©abru missjunarji Maltin individwalment biex isostnu l-˙idma tag˙hom f’artijiet tal-missjoni. Il-Mission Fund regolarment jg˙in, fuq baΩi ta’ roster, 223 missjunarju Maltin f’aktar minn 40 pajjiΩ fid-dinja, millAlbanija saΩ-Ûimbabwe. Kull missjunarju jirçievi regolarment €1,200, waqt li s-seba’ isqfijiet fil-Kenja, il-BraΩil, il-Óonduras , Sri Lanka, il-Libja u l-Albanija, ilkoll jircievu €2,400 kull wie˙ed. Sa mit-twaqqif tieg˙u, fl-1984 il-Mission Fund qassam b’kollox €2,434,584, li ˙afna minnhom in©abru minn attivitajiet li jorganizza regolarment fost il-membri u l-˙bieb tieg˙u. Il-Mission Fund wettaq ukoll g˙add ta’ pro©etti f’pajjiΩi fejn ja˙dmu l-missjunarji Maltin.
Euro
Euro
Euro
1984
1,863.50
1993 73,608.09
2002
178,758.69
1985
5,078.03
1994 99,422.17
2003
213,056.05
1986
8,735.14
1995 63,475.33
2004
164,341.87
1987
13,976.22
1996 61,611.84
2005
150,500.49
1988
10,482.17
1997 78,576.33
157,989.97
1989
32,739.30
1998 73,449.99
2006 2007
1990
18,285.55
1999 100,004.22
2008
218,654.00
1991
44,840.37
2000 104,677.71
2009
223,984.00
1992
35,522.89
2001 134,176.76
166,773.97
TOTAL
€2,434,584
Edizzjoni Speçjali April 2010
33
Intenzjonijiet tal-Qdusija Tieg˙u
l-Papa Benedittu XVI
APRIL 2010 ÌENERALI: Biex il-fundamentaliΩmu u l-estremiΩmu jitraΩΩan bir-rispett kontinwu, bit-tolleranza u bid-djalogu. GÓALL-MISSJONI: Biex l-insara ppersegwitati jΩommu s˙i˙, bis-sa˙˙a ta’ l-Ispirtu s-Santu, biex ikunu xhieda ta’ l-im˙abba t’Alla g˙all-poplu kollu. MEJJU 2010 ÌENERALI: Biex jieqaf it-traffikar talbnedmin li qed jinvolvi miljuni ta’ nisa u tfal. GÓALL-MISSJONI: Biex is-saçerdoti, irreli©juΩi u l-lajçi impenjati jag˙rfu jnisslu ˙e©©a missjunarja fil-komunitajiet li jaqdu. ÌUNJU: ÌENERALI: Biex l-istituzzjonijiet nazzjonali jassiguraw ir-rispett g˙all-˙ajja umana mill-bidu tal-konçepiment sat-tmiem naturali tag˙ha. GÓALL-MISSJONI: Biex il-Knejjes çkejkna fil-kontinent kbir ta’ l-Asja jag˙rfu jixhdu l-fer˙ tal-g˙aqda tag˙hom ma’ Kristu. LULJU ÌENERALI: Biex f’kull pajjiΩ fid-dinja l-elezzjonijiet isiru fit-trasparenza u jirrispettaw l-g˙aΩla ˙ielsa taç-çittadini.
34
Missjunarju
il-
GÓALL-MISSJONI: Biex f’kullimkien, l-aktar fil-bliet il-kbar, l-insara jag˙tu s-sehem tag˙hom g˙all-promozzjoni ta’ l-edukazzjoni, il-©ustizzja, is-solidarjeta’ u l-paçi. AWWISSU ÌENERALI: G˙al dawk li huma bla xog˙ol jew bla dar jew f’xi sitwazzjoni o˙ra diffiçli, isibu min jifhimhom, jilqag˙hom u jg˙inhom fid-diffikultajiet tag˙hom. GÓALL-MISSJONI: Biex il-Knisja tifta˙ berah il-bibien tag˙ha lil min hu m©ieg˙el jemigra min˙abba diskriminazzjoni razzjali jew reli©juΩa, il-©u˙ jew il-gwerra. SETTEMBRU ÌENERALI: Biex fil-postijiet anqas Ωviluppati tad-dinja, il-Kelma t’Alla ©©edded il-qlub u t˙e©©i©hom biex ja˙dmu g˙all-progress awtentiku.
GÓALL-MISSJONI: Biex ilkoll nift˙u qalbna g˙all-im˙abba u b’hekk innaqqsu l-gwerer u t-tixrid tad-demm. OTTUBRU ÌENERALI: Biex l-universitajiet kattoliçi, fid-dawl tal-Van©elu, juru l-mod kif il-fidi u r-ra©uni jistg˙u jaqblu bejniethom. GÓALL-MISSJONI: Biex il-©urnata missjunarja tfakkar li huwa dmir tal-Knisja li xxandar lil Kristu g˙all-©id ta’ l-umanita’. NOVEMBRU ÌENERALI: Óalli l-vittmi tad-droga, blg˙ajnuna tal-komunita’ nisranija, jirçievu l-qawwa biex jibdlu ˙ajjithom. GÓALL-MISSJONI: Biex il-Knejjes flAmerika Latina jimxu skont il-proposti missjunarji ta’ l-Isqfijiet tag˙hom. DIÇEMBRU ÌENERALI: Biex l-esperjenza personali tat-tbatija tg˙allimna nifhmu u ng˙inu lil min hu g˙addej mill-u©ieg˙ tas-solitudni, tal-mard u tax-xju˙ija. GÓALL-MISSJONI:Biex il-bnedmin kollha jift˙u l-bibien ta’ qalbhom lil Kristu u lill-Van©elu tieg˙u ta’ paçi, fraternita’ u ©ustizzja.
PERCIUS CAR HIRE CHAUFFEUR DRIVE, CAR RENTALS CAR LEASING and WEDDING SERVICE 185 ANNIBALE PRECA STREET, LIJA For delicious food and mouthwatering snacks, any time of the day come BR Guest. Open from Monday to Sunday from 7.00am till midnight. Smart Supermarket Complex, Naxxar Road, Birkirkara. Tel 21441122 | Email brguest@onvol.net
Tel : 2144 2530  2144 7564 Fax : 2143 5947 Email : info@percius.com
www.percius.com
www.missionfund.org.mt
benefattur/sostenitur …inti wkoll tista’ tg˙in
€35 fis-sena biex tipprovdi kotba, pitazzi, uniformi eçç g˙al tifel/tifla fil-missjoni g˙al sena. €35 fis-sena biex titma tifel/tifla fil-missjoni g˙al sena. €45 fis-sena biex timpjega katekista g˙al sena. €55 fis-sena biex tipprovdi edukazzjoni b˙ala boarder lil tifel/tifla fil-missjoni g˙al sena. €95 fis-sena biex jit˙affer bir g˙all-ilma. €115 fis-sena biex timmedika pazjent tat-T.B. €235 fis-sena biex titma u tmantni familja s˙i˙a f’artijiet tal-missjoni g˙al sena. ISEM U KONJOM: INDIRIZZ :
KODIÇI POSTALI:
TELEPHONE NO:
MOBILE NO:
E-MAIL ADDRESS:
Kull min jixtieq jg˙inna ntaffu ftit mill-ispejjeΩ ta’ din il-publikazzjoni u tal-pusta©©, jista’ jimla din il-formola hawn ta˙t u jibg˙atha flimkien ma’ cheque jew money order lill-Mission Fund, Eureka Court, Blk A/6, Triq il-Kbira, Mosta MST1018 ISEM: INDIRIZZ: TELEPHONE: OFFERTA:
38
Missjunarju
il-
O©©etti g˙all-Bazaars Nixtiequ n˙e©©ukom tag˙tuna xi o©©etti tad-dar tajbin u li forsi tkunu se tbiddlu jew li m’g˙andkomx bΩonn, biex ikunu jistg˙u jinbieg˙u fil-bazaars tag˙na. Importanti li l-o©©etti jridu jkunu f’kundizzjoni tajba. Min g˙andu dawn l-o©©etti, jista jçemplilna fuq 21413664 filg˙odu mit-Tnejn salÌimg˙a mid-09.00 sas-13.00.
GRAND LOTTERY
’10
Bazaar – B’Kara Taurus Centre (ex Albert tours) – Valley Road, B’Kara
Din is-sena l-lotterija ser titla’ nhar il-Óadd 22 ta’ Awwissu 2010, fl-uffiççju tag˙na f’Eureka Court, Blk A/Flt 6, Triq il-Kbira, Mosta fl-10.00 am.
Kull nhar ta’ Tnejn u Óamis bejn id-09.00 u 12.00
L-Ewwel Premju: Acer Intel Dual Core 15.6” Laptop
G˙andna ˙wejje© ©odda, çeramika, kotba u ©ugarelli, pjanti u elf ˙a©’o˙ra
It-Tieni Premju: Ûew© biljetti bl-ajru bir-ritorn g˙al Ruma
Bazaar – Mosta Garage 27, St. Margaret Street, Mosta Kull nhar ta’ Óamis bejn id-09.00 u 12.00 In˙e©©ukom biex ti©u tixtru minn dawn il-bazaars u tiffrankaw, filwaqt li tkunu qieg˙din tg˙inu lil min m’g˙andu xejn!
It-Tielet Premju: Photo Session Ir-Raba’ Premju: Arran©ament ta’fjuri bil-ganutel ©o frame Il-biljetti jinbieg˙u 25ç BISS. A˙sbu kmieni – t˙allux g˙all-a˙˙ar. Il-biljetti jridu jaslu l-uffiççju sa mhux aktar tard mill-Ìimg˙a 20 ta’ Awwissu 2010.
Attivitajiet Reli©juΩi matul is-sena 2010 Telecards u Bolol Kull min g˙andu bolol uΩati jew telecards (basta mhux mobile cards tal-Vodafone jew Go) jista’ jibg˙athom lilna biex inbieg˙uhom. Il-qlig˙ kollu jmur b’risq ilmissjunarji.
· Kull l-ewwel Tlieta tax-xahar Quddiesa fiç-Çentru San Fran©isk, Óamrun · 11-13 ta’ Lulju 2010 Seminar ta’ tlett ijiem ta’ Formazzjoni fid-Dar talBrothers ta’ De la Salle, Mellie˙a. · 10 t’Awwissu sas-16 ta’ Settembru 2010 Esperjenza Missjunarja fitTanzanija
Niftakru f’˙utna li da˙˙lu jistrie˙u fis-sliem ta’ dejjem · Nhar il-Óamis 22 ta’ April fis-6.30pm ser issir quddiesa b’suffra©©ju g˙allerwie˙ tal-benefatturi, qraba u ˙bieb. In˙e©©ukom ting˙aqdu mag˙na. Il-post ji©i m˙abbar aktar tard. · Matul is-sena kollha, il-MISSION FUND joffri kull xahar, talb u quddiesa g˙al dan il-g˙an. Il-quddies isir fil-knisja ta’ San Fran©isk, il-Óamrun f’dawn il-©ranet fil-8 t’April (18.30), 11 ta’ Mejju (18.30), 10 ta’Ìunju (18.30), Awwissu (18.30), Settembru (18.30), Ottubru (18.30), Novembru (8.30), Diçembru (8.30).
Ng˙ix biex
INÓOBB
In˙obb billi
NGÓIN Missjunarju
il-