ค�ำน�ำส�ำนักพิมพ์
แค่ฟัง ทรงศีล ทิวสมบุญ เล่าเรื่องที่มาของการเดินทาง ซึ่งกลายมาเป็นหนังสือเล่มนี้ No Rain in Britain ก็น่าสนใจแล้ว หลังจากที่เขาผ่านพ้นมรสุมลูกใหญ่ในชีวิต 2 ลูก เขาและ ภรรยาตัดสินใจเดินทางไปเทีย่ วอังกฤษ เรือ่ งราวของปราสาทโบราณ ทีเ่ ขาไปเทีย่ วนัน้ แปลกใหม่ สนุก และน่าตามรอย แต่อา่ นไปอ่านมา สิ่งที่มีพลังกว่าเรื่องเล่าจากปราสาทโบราณกลับเป็นชีวิตของ ทรงศีล หนังสือเล่มนี้เป็นเหมือนสารคดีเบื้องหลังชีวิตนักเขียน ซึง่ บันทึกช่วงเวลาส�ำคัญหลายๆ ช่วงในชีวติ ของทรงศีล เป็นบันทึก ที่ มี ทั้ ง รสหวานและขม ถ้ า ใครเคยอ่ า นผลงานของเขามาบ้ า ง รู้จักตัวตนของเขามาบ้าง น่าจะอ่านเรื่องราวในหนังสือเล่มนี้ สนุกขึ้นอีกเท่าตัว หนังสือเล่มนีท้ รงศีลทดลองท�ำอะไรหลายอย่างทีเ่ ขาไม่เคย ท�ำมาก่อน เริ่มตั้งแต่การเขียนบันทึกการเดินทางเป็นครั้งแรก เล่าเรื่องด้วยภาพถ่ายเป็นครั้งแรก (ใครจะไปเชื่อว่า เขาเพิ่งหัด ถ่ายภาพ!) และเขียนหนังสือร่วมกับภรรยาเป็นครั้งแรก ที่ผ่านมา
ทรงศีลมักจะเล่าถึงภรรยาผ่านตัวละคร ‘ดูมมี่’ ในการ์ตูนของเขา แต่นี่เป็นครั้งแรกที่ทรงศีลกลายเป็นตัวละครของดูมมี่บ้าง อาจจะเป็นด้วยการเขียนถึงกันและกันหลายต่อหลายครั้ง ในเล่มนี้กระมัง ที่ท�ำให้ผมรู้สึกว่า หนังสือที่มีแต่ภาพขาวด�ำเล่มนี้ ไม่ได้มีรสชาติขมปร่า แต่ทว่าหวานจนชุ่มอก เคยมีผกู้ ำ� กับหนังคนหนึง่ บอกผมว่า ตลอดชีวติ การท�ำหนัง ของผู้ก�ำกับแต่ละคน จะมีหนังที่คั้นออกมาจากชีวิตของตัวเขา จริงๆ เพียงแค่เรื่องเดียวเท่านั้น ถ้าเราใช้หลักนั้นกับนักเขียนบ้าง ก็น่าสนใจว่า หนังสือเล่มนั้นของนักเขียนแต่ละคนคือเรื่องอะไร ผมไม่เคยถามค�ำถามนีก้ บั ทรงศีล แต่หลังจากทีอ่ า่ นต้นฉบับ No Rain in Britain จบ ผมค่อนข้างมั่นใจว่า No Rain in Britain คือหนังสือเล่มนั้นของทรงศีล ทรงกลด บางยี่ขัน ส�ำนักพิมพ์อะบุ๊ก
Do we have faith In what we believe? The truest test Is when we cannot When we cannot see.
Jane Siberry - It Can't Rain All The Time
บทนี้ อาจควรเปิ ดข้ามไป
1 ผมไม่อยากเริ่มต้นเรื่องด้วยความตายเลย แต่ถ้าจะให้เล่า ไปตามความจริ ง มั น ก็ เ ป็ น อย่ า งนั้ น บางที บ ทนี้ อ าจจะเป็ น ส่วนเดียวของหนังสือเล่มนี้ที่มีเรื่องเศร้า ทั้งยังเต็มไปด้วยเรื่อง ส่วนตัวที่ผมไม่ได้เล่าออกมายืดยาวแบบนี้บ่อยนัก จะเปิดข้ามไป ก็ได้นะครับ แต่เท่าที่ผมรู้ บทอื่นๆ จะไม่เป็นแบบนี้อีกแล้ว เรือ่ งนีเ้ ริม่ ต้นขึน้ จริงๆ ก็ในวันทีภ่ รรยาผมนอนอยูบ่ นเตียง แล้วหันมาบอกกับผมว่า “เค้าเพิ่งอายุเท่านี้เอง เค้ายังไม่อยากตาย”
9
ย้อนกลับไปหลายสัปดาห์ก่อนหน้านั้น ภรรยาผมคล�ำพบ ก้อนบางอย่างที่คอด้านซ้าย ก้อนแข็งที่สัมผัสและมองเห็นได้ ชัดเจน แรกเริ่มมันยังไม่น่าประหลาดใจอะไร แต่มันกลับไม่หาย ไปสักที และลักษณะทัง้ หลายของเจ้าก้อนนีบ้ ง่ บอกว่า มันมีโอกาส เป็นเนื้อร้าย และถ้าใช่ มันคือแบบที่ลุกลามอย่างรวดเร็ว พู ด ตรงๆ ก็ คื อ ภรรยาผมซึ่ ง อายุ 27 ปี เพิ่ ง แต่ ง งาน กับผมก่อนจะย้ายเข้ามาอยูใ่ นบ้านหลังเล็กๆ ด้วยกัน และช่วยกัน ท�ำงานศิลปะอย่างมีความสุขได้เพียงปีกว่า อาจเป็นมะเร็งชนิดที่ สามารถพรากเราจากกันในเวลาอันใกล้ ผมยังไม่เชื่อ แต่น�้ำตาก็ไหล ภรรยาของผมชื่อ ‘วิว’ ครับ วิวป่วยอย่างรวดเร็วด้วยอาการต่างๆ คอบวม ปวดหัวมาก และไข้ขึ้นสูงตลอดเวลาชนิดที่เช็ดตัวอย่างไรก็เอาไม่อยู่ ในตู้เย็น ของบ้านเราเต็มไปด้วยอุปกรณ์ซองเจลประคบเย็น บางครั้งผม พุ่งเข้าไปรองรับอาเจียนแบบกะทันหันของวิวไว้ด้วยถุงพลาสติก หม่าม้าของวิวหอบหิว้ อาหารบ�ำรุงสารพัดมาดูแลเราเสมอ คุณป้า ของผมพาเราไปหาหมอทางเลือกซึง่ นัดยากทีส่ ดุ ในประเทศคนหนึง่ ด้วยการสละคิวของตนเองให้ แต่ทุกอย่างกลับดูน่าหวาดหวั่น เข้าไปอีก เมื่อการวินิจฉัยของหมอชี้ว่าวิวอาจเป็นโรคแพ้ภูมิ ตัวเองด้วย และสั่งจ�ำกัดอาหารจนวิวแทบกินอะไรอย่างคนปกติ ไม่ได้เลย แพทย์แผนปัจจุบนั ทีม่ ปี ระสบการณ์ยาวนานบอกอ้อมๆ ให้ตั้งหลักไว้ก่อนว่าก้อนที่คออาจเป็นเนื้อร้าย ผมพาวิวไปรักษา 10
กระทั่งกับกลุ่มคนที่ใช้พลังซึ่งมองไม่เห็นและวิทยาศาสตร์อธิบาย ไม่ได้ในการรักษา ผมต้องการความหวังทัง้ หมดทัง้ มวลในโลกใบนี้ อะไรก็ตามที่จะท�ำให้คนที่ผมรักมีชีวิตอยู่ต่อไป ...ผมต้องการ เวทมนตร์ เวลาเหมือนเดินไปอย่างยากล�ำบากในทุกวันทุกชั่วโมง หลังจากนั้น มีการสแกนก้อนเนื้อและเจาะตรวจอย่างละเอียด เกิดขึน้ การตรวจหลายอย่างต้องใช้เวลาและความอดทน กว่าจะ รู้ผลว่าเป็นเนื้อร้ายที่ก�ำลังลุกลามหรือไม่ ในช่วงเวลาเดียวกันนั้น คุณแม่ของผมก็อาการทรุดลงมากด้วยโรคหัวใจซึง่ เป็นโรคประจ�ำตัว มาตลอดชีวิตและโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ผมเข้าออกโรงพยาบาล เป็นว่าเล่น บางวันผมไปมาสลับกันระหว่างโรงพยาบาลที่แม่อยู่ และโรงพยาบาลที่วิวไปหาหมอ พยายามหาหนทางรักษาทั้งแม่ และภรรยา ผู้หญิงที่ผมรักที่สุดสองคนบนโลกนี้ก�ำลังป่วยหนัก อย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน เป็นช่วงเวลาหนึง่ ของชีวติ ทีใ่ นหัวใจราวกับมีแต่เมฆทึมเทา และสายฝน คืนหนึง่ ในห้องนอนสีขาวของผมกับวิว ไฟสีเหลืองจางเปิด ไว้อยู่ข้างโต๊ะหัวเตียง วิวดูซีดเซียวเพราะอาการปวดหัวที่ท�ำให้ นอนไม่หลับมายาวนานเป็นเดือนๆ วิวเริ่มท้อ ทั้งที่ปกติเป็นคน เข้มแข็งเสมอ เข้มแข็งกว่าผมเสียอีก วิวหันมาบอกกับผมว่า “เค้าเพิ่งอายุเท่านี้เอง เค้ายังไม่อยากตาย” แล้ววิวก็รอ้ งไห้ ผมก็เหมือนกัน แต่แม้ยากทีจ่ ะหวังแค่ไหน 11
ผมก็ยังมีความหวัง-ต้องมี ในคืนนั้น ผมประคองใบหน้าภรรยาไว้ ลูบเส้นผมยุ่งเหยิงปรกหน้าวิวออก แล้วบอกกับผู้หญิงที่ผมเคย คุกเข่าขอแต่งงานทั้งที่ยังไม่มีแหวนว่า “ถ้าเราผ่านเรื่องนี้ไปได้ เราจะไปทุกที่ในโลกที่เราอยากไป ท�ำทุกอย่างที่เราอยากท�ำ” เราได้แต่กอดกันไว้ ไม่รู้เลยว่าเวลาที่จะได้อยู่ด้วยกัน ยังเหลืออีกเท่าไร คืนวันผ่านไปอย่างยากล�ำบากเป็นอย่างไร ทุกนาทีมีค่าแค่ไหน เราทั้งคู่เข้าใจแล้ว เพียงแต่ไม่รู้ว่า มันสายไป หรือเปล่า ในที่สุด เราก็รู้ผลตรวจโรคร้าย วิวไม่ได้เป็นโรคร้ายอย่างที่คิด! แม้รู้อย่างนั้น ความระแวงระวังก็ยังไม่หายไป เราเช็กแล้ว เช็กอีกอย่างเรียกได้เลยว่าย�้ำคิดย�้ำท�ำ เมื่อตรวจซ�้ำทุกอย่าง จนแน่ใจของแน่ใจ เราก็รู้แล้วว่าได้อยู่ด้วยกันต่อไปจริงๆ โดย ไม่ต้องเผชิญหน้ากับโรคร้าย เราจะไปทุกที่ในโลกที่เราอยากไป ท�ำทุกอย่างที่เราอยากท�ำ ท่ามกลางสายฝนยังมีเวทมนตร์อยู่จริงๆ แต่สายฝนก็ยังไม่ซา หรือไม่ เวทมนตร์บางบท อาจมี ข้อแลกเปลี่ยนของมัน วิวหายป่วยก่อนแม่ แต่ไม่นานหลังจากนั้น คุณแม่ของผมก็ได้จากไป
12
2
ในวั น ที่ แ ม่ จ ากไป ผมเขี ย นถึ ง แม่ เขี ย นเพื่ อ ส่ ง ข่ า วถึ ง ญาติสนิทและผู้คนที่รักใคร่แม่ เขียนเพื่อปลดปล่อยหลายสิ่ง ในหัวใจออกมา ผมเขียนเอาไว้ดังนี้ คุ ณ แม่ ข องผมได้ จ ากไปพั ก ผ่ อ นแล้ ว ครั บ หลั ง จากรั บ การรั ก ษาอาการป่วยในไอซียูมาระยะหนึ่ง ตอนนี้ แม่ หลั บไป อย่างสงบแล้ว ผมคิดถึงแม่ครับ แต่ก็โล่งใจที่แม่ไม่ต้องเจ็บปวดอีกแล้ว ตอนนี้ผมมีรูปแม่สองรูปอยู่บนโต๊ะ รูปหนึ่งคือรูปที่แม่อุ้มผม ตอนยังเล็ก อีกรูปหนึง่ คือตอนทีผ่ มรับปริญญา แม่ดมู คี วามสุขมาก ทั้ ง สองรู ป ผมดี ใ จจริ ง ๆ แม้ ว ่ า แท้ จ ริ ง แล้ ว การเกิ ด ของผม เป็นเหตุบังเอิญ แต่ผมไม่เคยต้องรู้สึกอย่างนั้นเลย พ่อกับแม่ มี แ ต่ ค วามรั ก มหาศาลและความเข้ า ใจมากมายให้ ผ มเสมอ ผมโชคดีมาก เดิมทีคณ ุ แม่ผมมีโรคลิน้ หัวใจรัว่ เป็นโรคประจ�ำตัวแต่กำ� เนิด หลังจากมีพี่ชายผมออกมา แม่ก็คุมก�ำเนิดด้วยห่วงคุมก�ำเนิด เพือ่ ไม่ให้อาการโรคหัวใจทรุดลงจากการมีลกู อีกคน แต่ผมก็มาเกิด จนได้ โดยรอดห่วงนัน้ ออกมาสูโ่ ลกโดยปกติสมบูรณ์ ผมอาจท�ำให้ แม่แข็งแรงน้อยลง แต่แม่ไม่เคยเสียใจเลยสักนิด และแม้ว่าแม่จะ ไม่แข็งแรงเช่นคนทั่วไป แต่แม่ก็ใช้ชีวิตเหมือนที่มักจะสอนผม อยู่เสมอไม่มีผิด แม่ชอบพูดค�ำนี้ให้ผมฟังด้วยรอยยิ้มครับ “Add color in your life.” หมายถึงใช้ชีวิตให้มีสีสัน ใช้ชีวิต ให้สนุก คุ้มค่า 13
แม่เป็นโรคหัวใจ แต่มีสีสันไม่เคยขาด แม่มีลูกสองคนกับ พ่อด้วยความรัก และแม่ภมู ใิ จทีใ่ ห้กำ� เนิดและเลีย้ งดูลกู ได้ บ้านเรา ไม่รำ�่ รวย พ่อกับแม่ผมรับราชการทหารมาตลอด ตอนยังหนุม่ สาว ทั้งคู่ท�ำงานเสริมสารพัดด้วยความร่าเริงสนุกสนาน พ่อผมเขียน การ์ตูนกับท�ำงานวาดภาพและออกแบบป้ายต่างๆ ชนิดที่ออกไป ปีนป่ายติดตั้งลงมือเอง แม่ท�ำขนมที่อร่อยมากหลายอย่างห่อใส่ ถุงขาย และที่ส�ำนักงาน แม่เป็นมือเขียนกลอนเขียนบทความ ส�ำหรับอ่านออกอากาศออกโทรทัศน์ทพี่ ลิว้ มาก ในเวลาทีร่ า่ งกาย ยังพอไปได้ แม่ลงสนามซ้อมเฉกเช่นทหารคนอื่นๆ วิ่ง ยิงปืน ลุยด่านการฝึกทั้งหลายเต็มที่เสมอ ตอนที่ผมคลั่งดนตรีหนัก แม่ยอมซื้อกีตาร์ไฟฟ้าให้ผม แม้ จ ะกั ง วลอยู ่ บ ้ า ง และต่ อ มาแม่ ก็ ไ ปยื น ยิ้ ม แฉ่ ง อยู ่ ห น้ า เวที ดูผมแหกปากเหวี่ยงกีตาร์ เพราะตอนสาวๆ แม่ชอบร้องเพลง เช่นกัน ตอนที่วงดนตรีล้มเหลว ผมหางานที่รักท�ำไม่ได้ แทบไม่มี เงิน อกหัก ไม่รู้อนาคต และไม่มีผู้หญิงที่ไหนสนใจ แม่คือผู้หญิง ทีบ่ อกผมว่าไม่เป็นไร และหอบฟูกมานอนอยูข่ า้ งผมตอนกลางคืน เพื่อจะปลอบเวลาที่ผมตื่นมาร้องไห้กลางดึก ตอนที่ผมเอาต้นฉบับมาอ่านให้ฟัง แม่จะวิจารณ์อย่าง นักอ่านที่เฉลียวฉลาดและตรงไปตรงมา บางครั้งผมเขียนมากไป จนปวดหลั ง แม่ ก็ จ ะคอยนวดและเตื อ นให้ ผ มดู แ ลสุ ข ภาพ เมือ่ หนังสือพิมพ์เสร็จ แม่จะอยากเห็นทีส่ ดุ แม่อา่ นหนังสือผมจบ ทุกเล่มเสมอ แล้วเล่าให้ฟังว่าชอบตรงไหนบ้าง 14
ตอนที่หนังสือผมประสบความส�ำเร็จ แม่มายืนยิ้มแก้มปริ ดูผมเซ็นหนังสืออยู่บ่อยครั้ง บางวันที่คิวยาวเหยียด หลายคน อาจจะเคยเห็นว่า มีผู้หญิงคนหนึ่งเดินเข้ามาหอมแก้มผม ลูบหัว แล้วบอกว่า ลูกท�ำงานต่อเถอะ ต่ อ ให้ ผ มท� ำ ตั ว งี่ เ ง่ า ไม่ ไ ด้ ค วามแค่ ไ หน แม่ ก็ ใ ห้ อ ภั ย เสมอ และแม้แต่ตอนแม่ป่วย แม่ก็ยังบอกว่าให้ผมตั้งใจท�ำงาน ไม่ต้องห่วง ผมรู้ว่าส่วนหนึ่งของแม่จะอยู่กับร่างกายจิตใจผมตลอดไป ผมจะใช้ ชี วิ ต ที่ แ ม่ ใ ห้ ม าอย่ า งคุ ้ ม ค่ า ตราบเท่ า ที่ ผ มยั ง มี ชี วิ ต ผมจะแต่ ง แต้ ม สี สั น ต่ า งๆ ให้ โ ลกนี้ น ่ า อยู ่ ไม่ ลื ม ธรรมะที่ แ ม่ คอยสอน ผมสนุกจริงๆ ที่แม่ให้โอกาสผมมีชีวิต ผมได้ท�ำสิ่งที่รัก มาหลายอย่างมาก และยังมีความหวังความฝันอีกเยอะเลยที่แม่ จะต้องภูมิใจในสีสันของมัน ดีที่สุดเลยที่มีแม่อยู่เคียงข้างเสมอ รักแม่ครับ ◆
15
It won’t rain all the time The sky won’t fall forever And though the night seems long Your tears won’t fall forever
Jane Siberry - It Can't Rain All The Time
โมจิมังฯ
ครั้งแรกที่แม่ผมพบวิว ซึ่งเป็นครั้งแรกเลยจริงๆ แบบที่คน ไม่เคยพบหน้ากันมาก่อนได้พบกัน แม่ทำ� สิง่ ทีไ่ ม่เคยท�ำกับหญิงสาว คนไหนเลยทีค่ บหากับผม แม่เดินยิม้ เผล่เข้าไปหาวิว ประคองหน้า วิวไว้แล้วหอมแก้มฟอดเบ้อเริ่ม พลางจับไม้จับมือเหมือนคนที่ ไม่ได้พบกันมานาน วิวทีง่ งๆ ตัง้ แต่วนั นัน้ แล้วไปๆ มาๆ ก็กลายเป็น ภริเมียผมไม่เคยลืมเรื่องนี้เลย และแม้ในวันที่แม่ป่วยหนักอยู่ใน ไอซียูจนแทบไม่ได้สติ แม่ก็ยังเอื้อมมือมาจับหน้าวิว ถ้าไม่ติดว่า มีเครือ่ งช่วยหายใจและสายระโยงระยางเต็มตัว แม่อาจจะหอมวิว อีกสักสองฟอดก็ได้ สาเหตุที่แท้จริงของเรื่องนี้ บางทีอาจจะ เรี ย บง่ า ยมาก ในที่ นี้ ถ ้ า จะอธิ บ ายให้ พ อเห็ น ภาพก็ บ อกได้ ว ่ า ในบางจังหวะ แก้มวิวมีลักษณะคล้ายแป้งโมจิที่น่าบีบอย่างยิ่ง
19
ส�ำหรับวิวทีต่ อนนีห้ ายป่วยเรียบร้อยและก�ำลังหุงข้าวให้ผม กิน โรคที่วิวเคยเป็นคือสิ่งแพทย์หลายท่านก็ยังไม่เข้าใจ ทั้งที่ ทุกอย่างบ่งชี้ แต่ววิ กลับไม่ได้เป็นเนือ้ ร้ายอย่างทีค่ ดิ ในความเป็นจริง คือ อาการซับซ้อนนัน้ เกิดจากการแพ้เนือ้ สัตว์อย่างรุนแรงและออก อาการชัดเจน ดังนั้น เพื่อหนีห่างจากโรคร้าย วิวไม่ทานเนื้อสัตว์ชนิดใด อีกเลยนอกจากปลา และอาหารทะเลเพียงเล็กน้อยในบางโอกาส เท่านั้น นั่นหมายความว่าในการเดินทางใดๆ ของเรา ถือเป็นกฎ เคร่งครัด ว่าจะต้องมีอาหารปลอดเนื้อสัตว์ให้วิวกิน บางครั้ง ตามร้านอาหารต่างๆ ทีไ่ ม่ใช่รา้ นมังสวิรตั ิ ก็จะมีทงั้ คนทีเ่ ข้าใจง่าย และเข้าใจยากในเรื่องนี้ บางคนคิดไปว่ากระแดะก็มี - ใส่หมูใส่ไก่นิดหน่อยเป็นไร ไปวะ ซึง่ อะไรท�ำนองนีท้ ำ� ให้เกิดความฉิบหายขนาดยักษ์ในสุขภาพ วิ ว ตามมาได้ จนบางที ผ มก็ นึ ก อยากบอกพนั ก งานง่ า ยๆ ในความหมายที่แปลได้ว่า ชีแคนน็อตอีต-อิตฟักกิ้งคิลเฮออร์ร์ร์ แดรกไม่ได้ค่ะ ไม่ใช่กระแดะ กินคลีนตามสมัย แต่ยัดเข้าไปแล้วเอาชีวิตไม่รอดค่ะ ◆
20
จากวิว ภรรยาผู้เป็นโมจิดังกล่าว
ก่อนแต่งงาน ฉันเคยไปเรียนต่อที่ลอนดอนมาหนึ่งปีค่ะ ซึ่งหลังจากเรียนจบมีก็นักเขียนมาดขรึมท่านหนึ่ง รับเข้าท�ำงาน ทันทีในต�ำแหน่งแม่บ้านและผู้จัดการส่วนตัว อาจเป็นเพราะพี่เขา เล็งเห็นศักยภาพด้านการท�ำอาหารและทักษะแม่บ้านที่โดดเด่น กว่าการน�ำความรู้ที่ร�่ำเรียนมาใช้เป็นไหนๆ ทั้งที่จริงแล้วอาหาร เหล่านั้นก็แอบใช้ผงปรุงส�ำเร็จรูปทั้งสิ้น เพียงมีผักชีแปะไว้ให้ดูดี มีชาติตระกูล ฉันต้องขอขอบคุณผักชีไว้ ณ ที่นี้ด้วยจริงๆ ย้อนกลับไปถึงตอนก่อนจะไปเรียน ภาพลอนดอนในหัว โตๆ ของฉันคือเมืองที่มีท้องฟ้าสีเทาตลอดเวลา ฝนๆ เหงาๆ เศร้าๆ เต็มไปด้วยฝรั่งผู้ดีแต่งตัวเนี้ยบเดินฉับๆ แข่งกับเวลาเพื่อ ไปท�ำงาน บ้านเมืองคงจะเต็มไปด้วยตึกหรูหราเก่าแก่และแค่ สาวบ้านนอกอย่างฉันเดินช้าๆ หรือแต่งตัวป้าๆ ก็อาจถูกสายตา มองต�่ำให้ช�้ำใจ 23
แต่ พ อได้ ไ ปสั ม ผั ส ของจริ ง ก็ พ บว่ า ฉั น คิ ด ผิ ด ค่ ะ แม้ ว ่ า การเรี ย นจะค่ อ นข้ า งหนักท�ำให้ไ ด้ไ ปเที่ยวไม่มากนัก แต่ เ มื่ อ มีเวลาพักฉันก็มักจะออกไปหาที่ที่มีธรรมชาติสวยงาม อากาศดีๆ สงบๆ ผูค้ นไม่พลุกพล่าน ฟังดูเหมือนจะเป็นงานยากในเมืองหลวง แบบนี้ แต่มันมีอยู่จริงค่ะ มีหลายที่เลยด้วย และทุกครั้งที่พบ สถานที่เหล่านั้น ฉันจะรู้สึกดีใจพอๆ กับตอนกินช็อกโกแลตไข่* แล้วได้ของเล่นที่ชอบอยู่ด้านใน ไม่น่าเชื่อว่าเมืองศิวิไลซ์อย่าง ลอนดอนจะมีมุมน่ารักน่าพักใจซุกซ่อนตัวอยู่มากมายขนาดนี้ ซึ่งนอกจากลอนดอนแล้ว ยังมีเมืองชนบทอื่นๆ ใน wish list อีกหลายแห่งที่ฉันแอบไปด้อมๆ มองๆ ผ่านจอคอมพิวเตอร์ มาว่าน่าจะสวยงามจับใจ เพราะนอกจากธรรมชาติแล้ว บ้านเรือน ร้านรวงยังน่ารักมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว แต่การจะเดินทางไปก็ ไม่ง่ายนักต้องท�ำการบ้านหนักพอสมควร เพื่อจะได้ไปในที่ที่ถูกใจ ในราคาถูกจริต ซึ่งในหนังสือเล่มนี้ ฉันมาท�ำหน้าที่บอกเล่าข้อมูล ที่ คิ ด ว่ า เป็ น ประโยชน์ เช่ น เทคนิ ค การจองและการวางแผน การเดินทางต่างๆ เพื่อเป็นทางเลือกส�ำหรับคุณผู้อ่านที่สนใจ มาท่องเที่ยวหรือเดินทางแบบเราบ้างค่ะ :) ทั้งนี้ฉันไม่กล้าออกตัวว่าหนังสือเล่มนี้เป็นไกด์บุ๊กอย่าง เป็นทางการ แม้ว่าจะมีการแนะน�ำการเดินทางท่องเที่ยว เพราะ พี่อั๊พมักจะเลี้ยวออกนอกเส้นทางเล่าความคิดในห้วงค�ำนึงของ นักเขียนที่ได้ไปพบสิ่งต่างๆ หรือแรงบันดาลใจแปลกใหม่เข้า แต่ฉันว่าสิ่งเหล่านี้แหละเร้าใจไม่เบา เพราะตัวตนแท้จริงของเขา เป็นอาร์ทิสต์ช่างเมาท์ที่เล่าเรื่องได้เก่งและสนุกกว่าท่าทีขรึมๆ ที่ เ ห็ น ภายนอก และเราทั้ ง คู ่ ก็ ตั้ ง ใจจะบอกเล่ า ข้ อ มู ล อย่ า ง ตรงไปตรงมาเหมือนเพื่อนบอกเพื่อนอะไรแบบนั้นค่ะ 24
สุ ด ท้ า ยนี้ ด้ ว ยความที่ ฉั น เป็ น เพี ย งภรรยานั ก เขี ย น ซึ่ ง ต� ำ แหน่ ง นี้ ไ ม่ ไ ด้ ท� ำ ให้ ฉั น มี ทั ก ษะการเขี ย นที่ ดี แ ต่ อ ย่ า งใด บอกตรงๆ ว่าก่อนเริ่มพิมพ์อักษรตัวแรกลงไปใจก็หวั่นไม่น้อย ค่ ะ กลั ว ท� ำ หนั ง สื อ ของสามี ที่ เขี ย นอย่ า งมื อ อาชี พ แปดเปื ้ อ น เสมือนแอบใส่เครื่องปรุงประหลาดๆ ลงไปในแกงหม้อเดียวกับ เชฟกระทะเหล็ก แต่ฉันก็บรรจงปรุงอย่างสุดฝีมือเท่าที่จะท�ำได้ ดังนั้น หากฉันเขียนผิดพลาดประการใด โปรดอภัยให้สามี ด้วยนะคะ แฮ่ ◆
*ช็อกโกแลตไข่ คือขนมหวานที่มีขนาดและรูปทรงเหมือนไข่ไก่ เมื่อแกะ เปลือกออกและกัดลงไปค�ำแรกจะพบว่า ความหนาของช็อกโกแลตนัน้ หนา กว่าเปลือกที่ห่อหุ้มอยู่ด้านนอกไม่มากนัก แต่นั่นไม่ใช่ประเด็นส�ำคัญ เพราะ ความตื่นเต้นตื้นตันจะอยู่ที่ไข่พลาสติกที่ซุกตัวอยู่ในนั้นอีกใบ วินาทีระทึกใจ คือการดึงเปลือกไข่ที่ประกบอยู่แน่นหนาออก แล้วดูว่าของเล่นที่อยู่ด้านใน คืออะไร บางครัง้ ฉันพนมมือไหว้พร้อมอธิษฐานก่อนเปิดเพราะมีความเชือ่ ว่า จะท�ำให้ได้ของเล่นทีถ่ กู ใจ แต่กต็ อ้ งยอมรับว่า ฉันเป็นคนค่อนข้างอับโชคด้าน ช็อกโกแลตไข่ ท�ำให้กว่า 80% เป็นของเล่นไก่กาไม่น่าสะสม แต่ 20% ที่เป็นของเล่นหรือตัวตุ๊กตาแบบที่ถูกใจ ก็ท�ำให้ฉันปลื้มน�้ำตาไหลได้เช่นกัน 25
ก่อนออกเดินทาง
ส่วนที่ยากที่สุดในการเดินทางด้วยตนเองคงไม่พ้นการ วางแผนก่อนการเดินทาง แต่ก็ไม่ได้ยากเกินไปส�ำหรับยุคแห่ง การหาข้อมูลในโลกโซเชียล หากเพียงลองพิมพ์ค�ำว่า ‘ลอนดอน pantip’ หรือ ‘การขอวีซ่าอังกฤษ’ ในกูเกิล ข้อมูลจ�ำนวนมาก ก็พรั่งพรูมาถึงปลายนิ้วเราแล้วใช่ไหมคะ ฉะนั้น ในบทนี้ฉันจะมา ให้ข้อมูลโดยสรุป ที่จะช่วยย่นระยะเวลาหาข้อมูลในอินเทอร์เน็ต และเพื่ อ ลดภาวะการเสี ย เงิ น ให้ ก ารแว้ บ ไปช้ อ ปปิ ้ ง ออนไลน์ ที่เสี่ยงจะเกิดขึ้นได้ทุกขณะเวลาอยู่หน้าจอนะคะ
27
สิง่ แรกทีค่ วรนึกถึงในการวางแผนคือ ‘จะไปเทีย่ วเดือนไหน ดี’ สิ่งนี้มีผลต่อสถานที่ท่องเที่ยวที่เราจะไปอย่างมาก หากอยาก ไปชมดอกไม้ที่ก�ำลังเบ่งบานสีสันสวยงามเต็มที่ เดือนมีนาคมพฤษภาคม เห็ น จะเข้ า ที ที่ สุ ด แต่ ถ ้ า ไม่ ช อบความหนาวเย็ น อยากเห็นฝรั่งอาบแดดโชว์ผิวสีแทนตามสวนสาธารณะ ไม่อยาก พกเสือ้ โค้ตให้เกะกะ และได้ทอ่ งเทีย่ วแบบสะใจเหมือนมีชว่ งเวลา กลางวั น ที่ ย าวนาน แนะน� ำ เดื อ นมิ ถุ น ายน-สิ ง หาคม เลยค่ ะ จากประสบการณ์ในช่วงฤดูร้อนของที่นี่ บางทีสองทุ่มยังฟ้าสว่าง เหมือนบ่ายสามเลย แต่ถ้าอยากเดินสบายๆ ในอากาศที่ไม่ร้อน ไม่หนาวเกินไป อยากเห็นอังกฤษในบรรยากาศโรแมนติกสีเหลือง ส้ม เดือนกันยายน-พฤศจิกายน ก็เป็นเดือนที่เหมาะมาก ซึ่งเรา สองคนก็เลือกไปในเดือนนี้ด้วย (ไม่ใช่ว่าอยากโรแมนติกอะไร หรอกค่ะ คือคุณสามีว่างแค่เดือนนี้เดือนเดียวเท่านั้น >.<) ส่วนใครอยากไปสัมผัสความหนาวเย็น ได้เห็นอังกฤษ สีขาวโพลนเหมือนในหนังสือนิทาน อยากเอาน�ำ้ หวานมาราดหิมะ ก็ต้องไปช่วงเดือนธันวาคม-กุมภาพันธ์ค่ะ ซึ่งหากมีความต้องการ รั บ ประทานหิ ม ะจริ ง ๆ ขอแนะน� ำ ช่ ว งปลายเดื อ นธั น วาคมต้นมกราคมนะคะ ช่วงนั้นจะมีหิมะรีฟิลเติมได้ไม่อั้นให้ทุกท่าน เพลิดเพลินเจริญพุงที่สุดค่ะ (ฉันทดลองมาแล้วว่า การเงยหน้า อ้าปากงับหิมะสดใหม่มันให้ความรู้สึกดีอย่างบอกไม่ถูก ทั้งนี้ ผูป้ กครองควรให้คำ� แนะน�ำในเรือ่ งปริมาณการกินหิมะทีเ่ หมาะสม แก่เยาวชนด้วยนะคะ) หลังจากรู้แล้วว่าจะไปช่วงเดือนไหน ก็ได้เวลาวางแผน การเดินทางจริงๆ เสียที โจทย์ที่ฉันได้รับมอบหมายจากคุณสามี 28
คือ ‘อยากได้แรงบันดาลใจส�ำหรับเขียนหนังสือเล่มถัดไป ซึง่ ควรจะ มีบ้านเกิดของคุณเลดี้แบล็กเดรสอยู่ด้วย’ คุณเลดี้ท่ีว่านี้ เธอเป็น ตัวละครจากหนังสือของคุณสามี อาศัยอยู่ในคฤหาสน์เก่าแก่ แต่ไม่กรุยกรายฟู่ฟ่าเกินไป ดังนั้น ที่หมายที่ฉันค้นหาจึงเป็นพวก คฤหาสน์เก่าอายุราวร้อยปีขนึ้ ไป บวกกับความชอบส่วนตัวของเรา สองคนเรือ่ งสวนและป่า ท�ำให้สถานทีส่ ว่ นใหญ่ทเี่ ข้าตาจะเป็นพวก ‘Manor & Garden’ (คฤหาสน์ & สวน) ซึ่งในชนบทของอังกฤษก็มี ให้เลือกมากมาย คุณผู้อ่านสามารถน�ำค�ำนี้ไปค้นหาที่ที่ถูกใจได้ เลยค่ะ ส่วนเมืองที่ขึ้นชื่อเรื่องคฤหาสน์และธรรมชาติที่สวยงาม จะอยู ่ ใ นโซนคอตส์ โวลด์ ส (Cotswolds) พิ กั ด ของโซนนี้ อ ยู ่ ที่ ทิศตะวันตกเฉียงใต้ของลอนดอน มีพื้นที่โดยรอบราวๆ 2,000 ตารางกิโลเมตร (ประมาณจังหวัดนครนายกบ้านเราเลย) บริเวณนี้ ขึ้ น ชื่ อ เรื่ อ งธรรมชาติ แ ละบ้ า นเมื อ งที่ ยั ง รั ก ษาความงดงาม แบบอังกฤษในยุคศตวรรษที่ 17-18 เอาไว้ได้ราวกับหยุดการ แกว่งไกวของเข็มนาฬิกาไว้ต้ังแต่ 300 ปีที่แล้ว รัฐบาลอังกฤษ ถึงกับยกย่องให้เป็น ‘Area of outstanding natural beauty’ เชียว นะคะ หากจะเขียนให้เห็นภาพคร่าวๆ ก็เป็นอาณาจักรที่เต็ม ไปด้วยทุ่งหญ้าและเนินเขาสีเขียวขจีคล้ายเมืองหมีพูห์ มีถนน สายเล็กๆ ให้เราขับรถดูความสวยงาม ข้างทางเต็มไปด้วยฟาร์ม และป่าไม้ที่มีล�ำธารสายเล็กๆ ไหลผ่าน มีหงส์และห่านที่เป็นมิตร มีบา้ นกระท่อมหลังกระจิรดิ ทีก่ อ่ ด้วยอิฐสีนำ�้ ผึง้ ชวนให้นกึ ถึงบ้าน ที่อยู่ในหนังสือนิทาน แต่ฉันคิดว่าคุณผู้อ่านควรถูกบิลด์แต่เพียง เท่านี้ เพราะอยากเหลือพื้นที่จินตนาการให้ได้อ่านไปพร้อมๆ กัน หลังจากนี้ดีกว่าค่ะ 29
และที่ สุ ด ท้ า ยที่ ฉั น คิ ด ว่ า ต้ อ งพาคุ ณ นั ก เขี ย นมาดขรึ ม วัย 34 ปี ไปให้ได้กค็ อื ‘สวนสนุกอัลตันทาวเวอร์ส (Alton Towers)’ ค่ะ ^o^ ใช่แล้วค่ะ ศิลปินแนวดาร์กกับสวนสนุกมันเป็นของคู่กัน เห็นๆ (ถึงแม้พอี่ พั๊ จะยังไม่เห็นด้วยในตอนแรกก็ตาม) แต่ฉนั มัน่ ใจ ว่า ‘บางสิ่งบางอย่างของที่นั่น’ จะถูกใจนักเขียนคนนี้ไม่น้อยค่ะ ส่วนจะเป็นอะไรนัน้ ฉันขออุบไว้กอ่ น เพือ่ ให้คณ ุ ผูอ้ า่ นได้ไปสัมผัส พร้อมๆ กันนะคะ แต่ก่อนการจองทุกสิ่งอย่างจะเริ่มขึ้น เสียงที่ถูกบีบให้ เล็กแหลมดูน่ารักน่าเอ็นดูของชายหนุ่มในบ้านก็ดังขึ้นว่า “เค้าอยากไปที่คะรึหาดอันนี้ด้วยอ้ะห์” พูดจบก็ส่งสายตา หวานซึ้งพร้อมกะพริบตาถี่ๆ ฉันจึงต้องปรี่ไปดูว่า ที่ไหนกันนะ ที่ท�ำให้คุณสามีใจละลายได้ขนาดนี้ พอได้กวาดตาดูภาพบรรยากาศของที่นี่ผ่านหน้าจอก็พบ ว่า โอ้โฮ สวยจริงๆ ด้วย มันเป็นคฤหาสน์เก่าแก่ขนาดปานกลาง ทีห่ อ้ มล้อมไปด้วยสวนดอกไม้สไตล์องิ ลิชคันทรี มีผนื ป่าขนาดใหญ่ ห้อมล้อมไว้ ในเว็บไซต์มีค�ำทักทายกึ่งเชื้อเชิญว่า ‘สวัสดีท่าน สุภาพบุรุษและสุภาพสตรี ยินดีต้อนรับสู่ Gravetye Manor Hotel & Restaurant’ ตามมาด้วยคลิปวิดีโอที่เปิดฉากด้วยคุณพี่ฝรั่ง มาดเนี้ยบ ขับรถสปอร์ตเปิดประทุนเข้ามายังคฤหาสน์แบบสุดชิค ฮะ? ที่ขรึมขลังอลังการขนาดนี้นอกจากจะยอมให้เข้าไป รับประทานอาหารแล้ว ยังเปิดให้สามัญชนทีส่ ภุ าพบ้างไม่สภุ าพบ้าง อย่างเราๆ เข้าพักได้ดว้ ยเหรอเนีย่ ! แถมอยูห่ า่ งจากลอนดอนเพียง ชั่วโมงเดียวด้วย น่าสนใจดีแฮะ และเมื่อฉันหันไปสบตาคุณพี่ 31
นักเขียนสุดคูลคนเดิมที่ตอนนี้สายตาละลายประหนึ่งสาวน้อย ได้พบรักกับเจ้าชายไปแล้วนั้น ก็สรุปได้ทันทีว่า คงต้องพาเขาไป พักที่นี่แล้วล่ะ แต่ด้วยราคาที่หรูหราเหมือนหน้าตา ระบบบริหาร จัดการในหัวแม่บ้านอย่างฉันก็สั่งการไปว่า ปริมาณมาม่าที่ต้องพกไป ตอนนี้ขอคูณสามเลยก็แล้วกัน เพื่อให้ผู้ร่วมเดินทางของเราเข้าใจภาพรวมของทริปนี้ ฉัน ได้วาดแผนทีอ่ ย่างคร่าวๆ พร้อมเขียนลงแผ่นใส เปิดเป็นสไลด์โชว์ บนจอภาพขนาดใหญ่พร้อมยิงเลเซอร์แสงสีแดงจากปากกาสุดเท่ ยืนอธิบายในชุดสีด�ำสุดเก๋เหมือนเวลา สตีฟ จ็อบส์ เปิดตัวสินค้า ใหม่ (ภาพทั้งหมดนี้เกิดขึ้นอย่างเด่นชัดในจินตนาการของฉัน แม้พี่อั๊พจะมองไม่เห็น และความเป็นจริงจะมีเพียงกระดาษเน่าๆ ที่เขียนและขีดฆ่าตรงนั้นตรงนี้เต็มไปหมดก็ตาม) โดยน�ำเสนอ โปรแกรมเดินทางพร้อมค�ำโปรยแบบฮาร์ดเซลล์ทไี่ ด้แรงบันดาลใจ จากคณะทัวร์ตามใบปลิวดังนี้ ลอนดอน-คฤหาสน์เกรฟทาย-เมืองชนบท ในคอตส์โวลด์ส-สวนสนุกอัลตันทาวเวอร์ส-ลอนดอน (20 วัน) TG บินตรง : ชมสวนป่ า ใจกลางกรุ ง ลอนดอน พั ก ผ่ อ นหย่ อ นใจใน สุสานไฮเกต ช้อปปิ้งของวินเทจและของกินที่ตลาดกลางแจ้ง ชมการแสดงบรอดเวย์เรื่องแม่มดชื่อดัง มองลอนดอนจากมุมสูง แบบประหยัดตังค์ไม่ต้องซื้อตั๋วขึ้นลอนดอนอายได้ที่พริมโรสฮิลล์ 32
หากเริ่มหิวก็ไปฝากท้องที่ย่านไชนาทาวน์ ก้าวสู่โลกชนบทที่เมือง อี ส ต์ ก ริ น สเตด พั ก ผ่ อ นตามอั ธ ยาศั ย แบบไพรเวตที่ ค ฤหาสน์ เกรฟทาย แล้วเดินสายสูดออกซิเจนในโซนคอตส์โวลด์ส 9 เมือง เพือ่ เสริมความรุง่ เรืองประหนึง่ เดินสาย 9 วัด แล้วไปสลัดความแก่ ทิ้ ง ที่ ส วนสนุ ก ก่ อ นกลั บ มาบอกลาทริ ป นี้ อ ย่ า งมี ค วามสุ ข ที่ ลอนดอน หลังจากน�ำ proposal ด้านบนนี้ไปเสนอให้คณะผู้ร่วม เดินทาง (ที่มีทั้งหมด 2 ท่านคือฉันและพี่อั๊พ) ก็ได้รับการตอบรับ เป็นอย่างดี ตกลงใจยอมไปกับโมจิทัวร์ทันที เย่! ◆
33
เกี่ยวกับทรงศีล
นักเขียนอิสระ และนักวาดภาพประกอบ ทรงศีล ทิวสมบุญ Facebook: www.facebook.com/SONGSIN.page E-mail: yoopeeup@hotmail.com
เกี่ยวกับวิว วิวเรียนจบปริญญาตรีด้านออกแบบภายใน และศึกษา ต่อปริญญาโทที่อังกฤษด้านแบรนดิ้ง ซึ่งเธอค้นพบว่า วิชาที่เธอ ชื่นชอบและทำ�คะแนนได้ดีที่สุดคือวิชาปั้นเซรามิกที่เธอเก็บเงิน ไปเรียนเพิม่ เติมหลังเลิกเรียน หลังได้ใบปริญญามา วิวจึงตัดสินใจ บอกป๊ากับม้าว่า คงจะไม่สมัครงานออฟฟิศหลังเรียนจบ เพราะ ในตอนนัน้ เธอหาออฟฟิศทีต่ อ้ งการพนักงานทีม่ ใี จรักการปัน้ หม้อ ในกรุ ง เทพฯ ไม่ ไ ด้ คุ ณ ทรงศี ล จึ ง เข้ า มาจั ด การแก้ ไขปั ญ หานี้ โดยการรับวิวเข้าทำ�ตำ�แหน่งแม่บ้านและภรรยาหลังเรียนจบทันที เนื่องจากเห็นท่าทีว่าเธอคงไม่ไหนไม่รอด เมื่อวิวเข้ารับตำ�แหน่ง ใหม่ เธอค้นพบว่าการทำ�อาหารให้สามีเป็นสิ่งที่ระทึกและบันเทิง ไปในเวลาเดียวกัน ซึง่ วันทีเ่ ธอรูส้ กึ ประสบความสำ�เร็จเป็นอย่างมาก คือวันที่ทำ�เบคอนไม่ไหม้ และกรอบกำ�ลังดี วิวชอบภาพทุกภาพที่คุณทรงศีลวาด ในทางกลับกัน คุณทรงศีลก็ชอบเวลาวิวประดิษฐ์ของกระจุ๊กกระจิ๊ก พวกเขาจึง รวมหัวกันทำ�ร้านออนไลน์เล็กๆ ชือ่ SongsinThings ทีข่ ายหนังสือของสะสมจากฝีมอื การวาด-เขียนของคุณทรงศีล และดูแลการผลิต และจัดจำ�หน่ายโดยวิว ซึ่งพอถึงช่วงที่คุณทรงศีลต้องเก็บตัวปิด ต้นฉบับ วิวก็จะทำ�งานแฮนด์เมดจำ�พวกเครือ่ งประดับมาจำ�หน่าย ในร้านเดียวกันระหว่างรอสามีของเธอเปิดตัวออกมาเจอเธออีกครัง้ ทุกวันนี้วิวยังคงไม่รู้ว่าตนเองทำ�อาชีพอะไรกันแน่ แต่เธอดูมี ความสุขดี กฤติการ ชัยกล้าหาญ E-mail: seaview_24@hotmail.com
และหากอยากส่องว่าสองคนนี้ ทำ�งานผลิตภัณฑ์ศิลปะอะไรร่วมกัน ก็เข้าไปดูที่ Facebook: www.facebook.com/SongsinThings Instagram: songsinthings
ไม่มีฝนในอังกฤษ
หนังสือในชุด Journey พิมพ์ครั้งแรก ตุลาคม 2559 ราคา 295 บาท
เลขมาตรฐานสากล ประจำ�หนังสือ 978-616-327-179-2
ข้อมูลบรรณานุกรม ของสำ�นักหอสมุดแห่งชาติ ทรงศีล ทิวสมบุญ. ไม่มีฝนในอังกฤษ: No Rain in Britain. -- กรุงเทพฯ : อะบุ๊ก, 2559. 320 หน้า. 1. อังกฤษ--ภูมิประเทศและ การท่องเที่ยว 2. อังกฤษ--ความเป็นอยู่ และประเพณี. I. กฤติการ ชัยกล้าหาญ, ผู้แต่งร่วม. II. ชื่อเรื่อง. 914.2 ISBN 978-616-327-179-2
ผู้เขียน ทรงศีล ทิวสมบุญ, กฤติการ ชัยกล้าหาญ บรรณาธิการเล่ม ทรงกลด บางยี่ขัน ภาพถ่ายและภาพประกอบ ทรงศีล ทิวสมบุญ พิสูจน์อักษร ศักดิ์สิทธิ์ ไม้ลำ�ดวน จัดพิมพ์โดย สำ�นักพิมพ์ ในเครือ บริษัท เดย์ โพเอทส์ จำ�กัด เลขที่ 33 ซอยศูนย์วิจัย 4 แขวงบางกะปิ เขตห้วยขวาง กรุงเทพฯ 10310 โทรศัพท์ 0-2716-6900-4 ต่อ 308, 309 โทรสาร 0-2718-0690
ในกรณีที่หนังสือชำ�รุดหรือเข้าเล่มสลับหน้า กรุณาส่งหนังสือเล่มนั้นมาตามที่อยู่สำ�นักพิมพ์ สำ�นักพิมพ์อะบุ๊กยินดีเปลี่ยนเล่มใหม่ให้ โดยไม่มีเงื่อนไขใดๆ ทั้งสิ้น
สำ�นักพิมพ์อะบุ๊ก
บริษัท เดย์ โพเอทส์ จำ�กัด
บรรณาธิการที่ปรึกษา วงศ์ทนง ชัยณรงค์สิงห์ บรรณาธิการบริหาร ภูมิชาย บุญสินสุข ผู้จัดการสำ�นักพิมพ์ สุรเกตุ เรืองแสงระวี ผู้จัดการฝ่ายการตลาด วิไลลักษณ์ โพธิ์ตระกูล ผู้ช่วยผู้จัดการสำ�นักพิมพ์ อธิษฐาน กาญจนะพงศ์ บรรณาธิการ นทธัญ แสงไชย ศิลปกรรม พิชญ์สินี บุญมั่นพิพัฒน์ ชลธิชา จารุสุวรรณวงค์ นันทิยา ฤทธาภัย กองบรรณาธิการ พีรพิชญ์ ฉั่วสมบูรณ์ ส่งเสริมการตลาด และประชาสัมพันธ์ เชษฐพงศ์ ชูประดิษฐ์ ชลธร จารุสุวรรณวงค์ เลขานุการ ปวริศา ตั้งตุลานนท์
ที่ปรึกษา สุรพงษ์ เตรียมชาญชัย นิติพัฒน์ สุขสวย ผู้จัดการทั่วไป จัณฑรัศมิ์ เกียรติยศ ผู้ช่วยผู้จัดการ ณัฐธยาน์ อึ้งตระกูลนิธิศ ธุรการ ณัฐรดา ตระกูลสม ผู้จัดการฝ่ายขายออนไลน์ พิมพ์นารา มีฤทธิ์ ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์ ผู้จัดการฝ่ายดิจิทัลคอนเทนต์ วิมลพร รัชตกนก ศิลปกรรมสื่อออนไลน์ เทียนจรัส วงศ์พิเศษกุล ลูกค้าสัมพันธ์ อภิสิทธิ์ หรรษาภิรมย์โชค เว็บมาสเตอร์ จุฬชาติ รักษ์ใหญ่
แยกสีและพิมพ์ บริษัท โรงพิมพ์อักษรสัมพันธ์ (1987) จำ�กัด โทรศัพท์ 0-2428-7500
จัดจำ�หน่าย บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำ�กัด (มหาชน) เลขที่ 1858/87-90 ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรุงเทพฯ 10260 โทรศัพท์ 0-2739-8000 โทรสาร 0-2751-5999