About autumn 2013 by about

ζήσε μάθε νιώσε

FREE PRESS ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2013

Νευρική υπερφαγία Παιδεραστές και παιδόφιλοι κυκλοφορούν ανάµεσά µας

Ζωή

µου έλειψες!

Παπούτσια

άνεση ή ταλαιπωρία;

Επιχείρηση

Λένα Μαντά

«∆εν κρύφτηκα ποτέ, δεν είπα ψέµατα ποτέ, ήµουν και θα είµαι πάντα η Λένα»

παιδί µόνο στο σπίτι Ο πρώτος µήνας της ζωής του 3

you

Περιεχόμενα

Φθινόπωρο 2013

Λένα Μαντά

«Δεν κρύφτηκα ποτέ, δεν είπα ψέματα ποτέ, ήμουν και θα είμαι πάντα η Λένα»

20 Ζωή μου έλειψες! 25 Όλη η αλήθεια για το BOTOX

Το σύνδρομο της κατά φαντασίαν ασχήμιας

Ομοιοπαθητική Ιατρική και Αγχώδεις Διαταραχές

Νευρική Υπερφαγία

Παπούτσια Άνεση ή ταλαιπωρία;

Το σύνδρομο του εργένη

kids 54 Θεατρικό Παιχνίδι

Δράση / Έκφραση / Επικοινωνία

56 Ο πρώτος μήνας της ζωής του 60 Πρόληψη

Το κλειδί για τη στοματική υγεία

Κακοί Ορθογράφοι ή Παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες;

Ο πιο… «κακός» o μαθητής!

Ο αριστερόχειρας είναι ξεχωριστός!

Επιχείρηση παιδί μόνο στο σπίτι

Παιδεραστές και παιδόφιλοι κυκλοφορούν ανάμεσά μας

Διαταραχές της διάθεσης στους εφήβους

Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους: Αντωνιάδης Π. Γιώργος Νευροψυχολόγος Μετεκπαίδευση στις Διαταραχές επικοινωνίας psyxoge@otenet.gr Γκολέμη Παναγιώτα Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος Μαιζώνος 139, (έναντι Δημαρχείου), Πάτρα Τηλ.: 2610 315.882 Κιν.: 6980 281.435 Δαρδαγιαννόπουλος Δ. Κωνσταντίνος Ιατρός - Κλασική Ομοιοπαθητική - Βελονισμός (TCM) MSc Κλασική Ομοιοπαθητική Αμερικής 1 & Ηρ. Πολυτεχνείου (Μαρίνα), Πάτρα Τηλ. 2610 435.887 Δρ. Δηλάκη Γεωργία Κοινωνιολόγος Διδάκτωρ Ψυχολογίας Παντείου Ειδικευμένη στην Κοινωνιολογία Σώματος MSc Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία Τηλ.: 6946 459.439 gedilaki@otenet.gr Δήμου Ευάγγελος – Ρουσουλέντσης Msc DC Chiropractic, BSc (Hons) Podiatry Χειροπράκτης – Ποδίατρος Παλαιών πολεμιστών 2, Γλυφάδα, Αθήνα Τηλ.: 210 96.04.260 Κιν.: 6947 640.462 www.rousoulentsis.gr Κοσμαρίκου Αλεξάνδρα Παιδίατρος Γούναρη 78, Πάτρα Τηλ.: 2614 008.469 Κιν.: 6981 080.369 www.kosmarikou.gr www.facebook.com/akosmarikou Κόττικα Ηρώ Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Κανακάρη 124 (3ος όρ.), Πάτρα Τηλ.: 2610 226.002 Κιν.: 6944 601.688 Λούη Ι. Μαρία Κλινική Ψυχολόγος Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία Μπουμπουλίνας 76, Πάτρα Τηλ.: 2610 33.08.08 Κιν.: 6972 87.15.82 www.facebook.com/ marialouipsy

Μάρκου Μαριέττα Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Τηλ.: 6947 999.912 Μπαρμπάνη Χαρά Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος Ρήγα Φερραίου 91, Πάτρα Τηλ.: 2610 224.884 Κιν.: 6974 71.75.72 www.derma-mparmpani.gr info@derma-mparmpani.gr Νικολοπούλου Κατερίνα Χειρουργός Οδοντίατρος (DipDS) – Παιδοδοντίατρος Κορίνθου 210 -212, (3ος όρ.),Πάτρα Τηλ.: 2610 226.555 Νικολοπούλου Κατερίνα Ψυχολόγος Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεύτρια Αράτου 9, Πάτρα Τηλ.: 2610 271.420 Κιν.: 6936 992.451 Παπανικολάου Μαριανή Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια Μαιζώνος 139, Πάτρα Τηλ.: 2610 315.882 Κιν.: 6937 201.921 Σκόνδρα Κατερίνα Φιλόλογος της Σχολής Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικής - Ψυχολογίας Καράγιωργα 87, Γλυφάδα, Αθήνα Τηλ: 6983 747.149 Σολδάτου Αγαθή Ειδική Παιδαγωγός Master Δυσλεξία Συνεργάτης του Θεραπευτικού Κέντρου Λόγου & Ειδικής Αγωγής. Πέντε Πηγαδίων 30, Πάτρα Τηλ.: 2610 430.506 Κιν.: 6973 813.155 Ταβαντζή Ανδριάνα Παιδαγωγός – Εμψυχώτρια Θεατρικού Παιχνιδιού Κανακάρη 101 β (μέσα στη στοά), Πάτρα Τηλ.: 2610 220.034 Κιν.: 6946 573.094

www.facebook.com/aboutyoukids Το περιοδικό about είναι ιδιοκτησία και εκδίδεται από την: Αργυροκάστρου 20 262 24 Πάτρα Τηλ.: 2610 274.566 aboutyoukids@gmail.com

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση ή αντιγραφή μέρους ή συνόλου των άρθρων του περιοδικού, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε μέσο, χωρίς την έγγραφη άδεια της εκδότριας εταιρείας.

Λένα Μαντά «Δεν κρύφτηκα ποτέ, δεν είπα ψέματα ποτέ, ήμουν και θα είμαι πάντα η Λένα» Η Λένα Μαντά γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη αλλά ήρθε στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία. Σπούδασε νηπιαγωγός χωρίς ποτέ να θελήσει να ασκήσει το συγκεκριμένο επάγγελμα. Για τρία χρόνια είχε δικό της θίασο κουκλοθέατρου, με έργα δικής της συγγραφής. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε τοπικές εφημερίδες και για δύο χρόνια διετέλεσε διευθύντρια προγράμματος σε ραδιοφωνικό σταθμό των βορείων προαστίων. Είναι παντρεμένη, έχει δύο παιδιά και μένει μόνιμα στο Καπανδρίτι. Βραβεύτηκε «Συγγραφέας της Χρονιάς 2009 και 2011» από το περιοδικό Life & Style. Το βιβλίο της «Θεανώ, η λύκαινα της πόλης» έχει μεταφραστεί και στα τουρκικά, ενώ τα βιβλία της «Tο σπίτι δίπλα στο ποτάμι» και « Έρωτας σαν βροχή» κυκλοφορούν στα αλβανικά. Τέλος, μεταφράζεται και θα κυκλοφορήσει στην Κίνα το βιβλίο της «Βαλς με δώδεκα θεούς», που έγινε και τηλεοπτική σειρά στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Τα βιβλία της έχουν πουλήσει περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Από τις Εκδόσεις Ψυχογιός έχουν εκδοθεί συνολικά εννιά μυθιστορήματά της και μια συλλογή διηγημάτων, ενώ ετοιμάζονται και τα επόμενα βιβλία της. 14

Υπάρχει πολύς κόσμος που σας αγαπά. Που περιμένει να διαβάσει το καινούργιο σας βιβλίο, να βρεθεί στην επόμενη παρουσίασή του και ανυπομονεί για τη νέα σας συνέντευξη. Να ακούσει το λόγο σας, τις σκέψεις σας, να σας γνωρίσει καλύτερα, να αποκτήσει οικειότητα με το πρόσωπό που κρύβεται πίσω από τα βιβλία που του κρατούν συντροφιά αλλά και με τη γυναίκα Λένα Μαντά, μια γυναίκα με έντονη προσωπικότητα και ισχυρό λόγο. Πόσο περιμένατε αυτήν την αγάπη και αποδοχή; Τι σημαίνει για σας με το πέρασμα του χρόνου και την ένταση που αποκτά; Δεν μου περνούσε καν από το μυαλό αυτό το κύμα αγάπης που αν δεν το ζήσει κανείς δεν μπορεί να το καταλάβει! Με αγκαλιάζουν και με φιλούν σαν να είμαι μέλος της οικογένειάς τους, κομμάτι της ψυχής τους, τα λόγια που μου λένε φέρνουν δάκρυα στα μάτια κάποιες φορές. Αν περιμένετε να σας πω ότι με τρομάζει κάτι τέτοιο, δεν θα το κάνω. Αυτή η σχέση μου με το αναγνωστικό κοινό είναι αμφίδρομη. Παίρνω και δίνω, παίρνουν και δίνουν. Ισότιμη δεν είναι όμως. Θεωρώ ότι τους οφείλω πολλά και δεν το ξεχνώ. Σας έχουν αποκαλέσει «συγγραφέα σταρ» αλλά και «βασίλισσα του ροζ». Εσείς, ωστόσο, συνεχίζετε να αποκαλείτε τον εαυτό σας ερασιτέχνη συγγραφέα παρά το γεγονός ότι έχετε πουλήσει περίπου 1.000.000 αντίτυπα και εκδίδετε τα βιβλία σας με μεγάλη χρονική συνέπεια. Πόσο σας επηρεάζει η κριτική; Πόσο δυνατή ή αδύναμη σας κάνει ένα σχόλιο; Όταν αποκαλώ τον εαυτό μου ερασιτέχνη το κάνω γιατί στο μυαλό μου, δεν είχα ποτέ την συγγραφή ως επάγγελμα. Είναι ένα λατρεμένο χόμπι που με ακολουθεί από την παιδική μου ηλικία. Όσο για την κριτική, στην αρχή οφείλω να ομολογήσω ότι με στεναχωρούσε όταν έφτανε στην εμπάθεια. Τώρα δεν ασχολούμαι πια μαζί της. Όσο για την δύναμή μου… Ανατρέξ-

τε στην προηγούμενη απάντησή μου. Η αγάπη του κόσμου, αυτή που εκδηλώνεται με κάθε τρόπο είναι απρόσβλητη ασπίδα. Στο κάτω κάτω, πρέπει να παραδεχτούμε ότι τελικός κριτής της δουλειάς κάθε καλλιτέχνη είναι ο κόσμος. Για την δική του γνώμη ενδιαφέρομαι λοιπόν και όχι για τις ταμπέλες που με τόση ευκολία κάποιοι τοποθετούν. Είναι πολλοί οι άνθρωποι που σας στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια στα επαγγελματικά σας βήματα. Έχετε κατά καιρούς αναφερθεί στην οικογένειά σας, και, κυρίως, στον σύζυγό σας, στον εκδότη σας, σε συναδέλφους, αλλά και στους αναγνώστες σας που, αναμφίβολα, αγκαλιάζουν κάθε νέο συγγραφικό σας πόνημα. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σας; Κάνατε κάποιους συμβιβασμούς ή έχετε καταφέρει να διατηρήσετε αναλλοίωτο το χαρακτήρα σας; Υπήρχαν όλα αυτά τα χρόνια στιγμές που σκεφτήκατε να εγκαταλείψετε το χώρο; Μυστικό δεν υπάρχει, να είστε σίγουροι. Η όποια επιτυχία μου, είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που τους αναφέρατε ήδη. Οικογένεια, ο εκδότης μου κύριος Ψυχογιός και οι φίλοι. Πάνω απ’ όλους όμως είναι πραγματικά το αναγνωστικό κοινό και αυτό εννοούσα όταν είπα ότι τους οφείλω πολλά. Συμβιβασμούς τώρα... Όχι δεν έκανα ποτέ. Ούτε και όταν ξεκινούσα. Ίσως γιατί έπαιξε ρόλο αυτό το «ερασιτέχνης» που λέγαμε πριν. Ο χαρακτήρας μου πάλι… όχι δεν αλλοιώθηκε στο ελάχιστο. Βλέπετε όταν ήρθε η αναγνωρισιμότητα και αυτά τα αντίτυπα που αναφέρατε ήμουν ήδη μεγάλη, με τα μυαλά μου στην θέση τους. Παράλληλα το καλάμι είναι κάτι που αντιπαθώ πολύ για να δεχτώ έστω και να το πλησιάσω. Τέλος σκέφτηκα να τα παρατήσω πολλές φορές και όλες ήταν πριν περάσω το κατώφλι των εκδόσεων Ψυχογιός. Από την αρχή αυτής της ευτυχισμένης συνεργασίας, δεν μου πέρασε πια από το μυαλό!

Πόσο πιστεύετε ότι επηρεάζει την αποδοχή του κοινού το γεγονός ότι είστε μια γυναίκα αυτοδημιούργητη, δυναμική, με συνεχή και έντονη εκδοτική παρουσία, με μια όμορφη και επιτυχημένη οικογένεια και τόσο ειλικρινής και θαρραλέα ώστε να μοιράζεται με τους αναγνώστες της προσωπικές στιγμές, όπως το πρόσφατο πρόβλημα υγείας σας; Το αναγνωστικό κοινό, από την αρχή ακόμα διαισθάνθηκε και μετά βεβαιώθηκε πως ότι κι αν έβλεπαν από μένα ήταν η αλήθεια. Η δική μου αλήθεια. Δεν κρύφτηκα ποτέ, δεν είπα ψέματα ποτέ, ήμουν και θα είμαι πάντα η Λένα. Αυτό εκτίμησε και ήρθε τόσο κοντά μου. Το «δήθεν» επιβιώνει για λίγο, αυτό πιστεύω εγώ.

Σε ποιο βαθμό σας βοήθησε το γεγονός ότι μοιραστήκατε από την αρχή το πρόβλημα υγείας που σας προέκυψε με όλο αυτόν τον κόσμο που σας στήριξε κατά τη διάρκεια της συγγραφικής σας πορείας; Στον μέγιστο! Κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσω ότι είπα ανοιχτά ότι μου συνέβαινε, πάλι από την ανάγκη μου να μην ξεγελάσω

κανέναν. Από την στιγμή που το είπα και ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως οι παρουσιάσεις για το «Με λένε Ντάτα», χάθηκα στην αγκαλιά του κόσμου! Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι ακολούθησε! Επέστρεφα μετά από κάθε παρουσίαση γεμάτη δώρα, γράμματα, σταυρουδάκια, φυλαχτά, αγιασμούς, ματόχαντρα και ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Με αγκάλιαζαν και με φιλούσαν και μου ψιθύριζαν ευχές για ανάρρωση και δύναμη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτούς τους τελευταίους μήνες και μόνο ευχαριστώ μπορώ να λέω για την τόση αγάπη που πήρα και την τόση θετική ενέργεια! Τώρα που έχει παρέλθει κάποιο χρονικό διάστημα από τότε που μάθατε για την ασθένεια και ξεκινήσατε την θεραπεία, με ποιες σκέψεις βαδίζετε προς το μέλλον; Τι σας φόβισε περισσότερο; Τι σας έδωσε κουράγιο; Πόσο και πώς άλλαξε ο τρόπος που αντιμετωπίζετε τα πράγματα; Τι όνειρα έχετε για το μέλλον σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο; Από την στιγμή που έμαθα ότι το πρόβλημα ήταν ιάσιμο, δεν με φόβισε τίποτα! Ήξερα ότι θα περάσω δύσκολα για αρκετούς μήνες, όπως και έγινε, αλλά γνώριζα ότι θα υπήρχε αίσιο τέλος. Το δύσκολο ήταν μέχρι να ολοκληρωθούν οι εξετάσεις που θα απέκλειαν τον καρκίνο και θα έδειχναν τον δρόμο για την θεραπεία. Δεδομένου δε ότι πάντα έβλεπα το ποτήρι μισογεμάτο, πήγαινα στις χημειοθεραπείες όχι με σκυμμένο το κεφάλι, όχι με αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, αλλά με την αισιοδοξία που τους ταίριαζε. Για μένα τα φάρμακα ήταν αυτά που μου έδιναν πίσω την υγεία μου και την ζωή μου. Τις παρενέργειες τις χαρακτήριζα «αναγκαίο κακό» και τις αγνοούσα, όσο μπορούσα. Για το επαγγελματικό μου μέλλον, δεν θέλω να κάνω όνειρα γιατί όπως είπα δεν με θεωρώ επαγγελματία. Κάνω αυτό που μ’ ευχαριστεί για όσο το μπορώ και με… μπορεί! Σε προσωπικό επίπεδο, το όνειρό μου είναι να γίνω κάποια στιγμή γιαγιά! Τι άλλο;

Έχετε δηλώσει ότι γράφετε ιστορίες που η ίδια θα θέλατε να διαβάσετε. Έχετε σκεφτεί στο μέλλον να αλλάξετε λογοτεχνικό ύφος; Φαντάζεστε τον εαυτό σας να γράφει ιστορίες μέχρι τα βαθιά γεράματα ή προτιμάτε να αποχωρήσετε κάποια στιγμή από το χώρο και να ασχοληθείτε με κάτι εντελώς διαφορετικό; Γιατί ν’ αλλάξω λογοτεχνικό ύφος, όταν αυτό που χαρακτηρίζει έναν συγγραφέα είναι αυτό ακριβώς: το ύφος του! Εξάλλου έτσι μ’ αρέσει να γράφω, αυτά μου αρέσει να διαβάζω, γιατί να το αλλάξω; Όσο για τα βαθιά γεράματα, αργούν (ευτυχώς) ακόμη! Θα γράφω λοιπόν μέχρι να σωπάσουν οι φωνές εντός μου, μέχρι το μυαλό μου να με προδώσει, μέχρι να βαρεθώ ή … μέχρι να αποκτήσω τόσα εγγόνια που δεν θα έχω χρόνο ν’ ασχοληθώ με κάτι άλλο! Στα βιβλία σας αναφέρεστε συχνά στην αληθινή φιλία μεταξύ των ηρώων που δημιουργείτε. Ποια είναι η γνώμη σας για τη φιλία, ειδικά σε εποχές όπως αυτή που οι

ανθρώπινες σχέσεις δοκιμάζονται καθημερινά; Εσείς έχετε αυτό που ονομάζουμε «αληθινούς φίλους»; Φυσικά και έχω, αλλά είναι ελάχιστοι! Η φιλία είναι κάτι ιερό και δύσκολο να κερδηθεί γι αυτό και προσέχω πολύ δίπλα σε ποια άτομα τοποθετώ αυτή την λέξη. Όσο για την σημερινή εποχή και τις αμέτρητες δυσκολίες της, νομίζω ότι ανέδειξε πολλά και πραγματικά συναισθήματα, από αυτά που είχαμε μόνοι μας θάψει και αυτό ήταν για καλό μας! Η ανάγκη έφερε κοντά κάποιους ανθρώπους και χώρισε κάποιους άλλους φανερώνοντας την αλήθεια και το ψέμα στις ανθρώπινες σχέσεις.

Πώς θα περιγράφατε την Ελλάδα στην εποχή της οικονομικής κρίσης; Τι σας ξαφνιάζει, τι σας θυμώνει, τι σας λυπεί και τι σας δίνει ελπίδα; Δεν υπάρχει κάτι που να με ξαφνιάζει πια, όλα τα περιμένω. Με θυμώνει που φτάσαμε ως εδώ και λυπάμαι γιατί τα δικά

μας λάθη θα τα πληρώσουν (και τα πληρώνουν) τα παιδιά μας. Ελπίδα μου δίνει που βλέπω νέους ανθρώπους να έχουν αλλάξει νοοτροπία και να προχωρούν μπροστά, να δοκιμάζουν την τύχη τους ακριβώς μέσα στην κρίση. Τώρα το καλοκαίρι είδα στην επαρχία νέες καλλιέργειες και κόσμο πολύ να έχει επιστρέψει στην γενέτειρά του και να προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του. Η Ελλάδα θα τα καταφέρει, δεν έχω καμιά αμφιβολία γι αυτό, είναι στο DNA της να πολεμάει και να νικάει. Αυτό για το οποίο αμφιβάλω, είναι πόσο διδάσκεται από τα λάθη της… Πιστεύετε ότι η παρούσα οικονομική κατάσταση στη χώρα μας αποτρέπει ή ενθαρρύνει νέους, επίδοξους συγγραφείς να εκφραστούν μέσω της γραφής; Το αντίθετο θα έλεγα, αν κρίνω από τα χειρόγραφα που κατακλύζουν τόσο τις εκδόσεις Ψυχογιός όσο και τους άλλους εκδοτικούς οίκους. Άλλωστε πάντα ο Έλληνας έγραφε πολύ περισσότερο απ’ όσο διάβαζε! Το κακό είναι ότι ακριβώς λόγω της κρίσης, λίγοι εκδότες τολμούν να επενδύσουν σε νέα ταλέντα (και πόσο καμαρώνω που ο εκδότης μου τολμά!) και από την άλλη το αναγνωστικό κοινό με τα χαμηλά του εισοδήματα, δύσκολα επιλέγει να γνωρίσει νέους συγγραφείς, στρέφεται στους ήδη δοκιμασμένους. Αυτό είναι πράγματι που με στεναχωρεί γιατί πάντα θυμάμαι πώς ξεκίνησα και καταλαβαίνω την λαχτάρα κάθε πρωτοεμφανιζόμενου ή επίδοξου συγγραφέα.

Πείτε μας ένα ανάγνωσμα, αληθινή ιστορία ή μυθοπλασία, που σας συγκίνησε ιδιαίτερα τελευταίως. Φέτος το καλοκαίρι διάβασα τόσα πολλά βιβλία και ήταν όλα τόσο καλά, που δύσκολα μπορώ να επιλέξω ποιο ν’ αναφέρω! Με εντυπωσίασε βαθιά το «Η αμαρτία της ομορφιάς» της Σόφης Θεοδωρίδου, το

«Υστερόγραφο ζωής» της Ελένης Τσαμαδού και το «Αργός χορός» της Γιόλας Δαμιανού Παπαδοπούλου. Πολύ καλό ήταν και «Το μυστικό ήταν η ζάχαρη» από την Τέσσυ Μπάιλα. Α, να μην ξεχάσω και το βιβλίο του Γιώργου Πολυράκη «Τα ηράνθεμα θ’ ανθίσουν ξανά» που ήταν συγκλονιστικό! Μην με βάζετε να αναφέρω βιβλία γιατί δεν θα τελειώσουμε ποτέ! Αγαπώ τους Έλληνες συγγραφείς και τους διαβάζω κατά αποκλειστικότητα! Πώς τα καταφέρνετε χρονικά και η απόσταση μεταξύ των εκδόσεων των βιβλίων σας είναι τόσο μικρή; Βγάζω ένα βιβλίο κάθε χρόνο και δεν θεωρώ μικρή την απόσταση για έναν άνθρωπο που έχει γόνιμη φαντασία και άπλετο χρόνο στην διάθεσή του. Εξάλλου είχα μια καθυστέρηση με την αλλαγή εκδότη και έτσι όταν κυκλοφόρησε το Βαλς με δώδεκα θεούς που άρχισε την συνεργασία μου με τις εκδόσεις Ψυχογιός, εγώ είχα ήδη ολοκληρώσει την Θεανώ που ήταν το επόμενο! Με αυτό το δεδομένο, προηγούμαι κατά ένα βιβλίο! Μετά το τελευταίο σας βιβλίο «Με λένε Ντάτα» και την μεγάλη επιτυχία που σημείωσε, πότε να περιμένουμε ένα καινούργιο βιβλίο από εσάς; Έχετε αρχίσει ήδη να δουλεύετε σε κάποια ιστορία; Καινούριο βιβλίο; Μα τον Μάιο φυσικά! Το επόμενο έχει ήδη παραδοθεί στις εκδόσεις Ψυχογιός και το χειμώνα εγώ θα ξεκινήσω του 2014! Είπαμε: Προηγούμαι κατά ένα βιβλίο!

Ζωή

μου έλειψες! ΛΟYΗ Ι. ΜΑΡIΑ / ΚΛΙΝΙΚH ΨΥΧΟΛOΓΟΣ

Στέλλα: «Φοβάμαι ότι θα αρρωστήσω και θα πεθάνω». Άννα: «Αυτός ο κόμπος που έχω στο λαιμό… θα πνιγώ. Θα το δείτε». Σοφία: «Μου κόβεται τόσο έντονα η αναπνοή, που είμαι σίγουρη ότι η καρδιά μου έχει κάποιο πρόβλημα. Κάποιο λάθος κάνουν οι γιατροί και οι εξετάσεις μου είναι καθαρές». Αντιγόνη: «Όταν αρχίζω να ιδρώνω και δεν μπορώ να αναπνεύσω, φοβάμαι. Αρχίζω έντρομη να ζητάω βοήθεια. Δεν ξέρω στην περίπτωση που δεν το κάνω, τι θα μου συμβεί». Ελένη: «Φοβάμαι να κάνω προληπτικές εξετάσεις. Κι αν μου βρουν ότι έχω κάτι και θα πεθάνω;» Ειρήνη: «Με λούζει κρύος ιδρώτας στην ιδέα ότι κάτι κακό θα πάθω ή εγώ ή τα παιδιά μου. Και αυτή την ιδέα την έχω συχνά. Μου κόβεται η αναπνοή, πνίγομαι, φοβάμαι κάτι ουσιαστικά απροσδιόριστο».

Οι κρίσεις πανικού αποτελούν μια από τις κυρίαρχες, αν όχι την κυρίαρχη δυστοκία της εποχής σε ότι αφορά στον ψυχισμό. Λόγια ειπωμένα από διαφορετικούς ανθρώπους έχουν κοινό παρανομαστή το φόβο του θανάτου.

μοναχικοί συνάνθρωποί μας. Τώρα σαν όλα να λέγονται στην υπερβολή τους. Και κατά τη γνώμη μου αυτό που τα κάνει υπερβολικά είναι η μονομερής εμμονή σε συγκεκριμένες ειδήσεις, καθώς και η επανάληψή τους.

Όπως και να έχει φτιαχτεί η «ιστορία» στη σκέψη εκείνου που καταλήγει σε κρίση πανικού, η κεντρική ιδέα είναι κοινή και δεν είναι άλλη από την πεποίθηση ότι κάτι κακό θα συμβεί είτε στον ίδιο είτε σε κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο.

Δεν υπάρχει μόνο ο θάνατος γύρω μας. Και για να υπάρξει, θα πρέπει να έχει προϋπάρξει η ζωή. Γιατί γι’ αυτήν δεν μιλάει κανείς πλέον;

Αν η Στέλλα αρρωστήσει θα πεθάνει. Αν της Άννας ο κόμπος στο λαιμό δεν υποχωρήσει θα πεθάνει. Αν η Σοφία δεν καταφέρει να πάρει ανάσα θα πεθάνει. Αν η Ελένη κάνει εξετάσεις θα πεθάνει. Γιατί λοιπόν στις μέρες μας οι κρίσεις πανικού έχουν ενταθεί; Τι συμβαίνει γύρω μας; Τι φοβούνται οι άνθρωποι; Γιατί πανικοβλήθηκαν σε τέτοιο βαθμό;

Διάχυτη καταστροφολογία Ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο, οι ειδήσεις γύρω μας αποπνέουν έντονα τρία στοιχεία: λύπη, φόβο ή εκφοβισμό και θάνατο. Σαν τίποτα καλό να μην γίνεται. Σαν τίποτα θετικό να μην υπάρχει. Οτιδήποτε φρικτό από πάντα, ξαφνικά παίρνει φοβερές διαστάσεις σαν χτες ή σήμερα να απέκτησε τη φοβερά άσχημη χροιά του. Π.χ. διαβάζοντας κανείς τις ειδήσεις στο διαδίκτυο θα διαβάσει δύο συνεχείς ημέρες για τον ηλικιωμένο που βρέθηκε νεκρός στο διαμέρισμά του δύο ημέρες μετά το θάνατό του ή για το διάσημο παρουσιαστή που κόλλησε aids και βρίσκεται υπό ψυχολογική υποστήριξη. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν… Πάντα η ζωή και ο θάνατος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα. Πάντα υπήρχαν οι ασθένειες. Πάντα οι

Εμφανίζεται π.χ. η είδηση για τη γυναίκα που τύφλωσε ένα παιδί για να πουλήσει τα μάτια του και ειπώθηκε ξανά και ξανά. Και; Μετά τι έγινε; Οι αρμόδιοι τι έκαναν σχετικά με ένα ζήτημα το οποίο υπάρχει χρόνια πριν; Προέκυψε κάτι θετικό που θα προστατέψει τα επόμενα παιδιά – θύματα; Αν έγινε, γιατί δεν ακούστηκε; Κι αν δεν έγινε ποιος ο λόγος του να παρουσιάζεται ξανά και ξανά αυτό το μεμονωμένο περιστατικό; Σαν ο στόχος της ενημέρωσής μας να είναι το να βρισκόμαστε διαρκώς υπό το καθεστώς του φόβου. Ενός φόβου που γεννάει φόβο. Και που τσακίζει κάθε προσπάθεια ψυχικής επιβίωσης στους καιρούς μας. Αυτόματα η μητέρα που έχοντας την τηλεόρασή της ανοικτή περιμένοντας να ελέγξει την αντιγραφή του μικρού της κι ακούει για το αγόρι που του έκλεψαν τα μάτια, σκέφτεται: «να προσέχω όταν πηγαίνω το παιδί στην πλατεία». Δηλαδή, «να φοβάμαι στη βόλτα μου με το παιδί μου». Και μετά ο μικρός θα τη φωνάξει να τον ελέγξει. Θα ξεχάσει συνειδητά την είδηση. Ένα κομμάτι φόβου όμως, θα έχει ήδη εγκατασταθεί κάπου μέσα της. Μπορεί να μην τη θυμηθεί ξανά. Μπορεί όμως και να την δω να μου χτυπάει την πόρτα του γραφείου: «Νομίζω ότι κάτι θα συμβεί στα παιδιά μου και θα πεθάνουν. Δεν ξέρω γιατί».

Σύντομα θα παρθούν νέα οικονομικά μέτρα

βου, που ο καθένας γυρίζει ασταμάτητα. Και κυλάει… κυλάει… κυλάει…

Σε τι εξυπηρετούν οι προειδοποιήσεις για τα νέα οικονομικά μέτρα; Εκείνοι που δεν μπορούν ήδη να ανταπεξέλθουν οικονομικά δεν θα μπορούν ούτε αργότερα. Εκείνοι που μπορούν, θα μπορέσουν ξανά. Σαν η απόσταση που οι άνθρωποι προσπαθούν να πάρουν από τα άσχημα γεγονότα να μηδενίζεται.

Για να προτιμήσει να πληρώσει όσα μπορεί από τους φόρους του, αλλά να παραλείψει τις ετήσιες προληπτικές εξετάσεις του. Και τελικά το ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: τι τον πανικοβάλλει τελικά; Μήπως στις εξετάσεις βρεθεί κάποια θανατηφόρα ασθένεια ή το γεγονός ότι του απαγορεύεται εμμέσως να είναι ζωντανός;

Υπάρχει η άσχημη συνθήκη και η αναμονή, χωρίς καθόλου χρόνο ενδιάμεσα.

Δεν σου χρειάζεται

Και βεβαίως, η αναμονή είναι χειρότερη από την ίδια τη συνθήκη. Μοιάζει με την παραμονή κηδείας. Αναρωτηθήκαμε ποτέ τι είναι πιο άσχημο; Η παραμονή ή η ημέρα μιας κηδείας; Σίγουρα η παραμονή. Γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Δεν μπορείς να σκεφτείς τρόπους για να συμβολοποιήσεις την έλλειψη. Δεν μπορείς να απομακρυνθείς. Δεν μπορείς να είσαι κοντά. Την ίδια την ημέρα της κηδείας μπορείς! Να ξεσπάσεις τη λύπη σου. Να δεις. Να αποχαιρετήσεις. Να κάνεις όσα μπορείς και όσα δεν μπορείς. Να συνεχίσεις. Παύεις να φαντάζεσαι το θάνατο. Τον βλέπεις. Για να ζήσεις. Αντιστοίχως λοιπόν, τον τελευταίο χρόνο αφού βίαια μπαίνουν σε ισχύ τα οικονομικά μέτρα και οι άνθρωποι αρχίζουν να προσπαθούν να βρουν τους τρόπους για να ανταπεξέλθουν ή έστω να δουν πώς θα μπορούσαν να τα καταφέρουν, δεδομένου ότι δεν μπορούν να είναι συνεπείς, έρχονται οι προειδοποιήσεις για τα επόμενα. Η αναμονή. Και ξανά στην αρχή. Σαν η ζωή να μετατρέπεται σε ένα βαρέλι φό-

Τελευταία παρατηρώ στην καθημερινότητά μου τους ανθρώπους περισσότερο από ποτέ. Συχνά λοιπόν ακούω δίπλα μου: «Δεν σου χρειάζεται», «μας χρειάζεται;» Τελικά με ποια κριτήρια επιλέγει κάποιος τι του χρειάζεται; Και για ποιο κομμάτι της ζωής του; Για την ψυχική του υγεία; Για τη σωματική του υγεία; Για την βασική επιβίωσή του; Δεν άκουσα κανέναν να το διαχωρίζει. Και μάλλον από τα συμφραζόμενα κάθε φορά που το ακούω γύρω μου, έχω την αίσθηση πως το «μου χρειάζεται – δεν μου χρειάζεται» έχει γίνει συνώνυμο του «πρέπει – δεν πρέπει». Συνώνυμο που αλλάζει μορφές διαρκώς. Άλλοτε γίνεται κόμπος στο λαιμό, άλλοτε δυσφορία, άλλοτε βάρος στο στομάχι, πότε – πότε πανικός για τα «θέλω» που βιαίως απαγορεύτηκαν! «Θέλω», που πολλές φορές είναι τόσο απλά! Πρόσφατα βρέθηκα σε κάποιο κατάστημα με είδη σπιτιού. Ακριβώς δίπλα μου ένα ζευγάρι γύρω στα πενήντα. Η γυναίκα κρατούσε στα χέρια της ένα πλαστικό σουρωτήρι του οποίου το χρώμα ήταν έντονο κόκκινο. Ο διάλογος με τον σύζυγό της εξελίχθηκε κάπως έτσι:

- «Τι το θέλεις αυτό, σου χρειάζεται;» - «Μου αρέσει πολύ το χρώμα. Αυτό που έχουμε πάλιωσε. Έχει ξεβάψει. Κοίταξε τι ωραίο χρώμα. Δεν είναι ακριβό». - «Αφού έχουμε, δεν χρειαζόμαστε άλλο… Το χρώμα θα κοιτάξουμε τώρα; Σε λίγο θα πεινάσουμε. Το χρωματιστό σουρωτήρι μάς έλειψε!» Η γυναίκα το άφησε στο ράφι. «Πάμε να προλάβουμε το κρεοπωλείο πριν κλείσει;» είπε σαν υπνωτισμένη. Για τον ψυχισμό αυτής της γυναίκας κόστιζε ελάχιστα εκείνο το κόκκινο χρώμα. Για τη συνθήκη του φόβου, κοστίζει πανάκριβα η επιθυμία. Γιατί; Γιατί ένα ευτελές πλαστικό σουρωτήρι σε χρώμα κόκκινο είναι ικανό να διαλύσει στιγμιαία την ίδια τη συνθήκη. Του φόβου. Του πρέπει. Του πανικού.

Γιατί έχει χρώμα. Γιατί σύμφωνα με τις βασικές ανάγκες είναι περιττό. Γιατί το «περιττό» είναι σχετικό! Πώς θα μπορούσε λοιπόν κανείς να «σταθεί» ψυχικά μέσα στο περιβάλλον των καιρών μας; Θα ήταν σπουδαίο να αρχίσει μια προσπάθεια επιλογής. Να διαλέγει. Τι θα κρατάει στη σκέψη του και τι όχι. Μέσα από όλες αυτές τις πληροφορίες που καθημερινά παραπέμπουν στο θάνατο και μόνο. Τι θα κρατήσει; Τι θα ακούσει; Τι θα σχολιάσει; Είναι καιρός για τον καθένα να πάρει την απόφασή του. Θα ζήσει ως ζωντανός ή ως «ετοιμοθάνατος» σε ότι αφορά την ίδια του την επιθυμία; Και σίγουρα η όποια απόφαση πάρει, καλό είναι να σιγουρευτεί πως θα είναι υπέρ του… Γιατί μπερδεύτηκαν οι άνθρωποι, και πανικοβλήθηκαν!

Όλη η αλήθεια για το BOTOX

Το BOTOX παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1822 από τον Justus Kerner. Αργότερα, το 1968, χρησιμοποιείται από τον Alan Scott για την αντιμετώπιση του στραβισμού. Το 1987 το ζεύγος Carruthers πραγματοποιεί την πρώτη εφαρμογή στην αντιμετώπιση των ρυτίδων του μεσοφρύου. Ενώ το 1989 αναγνωρίζεται πλέον επίσημα από το FDA (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων ΗΠΑ), ως θεραπεία για τον βλεφαρόσπασμο, τον στραβισμό και την αυχενική δυστονία. Ενδείξεις Σήμερα χρησιμοποιείται στην Ιατρική ως θεραπευτική μέθοδος ◘ στον βλεφαρόσπασμο ◘ στον στραβισμό ◘ στην σπαστική παράλυση ◘ στην αυχενική δυστονία ◘ στην υπεριδρωσία μασχαλών, παλαμών και πελμάτων ◘ στην αισθητική δερματολογία. Αναλυτικότερα οι εφαρμογές του BOTOX στις παρακάτω περιπτώσεις:

Υπεριδρωσία μασχαλών, παλαμών και πελμάτων Τι είναι Υπεριδρωσία είναι η υπερβολική έκκριση ιδρώτα, πέρα από τις φυσιολογικές ανάγκες του οργανισμού, σε ποσότητα που ξεπερνά τα 50 mg ανά 5 min. Η πιο συχνή και ενδιαφέρουσα μορφή είναι η εστιακή ιδιοπαθής υπεριδρωσία, που μπορεί να προκαλέσει συναισθηματικές διαταραχές και να περιορίσει τις οικογενειακές, κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες των πασχόντων.

Ποιους αφορά Η νόσος εμφανίζεται συνήθως κατά την εφηβεία ή νεαρή ηλικία και επιδεινώνεται στην 2η με 3η δεκαετία της ζωής. Προσβάλλει τις μασχάλες (30-40%), τις παλάμες και τα πέλματα (60%) και το πρόσωπο (10%). Πώς αντιμετωπίζεται Η αντιμετώπιση της υπεριδρωσίας περιλαμβάνει μέτρα που αφορούν την αλλαγή του τρόπου ζωής (αποφυγή στρες, προσοχή στην ένδυση, στην υπόδηση, την διατροφή καθώς και σχολαστική υγιεινή), την χρήση αντιιδρωτικών προϊόντων, χειρουργικές μεθόδους και πρόσφατα την χρήση του BOTOX. Αντενδείξεις Η χορήγηση BOTOX αντενδείκνυται στην γενικευμένη υπεριδρωσία, στα νευρομυϊκά νοσήματα, στην κύηση και κατά τη διάρκεια θεραπείας με αμυνογλυκοσίδες.

Πώς γίνεται Με μικροσκοπική βελόνα εγχύονται μικρές ποσότητες φαρμάκου σε διάφορα σημεία της πάσχουσας περιοχής, αφού έχει προηγηθεί χρήση αναισθητικής κρέμας. Διάρκεια και ασφάλεια Η μέση διάρκεια των αποτελεσμάτων είναι 8-9 μήνες αλλά σε σημαντικό ποσοστό των ασθενών δεν χρειάζεται δεύτερη εφαρμογή πριν την πάροδο ενός έτους. Το ΒΟΤΟΧ είναι μια απλή, υψηλής αποτελεσματικότητας και ασφάλειας μέθοδος για την εστιακή υπεριδρωσία που θεωρείται η θεραπεία εκλογής αφήνοντας πια πίσω της όλες τις άλλες μεθόδους.

Αισθητική Δερματολογία Στο οπλοστάσιο της αισθητικής δερματολογίαςτο BOTOX έχει καθιερωθεί ως ένα ισχυρότατο, απλό και ασφαλές όπλο ενάντια στη γήρανση του προσώπου, καθώς εξαλείφει τις ρυτίδες και βελτιώνει σημαντικά την εικόνα του. Ενδείξεις Είναι ιδανικό για: • ανανέωση προσώπου (flash botox) • τις ρυτίδες γύρω από τα μάτια (πόδι της χήνας) • τις ρυτίδες του μετώπου • τις ρυτίδες «θυμού» ανάμεσα στα φρύδια • την αλλαγή της «κουρασμένης» έκφρασης του προσώπου • το ανασήκωμα της γραμμής των φρυδιών • την πτώση της γωνίας του στόματος • τον λαιμό (σε πιο περιορισμένα περιστατικά). • nefertiti botox (περίγραμμα). Πώς γίνεται το BOTOX Χρησιμοποιώντας μια λεπτή βελόνα εγχύεται ελάχιστη ποσότητα φαρμάκου σε διάφορα σημεία του προσώπου (μεσόφρυο, μέτωπο, «πόδι της χήνας»). Ο πόνος είναι ανεπαίσθητος και ελαχιστοποιείται με χρήση αναισθητικής κρέμας. Αποτελέσματα Αμέσως μετά την έγχυση τίποτα δεν φανερώνει ότι έγινε κάποια παρέμβαση στο

πρόσωπο, και τυχόν ελαφρά σημαδάκια στο σημείο της έγχυσης υποχωρούν ταχύτατα. Με την πάροδο των ημερών το πρόσωπο δείχνει νεότερο, φρέσκο και ξεκούραστο και οι ρυτίδες εξαλείφονται με εντυπωσιακό ρυθμό. Το αποτέλεσμα διαρκεί από 3 έως 6 μήνες ανάλογα με το μέγεθος, την χρονιότητα του προβλήματος καθώς και την ηλικία. Προσοχή Η θεραπεία επιβάλλεται να εφαρμόζεται από εξειδικευμένο γιατρό για να αποφευχθούν προβλήματα, όπως οι έντονες εκχυμώσεις και η πτώση βλεφάρου, που όμως ακόμα κι αν συμβούν, έχουν περιορισμένη διάρκεια. Χρειάζεται επίσης προσοχή στην χρήση σωστής ποσότητας και πυκνότητας του BOTOX, ώστε το αποτέλεσμα να είναι αισθητικά σωστό και να μην επηρεάζει την εκφραστικότητα του προσώπου. Είναι απαραίτητη η σωστή λήψη ιατρικού ιστορικού, ώστε να μην χορηγείται σε άτομα που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή ή πάσχουν από νευρομυϊκά νοσήματα ή έχουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Συμπεράσματα Συνοψίζοντας τα παραπάνω, μπορούμε να πούμε ότι η χρήση του BOTOX θεωρείται πλέον μια απλή μέθοδος, ιδιαίτερα αποτελεσματική και απόλυτα ασφαλής, καθώς έχει πια δοκιμαστεί στο πέρασμα των χρόνων. Στα χέρια ενός εξειδικευμένου γιατρού μπορεί είτε να θεραπεύσει και να ανακουφίσει πάσχοντες συνανθρώπους μας, είτε να χαρίσει γρήγορη, ασφαλή και ανώδυνη διόρθωση των ρυτίδων του προσώπου, βελτιώνοντας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την καθημερινότητα του καθενός μας.

Χαρά Μπαρμπάνη Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος www.derma-mparmpani.gr

Το σύνδρομο

της κατά φαντασίαν

ασχήμιας

ΔΡ. ΔΗΛΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ / ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟΥ

«Όλοι μού έλεγαν ότι είμαι μια χαρά. Εγώ όμως το ’βλεπα. Δεν μπορούσα να το βγάλω απ ’ το μυαλό μου, που ήταν κολλημένο στα πόδια μου. Έπρεπε να φτάσω 40 κιλά για να ’ναι ίσιο το πόδι. Είχα φτάσει σε κατάσταση απελπισίας. Είμαι σίγουρη ότι ακόμη κι η τελευταία σχέση μου θα είχε καλύτερη πορεία αν είχα λύσει αυτό το πρόβλημα νωρίτερα». «Είναι μια μανία τελειοποίησης, δηλαδή να θέλω κι άλλο να τελειοποιήσω το σώμα μου. Είναι μια εσωτερική πάλη ν’ αλλάξω κι αυτό, ν’ αλλάξω κι εκείνο… Πάντα βρίσκεις κάτι να μη σου αρέσει. Μετά θέλεις κάτι καλύτερο. Η αισθητική σου αφήνει κάτι ανεκπλήρωτο». «Κανείς δεν μού ’πε ″έχεις πρόβλημα″. Εμένα δεν μου άρεσε από 20 χρονών. Είναι αυτό το κάτι πού ’χεις στον εγκέφαλο, που σου λέει ″ξέρεις κάτι; Αυτό πρέπει να το πετάξεις από πάνω σου″».

Αυτές είναι μερικές χαρακτηριστικές φράσεις ατόμων που έχουν υποβληθεί σε πολλαπλές αισθητικές επεμβάσεις από διαφορετικούς πλαστικούς χειρουργούς και μού διηγήθηκαν την εμπειρία τους. Παρά το γεγονός ότι κανένας άνθρωπος δεν είναι απρόσβλητος στα άγχη που σχετίζονται με το σώμα του, όταν οι υπερβολικές σκέψεις για ένα ή περισσότερα σωματικά χαρακτηριστικά διαταράσσουν την ομαλή ροή της καθημερινότητάς του ή δημιουργούν συναισθήματα αναστάτωσης και απόγνωσης, ενδέχεται να είναι ενδείξεις για μια διαταραχή αντίληψης της σωματικής εικόνας, που ονομάζεται διαταραχή σωματικής δυσμορφίας (Body Dysmorphic Disorder – BDD).

Χαρακτηριστικά της κατά φαντασίαν ασχήμιας Η διαταραχή σωματικής δυσμορφίας είναι ψυχική ασθένεια, κατά την οποία το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως άσχημο. Συνιστά μία νόσο με πολλές παραμέτρους, ανιχνεύεται και διαγιγνώσκεται δύσκολα (λόγω μυστικοπάθειας και της μεγάλης ετερογένειας συμπτωμάτων) και, όπως αναφέρουν έρευνες, παρουσιάζεται σε άτομα όλων των ηλικιών και των δύο φύλων, αλλά με ελαφρώς μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες. Χαρακτηρίζεται από τη μη ρεαλιστική εικόνα του σώματος και την έντονη ενασχόληση – πολλές ώρες της ημέρας – με φανταστικά ψεγάδια και ατέλειες στην εξωτερική εμφάνιση. Στην περίπτωση που αυτές υπάρχουν, είναι ελάχιστες, ανάξιες σημασίας και η ανησυχία γι’ αυτές είναι υπερβολική, αφού το ίδιο το άτομο τις μεγεθύνει στο μυαλό του, με αποτέλεσμα να του γίνονται εμμονή και να αξιολογούνται σαν μειονέκτημα, δημιουργώντας εμπόδια σε πολλούς τομείς της ζωής του.

Μερικές από τις πιο συχνές συμπεριφορές των ατόμων με το σύνδρομο σωματικής δυσμορφίας είναι το επίμονο κοίταγμα στον καθρέφτη, η υπερβολική προετοιμασία όταν πρόκειται να έχουν έξοδο, οι συνεχείς συγκρίσεις συγκεκριμένων χαρακτηριστικών τους με των άλλων, οι υπερβολικές τεχνικές απόκρυψης κάποιων σημείων του σώματος, η αποφυγή των κοινωνικών συναναστροφών και της οικειότητας. Η κοινωνική ζωή του ατόμου βρίσκεται συχνά σε κίνδυνο, αφού βιώνει άγχος όταν βρίσκεται με τη συντροφιά άλλων, φοβάται ότι είναι στόχος προσοχής για την υποτιθέμενη σωματική δυσμορφία και πιστεύει ότι όλες οι δυσκολίες ή αποτυχίες της ζωής του προέρχονται από αυτό το «ελάττωμα». Τα σημεία που συχνά αναφέρονται ως στόχος ανεπιθύμητης προσοχής αφορούν κυρίως το πρόσωπο (μύτη, επιδερμίδα, μαλλιά, μάτια, χείλια, πιγούνι), χωρίς να αποκλείονται και άλλα μέρη του σώματος (μηροί, κοιλιά, μέγεθος και σχήμα του στήθους). Τα συναισθήματα των ατόμων με διαταραχή σωματικής δυσμορφίας είναι σύνθετα και περιλαμβάνουν αμηχανία, ντροπή, κοινωνική φοβία ή απόσυρση, χαμηλή αυτο-εκτίμηση, απαισιοδοξία, ευερεθιστότητα, θυμό, αποστροφή για τον εαυτό τους, αναστάτωση, ενοχή, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνυπάρχουν και πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, ακόμα και αυτοκτονικές σκέψεις. Πολύ συχνά τα άτομα, επειδή δεν μπορούν να αντιληφθούν την αληθινή φύση του προβλήματος, καταφεύγουν σε δερματολόγο ή σε πλαστικό χειρουργό αναζητώντας χειρουργική λύση για τη θεωρούμενη ατέλειά τους, κάτι που έχει ως συνέπεια να είναι δυσαρεστημένα με τα αποτελέσματα της αισθητικής τους επέμβασης, ακόμα και όταν έχουν εξασφαλίσει ένα επιτυχημένο αισθητικό αποτέλεσμα. Έτσι, μένουν συνέχεια με την αίσθηση του

ανεκπλήρωτου (συχνά μάλιστα η προσοχή τους μετατοπίζεται σε κάποιο άλλο σημείο και βρίσκουν νέα ατέλεια στην εμφάνισή τους, π.χ. μετά από ρινοπλαστική βλέπουν ρυτίδες στα μάτια τους ή θέλουν πιο γεμάτα χείλη, κλπ.), εμπλέκονται σε έναν φαύλο κύκλο αισθητικών επεμβάσεων και καταλήγουν σε πολύ-χειρουργικά περιστατικά. Επιπλέον, η περίοδος της ανάρρωσης και οι τυχόν μετεγχειρητικές δυσκολίες μιας αισθητικής επέμβασης μπορεί να οδηγήσουν στην επιδείνωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου και στη βίωση συναισθημάτων θυμού και απελπισίας, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε διαταραγμένες σχέσεις με τον πλαστικό χειρουργό. Πλαστικοί χειρουργοί αναφέρουν ότι αυτά τα άτομα, τα οποία αποτελούν, ευτυχώς, μειοψηφία, «βλέπουν τα πράγματα από μια μικρή οπή. Και βλέπουν μόνο αυτά τα πράγματα. Και επιπλέον τα μεγεθύνουν κιόλας». «Προσέχουν πολύ μεγάλες λεπτομέρειες και επιμένουν σε συγκεκριμένα σημεία, τα οποία ακόμα και το μάτι του ειδικού δυσκολεύεται να τα δει». «Δεν ικανοποιούνται με οτιδήποτε. Θέλουν συνεχώς ν’ αλλάξουν κάτι. Ζητούν και ξαναζητούν παράλογα πράγματα. Θέλουν καθετί, το παραμικρό, να το διορθώσουν».

Βιολογικοί, ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες Όπως έχει αναδειχτεί από έρευνες, τα αίτια του συγκεκριμένου συνδρόμου είναι πολυπαραγοντικά και διαφορετικά για κάθε άτομο. Όπως στις περισσότερες ψυχιατρικές διαταραχές, τα γονίδια είναι πιθανό να προδιαθέτουν ένα άτομο όταν αλληλεπιδρούν με περιβαλλοντικούς / κοινωνικούς παράγοντες. Επίσης, ευθύνονται ψυχολογικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα τραύματα από την παιδική ή εφηβική ηλικία (π.χ. πειράγματα στο σχολικό περιβάλλον, bullying ή μειωμένες σχέσεις με τους συνομηλίκους), δυσάρεστα περιστατικά που

σχετίζονται με κάποιο μέρος του σώματος (π.χ. απόρριψη από κάποιον σύντροφο εξαιτίας του συγκεκριμένου χαρακτηριστικού). Από κλινικές παρατηρήσεις έχει, επίσης, αναδειχτεί ότι η ιδιοσυγκρασία του ατόμου συντείνει έμμεσα στην ανάπτυξη του συνδρόμου σωματικής δυσμορφίας, και ιδιαίτερα η συνύπαρξη ντροπαλότητας, άγχους και τελειομανίας. Επιπλέον, η κυριαρχία της αίσθησης της όρασης και ο προσδιοριστικός ρόλος του «φαίνεσθαι» στις σύγχρονες κοινωνίες, δημιουργούν στα άτομα την αυξανόμενη ανησυχία για τη δημόσια προβολή του εαυτού τους και την επιθυμία για την επιτυχημένη διαχείριση των εντυπώσεων στις

καθημερινές τους επαφές, γεγονός που τα ωθεί να αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην εξωτερική τους εμφάνιση και να αναζητούν θετικούς τρόπους αυτοπαρουσίασης. Η έκθεση σε πρότυπα ομορφιάς και σε εξιδανικευμένες / κατασκευασμένες εικόνες μέσω των ΜΜΕ βάζει συχνά τα άτομα στη διαδικασία της σύγκρισης και της εσωτερίκευσης ενός τέλειου ιδανικού σώματος ή της διαμόρφωσης της εντύπωσης ότι το σώμα είναι «ελαττωματικό» όταν έχει ιδιαιτερότητες και τέλειο όταν οι διαφορές μετασχηματίζονται σε ομοιομορφία. Το αποτέλεσμα είναι τα άτομα να είναι όλο και λιγότερο ικανοποιημένα από την εμφάνισή τους, να νιώθουν δυστυχία όταν δεν μπορούν να πετύχουν το εσωτερικευμένο ιδανικό σώμα ή να υπερεκτιμούν τα οφέλη που μπορεί να έχουν αν το αποκτήσουν.

Τα άτομα που πάσχουν από διαταραχή σωματικής δυσμορφίας είναι περισσότερο αισθητικά ευαίσθητα, θέτουν πολύ υψηλά αισθητικά πρότυπα και αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης του εαυτού τους και είναι περισσότερο ευάλωτα στα σχόλια των άλλων. Απαραίτητη η βοήθεια ◘ Τα άτομα που βιώνουν βασανιστικά συναισθήματα σε σχέση με την εξωτερική εμφάνιση του σώματός τους να μιλή-

σουν άμεσα σε δικούς τους ανθρώπους για τους προβληματισμούς τους και να ζητήσουν απαραίτητα βοήθεια από ειδικούς της ψυχικής υγείας, προκειμένου να διερευνηθεί αν πάσχουν από διαταραχή σωματικής δυσμορφίας. ◘ Μέχρι να λάβουν την απαραίτητη βοήθεια και να ελέγξουν το πρόβλημά τους είναι σημαντικό να αποφύγουν την πραγματοποίηση αισθητικών επεμβάσεων, αφού, ακόμα κι αν επιτευχθεί ένα άριστο αποτέλεσμα μέσω της αισθητικής χειρουργικής, δεν πρόκειται να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα στην ψυχική τους κατάσταση. ◘ Η στήριξη από το οικείο περιβάλλον (συγγενείς, σύντροφο, φίλους), επικουρικά με τη βοήθεια του ειδικού, συμβάλλει σημαντικά στην ανάκτηση της αυτοεκτίμησης του ατόμου και στην αποδοχή του σώματός του. Ο Ιπποκράτης έλεγε: «παν το πολύ τη φύσει πολέμιον» (οτιδήποτε υπερβολικό είναι αντίθετο στη φύση). • Το παράλογο άγχος για την εμφάνισή σας δεν θα σας ανταμείψει: η στενοχώρια, η σκληρή αυτοκριτική, ο αυτοβασανισμός και η παρέμβαση στο σώμα - όταν δεν χρειάζεται - αποβαίνουν σε βάρος της υγείας σας και της προσωπικής και κοινωνικής σας ζωής. • Μη χάνετε τη ζωή σας: όταν αναλώνεστε μπροστά στον καθρέφτη στερείστε πιο σημαντικά πράγματα, καθώς και την ευκαιρία να βιώσετε ευτυχισμένες στιγμές, ενώ αυτό το χρόνο που σπαταλάτε άσκοπα μπορείτε να τον αξιοποιήσετε δημιουργικά. • Φροντίστε να αλλάξετε την αντίληψη που έχετε για το σώμα σας: μην το κατηγορείτε για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε στη ζωή σας και σταματήστε να μπαίνετε στη διαδικασία συγκρίσεων ή ανταγωνι-

σμού με άλλα άτομα, να ζείτε σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις προσδοκίες των άλλων ή να αναζητάτε διαρκώς την επιβεβαίωση από τους άλλους. • Η υπερβολική ενασχόληση με τα σωματικά ψεγάδια απειλεί την ταυτότητά σας. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σας είναι αυτά που σας κάνουν ξεχωριστούς: αξιοποιείστε τα, σε συνδυασμό με τα προσωπικά σας χαρίσματα και επιτεύγματα, για να αναδείξετε τη μοναδικότητά σας. • Βρείτε το μέτρο και την ισορροπία, προκειμένου να ανακτήσετε την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση της αυτο-αξίας σας, αφού η πραγματικότητα είναι ότι κανένας δεν προσέχει τις ατέλειές σας όσο εσείς οι ίδιοι: ο κόσμος δεν περιστρέφεται γύρω από εσάς. • Αποδείξτε στον εαυτό σας ότι μπορείτε να ανακαλύψετε έγκαιρα τα όρια μεταξύ της φροντίδας του σώματος και της ακραίας ανησυχίας γι’ αυτό, για να μη μετανιώνετε αργότερα.

Ομοιοπαθητική Ιατρική και Αγχώδεις Διαταραχές

Η Κλασική Ομοιοπαθητική Ιατρική δύναται να απαλλάξει ριζικά τους ασθενείς που πάσχουν από Αγχώδεις Διαταραχές, την πιο διαδεδομένη ομάδα ψυχικών παθήσεων - «μάστιγα» του 21ου αιώνα (επιπολασμός βίου της νόσου γύρω 20%, 6% του πληθυσμού θα αναπτύξει σε κάποια φάση της ζωής του αγχώδη διαταραχή). Όντας μία από τις κύριες θεραπείες, προσεγγίζει τους ασθενείς αποκλειστικά εξατομικευμένα, δρα βαθιά και ρυθμίζει όλο τον ανθρώπινο οργανισμό (και όχι μόνον τον ψυχισμό), ώστε ο ασθενής να ξεπεράσει αποτελεσματικά και σταθερά το πρόβλημά του. ΔΑΡΔΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / ΙΑΤΡΟΣ - ΚΛΑΣΙΚΗ ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ - ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ

Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν μία κατηγορία ψυχικών νοσημάτων, στην οποία κάτω από φυσιολογικές συνθήκες οι ασθενείς αισθάνονται απειλή ή κίνδυνο ζωής, υγείας, κίνδυνο απώλειας κάποιου αγαπημένου ανθρώπου ή υλικού ή γενικά ότι θα συμβεί «κάτι κακό», με τα συμπτώματα: άγχος, υπερένταση, νευρικότητα, έντονη ανησυχία ως αγωνία, φόβος θανάτου, τρέλας ή αίσθηση συγκεκριμένης ή αόριστης απειλής (όσον αφορά στην ψυχική σφαίρα), σκέψεις και εικόνες – σενάρια γύρω από επικείμενους ή μελλοντικούς κινδύνους και αρνητικά συμβάντα (νοητική σφαίρα), αίσθημα πνιγμού ή δύσπνοιας, ταχύπνοια, έντονη δυσφορία, υπέρταση, μυαλγία ή μυϊκή δυσκαμψία («πιάσιμο»), έντονοι παλμοί, βάρος, «πλάκωμα» θώρακος έως και στηθάγχη, εξάψεις – εφιδρώσεις, αιμωδίες (μούδιασμα, μυρμήγκιασμα), αϋπνία, δερματίτιδα, διάρροια, ευερέθιστο έντερο (σωματική σφαίρα). Τα συμπτώματα υπάρχουν (με διαλείμματα) συνήθως για μήνες έως πολλά χρόνια και το αποτέλεσμα είναι μία συμπεριφορά αποφυγής των αγχογόνων ερεθισμάτων (ασανσέρ, πλατείες, μέσα μαζικής μεταφοράς, κοινωνικές συνάξεις κ.λπ.), «πάγωμα» (αίσθηση παράλυσης) ή ακόμη και λιποθυμία, εκνευρισμός και κάποιες φορές επιθετικότητα. Οι ακόλουθες ψυχικές παθήσεις συντελούν κατά την σύγχρονη ιατρική την ομάδα των αγχωδών διαταραχών:

Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή Οι άνθρωποι εδώ, βιώνουν ένα συνεχές υπερβολικό άγχος και υπερένταση στην καθημερινότητα, ανησυχούν υπερβολικά για την υγεία των συγγενών και του εαυτού τους, για την επιβίωση, την εργασία, για τα οικονομικά κ.λπ., χωρίς να υπάρχει αντικειμενικός λόγος ή κάποια πραγματική απειλή. Ανησυχούν επίσης πώς θα αποδώσουν στο σχολείο (παιδιά, έφηβοι), στη

σχολή, στην άθληση... Ως συνέπεια, τους περιορίζει το γενικευμένο άγχος με αόρατα δεσμά και δεν μπορούν να δημιουργήσουν ή να λειτουργήσουν ελεύθερα στην καθημερινή ζωή τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, όπου συνήθως δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος εκλυτικός παράγοντας (δηλ. κάτι που έχει προκαλέσει άμεσα τη διαταραχή), στην Ομοιοπαθητική Ιατρική χρησιμοποιούμε κατά κόρον το φάρμακο που ταιριάζει συνολικά και μοναδικά στην ιδιοσυγκρασία του ασθενούς, σε όλες τις δυσλειτουργίες (δηλ. και σε άλλες, άσχετες με την αγχώδη διαταραχή), τις φαινοτυπικές και κληρονομικές προδιαθέσεις του οργανισμού – είτε αυτές είναι σε σωματικό, νοητικό είτε ψυχικό επίπεδο – καθιστώντας την σε μία ολική θεραπεία του ανθρώπου, ανεξαρτήτως ηλικίας. Υπάρχουν τουλάχιστον 400 ομοιοπαθητικά φάρμακα**, τα οποία μπορούν να θεραπεύσουν αποτελεσματικά και ριζικά κάποιον ασθενή με αγχώδη διαταραχή. Ποιό φάρμακο τελικά θα επιλέξει ο ομοιοπαθητικός ιατρός μέσα απ’ αυτά τα 400 φάρμακα, εξαρτάται απ’ όλες τις εκφράσεις του οργανισμού, αφενός στην φυσιολογία του και αφετέρου στα επίπεδα άμυνάς του (δηλ. συμπτώματα - διαταραχές ή και παθολογίες). Παράδειγμα: Γυναίκα 49 ετών έρχεται για θεραπεία αγχώδους διαταραχής, πάσχει επίσης από χρόνια θυρεοειδίτιδα Hashimoto με υποθυρεοειδισμό, ευερέθιστο έντερο (φούσκωμα κοιλιάς με αέρια), βρογχικό άσθμα με βήχα, χρόνιο ρινικό μπούκωμα με αδυναμία αναπνοής από τη μύτη, εξάψεις - εφίδρωση προσώπου (προκλιμακτήριος) και έντονη βουλιμία με παχυσαρκία. Έπρεπε λοιπόν παράλληλα με την αγχώδη διαταραχή να εκτιμηθούν και όλες οι άλλες παθήσεις, ώστε δόθηκε το ομοιότατο ομοιοπαθητικό φάρμακο (“Simillimum”). Μετά από ένα μήνα αναφέρει η ασθενής στην

επανεξέταση, ότι από την πρώτη εβδομάδα το άγχος, το φούσκωμα κοιλιάς, και η βουλιμία είχαν μειωθεί κατά πολύ. Από την δεύτερη εβδομάδα ελευθερώθηκε η μύτη και ανέπνεε κανονικά, ο βήχας είχε υποχωρήσει. Στις 7 εβδομάδες έδειξε ο εργαστηριακός έλεγχος, ότι τα αντισώματα του θυρεοειδούς είχαν μειωθεί και έφτασαν για πρώτη φορά σε φυσιολογικά επίπεδα. Η ασθενής παραμένει σταθερή σε πολύ βελτιωμένη κατάσταση σ’ όλες τις διαταραχές της, και ακόμη κι αν διακοπεί το ομοιοπαθητικό φάρμακο σ’ αυτό το σημείο, δεν θ’ αλλάξει η πορεία της, χωρίς έντονα (για την ψυχολογία πολύ επιβαρυντικά) συμβάντα ή διαρκή παρέμβαση χημικών ουσιών και φαρμάκων. Αυτό το περιστατικό είναι αντιπροσωπευτικό για τους περισσότερους ασθενείς της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής. Αυτό σημαίνει ολική θεραπεία με ένα μόνο φάρμακο. Αντιθέτως, η γνωστή συμβατική χημική θεραπεία, καταφέρνει ως επί το πλείστον μία καταστολή συμπτωμάτων (η οποία βέβαια κατά καιρούς είναι αναγκαία) με πολλά φάρμακα – η αναφερόμενη ασθενής έπαιρνε εισπνοές δύο σκευασμάτων με κορτιζόνη, ιπρατρόπιουμ – βρομίδη, χάπι αντι – ισταμινικό (Xozal) και Τ4 θυροξίνη, αυτά μόνο για δύο από τις πέντε διαταραχές της – χωρίς να βοηθούν στο άγχος της, εκεί θα χρειαζόταν ακόμη ένα - δύο κατασταλτικά χημικά φάρμακα, τα οποία όπως λένε και οι ψυχίατροι δεν θεραπεύουν, δηλ. μετά από διακοπή τους οι ασθενείς σχεδόν πάντα υποτροπιάζουν (επανέρχονται), στην αγχώδη διαταραχή τους. Παράλληλα με την Ομοιοπαθητική Ιατρική συνιστάται σε αρκετούς ασθενείς και η Ψυχοθεραπεία.

Μετατραυματική Αγχώδης Διαταραχή Εδώ οι ασθενείς αιτιολογικά έχουν βιώσει καταστάσεις, με άμεση απειλή της ζωής ή ακεραιότητάς τους (ατύχημα, πόλεμος, βιασμός, βασανιστήρια, σεισμός),

ή ήταν θεατές τέτοιων περιστατικών άλλων ανθρώπων. Αναβιώνουν σαν συνέπεια συχνά σε εικόνες – αναμνήσεις την τραυματική εμπειρία (όνειρα, «flashback» την ημέρα), απομακρύνονται κοινωνικά, έχουν αίσθημα αποξένωσης, εχθρότητας, ενοχής και ντροπής, τρομάζουν – ξαφνιάζονται εύκολα. Πολύ συχνά συνυπάρχουν και άλλες δυσλειτουργίες όπως η διαταραχή πανικού, αγοραφοβία και ειδικές φοβίες (φοβία επικείμενου θανάτου, καρδιακής προσβολής, τρέλας), κατάθλιψη, επιθετική ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Υπάρχουν στην Ομοιοπαθητική Ιατρική φάρμακα, τα οποία σχετίζονται θεραπευτικά άμεσα με τέτοια αιτιολογικά γεγονότα, οπότε έχουμε για κάθε περίπτωση την εξατομικευμένη δυνατότητα αποθεραπείας.

Διαταραχή Πανικού (Κρίσεις Πανικού) Χαρακτηριστικά έχουμε εδώ επαναλαμβανόμενες, απροσδόκητες και ξαφνικές προσβολές πανικού, με έντονο φόβο θανάτου ή κάποιας αρρώστιας (συνήθως καρδιάς), και όλα τ’ άλλα πιθανά συμπτώματα των αγχωδών διαταραχών, διαρκούν 5-30 λεπτά, αλλά συνοδεύονται επί χρόνιας βάσης από αλλαγή συμπεριφοράς

και έντονη ανησυχία-φόβο της επόμενης κρίσης. Πολύ συχνά συνυπάρχει παράλληλα και η αγοραφοβία, δηλαδή η αποφυγή πολυκοσμίας σε ανοιχτούς ή κλειστούς χώρους και απομάκρυνσης από την βάση ασφάλειάς τους (σπίτι κ.α.). Με την Ομοιοπαθητική έχουμε σ’ αυτήν την αγχώδη διαταραχή πολύ καλά αποτελέσματα με συχνή αποθεραπεία.

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Οι ασθενείς πάσχουν από επαναληπτικές επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες (ψυχαναγκασμοί), τις οποίες νιώθουν σαν εισβολή και ακατάλληλες, και τους προκαλούν άγχος, όπως π. χ. σκέψεις μόλυνσης μετά από χειραψία. Τις ακολουθούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή τελετουργίες (νοητικά ή κινητικά), όπως π. χ. πλένουν 20 – 40 φορές την ημέρα τα χέρια τους (καταναγκασμοί), προς ανακούφιση των ψυχαναγκασμών ή αποφυγή κάποιας προληπτικής ιδέας κ.λπ. Εδώ υπάρχει μία δυσκολία ριζικής αποθεραπείας, κυρίως αν το πρόβλημα υπάρχει πολλά χρόνια, και συνήθως βελτιώνεται μόνο η διαταραχή με την Ομοιοπαθητική Ιατρική. Τέλος υπάρχουν και η κοινωνική φοβία και άλλες ειδικές φοβίες (όπως υψοφοβία, φοβία κάποιου ζώου ή αεροπλάνου), οι οποίες αντιμετωπίζονται πολύ καλά στην Ομοιοπαθητική Ιατρική. ** Τα Ομοιοπαθητικά Φάρμακα αποτελούνται από νανο – σκευάσματα (Chikramane et al 2010) της εκάστοτε αρχικής τους ύλης, δεν είναι εικονικά σκευάσματα («Placebo») όπως λέγεται λανθασμένα από κάποιους. Δρουν μέσω του βλεννογόνου σ’ όλον τον οργανισμό, ωθώντας μια ακόμη άγνωστη ρυθμιστική αρχή, εξισορροπώντας ολόκληρο τον οργανισμό στα τρία επίπεδά του (νους – ψυχή – σώμα). Με άλλα λόγια η Ομοιοπαθητική Ιατρική ασκεί πρωτοποριακά από το 1796 Νανο – Ιατρική και λόγω της απειροελάχιστης ποσότητας (πικογραμμάρια) της δραστικής ουσίας, δεν προκαλεί καμία τοξικότητα, δεν γνωρίζουμε

στην ιστορία της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής έως σήμερα κανένα περιστατικό με πρόκληση ζημιάς ή θανάτου ενός ανθρώπου ή ζώου.

Στην περίπτωση που υπάρχουν δυνατότητες ίασης σε κάποιον ασθενή, αυτό επιτυγχάνεται ηπίως σε σύντομο χρονικό διάστημα (εν δυνάμει μπορεί στην αρχή να εμφανιστεί κάποια προσωρινή θεραπευτική επιδείνωση για λίγες ώρες ή μέρες), σε ανίατες περιπτώσεις βελτιώνεται η ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Νευρική

Υπερφαγία ΚOΤΤΙΚΑ ΗΡΩ / ΚΛΙΝΙΚH ΔΙΑΙΤΟΛOΓΟΣ – ΔΙΑΤΡΟΦΟΛOΓΟΣ

Κατά καιρούς, έχουμε ασχοληθεί με αρκετές διατροφικές διαταραχές όπως η νευρική ανορεξία ή η βουλιμία νευρόζα, οι οποίες είναι αρκετά σοβαρές και χρήζουν επισταμένης ψυχολογικής και διατροφολογικής υποστήριξης. Για όλους τους υπόλοιπους όμως που θέλουμε να τρώμε συνέχεια, χωρίς φόβο αλλά με πολύ πάθος, χωρίς να έχουμε το υπόβαθρο μιας ψυχογενούς διατροφικής διαταραχής, ούτε λόγος! Και δεν είναι λίγα αυτά τα άτομα…φτάνουν να γεμίσουν όλα τα ζαχαροπλαστεία, παγωτατζίδικα, εστιατόρια και ταχυφαγεία της πόλης μας!

Μπορούμε να πούμε ότι τα άτομα που πάσχουν από «νευρική υπερφαγία» αποτελούν μια ξεχωριστή κατηγορία διατροφικής διαταραχής από μόνοι τους! Είναι τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα και δεν καταφεύγουν σε μεθόδους αποβολής φαγητού, όπως ο αυτο-προκαλούμενος εμετός ή η χρήση καθαρκτικών. Αυτή είναι και η διαχωριστική γραμμή μεταξύ υπερφαγίας και βουλιμίας. Τα άτομα

που πάσχουν από υπερφαγία παλεύουν με το επιπλέον βάρος και σχεδόν πάντα τους διέπει ένα αίσθημα ντροπής γι αυτό. Είναι πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού τους, σαν το διάβασμα το οποίο πάντα έπρεπε να κάνουμε για τις εξετάσεις στο σχολείο, σαν κάτι το οποίο πρέπει να κάνουμε χωρίς να είναι ευχάριστο. Ποτέ όμως το άτομο που χαρακτηρίζεται από υπερφαγία δεν θα καταφύγει στην αποβολή φαγητού, ούτε ο έλεγχος του βάρους θα του γίνει έμμονη ιδέα και αυτοσκοπός. Αν πληροίτε τα παρακάτω κριτήρια είναι πιθανόν να πάσχετε από υπερφαγία. Τα δυσάρεστα νέα είναι ότι πάνω από το 10% αυτών των ατόμων είναι σοβαρά παχύσαρκα. ◘ Πολύ γρήγορη κατάποση φαγητού, δηλαδή όταν τρώμε το γεύμα μας βιαστικά, σχεδόν αμάσητα! ◘ Όταν συνεχίσουμε να τρώμε έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ το αίσθημα κορεσμού και καταλήγουμε με πόνους στο στομάχι. Όταν τρώμε μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να πεινάμε. ◘ Όταν τρώμε από ανία, από θλίψη ή μετά από ένα στενάχωρο γεγονός. ◘ Όταν το γεύμα μας συνοδεύεται από αίσθημα ντροπής ή ενοχής και γενικά όταν μετανιώνουμε για την τροφή που μόλις καταναλώσαμε. Όλα αυτά συνοδεύονται από υποσχέσεις στον εαυτό μας να μην ξαναφάμε συγκεκριμένες τροφές (π.χ. γλυκά) ή να μην ξαναφάμε πολύ το βράδυ, οι οποίες ποτέ δεν πραγματοποιούνται. Και φυσικά ένα άτομο που ανήκει σε αυτή την κατηγορία είναι πάντα σε «δίαιτα», η οποία χαρακτηρίζεται από μία μόνιμη αναβλητικότητα.

Και στη συνέχεια αυτή η αναβλητικότητα συνοδεύεται από δικαιολογίες, που στην πραγματικότητα ούτε η πιο αφελής εκδοχή του εαυτού μας δεν θα μπορούσε να πιστέψει, π.χ. «Με πίεσαν για να φάω σε εκείνη τη γιορτή». «Πώς;» είναι η απορία της υπογραφείσας! Ας εξετάσουμε λίγο το ψυχολογικό υπόβαθρο της «νευρικής υπερφαγίας». Σύμφωνα με έρευνες, η υπερφαγία και η στέρηση φαγητού διεγείρουν το «σύστημα επιβράβευσης» του εγκεφάλου, μία διαδικασία η οποία μοιάζει πολύ με αντίστοιχες εξαρτήσεις ουσιών και αλκοολισμού. Αυτές οι ουσίες προκαλούν χημική διέγερση και προκαλούν εξάρτηση. Αυτή η διέγερση αναστέλλει κάθε δυσάρεστο συναίσθημα. Με έναν αντίστοιχο τρόπο λοιπόν και οι διαταραχές σίτισης, συμπεριλαμβανομένης και της υπερφαγίας, αναπτύσσονται με στόχο να μπλοκάρουν οποιοδήποτε ανεξέλεγκτο αρνητικό συναίσθημα και να κάνουν το άτομο να νοιώσει καλύτερα. Για παράδειγμα, όταν έχουμε άτομα με συναισθηματική και ψυχική ισορροπία το «σύστημα επιβράβευσης» του εγκεφάλου τους διεγείρεται από άλλα ερεθίσματα και όχι απαραίτητα ή αποκλειστικά από το φαγητό. Όταν όμως το «σύστημα επιβράβευσης» μάθει να διεγείρεται με τεχνητά μέσα, όπως οι εξαρτησιογόνες ουσίες συμπεριλαμβανομένου και του φαγητού (για παράδειγμα μπορούμε να επικαλεστούμε την γνωστή εξάρτηση από τη σοκολάτα), τότε αυτό παύει να λειτουργεί φυσιολογικά και έχουμε μια διατροφολογική συμπεριφορά η οποία υποτροπιάζει συνεχώς. Μπορεί ένα άτομο με τέτοια διατροφολογική συμπεριφορά να αλλάξει; Η διαδικασία του να αποβάλλουμε το φαγητό σαν συνήθεια και όχι σαν ανάγκη από την καθημερινότητά μας, δεν είναι εύ-

κολη και χρειάζεται χρόνο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν απλά μπούμε στη διαδικασία μιας αυστηρής δίαιτας χωρίς να έχουμε συνείδηση γιατί διαλέγουμε άλλο τρόπο διατροφής, και στοχεύουμε αποκλειστικά στη γρήγορη απώλεια βάρους και όχι στην υιοθέτηση μιας σωστής διατροφής, και κατά συνέπεια ενός πιο υγιούς οργανισμού, τότε είναι πολύ πιθανό αυτή η προσπάθεια να αποτύχει είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα. Για να επιτύχουμε μια ουσιαστική αλλαγή πάνω στην διατροφολογική μας συμπεριφορά και να αποβάλλουμε τις κρίσεις υπερφαγίας, χρειάζονται δύο συνιστώσες. Ένα σταθερό και ισχυρό κίνητρο και η ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας απέναντι στο φαγητό.

Αρχίζοντας από το τελευταίο, είναι πολύ σημαντικό να εξετάσουμε τον ρόλο που παίζει η διατροφή στη ζωή μας. Δεν ζητάμε από κάποιον να στερηθεί το αγαπημένο του γεύμα ή γλυκό, απλά πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την ποσότητα και τη συχνότητα με την οποία πρέπει να το καταναλώνει. Σαφώς, το φαγητό δεν αποτελεί μόνο βασική βιολογική ανάγκη, αλλά και ευχαρίστηση.

Το θέμα είναι ότι πρέπει να διαχωρίσουμε τις στιγμές που απολαμβάνουμε ένα καλό γεύμα με την παρέα μας, από τις στιγμές που ξεσπάμε στο φαγητό ή στα γλυκά για να «ξεπεράσουμε» ένα πρόβλημα ή από ανία, νοιώθοντας μετά τύψεις και ενοχές. Τα γλυκά ή το τσιμπολόγημα δεν πρέπει να αποτελούν τον κυματοθραύστη των προβλημάτων που έχουμε. Για παράδειγμα, όσες σοκολάτες και να φάμε, ποτέ δεν θα λύσουμε ένα πρόβλημα που έχει προκύψει στη δουλειά ή στο σπίτι. Όσο για το κίνητρο τού να αλλάξουμε διατροφολογική συμπεριφορά, δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από την απόκτηση

ενός υγιούς οργανισμού. Η ποιότητα της διατροφής μας αντικατοπτρίζεται σε έναν σημαντικό βαθμό στις αιματολογικές μας εξετάσεις, στην ποιότητα ύπνου και πέψης του φαγητού, στην άνεση του να κινούμαστε και εν τέλει στην καλύτερη ψυχολογία.

απέναντι σε τόσες ασθένειες που εγκυμονούν από την κακή διατροφή.

Αν δεν αποτελεί κίνητρο η φροντίδα του εαυτού μας, τότε τι αποτελεί; Σκεφτείτε, μόλις αγοράσουμε ένα καινούργιο κινητό οι περισσότεροι σπεύδουμε να αγοράσουμε θήκη και προστασία οθόνης. Όταν πάρουμε ένα καινούργιο ρούχο ή ένα ζευγάρι παπούτσια τα προσέχουμε μην λερωθούν ή φθαρούν.

Και με την ευκαιρία, κλείνοντας αυτό το άρθρο, μία προσωπική συμβουλή είναι, ο στόχος και το κίνητρο να επικεντρώνονται στην αλλαγή διατροφολογικής συμπεριφοράς και στην υιοθέτηση μιας πιο υγιούς νοοτροπίας απέναντι στο φαγητό, και όχι αποκλειστικά στα κιλά. Τα κιλά αποτελούν απλά το αποτέλεσμα μιας κακής διατροφής.

Οπότε, πρέπει το σώμα μας και ο οργανισμός μας, να χρήζουν πολύ παραπάνω προσοχής και φροντίδας και πρέπει να ορθώνουμε μία γερή ασπίδα προστασίας

Και φυσικά, αυτό το κίνητρο θα πρέπει να συνοδεύεται από ρεαλιστικούς στόχους, κυρίως όσον αφορά την απώλεια βάρους.

Είναι η διατροφή μας που πρέπει να αλλάξει για να αλλάξουν και τα κιλά, και όχι το αντίστροφο!

Παπούτσια

Άνεση ή ταλαιπωρία; Το ανθρώπινο πόδι είναι ένα αριστούργημα τέχνης και μηχανικής, που αποτελείται από 26 μικρά οστά και ένα περίπλοκο σύμπλεγμα δεκάδων μυών και συνδέσμων. Δεν είναι τυχαίο που μια τόσο μικρή ανατομική επιφάνεια του σώματός μας είναι τόσο αρμονικά φτιαγμένη και έχει τόσες πολλές δυνατότητες. Είναι κατασκευασμένο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μας προσφέρει άριστη σταθερότητα στις απλές δραστηριότητες της καθημερινότητάς μας. Ταυτόχρονα μας προσφέρει τρομερή ελαστικότητα για να μπορούμε να περπατάμε άνετα σε ανώμαλες επιφάνειες, να ανεβοκατεβαίνουμε σκάλες, να τρέχουμε, ακόμα και να κάνουμε μπαλέτο περπατώντας στις μύτες ή να περπατάμε πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί. ΔΗΜΟΥ – ΡΟΥΣΟΥΛΕΝΤΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ / ΧΕΙΡΟΠΡΑΚΤΗΣ – ΠΟΔΙΑΤΡΟΣ

Όλα τα πόδια μοιάζουν ίδια, κι όμως είναι τόσο διαφορετικά. Άλλα είναι πιο λεπτά, άλλα πιο φαρδιά, άλλα έχουν πολύ ψηλή καμάρα (κοιλοποδία), άλλα δεν έχουν καθόλου καμάρα (πλατυποδία), άλλα έχουν στραβή φτέρνα (βλαισοποδία - ραιβοποδία), άλλα έχουν κότσια, άλλα έχουν στραβά ή γαμψά δάκτυλα (σφυροδακτυλία – γαμψοδακτυλία) και ούτω καθεξής. Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα να αλλάζουν την μηχανική του ποδιού και να εμφανίζονται διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα στα πόδια αλλά και σε όλο το υπόλοιπο σώμα με αφορμή τα πόδια. Φανταστείτε λοιπόν μια ανατομική βλάβη στο πόδι σε συνδυασμό με ένα «κακό» παπούτσι, πόσο πιο εύκολα θα τραυματίσει το πόδι και πόσο πιο έντονα θα είναι τα συμπτώματα που θα εμφανίσει. Συμπτώματα όπως κούραση στη μέση, στις γάμπες και τις φτέρνες, επώδυνους κάλους ανάμεσα στα δάκτυλα και πάνω ή κάτω από αυτά, προβλήματα στα νύχια, ακόμα και διαστρέμματα και κατάγματα κόπωσης. Πόση βαρύτητα όμως δίνουμε στο να επιλέξουμε το σωστό παπούτσι; Ποια είναι τελικά τα σωστά κριτήρια για την επιλογή ενός υποδήματος; Πώς δοκιμάζουμε σωστά ένα παπούτσι; Τελικά τι νούμερο παπούτσι φοράμε; Ποια είναι τα κριτήρια για κάθε ηλικία; Ποια είναι τα κριτήρια για άντρες και για γυναίκες αντίστοιχα; Αυτές και αρκετές ακόμα ερωτήσεις μάς μπερδεύουν στο να επιλέξουμε το σωστό παπούτσι για κάθε περίπτωση. Προσπαθώντας λοιπόν να απαντήσουμε τα περισσότερα από αυτά τα ερωτήματα, θα κατηγοριοποιήσουμε τις απαντήσεις με γνώμονα την ηλικία.

Παιδική ηλικία 1 - 10 ετών Μόλις ένα παιδάκι σταθεί καλά στα πόδια του σε ηλικία 12 – 18 μηνών, αμέσως αρ-

χίζουν οι πρώτες ερωτήσεις των γονέων σχετικά με το τι θα πρέπει να προσέξουν στην επιλογή του παπουτσιού. Σε γενικές γραμμές στο στάδιο αυτό και μέχρι την ηλικία των 5 ετών δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία, γιατί τα οστά και τα μαλακά μόρια των ποδιών είναι πολύ μαλακά και υπάρχει αρκετός λιπώδης ιστός τριγύρω. Τα κριτήρια λοιπόν είναι τα εξής: • Θα πρέπει το παπούτσι εσωτερικά να μην είναι επίπεδο. Βάλτε το χέρι σας μέσα στο παπουτσάκι και στην περιοχή της καμάρας αισθανθείτε την ανύψωσή της. • Προσπαθήστε να επιλέγετε παπουτσάκια με κορδόνι ή με βέλκρον για καλύτερη σταθερότητα του αστραγάλου.

• Επιλέξτε ελαφριά και άνετα παπούτσια. Να θυμάστε ότι το μυοσκελετικό σύστημα των παιδιών δεν είναι ακόμα πλήρως ανεπτυγμένο και ένα βαρύ παπούτσι κουράζει και ταλαιπωρεί το παιδί. • Μην μπερδεύεστε, τα παιδιά δεν είναι μικρογραφία των ενηλίκων, είναι απλά παιδιά. Μην παίρνετε σε μικρογραφία τα παπούτσια που έχει ο μπαμπάς ή η μαμά, απλά επειδή είναι χαριτωμένα ή για να ικανοποιήσετε το δικό σας γούστο. •Μην αγχώνεστε εάν το παιδί σας έχει στραβά πόδια, τρέχει αλλόκοτα ή μπερδεύει το βήμα του και συνεχώς πέφτει. Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί το νευρικό, το μυϊ-

κό και το σκελετικό σύστημα των παιδιών αυτής της ηλικίας, ακόμα εξελίσσεται και δεν έχει ακόμα την αρμονική και σωστή συνεργασία για να ολοκληρωθούν κάποιες κινήσεις με ακρίβεια και σωστό συγχρονισμό. •Το σωστό νούμερο μετριέται πάντα με το παιδί όρθιο. Θα πρέπει μπροστά από τα δάκτυλα να υπάρχει ένα κενό 5-10 χιλιοστά, ανάλογα με την σκληρότητα του παπουτσιού. Έτσι, υπάρχει αρκετός χώρος για το πόδι να λειτουργεί σωστά, χωρίς να τραυματίζονται τα δάκτυλα και τα νύχια. Για τη σωστή μέτρηση του πέλματος επισκεφτείτε έναν ποδίατρο όπου με κατάλληλα τεχνικά μέσα, μπορεί να μετρήσει ακριβώς το πόδι και να σας πει τι νούμερο παπούτσι φοράει το παιδί σας. Σε ηλικία 4-5 ετών μπορείτε να κάνετε το πρώτο πελματογράφημα για το παιδί σας. Επισκεφτείτε έναν ποδίατρο και μέσω αυτής της εξέτασης εντοπίστε τυχόν μηχανικές βλάβες του πέλματος που μπορεί να υποβόσκουν. Ο ποδίατρος θα σας δώσει ακόμα πιο συγκεκριμένες οδηγίες για τη σωστή επιλογή παπουτσιού και ίσως να χρειαστεί να συζητήσετε και τη χρήση κάποιου ειδικού ορθωτικού πέλματος μέσα στο παπούτσι, για την ακόμα καλύτερη μηχανική στήριξη του πέλματος κατά την ανάπτυξη του παιδιού.

Παιδική – εφηβική ηλικία 11 – 18 ετών Η ηλικία 11-18 ετών είναι μια δύσκολη ηλικία και έχει πολλά σημεία που πρέπει να επισημάνουμε σχετικά με την επιλογή του παπουτσιού. Τις περισσότερες φορές η λάθος επιλογή υποδήματος γίνεται από τα ίδια τα παιδιά, μιας και έχουν αρχίσει πλέον να έχουν γνώμη και άποψη, συν το γεγονός ότι δέχονται διάφορες επιρροές.

Πολλά παιδιά μιμούνται τους φίλους τους και φτάνουν σε σημείο να φορούν παπούτσια παλιά και φθαρμένα, σχεδόν κατεστραμμένα, που όμως δεν αποχωρίζονται με τίποτα «όσο πιο παλιά τόσο πιο ωραία». Τα κορίτσια της ηλικίας αυτής επηρεασμένα από τη μητέρα τους ή ακόμα και από την τηλεόραση και τα περιοδικά, αρχίζουν να επιλέγουν παπούτσια με κριτήριο τη μόδα. Παπούτσια στενά, μυτερά, ρηχά και χωρίς κουτουπιέ (μπαλαρίνες), ακόμα και με τακούνι. Τα αγόρια αυτής της ηλικίας αντίστοιχα, έχουν την τάση να μιμούνται κάποιους διάσημους αθλητές ή τραγουδιστές και φοράνε πολύ μεγαλύτερο νούμερο παπουτσιού από το κανονικό και φυσικά με τα κορδόνια λυτά. Αυτό πολλές φορές γίνεται προσπαθώντας να επιβληθούν στους φίλους τους, θέλοντας να δείξουν ότι είναι πιο δυνατοί, ότι μεγάλωσαν και ότι είναι πλέον «άντρες». Σε όλες τις περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Πρόωρη κούραση, μειωμένες επιδόσεις σε αθλήματα, πόνος στις γάμπες και στη μέση, φουσκάλες στα σημεία τριβής του πέλματος, χτυπημένα νύχια, κάλοι και φυσικά σκληρύνσεις κυρίως πίσω από τα δάκτυλα, στην περιοχή των μεταταρσίων. Ενημερώνοντας τους έφηβους και δίνοντάς τους κάποιες σωστές κατευθύνσεις, όπως αυτές που προαναφέραμε, θα προλάβουμε δυσάρεστες εκπλήξεις.

Άντρες – γυναίκες ηλικίας 18 – 50 ετών Σε αυτό το γκρουπ τις περισσότερες φορές και πάλι, η λάθος επιλογή υποδήματος είναι καθαρά προσωπική, με κριτήριο τις στιλιστικές τάσεις της μόδας. Λίγες είναι οι περιπτώσεις όπου το εργασιακό περιβάλλον απαιτεί κάποιο κομψό ή πιο «ιδιαίτερο» παπούτσι (στρατιωτικοί, αεροσυνοδοί, τραπεζικοί, στελέχη επιχειρήσεων κλπ). Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση, κατά την επιλογή υποδήματος προσπαθήστε να τηρήσετε όσο περισσότερο μπορείτε τα παρακάτω: • Το σωστό παπούτσι πρέπει να είναι δερμάτινο ή υφασμάτινο έτσι ώστε να επιτρέπει στο πόδι να αερίζεται και να αναπνέει. Τα συνθετικά ή πλαστικά υλικά συχνά οδηγούν στην εφίδρωση, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται μυκητιάσεις στο δέρμα και στα νύχια. Επίσης τα συνθετικά υλικά δεν έχουν ελαστικότητα και έτσι το πόδι συμπιέζεται (ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες που τα πόδια πρήζονται). • Τα παπούτσια με κορδόνια ή βέλκρον είναι σαφώς πολύ καλύτερα από τα παπούτσια τύπου «μοκασίνια» που έχουν ανοιχτό κουτουπιέ. Τα κορδόνια παρέχουν καλύτερη σταθερότητα στα οστά του ταρσού και έτσι το πόδι λειτουργεί πολύ καλύτερα και αποφεύγονται τραυματισμοί όπως διαστρέμματα και πρόωρη κόπωση.

• Η σόλα του παπουτσιού να είναι μαλακή, να έχει ελαστικότητα και πάχος τουλάχιστον ένα εκατοστό. Αυτό βοηθάει τον φυσιολογικό κύκλο αναβηματισμού, απορροφάει τους κραδασμούς και δεν τραυματίζει την φτέρνα και τα μετατάρσια από την συνεχόμενη φόρτιση κατά τη διάρκεια της ημέρας περπατώντας σε σκληρές επιφάνειες. • Πολύ σημαντικό είναι να αποφεύγεται η αγορά παπουτσιών τις πρωινές ώρες. Αυτό ισχύει για όλους, αλλά έχει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα σε ανθρώπους που έχουν προβλήματα με την καρδιά, τους νεφρούς ή το σάκχαρο. Η ορθοστασία της καθημερινότητας και η κατακράτηση υγρών στο σώμα προκαλεί πρήξιμο γύρω από τους αστραγάλους κατά τις απογευματινές κυρίως ώρες. Έτσι, ένα παπούτσι που μας κάνει το απόγευμα θα μας κάνει και το επόμενο πρωί, αλλά όχι αντίστροφα.

• Σημαντικό είναι να χαλαρώνουμε τα κορδόνια των παπουτσιών κατά τις απογευματινές ώρες όπου τα πόδια μας είναι συνήθως πρησμένα από την κούραση της ημέρας.

• Σωστό νούμερο παπουτσιού σημαίνει 5 με 10 χιλιοστά μεγαλύτερο. Πολύ σημαντικό είναι το παπούτσι να δοκιμάζεται για περίπου 5-10 λεπτά πριν αγοραστεί και φυσικά να δοκιμάζεται πάντα από την όρθια θέση, όπου το πόδι απλώνει και χαλαρώνει.

• Ακόμα καλύτερη επιλογή είναι να αγοράζουμε μποτάκια. Αυτός ο τύπος παπουτσιού παρέχει ακόμα καλύτερη σταθερότητα στην ποδοκνημική άρθρωση, με αποτέλεσμα το πόδι να είναι σε καλύτερη θέση και να λειτουργεί φυσιολογικά.

• Το πρόσθιο μέρος του παπουτσιού καλό θα είναι, να είναι άνετο και όχι πολύ στενό και μυτερό. Έτσι, δεν συμπιέζονται τα δάκτυλα και δεν δημιουργούνται κάλοι ανάμεσα ή πάνω στα δάκτυλα και προβλήματα στα νύχια των ποδιών (νύχια που

μεγαλώνουν μέσα στο δέρμα). Σε αρκετές περιπτώσεις η συμπίεση των δακτύλων προκαλεί τραυματισμό μέχρι και στα νεύρα του ποδιού (νευρίνωμα μόρτον), ένα πρόβλημα που προκαλεί έντονο πόνο και καυσαλγία στην ραχιαία επιφάνεια του ποδιού, συνήθως μεταξύ του 3ου και 4ου δακτύλου. • Το τακούνι των γυναικείων υποδημάτων δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 4 - 5 εκατοστά. Πάνω από τα 5 εκατοστά αλλάζει όλη η μηχανική του πέλματος και το πόδι υπολειτουργεί. Με απλά λόγια, χαλάει ο φυσιολογικός κύκλος αναβηματισμού και αντί να έρχεται σε επαφή με το έδαφος πρώτα η φτέρνα, έρχονται τα δάκτυλα. Συνεπώς, το βάρος του σώματος μετατοπίζεται στο πρόσθιο μέρος του ποδιού και δημιουργείται η πτώση μεταταρσίου. Μια πάθηση που ταλαιπωρεί εκατομμύρια γυναίκες, με τον πόνο να περιγράφεται «σα να περπατάω πάνω σε ένα βότσαλο». Πέρα από τον τραυματισμό των μεταταρσίων, με τον καιρό οι μύες της γάμπας συρρικνώνονται με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες τελικά να μην μπορούν να περπατήσουν χωρίς τακούνια και τελικά να παρουσιάζουν προβλήματα στη μέση και στον αχίλλειο τένοντα.

Τα τελείως ίσια παπούτσια τύπου «μπαλαρίνα» είναι τόσο επιβαρυντικά όσο και τα ψηλοτάκουνα.

Σε αυτήν την περίπτωση η σόλα είναι πολύ λεπτή και το κουτουπιέ είναι πολύ ανοιχτό. Το πόδι είναι τελείως ίσιο στο έδαφος και η υπερπροσπάθεια που γίνεται από το μυοσκελετικό σύστημα του ποδιού αλλά και ολόκληρου του κάτω άκρου είναι αρκετά μεγάλη. Πολύ συχνά το αποτέλεσμα είναι κούραση στους μύες της γάμπας και πόνοι στην φτέρνα (πελματιαία απονευρωσίτιδα), ειδικά στα πρώτα 3 - 4 βήματα κατά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι. Τα υπόλοιπα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά που προαναφέραμε και περιλαμβάνουν κάλους ανάμεσα στα δάκτυλα κυρίως μεταξύ του 4ου και 5ου δακτύλου, σκληρύνσεις στο κάτω μέρος του πέλματος και τραυματισμούς νυχιών.

Άντρες – γυναίκες άνω των 50 ετών Σε αυτή την κατηγορία η σωστή επιλογή άνετου και ξεκούραστου παπουτσιού είναι ακόμα πιο ουσιαστική, γιατί αρχίζουν πλέον να εκδηλώνονται οι κακουχίες που έχουν περάσει τα πόδια μας όλα τα προηγούμενα χρόνια. • Είτε λόγω ακατάλληλου παπουτσιού όπου έχουν δημιουργηθεί κάποιες μη αναστρέψιμες παραμορφώσεις όπως τα κότσια. • Είτε λόγω κάποιου παλιού τραυματισμού (ένα τροχαίο ατύχημα, ένα παλιό χτύπημα στο σκι, στο τένις ή στο ποδόσφαιρο), όπου η μετατραυματική αρθρίτιδα και πάλι παραμορφώνει το πόδι και τα δάκτυλα και κάνει την εφαρμογή παπουτσιού εξαιρετικά δύσκολη. • Είτε γιατί αρχίζουν να εκδηλώνονται προβλήματα υγείας όπως φλεβική ανεπάρκεια, σάκχαρο και πίεση που κάνουν την εμφάνισή τους στα κάτω άκρα και τα πόδια.

• Είτε γιατί σιγά-σιγά έρχεται και η φυσιολογική φθορά του χρόνου και καθώς μεγαλώνουμε αρχίζει να λεπταίνει το «μαξιλαράκι» που έχουμε κάτω από τα τις φτέρνες και πίσω από τα δάκτυλα. Άρα, προσπαθήστε για την επιλογή του παπουτσιού σας να εμπιστεύεστε μάρκες και τύπους παπουτσιών που απευθύνονται στην ηλικία σας. Επίσης αποφύγετε τα εμπορικά μαγαζιά της «αγοράς» και βρείτε μαγαζιά με ορθοπεδικά είδη. Εκεί θα βρείτε υποδήματα που πληρούν τα κριτήρια που αναφέραμε νωρίτερα, και έτσι θα μπορέσετε να νιώσετε και πάλι άνετα, να χαρείτε τον περίπατό σας και να γυμναστείτε εφόσον το επιθυμείτε. Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι κάθε πόδι, ανεξαρτήτου ηλικίας, έχει την δική του ιδιαιτερότητα και πρέπει η επιλογή παπουτσιού να γίνεται με κριτήριο τη σωστή εφαρμογή και όχι μόνο την αισθητική αυτού.

Παρόλα αυτά, κάποιες φορές, περιστάσεις όπως γάμοι, βαφτίσεις και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις απαιτούν υποδήματα που δεν παρέχουν ούτε άνεση ούτε προστασία στο πόδι. Φροντίστε τουλάχιστον αυτές οι περιστάσεις να περιορίζονται στο 20-30% και όχι αντίστροφα. Έτσι θα προλάβετε δυσάρεστες εκπλήξεις που μπορεί να σας ταλαιπωρήσουν. Ως γνωστόν, η καλύτερη μορφή θεραπείας είναι η πρόληψη. Αλλά ακόμα και αν το πρόβλημα έχει ήδη ξεκινήσει, μην αγνοείτε τον πόνο και μην μαθαίνετε να ζείτε με αυτόν. Επισκεφτείτε έγκαιρα τον ποδίατρό σας και συζητήστε το πρόβλημά σας. Οι χρόνιες παθήσεις χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο και είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν.

Το σύνδρομο του εργένη ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΡΙΑΝΗ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ – ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

Ας ξεκινήσουμε το σημερινό άρθρο με κάποιες παραδοχές. Ας παραδεχτούμε αρχικά, ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι δύσκολες σε όποια ηλικία ή σε όποιο στάδιο της ζωής μας κι αν βρισκόμαστε. Ας παραδεχτούμε στη συνέχεια, ότι μπορεί να μας διευκολύνει να δίνουμε ονόματα συνδρόμων σε συμπεριφορές που παρατηρούμε γύρω μας κατά κόρον, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η πραγματική επιστήμη έχει σχέση με την εκλαϊκευμένη ψυχολογία και τους όρους της, έτσι όπως αυτοί χρη-

σιμοποιούνται στην καθημερινότητά μας. Ακούμε πολλά για το «σύνδρομο του εργένη», το «σύνδρομο του Πήτερ Παν» και διάφορα άλλα σχετικά σύνδρομα, που έχουν στόχο να περιγράψουν, να εξηγήσουν και να δικαιολογήσουν – εν μέρει – τις δυσκολίες ή την άρνηση κάποιων ανθρώπων, κυρίως αντρών, να κάνουν μια σταθερή και σοβαρή – κατά τα κοινωνικά πρότυπα – σχέση. Τι σημαίνει, όμως, και πόσο σχέση έχει με την πραγματικότητα αυτός ο όρος;

Καταρχήν, το να δηλώνεις εργένης/εργένισσα δεν πρέπει να συγχέεται με το ότι έχεις επιλέξει τη μοναξιά σου επειδή φοβάσαι να δεσμευτείς. Μπορεί να είσαι ανώριμος συναισθηματικά, μπορεί να μην έχεις κλείσει πληγές του παρελθόντος ή να μην έχει βρει τον κατάλληλο σύντροφο. Μπορεί να φοβάσαι να ξαναπληγωθείς, να αποτύχεις ή να μην γίνεις ευτυχισμένος τελικά. Κι έτσι, προτιμάς να μείνεις μόνος, έχοντας τη βεβαιότητα ότι δε θα χάσεις. Στη συνέχεια, φτιάχνεις ένα προφίλ ανθρώπου που δε θέλει να δεσμευτεί, που είναι ενάντια στο γάμο, που θέλει να μείνει πάντα μόνος του. Κάποιες φορές μπορεί να μην εμφανίζεται με αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά το άτομο να δηλώνει ότι επιθυμεί να δεσμευτεί και να δημιουργήσει οικογένεια, οι επιλογές του ωστόσο, να δείχνουν το αντίθετο. Με άλλα λόγια, να σχετίζεται με ακατάλληλους συντρόφους, να χωρίζει με την παραμικρή αφορμή ή να έχει εξωπραγματικές απαιτήσεις από τον σύντροφό του. Επίσης, υπάρχουν και άλλοι λόγοι που κάποιος είναι εργένης ή εργένισσα. Μπορεί να αντλεί ευχαρίστηση από τη δουλειά του και να είναι αφοσιωμένος σε αυτή, μπορεί να έχει έναν ευρύ κοινωνικό κύκλο και ουσιαστικούς φίλους, οι οποίοι καλύπτουν τις συναισθηματικές του ανάγκες, μπορεί να αφιερώνει πολύ χρόνο σε ένα χόμπυ ή ενδιαφέρον που τον καλύπτει, ή εντέλει ο τρόπος ζωής του να μην αφήνει χώρο για άλλο άτομο. Επιπλέον, δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που έχουν βολευτεί στη «ρουτίνα» τους με την οποία νιώθουν ικανοποιημένοι, αλλά και αυτοί που δεν έχουν την ανάγκη να δεμευτούν. Ένας πραγματικός εργένης δεν είναι κάποιος άνθρωπος που δε μπορεί να κάνει σχέσεις ή που δε θέλει να δεσμευτεί γιατί είναι ανώριμος συναισθηματικά. Είναι κάποιος που συνειδητά έχει επιλέξει να είναι μόνος του, όντας όμως προσωπικά, κοινωνικά και οικονομικά ανεξάρτητος.

Η ανεξαρτησία του αυτή φαίνεται σε κάθε πτυχή της ζωής του. Δεν περιμένει μια γυναίκα να αναλάβει τις δουλειές του σπιτιού, δεν περιμένει μια γυναίκα να αποφασίσει για εκείνον, ούτε μένει σε μια σχέση για να μην είναι μόνος του. Αντίστοιχα, μια γυναίκα που είναι ουσιαστικά εργένισσα δεν περιμένει έναν άντρα να καλύψει τις ανάγκες της, να πάρει τις αποφάσεις ως «κολώνα του σπιτιού», ούτε φοβάται μην την αποκαλέσουν «γεροντοκόρη». Μπορεί να είναι αυτάρκεις και να απολαμβάνουν την αυτάρκειά τους, δίχως να νιώθουν ότι αποκλείονται από το κοινωνικό σύνολο. Δε μένουν μόνοι τους επειδή κανένας δεν τους θέλει για συντρόφους, ούτε επειδή έχουν τόσες παραξενιές και ιδιαιτερότητες που δύσκολα κάποιος θα τους άντεχε. Ως προς την ερωτική προσέγγιση των εργένηδων, οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να αποδεχτούν τον σύντροφό τους ως εργένη/εργένισσα εκ πεποιθήσεως και θεωρούν ότι «θα τους αλλάξουν» ή «θα τους περάσει με τον καιρό» και θα μπορέσουν να δεσμευτούν. Αυτό οδηγεί σε δυσκολίες στη σχέση, καθώς οι επιθυμίες των συντρόφων δε βρίσκονται σε ισορροπία, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τριβές και προβλήματα.

Αυτό που χρειάζεται είναι η αυτογνωσία του κάθε ατόμου ως προς το πώς είναι στις σχέσεις του και η αποδοχή του εαυτού του έτσι, κάνοντάς το σαφές στους γύρω του. 53

Από την άλλη, οι άνθρωποι που ερωτεύονται εργένηδες – και είναι πολλοί γιατί ένας εργένης ή μια εργένισσα μπορεί να είναι ένα πολύ γοητευτικό άτομο – χρειάζεται να αντιλαμβάνονται ότι οι προσπάθειες να αλλάξουν κάποιον είτε με διπλωματία, είτε με επιθετικότητα δεν πρόκειται να αποδώσουν. Το να σχετίζεσαι με έναν εργένη ή μια εργένισσα μπορεί να είναι μια πολύ όμορφη εμπειρία, η οποία για να βιωθεί αληθινά προϋποθέτει ότι οι σύντροφοι μπορούν να διαχειριστούν την ελευθερία τους μέσα στη σχέση και δεν επιθυμούν να αλλάξει αυτή η κατάσταση με κάποιον τρόπο. Αν οι στόχοι των συντρόφων διαφέρουν, τότε σύντομα θα διαλυθεί και η σχέση τους. Περιμένοντας κρυφά ή φανερά ο ένας σύντροφος τον άλλον να δεσμευτεί και να επιθυμήσει γάμο, αργά ή γρήγορα θα φέρει το τέλος και την απογοήτευση. Το να ονομάζουμε μια ψυχο-κοινωνική οντότητα που περιγράφει κάποια άτομα ως σύνδρομο που χρειάζεται θεραπεία, μόνο κακό μπορεί να κάνει σε μια σχέση, καθώς επενδύουμε σε λάθος άτομα και απογοητευόμαστε που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες μας. Η αποδοχή και η συζήτηση για τις πραγματικές επιθυμίες των δύο συντρόφων μπορεί να κρατήσει μια σχέση σε ισορροπία, όπως, άλλωστε σε κάθε πρόβλημα που παρουσιάζεται. Ας κλείσουμε με ένα παράδειγμα εργένη από τον κινηματογράφο, αυτό που συνοψίζει – ίσως – τον όρο πιο αντιπροσωπευτικά: τον Robert Redford στην ταινία «Πέρα από την Αφρική». Δεν παντρεύτηκε ποτέ τη Meryl Streep κι έφευγε για μεγάλα διαστήματα σε σαφάρι ζώντας μακριά της. Θα μπορούσε να ισχυριστεί, όμως κάποιος ότι δε τη φρόντισε ή δεν την αγάπησε καλύτερα από σύζυγος; Η αληθινή ερώτηση, όμως είναι, ποιος ή ποια από εμάς, αντέχει τόση ελευθερία στην πραγματικότητα;

Θεατρικό Παιχνίδι Δράση / Έκφραση / Επικοινωνία

Σε μια εποχή όπου το προσωπικό στοιχείο, τα όνειρα, η παιδική ηλικία και η ομαδική δράση δεν έχουν περιθώρια έκφρασης, είναι αναγκαίο να αναζητάμε τρόπους και τόπους όπου θα μπορούμε να δρούμε ελεύθερα, δημιουργικά, συλλογικά. ΤΑΒΑΝΤΖΗ ΑΝΔΡΙΑΝΑ / ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ – ΕΜΨΥΧΩΤΡΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

Το Θεατρικό Παιχνίδι είναι ένας τρόπος, ένα μέσο που μας οδηγεί σε κάτι πιο ουσιαστικό, πιο βαθύ. Η μόνη προϋπόθεση για να συμβεί ένα θεατρικό παιχνίδι είναι η συγκρότηση της ομάδας και φυσικά ένας έμπειρος εμψυχωτής. Δεν υπάρχουν όρια ηλικιακά, μορφωτικά, κοινωνικά, δεν χρειάζονται ειδικές υλικοτεχνικές δομές, δεν υπάρχει ανάγκη από κοινό, αλλά από ενεργούς παίκτες.

Τι εννοούμε όμως με τον όρο Θεατρικό Παιχνίδι; Πρόκειται για μια μέθοδο πολυδιάστατη και γι αυτό σήμερα τείνουμε να δίνουμε αυτή την ονομασία σε οτιδήποτε έχει σχέση με την κίνηση, είτε το θέατρο είτε το παιχνίδι. Επειδή περικλείει κάποιες τεχνικές του θεατρικού παιχνιδιού όμως, δεν σημαίνει ότι είναι και ολοκληρωμένο. Ένα ολοκληρωμένο Θεατρικό Παιχνίδι για να συμβεί, προϋποθέτει πέρα από την επαφή με το θέατρο, τον σεβασμό στην προσωπικότητα του ατόμου. Προϋποθέτει έναν εμψυχωτή ικανό να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ασφάλειας, όπου το άτομο θα έρθει σε επαφή με τον εαυτό του και τους άλλους μέσα από την αληθινή επικοινωνία. Βασίζεται στην παιδαγωγική μέσα από το θέατρο και έχει ως στόχο την εξέλιξη του

ατόμου και της ομάδας, σε επίπεδο κοινωνικό, ψυχολογικό, αισθητικό και εκπαιδευτικό. Πρόκειται για μια μέθοδο που εμπνεύστηκε και διδάσκει έως σήμερα ο Λάκης Κουρετζής (Παιδαγωγός, Σκηνοθέτης, Συγγραφέας), και στηρίζεται τόσο στο θέατρο όσο και στο παιχνίδι. Η ευελιξία που την χαρακτηρίζει – διατηρώντας πάντα τις βασικές αρχές – την καθιστούν ικανή να προσαρμόζεται στις συνθήκες της σύγχρονης πραγματικότητας, στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα αυτών που συμμετέχουν. Μέσα σε ένα εργαστήριο Θεατρικού Παιχνιδιού, πορευόμαστε ανάλογα με αυτό που νιώθουμε. Δεν στοχεύουμε στην εκμάθηση τεχνικών αλλά στην κατάκτηση της γνώσης μέσα από τη δράση και το παιχνίδι, στην επαφή με το θέατρο, την τέχνη και τον πολιτισμό μέσα από την ελεύθερη έκφραση. Είναι μια ευκαιρία να ενεργοποιήσουμε τη φαντασία μας, να απαλλαγούμε από αναστολές, να εκτονώσουμε το σώμα και να ανατροφοδοτήσουμε το πνεύμα, να εκφράσουμε πράγματα που πολλές φορές δεν μπορούμε να πούμε με λόγια, να φορτίσουμε έναν ρόλο με τα προσωπικά μας στοιχεία, να συναντήσουμε τους άλλους, να πειραματιστούμε και τελικά να οδηγηθούμε στη λύση προβλημάτων.

Ο πρώτος μήνας της ζωής του Πριν λίγες ημέρες φέρατε στη ζωή το πρώτο σας παιδάκι σ’ ένα μαιευτήριο που επιλέξατε προσεκτικά. Είναι μια εντελώς καινούργια εμπειρία κι εσείς δεν έχετε ειδικές γνώσεις. Πολλά ίσως ακούσματα από τη μαμά σας, από φίλους και συγγενείς. Έχετε άγχος, αγωνία, πώς θα τα καταφέρετε. Σας δημιουργούνται ερωτηματικά που σας φαίνονται αναπάντητα. Ποιές είναι οι ανάγκες του μωρού μου; Αξίζει τον κόπο ο μητρικός θηλασμός; Τι προσφέρει σε μένα και το μωρό μου; ΚΟΣΜΑΡΙΚΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ / ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ

Ο θηλασμός και η διαδικασία του Το μητρικό γάλα είναι η πιο πλήρης τροφή που υπάρχει, πλούσια στα απαραίτητα συστατικά και στις σωστές αναλογίες για τη σωστή θρέψη και ανάπτυξη του μωρού σας. Η ώρα του θηλασμού για τη μητέρα πρέπει να είναι ώρα ηρεμίας και απόλαυσης. Το μωρό σας θα χορτάσει με το γάλα σας, αλλά και με τα μητρικά σας αισθήματα. Στον θηλασμό δεν υπάρχει καθορισμένο ωράριο, το νεογνό από μόνο του εκφράζει την ανάγκη του μέσω της μοναδικής γλώσσας που γνωρίζει, το κλάμα. Τους 2-3 πρώτους μήνες ζωής τα μωρά σιτίζονται κάθε 3-4 ώρες, με συνεχώς αυξανόμενα διαστήματα μεταξύ των γευμάτων όσο μεγαλώνουν. Ξεκινήστε τον θηλασμό, καθισμένη σε αναπαυτική καρέκλα ή πολυθρόνα, όπου θα στηρίζεται καλά η πλάτη σας, υποβαστάζοντας την κεφαλή του μωρού, ώστε

να του μεταδώσετε αισθήματα ασφάλειας και σιγουριάς. Το νεογνό απομυζά την θηλαία άλω και όχι την θηλή. Καλό είναι να εναλλάσσετε τον αριστερό και δεξιό μαστό όταν ξεκινάτε κάθε φορά τον θηλασμό, ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος μαστίτιδας. Συνήθως τις πρώτες ημέρες ζωής, το νεογνό αποκοιμιέται μετά τα πρώτα λεπτά θηλασμού. Στην περίπτωση αυτή, το ξυπνάτε τρυφερά, (πχ με ερεθίσματα κάτω από τα πέλματα), για να συνεχίσει. Κατά μέσο όρο 10-15 λεπτά θηλασμού είναι αρκετά για ένα ικανοποιητικό γεύμα. Με τα διαλείμματα ύπνου, μπορεί ο θηλασμός να διαρκέσει και μισή ώρα. Ένα νεογνό που κοιμάται ήρεμα μετά το γεύμα και «βρέχει» τουλάχιστον 5-6 φορές την ημέρα την πάνα του με διαυγή ούρα, αποτελεί ένδειξη ικανοποιητικής σίτισης και επαρκούς ενυδάτωσης. Μετά τον θηλασμό κρατήστε όρθιο το μωρό σας στην αγκαλιά σας για τουλάχιστον 15’-20’ ώστε να μειώσετε το φαινόμενο παλινδρόμησης της τροφής από το στομάχι στον οισοφάγο, φυσιολογικό στις περισσότερες περιπτώσεις, το οποίο οφείλεται στην ανωριμότητα του πεπτικού συστήματος. Για τον θηλασμό είναι σημαντική και η προσωπική καθαριότητα της μητέρας. Ένα χλιαρό ντους πριν την ώρα του θηλασμού, σας κάνει να αισθάνεστε ευεξία και δίνετε στο βρέφος γάλα από το καθαρό και περιποιημένο σας στήθος. Φροντίστε η διατροφή σας να είναι πλούσια και ισορροπημένη, για να μπορέσετε να αναπληρώσετε τα αποθέματα των θρεπτικών συστατικών που εξαντλήθηκαν κατά την εγκυμοσύνη αλλά και να παράγετε επαρκώς μητρικό γάλα, εξασφαλίζοντας τη σωστή ανάπτυξη του νεογνού. Αποφεύγετε τη λήψη καφέδων, αλκοολούχων ποτών ή τσιγάρου, κυρίως πριν την ώρα του θηλασμού, διότι ευνοούν τα συμπτώματα ευερεθιστότητας στο νεογνό. Εάν λαμβάνετε κάποια φαρμακευτική αγωγή συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας για το αν επι-

τρέπεται ή όχι να θηλάσετε. Λάβετε υπόψη ότι το τυποποιημένο γάλα, το λεγόμενο «ξένο» γάλα, μιμείται τη φύση σε άριστο βαθμό και δύναται να καλύψει πλήρως τις θρεπτικές ανάγκες του νεογνού.

Φυσιολογικές κενώσεις κατά τον πρώτο μήνα ζωής Τα θηλάζοντα νεογνά τον πρώτο μήνα ζωής παρουσιάζουν κατά μέσο όρο από 1-7 κενώσεις την ημέρα. Τις πρώτες 2 - 4 ημέρες μετά την γέννηση, το νεογέννητο αποβάλλει το μηκώνιο, κόπρανα κολλώδη, σκούρου πράσινου χρώματος, τα οποία αποτελούν το εντερικό περιεχόμενο του εμβρύου κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής. Το μηκώνιο στη συνέχεια αντικαθίσταται από μερικές κενώσεις μεταβατικών κοπράνων, τα οποία είναι λιγότερο κολλώδη, ανοιχτόχρωμα, συνήθως σε αποχρώσεις του πράσινου, του κίτρινου ή του άσπρου. Οι κενώσεις του νεογνού που θηλάζει αποκλειστικά, μετά το 5ο - 6ο 24ωρο της ζωής, έχουν κιτρινωπή χροιά και υπόξινη μυρωδιά και μπορεί να περιέχουν «σποράκια». Eλέγξτε την πάνα του μωρού σας περίπου 30 λεπτά μετά τα γεύματα. Εάν είναι γεμάτη από ούρα ή κόπρανα πλύνετε τα γεννητικά του όργανα με χλιαρό νερό, κάτω από τη βρύση, προσθέτοντας υγρό σαπούνι και με το νερό να κυλάει προς το μέρος του πρωκτού. Ρίξτε άφθονο νερό, ξεπλύνετε το σαπούνι και σκουπίστε τη γεννητική περιοχή από εμπρός προς τα πίσω, ελαχιστοποιώντας κατ’αυτόν τον τρόπο τον κίνδυνο ουρολοίμωξης.

Προφυλάξεις για τον ύπνο Τοποθετείστε το μωρό σας κατά τον ύπνο σε ύπτια θέση (ανάσκελα), στο κρεβατάκι του με σκληρό στρώμα, σεντόνι το οποίο να εφαρμόζει πάρα πολύ καλά σε αυτό και χωρίς κουβέρτες, μαξιλάρια ή άλλα

αντικείμενα μεταξύ του στρώματος και του σεντονιού, που θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκλωβισμού, ασφυξίας ή στραγγαλισμού του. Κρατήστε το δωμάτιο όπου το μωρό σας κοιμάται σε μια άνετη θερμοκρασία 2022 βαθμούς το χειμώνα, όταν το νεογνό είναι ντυμένο και μέχρι 27-29 βαθμούς το καλοκαίρι, όταν το νεογνό είναι γυμνό. Για να ντύσετε κατάλληλα το μωρό σας, έχετε σαν κριτήριο έναν ελαφρά ντυμένο ενήλικα να νιώθει άνετα στις παραπάνω θερμοκρασίες. Σε γενικές γραμμές, να θυμάστε ότι για το μωρό σας καλό είναι να χρησιμοποιείτε ρούχα από υφάσματα που αναπνέουν, όπως είναι τα βαμβακερά. Αποφύγετε όλα τα συνθετικά υλικά, καθώς και τα πολύ στενά ρούχα. Υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες εγκυμονούν κίνδυνο υπερθερμίας και μπορούν να ξηράνουν τη βλεννογόνο στη μύτη του νεογνού καθιστώντας δύσκολη την αναπνοή του. Η χρήση του κλιματιστικού επιτρέπεται όταν κρίνεται απαραίτητη, αλλά με προσοχή ώστε ο αέρας να μην κατευθύνεται προς το κρεβατάκι του μωρού. Σκεπάστε το ανάλογα με την εποχή, αφήνοντας πάντα ξεσκέπαστο το κεφάλι του, με ένα σεντονάκι το καλοκαίρι ή με μια κουβερτούλα τον χειμώνα. Ελέγξτε τη θερμοκρασία του μωρού αγγίζοντας το πίσω μέρος του λαιμού του. Αν είναι ζεστό, νιώθει μια χαρά. Αν είναι ιδρωμένο, αφαιρέστε κάποια ρούχα ή ξεσκεπάστε το λίγο. Αφού έχουν περάσει 2-3 εβδομάδες από τη γέννηση και έχει «πέσει» ο ομφάλιος λώρος, πριν βάλετε το μωρό σας στο κρεβατάκι του για τη βραδινή του ανάπαυση κάνετέ του ένα ολοκληρωμένο μπανάκι σε περιβάλλον ζεστό, υποβαστάζοντας πάντα την κεφαλή και κρατώντας το γερά, ώστε να του μεταδίδετε σιγουριά και αίσθηση ευεξίας. Το μπάνιο σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου της ηρεμίας και ανοίγει τη ρουτίνα του ύπνου.

Όταν κοιμάται το μωρό σας κοιμηθείτε και εσείς. Ο ύπνος σάς ηρεμεί, κάτι που έχετε τόσο ανάγκη. Ασχοληθείτε πρωτίστως με το μωρό σας. Για τα άλλα θέματα του σπιτιού ζητήστε βοήθεια από τους δικούς σας και κυρίως από τον σύντροφό σας, απαραίτητο στήριγμα για σας τις κρίσιμες ημέρες μετά τον τοκετό, λόγω της μεταβολής των επιπέδων ορμονών στον οργανισμό σας που ευνοούν αισθήματα φόβου και ανασφάλειας. Όταν είστε ξεκούραστη απολαμβάνετε καλύτερα τον μητρικό θηλασμό και μεταδίδετε ευκολότερα σιγουριά και τρυφερότητα στο μικρό αγγελούδι σας. Λάβετε υπόψη ότι η θετική ή αρνητική αύρα της ψυχολογίας των γονέων, έχει άμεση επίδραση στον εσωτερικό κόσμο του μωρού. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε όμως για το αν θα τα καταφέρετε. Τις περισσότερες φορές τους γονείς θα καθοδηγήσει το ένστικτό τους. Μην ξεχνάτε ότι και ο Παιδίατρός σας θα είναι πάντα δίπλα σας για τις συμβουλές και την καθοδήγησή σας.

Πρόληψη

Το κλειδί για τη

στοματική υγεία Σε κάθε κλάδο της ιατρικής η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία, αρχή που βρίσκει την εφαρμογή της και στην οδοντιατρική. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ / ΧΕΙΡΟΥΡΓΌΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ (DIPDS) – ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ

Τα πρώτα δόντια του μωρού – Νεογιλοί Η ύπαρξη και ο σχηματισμός των δοντιών του μωρού είναι εξαιρετικά στοιχεία της υγείας του, γιατί αποτελούν το όργανο μάσησης και ομιλίας του παιδιού, καθώς και τον προθάλαμο που θα δεχθεί τα μόνιμα δόντια. Το πρώτο δόντι του μωρού εμφανίζεται συνήθως στον έκτο μήνα της ζωής του, ενώ η οδοντοφυΐα των 20 πρώτων δοντιών ολοκληρώνεται στην ηλικία των 2 - 3 περίπου ετών. Αυτά τα 20 δόντια του μωρού παραμένουν ως την ηλικία των 6 - 7 ετών, οπότε και αρχίζουν σταδιακά να αντικαθίστανται από τους μόνιμους διαδόχους τους.

Η χρήση της πιπίλας Η πιπίλα είναι ένας συνηθισμένος τρόπος κάλυψης της ανάγκης του θηλασμού. Η χρήση της πιπίλας είναι προτιμότερη από τον θηλασμό του δακτύλου, διότι η συνήθεια αυτή σταματά ευκολότερα και δεν προκαλεί το ίδιο σοβαρές στοματογναθικές ανωμαλίες.

Πώς διαλέγουμε πιπίλα; • Mέγεθος πιπίλας: πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να μη χωράει ολόκληρη στο στόμα του παιδιού. • Η θηλή πρέπει να είναι μαλακή με όσο το δυνατό λεπτότερο και ευλύγιστο αυχένα. Το σχήμα της πρέπει να είναι ανατομικά συμμετρικό. Θα πρέπει να έχει πεπλατυσμένο σχήμα και μικρό ύψος, ώστε να επηρεάζει όσο το δυνατόν λιγότερο την ανάπτυξη των γνάθων. • Η προστατευτική ασπίδα πρέπει να έχει κατάλληλη καμπυλότητα για να εφαρμόζει ικανοποιητικά στην περιοχή των χειλιών και να έχει πολλές και μεγάλες τρύπες αε-

ρισμού, ώστε να μην ερεθίζεται το δέρμα γύρω από τα χείλη από το σάλιο. • Η πιπίλα πρέπει να είναι κατασκευασμένη με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι αδύνατη η αποσυναρμολόγησή της από ένα παιδί. • Η στήριξη της πιπίλας με κορδέλα γύρω από το λαιμό του μωρού απαγορεύεται αυστηρά, διότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πνιγμού

Πότε πρέπει να «κόψουμε» την πιπίλα; Η χρήση τόσο της πιπίλας όσο και της συνήθειας του δακτύλου, θα πρέπει να σταματήσουν πριν την ηλικία των 4 ετών. Έτσι, τυχόν παραμορφώσεις των δοντιών ή των γνάθων θα προλάβουν να διορθωθούν από μόνες τους με το χρόνο και την ανάπτυξη του παιδιού. Αντίθετα, αν η συνήθεια αυτή συνεχιστεί μετά το 4ο έτος, όπως συμβαίνει συχνά με το θηλασμό του δακτύλου, οι παραμορφώσεις κινδυνεύουν να γίνουν μόνιμες και η επιδιόρθωσή τους είναι δύσκολη.

Πρόληψη των νόσων του στόματος Οι άξονες της πρόληψης νόσων της στοματικής κοιλότητας του παιδιού, που είναι κυρίως η τερηδόνα αλλά και η ουλίτιδα, είναι οι εξής: • Οι σωστές διαιτητικές συνήθειες. • Η μηχανική απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας, μέσω του βουρτσίσματος με φθοριούχο οδοντόκρεμα. • Η λήψη φθορίου. • Οι προληπτικές καλύψεις οπών και σχισμών.

• Η περιοδική και επιμελής επανεξέταση, με τη χρήση κατάλληλων ακτινογραφιών.

Διατροφή και οδοντιατρική πρόληψη Η βιβλιογραφία έχει εκτενώς υπογραμμίσει τη σχέση μεταξύ τερηδόνας και ζυμώσιμων υδατανθράκων. Η ζάχαρη είναι η πιο διαδεδομένη και συχνή πηγή αυτών στην καθημερινή δίαιτα. Επειδή είναι πρακτικά ανεφάρμοστο ένα παιδί να αποτραπεί πλήρως από το να καταναλώσει ζαχαρώδεις τροφές, χυμούς ή αναψυκτικά, πολύ σημαντικό είναι να δοθούν πρακτικές συμβουλές στους γονείς, δηλαδή:

Λήψη φθορίου με τη χρήση οδοντόκρεμας Είναι σημαντικό, η οδοντόκρεμα που χρησιμοποιείται για το βούρτσισμα των δοντιών από παιδιά να περιέχει φθόριο. Το επιμελές και συστηματικό βούρτσισμα των δοντιών 2 τουλάχιστον φορές την ημέρα, εκ των οποίων η μία πάντοτε το βράδυ, προσφέρει πολύτιμη βοήθεια για την καταπολέμηση τόσο της τερηδόνας όσο και της ουλίτιδας.

• Τα παραπάνω να καταναλώνονται κατά τη διάρκεια του γεύματος ή ως επιδόρπιο και όχι μεταξύ γευμάτων. • Χυμοί και αναψυκτικά προτιμότερο είναι να καταναλώνονται με καλαμάκι. • Μόνο νερό ή γάλα να δίνονται σε μπιμπερό και το γάλα όχι κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου. • Γλυκαντικά όπως η ξυλιτόλη, η ασπαρτάμη και η ζαχαρίνη μπορούν να θεωρηθούν σχετικά ασφαλή.

Πώς δρα το φθόριο στα δόντια των παιδιών Το φθόριο είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο που διαθέτουμε σήμερα για να προλάβουμε την τερηδόνα, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των δοντιών. Η δράση του στην αδαμαντίνη (σμάλτο των δοντιών), είναι κυρίως τοπική, κάνοντάς την πιο σκληρή και ανθεκτική ενάντια στα τερηδονογόνα οξέα που παράγονται από τα μικρόβια μέσα στο στόμα μας.

Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 2 χρονών πρέπει να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμες με τη μειωμένη ποσότητα φθορίου 250 - 500 ppm F, 2 μέχρι 6 ετών μπορούν να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμα με τουλάχιστον 1000 ppm F, ενώ μετά την ηλικία αυτή μπορούν να χρησιμοποιούν την κανονική οδοντόκρεμα που συνήθως περιέχει έως και 1450 - 1500 ppm F. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική χρήση οδοντόκρεμας με φθόριο μπορεί να μειώσει την τερηδό-

να, λόγω της τοπικής δράσης του φθορίου, σε ποσοστό άνω του 20 - 40%.

Φθορίωση στο οδοντιατρείο Ο Παιδοδοντίατρος χρησιμοποιεί φθόριο σε μορφή ζελέ ή σε μορφή βερνικιών. Τοπικές εφαρμογές φθορίου στο ιατρείο, μία, δύο ή περισσότερες φορές το χρόνο, ανάλογα με το πρόβλημα του παιδιού, σε συνδυασμό με τον έλεγχο των δοντιών και του στόματος, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της τερηδόνας.

Προληπτικές καλύψεις οπών και σχισμών για παιδιά Σκοπός τους είναι να προστατεύουν τις στενές οπές και σχισμές των δοντιών από τις οποίες, επειδή δεν μπορούν να καθαριστούν με το βούρτσισμα, συνήθως ξεκινά η τερηδόνα. Συνήθως τα δόντια που προστατεύουμε με αυτόν τον τρόπο είναι οι πρώτοι μόνιμοι γομφίοι, οι οποίοι ανατέλλουν στην ηλικία των 6 ετών, πίσω από τα υπάρχοντα ήδη νεογιλά. Εμφανίζουν δε τη μεγαλύτερη πιθανότητα να χαλάσουν με ποσοστό έως και 95% αν δεν προστατευθούν. Γι’ αυτό πρέπει να προστατεύονται πάντα. Επίσης, οι ίδιες προληπτικές καλύψεις μπορούν να τοποθετηθούν σε δεύτερους μόνιμους γομφίους που ανατέλλουν στο στόμα σε ηλικία 12 περίπου ετών. Η τοποθέτησή τους είναι πολύ εύκολη απαιτείται μόνο μία επίσκεψη χωρίς να χρειάζεται αναισθησία.

Περιοδική επανεξέταση Είναι γενικά παραδεκτό στη βιβλιογραφία ότι τα παιδιά πρέπει να λαμβάνουν συχνότερα οδοντιατρική εξέταση σε σχέση με τους ενήλικες επειδή ο ρυθμός ανάπτυξης της τερηδόνας είναι πιο γρήγορος στα παιδιά απ’ ότι στους ενήλικες και πιο γρήγορος στα νεογιλά δόντια απ’ ότι στα μόνιμα. Περιοδικός έλεγχος της στοματοπροσωπικής ανάπτυξης και της αναπτυσσόμενης σύγκλεισης είναι απαραίτητος. Ο ακριβής χρόνος επανεξέτασης στα παιδιά κυμαίνεται από 3 έως 6 μήνες ανάλογα με τις ανάγκες του νεαρού ασθενούς και το επίπεδο τερηδονικού κινδύνου. Ακτινογραφίες δήξεως συστήνονται ανάλογα με τους άνωθεν παράγοντες κάθε 6 ή 12 μήνες.

ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Αναβαθμίσαμε πλήρως τις εγκαταστάσεις μας Συνεχίζουμε να κρατάμε τις χαμηλές τιμές και σας περιμένουμε να γνωριστούμε από κοντά

Υπεύθυνη Α. Μάλλια - Παπαδοπούλου Σταματίου Κλεάνθη 41, Πάτρα Τηλ.: 2610 453.474, 422.272 κιν.: 6944 826.986 e-mail: zouzouni-patra@hotmail.com website: www.zouzounakia.com

Κακοί Ορθογράφοι ή Παιδιά με Μαθησιακές

Δυσκολίες;

Πολλοί γονείς συχνά εκφράζουν την ανησυχία τους σχετικά με τα ορθογραφικά λάθη των παιδιών τους. Κάποιοι μάλιστα αναρωτιούνται μήπως το παιδί τους παρουσιάζει δυσλεξία. Η εμπειρία όμως δείχνει ότι ελάχιστοι γονείς γνωρίζουν την πραγματική φύση της. ΣΟΛΔΑΤΟΥ ΑΓΑΘΗ / ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

Η δυσλεξία είναι μια σύνθετη διαταραχή που επηρεάζει την ανάγνωση, την ορθογραφία και κάποιες φορές και τα μαθηματικά. Όμως, κάθε παιδί που παρουσιάζει αδυναμία στην ορθογραφία, δε σημαίνει απαραίτητα ότι έχει και δυσλεξία. Μπορεί να υπάρχει μια ειδική μαθησιακή δυσκολία στη γραπτή έκφραση ή απλά να μην έλαβε επαρκή διδασκαλία από το σχολείο. Πολλοί μάλιστα γονείς, ανησυχούν υπερβολικά για τα ορθογραφικά λάθη των παιδιών τους, ακόμα και από την πρώτη δημοτικού. Τα παιδιά όμως χρειάζονται χρόνο και συστηματική επαφή με το γραπτό λόγο προκειμένου να γράφουν ορθογραφημένα. Αλλά και πάλι μερικά ορθογραφικά λάθη δεν συνιστούν πρόβλημα, και είναι απόλυτα φυσιολογικό σε αυτές τις ηλικίες. Ας μην ξεχνούν επίσης, ότι στο σημερινό σχολείο δεν δίνονται στους μαθητές πολλές ευκαιρίες για συστηματική διδασκαλία και εξάσκηση στην ορθογραφία, την ίδια στιγμή που το εκπαιδευτικό σύστημα απαιτεί από αυτούς να είναι καλοί ορθογράφοι. Οπότε εύλογα αναρωτιέται κανείς, μήπως μέρος των ορθογραφικών λαθών γεννά και το ίδιο το σύστημα; Πέρα όμως από τα φιλοσοφικού τύπου ερωτήματα, όλα σχεδόν τα παιδιά στο δημοτικό και κάποια στο γυμνάσιο ή λύκειο κάνουν ορθογραφικά λάθη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν κάποια διαταραχή.

Η ποσότητα των ορθογραφικών λαθών, η ποιότητά τους, η αντίστασή τους σε παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας και η ηλικία, είναι αυτά που καθορίζουν και το πρόβλημα.

Για παράδειγμα, αν στο γραπτό ενός παιδιού τετάρτης δημοτικού διαπιστώσουμε την αδυναμία τήρησης απλών και βασικών γραμματικών κανόνων στη γραφή του (το –ω ή το –ει των ρημάτων για παράδειγμα), τότε υποψιαζόμαστε κάποια μαθησιακή δυσκολία. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση μπορεί ο συγκεκριμένος μαθητής να μην έλαβε επαρκή διδασκαλία ή να είναι δίγλωσσος. Οπότε στην εκτίμηση των μαθησιακών δυσκολιών λαμβάνουμε υπόψη και άλλες παραμέτρους. Αν από την άλλη, αυτήν την εικόνα την παρατηρούμε στο τέλος της πρώτης δημοτικού, τότε σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να μιλάμε για μαθησιακές δυσκολίες, γιατί ακόμα τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία δεν έχουν διδαχθεί συστηματικά, ούτε αναμένουμε να έχουν εμπεδώσει αυτούς τους γραμματικούς κανόνες, ακόμα κι αν κάποιοι συμμαθητές τους το έχουν καταφέρει. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, αυτό που έχει μεγάλη αξία για τον γονιό είναι η γνώμη του δασκάλου. Αυτός μέσα από την πείρα του (ακόμα κι αν δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες), μπορεί να εκτιμήσει ποιο παιδί παρουσιάζει δυσκολίες. Οπότε οι γονείς πρέπει να είναι δεκτικοί στις παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών και οι εκπαιδευτικοί να είναι ειλικρινείς και να στέκονται με κατανόηση απέναντι στους γονείς παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες. Παρακάτω παρουσιάζονται κάποια συχνά ερωτήματα γονέων και οι ενδεικτικές απαντήσεις προκειμένου να φωτιστούν περαιτέρω ζητήματα. Το παιδί μου πηγαίνει στην Α΄ Δημοτικού και μπερδεύει το ε με το 3. Αυτό σημαίνει ότι έχει δυσλεξία; Ένα και μόνο σύμπτωμα από μόνο του δεν συνιστά πρόβλημα. Αλλά και πέρα

από αυτό δεν μπορούμε να μιλάμε για δυσλεξία σε ένα παιδί τόσο μικρό που η τριβή του με το γραπτό λόγο είναι μικρή. Τέτοια λάθη κάνουν σχεδόν όλα τα παιδιά στην πρώτη δημοτικού και δεν πρέπει να ανησυχούν τους γονείς. Ωστόσο, όταν οι δυσκολίες στην γραφή (ή και στην ανάγνωση) επιμένουν, καλό είναι οι γονείς να απευθύνονται σε ειδικούς, ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Ποιος είναι ο κατάλληλος ειδικός, για να αντιμετωπίσει τα ορθογραφικά λάθη του παιδιού μου; Δεν είναι όλοι κατάλληλοι, για να προσφέρουν εξειδικευμένες υπηρεσίες σε ένα παιδί που παρουσιάζει ειδική μαθησιακή δυσκολία στην ορθογραφία (αλλά και στην ανάγνωση ή τα μαθηματικά). Στην Ελλάδα μάλιστα, παρατηρείται το φαινόμενο, ειδικοί άλλων γνωστικών αντικειμένων να ασχολούνται με την αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών (όπως λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχολόγοι). Κατάλληλος ειδικός για την αντιμετώπισή τους είναι ο ειδικός παιδαγωγός, ο οποίος έχει παιδαγωγικές σπουδές, αλλά και εξειδικευμένες γνώσεις στις μαθησιακές δυσκολίες. Βέβαια, κανείς δεν αποκλείει ότι ένας έμπειρος δάσκαλος που αγαπά τη δουλειά του και είναι ανοικτός σε νέες παιδαγωγικές μεθόδους, δεν μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Την καλύτερη βοήθεια όμως θα την λάβει ένα τέτοιο παιδί, όταν θα υπάρχει συνεργασία του δασκάλου αυτού και του ειδικού παιδαγωγού.

Το παιδί μου κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη, αλλά γνωρίζει τους κανόνες. Πώς γίνεται αυτό; Είναι πολύ συχνό τα παιδιά με δυσλεξία ή δυσορθογραφία να κάνουν λάθη ακόμα και σε βασικούς ορθογραφικούς κανόνες τους οποίους γνωρίζουν. Πολλοί γονείς, ακόμα και δάσκαλοι, δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί συμβαίνει αυτό και συχνά το αποδίδουν σε απροσεξία ή αδιαφορία του μαθητή. Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι το παιδί δεν έχει αυτοματοποιήσει αυτούς τους κανόνες, δηλαδή δεν είναι σε θέση να τους εφαρμόσει χωρίς να σκεφτεί, όπως κάνουν οι καλοί ορθογράφοι. Έτσι, όταν καλείται να γράψει ένα κείμενο η προσοχή του επιμερίζεται σε πολλά συγχρόνως έργα (στο νόημα, στην ορθογραφία, στον τονισμό, στο γραφικό χαρακτήρα), με αποτέλεσμα να κάνει λάθη ακόμα και σε καταλήξεις που έχει διδαχθεί συστηματικά. Όμως, στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες η αυτοματοποίηση των κανόνων είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία, που για να την κατακτήσουν χρειάζονται εξειδικευμένες μεθόδους και τεχνικές. Το παιδί μου έχει Δυσλεξία. Μήπως με το χρόνο θα βελτιωθεί η ορθογραφία του; Με το χρόνο σίγουρα τα παιδιά γίνονται πιο ώριμα και πιο δεκτικά να κατανοήσουν ορθογραφικούς κανόνες που τα δυσκόλευαν στο παρελθόν. Όμως στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά αυτά θα εξελιχθούν σε κακούς ορθογράφους, ενώ

η έρευνα και η εμπειρία έχει δείξει ότι όσο πιο νωρίς παρεμβαίνουμε, τόσο καλύτερα αποτελέσματα έχουμε. Αν διαπιστώσω ότι το παιδί μου έχει πρόβλημα στην ορθογραφία τι πρέπει να κάνω; Πρώτα - πρώτα, πρέπει να μιλήσετε με τον δάσκαλο της τάξης του και να τον ενημερώσετε για τις ανησυχίες σας. Οι δάσκαλοι πολλές φορές θέλουν να μιλήσουν στους γονείς για πιθανή μαθησιακή δυσκολία, αλλά δεν ξέρουν τον τρόπο. Ακόμα όμως και στην περίπτωση που ο δάσκαλος του παιδιού δεν ανησυχεί για την εικόνα του γραπτού του παιδιού σας, αν εξακολουθείτε να προβληματίζεστε, δε χάνετε τίποτα να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό παιδαγωγό

Tips

ή παιδοψυχίατρο – παιδοψυχολόγο, που μπορεί να σας διαφωτίσει περισσότερο. Στην περίπτωση που και αυτός επιβεβαιώνει τις υποψίες σας πρέπει να κλείσετε ένα ραντεβού σε ΚΕΔΔΥ (Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης) ή σε Ιατρικοπαιδαγωγικά Κέντρα Δημόσιων Νοσοκομείων ή σε Κέντρα Ψυχικής Υγείας του νομού στον οποίο κατοικείτε, προκειμένου το παιδί να αξιολογηθεί και να λάβει επίσημη γνωμάτευση. Οι δημόσιοι φορείς, είναι φορείς, από τους οποίους αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να περάσετε. Η διάγνωση από αυτούς τους φορείς είναι η μόνη διάγνωση που εγκρίνεται από το σχολείο αλλά και από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς.

Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ιώσεων Αποφεύγουμε τους κλειστούς χώρους με συνωστισμό. Αερίζουμε καθημερινά τους κλειστούς χώρους.

Αποφεύγουμε την επαφή με πάσχοντες, ιδίως τις 3 πρώτες μέρες, ειδικά αν έχουμε στο οικείο περιβάλλον μας εγκύους, ηλικιωμένους ή χρονίως πάσχοντες. Πλένουμε τα χέρια μας ή εφαρμόζουμε αλκοολούχο αντισηπτικό, ειδικά μετά από επαφή με άτομο που νοσεί ή με πιθανά μολυσμένα αντικείμενα, μετά το πτέρνισμα ή το βήχα. Αν ανήκουμε σε κάποια από τις ομάδες υψηλού κινδύνου εμβολιαζόμαστε κατά της εποχικής γρίπης και του πνευμονιοκόκκου. Αποφεύγουμε, ή προτμότερο, διακόπτουμε το κάπνισμα. Τα οφέλη είναι πολλαπλά! Οι ιώσεις ΔΕΝ αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά! Αποφεύγουμε την άσκοπη χρήση τους, και συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας. Χρησιμοποιούμε αναλγητικά/αντιπυρετικά, αποσυμφορητικά και γαργαρισμούς για τα συμπτώματα. Ακολουθούμε υγειϊνή διατροφή και πίνουμε πολλά υγρά. Συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας αν τα συμπτώματά μας είναι σοβαρά, έντονα, επιμένουν ή έχουμε οποιαδήποτε σχετική απορία.

Ο πιο… «κακός» o μαθητής! Άλλη μια σχολική μέρα τελειώνει και το παιδί σας γυρνάει σπίτι με κακή διάθεση, πετώντας τη σάκα του, υποτιμώντας την αξία της και όταν το ρωτάτε τι συμβαίνει η απάντηση είναι: «βαρέθηκα» ή «τα ίδια». ΣΚΟΝΔΡΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ / ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ - ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ - ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

Η εικόνα αυτή αποτελεί ένα δείγμα αντιδράσεων που δηλώνουν επιθετική ή αρνητική γενικότερα συμπεριφορά του παιδιού απέναντι στο σχολείο. Η όλη συμπεριφορά προφανώς έχει δημιουργηθεί από κάποιες μαθησιακές αδυναμίες ή κακή σχέση του εκπαιδευτικού με τον μαθητή είτε από αίσθηση ότι δεν βιώνει ένα ασφαλές

οικογενειακό περιβάλλον. Η αποκλίνουσα αυτή συμπεριφορά εκδηλώνεται αρχικά με κακή βαθμολογία και παρατηρήσεις από τον εκπαιδευτικό ότι η παρουσία του στη σχολική αίθουσα δεν είναι αυτή που ενδείκνυται. Πιο αναλυτικά ο μαθητής επιδεικνύει αδιαφορία, παρουσιάζεται αδιάβαστος και υιοθετεί συμπεριφορές ανάλογες περι-

θωριακών μαθητών. Ακολουθούν: ☻ σταδιακή απώλεια ενδιαφέροντος για μελέτη ☻ λάθη και απροσεξίες στα γραπτά του όταν αποφασίζει να ασχοληθεί ☻ αρνητική ή και επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε σας και τον εκπαιδευτικό ☻ απώλεια ενδιαφέροντος για αρκετές ασχολίες ακόμα και εξωσχολικές αδυναμία συγκέντρωσης ☻ αίσθημα κόπωσης και τάση υπνηλίας κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Αν το παιδί σας εκδηλώνει την παραπάνω συμπεριφορά, αρχικά σκεφτείτε πως δεν είναι το μόνο. Ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών στις σχολικές αίθουσες παρουσιάζει ανάλογη αδιαφορία προς τη μελέτη του και την εικόνα του «κακού» μαθητή.

«Κακός» μαθητής δεν αποτελεί απαραίτητα χαρακτηρισμό του ανίκανου και νοητικά στερούμενου μαθητή. Ψυχολογικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί γύρω από το φάσμα των μαθητών που αποκλίνουν της μαθησιακής επιτυχίας, καταλήγουν στη διαπίστωση ότι πρόκειται για επί το πλείστον έξυπνους μαθητές που πιθανόν να κρύβουν ταλέντα πέρα από το σχολικό γίγνεσθαι. Αποτελούν όμως παιδιά, τα οποία δεν έχουν αναπτύξει τις ικανότητες εκείνες που θα τους κάνουν να εμμένουν στην προσπάθειά τους και να μην προσπαθούν με ιδιαίτερο κόπο να λύσουν το πρόβλημά τους. Καταλήγουν δηλαδή, με απλά λόγια, να είναι φυγόπονοι και συγκλίνουν στη δή-

λωση ότι η μελέτη και το σχολείο δεν τους ταιριάζει. Το θέμα, συνεπώς, είναι το πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να ανακάμψει από την αδιέξοδη κατάσταση την οποία βιώνει και που το οδηγεί στη σχολική απραξία. Αρχικά θα ήταν απαραίτητος ένας εποικοδομητικός διάλογος με τελικό σκοπό την ανοικοδόμηση μιας, αν όχι άριστης, τουλάχιστον καλής σχέσης με το σχολείο και την τέρψη του ενδιαφέροντος ξανά στη διαδικασία της μελέτης και της μάθησης.

Διατυπώστε του ερωτήσεις όπως: ☼ τι είναι εκείνο που δεν του αρέσει στη μελέτη ή στο σχολείο ☼ αν έχει συμβεί κάτι που τον έχει ενοχλήσει ☼ πώς βλέπει τους εκπαιδευτικούς ☼ αν τον έχει επηρεάσει κάποιο προσωπικό ή οικογενειακό ζήτημα. Στη συνέχεια συζητήστε το και εμβαθύνετε, μέχρι να ξεσπάσει ή να δείξει επιθετική συμπεριφορά. Οπότε η συζήτηση σταματάει μέχρι την επόμενη προσπάθεια. Ο διάλογος αυτός θα ήταν συνετό να επαναλαμβάνεται μέχρι να εκδηλωθεί πλήρως η αδυναμία του παιδιού σας, ώστε να καταλάβετε επακριβώς τι είναι εκείνο που το έχει οδηγήσει στην αντίδρασή του αυτή. Εφόσον το πρόβλημα έχει γίνει κατανοητό ενσκήψτε σε αυτό, αγκαλιάστε το παιδί σας με την έννοια του απόλυτου ενδιαφέροντός σας προς εκείνο, αποδείξτε του πως είστε με το μέρος του και πως κατανοείτε το πρόβλημά του. Στη συνέχεια όταν παρατηρήσετε μια βελτίωση της συμπεριφοράς του προς το πρόσωπό σας, μπορείτε να του θέσετε στόχους και να το συμβουλέψετε κατάλληλα. Είναι πολύ αποτελεσματικό αν μπορεί να καταγράψει τους

στόχους του και τις επιθυμίες του για το λόγο ότι η μέθοδος αυτή θα το βοηθήσει να εξερευνήσει τον εαυτό του, να αποκτήσει αυτογνωσία και να του δημιουργήσει την αίσθηση της υπευθυνότητας. Αν το παιδί σας βρίσκεται στο τέλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οπότε είναι αναγκαίο να μπει στη διαδικασία επαγγελματικού προσανατολισμού, μπορείτε να του προτείνετε εναλλακτικές λύσεις για το μελλοντικό του επάγγελμα. Η ενασχόληση περαιτέρω με μια τέχνη μπορεί να το απαλλάξει από το άγχος εισαγωγής στην πανεπιστημιακή κατάρτιση. Αν έχει κλίση σε κάποια δραστηριότητα, η οποία οδηγεί σε επαγγελματική διέξοδο, κατευθύνετέ το προς τα εκεί.

Εξάλλου στις δύσκολες εποχές που βιώνουμε, η κοινωνία δεν αποζητά απαραίτητα επαγγέλματα πανεπιστημιακής μόρφωσης αλλά περισσότερο πρακτικά. Αποφύγετε να εκδηλώσετε στο παιδί σας την απογοήτευσή σας που δε θα γίνει ένας διάσημος γιατρός ή ένας άριστος δικηγόρος. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε κι εσείς αλλά και το παιδί σας πως η δική του επιθυμία ως προς την επαγγελματική του σταδιοδρομία πρέπει να γίνει σεβαστή και ότι η δική σας επιμονή και στήριξη της επιλογής του θα τον οδηγήσει στην υπευθυνότητα και θα γίνει αυτοσκοπός. Άλλωστε το επάγγελμα οφείλει να είναι μια πηγή χαράς και ένα συμπλήρωμα της καθημερινής ευτυχίας του παιδιού σας. Επιτυχόντες στη ζωή είναι αυτοί που αγάπησαν το επάγγελμά τους και το άσκησαν με ενδιαφέρον και αφοσίωση. Στο τέλος της ημέρας, θα έχετε απαλλαγεί από το άγχος της σχολικής αποτυχίας του παιδιού σας και κατ’ επέκταση της κοινωνικής του απαξίωσης. Με ανάλογο τρόπο, το παιδί σας θα απαγκιστρωθεί από την ψυχολογική επιβάρυνση και το αίσθημα αποτυχίας. Συνεπώς, θα μπορέσετε παιδί και γονιός να ξαναχτίσετε τη σχέση σας μέσα από πιο ρεαλιστικές επιλογές κι εκείνο με τη σειρά τη σχέση του με το σχολείο και τη προσωπική του ζωή.

Σεμινάριο για Γονείς

«Σκέφτομαι & Πράττω» Μικρά βήματα… Μεγάλα αποτελέσματα

Η ειδίκευση στο επάγγελμα του Γονέα

Αδιαμφισβήτητα ως γονείς αποτελούμε τον πιο κρίσιμο παράγοντα για την ανάπτυξη και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Όμως, λόγω των συνθηκών της σύγχρονης εποχής που ζούμε και των πολλαπλών δυσκολιών που βιώνουμε, πολλοί γονείς δεν είμαστε και τόσο καλά προετοιμασμένοι ή δυσκολευόμαστε από τη μικρή ακόμη ηλικία των παιδιών, να χειριστούμε συμπεριφορές τους που εκδηλώνονται με αρνητισμό και αντίδραση. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης «Σκέφτομαι & Πράττω» στοχεύει στην επιμόρφωση των γονέων πάνω σε θέματα που η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι είναι αποτελεσματικό, όπως μεταξύ άλλων: ◘ Η γνώση σχετικά με τα χαρακτηριστικά της ανάπτυξης. ◘ Η αντιμετώπιση δυσκολιών στη σχέση γονέα – παιδιού. ◘ Η αντιμετώπιση της αρνητικής συμπεριφοράς του παιδιού. ◘ Η αντιμετώπιση του καθημερινού άγχους, της στενοχώριας και του θυμού του γονέα και του παιδιού. ◘ Η ενίσχυση των λειτουργικών τρόπων επικοινωνίας και η διαχείριση των συγκρούσεων.

● Είναι το μοναδικό προς το παρόν επιστημονικά ελεγμένο -ως προς την αποτελεσματικότητά του - πρόγραμμα Σχολών Γονέων που εφαρμόζεται στην Ελλάδα. ● Είναι πλήρως δομημένο, ολοκληρώνεται σε 10 (συν 2 προαιρετικές) υποχρεωτικές εβδομαδιαίες συναντήσεις διάρκειας 2 ωρών. ● Διεξάγεται σε ένα κατάλληλο και ευχάριστο περιβάλλον και με τρόπο που διατηρεί την εχεμύθεια και βοηθάει την επικοινωνία των γονέων. Προσφέρει στους γονείς ένα ευχάριστο εβδομαδιαίο δίωρο συνδυάζοντας την επιμόρφωση με την απόδραση από τη ρουτίνα της καθημερινότητας. ● Είναι οικονομικά πολύ προσιτό. ● Σχεδιάστηκε ειδικά για τον ελληνικό πληθυσμό, έπειτα από μακροχρόνια διερεύνηση των προσδοκιών και των αναγκών των γονέων, από τους ψυχολόγους Λευτέρη Κωνσταντινίδη MSc – PhD και Γιώτα Γκόγκα MSc. Υλοποίηση προγράμματος σε δύο περιόδους: Οκτώβριος – Ιανουάριος & Ιανουάριος – Απρίλιος

Τμήματα 10 γονέων Ώρες και ημέρες διεξαγωγής:

Το «Σκέφτομαι & Πράττω»: ● Απευθύνεται σε όλους τους γονείς του γενικού πληθυσμού με παιδιά νηπιακής και παιδικής ηλικίας (2-12 ετών). ● Έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε πάρα πολλές ομάδες γονέων. ● Είναι απλό και κατανοητό για τους γονείς. ● Εφαρμόζεται από εκπαιδευμένους συντονιστές, οι οποίοι ακολουθούν μια δομημένη διαδικασία εκπαίδευσης. ● Εμπλουτίζει τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις των γονέων και τους θωρακίζει με επιπρόσθετες μεθόδους και τεχνικές.

Κυριακή απόγευμα: 18:00 – 20:00

Εξειδικευμένο Κέντρο Θεραπειών «Λόγου Έκφρασις» Πλατεία Γεωργίου 40, 2ος όροφος Πάτρα

Επικοινωνία - Πληροφορίες - Εγγραφές: Κιν.: 6986 830.328 E-mail: aimiliakyriazi@yahoo.gr Website: www.sxolesgoneon.com

Υπεύθυνη προγράμματος: Κυριαζή Αιμιλία - Ψυχολόγος

Ο αριστερόχειρας είναι ξεχωριστός! Το κατά πόσο ένα παιδί προτιμά να χρησιμοποιεί το δεξί ή το αριστερό του χέρι καθώς και το τι φανερώνει αυτό για τη λειτουργία του εγκεφάλου, έχει υπάρξει αντικείμενο έρευνας και μελέτης για τουλάχιστον 150 χρόνια. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

Στο παρελθόν, τα παιδιά που ήταν φύσει αριστερόχειρες ενθαρρύνονταν ή αναγκάζονταν να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι, κυρίως λόγω της προκατάληψης ενάντια στην αμηχανία της αριστερόχειρης γραφής και την επικράτηση των «δεξιόχειρων» σκευών. Mέχρι πρότινος, υπήρχε η αντίληψη ότι η αριστεροχειρία είναι απλά μια «κακή» συνήθεια και γι’ αυτό ισοδυνα-

μούσε με κοινωνικό στίγμα. Δεν απέχουν πολλές δεκαετίες οι πρακτικές των γονέων που πίεζαν τα αριστερόχειρα παιδιά τους να γράψουν με το δεξί, με επιβολή ποινών στην αντίθετη περίπτωση. Είναι γνωστός ο όρος «ζερβοκουτάλα» με τον οποίο παλιά χαρακτήριζαν τα αριστερόχειρα άτομα, σε μια προσπάθεια να τα εξαναγκάσουν να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι.

Μήπως τα παιδιά αριστερόχειρες ξεχωρίζουν; Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Νικ Τσέρμπουιν από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, υποστήριξε το 2006 ότι στους αριστερόχειρες οι συνδέσεις ανάμεσα στο αριστερό και το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου είναι ταχύτερες. Το βασικό τους συμπέρασμα λοιπόν ήταν ότι οι αριστερόχειρες είναι πιο «γρήγοροι» στη σκέψη, όταν δέχονται πολλαπλά ερεθίσματα από το περιβάλλον.

Στα παιδιά αριστερόχειρες παρατηρείται μεγαλύτερη κυριαρχία του δεξιού ημισφαίριου του εγκεφάλου που σημαίνει ότι είναι γενικά πιο δημιουργικά, συναισθηματικά και έχουν την τάση να σκέφτονται ολιστικά. Πιο συγκεκριμένα, το δεξί ημισφαίριο που κυριαρχεί στους αριστερόχειρες, θεωρείται το ημισφαίριο της φαντασίας και της διαίσθησης, ενώ το αριστερό είναι το ημισφαίριο της λογικής και της αναλυτικής σκέψης. Το δεξί ημισφαίριο σχετίζεται με μεγαλύτερη κλίση σε δεξιότητες που απαιτούν φαντασία και σύνθεση, όπως π.χ. η μουσική και η ηθοποιία, αλλά και η αρχιτεκτονική. Ίσως γι’ αυτό, πολλοί αριστερόχειρες διακρίνονται σε αυτούς τους τομείς. Τελικά αριστερόχειρας γεννιέσαι ή γίνεσαι; Έχουν υποστηριχθεί διάφορες θεωρίες για τον τρόπο καθορισμού του πρωτεύοντος χεριού. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι υπεύθυνες είναι οι ορμόνες στη μήτρα. Υποστηρίζουν ότι οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες στη μήτρα, (συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης σε ορμόνες),

μπορεί να επηρεάσουν το κατά πόσον ένα παιδί θα χρησιμοποιήσει το δεξί ή το αριστερό χέρι στη μετέπειτα ζωή του. Κάποιοι άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το μυστικό βρίσκεται στα γονίδια. Δηλαδή εάν μια συγκεκριμένη εκδοχή ενός γονιδίου κληρονομηθεί, το παιδί είναι πολύ πιθανόν να γεννηθεί αριστερόχειρας, ανάλογα με την ενίσχυση και άλλων περιβαλλοντολογικών επιρροών. Τέλος, για κάποιους άλλους, το μεσολόβιο, το τμήμα που συνδέει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, παίζει καθοριστικό ρόλο. Παρ’ όλες τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί τα τελευταία 150 χρόνια οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σε θέση να απαντήσουν πειστικά, γιατί το ένα από τα δύο χέρια υπερισχύει. Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου είναι αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας; Μπορείτε να ανακαλύψετε ποιό χέρι το παιδί σας ευνοεί από πολύ νεαρή ηλικία (7- 9 μηνών), ωστόσο, οριστική ηλικία θεωρείται μεταξύ 3 και 6 ετών. Παρατηρείστε ποιό χέρι χρησιμοποιεί κατ’ επανάληψη για να φτάσει ένα παιχνίδι ή όταν αγγίζει κάποιο αντικείμενο. Να θυμάστε ότι σε πολύ νεαρή ηλικία τα περισσότερα μωρά είναι αμφιδέξια. Ένας τρόπος που μας επιτρέπει να εντοπίσουμε το επικρατές χέρι του παιδιού είναι μέσα από την παρατήρησή του κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Η επικράτηση του ενός χεριού συνοδεύεται και από την επικράτηση του αντίστοιχου ποδιού, ματιού, αυτιού. Μερικές ενδεικτικές δραστηριότητες που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την προτίμηση που έχει το παιδί μας είναι οι εξής: ☼ Προτρέπουμε το παιδί να κοιτάξει μέσα από την κλειδαρότρυπα, από ένα σωλήνα ή ένα μεγεθυντικό φακό. ☼ Ζητάμε από το παιδί να βάλει το ρολόι στο αυτί του.

☼ Ζητάμε από το παιδί να πετάξει μία μικρή μπάλα με το ένα χέρι. ☼ Προσφέρουμε στο παιδί το αγαπημένο του γλύκισμα και παρατηρούμε ποιο χέρι χρησιμοποιεί για να το πάρει. ☼ Βάζουμε το παιδί να κάνει κουτσό από τη μια άκρη του δωματίου στην άλλη. ☼ Ζητάμε από το παιδί να ισορροπήσει στο ένα πόδι.

προσπάθεια μετατόπισης του κέντρου του λόγου από το δεξί στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση στις εγκεφαλικές λειτουργίες, διαταραχές συμπεριφοράς και δυσκολίες στη μάθηση.

Κατά τη διάρκεια της εξέτασης ελέγχεται η ποιότητα εκτέλεσης πράξεων από την αριστερή και δεξιά πλευρά του σώματος. Συμβουλές σε γονείς και δασκάλους ☺ Αφήστε στο παιδί τη δημιουργική ελευθερία να αναπτύξει έντονα την καλλιτεχνική του πλευρά. ☺ Ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετέχει στον αθλητισμό, τομέας στον οποίο έχει αποδειχθεί ότι οι αριστερόχειρες διαπρέπουν. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή η δεξιά πλευρά του εγκεφάλου ελέγχει τη χωρική συνείδηση, η οποία συνδέεται άμεσα με το κυρίαρχο αριστερό χέρι. Αυτό δίνει ένα πλεονέκτημα στο αριστερό χέρι όταν τα παιδιά σκέφτονται σε τρεις διαστάσεις. Θυμηθείτε ότι υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να έχετε κατά νου, όπως η παροχή αριστερόχειρου ψαλιδιού, αριστερόχειρου γραφείου το ποντίκι του υπολογιστή αριστερά, κλπ. ☺ Μάθετε στα παιδιά αριστερόχειρες τεχνικές γραφής που θα τα βοηθήσουν να αποφύγουν τον πόνο στους καρπούς, το μουτζούρωμα μιας εργασίας, την κακή στάση του σώματος, ή το αργό γράψιμο. Επίσης, στην αγορά κυκλοφορούν αρκετά προϊόντα τα οποία κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη. ☺ Μην προσπαθήσετε ποτέ να πιέσετε το παιδί σας να γράψει με το δεξί του χέρι. Αφήστε το να ακολουθήσει τη φυσική προτίμησή του, επειδή σε αυτήν ουσιαστικά βρίσκονται όλες του οι δυνάμεις. ☺ Η καταπίεση που ασκείται στα άτομα που είναι αριστερόχειρες να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι, ισοδυναμεί με μια

Θα πρέπει να θυμάστε ότι: Η αριστεροχειρία καθορίζεται από τον εγκέφαλο και δεν είναι ούτε «κακιά συνήθεια» ούτε μειονέκτημα. Ο εξαναγκασμός ενός παιδιού αριστερόχειρα να μάθει να γράφει με το δεξί μπορεί να έχει καταστρεπτικές επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου του. Μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να προκαλέσει έντονα ψυχολογικά προβλήματα, δυσκολίες στη μάθηση και στη γραφή, ακόμα και διαταραχές στην κίνηση και στην ισορροπία. Τα παραδείγματα αριστερόχειρων στην ιστορία είναι πολλά. Αριστοτέλης, Ιούλιος Καίσαρας, Μέγας Αλέξανδρος, Ναπολέων Βοναπάρτης, Leonardo da Vinci Michelangelo, Pablo Picasso, όπως και ο γνωστός τενίστας John Mc Enroe!

Επιχείρηση

παιδί μόνο στο σπίτι Μπορεί ο πρωταγωνιστής της αγαπημένης κωμωδίας «Μόνος στο σπίτι» να αντιμετώπισε με πρωτοφανή μαεστρία τις προκλήσεις που του επεφύλασσε αυτή η εμπειρία, ωστόσο η πραγματικότητα που αφορά τα παιδιά μας βρίσκεται στον αντίποδα της ευφάνταστης χολιγουντιανής δημιουργίας. ΓΚΟΛΕΜΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ – ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

Ποιος γονιός δεν επιθυμεί τη στιγμή που θα μπορεί να κλείνει την πόρτα πίσω του, αφήνοντας το παιδί του μόνο στο σπίτι; Αν έχει φτάσει η ώρα για την πρώτη φορά που θα το επιχειρήσετε, με σωστή προετοιμασία και κατάλληλους χειρισμούς μπορείτε να εξασφαλίσετε μια καλή έκβαση.

Ένας από τους κύριους προβληματισμούς των γονιών είναι αν το παιδί τους είναι αρκετά ώριμο ώστε να μείνει μόνο στο σπίτι. Σαφώς, ένα παιδί κάτω των 10 ετών δεν έχει ακόμη αίσθηση του κινδύνου, οπότε δεν είναι έτοιμο να μείνει μόνο του. Ωστόσο, η ηλικία του παιδιού δεν υποδηλώνει κατ’

αντιστοιχία το βαθμό ωριμότητάς του, δεδομένου ότι κάθε παιδί αναπτύσσεται με τους δικούς του ρυθμούς. Προκειμένου να αξιολογήσετε το παιδί σας ως προς την ωριμότητά του, σκεφτείτε: Είναι σε θέση να φροντίζει τον εαυτό του; Μπορεί να ακολουθεί κανόνες και να παίρνει αποφάσεις; Κατανοεί τις συνέπειες που έχουν οι πράξεις του; Είναι επιρρεπές στο να εμφανίζει ριψοκίνδυνες συμπεριφορές; Μήπως νιώθει άβολα με την προοπτική να μείνει μόνο στο σπίτι; Πώς αντιδρά σε απροσδόκητες καταστάσεις;

Προετοιμαστείτε! Τι εννοούμε όταν λέμε ότι «θα λείψουμε»; Αφού έχετε εκτιμήσει πως το παιδί σας είναι αρκετά ώριμο για να μείνει μόνο στο σπίτι, θα πρέπει αρχικά να ορίσετε το διάστημα για το οποίο θα χρειαστεί να απουσιάσετε, καθώς και το αν αυτό θα γίνει το πρωί, το απόγευμα ή το βράδυ. Θα λείψετε μισή ώρα ή τέσσερις ώρες; Θα είναι μέρα όταν το παιδί θα μείνει στο σπίτι ή θα είναι μετά τις 9 το βράδυ; Η προετοιμασία που απαιτείται είναι εντελώς διαφορετική στις διαφορετικές αυτές συνθήκες.

Συζητήστε γι’ αυτό Μπορεί εσείς να θεωρείτε το παιδί σας αρκετά ώριμο για κάτι τέτοιο, ωστόσο πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για τις ενστάσεις του. Ίσως εκείνο να μη νιώθει έτοιμο να μείνει στο σπίτι ενώ εσείς απουσιάζετε,

μπορεί να νιώθει ανασφάλεια ή να φοβάται ένα τέτοιο σενάριο. Όπως και να έχει, θα πρέπει να σεβαστείτε όσα έχει να σας πει το παιδί σας σχετικά με τα θέμα και να μην επιμείνετε αν αισθάνεται ανέτοιμο για κάτι τέτοιο.

Αν δεν είναι μόνο ένα; Μία συχνή πρόκληση που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γονείς είναι το γεγονός πως ενώ το μεγαλύτερο παιδί τους φαίνεται έτοιμο να μείνει μόνο στο σπίτι, αυτό δεν ισχύει όταν θα πρέπει να φροντίζει, εκτός από τον εαυτό του, και τα αδέρφια του. Επομένως, αν έχετε και άλλα παιδιά, σιγουρευτείτε ότι τα αφήνετε στα ικανά χέρια του μεγαλύτερου παιδιού σας και συζητήστε μαζί του ποιες θα είναι οι ευθύνες του απέναντι στα μικρότερα αδέρφια του.

Με την ασφάλεια τι γίνεται; Εκτός από την εμπιστοσύνη στο παιδί σας, σημαντικό είναι να αποτελεί η γειτονιά σας ένα φιλικό περιβάλλον για το παιδί σας. Αν το σπίτι σας είναι απομονωμένο, αν βρίσκεται σε γειτονιά όπου σημειώνονται συχνά διαρρήξεις ή αν δεν έχετε γείτονες ή συγγενείς εκεί κοντά που να εμπιστεύεστε, τότε σίγουρα η γειτονιά σας δεν είναι ασφαλής ώστε να αφήσετε το παιδί μόνο του στο σπίτι. Για την ασφάλεια του παιδιού εντός του σπιτιού και προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν «πειράματα» που συχνά επιχειρούν τα παιδιά, θα πρέπει να έχετε προνοήσει εγκαίρως. Καλό θα είναι να απομακρύνετε συγκεκριμένα πράγματα από σημεία όπου το παιδί έχει πρόσβαση, όπως αλκοόλ, φάρμακα, τσιγάρα, κλειδιά αυτοκινήτου, αναπτήρες και σπίρτα. Επίσης, σιγουρευτείτε πως το παιδί σας ξέρει να ακολουθεί κανόνες ασφαλείας, όπως για παράδειγμα αυτοί που αφορούν τις ηλεκτρικές συσκευές, τις πρίζες και τα αιχμηρά αντικείμενα.

Περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης Ορίστε τις συνθήκες έκτακτης ανάγκης και βεβαιωθείτε ότι το παιδί ξέρει πώς να τις αντιμετωπίσει, όπως για παράδειγμα τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση σεισμού, διακοπής ρεύματος ή φωτιάς. Σημειώστε σε εμφανές σημείο τα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης (αστυνομία, πυροσβεστική, ΕΚΑΒ), και βεβαιωθείτε ότι το παιδί ξέρει να δώσει σωστά τη διεύθυνσή σας, καθώς και να κλειδώνει και να ξεκλειδώνει την πόρτα.

Οι κανόνες… ☺ Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γενικά τηρεί τους κανόνες που έχετε θέσει στην καθημερινότητά σας ως οικογένεια και πως γνωρίζει τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται να κάνει εν τη απουσία σας. ☺ Συζητήστε σχετικά με το αν επιτρέπεται να μείνει μαζί του κάποιος φίλος του ή συνομήλικος συγγενής, πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα αδέρφια του και πώς εκείνα στο μεγαλύτερο αδερφάκι τους, πόσο χρόνο θα αφιερώσει στο διαδίκτυο ή την τηλεόραση ή ακόμη και τι επιτρέπεται να κάνει στα διάφορα μέρη του σπιτιού. Ίσως πρέπει να διευκρινίσετε ότι δεν του επιτρέπετε να υποδυθεί το ρόλο του μάγειρα στην κουζίνα σας, ενώ εσείς απουσιάζετε! ☺ Συμφωνήστε για το πότε θα απαντά στο τηλέφωνο και σε ποιες περιπτώσεις επιτρέπεται να ανοίξει την πόρτα αν κάποιος σας αναζητήσει. ☺ Προκειμένου να κρατήσετε το παιδί σας απασχολημένο, καλό θα είναι να του αναθέσετε να κάνει κάποια πράγματα στο σπίτι ενώ εσείς λείπετε, όπως να πλύνει τα πιάτα, να μαζέψει τα απλωμένα ρούχα κ.λ.π. ☺ Για το χρόνο που θα έχει ελεύθερο, συζητήστε μαζί του με τι έχει σκοπό να ασχοληθεί (π. χ. videogames, παρακολούθηση ταινίας, τηλεοπτικού προγράμματος). Ελέγξτε στο βαθμό που μπορείτε τη διαδικτυακή του δραστηριότητα, εγκαθιστώ-

ντας ειδικά λογισμικά φίλτρα προστασίας από ύποπτες για ανηλίκους ιστοσελίδες.

…και τα προνόμια Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να απολαύσει κάποια προνόμια που συνήθως στερείται. Επιτρέψτε του να παίξει videogames χωρίς τη δική σας επιτήρηση, δείχνοντάς του εμπιστοσύνη σχετικά με το όριο χρόνου, ή αφήστε το να φάει κάτι που δεν τρώτε συχνά ως οικογένεια (π. χ. πίτσα, παγωτό). Το να μένει κανείς μόνος στο σπίτι συνοδεύεται, εκτός από κανόνες, και από προνόμια που ταιριάζουν σε αυτές τις πρώτες κινήσεις ανεξαρτησίας που επιχειρεί το παιδί σας μαζί με εσάς!

Ηλ. κιθάρα, ηλ. µπάσσο, ντράµς, σαξόφωνο κρουστά, πιάνο, τζάζ Μπουζούκι, µπαγκλαµά, ούτι, νέι, κρητική λίρα, κρουστά

Ιωάννου Βλάχου 4 & Γούναρη, Πάτρα, τηλ.: 2610 346.188

Ας δοκιμάσουμε! Απουσιάστε για λίγη ώρα την πρώτη φορά, ενώ βρίσκεστε κοντά στο σπίτι. Μισή με μία ώρα απουσίας είναι ένα καλό βήμα για αρχή. Επιστρέφοντας, συζητήστε μαζί του πώς του φάνηκε που έμεινε μόνο του, τι το δυσκόλεψε και τι θα ήθελε να αλλάξει ώστε η επόμενη φορά να είναι καλύτερη για εκείνο. Με τη συζήτηση μαζί του θα είστε σε θέση να εκτιμήσετε αν θα μπορέσετε να προχωρήσετε σταδιακά σε μεγαλύτερο διάστημα.

Ενώ απουσιάζετε… Πώς να τα πηγαίνει, άραγε; Η ανησυχία σας ενδεχομένως να μη σας αφήσει να ευχαριστηθείτε την έξοδό σας, ωστόσο αυτό είναι κάτι φυσιολογικό στο βαθμό που δεν καταστρέφετε την οικογενειακή αυτή προσπάθεια τηλεφωνώντας του συνεχώς. Συμφωνήστε με το παιδί

κάθε πότε θα επικοινωνείτε τηλεφωνικά, είτε αυτό σημαίνει πως θα τηλεφωνείτε εσείς για να δείτε τι κάνει και πώς τα περνάει μόνο του στο σπίτι, είτε πως θα σας τηλεφωνεί εκείνο. Αν διαμένει κοντά σας κάποιος συγγενής ή αν έχετε ένα γείτονα που εμπιστεύεστε, ίσως θα μπορούσατε να του ζητήσετε να ρίξει μια ματιά στο παιδί σας ενώ εσείς απουσιάζετε.

Επιστρέφοντας στο σπίτι Η «επιχείρηση» έχει στεφθεί με επιτυχία! Το παιδί σας έχει καταφέρει να μείνει μόνο στο σπίτι χωρίς να έχουν δημιουργηθεί προβλήματα από τη νέα, σύντομη συνθήκη. Συζητήστε μαζί του πώς του φάνηκε αυτή η εμπειρία, αν υπήρξε κάτι που το έκανε να νιώσει άβολα κατά τη διάρκεια της απουσίας σας και γενικά αφήστε το να σας μιλήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, καθώς και για τη διάθεσή του να μείνει ξανά μόνο στο σπίτι μελλοντικά. Αν υπήρξε οποιοδήποτε πρόβλημα θα πρέπει να εξετάσετε κατά πόσο αυτό οφείλεται στο ότι το παιδί δεν ήταν τελικά έτοιμο να μείνει μόνο στο σπίτι ή αν ευθύνονται άλλοι παράγοντες για τις δυσκολίες που προέκυψαν. Όπως και να έχει, γνωρίζοντας τι πήγε στραβά μπορείτε να προετοιμαστείτε κατάλληλα για την επόμενη φορά που θα θελήσετε να απουσιάσετε αφήνοντας το παιδί σας μόνο στο σπίτι. Η απόφαση να μείνει το παιδί μόνο στο σπίτι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και απαιτεί από εσάς πολύ καλή προετοιμασία. Παρά την ανησυχία και την αμηχανία που μπορεί να σας προκαλεί αυτό το σενάριο, δεν παύει να αποτελεί για το παιδί σας ένα βήμα πιο κοντά στην ενηλικίωση. Το να καταφέρει το παιδί να μένει μόνο του στο σπίτι αυξάνει την αυτοπεποίθησή του, ενδυναμώνει την υπευθυνότητά του και προωθεί την ανεξαρτησία τόσο τη δική του, όσο και τη δική σας!

Παιδεραστές και παιδόφιλοι

κυκλοφορούν ανάμεσά μας Σχεδόν κάθε εβδομάδα, τα ΜΜΕ αναφέρονται σε περιστατικά που έχουν σχέση με την παιδεραστία ή την παιδοφιλία, φαινόμενα που τον τελευταίο χρόνο παρουσιάζουν έξαρση. ΜΑΡΚΟΥ ΜΑΡΙΕΤΤΑ / ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Η παιδοφιλία και η παιδεραστία είναι παρόμοιες διαστροφές και χαρακτηρίζονται από επαναλαμβανόμενες τάσεις και φαντασιώσεις, που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά. Οι θύτες εμφανίζουν κοινό προφίλ και χαρακτηριστικά, γι αυτό και θα αναφερθούμε σε ένα κοινό πλαίσιο. Η διαφορά τους είναι ότι η παιδεραστία αναφέρεται στην σεξουαλική πράξη με τον ανήλικο, ενώ η παιδοφιλία δεν περιλαμβάνει απαραίτητα την σεξουαλική επαφή. Πιο χαρακτηριστικά παιδεραστία/παιδοφιλία είναι: ☼ Η επαφή με οποιονδήποτε τρόπο με τα γεννητικά όργανα ενός παιδιού από ενήλικα (τουλάχιστον 5 χρόνια μεγαλύτερο στον έφηβο) και το αντίστροφο. ☼ Η έκθεσή του σε πορνογραφικό υλικό, οπτικό ή ακουστικό. ☼ Η παρακολούθηση ενός παιδιού χωρίς ρούχα ή το αντίστροφο. ☼ Η διείσδυση με οποιονδήποτε τρόπο, είτε στο στόμα, είτε στα γεννητικά όργανα ή στον πρωκτό ενός παιδιού. ☼ Ο βιασμός

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, 1 στα 8 κορίτσια και 1 στα 10 αγόρια κινδυνεύει να πέσει θύμα κάποιας σεξουαλικής κακοποίησης. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι στην Ελλάδα το 20% των παιδιών θα το προσεγγίσουν παιδόφιλοι τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Το 10% - 15% των παιδιών ή εφήβων θα υπάρξουν σεξουαλικά θύματα από παιδεραστές, τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Δυστυχώς τα παιδιά πολύ σπάνια αναφέρουν την κακοποίησή τους. Φοβούνται μην κατηγορηθούν και ντρέπονται, γι’ αυτό και συνήθως οι γονείς το μαθαίνουν είτε από άλλους ενήλικες που το παιδί το έχει εκμυστηρευτεί είτε από τους γιατρούς. Ωστόσο αν και τα παιδιά δεν το λένε άμεσα στους γονείς τους, πολλές φορές «μιλούν» σε αυτούς με έμμεσους τρόπους για ό,τι τους συνέβη, όπως: ☻ Αρχίζουν να βλέπουν εφιάλτες και έχουν άστατο ύπνο. ☻ Παρουσιάζουν διατροφικές διαταραχές. ☻ Εμφανίζουν νέους φόβους και φοβίες, τις οποίες δεν μπορούν να εξηγήσουν οι γονείς. ☻ Παρουσιάζουν αλλαγές στη συμπεριφορά τους, έχουν άγχος, επιθετικότητα, μαθησιακές δυσκολίες, έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους ενήλικες, εσωστρέφεια, κα. ☻ Εμφανίζουν αδικαιολόγητους μώλωπες. ☻ Αναφέρουν συχνά έναν «καινούργιο φίλο». ☻ Φέρνουν στο σπίτι δώρα ή χρήματα. ☻ Φοβούνται συγκεκριμένα πρόσωπα που πριν δεν τα φοβούνταν.

☻ Η σεξουαλική τους συμπεριφορά γίνεται περίεργη και δεν ταιριάζει με την ηλικία τους. ☻ Παρουσιάζουν ευαισθησία στη σωματική ή την γεννητική περιοχή π.χ δυσκολία να καθίσουν κ.α. ☻ Εμφανίζουν παλινδρομήσεις σε προηγούμενων χρόνων συμπεριφορές π.χ νυχτερινή ενούρηση, πιπίλισμα αντίχειρα, φόβο αποχωρισμού κ.α. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πανευρωπαϊκής μελέτης της Finkelhor, το 33% στα κορίτσια και το 23% στα αγόρια των σεξουαλικών κακοποιήσεων στη χώρα μας συμβαίνει από το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον του παιδιού. Το 79% όσων έχουν καταδικαστεί για αποπλάνηση ή σεξουαλική κακοποίηση ήταν συγγενείς ή στενοί φίλοι. Σύμφωνα με μία άλλη πρόσφατη έρευνα της ΚΑΠΑ Research, από τα 1004 νοικοκυριά της Αττικής που συμμετείχαν, το 33,8% δήλωσε ότι γνωρίζει προσωπικά κάποιο ή κάποια ανάλογα περιστατικά (έρευνα διαθέσιμη από την Unisef, www.unisef.gr). Οι παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση αυτών των φαινομένων είναι κυρίως περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί. Μελέτες έχουν δείξει ότι το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσαν οι παιδεραστές/παιδόφιλοι έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της διαστροφής. Πιο αναλυτικά, οι αιτίες αναφέρονται ως εξής: ☼ Οικογενειακό περιβάλλον, που εμπόδισε την φυσιολογική σεξουαλική τους ανάπτυξη. ☼ Άτομα που δεν οριοθετήθηκαν ώριμα, είτε πολύ αυστηρά είτε πολύ χαλαρά, στην ηλικία μεταξύ των 2 έως 7 ετών. ☼ Πρόκληση αισθήματος κυριαρχίας και εξουσίας κατά την παιδική τους ηλικία. Αίσθηση του φόβου ή της ανεπάρκειας απέναντι σε άλλους ενήλικες.

☼ Χαλαρότητα στις απαγορεύσεις ή στην τήρηση των νόμων. Ο παιδόφιλος/παιδεραστής μεταχειρίζεται το παιδί που έχει επιλέξει ως αντικείμενο, μια προέκταση του εαυτού, χωρίς ξεχωριστή ύπαρξη και χωρίς ξεχωριστές ανάγκες. Ικανοποιείται από την υποχωρητικότητα και την ευπιστία του παιδιού και δυσανασχετεί με οποιαδήποτε ένδειξη προσωπικής αυτονομίας, θεωρώντας την απειλή. Έχει παρανοϊκές ιδέες, όπως ότι τα παιδιά που κακοποίησε ήθελαν να συμμετάσχουν στην πράξη, ότι θα τους είναι μια χρήσιμη εμπειρία, ότι λόγω της ηλικίας τους δεν θα θυμούνται τίποτα. Όμως αυτές οι ιδέες δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από μηχανισμούς άμυνας, έχουν πλήρη επίγνωση του πάθους τους και των πράξεών τους. Η θεραπεία τους είναι μακρόχρονη και συνήθως δεν την αναζητούν οι ίδιοι. Το προφίλ των παιδεραστών/παιδόφιλων παρουσιάζει συνήθως τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

☺ Πρόκειται για άντρες 20 - 50 ετών. ☺ Μπορεί να είναι ανύπαντροι, παντρεμένοι ή και με παιδιά. ☺Προτιμούν επαγγέλματα που έχουν επαφή με παιδιά ή προσφέρουν εθελοντική εργασία σε χώρους που βρίσκονται παιδιά. ☺ Είναι ετερόφυλοι. ☺ Σε ποσοστό πάνω από τα 2/3 έχουν και οι ίδιοι κακοποιηθεί στην παιδική τους ηλικία. ☺ Συνήθως έχουν κακοποιήσει και άτομα του οικογενειακού/ φιλικού τους περιβάλλοντος. ☺ Πολλές φορές παρουσιάζουν και άλλες διαστροφές, όπως ηδονοβλεψία, επιδειξιομανία, σαδισμό κα. ☺ Το 70 % είναι οικείο πρόσωπο.

Πώς λειτουργεί συνήθως ένας παιδόφιλος; Δείχνει μεγάλη υπομονή και δεξιότητα στο να χρησιμοποιεί την εξουσία και τη δύναμή του ως ενήλικας, μέχρι να πείσει ή να αναγκάσει το παιδί να υποκύψει στις ορέξεις του. Προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού αλλά και των οικείων του. Επιδιώκει να μένει μόνος μαζί του. Επιδιώκει να αγγίξει με σεξουαλικό τρόπο το παιδί. Ενθαρρύνει μια ομάδα παιδιών να συμμετέχουν σε σεξουαλικές πράξεις.

Πρόσφατες έρευνες αναφέρουν ότι: 200 νέες φωτογραφίες παιδικής πορνογραφίας αναρτούνται καθημερινά στο διαδίκτυο, αποφέροντας 3δις ευρώ ετησίως. 345% έχει αυξηθεί ο αριθμός των ιστοσελίδων με πορνογραφικό περιεχόμενο όπου πρωταγωνιστούν παιδιά ή ακόμα και βρέφη. 150.000 άτομα ημερησίως «επισκέπτονται» τέτοιου είδους σελίδες. Είναι απαραίτητο να εφαρμόσει η πολιτεία αυστηρούς νόμους, προκειμένου να περιορίσει την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων. Η χαλαρότητα στην επιβολή και την τήρηση των νόμων, η ανοχή, οι μη καταγγελίες από άτομα που γνωρίζουν, δημιουργούν ένα επιτρεπτό περιβάλλον σε τέτοια άτομα να πραγματοποιούν τις διαστροφές τους. Σε μια τέτοια εποχή και με την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων, θα πρέπει οι γονείς να ενημερώνονται για το πώς μπορούν να προφυλάσσουν τα παιδιά τους αλλά και πώς να μάθουν τα παιδιά τους να προφυλάσσονται όσο τον δυνατόν καλύτερα, χωρίς να τα απομονώνουν και να τα «φυλακίζουν» προκειμένου να τα κρατούν ασφαλή.

Ως γονιός: Δώστε όσες περισσότερες πληροφορίες μπορείτε για τα σεξουαλικά θέματα, πάντα με τρόπο ανάλογο με την ηλικία του. Μην του στερείτε την τεχνολογία, ενημερώστε το πώς να τη χρησιμοποιεί σωστά. Προβάλλει πορνογραφικό υλικό. Χρησιμοποιεί άμεσο ή έμμεσο ψυχολογικό εκβιασμό προκειμένου να κρατηθεί το «μυστικό». Χρησιμοποιεί το διαδίκτυο σαν μέσο γνωριμίας, αρχικά σε φιλικό επίπεδο.

Μην επαναπαύεστε ότι μπορεί να χειρίζεται μόνο του το διαδίκτυο με ασφαλή τρόπο, χρειάζεται συχνή επίβλεψη και καθοδήγηση. Μην μπερδεύετε την εξυπνάδα του με την ψυχολογική και συναισθηματική του εξέλιξη, είναι ακόμα στα αρχικά στάδια διαμόρφωσής τους.

Τηρήστε τα όρια. Ούτε η υπερβολή αλλά ούτε και η χαλαρότητα θα το βοηθήσουν. Μην το αφήνετε μόνο του με ξένους.

Μάθετέ του τα τηλέφωνά σας και αν δεν σας βρίσκει σε μια έκτακτη ανάγκη, πείτε του να καλέσει την αστυνομία.

Εξηγήστε του ότι ακόμα και ένας συγγενής ή φίλος δεν επιτρέπεται να το αγγίζει ή να του φέρεται με τρόπο που του φέρνει αμηχανία, το αναστατώνει ή το τρομάζει.

Προσπαθήστε να έχετε ουσιαστική επαφή με τον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού σας.

Μάθετέ του ότι κανένας ενήλικας δεν θα πρέπει να του ζητάει να κρατάει κάτι κρυφό. Αν αντιμετωπίζει μια δυσάρεστη κατάσταση, πείτε του να βάλει τις φωνές και να τρέξει για βοήθεια. Εξηγήστε του τους κινδύνους και γιατί δεν πρέπει ποτέ να συναντηθεί μόνο του με ανθρώπους που γνωρίζει στο διαδίκτυο, ή να δίνει τα προσωπικά του στοιχεία (τηλέφωνο, διεύθυνση κα). Μην δεχτεί ποτέ να το μεταφέρει άγνωστος, ακόμα και αν εσείς δεν έχετε πάει να το συναντήσετε.

Δείξε αγάπη, κατανόηση και τρυφερότητα, κάντε το παιδί σας να νιώθει ασφαλές κοντά σας, να σας μιλάει για τις ανησυχίες και τα προβλήματά του. Αν είστε γονιός που το παιδί του έχει κακοποιηθεί ή παρενοχληθεί σεξουαλικά, μην το κάνετε να νιώσει αυτό ντροπή για τη διαστροφή κάποιοι άλλου, στηρίξτε το και μην το καλύπτετε σα να φταίει το παιδί για ό,τι του συνέβη. Καταγγείλτε άμεσα το γεγονός και αναζητήστε βοήθεια από ειδικούς, προκειμένου να επιλυθούν οποιαδήποτε συναισθηματικά και ψυχικά προβλήματα που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί στο παιδί σας.

Καλή σχολική χρονιά

Διαταραχές της διάθεσης στους εφήβους ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ Π. ΓΙΩΡΓΟΣ / ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

Συμβουλές πλεύσης για τον φουρτουνιασμένο συναισθηματικό ωκεανό της εφηβείας O παραπάνω επεξηγηματικός υπότιτλος φαίνεται αρχικά πολύ περιοριστικός, αφού ούτε όλοι οι γονείς παραδέρνουν μέσα στο χάος των πιθανών ψυχολογικών προβλημάτων της κόρης ή του γιού τους, αλλά ούτε και όλοι οι έφηβοι βιώνουν την εφηβεία ως την πλέον τρικυμιώδη περίοδο του ανθρώπινου βίου. Όμως παρόλο που τις πιο πολλές φορές οι σχέσεις γονιών - εφήβων ξεπερνούν τις εντάσεις και εξελίσσονται, σε κάποιες περιπτώσεις ο συνδυασμός ψυχολογικού ή ψυχιατρικού προβλήματος και εφηβείας, μπορεί να αποβεί τόσο μοιραίος για γονείς και παιδιά όσο ο συνδυασμός νίτρου και γλυκερίνης. Σε αυτή την περίπτωση ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις εκατέρωθεν, ίσως να μην επαρκούν και το εκρηκτικό μείγμα ψυχολογικό πρόβλημα\εφηβεία μπορεί να αφανίσει ακόμη και ζωές, όπως στην πρόσφατη δολοφονία της μητέρας δασκάλας από τον έφηβο. Ανάλογες δυσάρεστες εξελίξεις αλλά και οι πρόδρομες συνθήκες που ενδεχόμενα οδηγούν σε αυτές, θα μπορούσαν

να προληφθούν εάν υπήρχε ενημέρωση, πρώιμη επίγνωση του προβλήματος και φυσικά, τα μέγιστα όλων, κατανόηση και αγάπη. Για να μπορέσουμε να εντοπίσουμε και να κατανοήσουμε ένα πρόβλημα θα πρέπει να γνωρίζουμε τι δεν είναι πρόβλημα. Για αρκετούς γονείς η εφηβεία των παιδιών τους μπορεί να τους φαίνεται μια απίστευτα δύσκολη δοκιμασία στη ζωή τους, αλλά δεν είναι απαραίτητο κάτι που μας φαντάζει δύσκολο στην διαχείρισή του και ακατανόητο, να είναι και παθολογικό. Η εφηβεία έτσι κι αλλιώς, είναι μια ταραγμένη περίοδος της ανθρώπινης ανάπτυξης. Το ενδοκρινικό σύστημα βρίσκεται στις δόξες του και παράγει μια σειρά ορμονών που ρυθμίζουν διάφορες λειτουργίες, όπως τον μεταβολισμό, την ψυχική διάθεση δηλ. τα συναισθήματα, τον ύπνο και φυσικά, τη σωματική ανάπτυξη. Τα τμήματα του ενδοκρινικού συστήματος που παράγουν αυτές τις ορμόνες είναι οι ωοθήκες, οι όρχεις, η υπόφυση και ο υποθάλαμος. Τα κορίτσια κατά κανόνα, ωριμάζουν περί τα δύο χρόνια νωρίτερα από τα αγόρια, τόσο σωματικά όσο και

ψυχολογικά. Οι έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, κυρίως λόγω των ορμονών, ανακαλύπτουν τη δύναμη της σεξουαλικότητας. Η αναζήτηση ταυτότητας, που είναι και το αναπτυξιακό ζητούμενο, πελαγοδρομεί μεταξύ ιδανικών κόσμων, κοινωνικών και γονικών περιορισμών, πανίσχυρων «συμβουλίων» φίλων, και πιθανόν αχαλίνωτων σεξουαλικών ενορμήσεων.

απερίγραπτη επιθετικότητα εναλλασσόμενη με απερίγραπτη τρυφερότητα και διάφορα άλλα αναμενόμενα, που εντάσσονται στη διαδικασία φυσιολογικών αντιδράσεων ενός παιδιού που αγωνίζεται να διαμορφώσει μια ενήλικη πια ταυτότητα. Όλα τα παραπάνω, συν το ότι η τρέχουσα οικονομική κρίση περιορίζει τις οικονομικές δυνατότητες και κατά συνέπεια τις δυνατότητες δημιουργικής έκφρασης και αναζήτησης της έφηβης, οδηγούν συχνάπυκνά, σε παροιμιώδεις παρεξηγήσεις και ομηρικούς καβγάδες. Στην πλειονότητά τους οι οικογενειακές συγκρούσεις έχουν υφέσεις και εξάρσεις, συγκρούσεις και υπαναχωρήσεις όλων των εμπλεκόμενων και σε τελική ανάλυση δεν οδηγούν στην πλήρη απορύθμιση μιας οικογένειας. Όμως κάποιες φορές οι συγκρούσεις επιμένουν, ο έφηβος θυμώνει, κλαίει, σπάει κ.λ.π με το παραμικρό, τα λογικά επιχειρήματα είναι αδύναμα μπροστά στην φιλυποψία, στην απόγνωση, στο χαμένο για ώρες βλέμμα απέναντι από την τηλεόραση, στη βουβή σιωπή που κάνει τη φαντασία του γονιού να οργιάζει.

Επιπρόσθετα οι απαιτήσεις του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, που στραγγαλίζει την πολύπλευρη ανάπτυξη της έφηβης, δεν αφήνει πολλές διεξόδους συναισθηματικής αποφόρτισης, κάτι το οποίο εντείνει τις εσωτερικές συγκρούσεις της, που μπορούν να εξωτερικευτούν στο οικογενειακό περιβάλλον, με αποτελέσματα όπως αντιδραστικότητα και εναντίωση στο γονικά πρότυπα, απολυτότητα που περιφραστικά μεταφράζεται περίπου ως «καλύτερα κλεισμένος/ή μέσα στο κάστρο παρά έξω εκεί που δεν ξέρω τι ενέδρες με περιμένουν», αδιαφορία εναλλασσόμενη με εναγώνια αναζήτηση πληροφοριών,

Αν γίνονται τα παραπάνω για μήνες, σχεδόν καθημερινά και ο έφηβος αρχίζει να αμελεί τις καθημερινές ρουτίνες και υποχρεώσεις, τότε πολύ πιθανά να πάσχει από μια διαταραχή της διάθεσης. Διαταραχές διάθεσης είναι όσες αλλάζουν το πώς νοιώθει κάποιος. Τα επιστημονικά ονόματα των βασικότερων διαταραχών είναι η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η διπολική διαταραχή και η δυσθυμία, που είναι μεν η συνηθέστερη και ηπιότερη συγκριτικά με την κατάθλιψη, αλλά μπορεί να κρατήσει επαναλαμβανόμενα, μια ζωή. Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή αφορά σε ένα ή περισσότερα επεισόδια κατάθλιψης που χαρακτηρίζονται από αρνητικές

ή απέλπιδες σκέψεις, καθώς και από έντονα σωματικά συμπτώματα όπως π.χ. εξάντληση, αϋπνία ή υπερυπνία, ανορεξία, αμηνόρροια κ.α. Τέλος η διπολική διαταραχή όπως δηλώνει και το όνομά της, χαρακτηρίζεται από την μεταπήδηση από τον έναν πόλο ψυχικής διάθεσης (κατάθλιψη) στον άλλο (μανία). Τα άτομα μεταπηδούν κυριολεκτικά από την χαοτική, ασυλλόγιστη και ανεξέλεγκτη υπερδραστηριότητα στην απόλυτη αδράνεια. Οι διπολικές διαταραχές είναι σπανιότερες από τις άλλες δύο και η εκδήλωσή τους επηρεάζεται περισσότερο από κληρονομικούς παράγοντες. Πολλές φορές οι διαταραχές της διάθεσης συνυπάρχουν με αγχώδεις διαταραχές, όπως κοινωνική φοβία, γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, διαταραχή πανικού κ.α. Συχνά η αδυναμία ενός παιδιού να διαχειριστεί στρεσσογόνες καταστάσεις στην παιδική ηλικία και η ανικανότητα που νοιώθει στο να ελέγξει το περιβάλλον του, μπορεί να το οδηγήσει σε κάποια διαταραχή της διάθεσης, στη διάρκεια της εφηβείας. Πιο απλά, θα μπορούσαμε να πούμε πως ο «πάντα σίγουρος για τις απόψεις του» μπαμπάς και η «πάντα σίγουρη ότι γνωρίζει το καλύτερο για το παιδί» μαμά, δεν είναι ό,τι καλύτερο για την ψυχική υγεία των παιδιών, που ισχυρίζονται πως αγαπούν με ανιδιοτέλεια. Η ανάγκη δε για δημοκρατικές και ουσιαστικές οικογενειακές σχέσεις είναι επιτακτική πια, αφού η επιστημονική κοινότητα είναι κατά μεγάλο βαθμό πεπεισμένη πως η φετιχιστική χρήση της τεχνολογίας μειώνει δραματικά τον έλεγχο που έχουμε στη ζωή μας και μας κάνει λιγότερο ευφυείς. Εξάλλου από μια άποψη ό,τι σπέρνουμε ως γονείς, αυτό θερίζουν τα παιδιά μας. Παγκοσμίως το ποσοστό των εφήβων που θα βιώσει τουλάχιστον ένα καταθλιπτικό επεισόδιο μέχρι την ενηλικίωση,

ανέρχεται στο διόλου ευκαταφρόνητο 20% του συνολικού αριθμού των εφήβων. Οι έφηβοι κάνουν τετραπλάσιες απόπειρες αυτοκτονίας από τις έφηβες αλλά τα κορίτσια της εφηβείας έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τα αγόρια να εκδηλώσουν κατάθλιψη. Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν όσους εφήβους πάσχουν από χρόνια νοσήματα ή αναπηρίες, όσους έχουν οικογενειακά μέλη που πάσχουν από κατάθλιψη, όσους κάνουν κατάχρηση ουσιών και όσους αντιμετωπίζουν τραυματικά γεγονότα – στα οποία περιλαμβάνονται και η οικονομική ένδεια, ανεργία, διαζύγιο κ.λ.π. – στην προσωπική ή οικογενειακή τους ζωή. Επίσης οι έφηβοι που έχουν την ατυχία να βιώσουν την αυτοκτονία ενός φίλου, έχουν πολύ αυξημένες πιθανότητες, σε σχέση με τον υγιή εφηβικό πληθυσμό, να γίνουν και οι ίδιοι αυτόχειρες. Τέλος αξίζει να αναφερθεί, πως κάποιοι εικάζουν, ότι όσο πιο προικισμένος είναι

ένας έφηβος/η, συναισθηματικά και νοητικά, τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχει, συγκριτικά με τον μέσο όρο των συνομηλίκων του, να εκδηλώσει κάποια καταθλιπτική διαταραχή. Σε αυτή την περίπτωση όμως, υπάρχουν επίσης πολλές πιθανότητες, η διαταραχή να γίνει αφορμή για δημιουργικότητα και εξέλιξη. Όπως ήδη έχει γραφτεί, η διπολική διαταραχή εκδηλώνεται σπάνια συγκριτικά με τις υπόλοιπες διαταραχές διάθεσης. Σε γενικές γραμμές, το άτομο που πάσχει από την διαταραχή, βιώνει διαδοχικά την υπερβολική θλίψη (κατάθλιψη), που παραχωρεί τη θέση της στην υπερβολική και παράλογη ευφορία (μανία), που με τη σειρά της ακολουθείται πάλι από θλίψη, για να επαναληφθεί ξανά ο ίδιος κύκλος κ.ο.κ. Η αντιμετώπισή της είναι κυρίως φαρμακευτική, ενώ ταυτόχρονα χρειάζεται και η ενδεδειγμένη υποστηρικτική ψυχοθεραπεία. Η κατάθλιψη είναι κάτι διαφορετικό από απλά «νοιώθω άσχημα» ή «βαριέμαι» και στους εφήβους/ες περιλαμβάνει συμπτώματα όπως αίσθημα θλίψης ή\και απόγνωσης, αδυναμία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα και επιθετικότητα, δραματική μείωση της φυσιολογικής δραστηριότητας του – κατά περίπτωση – συγκεκριμένου παιδιού, απώλεια ενδιαφέροντος για σχεδόν κάθε δραστηριότητα, διαρκές αίσθημα σωματικής εξάντλησης, αισθητές αλλαγές στις συνήθειες του φαγητού ή του ύπνου, πτώση της ακαδημαϊκής επίδοσης, συχνές σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας και σωματικές ενοχλήσεις ή διαταραχές όπως πονοκέφαλοι, διαταραχές του πεπτικού, έκζεμα και διαταραχή του έμμηνου κύκλου. Είναι καλό επίσης να έχει κάποιος υπ’ όψιν του, πως πολλές ναρκωτικές ουσίες – κυρίως οι εργαστηριακά παραγόμενες – όπως και το οινόπνευμα, μετά από συστηματική χρήση, πυροδοτούν έντονα καταθλιπτικά επεισόδια αλλά και ενισχύουν τα συμπτώματα μίας υπάρχουσας κατάθλιψης σε

μεγάλο βαθμό, αφού παράλληλα η κατάχρηση ή ακόμα και μία χρήση, π.χ. στην περίπτωση των μεθαμφεταμινών, μπορούν να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες ιστολογικές και νοητικές βλάβες. Στα παραπάνω θα πρέπει δυστυχώς να προστεθεί και ο παράγων «οικονομική κρίση». Ήδη τα ερευνητικά ευρήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχική υγεία είναι αποκαρδιωτικά. Τα οικογενειακά οικονομικά προβλήματα, σχετίζονται με χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις στους εφήβους, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η ψυχική τους υγεία (Μαγκλάρα, 2010). Επίσης, βαρύ τίμημα φαίνεται ότι πληρώνουν όσοι αντιμετωπίζουν το τέλμα της ανεργίας, αφού φαίνεται ότι η ανεργία είναι σταθερός παράγοντας που προμηνύει την εκδήλωση κατάθλιψης (Κατσορίδας/Λεχουρίτης, 2010). Όλες οι προηγούμενες πληροφορίες δόθηκαν καθαρά για ενημερωτικούς λόγους και όχι για να πελαγώσουν όσοι διαβάζουν το άρθρο.

Στην πραγματικότητα ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί μια οικογένεια, είναι καθοριστικός παράγοντας για την εκδήλωση μιας διαταραχής της διάθεσης σε κάποιον έφηβο.

Γενικά, η προώθηση της ανιδιοτελούς αγάπης μέσα στην οικογένεια, η ειλικρίνεια στις σχέσεις, η κατανόηση της θέσης του άλλου, η ενημέρωση για την καθημερινή ζωή, η στοργή, η υιοθέτηση κοινών ηθικών κανόνων για μικρούς και μεγάλους, η συνέπεια και η τακτική, ζωντανή, προφορική επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, είναι ικανοποιητικά στοιχεία που εξασφαλίζουν την υγιή ψυχική ανάπτυξη όλων των μελών της. Επίσης, η πολυπραγμοσύνη ενός εφήβου τον βοηθά πιο εύκολα να ξεπερνά τα προβλήματα και τις απογοητεύσεις και φυσικά, αν αποτύχει σε έναν τομέα δραστηριότητας, έχει αρκετές πιθανότητες να νικήσει σε κάποιον άλλο, έτσι ώστε να έχει να στηριχθεί κάπου για να μην καταρρεύσει. Αν παρόλα αυτά εκδηλωθούν τα περισσότερα από τα προαναφερόμενα συμπτώματα και εάν η καλή θέληση έχει εξαντλήσει τα όριά της, τότε η προσφυγή στους ειδικούς επιβάλλεται. Εννοείται ότι ουδείς ειδικός μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά όσους πιστεύουν πως δεν χρειάζεται η ενεργή συμμετοχή τους στην αντιμετώπιση ενός κοινού, εκ των πραγμάτων, προβλήματος όπως ακριβώς π.χ. ο καλύτερος δάσκαλος οδήγησης δεν μπορεί να

100

μας μάθει τίποτα, εκτός αν αποφασίσουμε να πιάσουμε το τιμόνι. Η πρόγνωση για την πλειονότητα των διαταραχών διάθεσης, εκτός της διπολικής διαταραχής, που εκδηλώνονται στην εφηβεία είναι καλή, με δεδομένο ότι δεν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό ανάλογων εκδηλώσεων και συμπτώματα άλλων διαταραχών π.χ. ψύχωση. Η καλύτερη βέβαια πρόγνωση είναι η ύπαρξη μιας «δεμένης», στοργικής, δυνατής οικογένειας που ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τα μέλη της, πέρα και πάνω από ικανότητες, επιδόσεις, στοχοπροσηλώσεις, προδιαγραφές και στάνταρ. Δεν συμπεραίνεται φυσικά, πως μια ψυχική ασθένεια θα αποτραπεί, ακόμα και εάν γίνουν όλα «κατά πώς πρέπει». Σε κάθε περίπτωση ισχύει το «αν είναι νά ’ρθει θε να ’ρθεί, αλλιώς θα προσπεράσει». Η προσπάθεια όμως να χτίσουμε υγιέστερες σχέσεις στη ζωή μας και ειδικά με τα παιδιά μας, είναι ταξίδι που αξίζει να κάνουμε έτσι κι αλλιώς, άσχετα με τον τελικό προορισμό. Εξάλλου, έτσι όπως προδιαγράφεται το μέλλον, έχουμε άραγε την πολυτέλεια να μην πραγματοποιήσουμε αυτό το ταξίδι;