About Spring 2019 by about

ζήσε μάθε νιώσε

FREE PRESS ΑΝΟΙΞΗ 2019

Η μοναδική Αντιφθειρική Κλινική στην Πάτρα είναι γεγονός! Μία πρωτοποριακή μέθοδος αντιμετώπισης ψειρών και κονίδων πέρα απο την παραδοσιακή χρήση χημικών και φαρμάκων! Μάθετε περισσότερα: www.antilice.gr

creativelab.gr

ANTILICE. The only way! Αγίου Ανδρέου 27-29 (έναντι αγοράς Αργύρη), Πάτρα T. 261340 22 500 info@antilice.gr www.antilice.gr

you

Περιεχόμενα 08 Εις το επανιδείν Μπαμπά 16 Το χρώμα των ματιών μας Μοναδικό όπως το δακτυλικό μας αποτύπωμα!

20 Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

26 Ο ρόλος

της ψυχολογίας στη δίαιτα και στη σωστή διατροφή

29 Ανοσοθεραπεία

Η οριστική λύση στο πρόβλημα της αλλεργίας;

34 Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Συμπτώματα και αντιμετώπιση

38 Παροδική οστεοπόρωση

Διαφορετική οντότητα από τη γνωστή οστεοπόρωση

42 Λιπογλυπτική

Μη επεμβατικές και soft surgery τεχνικές

46 Αγνά, φυτικά έλαια

που φροντίζουν τα μαλλιά σας

49 Τι περιέχει το νερό που πίνουμε; 52 Σοκολατοθεραπεία

Μια απολαυστική εμπειρία

kids

Άνοιξη 2019

Περιεχόμενα 56 Λίγο πριν τον τοκετό… 60 Μαμά πονάει το αυτί μου! 64 Μένουμε μαζί

για χάρη των παιδιών

68 Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητα

76 Φιλικό και ασφαλές διαδίκτυο για τα παιδιά μας

Θέλει τρόπο!

82 Ο μπαμπάς, η μαμά,

τα παιδιά και… η χρόνια ασθένεια

88 Άγχος για τις πανελλήνιες εξετάσεις Από εχθρός… σύμμαχος!

94 Μάθετε στα παιδιά σας την κριτική σκέψη

Βρείτε μας στο facebook www.facebook.com/aboutyoukids

Εις το επανιδείν Μπαμπά «Ξέρει ο Άγγελος. Και δειλά το δάχτυλο αποσύρει Που ξανά κυανό το χρυσό γίνεται και μια ευωδία Σμύρνας καιούμενης ανεβαίνει ως τον ρόδινο θόλο Μονομιάς ανάβουν τα κεριά σ’ όλα τα μανουάλια Ύστερα όλοι ακολουθούν. Πατημασιές επάνω στα βρεγμένα φύλλα Επειδή και οι άνθρωποι αγαπούν τους τάφους και με ευλάβεια σωρεύουν όμορφα λουλούδια εκεί Όμως απ’ αυτούς, ο θάνατος, κανένας δεν γνωρίζει τίποτε να πει Μόνον ο ποιητής. Ο Ιησούς του ήλιου. Ο μετά κάθε Σάββατο ανατέλλοντας Αυτός. Ο Είναι, ο Ήταν και ο Ερχόμενος». Ο. Ελύτης, « Τα Ελεγεία της Οξώπετρας», La Pallida Morte, εκδ. Ίκαρος, 2006

ΛΟΥΗ Ι. ΜΑΡΙΑ / ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΡΙΑ

Συνήθως διαλέγω το θέμα του άρθρου μου λαμβάνοντας υπόψη τα συμπτώματα που συναντώ πιο συχνά την εποχή που το γράφω. Αυτή τη φορά, που συμπτωματικά κλείνω και δέκα χρόνια συνεργασίας με το περιοδικό, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Δεν γράφω αυτό το κείμενο γιατί πρόκειται για ένα ζήτημα που το συναντώ συχνά, παρόλο που συμβαίνει, αλλά γιατί θέλω να μοιραστώ μαζί σας τον αποχαιρετισμό μου σε εκείνον που μαζί πριν από δέκα χρόνια το ξεφυλλίσαμε και σχολιάσαμε το πρώτο μου άρθρο. Μιλώ για τον πατέρα μου, που έφυγε ξαφνικά στις 16 Φεβρουαρίου 2019. Γνωρίζω καλά πως δεν ενδιαφέρουν κανέναν οι προσωπικές ιστορίες σε ό,τι αφορά τα πρόσωπα, πιστεύω όμως βαθιά πως οι σκέψεις που τις συνοδεύουν καμμιά φορά ανασύρονται από τη μνήμη του αναγνώστη, είναι όταν ο ίδιος χρειάζεται να φτιάξει τη δική του ιστορία στο ίδιο ζήτημα. Και ο θάνατος στην πραγματικότητα είναι ένα ζήτημα που μας επιβάλλεται από την ίδια τη ζωή. Δεν πρόκειται για παθολογία που την έχει κανείς ή δεν την έχει, δεν πρόκειται για σύμπτωμα που υπάρχει ή μπορεί και όχι, πρόκειται για μια συνθήκη που ο κάθε άνθρωπος θα κληθεί να αντιμετωπίσει. Πρόκειται για τη στιγμή του θανάτου ενός αγαπημένου. Στην προκειμένη περίπτωση του αγαπημένου. Αντιπαθούσα πάντα το μελό. Το θεωρούσα απλά άχρηστο. Από τις δεκαέξι ημέρες λοιπόν που βρέθηκα σε εκείνο το δωμάτιο του νοσοκομείου και είδα το θάνατο όχι όπως τον φανταζόμουν αλλά όπως πραγματικά είναι, θα διαλέξω τις στιγμές που με έκαναν να σκεφτώ, να αναθεωρήσω, να συστηθώ “δια χειραψίας” με το “τέρας” που φαντάστηκα, ώσπου να περάσω μόνη την πύλη που πριν δεκαέξι μέρες περνούσαμε μαζί, κλείνοντας πονηρά το μάτι σε κάθε αυταπάτη περί “τέρατος”, δηλαδή περί θανάτου. 10

Όταν φανταζόμαστε τον πιθανό θάνατο των γονιών μας το κάνουμε με έναν τρόπο που θα τον έλεγα βίαιο. Δηλαδή, δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε το μέλλον φανταζόμαστε φέρετρο - νεκρός -ταφή και όσο γρήγορα μας έρχεται η εικόνα τόσο γρήγορα την “πετάμε από μέσα μας”, δεν είναι και ευκολοβάσταχτη. Φανταζόμαστε ένα παγωμένο σώμα νεκρό που γεννάει φόβο. Έπειτα φτιάχνουμε το επιθυμητό σενάριο, δηλαδή ότι ακόμα έχουμε χρόνο, ότι οι γονείς είναι νέοι, ότι δεν θα συμβεί σε εμάς (τι πλάνη!) κι έπειτα το ξεχνάμε, αλλοίμονο αν διαρκώς φανταζόμαστε ότι είναι σίγουρο πως το παιχνίδι θα το χάσουμε.

Τι έγινε Μεσάνυχτα Σαββάτου μέσα σε ένα ασθενοφόρο που τρέχει, προσπαθώ να μαντέψω πώς κρατάει κανείς ισορροπία, πώς βλέπει τη διαδρομή, πώς μετράει ο χρόνος σε αυτές τις περιπτώσεις; Ρωτάω διαρκώς πού είμαστε; Κρατιέμαι από το μπράτσο του πατέρα μου, δεν έχω άλλη επιλογή. Νομίζω ότι κι εκείνος θα χάσει την ισορροπία του, ξεχνάω ότι δεν είμαστε στην ίδια θέση. Σαν στο “βαρέλι” στο “γύρο του θανάτου” έμοιαζε εκείνη η διαδρομή. Και δεν ήμουν θεατής, ήμουν μέσα. Κι αντί για εκκωφαντικούς ήχους μηχανής άκουγα την ανάσα του που νομίζω ότι ακουγόταν στο Θεό. Η λειτουργία των πνευμόνων χανόταν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Κι αν στον “γύρο του θανάτου” οι μοτοσυκλέτες πάλευαν με τη βαρύτητα, εγώ κι ο πατέρας μου με τι παλεύαμε; Για λίγη ζωή. Γι’ αυτό παλέψαμε. Ο καθένας με τον τρόπο του. Διάγνωση καταπέλτης: εγκεφαλικό επεισόδιο στο στέλεχος του εγκεφάλου. Πιθανό συγκοπτικό επεισόδιο άμεσα. Πιθανότητα επιβίωσης: καμμία. Δεν αρνήθηκα. Δεν ήλπισα, για να μπορέσω να τον ακολουθήσω. Την είδα στο σώμα του τη διάγνωση. Ώρα την ώρα, μέρα τη μέρα. Δεν υπήρχε γυρισμός. Αν ήλπιζα θα έχανα την πραγματικότητά του, δεν θα μπορούσα να βρίσκομαι μαζί του, θα βρισκόμουν σε αυτό που θα ήθελα να συμβεί. Όχι, τίποτα διαφορετικό από αυτό που συνέβαινε δεν υπήρχε. Κι εκείνος ο φόβος απών. Τελικά μόνο η φαντασία θα μπορούσε να τον συντηρήσει. Μου είπε Πρώτη νύχτα μετά τα Επείγοντα. Ξημερώματα Κυριακής. Όλη την προηγούμενη ημέρα μιλούσε ακατάληπτα. Τον άκουσα με πεντακάθαρη φωνή να μου λέει: “Άκου!” Σχεδόν μιλούσε πεντακάθαρα!!! Μου είπε, του είπα, βρέθηκα στην αγκαλιά του και όλα μπερδεύτηκαν. Στα μαλλιά μου μπλέχτηκαν σωληνάκια, οροί, τα δάκρυά του με τα δικά μου, η ζωή και ο θάνατος σε μια σφιχτή αγκαλιά. Ένα όλα. “Μπαμπά πονάς;” “Έ αφού μιλάμε, δεν με πονάει το κεφάλι μου;” Σταματήσαμε εκείνη την κουβέντα ξημερώματα. Άνοιξαν τα φώτα, βγήκε ο ήλιος και ο Ιωάννης Λούης είχε επισήμως χάσει τη φωνή του. Και κοιμόταν μακαρίως. Έπεσε σε κώμα, είπαν. Απλώς ξενύχτησε, είπα χωρίς να το πω. Φεύγοντας εκείνος Είδα το σώμα του να χάνεται λίγο-λίγο, το ένα όργανο να εγκαταλείπει μετά το άλλο. Δεν έχει νόημα να αναφερθώ σε λεπτομέρειες, αυτό που έχει όμως σημασία να μεταφέρω είναι πως το συναίσθημα που είχα, ήταν κάθε άλλο εκτός από τον φόβο που φανταζόμουν ότι θα ένοιωθα. Η λέξη αγάπη δεν μου έφτανε για να περιγράψω πώς ένοιωθα τις νύχτες που άγγιζα το σώμα που έσβηνε, το σώμα το φθαρτό που πάγωνε, παραμορφωνόταν κι εγώ προσπαθούσα να το ζεστάνω. Με ένα βαθύ παράπονο για την επερχόμενη φυγή.

Τελικά, ο θάνατος δεν κάνει ξένο το σώμα που μένει πίσω και είναι του αγαπημένου μας. Νομίζω, πως απλά παγώνει ο χρόνος μας μαζί του. Μαζί με την υπεύθυνη μεταφέραμε το άψυχο σώμα του Σάββατο πρωί… Στο νεκροτομείο πάλι οι δυό μας… Του έβγαλα τα σεντόνια που πριν τον είχα σκεπάσει και τον πήρα μια μεγάλη αγκαλιά, προσπαθώντας ακόμη να τον ζεστάνω. Νομίζω πως εκείνη η σκηνή ήταν σαν κάποιος να είχε αμπαρώσει το “μαζί” με κάτι σαν λουκέτο παγωμένο και απολύτως αδιαπέραστο. Ένα αμπάρωμα ξένο ή από ξένο, δεν έχει σημασία. Ποτέ ξανά η φωνή μας δεν θα συναντηθεί στον ίδιο τόπο. Κι εγώ σύντομα θα πάψω να ζητάω μια απάντηση με ήχο, κι ούτε θα κατασκευάζω μια απάντηση φανταστική. Με όσες απαντήσεις έχω θα πορευτώ. Και θα συνεχίζω να φτιάχνω εγώ η ίδια τις επόμενες. Σαν να είσαι σε μια πόρτα κλειστή είναι τελικά ο νεκρός αγαπημένος σου, φωνάζεις, κλαις και ποτέ κανείς δεν ξεμανταλώνει να σου ανοίξει. Πάντα απέξω, κι ούτε πια υπάρχει κάτι να φανταστείς. Φεύγοντας εγώ Τέλος. Όλα σταμάτησαν. Πέρασα την πύλη του νοσοκομείου μόνη. - Μπαμπά θα με πάρεις μαζί σου; - Όχι! Μαζί ακούσαμε τις ίδιες μουσικές, μαζί ξεφυλλίσαμε τις κυριακάτικες εφημερίδες και ονειρευτήκαμε βαρκάδες σε τόπους που ήταν πάντα καλοκαίρι. Μαζί αναρωτιόμασταν πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να αγαπούν τους χειμώνες; Μαζί ζυγίζαμε τον κόσμο και βρήκα τη θέση μου μέσα σ’ αυτόν. - Εσύ δεν φοβάσαι, είσαι σαν και μένα. - Ναι μπαμπά, έτσι είναι. Εκείνος με έμαθε κολύμπι στη θάλασσα και τη ζωή. Όλοι ήταν καλοί και οι κακοί ήταν αμετανοήτως ανόητοι, αλλά ποτέ κακοί. Μαζί δίναμε “άφεση αμαρτιών”, μαζί δηλώναμε “ελλιπείς”. Στην τελευταία πράξη όμως, εκεί στην υπέρτατη έλλειψη που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο ίδιος ο θάνατος, εκεί που τα πράγματα όδευαν προς το ολόκληρο έσβησε η φωνή έχοντας αρθρώσει την κατακλείδα μιας ζωής: “Εσύ, να μην πεθάνεις όπως εγώ. Εσύ κάνε διαφορετικά από μένα”. Ήταν ο εντελώς προσωπικός του επίλογος. Πέρασα την πύλη περήφανη. Τον άφησα ζεστό στα λευκά του σεντόνια. Δίχως εκκρεμότητες. Δεν υπήρχε κάτι άλλο που να μπορούσα να κάνω και να μην το έκανα. Δεν υπήρχαν λόγια που να μην ειπώθηκαν. Δεν υπήρχε ο φόβος που φαντάστηκα. Αυτό το σώμα που άφησα δεν ήταν ο πατέρας μου αλλά η πρόσκαιρή του κατοικία μέσα στο χρόνο.

Ο πατέρας μου ήταν τα μάτια μας, η φωνή του, ο λόγος του, τα καλοκαίρια μας, ακόμη και οι τελευταίες σφιχτές του αγκαλιές με τους ορούς μπερδεμένους στα μαλλιά μου ήταν ο πατέρας μου. Το νεκρό του σώμα με παρέπεμπε σε όλα αυτά, αλλά δεν ήταν αυτά. Στην κηδεία του, ακόμη προσπαθούσα να ζεστάνω το αγαπημένο σώμα που τον φιλοξένησε. Το “τέρας” τρέφεται με την αυταπάτη της παντοδυναμίας Έζησα τη μεγαλύτερη προσωπική μου ήττα. Έχασα. Έφυγε. Ούτε βρίσκεται κάπου και με βλέπει, ούτε είναι δίπλα μου και με ακούει, ούτε όμως και με ήθελε μαζί του. Μέχρι τέλος με προστάτευσε. Μέχρι τέλος με αγαπούσε γι’ αυτό που είμαι και με άφηνε να σταθώ στη θέση μου. Δεν τις μπέρδευε τις θέσεις, είχε έναν ιδιαίτερο έμφυτο τρόπο μέσα από την καλοσύνη του να σέβεται την ετερότητα του καθενός. Ο ήρωάς μου έφυγε και σαν να μου άφησε κληρονομιά το άλογό του, φτιαγμένο από λόγια και μουσικές με βιολιά και ακορντεόν, να τρέξω, να φύγω, να ζήσω όσο μου αναλογεί σε αυτό τον κόσμο. Καθώς αποδέχομαι τη χασούρα μου, η ματιά μου πέφτει στην παλιά του φυσαρμόνικα… Τον βλέπω να παίζει και να ονειρεύεται, κάπου στα 20… Με τα μάτια μου…

Στην πορεία μιας ανάλυσης επεξεργαζόμαστε αυτό που «κατασκευάζουμε» σχετικά με αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει. Τι ήθελα λοιπόν να σας πω μέσα από ένα μικρό απόσπασμα της προσωπικής μου ιστορίας και γιατί δεν επέλεξα να μιλήσω γενικά για το πένθος; Ας αρχίσω από αυτό το τελευταίο. Πολλά έχουν γραφτεί, άλλα τόσα έχουν ερμηνευτεί, τα λεγόμενα «στάδια του πένθους» καταγράφονται σχεδόν παντού αν κανείς αναζητήσει να διαβάσει κάτι σχετικό. Άρα σε τι θα ωφελούσε να μιλήσω γενικά; Αφού πρόκειται για μια αυστηρά προσωπική υπόθεση και αφού θεωρώ ότι οι «αιώνιοι πενθούντες» είναι εκείνοι που αρνούνται να πενθήσουν ουσιαστικά την ίδια την έλλειψη;

Συχνά φτάνουν σε μένα άνθρωποι, που αν και έχουν περάσει χρόνια από το χαμό του αγαπημένου εξακολουθούν να πηγαίνουν απαραίτητα κάθε μέρα στο νεκροταφείο, φτάνουν γυναίκες που φορούν μαύρα όλη τους τη ζωή, φτάνουν άνθρωποι που αρρωσταίνουν οι ίδιοι βαριά μέσα στο πένθος τους. Με ρωτούν αν υπάρχει τρόπος να το ξεπεράσουν και πάντα ρωτάω: «περάσατε από αυτό για να προσπεράσετε;» Αν ο θάνατος, όπως είπα, μοιάζει με το «βαρέλι» στο «γύρο του θανάτου» και δεν μπεις μέσα την ώρα που «τρέχει», το πιο ολέθριο «παιχνίδι» που δόθηκε στον άνθρωπο για να μπορέσει να ζήσει, πώς θα θελήσεις να βγεις; Αν πιστεύεις πως μπορείς «απ’ έξω» να φαντάζεσαι τι γίνεται και να σκαρώνεις παιδικά παραμύθια για να παρηγορηθείς, πώς θα αντιμετωπίσεις; 13

Ο θάνατος της πραγματικότητας ούτε φτιάχνει, ούτε τροποποιείται, ούτε χρειάζεται ρόλους για να παιχτεί η τελευταία πράξη. Μάλιστα νομίζω πως είναι το ακριβώς αντίθετο. Είναι εκείνη η στιγμή που οφείλει κανείς να καταλάβει ότι ίσως είναι η μόνη συνθήκη σε αυτή τη ζωή που καμιάς μορφής «παράσταση» δεν έχει νόημα. «Γυμνός» βρίσκεται ο άνθρωπος μπροστά στο θάνατο κι αν κάτι οφείλει στον εαυτό του είναι να υφάνει ρούχα για να ζεσταθεί ο ίδιος, αφού καταφέρει να αποδεχτεί τη γύμνια του. Τίποτα δεν μπορείς να κάνεις κι ούτε να «ανακατασκευάσεις» το σενάριο έχει νόημα. Γιατί θα χάσεις τις στιγμές τις τελευταίες. Και η άρνηση θα γίνει θυμός και τελικά θα απομείνεις με χιλιάδες άσχημα συναισθήματα ενώ ο αγαπημένος σου νεκρός θα βρίσκεται ήδη πολύ μακριά. Για ποιο πένθος θα μιλάς όταν θα αποποιείσαι την ίδια τη ζωή μέσα σε έναν ανεξάντλητο θυμό γιατί δεν σου χαρίστηκε; Ούτως ή άλλως δεν θα σου χαριζόταν αλλά αν αυτό το παραποίησες και για να μην το αποδεχτείς το είπες «ελπίδα» τότε… τότε πώς θα ζήσεις; Αιωνίως θα κλαις για εκείνη την παντοδυναμία που φαντάστηκες όταν ήσουν παιδί! Πάντα πίστευα στο λόγο που αρθρώνεται, θεωρώντας πως μέσα από τις κουβέντες του κανείς έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει πού οφείλει να σταθεί και από πού οφείλει να αποχωρήσει. Μέσα στον δικό του λόγο κρύβεται η δική του αλήθεια. Θα ήταν ωραία να ισχύουν τα λόγια της παρηγοριάς. Ποιός δεν θα ήθελε να ξέρει πως ο νεκρός του αγαπημένος τον βλέπει, τον ακούει και είναι δίπλα του; Όμως πιστεύω πως τα πράγματα συμβαίνουν εντελώς αντίστροφα. Εμείς «βλέπουμε» τον νεκρό μας αγαπημένο με τα μάτια της ψυχής μας σε ό,τι μας άφησε μέσα μας, εμείς τον «ακούμε» να αναδύεται κάθε φορά που βρισκόμαστε σε παρόμοια διλλήματα με εκείνα που μοιραστήκαμε μαζί, 14

εμείς πάμε κοντά του μέσα από τη μνήμη μιας ζωής που ο μόνος τόπος που μπορεί να υπάρχει αυτή η μνήμη είναι η δική μας ζωή. Επιπλέον, ο φόβος! Το νεκρό σώμα κάθε άλλο παρά φόβο μπορεί να δημιουργήσει. Μένει ακίνητο. Μένει ολόκληρο. Τίποτα δεν του λείπει. Δεν ζει. Ένα μεγάλο παράπονο κρέμεται στα δάκρυα αυτού που μένει. Τίποτα άλλο. Αγάπη και παράπονο που οφείλει να γίνει ευγνωμοσύνη στην ίδια τη ζωή που μπορεί ακόμη να χάνει. Ο νεκρός δεν έχει τίποτα πια να χάσει. • Μην αφήνεις εκκρεμότητες. • Πες σε αυτή τη ζωή όλα όσα έχεις να πεις. Κι ας νοιώθεις ότι έχεις χρόνο. Ας είναι ειπωμένα. • Αν σου λείπουν απαντήσεις ρώτησε. • Αν έχεις παράπονο πες το. • Να αγκαλιάζεις, πίστεψέ με είναι πιο ελπιδοφόρο το σώμα μες στην αγκαλιά σου να έχει την καρδιά του να χτυπάει. • Δέξου πριν χάσεις ότι θα χάσεις, μήπως και απαλύνουν οι «αιχμηρές σου γωνίες». • Μη δαιμονοποιείς το θάνατο κι ακόμη περισσότερο μη δαιμονοποιείς τον ετοιμοθάνατο. Ο δικός σου άνθρωπος είναι στις τελευταίες του στιγμές. Δεν μετατρέπεται σε κάτι υπερφυσικό. Απλώς φεύγει. • Ζήσε με τους αγαπημένους σου. Δεν υπάρχει ζωή στα μνήματα. Ο καθένας μας οφείλει να βρει το δικό του δρόμο στο κάθε «τέλος» που του αντιστοιχεί. Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να συγκινηθείς, άλλωστε σε τι θα ωφελούσε; Αν με θυμηθείς κάποτε που γράφω ότι αμπάρωσε το «μαζί» με λουκέτο παγωμένο και αδιαπέραστο κι όσο κι αν χτυπούσα κανείς δεν ξεμαντάλωσε να μου ανοίξει και φύγεις κι εσύ από αυτή την «πόρτα», τότε τα λόγια μου θα γίνουν ζωή σου. Καλό Πάσχα σε όλους σας.

Το χρώμα

των ματιών μας Μοναδικό όπως το δακτυλικό μας αποτύπωμα! Γνωρίζετε ότι κανείς άλλος στον κόσμο δεν έχει το ίδιο χρώμα ματιών με εσάς; Και ενώ μπορεί τα αδέρφια σας να έχουν παρόμοια γαλάζια μάτια, εντούτοις το χρώμα ματιών του καθενός είναι μοναδικό! ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΜΑΡΙΟΣ / ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ

Το χρώμα των ματιών μας καθορίζεται από πολλαπλά γονίδια. Γνωρίζουμε αυτά που καθορίζουν τα πιο κοινά χρώματα όπως το καφέ, το μπλε και το πράσινο χρώμα. Εξακολουθούμε ωστόσο να ερευνούμε πώς προκύπτουν οι μίξεις των παραπάνω χρωμάτων όπως το γκριζωπό χρώμα ματιών. Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη πως το χρώμα των ματιών προκύπτει από αυτά των γονέων, φαίνεται πως τα γονίδια που εμπλέκονται από τον κάθε γονέα είναι τόσα πολλά, που τελικά το αποτέλεσμα είναι θέμα τύχης! Παλιότερα πίστευαν πως μπορούσαν να προβλέψουν το χρώμα ματιών του παιδιού από αυτά των γονέων και των παππούδων. Σήμερα γνωρίζουμε ότι γονείς με γαλάζια μάτια μπορούν να γεννήσουν παιδιά με σκουρόχρωμα καφέ μάτια. Το χρώμα των ματιών καθορίζεται από την ποσότητα και την κατανομή μιας σκουρόχρωμης χρωστικής, που καλείται μελανίνη και εντοπίζεται στην ίριδα του ματιού. Πολύ απλά, τα καφέ μάτια έχουν περισσότερη χρωστική από τα γαλάζια. Κατά συνέπεια, τόσο η ποσότητα όσο και η κατανομή της χρωστικής διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και βάσει τούτου προκύπτουν και διαφορετικές αποχρώσεις στο χρώμα της ίριδας. Τα περισσότερα μωρά γεννιούνται με μπλε μάτια τα οποία σκουραίνουν κατά τα πρώτα 3 χρόνια της ζωής καθώς αναπτύσσεται η μελανίνη τους. Τα σκουρόχρωμα μάτια τείνουν να είναι επικρατέστερα και συνήθως το καφέ χρώμα επικρατεί του πράσινου και το πράσινο του μπλε.

Μπλε μάτια Όλοι αυτοί που έχουν μπλε μάτια θεωρούνται να έχουν ένα συγκεκριμένο γονιδιακό προφίλ, δηλαδή έχουν έναν κοινό πρόγονο!

Πράσινα μάτια Είναι τα σπανιότερα, με ποσοστό περίπου 2% παγκοσμίως. Το πράσινο χρώμα δεν εξαρτάται μόνον από την ποσότητα της μελανίνης αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο διαθλώνται οι ακτίνες φωτός στο μάτι.

Καφέ μάτια Είναι το πιο συχνό χρώμα ματιών στον κόσμο που έχουν περισσότεροι από τους μισούς. Κάποιες φορές εμφανίζονται και ως μαύρα μάτια. 17

Ερυθρά μάτια Το ερυθρό χρώμα προκύπτει από την έλλειψη μελανίνης σε εκείνους που πάσχουν από αλφισμό και οφείλεται στα αγγεία της ίριδας.

• σπίλους • οζίδια σε φλεγμονώδεις ή νευρολογικές καταστάσεις • ιριδοκυκλίτιδα Fuchs (φλεγμονή στο πρόσθιο τμήμα του ματιού). ◘ Τραύμα οφθαλμού ◘ Ανισοκορία ◘ Φάρμακα όπως πχ. κολλύρια γλαυκώματος ◘ Αλλαγές που δεν σχετίζονται με την ίριδα, όπως καταρράκτης, ύφαιμα, γεροντικός δακτύλιος κα.

Διαφορετικό χρώμα κάθε ματιού Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ετεροχρωμία και η ίριδα του κάθε ματιού έχει διαφορετικό χρώμα!

Γιατί τα μάτια μου αλλάζουν χρώμα; Αλλαγή στο χρώμα των ματιών συμβαίνει σπάνια. Καμιά φορά το χρώμα φαίνεται να αλλάζει όταν η κόρη του ματιού διαστέλλεται. Επίσης παράγοντες από το περιβάλλον όπως ο φωτισμός ή το χρώμα των ρούχων που φοράμε, δίνουν την ψευδαίσθηση της αλλαγής στο χρώμα των ματιών. Ωστόσο, αν κανείς παρατηρεί μια πραγματική αλλαγή στο χρώμα των ματιών του, θα πρέπει να επισκεφθεί οφθαλμίατρο για μια πλήρη οφθαλμολογική εξέταση. Αιτίες που μπορεί να οδηγούν σε αλλαγή του χρώματος των ματιών αποτελούν: ◘ Αλλαγή στο χρώμα της ίριδας από: 18

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν το ίδιο και μοναδικό ο καθένας χρώμα ματιών, από τη στιγμή που περπατούν μέχρι και την ενηλικίωσή τους. Αλλαγές μπορεί να συμβούν συνήθως σε πιο προχωρημένες ηλικίες. Ωστόσο η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας, συστήνει έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο αναφοράς στην ηλικία περίπου των 40 ετών, διότι η πρώιμη διάγνωση οδηγεί σε αποτελεσματικότερη θεραπεία πολλών προβλημάτων.

Ιδεοψυχαναγκαστική

διαταραχή

Φανταστείτε ότι το μυαλό σας είναι «κολλημένο» σε μια συγκεκριμένη δυσάρεστη σκέψη ή εικόνα… Και ότι στη συνέχεια αυτή η σκέψη ή εικόνα επανέρχεται στο μυαλό σας ξανά και ξανά και ξανά, χωρίς να το προκαλείτε ή να το επιθυμείτε, ότι και αν κάνετε… Μαζί με αυτές τις σκέψεις ή εικόνες έρχεται και ένα έντονο συναίσθημα άγχους, ανησυχίας και δυσφορίας… ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ

Το άγχος είναι το ενσωματωμένο σύστημα προειδοποίησης του εγκεφάλου. Όταν νιώθετε άγχος νιώθετε σαν να βρίσκεστε σε κίνδυνο. Το άγχος είναι ένα συναίσθημα που σας προτρέπει να απαντήσετε, να αντιδράσετε, να προστατέψετε τον εαυτό σας από έναν κίνδυνο (εξωτερικό ή εσωτερικό – πραγματικό ή μη πραγματικό), να κάνετε κάτι… Από την άλλη μπορεί και να αναγνωρίζετε ότι ο κίνδυνος και ο φόβος που νιώθετε δεν δικαιολογείται, δεν είναι λογικός, ωστόσο μοιάζει πολύ έντονος και αληθινός… 20

Στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ) είναι σα να σας παραπλανά ο εγκέφαλός σας. Γιατί όμως να συμβαίνει αυτό; Σε όλους μας μπορεί να περάσουν σκέψεις ή εικόνες καταστροφής, έντονης ανησυχίας για κάτι, ή σκέψεις και εικόνες αξιόμεμπτες, αλλά ο εγκέφαλος είναι σα να τις διαγράφει αμέσως είτε σαν σκέψεις ουδέτερες, είτε σαν σκέψεις που δεν έχουν πιθανότητα να συμβούν και έτσι δεν κινητοποιείται το άγχος. Στα άτομα όμως με ΙΔΨ το σύστημα προειδοποίησης του εγκεφάλου δεν λειτουργεί σωστά και ο εγκέφαλος τους λέει ότι βρίσκονται σε κίνδυνο ενώ στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Επιπρόσθετα, λόγω μιας δυσλειτουργίας ενός εγκεφαλικού συστήματος στην ΙΔΨ, αυτή η σκέψη έρχεται και ξανάρχεται δίχως να το προκαλούν τα ίδια τα άτομα. Νευροαπεικονιστικές μελέτες ατόμων με και χωρίς ΙΔΨ έχουν διαπιστώσει ότι κάποιες περιοχές του εγκεφάλου είναι διαφορετικές στην ομάδα ατόμων με ΙΔΨ από ότι στην άλλη. Οι ασθενείς με ΙΔΨ συχνά επισκέπτονται γιατρούς άλλων ειδικοτήτων και συνήθως υπάρχει μια καθυστέρηση περί τα 10 έτη έως ότου επισκεφτούν κάποιον ψυχίατρο που μπορεί να διαγνώσει και να θεραπεύσει την ΙΔΨ. Έτσι μπορεί να εμφανίζεται συχνά ένας ασθενής με ΙΔΨ σε ένα δερματολογικό ιατρείο με σκασμένα χέρια ή εκζεματοειδή εμφάμιση από το υπερβολικό πλύσιμο, σε ένα παθολογικό ή ογκολογικό ιατρείο εμφανίζοντας έντονη ανησυχία ότι πάσχει από κάποια ασθένεια, σε ένα οδοντιατρείο με βλάβες των ούλων από υπερβολική χρήση της οδοντόβουρτσας ή σε έναν πλαστικό χειρουργό αναζητώντας επανόρθωση σε «ανωμαλίες» των χαρακτηριστικών. Για να τεθεί η διάγνωση της ΙΔΨ θα πρέπει να υπάρχουν: ◘ Ιδεοληψίες ◘ Ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές

◘ Οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί να απαιτούν πολύ χρόνο και / ή να δυσχεραίνουν τη διεξαγωγή σημαντικών ασχολιών (εργασία, σπουδές, καθημερινότητα, κτλ.). Ιδεοληψίες: ◘ επαναλαμβανόμενη και παρείσακτη σκέψη, ιδέα, εικόνα, παρόρμηση, συναίσθημα ή αίσθηση. ◘ Το άτομο δεν θέλει να έχει αυτές τις έμμονες ιδέες. ◘ Τις θεωρεί ενοχλητικές και ανεπιθύμητες, και συνήθως ξέρει ότι είναι παράλογες. ◘ Συνοδεύονται από δυσάρεστα συναισθήματα όπως φόβο, άγχος, αηδία, αμφιβολία ή από το συναίσθημα ότι όλα πρέπει να γίνονται με ένα συγκεκριμένο και «τελειοποιημένο» τρόπο. Ψυχαναγκασμός: Μια συνειδητή, σταθερή, επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά ή σκέψη στην οποία εμπλέκεται το άτομο με σκοπό να εξουδετερώσει το άγχος και να απομακρύνει τις ιδεοληψίες. Οι ιδεοληψίες αυξάνουν το άγχος, ενώ η επιτέλεση των ψυχαναγκασμών το μειώνει. Τα άτομα με ΙΔΨ συνειδητοποιούν ότι αυτές οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές είναι μόνο μια προσωρινή λύση, ωστόσο βασίζονται σε αυτές επειδή δεν γνωρίζουν άλλο τρόπο να αντιδράσουν. Ψυχαναγκασμός μπορεί να είναι και το να αποφεύγει κάποιος τις καταστάσεις που πυροδοτούν τις ιδεοληψίες του. Το άγχος οδηγεί το άτομο με ιδεοληψίες να είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτή η έμμονη σκέψη θα συμβεί και ότι διατρέχει κίνδυνο. Αυτή είναι μια από τις πιο σκληρές πτυχές της διαταραχής. Και αυτό γιατί, όπως όταν είμαστε σε πραγματικό κίνδυνο (π.χ. ένα αυτοκίνητο έρχεται επάνω μας), τότε κάποιο εγκεφαλικό σύστημα αναλαμβάνει δράση για να μας πραστατεύσει (π.χ. να απομακρυνθούμε από το διερχόμενο αυ21

τοκίνητο), έτσι και στην ΙΔΨ ο εγκέφαλος αναλαμβάνει δράση μέσω των ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών για να κρατήσει το άτομο με ΙΔΨ τον εαυτό του ασφαλή (π.χ. ένα άτομο που έχει ιδεοληψίες ότι θα χάσει τον έλεγχο και θα κάνει κακό στον εαυτό του μπορεί να αποφεύγει να βρίσκεται στο μπαλκόνι του διαμερίσματός του, από το φόβο ότι μπορεί όντως να χάσει τον έλεγχο και να πέσει στο κενό, ή ένα άτομο με ιδεοληψίες μόλυνσης μπορεί να πλένει τα χέρια του υπερβολικά για να απομακρύνει τον «κίνδυνο»). Δυστυχώς, στην ΙΔΨ, ενώ φαινομενικά οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές μειώνουν το άγχος, αν αναλογιστείτε ότι οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές είναι προσπάθειες να κρατήσει κάποιος τον εαυτό του ασφαλή όταν νοιώθει ότι «ίσως» βρίσκεται σε κίνδυνο, το μήνυμα τελικά που δίνει στον εγκέφαλό του είναι ότι «σίγουρα» βρίσκεται σε κίνδυνο, ανατροφοδοτώντας έτσι την «κατάσταση κινδύνου» και τις ιδεοληψίες. Το να καταφέρει το άτομο με ΙΔΨ μέσω της ψυχοθεραπείας να σταματήσει να ενδίδει στην ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας καθότι ανακαλύπτει έτσι ότι δεν διατρέχει κίνδυνο μεταβάλλοντας και την χημεία του εγκεφάλου υπεύθυνη για την συγκεκριμένη συμπεριφορά. Η εμφάνιση των ιδεοληψιών και των καταναγκασμών παρουσιάζει ετερογένεια. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζουν αλληλοκάλυψη και να αλλάζουν με το χρόνο, αλλά η ΙΔΨ εμφανίζει τα παρακάτω κύρια μοντέλα συμπτωμάτων: Το πιο συχνό είναι μια ιδεοληψία μόλυνσης / ή μίανσης που ακολουθείται από πλύσιμο ή ψυχαναγκαστική αποφυγή του υποτιθέμενου μολυσμένου αντικειμένου. Το αντικείμενο που προκαλεί το φόβο συχνά είναι δύσκολο να αποφευχθεί (π.χ. ούρα, κόπρανα, μικρόβια, σκόνη). 22

Οι ασθενείς μπορεί να αφαιρούν κυριολεκτικά το δέρμα από τα χέρια τους από το υπερβολικό πλύσιμο. Αν και το άγχος είναι η πιο συχνή συναισθηματική απάντηση, αρκετά συχνά το άτομο βιώνει έντονη αηδία. Τα άτομα με ιδεοληψίες μόλυνσης πιστεύουν ότι η μόλυνση εξαπλώνεται από αντικείμενο σε αντικείμενο με την παραμικρή επαφή. Οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν υπερβολικά συχνό πλύσιμο των χεριών, που διαρκεί πολλή ώρα ή γίνεται με συγκεκριμένο τελετουργικό και άκαμπτο τρόπο, υπερβολή στο λούσιμο ή στο βούρτσισμα δοντιών, υπερβολή στην καθαριότητα οικιακών ή άλλων αντικειμένων. Μπορεί να εμφανίζουν οποιαδήποτε πράξη που γίνεται για να αποφευχθεί ή να απομακρυνθεί η ανησυχία για μόλυνση / μίανση. Το δεύτερο σε συχνότητα μοντέλο είναι οι ιδεοληψίες αμφιβολίας που ακολουθούνται από ψυχαναγκασμό ελέγχου. Η ιδεοληψία συχνά έχει μια χροιά κινδύνου (όπως ότι δεν κλειδώθηκε η πόρτα ή δεν σβήστηκε η ηλεκτρική κουζίνα). Ο έλεγχος μπορεί να έχει σχέση με συχνές επιστροφές στο σπίτι για να ελεγχθεί η κουζίνα. Οι ασθενείς διακατέχονται από μια ιδεοληπτική αμφιβολία καθώς νοιώθουν πάντα ένοχοι ότι έχουν ξεχάσει κάτι ή έχουν κάνει κάτι. Κατά τον ψυχαναγκαστικό έλεγχο ο ασθενής προσπαθεί να επιβεβαιώσει ότι δεν έχει βλάψει / δεν θα βλάψει, ελέγχει εάν έχει συμβεί κάτι καταστροφικό ή αν έχει γίνει κάποιο λάθος. Το τρίτο συχνότερο μοντέλο είναι αυτό κατά το οποίο υπάρχει μια παρείσακτη και επαναλαμβανόμενη ιδεοληπτική σκέψη μιας επιθετικής πράξης που είναι αξιόμεμπτη για το άτομο. Το άτομο διακατέχεται από φόβο ότι θα χάσει τον έλεγχο και θα ενεργήσει παρορμητικά βλάπτοντας τον εαυτό του ή άλλους, ή ότι θα χάσει τον έλεγχο του εαυτού του και θα κραυγάσει προσβολές ή βρισιές, ή παρουσιάζει έντονο φόβο λόγω της παρουσίας βίαιων ή φρικτών εικόνων μέσα στο μυαλό του.

Το τέταρτο πιο συχνό μοντέλο είναι η ανάγκη για συμμετρία ή ακρίβεια που μπορεί να οδηγήσει σε ψυχαναγκαστική βραδύτητα. Οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν έντονη τελειομανία.

μία, ανορεξία, χρήση ουσιών, παθολογικό τζόγο. Σε γενικές γραμμές η ΙΔΨ είναι ένα πολυδιάστατο πρόβλημα, με σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή του ασθενή εάν δεν αντιμετωπιστεί.

Συχνές είναι επίσης οι σεξουαλικές ιδεοληψίες όπως απαγορευμένες ή διεστραμμένες σεξουαλικές σκέψεις ή εικόνες ή παρορμήσεις προς άλλα άτομα, ιδεοληψίες για την ομοφυλοφιλία και σεξουαλικές ιδεοληψίες για παιδιά ή αιμομιξία. Ασθενείς με τέτοιες ιδεοληψίες βιώνουν έντονο φόβο, τρόμο, καθώς και ενοχικά συναισθήματα.

Η θεραπεία της ΙΔΨ καθίσταται απαραίτητη και περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο την φαρμακοθεραπεία και την Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Η αποτελεσματικότητα και των δυο θεραπειών έχει αποδειχθεί σε πολλές κλινικές μελέτες. Ο συνδυασμός τόσο της φαρμακοθεραπείας όσο και της ψυχοθεραπείας, φαίνεται ότι έχει καλύτερα αποτελέσματα από ότι η εφαρμογή μόνο μιας εκ των δυο.

Επιστρατεύουν τελετουργίες προσευχής, απόσπαση προσοχής, καταστολής των εικόνων, έλεγχο της σκέψης και άλλες. Μπορεί να αποφεύγουν παιδότοπους, επισκέψεις σε σπίτια με παιδιά ή να βρεθούν μόνοι με παιδιά, συζητήσεις με τέτοια θέματα κλπ. Οι ασθενείς αυτοί θεωρούν τους εαυτούς τους κακούς και έχουν την αγωνία μήπως πραγματοποιήσουν αυτά που φοβούνται και αναρωτιούνται διαρκώς αν επειδή το σκέφτονται σημαίνει ότι το επιθυμούν στ’ αλήθεια. Ιδεοληψίες με ανεπιθύμητες σκέψεις και εικόνες σχετικά με τη θρησκεία, όπως βλάσφημες λέξεις, ύβρεις και εικόνες π.χ. ιδεοληψίες με αγίους σε άσεμνες σεξουαλικά πράξεις. Επιστρατεύουν τελετουργίες εξομολόγησης, προσευχής, καταστολής των εικόνων και άλλες. Ιδεοληψίες σχετικά με φόβους μήπως το άτομο χάσει κάτι σημαντικό, που το οδηγούν σε τελετουργίες συλλογής πραγμάτων και αντικειμένων και αδυναμία να πετάξει περιττά αντικείμενα γεμίζοντας περιοχές του σπιτιού με σκουπίδια και άχρηστα αντικείμενα, από φόβο μη πετάξει κάτι και χαθεί κάτι σημαντικό (ψυχαναγκαστική αποθησαύριση). Συχνά η ΙΔΨ συνυπάρχει με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, όπως διαταραχή πανικού, κατάθλιψη, κοινωνική φοβία, βουλι-

Η θεραπεία προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή του ανθρώπου που έχει ανάγκη από βοήθεια και την αναγνώριση και αποδοχή από μέρους του, πως θέλει να κάνει κάτι για να βοηθήσει τον εαυτό του. Κυρίως χρειάζεται υπομονή, διότι είναι μια κατάσταση που δεν θεραπεύεται γρήγορα.

Ανδριόπουλος Α. Ιωάννης Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής ∆ιδάκτωρ Παν/µίου Πατρών

Πλ. Γεωργίου 40 (Άνω µέρος), Πάτρα Τ. 2610 622.199, Κ. 6977 440.684 e-mail: j_andriopoulos@yahoo.gr 23

Παλιότερα, η λήψη και η τελική εκτύπωση μιας φωτογραφίας μας έπαιρνε πολύ χρόνο. Και ενώ με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας, η ποιότητα των φωτογραφιών έχει ανέβει κατακόρυφα, δεν συμβαίνει το ίδιο και με την εκτύπωση. Σήμερα, σε αντίθεση με το παρελθόν, αποθηκεύουμε όλα μας τα αρχεία σε κάποιον σκληρό για να… ξεχαστούν, το ίδιο εύκολα όσο τραβήχτηκαν. Ο κίνδυνος να χαθούν με το πρώτο «κρασάρισμα» συνεχώς παραμονεύει, ενώ εμείς συνεχίζουμε να αποθηκεύουμε τη μια εικόνα μετά την άλλη, νομίζοντας πως θα επιστρέψουμε για να τις ξαναδούμε. Αυτό όμως δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ…

Δώστε ζωή και αξία

σε κάθε φωτογραφία

Photobook: Μία σύγχρονη πρόταση Η ψηφιακή εκτύπωση των φωτογραφιών μας, με την τεχνική του layflat-binding, μπορεί να μας δώσει τη λύση εύκολα και γρήγορα, και το κυριότερο, σε πολύ προσιτή τιμή, χωρίς να χρειάζεται να χάσουμε κάτι από την ομορφιά των εμπειριών μας! Μπορούμε, δηλαδή, να σχεδιάσουμε online τα δικά μας, προσωποποιημένα άλμπουμ και λευκώματα, με όλες τις φωτογραφίες της επιλογής μας και να τις χαρούμε παρέα με τους δικούς μας ανθρώπους τυπωμένες σε εξαιρετική ποιότητα. Photobook και για επαγγελματική χρήση Το photobook, λόγω της ανώτερης φωτογραφικής ποιότητας εκτύπωσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ολοκληρωμένη παρουσίαση των προϊόντων μιας επιχείρησης, σε όποιον τομέα και αν δραστηριοποιείται. Συμπληρώνει άριστα την επαγγελματική μας εικόνα. Πείθει το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε με προσεγμένο τρόπο για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των υπηρεσιών που μπορούμε να του παρέχουμε, βοηθώντας το στην τελική του επιλογή.

Photobookforall: Γνωρίστε μας! Είμαστε μια ομάδα φωτογράφων δεύτερης γενιάς, με μεγάλη εμπειρία στα άλμπουμ γάμου και βάπτισης από το 2009, που συνεχίζουμε δυναμικά, ενσωματώνοντας στη δουλειά μας όλες τις σύγχρονες τεχνικές ψηφιακής εκτύπωσης. Μέσω του site μας, δραστηριοποιούμαστε σε όλη την Ελλάδα, ενώ συνάπτουμε συνεργασίες και με χώρες του εξωτερικού, κυρίως της Ευρώπης. Η ευκολία, η ταχύτητα, το χαμηλό κόστος και η απευθείας παράδοση είμαστε σίγουροι ότι θα σας εκπλήξουν ευχάριστα. Επισκεφτείτε μας και εσείς, για να δείτε όλα τα σημαντικά στιγμιότυπα που έχετε «καταχωνιάσει» σε κάποιο φάκελο του υπολογιστή να ξαναζωντανεύουν, μέσα από ένα photobook που θα σχεδιάσετε εσείς οι ίδιοι, μέσω της ηλεκτρονικής μας εφαρμογής: www.photobookforall.com

Ο ρόλος της

ψυχολογίας

στη δίαιτα και στη σωστή διατροφή Η άνοιξη είναι συνήθως η εποχή που ξεκινάνε οι δίαιτες, η συστηματική διατροφή, οι επισκέψεις σε διατροφολόγους, οι πολλές ώρες στο γυμναστήριο, με κύριο σκοπό την επίτευξη του ιδανικού σώματος, του σώματος που θεωρείται αποδεχτό. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Έχεις αναλογιστεί, όμως, πως το ιδανικό απέχει από το ρεαλιστικό και πως ο τρόπος που τρέφεσαι αλλά και που φέρεσαι στο σώμα σου αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο κοιτάζεις τον εαυτό σου; Γνωρίζεις πως υπάρχουν διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες που επιδρούν συνειδητά ή ασυνείδητα στην προσπάθειά σου για δίαιτα, καθώς και στον ίδιο τον τρόπο που τρως; Η καθημερινή διατροφική μας συμπεριφορά, ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το φαγητό και ο ρόλος που αυτό κατέχει στη ζωή μας σε συνδυασμό με το τι θεωρούμε ιδανικό σώμα, είναι κάτι που αναπτύσσεται σε πολύ μικρή ηλικία, χτίζεται στα πλαίσια του οικογενειακού συστήματος ως οικογενειακό προϊόν και στη συνέχεια ενισχύεται από τις διάφορες εφηβικές και ενήλικες εμπειρίες που θα βιώσουμε. Τι ρόλο παίζει η οικογένεια στον τρόπο που μάθαμε να τρώμε; Οι στάσεις και οι πεποιθήσεις γύρω από το φαγητό δημιουργούνται στα πρώτα χρόνια της ζωής του ατόμου. Τα παιδιά τείνουν να έχουν μιμητική συμπεριφορά σε αντίθεση με τους γονείς που συχνά στέλνουν «διπλά μηνύματα» ως προς το τι είναι καλό να τρώνε και τι όχι. Τη στιγμή που ένας γονέας απαγορεύει στο παιδί του να φάει σοκολάτα είναι η ίδια στιγμή που κρύβει τις σοκολάτες στο ψυγείο για να τις δοκιμάσει αργότερα ο ίδιος. Ακόμη, το φαγητό χρησιμοποιείται στην οικογένεια για να αγκαλιάσει τα έντονα συναισθήματα που μπορεί να δημιουργούνται. Το φαγητό στο ρόλο του παρηγορητικού στοιχείου, δηλαδή όταν το παιδί κλαίει ή είναι στεναχωρημένο, το φαγητό ως επιβράβευση σε μία επιτυχία, ακόμη και ως συντροφιά στην απουσία του γονέα, τη στιγμή που ο ίδιος προσπαθεί να παλέψει με τις ενοχές του γονεϊκού ρόλου. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως το φαγητό και κυρίως τα οικογενειακά τραπέζια αποτελούν τις λεγόμενες «οικογενει-

ακές τελετουργίες», που γεμίζουν το κάθε μέλος με το αίσθημα της αγάπης και της φροντίδας, κάτι που επιθυμούμε να βιώνουμε και στην ενήλικη ζωή. Θέλει κόπο, χρόνο και αρκετό θάρρος για να ανακαλύψεις αν ο τρόπος που έμαθες να τρως στο σπίτι, σε βοηθάει στην ενήλικη ζωή σου, αν τα μάτια με τα οποία επιλέγεις να κοιτάξεις το σώμα σου σε οδηγούν να δεις αυτό που πραγματικά είσαι και έχεις ανάγκη. Πολλές φορές, απλά χρειάζεται «να μάθεις να τρως ξανά από την αρχή!». Τι ρόλο παίζει η αυτοεκτίμηση στη διατροφή και στη δίαιτα; Η αυτοεκτίμηση εξαρτάται άμεσα από την εικόνα του σώματος που έχεις, δηλαδή από το πώς κατανοείς την εξωτερική σου εμφάνιση, κάτι που φυσικά επηρεάζει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά σου. Όσο πιο υψηλή η αυτοεκτίμηση που έχεις, τόσο πιο υγιής ο τρόπος που τρως, τόσο πιο ρεαλιστική η εικόνα που έχεις για το σώμα σου, τόσο πιο ισχυρά τα κίνητρα που θα σε κάνουν να ξεκινήσεις, αλλά και να πετύχεις μία δίαιτα. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που συμβαίνει το αντίθετο και πώς θα μπορούσες να ακολουθήσεις μία δίαιτα που μέσα σε αυτήν δεν θα δυσκολευτείς, αλλά παράλληλα θα βάλεις σε προτεραιότητα τον εαυτό σου; Αρχικά, θα ήταν καλό να εντοπίσεις ποιοι είναι οι λόγοι που σε οδηγούν σε αποτυχία της δίαιτας ή σε παραίτηση. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι: ◘ Λάθος κίνητρο. Ως μοναδικό κίνητρο οι άλλοι και όχι ο εαυτός σου, «θέλω να αδυνατίσω για τον σύντροφό μου ή για να βρω μία καλή δουλειά.» ◘ Μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Όταν ξεκινάμε δίαιτα η υπομονή είναι ένα από τα στοιχεία που δεν μας χαρακτηρίζει. Πιστεύ27

ουμε πως αν δεν δούμε το αποτέλεσμα μέσα σε λίγες εβδομάδες, έχουμε αποτύχει ή πως κάτι δεν κάνουμε σωστά. ◘ Φόβος για τη νέα αλλαγή που συμβαίνει στο σώμα μας. «Είμαστε έτοιμοι να κοιταχτούμε στον καθρέφτη ξανά και να θαυμάσουμε τις αλλαγές στο σώμα μας;» ◘ Φόβος για κοινωνική απομόνωση. Θεωρούμε πως για να έχει επιτυχία μία δίαιτα πρέπει να απομονωθούμε από τους φίλους μας και να σταματήσουμε τις εξόδους που πριν μας ευχαριστούσαν. ◘ Διάφορα συναισθηματικά ή ψυχολογικά προβλήματα. Η κατάθλιψη καθώς και η συναισθηματική υπερφαγία (τρώω τα συναισθήματά μου), είναι πολύ συχνά αιτίες που εμποδίζουν τον εαυτό μας να φάει σωστά ή ακόμα και να αγαπήσει το σώμα του. Αφού ανακαλύψεις ποιος από αυτούς τους λόγους σου ταιριάζει, είναι η στιγμή να δοκιμάσεις κάποια πρακτικά βήματα αλλαγών.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Κ. ΤΕΡΖΑΚΗΣ

Χειρουργός Γυναικολόγος | Μαιευτήρας Πιστοποίηση Κολποσκόπησης HSCCP Πλ. Γεωργίου 3 | Εμπορικό κέντρο Κόλλα 2ος όροφος | 26221 Πάτρα Τ: 2614 000.811 | Κ: 694.810.86.82 info@terzakis-obgyn.gr www.terzakis-obgyn.gr

· ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ · ΚΟΛΠΟΣΚΟΠΗΣΗ · ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ · ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ 28

Σημείωσε σε ένα χαρτί τα υπέρ και τα κατά που θα έχει για εσένα η διαδικασία της δίαιτας και αξιολόγησε τα δυνατά σημεία που έχεις για να αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες της. Κράτησε ένα ημερολόγιο αυτοπαρατήρησης. Σε αυτό προσπάθησε να ανακαλύψεις ποια είναι τα συναισθήματα που σε οδηγούν στο να φας περισσότερο. Προσπάθησε να αντιμετωπίσεις αυτά τα συναισθήματα με εποικοδομητικό τρόπο, όπως να τα εκφράσεις ή να γράψεις γι’ αυτά σε ένα χαρτί. Θέσε ρεαλιστικούς στόχους από την αρχή. Είναι πολύ σημαντικό να απαντήσεις στο ερώτημα «για ποιόν θέλω πραγματικά να αδυνατίσω». Προγραμμάτισε τον τρόπο που θα το κάνεις αυτό. Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να δεις από την αρχή ποιου είδους γυμναστική θα ήθελες να ακολουθήσεις ή σε ποιόν διατροφολόγο θα ήθελες να απευθυνθείς. Βρες υποστηρικτικά συστήματα μέσα στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον που θα επιβραβεύσουν τις προσπάθειές σου και δεν θα σαμποτάρουν το αποτέλεσμα. Αναλογίσου, γιατί τόσο καιρό δεν ήθελες να φροντίσεις τόσο το σώμα σου όσο και τη διατροφή σου. Πολλές φορές η τάση μας να μη φροντίζουμε το σώμα μας εκφράζει μία έμμεση μορφή αυτοκαταστροφής ή αυτοτιμωρίας. Προσπάθησε να τρως χωρίς να επικρίνεις, αλλά και χωρίς να συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους ανθρώπους που κάνουν δίαιτα. Μίλησε όμορφα στον εαυτό σου και επιβράβευσέ τον για την προσπάθεια. Να θυμάσαι πως ο σκοπός της δίαιτας και της καλής διατροφής είναι να μάθεις να τρως σωστά σε ολόκληρη τη ζωή σου. Θα δεις πως όταν ισορροπήσεις τη διατροφή σου θα καταφέρεις να ισορροπήσεις και άλλες πτυχές της ζωής σου!

Ανοσοθεραπεία

Η οριστική λύση στο πρόβλημα της αλλεργίας; Τα αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού, όπως η ρινίτιδα, η επιπεφυκίτιδα και το άσθμα έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Τα συμπτώματά τους δυσκολεύουν την καθημερινότητα των αλλεργικών ασθενών και έχουν σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ζωής τους. ΜΠΡIΝΙΑ ΚΑΤΕΡIΝΑ, MD, MSc / ΕΙΔΙΚOΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛOΓΟΣ ΠΑIΔΩΝ & ΕΝΗΛIΚΩΝ

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα ελέγχονται επαρκώς με τη χρήση φαρμάκων, (αντιϊσταμινικά χάπια, ρινικά sprays αντιλευκοτριένια κ.α.). Τα φάρμακα αυτά όμως, αν και περιορίζουν τις εκδηλώσεις της αλλεργίας, δεν

τροποποιούν τη φυσική της πορεία και δεν την θεραπεύουν. Έτσι, μετά τη διακοπή τους, τα συμπτώματα της αλλεργίας επανέρχονται και πάλι και ο ασθενής είναι αναγκασμένος να τα χρησιμοποιεί μακροχρόνια. Υπάρχει όμως άλλη εναλλακτική λύση στο πρόβλημα των αλλεργιών; 29

Ναι και αυτή είναι η ανοσοθεραπεία. Τι είναι η ανοσοθεραπεία; Ανοσοθεραπεία ή ειδική απευαισθητοποίηση ή «εμβόλια για αλλεργίες», είναι μια ειδική ανοσολογική θεραπευτική μέθοδος (ανοσοτροποποιητική), η οποία εφαρμόζεται για την αιτιολογική και συνήθως μόνιμη αντιμετώπιση ορισμένων αλλεργικών νοσημάτων. Συνίσταται στην χορήγηση -προοδευτικά αυξανόμενης ποσότητας- του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, με στόχο την επαγωγή ανοχής. Χάρη στη θεραπεία απευαισθητοποίησης, το ανοσοποιητικό σύστημα σταδιακά παύει να αναγνωρίζει το υπεύθυνο για τα συμπτώματα αλλεργιογόνο ως επιβλαβές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ανοχή του οργανισμού στο αλλεργιογόνο, ώστε να μην εμφανίζονται συμπτώματα σε επόμενη επαφή με αυτό.

πή της εμφάνισης άσθματος σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα (πιθανότητα που αγγίζει πάνω από το 50% στους ασθενείς αυτούς). Σε ποιες αλλεργικές παθήσεις εφαρμόζεται η ανοσοθεραπεία; Εφαρμόζεται στις αλλεργίες του αναπνευστικού, δηλαδή στην αλλεργική ρινίτιδα, στην επιπεφυκίτιδα και στο αλλεργικό άσθμα, καθώς και στην αλλεργία στα δηλητήρια των σφηκών και μέλισσας. Επίσης είναι σε πειραματικό στάδιο για την αντιμετώπιση της τροφικής αλλεργίας, σε συγκεκριμένα όμως τρόφιμα όπως πχ. το αράπικο φιστίκι και το ψάρι. Επιπλέον κάποιες φορές έχει ένδειξη και σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα που έχουν ευαισθητοποίηση στα ακάρεα σκόνης.

Είναι νέα μέθοδος θεραπείας; Η ιστορία της ανοσοθεραπείας ανάγεται στις αρχές του 20ου αιώνα με πρώτους τους Alexandre Besredka το 1907 στο Ινστιτούτο Pasteur στο Παρίσι και τους Leonard Noon και John Freeman στο Λονδίνο το 1911. Ποιά είναι τα οφέλη; Καταρχάς υπάρχει σημαντικός περιορισμός ή και πλήρης εξαφάνιση των συμπτωμάτων της αλλεργίας. Τα παραπάνω αποτελέσματα διαρκούν μακροχρόνια και μετά τη διακοπή της ανοσοθεραπείας. Επιπρόσθετα επιτυγχάνεται διακοπή της επέκτασης της αλλεργικής νόσου. Συχνά τα συμπτώματα της αλλεργίας αναπνευστικού εμφανίζονται μόνο εποχικά αρχικά, ενώ στην πορεία επεκτείνονται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αυτό γίνεται, καθώς σταδιακά με τα χρόνια τα αλλεργιογόνα στα οποία ένας ασθενής είναι αλλεργικός αυξάνουν. Η ανοσοθεραπεία δίνει λύση και ανακόπτει αυτή την επέκταση. Τέλος, πολύ σημαντικό είναι ότι έχουμε αποτρο30

Τι περιέχουν τα σκευάσματα της ανοσοθεραπείας; Περιέχουν εκχυλίσματα από το ή τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα που ευθύνονται για την πάθηση του ασθενούς. Εάν πρόκειται για γύρεις, το σκεύασμα μπορεί να περιέχει ένα ή περισσότερα είδη γύρεων. Γενικά πρέπει να χρησιμοποιούνται χωριστά σκευάσματα για γύρεις, ακάρεα οικιακής σκόνης, σπόρια μυκήτων, επιθήλια οικόσιτων ζώων στις περιπτώσεις πολυευαισθησίας και να μην αναμειγνύονται μετα-

ξύ τους τα αλλεργιογόνα των τεσσάρων αυτών κατηγοριών.

Σε πόσα αλλεργιογόνα ταυτόχρονα μπορώ να κάνω ανοσοθεραπεία;

Με ποιο τρόπο χορηγούνται τα σκευάσματα της ανοσοθεραπείας;

Δεν υπάρχει καθορισμένος αριθμός. Ωστόσο όσο λιγότερα είναι τα αλλεργιογόνα στα οποία είμαστε ευαισθητοποιημένοι, τόσο αυξάνεται η αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας. Για το λόγο αυτό είναι καίρια η έγκαιρη παρέμβαση στην παιδική ηλικία, όπου οι ευαισθητοποιήσεις είναι αρχόμενες. Ποια είναι η αποτελεσματικότητα;

Με την κλασσική ενέσιμη θεραπεία το εμβόλιο χορηγείται με ενέσεις υποδόρια, σε σταδιακά αυξανόμενες δόσεις, κατά τακτά διαστήματα μέχρι την επίτευξη της δόσης συντήρησης, οπότε γίνεται μία φορά το μήνα. Υπάρχει επίσης και η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία που γίνεται με χρήση υπογλώσσιων σταγόνων ή ταμπλετών σε καθημερινή βάση ή για κάποιες φορές την εβδομάδα. Η διάρκεια της θεραπείας και στις 2 περιπτώσεις είναι 3-5 χρόνια. Είναι αρκετά μεγάλη, γιατί η «εκπαίδευση» του ανοσοποιητικού μας στα αλλεργιογόνα που τον πειράζουν γίνεται σταδιακά. Υπάρχει όριο στην ηλικία για την ανοσοθεραπεία; Όπως και κάθε θεραπεία έτσι και η ανοσοθεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται. Θεωρητικά τα όρια της ηλικίας είναι μεταξύ 5 - 65 χρόνων. Θα πρέπει όμως πάντοτε να συνυπολογισθούν ποικίλοι παράγοντες πριν την έναρξη της ανοσοθεραπείας. Το πιο σημαντικό είναι η τεκμηριωμένη κλινική και εργαστηριακή συσχέτιση του αλλεργιογόνου με τη νόσο. Τι σημαίνει πρακτικά συσχέτιση αλλεργιογόνου με τη νόσο; Για να γίνει η ανοσοθεραπεία ο ειδικός πρέπει να είναι απόλυτα βέβαιος για το αίτιο της αλλεργίας. Ο εντοπισμός του «ύποπτου» αλλεργιογόνου γίνεται με τη λήψη του ιστορικού, με δερματικές δοκιμασίες (prick tests) για τον εντοπισμό αντισωμάτων στο δέρμα, καθώς και με εξετάσεις αίματος για την αναζήτηση ειδικών αντισωμάτων στο αίμα (δοκιμασίες RAST). Δεν έχει κάθε ασθενής με θετικά τεστ ένδειξη να υποβληθεί σε ανοσοθεραπεία. Ο προσδιορισμός των κλινικά σημαντικών ευαισθητοποιήσεων είναι κομβικός για την επιτυχή έκβαση της ανοσοθεραπείας.

Όταν πληρούνται οι σωστές προϋποθέσεις (σωστή επιλογή ασθενών, αλλεργιογόνων, και σωστή μεθοδολογία χορήγησης), τότε έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Επιπλέον είναι η μόνη αιτιολογική αγωγή, δηλαδή η αγωγή που δεν αντιμετωπίζει μόνιμα μόνο τα συμπτώματα του ασθενούς, αλλά και την ίδια την αιτία της αλλεργικής νόσου (σχεδόν πλήρης ίαση). Στην περίπτωση της αλλεργίας στο δηλητήριο μέλισσας και σφηκών η αποτελεσματικότητα αγγίζει το 99%, πρακτικά δηλαδή επιτυγχάνεται ίαση. Στην αναπνευστική αλλεργία (αλλεργική ρινίτιδα/άσθμα), έχουμε παρόμοια αποτελέσματα, με δραματική μείωση της ανάγκης συμπληρωματικής φαρμακευτικής αγωγής.

Ειδικότερα για όσους έχουν αλλεργικό άσθμα ισχύει το «όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα». Με άλλα λόγια η ανοσοθεραπεία 31

θα είναι περισσότερο αποτελεσματική, από τη στιγμή που η πνευμονική λειτουργία του ασθματικού δεν έχει διαταραχθεί, κάτι που ελέγχεται με τη μέτρηση των πνευμονικών λειτουργικών δοκιμασιών. Υπάρχουν παρενέργειες; Είναι δυνατόν να παρατηθούν τοπικές αντιδράσεις στο σημείο χορήγησης του εμβολίου. Σπανιότερα μπορεί να προκληθούν και γενικευμένες αναφυλακτικές αντιδράσεις (μόνο στην υποδόρια μορφή), όταν όμως τηρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διενέργεια της μεθόδου, το ποσοστό αυτό πρακτικά μηδενίζεται. Γι’ αυτό το λόγο τα αλλεργικά εμβόλια πρέπει να συστήνονται αλλά και να γίνονται υπό την επίβλεψη ειδικού αλλεργιολόγου. Πότε αντενδείκνυται; Όταν δεν αποδεικνύεται η αιτιολογική σχέση αλλεργιογόνου και νόσου ή όταν συνυπάρχουν ορισμένες παθήσεις όπως κακοήθειες, νόσοι του κολλαγόνου, ενεργά αυτοάνοσα νοσήματα κλπ. Επίσης όταν δεν υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ ασθενούς και γιατρού και πειθαρχία στη συμμόρφωση της σωστής τήρησης της διαδικασίας. Η εγκυμοσύνη δεν αποτελεί αντένδειξη, βέβαια ποτέ δεν γίνεται έναρξη ενώ η γυναί32

κα είναι έγκυος, εάν όμως έχει φθάσει σε δόση συντήρησης πριν την εγκυμοσύνη συνεχίζει κανονικά τη θεραπεία της. Μπορώ να παίρνω άλλα φάρμακα όσο κάνω ανοσοθεραπεία, ακόμη και για την καταπολέμηση αλλεργικών συμπτωμάτων π.χ. αντιϊσταμινικά; Ναι. Τα εμβόλια δεν περιέχουν φάρμακα, μόνο το (τα) αλλεργιογόνο(α), συνεπώς δεν υπάρχει πιθανότητα αλληλεπίδρασης με όποιο άλλο φάρμακο. Πρόκειται για μια ακριβή θεραπεία; Τα σκευάσματα συνταγογραφούνται και καλύπτονται από τα ταμεία με συμμετοχή όμοια με των υπολοίπων φαρμάκων. Θα πρέπει όμως να συνυπολογισθεί και η εξοικονόμηση από τη μείωση των χρησιμοποιουμένων φαρμάκων. Σε τελική ανάλυση πρόκειται για μια μάλλον χαμηλού κόστους θεραπεία. Συνοψίζοντας, δεν υπάρχει λόγος ταλαιπωρίας και περιορισμού των δραστηριοτήτων του αλλεργικού ασθενούς. Η Άνοιξη είναι μια εποχή που η φύση αναγεννάται . Ας βγούμε όλοι έξω να τη χαρούμε. Οι αλλεργίες αποτελούν μια νόσο που έχει λύση και δεν πρέπει να επηρεάζει την ποιότητα ζωής μας, αρκεί να αναζητήσουμε εγκαίρως τη λύση στον ειδικό.

Êáôåñßíá Mðñßíéá, MD, MSc

Åéäéêüò Áëëåñãéïëüãïò Ðáßäùí & Åíçëßêùí

Äéðëùµáôïý÷ïò ÅõñùðáúêÞò Áêáäçµßáò Áëëåñãéïëïãßáò ê ÊëéíéêÞò Áíïóïëïãßáò (EAACI)

ό ÁëëåñãéêÜ ôåóô ό ÁëëåñãéêÞ ñéíßôéäá ό Áëëåñãéêü Üóèµá ό ÔñïöéêÞ Áëëåñãßá ό ÖáñµáêåõôéêÞ Áëëåñãßá ό Êíßäùóç ό Áããåéïïßäçµá ό ÁôïðéêÞ Äåñµáôßôéäá ό Áëëåñãßåò óôá õµåíüðôåñá (µÝëéóóá-óöÞêá) ό Çùóéíïöéëßá / ÇùóéíïöéëéêÝò ðáèÞóåéò ό Áíïóïèåñáðåßá ÄÝ÷åôáé µå ñáíôåâïý

Ðëáôåßá Ãåùñãßïõ 7, ÐÜôñá, / 26130 23594 6972885095, katerinamprinia@gmail.com

Γαστροοισοφαγική

Παλινδρόμηση

Συμπτώματα και αντιμετώπιση ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΙΝΑ / ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

Όταν τρώμε, η τροφή μετακινείται από τη στοματική κοιλότητα μέχρι το στομάχι, μέσω του οισοφάγου. Στο κάτω άκρο του βρίσκεται ένας σφικτήρας (κατώτερος οισοφαγικός), ο οποίος δρα ως βαλβίδα επιτρέποντας την δίοδο της τροφής προς 34

το στομάχι και αποτρέποντας την επιστροφή της. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο σφικτήρας αυτός κλείνει αμέσως μετά την κατάποση της τροφής αποτρέποντας έτσι παλινδρόμηση του όξινου περιεχομένου του στομάχου.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εμφανίζεται όταν ο σφικτήρας αυτός δε λειτουργεί σωστά, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η συγκράτηση του περιεχομένου επιτρέποντας στα οξέα να ερεθίσουν το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια συχνή πάθηση, η οποία δεν κάνει διακρίσεις και μπορεί να επηρεάσει και τα δυο φύλα σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής, από βρέφη μέχρι και υπερήλικες. Συχνά σχετίζεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, το στρες και τις διαιτητικές συνήθειες.

των επιπλοκών (εξέλκωση, πεπτική στένωση, αιμορραγία, διάτρηση, οισοφάγος Barrett) με φαρμακευτική αγωγή ή/και χειρουργική αντιμετώπιση.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Αλλαγές του τρόπου ζωής:

Τα κλινικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Θεραπευτική αντιμετώπιση

◘ Διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους /απώλεια σε περιπτώσεις υπέρβαρου/παχυσαρκίας. ◘ Μείωση/διακοπή καπνίσματος. ◘ Σημαντική μείωση κατανάλωσης αλκοόλ. ◘ Περιορισμός του μεγέθους της μερίδας του γεύματος. ◘ Αποφυγή κατανάλωσης τροφής δύο με τρεις ώρες πριν την κατάκλιση. ◘ Προσπάθεια αποφυγής στρεσογόνων καταστάσεων. Υιοθέτηση μυοχαλαρωτικών ασκήσεων στην καθημερινή ρουτίνα, επαρκής ξεκούραση. Το στρες αυξάνει την έκκριση όξινων γαστρικών υγρών, με αποτέλεσμα να ευαισθητοποιείται ο βλεννογόνος του στομάχου. ◘ Αποφυγή χρήσης αντιφλεγμονωδών φαρμάκων χωρίς ιατρική συμβουλή. ◘ Αποφυγή πολύ εφαρμοστών (στην περιοχή της κοιλιάς) ρούχων και ζωνών. ◘ Αποφεύγετε να σκύβετε μετά το γεύμα και να σηκώνετε βάρος. ◘ Παραμείνετε σε όρθια θέση για δύο έως τρεις ώρες πριν ξαπλώσετε. ◘ Ανυψώστε το κεφάλι σας ελαφρώς (κατά 20 cm) κατά την κατάκλιση.

Οι θεραπεία της παλινδρόμησης περιλαμβάνει:

Διατροφική αντιμετώπιση

α) τον έλεγχο των κλινικών συμπτωμάτων με αλλαγές του τρόπου ζωής και των διατροφικών προτιμήσεων και β) την επούλωση του οισοφαγικού βλεννογόνου (οισοφαγίτιδα) καθώς και την πρόληψη

◘ Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων (για την πρόληψη της εμφάνισης δυσπεψίας). ◘ Αποφυγή πρόσληψης υγρών κατά τη διάρκεια των γευμάτων.

◘ Αίσθημα καύσου στο στομάχι ή ψηλά στον θώρακα. ◘ Αίσθημα αναγωγής του όξινου στομαχικού περιεχομένου στον οισοφάγο (αίσθημα καύσου στον λαιμό και όξινη γεύση και δυσοσμία στόματος). ◘ Βράγχος (βραχνάδα) φωνής (ή πόνος στο λαιμό). ◘ Ερυγές (ρέψιμο). ◘ Τυμπανισμό στομάχου. ◘ Ναυτία. ◘ Πρωινός βήχας. ◘ Ταχυκαρδία. Πώς γίνεται η διάγνωση; Με τη γαστροσκόπηση ο ειδικός γαστρεντερολόγος ελέγχει τον βλεννογόνο του οισοφάγου για την ύπαρξη τυχόν αλλοιώσεων από φλεγμονή (οισοφαγίτιδα) ή/και την ύπαρξη διαφραγματοκήλης, η οποία και επιτρέπει την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο.

Το πρώτο βήμα της θεραπείας είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής και της διατροφής. Σε πολλές περιπτώσεις που η παλινδρόμηση είναι σε αρχικό στάδιο, η τροποποίηση αυτών των δύο παραγόντων αρκούν για τη σημαντική βελτίωση της κλινικής εικόνας και υποχώρησης των συμπτωμάτων. Τι περιλαμβάνουν;

◘ Αποφυγή όξινων και ερεθιστικών (για τον βλεννογόνο) τροφών: εσπεριδοειδή και οι χυμοί τους (πορτοκάλι, μανταρίνι, γκρέιπ φρουτ, λεμόνι), ντομάτα φρέσκια. ◘ Αποφυγή λιπαρών τροφών (βούτυρο, τηγανητά, σοκολάτα, γλυκά σνακ, σιροπιαστά γλυκά, πλήρη γαλακτοκομικά, κρέμες γάλακτος, λιπαρά κρέατα και τυριά). ◘ Μείωση πρόσληψης καφέ, τσαγιού, αεριούχων ποτών. ◘ Μείωση κατανάλωσης αλκοόλ. ◘ Αποφυγή κατανάλωσης μέντας, δυόσμου. ◘ Αποφυγή καρυκευμάτων και πικάντικων τροφών (σκόρδο, πιπέρι, κρεμμύδι, κέτσαπ, μουστάρδα, ξύδι). ◘ Τήρηση εβδομαδιαίου ημερολογίου κατανάλωσης τροφίμων, ώστε να είναι δυνατό να εντοπιστούν οι «ένοχες» τροφές.

κή αντιμετώπισή της η οποία περιλαμβάνει αναστολείς της αντλίας πρωτονίων, ανταγωνιστές του υποδοχέα ισταμίνης ή συνδυασμός των ανωτέρω φαρμάκων. Στόχος της αγωγής είναι να μειώσει ή να σταματήσει την παραγωγή του γαστρικού οξέος. Οι ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται (ή δε συμμορφώνονται) καλά στις αλλαγές του τρόπου ζωής, διατροφής και δεν ανταποκρίνονται (ή δεν τηρούν) την φαρμακευτική αγωγή, συχνά αναγκάζονται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Η πιο συχνή χειρουργική επέμβαση για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ονομάζεται θολοπλαστική Nissen (από τον πρώτο χειρουργό που εφάρμοσε την τεχνική αυτή). Γιατί είναι σημαντική η θεραπεία της; Συχνά, ασθενείς μετά από μακροχρόνια νόσο χωρίς συστηματική αντιμετώπιση, αναπτύσσουν σημαντικές ιστολογικές αλλοιώσεις του βλεννογόνου του κατώτερου οισοφάγου, που ονομάζεται οισοφάγος Barret. Είναι αποτέλεσμα χρόνιας φλεγμονής (οισοφαγίτιδας εκ παλινδρομήσεως) και είναι βασικός παράγοντας εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου.

Να προτιμώνται: Από φρούτα: μπανάνα, μήλο, αχλάδι. ► Κρέατα άπαχα (ψητά ή βραστά). ► Ημίπαχα γαλακτοκομικά και τυριά με μειωμένα λιπαρά. ► Το ελαιόλαδο ως βασική λιπαρή ύλη. ► Τα δημητριακά και αμυλούχα τρόφιμα ολικής άλεσης. ► Η μαστίχα Χίου (ιδιαίτερα πριν από τα γεύματα) λόγω της γαστροπροστατευτικής της δράσης. ►

Φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση: Αν τα συμπτώματα επιμένουν μετά από αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής, τότε απαιτείται φαρμακευτι36

Συμπερασματικά Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι πιθανό να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία με διαφορετικά στον καθένα συμπτώματα. Ο εσφαλμένος τρόπος ζωής και διατροφής, το υπερβολικό κάπνισμα, το στρες μπορούν όχι μόνο να την προκαλέσουν αλλά και να επιδεινώσουν τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, ανταποκρίνεται σε διαφορετικά φαρμακευτικά σχήματα ή αλλαγές και συστήνεται πάντα η καλή συνεργασία του ασθενούς με τον ειδικό και συμμόρφωση με τις οδηγίες, ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο κλινικό αποτέλεσμα.

Ελίνα Λ. Δημητροπούλου Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Master of Medical Science in Clinical Nutrition University of Glasgow Μετρήσεις Βασικού Μεταβολισμού Ανάλυση Σύστασης Σώματος Λιπομέτρηση Περιφερειών Σώματος

Διατροφική & Σωματική αξιολόγηση και παρακολούθηση Παίδων Ενηλίκων Εγκύων Αθλητών

Εκπαίδευση σωστής διατροφικής Συμπεριφοράς – Συμβουλευτική Διατροφική αντιμετώπιση Παχυσαρκίας Διαταραχών λήψης τροφής Καρδιαγγειακών παθήσεων Υπερλιπιδαιμιών Σακχαρώδη Διαβήτη Ενδοκρινικών / μεταβολικών νοσημάτων Γαστρεντερικών διαταραχών Νεφρολογικών περιστατικών

Κανακάρη 109 & Αγ. Νικολάου, Πάτρα Τηλ.: 2610 624.908, Fax: 2610 624.952 Κιν.: 6942 658.434, e-mail: dimitropoulou.elina@gmail.com

Παροδική Οστεοπόρωση Διαφορετική οντότητα από τη γνωστή Οστεοπόρωση Ο όρος “παροδική οστεοπόρωση” (Transient Osteoporosis) αναφέρεται σε μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο και μείωση της κινητικότητας μιας άρθρωσης, με ταυτόχρονη παροδική μείωση της οστικής πυκνότητας του προσβαλλόμενου οστού. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ MD, MSc, PHD(c) / XΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ

Είναι μια σχετικά νέα πάθηση, αφού η πρώτη περιγραφή της γίνεται το 1959 από τους Curtis & Kinsaid, οι οποίοι περιέγραψαν ένα σπάνιο κλινικό σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζονταν από πόνο και παροδική μείωση της οστικής πυκνότητας (οστεοπόρωση) του ενός ή και των δύο ισχίων, γυναικών που βρίσκονταν στο τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Σήμερα πλέον θεωρείται ότι η πάθηση μπορεί να συμβεί σε ασθενείς και των δύο φύλων και σε όλες τις ηλικίες μετά την εφηβεία. Η κύρια εντόπισή της είναι στην άρθρωση του ισχίου αλλά μπορεί κάλλιστα να παρατηρηθεί και στην άρθρωση του γόνατος καθώς και την ποδοκνημική. Αιτίες Το τι προκαλεί την παροδική οστεοπόρωση είναι άγνωστο και παραμένει ακόμα αντικείμενο μελέτης. Διάφορες υποθέσεις και θεωρίες έχουν εκφραστεί κατά καιρούς, χωρίς όμως κάποια από αυτές να έχει επικρατήσει. Η αυξημένη πρόσληψη ραδιοφαρμάκου στον σπινθηρογραφικό έλεγχο υποδηλώνει μια αγγειονευρώδη διαταραχή, παρόμοια με αυτή που εμφανίζεται σε ένα άλλο επώδυνο σύνδρομο που προσβάλλει αρθρώσεις και ονομάζεται σύνδρομο Sudek (συμπαθητική αλγοδυστροφία). Σε αντίθεση όμως με το σύνδρομο Sudek, η παροδική οστεοπόρωση δεν προκαλεί τροφικές αλλοιώσεις των γύρω μαλακών μορίων, ούτε υπάρχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις. Η άλλη υπόθεση στηρίζεται στο γεγονός ότι η παροδική οστεοπόρωση στη μαγνητική τομογραφία παρουσιάζει οστικό οίδημα, πράγμα που επίσης εμφανίζεται στην οστεονέκρωση. Αυτή λοιπόν η παρατήρηση οδήγησε στην υπόθεση ότι η παροδική οστεοπόρωση δεν είναι τίποτε άλλο από ένα αναστρέψιμο επεισόδιο ισχαιμίας, το οποίο ακολουθεί αντιδραστική υπεραιμία στο προσβεβλημένο οστό. Βέβαια για την υπό-

θεση αυτή υπάρχουν έντονες διαφωνίες, μιας και οι δύο παθήσεις έχουν μεγάλες διαφορές. Επίσης λόγω του γεγονότος ότι περιγράφτηκε αρχικά σε εγκυμονούσες γυναίκες, διατυπώθηκε η υπόθεση ότι το αίτιο μπορεί να είναι η διαταραχή του ορμονικού προφίλ των ασθενών. Άλλες υποθέσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς, παρουσιάζουν ως αιτίες του συνδρόμου διάφορες καταστάσεις όπως: ασυνήθεις μηχανικές καταπονήσεις και ανώμαλη φόρτιση, μικροκατάγματα του υποχόνδριου οστού συνέπεια κάκωσης, παροδική υμενίτιδα, αποκάλυψη προϋπάρχουσας υποκλινικής οστεοπόρωσης σε νέες γυναίκες, διάφορα άλλα μεταβολικά, νευρολογικά και ενδοκρινικά αίτια, όπως πχ. η ανεπάρκεια της βιταμίνης C, ακόμα και πιθανή ιογενής προσβολή. Κανένα από τα παραπάνω όμως δεν έχει επαρκή τεκμηρίωση. Κλινική εικόνα Γενικά ο ασθενής περιγράφει ότι ξεκίνησε να πονά ξαφνικά, έντονα ή βαθμιαία αυξανόμενα γύρω από την προσβεβλημένη άρθρωση. Αρχικά ο πόνος εμφανίζεται και επιδεινώνεται κατά τη βάδιση, τυπικά χωρίς ιστορικό σαφούς τραυματισμού. Στην εξέλιξη της νόσου, ότι ο πόνος επιδεινώνεται όσο προχωρούν οι εβδομάδες και μπορεί να γίνει έντονος, σε σημείο που δεν αφήνει τον ασθενή να σταθεί όρθιος ή να στηριχθεί στο πάσχον σκέλος. Μπορεί να υπάρχει ύδραρθρο και ευαισθησία στην ψηλάφηση της προσβεβλημένης άρθρωσης. Το εύρος κίνησης της άρθρωσης επηρεάζεται ελάχιστα, αλλά είναι επώδυνο στις ακραίες θέσεις των κινήσεων. Υπάρχει ανταλγική βάδιση και πολλές φορές οι ασθενείς αρνούνται να περπατήσουν. Διάγνωση Η διάγνωση της παροδικής οστεοπόρωσης βασίζεται στη λήψη ενός πολύ καλού και λεπτομερούς ιστορικού, στη φυσική εξέταση του ασθενούς και βέβαια στην 39

απεικόνιση της προσβεβλημένης άρθρωσης. Κατά τη λήψη του ιστορικού θα αναζητηθούν στοιχεία όπως: το πώς ξεκίνησε ο πόνος, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του πόνου ή αν υπήρχε κάποιο ιστορικό κάκωσης της περιοχής κτλ. Με βάση λοιπόν το ιστορικό και τα στοιχεία του χαρακτήρα του πόνου, θα προταθεί ο κατάλληλος απεικονιστικός έλεγχος. Στις απλές ακτινογραφίες, στα πρώτα στάδια της νόσου (ακόμα και μετά το πέρας 6μήνου) δεν θα υπάρξουν ευρήματα ή αν υπάρχουν δεν είναι τόσο ευκρινή. Όσο όμως εξελίσσεται η νόσος και αυξάνεται η απώλεια της οστικής μάζας, τότε στις ακτινογραφίες θα φαίνεται η οστική αραίωση. Πάντοτε χρειάζεται, γιατί μας βοηθά στο να αποκλείσουμε άλλες αιτίες πόνου, όπως για παράδειγμα το κάταγμα κόπωσης ή την αρθρίτιδα που μπορεί να έχει εγκατασταθεί στην προσβεβλημένη περιοχή. Η μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση της παροδικής οστεοπόρωσης είναι μαγνητική τομογραφία σε συνδυασμό με το σπινθηρογράφημα των οστών. Παρόμοιες αλλοιώσεις παρατηρούνται στη μαγνητική και στην οστεονέκρωση, που βέβαια και στις δύο περιπτώσεις αντικατοπτρίζει το οίδημα του οστικού μυελού, που όμως έχει διαφορετική αιτιολογία στην κάθε περίπτωση. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεν υπάρχει εξειδικευμένος εργαστηριακός έλεγχος για τη διάγνωση της νόσου. Οι εργαστηριακές εξετάσεις απλά βοηθούν στον αποκλεισμό άλλων αιτιών πόνου στο ισχίο όπως: μεταβολικές διαταραχές, μεταστατική νόσος, η οστεομυελίτιδα, η φυματίωση, κτλ. Διαφορική διάγνωση Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει: ◘ Την άσηπτη νέκρωση του μηριαίου ◘ Τη συμπαθητική αλγοδυστροφία ◘ Τη σηπτική αρθρίτιδα ◘ Το κάταγμα κόπωσης 40

◘ Την μονοαρθρίτιδα ◘ Όγκο στην περιοχή ◘ Την ριζίτιδα Σπανιότερες παθήσεις που πρέπει να μπουν στην διαφοροδιάγνωση είναι: ◘ Φυματίωση ◘ Σαρκοείδωση Θεραπεία παροδικής οστεοπόρωσης Η θεραπεία της παροδικής οστεοπόρωσης είναι κατά βάση συντηρητική, αφού όπως προαναφέρθηκε αποτελεί μια αυτοπεριοριζόμενη νόσο. Συνεπώς αυτό που έχουμε ως πλάνο στη θεραπευτική μας προσέγγιση, είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της παροδικής οστεοπόρωσης με προεξάρχον αυτό του πόνου, καθώς και η πρόληψη τυχόν επιπλοκών (κάταγμα ή δυσκαμψία της άρθρωσης). Ο πόνος προέρχεται από δύο λόγους. Πρώτον από την παρουσία του οστικού οιδήματος καθώς και από την αδυναμία του οστού να στηρίξει το βάρος του ασθενούς (λόγω της απώλειας της οστικής μάζας του). Επομένως η θεραπεία στοχεύει στη μείωση του οστικού οιδήματος και στην αποφόρτιση του προσβεβλημένου οστού. Προς αυτή την κατεύθυνση χορηγούμε Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ), Ασβέστιο και βιταμίνη D. Συνιστούμε στον ασθενή να αποφορτίσει το προσβεβλημένο άκρο του, κάνοντας χρήση δύο βακτηριών για τρεις εβδομάδες και μιας (από το υγιές σκέλος) για άλλες τρεις εβδομάδες (αποφόρτιση με “πατερίτσες”). Αν παρόλα αυτά ο πόνος είναι πολύ έντονος και παρατηρείται και συνοδός δυσκαμψία της εγγύς άρθρωσης, κάποιοι συγγραφείς προτείνουν την αποσυμπίεση της άρθρωσης μέσω δερματικής έλξης. Η προσωπική άποψη είναι ότι η έλξη δεν προσφέρει παραπάνω βοήθεια από ότι η αποφόρτιση. Στη διεθνή βιβλιογραφία γίνε-

ται αναφορά και στη χρήση αντιοστεοπορωτικών σκευασμάτων, κυρίως τα διφωσφονικά (τα χορηγούμενα ενδοφλεβίως και το denosunab δευτερευόντως) στην αντιμετώπιση της παροδικής οστεοπόρωσης. Φαίνεται ότι βοηθούν στη μείωση του χρόνου αποθεραπείας και της έντασης του πόνου, χωρίς όμως να διευκρινίζεται ο τρόπος δράσης τους. Βέβαια θα πρέπει να αναφερθεί ότι χρειάζεται πολλή περισσότερη έρευνα για να μπει στον θεραπευτικό αλγόριθμό της παροδικής οστεοπόρωσης η χρήση των αντιοστεοπορωτικών σκευασμάτων. Η φυσικοθεραπεία παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της παροδικής οστεοπόρωσης, γιατί βοηθά την αποκατάσταση του προσβεβλημένου άκρου με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης και ευκαμψίας. Είναι προτιμότερο η αποκατάσταση να γίνεται σε πισίνα, γιατί εκεί οι ασκήσεις γίνονται υπό την “προστασία” της άνωσης και κατά συνέπεια χωρίς βάρος. Θα

πρέπει να καταρτιστεί και να σας δοθεί ένα πλήρες ασκησιολόγιο, το οποίο να είναι εύκολα εκτελέσιμο, είτε σε πισίνα είτε εκτός αυτής, πάντα με γνώμονα την ενδυνάμωση, χωρίς όμως τη φόρτιση του προσβεβλημένου άκρου. Με τη σωστή και έγκαιρη διάγνωση της νόσου και ακολουθώντας τον παραπάνω θεραπευτικό αλγόριθμο, με εφόδιο αρκετή υπομονή, ο ασθενής θα έχει πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων μέσα σε 6-12 μήνες. Σε αυτό το διάστημα η οστική αντοχή θα επιστρέψει στα φυσιολογικά επίπεδα. Θα πρέπει όμως να ειπωθεί, ότι σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών η παροδική οστεοπόρωση μπορεί να μεταπηδήσει σε κάποια άλλη άρθρωση του προσβεβλημένου σκέλους ή και του αντίθετου ή να επανέλθει μετά από χρόνια στην ίδια άρθρωση. Τότε η κατάσταση αυτή ονομάζεται παροδική μεταναστευτική οστεοπόρωση με την ίδια ακριβώς θεραπευτική προσέγγιση.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΘ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ MD,MSc, PhD(cand) ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ

Ορθοπαιδικές και Αθλητικές Κακώσεις Διάγνωση, Παρακολούθηση, Αποκατάσταση Ορθοπαιδικές Επεμβάσεις Αρθοσκόπηση μεγάλων αρθώσεων (γόνατος και ώμου)

Κωνσταντινουπόλεως 15, Πάτρα Τ. 2613 008 901 Κ. 6974 30 1 183

e-mail: med@patrasortho.gr site: www.patrasortho.gr

Λιπογλυπτική Μη επεμβατικές και soft surgery τεχνικές

Μια κομψή και σμιλευμένη σιλουέτα δεν είναι πάντα μόνο αποτέλεσμα της σωστής διατροφής και της γυμναστικής. Υπάρχουν τεχνικές που προσδίδουν ένα καλλίγραμμο σώμα και βασίζονται σε συγκεκριμένες μικροπαρεμβάσεις, οι οποίες ανήκουν σε μη επεμβατικές μεθόδους λιπόλυσης και λιπογλυπτικής καθώς και στην κατηγορία θεραπειών «soft surgery», δηλαδή αισθητικής ιατρικής και αναίμακτης χειρουργικής, που απαιτούν μόνο τοπική αναισθησία και πραγματοποιούνται στα εξωτερικά ιατρεία. ΔΡ. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΧΑΡΙΤΙΝΗ / ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ - ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ MD, PhD

Μη επεμβατικές τεχνικές που επιτυγχάνουν μείωση του τοπικού λίπους και της κυτταρίτιδας είναι οι ακόλουθες: CAVITATION - RF VACUUM LIPOMASSAGE

Η τεχνολογία Cavitation-RF-Vacuum μπορεί να εφαρμοστεί εξαιρετικά σε συνδυασμό με μεσοθεραπεία λιπόλυσης ή και μετά από χειρουργική λιποαναρρόφηση.

Η τεχνολογία Cavitation - RF - Vacuum είναι η πιο μοντέρνα και αποτελεσματική μέθοδος αναίμακτης λιπόλυσης στην αισθητική ιατρική, που απευθύνεται σε όλους όσους επιθυμούν να ανασχηματίσουν τη σιλουέτα τους, να εξαφανίσουν την κυτταρίτιδα και να αποκτήσουν ξανά αυτοπεποίθηση με το σώμα τους. Τι επιτυγχάνει η θεραπεία Cavitation-RF-Vacuum; Σε κάθε θεραπεία επιτυγχάνουμε ταυτόχρονα: ◘ Kαύση του σωματικού λίπους με Cavitation ◘ Aποβολή τοξινών, μείωση/εξάλειψη κυτταρίτιδας

3D - ΚΡΥΟΛΙΠΟΛΥΣΗ Τι είναι η 3D-κρυολιπόλυση;

Το Cavitation-RF-Vacuum είναι μια ευχάριστη, άνετη, μη χειρουργική τεχνική, χωρίς νυστέρι, βελόνες, μελανιές ή πόνο.

Η 3D-κρυολιπόλυση αποτελεί μια θεραπεία που γίνεται με ιατρικό μηχάνημα υψηλής τεχνολογίας, που αποσκοπεί στη μείωση του τοπικού συσσωρευμένου λίπους και δίνει ικανοποιητικά και μόνιμα αποτελέσματα σε 2-3 συνεδρίες. Με τη χρήση ελεγχόμενου ψύχους, αναρρόφησης και laser led 635nm, στοχεύει στη μείωση του υποδόριου λίπους σε δύσκολα σημεία του σώματος, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στις δίαιτες και τη γυμναστική.

Πόσο άμεσα είναι τα αποτελέσματα και πόσο διαρκεί η θεραπεία;

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης της κρυολιπόλυσης;

Είναι πολύ σύνηθες, τα αποτελέσματα να γίνονται ορατά αμέσως μετά από την πρώτη κιόλας συνεδρία με διαρκή προοδευτική βελτίωση. Ο χρόνος συνεδρίας κυμαίνεται από 20 λεπτά έως μια ώρα ανάλογα την έκταση της θεραπευόμενης περιοχής. Δεν υπάρχει χρόνος αποθεραπείας. Μπορείτε να επιστρέψετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες αμέσως μετά τη συνεδρία.

Αμερικανοί επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ διαπίστωσαν ότι τα λιποκύτταρά μας είναι πιο ευαίσθητα σε σχέση με άλλα κύτταρα του σώματός μας, όταν αυτά ψυχθούν με ελεγχόμενο τρόπο. Έτσι ο αριθμός των λιποκυττάρων στην ψυχόμενη περιοχή μειώνεται, χωρίς να υποστούν βλάβη οι παρακείμενοι ιστοί (νεύρα, αγγεία, μύες, δέρμα). Στη συνέχεια τα νεκρά λιποκύτταρα αποβάλλονται με

◘ Bελτίωση λεμφικής και φλεβικής κυκλοφορίας ◘ Bελτίωση της υφής του δέρματος και παραγωγή νέου κολλαγόνου ◘ Διαμόρφωση περιγράμματος σώματος, σύσφιξη και απώλεια πόντων.

φυσικό τρόπο μέσω του μεταβολικού συστήματος του οργανισμού μας, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση των λιποαποθηκών σε ποσοστό από 20-40%.

Η μέθοδος αυτή έχει την έγκριση του Αμερικανικού Οργανισμού Φαρμάκων (FDA) και είναι το νέο όπλο της αισθητικής ιατρικής εναντίον της τοπικής συσσώρευσης λίπους. Είναι μια ακίνδυνη, χωρίς νυστέρι, μείωση των λιποκυττάρων. Σε αρκετές περιπτώσεις θα συνδυάσουμε Vaccum Lipomassage για γρηγορότερη παροχέτευση των κατεστραμμένων λιποκυττάρων από τον οργανισμό μέσω της λεμφικής κυκλοφορίας. Επιπλέον μπορεί να συνδυαστεί με μηχάνημα ραδιοσυχνοτήτων για παράλληλη σύσφιξη της επιδερμίδας, καθώς επίσης και με μεσοθεραπεία λιποδιάλυσης με ενέσιμα υλικά.  “Soft surgery” τεχνικές που επιτυγχάνουν μείωση του τοπικού λίπους και της κυτταρίτιδας είναι οι ακόλουθες: ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΙΠΟΛΥΣΗΣ Πρόκειται για έγχυση λιποδιαλυτικής ουσίας με τη μορφή ενέσεων σε περιοχές συσσώρευσης λίπους. Με αυτή τη μέθοδο επιτυγχάνουμε γράμμωση και λιποδιάλυση με χημικό τρόπο και το τοπικό λίπος αποβάλλεται από τον οργανισμό λίγο-λίγο με φυσικό τρόπο. Η θεραπεία επαναλαμβάνεται ανά μήνα για 3-5 μήνες. 44

Νέα μεσοθεραπευτικά υλικά Χρησιμοποιούμε φόρμουλες που περιέχουν δραστικές ουσίες όπως καφεΐνη, καρνιτίνη, φωσφατιδυλοχολίνη, εκουίζετο, αγκινάρα, EDTA, δεοξυχολικό οξύ και προσφέρουν: ◘ Λιπολυτική και θερμογόνο δράση ◘ Διούρηση ◘ Σύσφιξη, βελτίωση της ελαστικότητας ◘ Ενεργοποίηση του μεταβολισμού, αποβολή τοξινών ◘ Αντιοξειδωτική δράση. Η μεσοθεραπεία είναι η τοπική χορήγηση με λεπτές βελόνες, Dermapen ή Roller στο δέρμα λιπολυτικών και αγγειοδιασταλτικών ουσιών με ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Θεωρείται ως πολύ καλή μέθοδος της αισθητικής ιατρικής για την αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας. Αποτελεί τεχνική μικροενέσεων, χρησιμοποιώντας φυτικά σκευάσματα σε συνδυασμό με φαρμακευτικές ουσίες, βελτιώνοντας έτσι την μικροκυκλοφορία και την αποδόμηση των λιποκυττάρων. Πρόκειται για τεχνική χωρίς πόνο και με άμεσα αποτελέσματα. ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΤΩΝ ΙΝΩΣΕΩΝ Χρησιμοποιούμε νέα μικροχειρουργική λεπίδα, ειδικά σχεδιασμένη για να αποκολλά ινώσεις που προκύπτουν από τη μεταβολή του δικτύου των κλώνων του συνδετικού ιστού που είναι δεμένο το χόριο προς τα βαθύτερα στρώματα, με εντυπωσιακά αποτελέσματα στην υφή και την όψη της επιδερμίδας. ΝΗΜΑΤΑ ΣΩΜΑΤΟΣ PDO & COG Για σύσφιξη, κολλαγονογένεση και ανόρθωση περιοχών του σώματος που έχουν υποβληθεί σε λιπόλυση. Ανάλογα με το πρόβλημα εξατομικεύουμε το κάθε πρωτόκολλο θεραπείας που εφαρμόζουμε.

Νέες Τεχνολογίες στην Αισθητική Δερματολογία

Τέλειο αποτέλεσμα σε κυτταρίτιδα και τοπικό πάχος με το νέο πρωτοπoριακό μηχάνημα: 3 max-plus

Μόνιμη αποτρίχωση με το κορυφαίο τελευταίας γενιάς μηχάνημα: Alexandrite - Laser

3D-Κρυολιπόλυση Πρωτοποριακή μέθοδος μόνιμης καταπολέμησης του λίπους

Εντυπωσιακό αποτέλεσμα με τη νέα θεραπεία FRACTIONAL PLASMA (Fractional Laser – Αυτόλογη μεσοθεραπεία PRP)

Αντιμετώπιση τριχόπτωσης και αυτόλογη μεσοθεραπεία PRP

ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΑΤΡΑΣ ΑΡΑΤΟΥ 12 & ΜΑΙΖΩΝΟΣ, (ΠΛ. ΟΛΓΑΣ), 1ος ΟΡΟΦΟΣ, THΛ./ FAX : 2610 220.839, KΙN: 6970 187 804 ΙΑΤΡΕΙΟ ΡΙΟΥ Π.Ε.Ο. ΠΑΤΡΩΝ-ΑΘΗΝΩΝ 11, 1ος ΟΡΟΦΟΣ, THΛ./ FAX : 2610 994.960 info@dermaesthetics.gr / www.dermaesthetics.gr / Facebook Page: Dermaesthetics.gr

Αγνά, φυτικά έλαια που φροντίζουν

τα μαλλιά σας Τα φυτικά έλαια έχουν την ικανότητα να μεταμορφώσουν τα μαλλιά σου. Χάρη στα ευεργετικά συστατικά τους προσφέρουν υγεία στην τρίχα αλλά και στο δέρμα της κεφαλής και σίγουρα μπορούν να κάνουν τα μαλλιά σου να δείχνουν όμορφα και εντυπωσιακά. Όποιο έλαιο και να επιλέξεις είναι απόλυτα ασφαλές και αποτελεί την πιο οικονομική λύση για μεταξένια και πλούσια χαίτη. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ / ΙΔΙΟΚΤΗΤΡΙΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Samovar natural cosmetics

Το πρώτο βήμα για τη σωστή περιποίηση με βάση τα έλαια και κατ’ επέκταση για την αποτελεσματικότητα, είναι η επιλογή του κατάλληλου προϊόντος με βάση τον τύπο μαλλιών. Αν επιλέξεις σωστά, δεν θα έχεις πρόβλημα λιπαρότητας ενώ θα αποκτήσεις επιτέλους λαμπερά μαλλιά που θα παραμένουν απαλά και ευκολοχτένιστα για πάρα πολλές ώρες, χωρίς να τα επιβαρύνεις με επιπρόσθετες χημικές ουσίες που μακροπρόθεσμα τα αποδυναμώνουν.

Αν έχεις μαλλιά εύθραυστα, ξηρά ή ταλαιπωρημένα και φριζάρουν επέλεξε το έλαιο αργκάν. Είναι πλούσιο σε καλά λιπαρά και βιταμίνη Ε. Θα ενυδατώσει σε βάθος τα μαλλιά σου, θα τιθασεύσει το φριζάρισμα και θα τα αφήσει απαλά ενώ δυναμώνει την τρίχα και εμποδίζει τα σπασίματα.

Αν τα μαλλιά σου είναι πολύ ξηρά και ταλαιπωρημένα τότε χρειάζεσαι ένα έλαιο εντατικής θρέψης και ενυδάτωσης όπως το μακαντάμια ή το βούτυρο καριτέ. Η υψηλή περιεκτικότητα σε ακόρεστα λιπαρά και η πυκνή σύνθεσή τους θα κάνουν θαύματα.

Αν έχεις πρόβλημα πιτυρίδας ή ξηροδερμίας δοκίμασε να κάνεις μασάζ με αμυγδαλέλαιο στο κεφάλι πριν το λούσιμο. Θα απομακρύνει τις ενοχλητικές νιφάδες χάρη στην Βιταμίνη Ε και τις καταπραϋντικές ιδιότητές του. Μπορείς να το εμπλουτίσεις με κάποιο αιθέριο έλαιο όπως λεβάντας ή μέντας για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.

Για αδύναμα μαλλιά που δεν μακραίνουν και πρόβλημα τριχόπτωσης επέλεξε το δαφνέλαιο. Έχει τονωτική δράση και είναι πλούσιο σε λιπαρά οξέα, γεγονός που το κάνει ιδανικό για την ενυδάτωση, ενδυνάμωση και λάμψη της τρίχας, όπως και για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης.

Για κάθε τύπο μαλλιών η πιο ασφαλής επιλογή είναι το λάδι καρύδας. Αποτελεί πλέον το πιο διαδεδομένο έλαιο περιποίησης μαλλιών και είναι απόλυτα λογικό, αφού χαρίζει βαθιά ενυδάτωση και ελαστικότητα, προστατεύει από τον ήλιο και τους ρύπους και είναι μια πολύ οικονομική επιλογή. Πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, αν το χρησιμοποιήσεις σωστά μπορεί να σου προσφέρει πολλά, ό,τι τύπο μαλλιών και αν έχεις. Και αφού επιλέξεις το ιδανικό έλαιο ανάλογα με τον τύπο των μαλλιών σου και τις ανάγκες σου, θα φροντίσεις να το χρησιμοποιήσεις σωστά. Με το κατάλληλο έλαιο 47

και τον σωστό τρόπο χρήσης δεν θα έχεις προβλήματα λιπαρότητας και τα μαλλιά σου θα αναζωογονηθούν πλήρως. Ο ιδανικός τρόπος να περιποιηθείς τα μαλλιά σου με ένα φυτικό λάδι και να ωφεληθείς όσο το δυνατόν περισσότερο από αυτό, είναι με τη μάσκα πριν το λούσιμο. Απλώνεις το έλαιο κατά μήκος των μαλλιών μέχρι τις άκρες, αν θέλεις τυλίγεις τα μαλλιά με μια πετσέτα και το αφήνεις να δράσει περίπου 30΄.

Έπειτα λούζεσαι και τα μαλλιά σου θα είναι τόσο απαλά που δεν χρειάζεται να προσθέσεις conditioner ή κάποιο άλλο προϊόν. Για ακόμα καλύτερο αποτέλεσμα μπο-

ρείς να χτενίσεις τα μαλλιά σου ακριβώς πριν το λούσιμο. Αν χρησιμοποιείς κάποιο δυναμωτικό λάδι για να σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις την αραίωση: Σε αυτήν την περίπτωση εφαρμόζεις το έλαιο στις ρίζες με απαλό μασάζ και αφήνεις για 20΄με 40΄. Το δαφνέλαιο που προτείνεται, ξεπλένεται εύκολα και δεν θα σου δημιουργήσει λιπαρότητα. Χρησιμοποίησέ το καθημερινά για να στρώσεις τα μαλλιά σου, να ενυδατώσεις τις άκρες και να τα τιθασεύσεις. Επίσης, αν έχεις πολύ ξηρά μαλλιά ή θέλεις ένα wet look μπορείς να εφαρμόσεις το έλαιο σε νωπά μαλλιά πριν το στέγνωμα. Τα αγνά έλαια έχουν ένα μοναδικό πλεονέκτημα, είναι πολυχρηστικά. Ανακάλυψε αυτό που σου ταιριάζει περισσότερο, χρησιμοποίησέ το με τους παραπάνω τρόπους και πρόσθεσε στην καθημερινή σου περιποίηση όλα αυτά τα μοναδικά συστατικά που μας χάρισε η φύση.

Κολοκοτρώνη 39 | Πάτρα | 2611 123926 Εργαστήριο: Πλατεία Γαλανόπουλου, Μιντιλόγλι Samovar natural cosmetics www.samovar.gr

Χειροποίητα σαπούνια και προϊόντα περιποίησης µε βάση το ελαιόλαδο

Τα Samovar natural cosmetics αποτελούν µια εναλλακτική πρόταση οµορφιάς στο κέντρο της Πάτρας. Παρασκευάζονται µε αυθεντικές πρώτες ύλες και ελαιόλαδο παραγωγής µας. Η γκάµα περιλαµβάνει αγνά προϊόντα όπως κρέµες προσώπου και σώµατος, παραδοσιακές κηραλοιφές, σαπούνια, µάσκες και απολεπιστικά. Τα φυσικά καλλυντικά Samovar είναι ιδανική επιλογή για να χαρίσετε ένα ξεχωριστό δώρο στα αγαπηµένα σας πρόσωπα, για κάθε περίσταση. Σαπούνια, κρέµες, έλαια, µάσκες, κηραλοιφές µε αυθεντικές πρώτες ύλες. Μοναδικά χειροποίητα δώρα.

Τι περιέχει

το νερό

που πίνουμε; Το νερό είναι ένα πολύτιμο για τη ζωή του ανθρώπου αγαθό. Η σχέση του ανθρώπου με το νερό είναι αρχέγονη, καθώς σημαδεύει την εμφάνιση και τη διατήρηση της ζωής, την ανάπτυξη των ανθρωπίνων κοινωνιών και την άνθηση των πολιτισμών. ΖΑΓΓΑΝΑ ΕΛΕΝΗ / ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑΣ -ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Γνωρίζει όμως ο άνθρωπος τι πραγματικά περιέχει το νερό, που χρησιμοποιεί στις διάφορες δραστηριότητές του; Γνωρίζει ο άνθρωπος τι περιέχει το νερό που πίνει;

Το νερό που καταναλώνουμε για πόση προέρχεται συνήθως από το δίκτυο ύδρευσης του κάθε Δήμου ή Κοινότητας. Πολλές φορές όμως πίνουμε εμφιαλω49

μένα νερά ιδιωτικών συνήθως εταιρειών. Όλα τα νερά (του υδρευτικού δικτύου και τα εμφιαλωμένα) για να είναι πόσιμα πρέπει να τηρούν ορισμένες προδιαγραφές σε σχέση με τα χημικά στοιχεία που περιέχουν, αλλά και να μην περιέχουν μικροοργανισμούς. Στη χώρα μας και γενικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση το νερό τόσο της ύδρευσης, όσο και τα εμφιαλωμένα νερά ελέγχονται από ειδικά χημικά εργαστήρια και γενικά πληρούν τους κανόνες ποσιμότητας που ορίζει η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Τι πρέπει να γνωρίζει όμως κάποιος για τα συστατικά του νερού; Τι είναι το φυσικό μεταλλικό νερό που αναγράφεται σε ετικέτες πολλών εμφιαλωμένων νερών; Τι υποδηλώνει η ετικέτα «Νερό χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα κατάλληλο για δίαιτα πτωχή σε νάτριο»; Τι είναι η σκληρότητα του νερού; Το νερό της ύδρευσης ή το εμφιαλωμένο νερό προέρχονται κυρίως από το υπόγειο νερό, το οποίο φτάνει στην κατανάλωση μέσω γεωτρήσεων ή από πηγές. Το υπόγειο νερό αποκτά τα φυσικά και χημικά συστατικά του, επειδή όταν έρχεται σε επαφή με τα πετρώματα, διαλύει τα ορυκτά τους και έτσι εμπλουτίζεται με στοιχεία, που προέρχονται από τα ορυκτά των πετρωμάτων. Φυσικά αυτή είναι μία από τις πολλές διαδικασίες, που συμβαίνουν μεταξύ νερού και πετρώματος. Όταν το νερό περιέχει κάποια συγκεκριμένα στοιχεία (όπως σίδηρο, ή στρόντιο) ή περιέχει υψηλότερες από τις συνήθεις συγκεντρώσεις σε διαλυμένα στοιχεία, τότε μπορεί να χαρακτηριστεί ως «Φυσικό Μεταλλικό Νερό». Μερικά φυσικά μεταλλικά νερά μπορεί να είναι ανθρακούχα (αεριούχα), όταν περιέχουν διαλυμένο διοξείδιο του άνθρακα, είτε φυσικά είτε τεχνητά, με την προσθήκη του αερίου κατά την εμφιάλωση. Σε αντίθεση, πολλά νερά περιέχουν χαμηλές συγκεντρώσεις διαλυμένων στοιχείων 50

ή, όπως αναγράφεται σε διάφορες ετικέτες εμφιαλωμένων νερών, είναι «χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα». Ένα τέτοιο νερό θα ήταν προτιμότερο να μην χαρακτηρίζεται «Φυσικό Μεταλλικό Νερό». Τα νερά με χαμηλές συγκεντρώσεις διαλυμένων στοιχείων ή αλάτων συνήθως έχουν και χαμηλές συγκεντρώσεις νατρίου και τότε είναι κατάλληλα για δίαιτα πτωχή σε νάτριο. Άλλα σημαντικά στοιχεία, που βρίσκονται διαλυμένα στο νερό, είναι το ασβέστιο και το μαγνήσιο. Τα στοιχεία αυτά είναι σημαντικά για την υγεία του ανθρώπου, ο οποίος τα αποκτά και από άλλες πηγές τροφές. Ανάλογα με τις τιμές των συγκεντρώσεων ασβεστίου και μαγνησίου που έχουμε στο νερό, αυτό μπορεί να θεωρηθεί πολύ μαλακό, μαλακό, σκληρό, πολύ σκληρό. Πρώτος χρησιμοποίησε τους όρους σκληρό και μαλακό νερό ο Ιπποκράτης (460-354 π.Χ.). Τα πολύ σκληρά νερά δεν δημιουργούν αφρό στην επαφή τους με τα σαπούνια και γενικά είναι ακατάλληλα για οικιακή χρήση και πλύσιμο. Κατά κανόνα πρέπει να υπόκεινται στη διαδικασία της αποσκλήρυνσης. Το νερό, τόσο της ύδρευσης, όσο και το εμφιαλωμένο, μπορεί να περιέχει πολλά ακόμα χρήσιμα για τον οργανισμό και την υγεία του ανθρώπου συστατικά στοιχεία. Όλα όμως πρέπει να βρίσκονται κάτω από τα όρια ποσιμότητας που θέτει η Ευρωπαϊκή νομοθεσία, γιατί εάν υπερβούν τα όρια, το νερό από πολύτιμο αγαθό μπορεί να μετατραπεί σε επικίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου. Τέλος όσον αφορά στα εμφιαλωμένα νερά, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις συνθήκες μεταφοράς και αποθήκευσής τους, καθώς αυτές είναι πολύ σημαντικές για να διατηρηθεί και να μην αλλοιωθεί η φυσική χημική σύσταση του νερού.

Σοκολατοθεραπεία Μια απολαυστική εμπειρία Η σοκολατοθεραπεία βασίζεται στις ευεργετικές ιδιότητες της σοκολάτας και αποτελεί απαραίτητη πηγή ομορφιάς και ευεξίας. Πρόκειται για έναν εξαιρετικό συνδυασμό από βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και βούτυρο κακάο, τα οποία βοηθούν στην αποτοξίνωση του οργανισμού, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. ΡΩΜΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ / ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ

Κωνσταντινουπόλεως 29, Πάτρα, T. 26130 23.733 dr@beauty-romanos.gr /

Facebook:

Θεραπείες προσώπου

Θεραπείες σώματος

· Βαθύς καθαρισμός · Ενυδάτωση · Αντιγήρανση · Θεραπεία ακμής · Δυσχρωμίες · Phytopeeling · Aha οξέα φρούτων

· Σοκολατοθεραπεία · Μασάζ απίσχνασης · Μασάζ κυτταρίτιδας · Ηλεκτροβιοδιέγερση

Romanos Aesthetic Evolution

Εξειδικευμένες θεραπείες · Cavitation · Ραδιοσυχνότητες

(μονοπολικές & διπολικές)

· Ενδοδερμία · Φωτοανάπλαση · Μελαγχρωματικές κηλίδες (γεροντικές κηλίδες)

Μασάζ

Αποτρίχωση

· Λεμφικό · Σουηδικό · Ταϊλανδέζικο · Αθλητικό · Πίσω κορμού (αυχένα - πλάτης) · Κάτω άκρων · Προσώπου

· Μόνιμη (IAPL) · Κερί · Βελόνα

Μακιγιάζ

Νύχια · Ημιμόνιμο · Απλό βάψιμο · Gel · Περιποίηση άκρων

Φρύδια Το ινστιτούτο αισθητικής Ρωμανός, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα κέντρο ομορφιάς. Στον χώρο μας θα θέλετε να έρχεστε ξανά και ξανά, καθώς οι άψογοι και καταρτισμένοι επαγγελματίες που το στελεχώνουν, σας κάνουν να αισθάνεστε ασφαλείς και σίγουροι, ότι τα αποτελέσματα θα ικανοποιήσουν και την πιο απαιτητική σας ανάγκη. Αφήστε τον καλλωπισμό σας στα έμπειρα χέρια μας.

Πιο συγκεκριμένα, το άρωμα της σοκολάτας απελευθερώνει ενδορφίνες, ορμόνες οι οποίες προκαλούν αισθήματα πληρότητας, χαράς και ευεξίας (χωρίς θερμίδες!), βελτιώνοντας τη διάθεση και καταπολεμώντας το στρες. Η σοκολάτα είναι μία τροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη. Η καφεΐνη έχει την ιδιότητα να διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος, επιτρέποντάς του να ανανεώνεται φυσιολογικά και να θεραπεύει το δέρμα. Επίσης είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη στην καταπολέμηση της κυτταρίτιδας.

σαν σε κουκούλι. Μοναδική αίσθηση ζεστασιάς καλύπτει το σώμα. Μέχρι να ενεργήσει η σοκολάτα στο σώμα, γίνεται η περιποίηση του προσώπου. Μια ενυδατική μάσκα σοκολάτας καλύπτει το πρόσωπο και ακολουθεί μασάζ. Στη συνέχεια, αφαιρούνται τα περιττά κομμάτια σοκολάτας και ακολουθεί ντους μόνο με σκέτο νερό. Στο επόμενο στάδιο, αλείφεται το σώμα με βούτυρο κακάο και γίνεται μασάζ. Μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίας, ακολουθεί δεκάλεπτη απομόνωση στο δωμάτιο, υπό τους ήχους χαλαρής μουσικής.

Τα αντιοξειδωτικά που περιέχει η σοκολάτα, βελτιώνουν την υφή της επιδερμίδας, δίνοντάς της μία αίσθηση σφιχτή και λεία, βοηθούν τα κύτταρα ώστε να οικοδομούν κολλαγόνο και ελαστίνη και αποτρέπουν τις ζημιές από τις ελεύθερες ρίζες, τους «ενόχους» για τη γήρανση του δέρματος και την απώλεια της ελαστικότητάς του. Όλα αυτά εγγυώνται την πλήρη αναδόμηση της επιδερμίδας. Η διαδικασία της σοκολατοθεραπείας ξεκινά καλύπτοντας ολόκληρο το σώμα με ένα μείγμα σοκολάτας και στη συνέχεια γίνεται μασάζ - απολέπιση με απαλές αργές κινήσεις. Αφού αφαιρεθεί η σοκολάτα με ζεστές υγρές πετσέτες, ακολουθεί μια στρώση ζεστής σοκολάτας και τύλιγμα 54

Η σοκολατοθεραπεία αποτελεί μια εμπειρία μοναδική, την οποία αξίζει όλοι κάποια στιγμή να απολαύσουν.

Φτιάξτε

το δικό σας

photobook τώρα! Η ορκωμοσία μας, τα πρώτα γενέθλια του μωρού μας, η μέρα του γάμου μας, η αστεία γκριμάτσα του παππού και της γιαγιάς που δεν είναι πια μαζί μας, τα ταξίδια μας, οι φίλοι μας από τη δουλειά ή τα φοιτητικά μας χρόνια, τα καρναβαλικά μας πάρτι είναι μοναδικές στιγμές ζωής που δεν επαναλαμβάνονται και δεν αντικαθίστανται. Για αυτό και δεν χρειάζεται να τα κρατάμε στην «αφάνεια» του υπολογιστή, με κίνδυνο να ξεχαστούν ή και να χαθούν, με την πρώτη βλάβη. Το photobook, μία μοντέρνα πρόταση στην οργάνωση και ταξινόμηση όλων των ψηφιακών εικόνων που κρατάμε στον υπολογιστή, στο tablet ή στο smartphone μας, έρχεται να μας ξαναθυμίσει πως φωτογραφία και ξεφύλλισμα πάνε μαζί.

Εντυπωσιακό αποτέλεσμα Με την τεχνική βιβλιοδεσίας “layflat binding”, οι φωτογραφίες μας, ακόμα και οι πανοραμικές, εκτυπώνονται χωρίς κρυφά σημεία και περικοπές στο θέμα, αναδεικνύοντας όλη την ένταση και το νόημα που κάνει τη στιγμή μας ξεχωριστή.

■ Επιλογή

μέσα από 100 διαφορετικά προσχεδιασμένα θέματα. ■ Ασφαλής φύλαξη και αποθήκευση αρχείων, ακόμα και αν ο σκληρός δίσκος πάθει βλάβη. ■ Απευθείας παράδοση στο χώρο σας. ■ Εξαιρετικά προσιτό κόστος (από 8 ευρώ).

Πολλά πλεονεκτήματα Άριστη ποιότητα εικόνας υψηλής ανάλυσης (χρήση φωτογραφικού χαρτιού μέσω φωτοχημικής διαδικασίας). ■ Πανοραμική εκτύπωση χωρίς κρυφά σημεία και περικοπές (τεχνική layflat binding). ■ Μεγαλύτερη αντοχή και διάρκεια στο χρόνο (διπλάσιο πάχος χαρτιού). ■ Ευκολία στη δημιουργία και αυτόματος σχεδιασμός. ■ Δυνατότητα εισαγωγής όλων των φωτογραφιών που επιθυμεί ο πελάτης. ■ Δυνατότητα επιλογής συγκεκριμένων διαστάσεων και προσθήκης επεξηγηματικού κειμένου. ■

Φτιάξτε το δικό σας photobook, μέσω της ηλεκτρονικής μας εφαρμογής

www.photobookforall.com

Λίγο πριν τον

τοκετό...

Από τη στιγμή που έμαθες ότι κυοφορείς το μωρό σου μέχρι τη στιγμή που θα μπεις στο μήνα σου, θα βιώσεις ανάμεικτα συναισθήματα χαράς, προσμονής, αγωνίας και άγχους. Οι μήνες θα περάσουν και το ταξίδι της εγκυμοσύνης θα πλησιάσει πλέον στο τέλος του. Σε λίγο καιρό θα κρατάς το μικρό θαύμα σου στην αγκαλιά σου. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ / ΜΑΙΑ

Ας μιλήσουμε λοιπόν για την προετοιμασία της μέλλουσας μητέρας το τελευταίο τρίμηνο. Παρακολούθησε μαθήματα ψυχοπροφυλακτικής - Σεμινάρια για την γονεϊκότητα Η κάθε έγκυος γυναίκα δικαιούται πλήρη, αβίαστη και τεκμηριωμένη επιστημονικά πληροφόρηση για τα οφέλη, τους κινδύνους και τις ενναλακτικές, ώστε να λάβει την καλύτερη απόφαση για τη φροντίδα τη δική της και του παιδιού της. Η σημασία αυτής της προετοιμασίας θέτει τα θεμέλια για μια υγιή εγκυμοσύνη και ένα υγιές μωρό.

☺ 2 σετ σεντόνια λίκνου ☺ 5 πάνες βαμβακερές ☺ 2 κουβέρτες (η μία απαραίτητα ζεστή άσχετα πια εποχή γεννάτε) ☺ 2 πετσέτες - μπουρνουζάκια ☺ 6-7 πανάκια σαλιέρες ☺ καλτσάκια - σκουφάκι

Θα ενημερωθείς για: ◘ Τα σημάδια έναρξης του τοκετού και τα στάδιά του. ◘ Πώς αντιμετωπίζουμε το κάθε στάδιο. ◘ Τις επιλογές που έχουμε σχετικά με τις μεθόδους ανακούφισης του πόνου όπως η αναπνοή, χαλάρωση, θέσεις και στάσεις, μασάζ, νερό, φάρμακα κ.α. ◘ Ασκήσεις εμπέδωσης εμβρύου. ◘ Την προετοιμασία του περινέου. Το πλάνο τοκετού και πώς χρησιμοποιείται. ◘ Πότε ενημερώνουμε την ομάδα μας (γιατρό - μαία). ◘ Τον μητρικό θηλασμό και τη φροντίδα του νεογέννητου. Φτάνοντας στο τέλος τον μαθημάτων θα έχεις μοιραστεί τους φόβους σου και θα έχεις νιώσει ανακούφιση. Θα έχεις μάθει να εμπιστεύεσαι το σώμα σου και το μωρό σου. Προετοιμασία βαλίτσας μαιευτηρίου Καθώς πλησιάζουμε στην 36η εβδομάδα κύησης, καλό θα ήταν να έχουμε τακτοποιήσει τα ρουχαλάκια του μωρού και τα δικά μας, έτσι ώστε να μην τρέχουμε την τελευταία στιγμή. Για το μωρό θα χρειαστούν: ☺ 5-6 εσώρουχα φορμάκια ☺ 5-6 φορμάκια εξωτερικά

Για τη μητέρα θα χρειαστούν: ☺ 2 νυχτικά και 1 πυτζάμα ☺ 2 ζευγάρια παντόφλες ☺ 2 σουτιέν θηλασμού ☺ επιθέματα στήθους/κοχύλια εάν χρειαστεί ☺ προσωπικά είδη (οδοντόβουρτσα, σαμπουάν, κρέμα για τις θηλές κ.λπ). Σε μερικά μαιευτήρια παρέχονται για τη μητέρα (σερβιέτες λοχείας, εσώρουχα μιας χρήσης και αντισηπτικό για την ευαίσθητη περιοχή), όπως και προϊόντα περιποίησης για το μωρό (σαμπουάν, πάνες, γάζες, φυσιολογικός ορός), καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με το μαιευτήριο που θα επιλέξετε για περισσότερες πληροφορίες. Τα απαραίτητα έγγραφα για τη δήλωση γέννησης παιδιού. Θα χρειαστούν: ☺ Αστυνομικές ταυτότητες ζεύγους ☺ Ληξιαρχική πράξη γάμου που να έχει εκδοθεί έως και 6 μήνες πριν τον τοκετό ☺ ΑΦΜ ☺ ΑΜΚΑ ☺ Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης *Για την ανύπαντρη μητέρα ☺ Αστυνομική ταυτότητα ☺ πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης 57

Απόλαυσε - Χαλάρωσε Γέμισε με όμορφες στιγμές Είναι σημαντικό η έγκυος να νιώθει ευεξία, ηρεμία και να περιορίσει όσο μπορεί το άγχος.

Θα σε βοηθήσουν: ☺ Βόλτες με τον σύντροφό σου ή με φίλες σε μέρη που σε χαλαρώνουν (σινεμά, φαγητό, περίπατος στη θάλασσα). ☺ Κλείσε ραντεβού για μασάζ εγκύων (εφόσον η εγκυμοσύνη σου το επιτρέπει). ☺ Ακολούθησε κάποιο πρόγραμμα γυμναστικής που σου ταιριάζει yoga για εγκύους, aerial yoga pregnancy, pilates (εφόσον δεν έχεις παθολογία στην κύηση και έχεις την έγκριση του θεράποντα ιατρού σου). Κλείνοντας, θα ήθελα να μην ξεχάσεις ότι και ο νέος πατέρας κατακλύζεται από μια πληθώρα συναισθημάτων, τα οποία συχνά δεν αναγνωρίζει και εάν ακόμη τα αναγνωρίσει δεν ξέρει πώς να τα διαχειριστεί. Μιλήστε λοιπόν με τον σύντροφό σου. Βοήθησέ τον να καταλάβει πώς μπορεί να σου συμπαρασταθεί, κάντε μαζί τα μαθήματα γονεϊκότητας. Ας μην νιώσει αποκομμένος από αυτή την τόσο σημαντική στιγμή. Μην ξεχνάς ότι εάν είναι το πρώτο σας παιδάκι, από ζευγάρι θα γίνετε οικογένεια και είναι υπέροχο αλλά θέλει υπομονή, κατανόηση και σωστή ενημέρωση.

Μαμά πονάει

το αυτί μου! Μέχρι την ηλικία των 3 ετών, πάνω από 80% των παιδιών θα έχουν τουλάχιστον 1 επεισόδιο μέσης ωτίτιδας. Τα μισά από αυτά τα παιδιά θα έχουν 3 και παραπάνω επεισόδια. Συνήθως το πρώτο επεισόδιο συμβαίνει γύρω στο χρόνο. Τα αγόρια παθαίνουν περισσότερο μέση ωτίτιδα. Είναι φλεγμονή στο μέσο αυτί. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα ενός κρυώματος, πονόλαιμου ή ίωσης. Η μέση ωτίτιδα συμβαίνει πιο συχνά τον χειμώνα. ΚΡΕΠΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ / ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ

Ποια παιδιά παθαίνουν συχνότερα μέση ωτίτιδα; Κάθε παιδί μπορεί να πάθει μέση ωτίτιδα, όμως παθαίνουν συχνότερα τα παιδιά που:

μέσο αυτί για καιρό, ακόμα και για 3 μήνες. Τότε λέμε ότι το παιδί έχει μέση ωτίτιδα με υγρό. Συνήθως δεν υπάρχει πόνος ή πυρετός, αλλά το παιδί μπορεί να μην ακούει καλά.

◘ Οι γονείς τους καπνίζουν ◘ Πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό ◘ Έχουν μεγαλύτερα αδελφάκια ◘ Έχουν οικογενειακό ιστορικό με ωτίτιδες ◘ Δεν θήλασαν ◘ Πίνουν από μπουκάλι ανάσκελα ◘ Έχουν πρόβλημα στην άμυνά τους (σπάνια). Γιατί συμβαίνει μέση ωτίτιδα; Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι ένας σωλήνας που συνδέει το μέσο αυτί με τη μύτη. Όταν ο σωλήνας αυτός μπλοκάρει για οποιοδήποτε λόγο (συνάχι, ίωση, αλλεργία, ανατομική ανωμαλία), υγρό και μικρόβια εγκλωβίζονται στο μέσο αυτί και παράγουν φλεγμονή. Τι συμπτώματα έχει η μέση ωτίτιδα; Το παιδί έχει πόνο στο αυτί. Το μικρότερο παιδί μπορεί να κλαίει, να είναι ευερέθιστο, να πιάνει τα αυτιά του. Άλλα συμπτώματα είναι πυρετός, συνάχι, βαρηκοΐα, υγρό από το αυτί, ανορεξία, έμετοι. Πώς γίνεται η διάγνωση της ωτίτιδας; Ο παιδίατρος πέρα από το ιστορικό και την κλινική εξέταση θα δει το αυτί με το ωτοσκόπιο. Πώς θεραπεύεται η ωτίτιδα; Συνήθως θα δοθεί αντιβίωση, η κατά το δυνατόν πιο απλή, για 7-10 μέρες. Αντιπυρετικά, άφθονα υγρά, ξεκούραση. Ρινικές σταγόνες που θα συστήσει ο παιδίατρος μπορούν να χρησιμοποιηθούν - φυσιολογικός ορός. Τι είναι μέση ωτίτιδα με υγρό (εκκριτική); Πολύ συχνά, μετά από ένα επεισόδιο οξείας μέσης ωτίτιδας, υγρό παραμένει στο

Πώς θεραπεύεται η μέση ωτίτιδα με υγρό; Τις περισσότερες φορές το υγρό απορροφάται σταδιακά από μόνο του και χρειάζεται απλή παρακολούθηση. Αν το πρόβλημα είναι επίμονο μπορεί να χρειαστεί να γίνει τεστ ακοής. Ο παιδίατρος μπορεί να δοκιμάσει ρινικές σταγόνες, αντιβίωση. Μπορεί το πρόβλημα να είναι ο παιδικός σταθμός, εμβόλια που δεν έχουν γίνει ή πρόβλημα στην άμυνα του οργανισμού. Ίσως χρειαστεί τεστ αίματος. Αν το υγρό παραμείνει πάνω από 3 μήνες, ο παιδίατρος μπορεί να παραπέμψει σε ειδικό ΩΡΛ. Αν τα συντηρητικά μέτρα δεν αρκούν, υπάρχουν 2 τύποι εγχείρησης που μπορούν να βοηθήσουν: ☺ Μυριγγοτομή (σωληνάκι στο αυτί) ☺ Αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια). Ρωτήστε τον παιδίατρο/ ΩΡΛ για λεπτομέρειες. Υπάρχουν άλλοι κίνδυνοι από την οξεία μέση ωτίτιδα; Αν δε θεραπευτεί σωστά ή είναι επίμονη μπορεί να συμβεί: ☺ Λοίμωξη σε γειτονικά μέρη του κεφαλιού (σπάνια) 61

☺Μόνιμη βαρηκοΐα, συνήθως ελαφρά ☺ Προβλήματα στην ανάπτυξη του λόγου (σπάνια). Ποια μπορεί να είναι η αιτία που το παιδί μου παθαίνει συνεχώς ωτίτιδες; ☺ Περιβάλλον με καπνιστές ☺ Δεν θήλασε ☺ Πίνει γάλα με το μπιμπερό ξαπλωτό ☺ Δε φυσάει τη μύτη του ☺ Έχει αλλεργική ρινίτιδα ☺ Έχει αγγειοκινητική ρινίτιδα ☺ Έχει ανατομική ανωμαλία στη μύτη / πρόσωπο ☺ Πάσχει από αναγωγές / γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ☺ Έχει μεγάλα κρεατάκια / αδενοειδείς εκβλαστήσεις ☺ Έχει πεσμένο αμυντικό σύστημα ☺ Δεν έχει κάνει τα εμβόλιά του ☺ Υπάρχει κακή υγιεινή στον παιδικό σταθμό

• Οπτική τομογραφία (OCT) οπτικού νεύρου και ωχράς κηλίδας • Κάμερα βυθού • Οπτικά πεδία • Εξειδικευμένος φορητός παιδοφθαλμολογικός εξοπλισμός 62

☺ Χρησιμοποιεί ακόμα πιπίλα ☺ Έχει πάρει πολλά αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να φέρει ανθεκτικά μικρόβια.

Ινστιτούτο Αισθητικής Προσώπου & Σώματος

Ιωάννα Βουτσινά - Πετσίνη Διπλωματούχος Αισθητικός

Κατερίνα Πετσίνη - Βουτσινά Πτυχιούχος Αισθητικής & Κοσμετολογίας ΑΤΕΙ Αθηνών

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΣΩΜΑΤΟΣ

Μεσοθεραπεία προσώπου Δερμοαπόξεση με μικροκρυστάλλους Θεραπεία αντιγήρανσης / Lifting Θεραπεία λεύκανσης Φυτικό peeling / Χημικό peeling Βαθύς καθαρισμός Θεραπεία ακμής Θεραπεία σύσφιξης με Rf

Μεσοθεραπεία σώματος Αγωγή κυτταρίτιδας - Cavitation Θεραπεία σύσφιξης & λιποδιάλυσης με Rf Θεραπεία τοπικού πάχους Cryolipolysis Πλατφόρμα δόνησης wellness

ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ - PIERCING (ΑΥΤΙ - ΜΥΤΗ) ΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗ

ΜΑΚΙΓΙΑΖ

ΔΙΟΔΙΚΟ LASER - Delighter Ηλεκτρόλυση ριζική Βιολογική - Ενζυμική Ζεστό - Κρύο κερί

Νυφικό, Πρωινό & Βραδινό

MANICURE & PEDICURE Απλό ESSIE, Ημιμόνιμο SHELLAC

Κορίνθου 184, Πάτρα Τ. 2610 22.55.83 Κ. 6945 433.996

www.eratis-patra.gr

eratis1981.ivp@gmail.com Facebook.com/ERATIS - Ioanna Voutsina Petsini instagram.com/eratis_ioannavoutsinapetsini

Μένουμε μαζί

για χάρη των παιδιών Παρά το γεγονός ότι οι στατιστικές των τελευταίων δέκα χρόνων κάνουν λόγο για 1 στους 3 γάμους να καταλήγει σε διαζύγιο, η άποψη ότι «μένουμε μαζί για χάρη των παιδιών», εξακολουθεί να προβληματίζει αρκετά ζευγάρια που επιθυμούν να χωρίσουν, με κάποια τελικά να την ακολουθούν. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΡΙΑΝΗ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε όλες τις φάσεις της ζωής του παιδιού το διαζύγιο είναι μια δύσκολη εμπειρία. Παρόλα αυτά, αυτό που φαίνεται να ισχύει είναι ότι ο πραγματικά επιβαρυντικός πα64

ράγοντας για τα παιδιά σε ένα διαζύγιο, είναι η εχθρότητα που συχνά αναπτύσσεται μεταξύ δύο συζύγων που οδεύουν προς τα εκεί και που δυστυχώς συνήθως συνεχίζεται και μετά από αυτό, καλλιεργώντας ένα κλίμα ανασφάλειας και έντασης.

Τα παιδιά σε κάθε ηλικία αντιλαμβάνονται τη μη λεκτική επικοινωνία και το αρνητικό συναισθηματικό κλίμα που επικρατεί σε ένα σπίτι, ακόμα και αν οι γονείς δεν τσακώνονται ούτε φέρονται άσχημα ο ένας στον άλλον μπροστά τους. Η διαφορά είναι ότι ένα παιδί στα πρώτα αναπτυξιακά στάδια δεν μπορεί να εκφράσει τι αισθάνεται με λόγια και είναι πιθανό να εκδηλώνει δύσκολες συμπεριφορές, εξαιτίας της πίεσης και του φόβου που νιώθει. Τα παιδιά πάντα καταλαβαίνουν τι συμβαίνει κι αισθάνονται τις δυσκολίες, την απάθεια και την αδιαφορία, καθώς και το ποιος γονιός υποφέρει από τη δυσάρεστη κατάσταση. Έτσι, η εκδήλωση συμπεριφορών επιθετικότητας, δυσκολίας να πειθαρχήσουν, αλλαγές στο φαγητό, στον ύπνο και στο παιχνίδι, παλινδρόμηση σε συμπεριφορές προηγούμενων σταδίων ή προσκόλληση σε κάποιον ενήλικα μπορεί να είναι εκδηλώσεις του άγχους που νιώθουν εξαιτίας της αρνητικής οικογενειακής κατάστασης. Εξετάζοντας σε βάθος την παραμονή σε έναν γάμο που η αγάπη και η επιθυμία για κοινή συμπόρευση έχουν τελειώσει, ενώ δεν υπάρχει επικοινωνία μεταξύ των συζύγων και αρκετές φορές έχουν χαθεί ο σεβασμός και η εκτίμηση ή υπάρχουν ακόμα και κακοποιητικές συμπεριφορές, χρειάζεται να δούμε ποιο είναι το νόημα που πραγματικά φέρει μια τέτοια απόφαση και το μήνυμα που υποδηλώνει. Μένοντας σε έναν γάμο που έχει τελειώσει, ο γονιός αποφασίζει ότι δεν έχει δικαίωμα στην υγιή επικοινωνία, στον σεβασμό και στην ισότιμη επαφή μέσα στη σχέση, στη συναισθηματική κάλυψη, στην υγιή σεξουαλική ζωή και τελικά στην ίδια την ευτυχία του. Επιπλέον, η φράση μπορεί να μετατοπίζει την ευθύνη της απόφασης από τον εαυτό στο παιδί, ενώ αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι η επιθυμία των γονιών να μη

χωρίσουν ή η δυσκολία να αποδεχτούν ότι τα παιδιά τους θα μεγαλώσουν διαφορετικά από την παραδοσιακή πυρηνική οικογένεια, θεωρώντας ότι αυτό θα είναι κάτι αρνητικό.

Η απόφαση αυτή καταλήγει στην αυτό-θυματοποίηση του γονιού και στη συναισθηματική εξάρτηση του παιδιού εξαιτίας των ενοχών του. Το «δε χωρίσαμε για εσάς» μπορεί να μεταφραστεί σαν «εγώ φταίω που οι γονείς μου έμειναν σε έναν δυστυχισμένο γάμο» και να κουβαλήσει μεγάλη ενοχή σε ένα παιδί, ενώ το «περιμέναμε να μεγαλώσετε και να χωρίσουμε», δείχνει μια σχέση υποκρισίας και μη ειλικρίνειας που μπερδεύει τα παιδιά και κλονίζει την εμπιστοσύνη τους στην οικογένεια. Από την άλλη πλευρά, σε καμία περίπτωση όταν υπάρχουν προβλήματα σε ένα γάμο, δε σημαίνει ότι αυτόματα η μοναδική λύση είναι το διαζύγιο. Πολλά θέματα που αντιμετωπίζουν οι σύζυγοι και τους οδηγούν σε ρήξη μπορούν να επιλυθούν αποτελεσματικά αν δουλευτούν. Η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία ζεύγους μπορούν να οδηγήσουν τους συντρόφους στον εντοπισμό των προβλημάτων, στη διαχείρισή τους με αποτελεσματικούς τρόπους, στη βελτίωση της επικοινωνίας και στον δρόμο προς μια ευτυχισμένη συμπόρευση. 65

Επιπλέον, αν παρόλα αυτά, οι σύζυγοι αποφασίσουν ότι ο γάμος τους έχει τελειώσει, ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει στη μετάβαση σε μια ομαλή χωριστή ζωή και στην καλύτερη προσαρμογή των παιδιών στη νέα πραγματικότητα. Η ανακοίνωση του διαζυγίου καθώς και οι αλλαγές που αυτό συνεπάγεται στην οικο-

ΙΑΤΡΕΙΟ ΦΡΟΝΤΙ∆ΑΣ ΜΑΣΤΟΥ Πρόληψη, Παθολογία και Χειρουργική Μαστού, Βιοψίες & Παρακεντήσεις με Επεμβατικό Υπέρηχο

Ιωάννης Γ. Χαβελές MD, cMS, PhD

Μαστολόγος - Χειρουργός Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών Εξειδίκευση Ογκοπλαστικής Χειρουργικής, Αποκατάστασης & Επεμβατικού Υπερήχου Μαστού στην Μεγάλη Βρετανία

Σατωβριάνδου 63-65 & Κορίνθου, Πάτρα Τ. 2610 279.239, Κ. 6974 81.71.40 frontidamastou@gmail.com www. frontidamastou.gr 66

γένεια προσεγγίζονται διαφορετικά, ανάλογα το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και με γνώμονα πάντα την εξασφάλιση των συνθηκών και των προϋποθέσεων για μια καλή προσαρμογή. Είναι επιβεβλημένο να υπάρχει μια ανοιχτή συζήτηση με ειλικρίνεια και κατάλληλο λεξιλόγιο προσαρμοσμένο στην ηλικία που βρίσκεται το παιδί, χωρίς να χρειάζεται να γίνονται γνωστές υπερβολικές λεπτομέρειες που αφορούν την προσωπική ζωή των γονιών. Στις μικρότερες ηλικίες είναι σημαντικό να απενοχοποιούνται τα παιδιά από την αλλαγή που συμβαίνει στην οικογένεια και να υπάρχει ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας, ώστε το παιδί να μπορεί να εκφράσει συναισθήματα, σκέψεις και απορίες που μπορεί να έχει. Ας μην ξεχνάμε ότι για ένα παιδί οι γονείς είναι πάντα γονείς του, άσχετα από τη μεταξύ τους σχέση, και η επιθυμία του να τους βλέπει ευτυχισμένους στο βάθος υπερτερεί των υπόλοιπων αναγκών. Το παράδειγμα της προσωπικής ευτυχίας με την έννοια της ζωής με νόημα, ελευθερία, αγάπη και σεβασμό είναι το σπουδαιότερο μάθημα που μπορεί να δώσει ένας γονιός στο παιδί του μέσω των επιλογών του και της πορείας του.

Διαταραχή

ελλειμματικής προσοχής - υπερκινητικότητα Πολλοί γονείς προβληματίζονται επειδή το παιδί τους είναι υπερβολικά κινητικό ή «ζωηρό» ή δυσκολεύεται στο να εστιάζει την προσοχή του στα θέματα με τα οποία ασχολείται, όπως το διάβασμά του κλπ. Αρχίζουν να διερωτώνται μήπως το παιδί τους είναι «υπερκινητικό» ή μήπως έχει «διάσπαση προσοχής»; Τι ακριβώς όμως σημαίνουν οι όροι αυτοί και πρέπει να μας απασχολούν σοβαρά αυτά τα προβλήματα; Είναι ψυχολογικό ή οργανικό το πρόβλημα; Υπάρχουν άραγε κάποιες συνέπειες για το παιδί ή πρόκειται απλά για μια ενοχλητική συμπεριφορά; ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ MD, PhD / ΠΑΙΔΟΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ - ΑΝΑΠΤΥΞΙΟΛΟΓΟΣ

Η επιστήμη αναγνωρίζει σήμερα ότι υπάρχει μια αρκετά συχνή διαταραχή της συμπεριφοράς ενός παιδιού, που ονομάζεται «Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα» ή ΔΕΠ-Υ. Υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που πείθουν ότι η ΔΕΠ-Υ προκαλείται από δυσλειτουργία εκείνων των εγκεφαλικών κέντρων που ασχολούνται με τη ρύθμιση της κινητικής μας συμπεριφοράς, της προσοχής μας, των συναισθηματικών μας αντιδράσεων και με τον έλεγχο των παρορμητικών μας τάσεων. Οι βασικές εκδηλώσεις της ΔΕΠ-Υ είναι η υπερκινητικότητα, η ελλειμματική προσοχή και η παρορμητικότητα στη συμπεριφορά και τις ενέργειες. Πρωτοεμφανίζονται στα προσχολικά χρόνια και οπωσδήποτε πριν τα 7 χρόνια. Πρόκειται για διαδεδομένο πρόβλημα καθώς εμφανίζεται σε ποσοστό τουλάχιστον 5% των παιδιών ή, σύμφωνα με ορισμένες στατιστικές, σε ποσοστά 7 - 10%. Είναι πολύ πιο συχνή στα αγόρια, συγκριτικά με τα κορίτσια (αναλογία 3:1), όπως ισχύει και για αρκετές άλλες παρόμοιου χαρακτήρα διαταραχές, όπως είναι οι μαθησιακές δυσκολίες, η κινητική αδεξιότητα κλπ. Τέλος, η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανίσει ΔΕΠ-Υ ένα παιδί εάν ένας από τους γονείς του ή τα αδέλφια παρουσιάζουν την ίδια διαταραχή. Πρέπει εδώ να διευκρινίσουμε ότι η ΔΕΠ-Υ δεν έχει σχέση και δεν αποτελεί μορφή ή είδος διανοητικής καθυστέρησης. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είναι, κατά μέσο όρο, έξυπνα όσο και τα υπόλοιπα παιδιά. Το πρόβλημά τους είναι η δυσκολία που υπάρχει στο να «χρησιμοποιήσουν» την εξυπνάδα τους με τρόπο αποδοτικό και αποτελεσματικό. Οι εκδηλώσεις Στη συνέχεια θα περιγράψουμε τα κυριότερα συμπτώματα που παρουσιάζει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ. Δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζει ΟΛΑ αυτά τα συμπτώματα ένα παιδί και συνεπώς υπάρχουν τρεις υπο-

τύποι της ΔΕΠ-Υ. Ακόμη, σε αρκετές περιπτώσεις τα πρώτα χρόνια εμφανίζεται μόνον η υπερκινητικότητα ενώ αργότερα εμφανίζεται και η ελλειμματική προσοχή. Σαν υπερκινητικότητα, ονομάζουμε μια υπερβολική τάση του παιδιού να κινείται συνεχώς. Τρέχει, κινείται, σκαρφαλώνει χωρίς να δείχνει ότι κουράζεται, σαν να έχει μέσα του μια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Ακόμα όμως και όταν το παιδί κάθεται, τα χέρια του ή τα πόδια του βρίσκονται σε συνεχή κίνηση: ξύνει τη μύτη του, χτυπά νευρικά το μολύβι του στο τραπέζι, κουνάει πέρα - δώθε τα πόδια και θα εφεύρει χίλιες δικαιολογίες (πάω να πιω νερό, πάω στην τουαλέτα κλπ), ώστε να σηκωθεί από την καρέκλα του και να κατασιγάσει την αστείρευτη ανάγκη του για κίνηση. Οι γονείς, για να περιγράψουν το παιδί τους, χρησιμοποιούν κάποιες πολύ χαρακτηριστικές φράσεις, όπως «κινείται λες και έχει μπαταρία μέσα του» ή «πρόκειται για σωστό σίφουνα» ή «είναι σωστό νευρόσπαστο» ή «σταματάει να κουνιέται μόνο όταν πάει για ύπνο» κλπ. Μα, θα διερωτηθεί κάποιος εύλογα, δεν είναι όλα τα παιδιά, και ειδικά τα αγόρια, ζωηρά; Η απάντηση είναι φυσικά καταφατική, αλλά αυτό που μας βοηθά να αναγνωρίσουμε την «παθολογική» υπερκινητικότητα είναι ότι πρόκειται για μια σχεδόν συνεχή κατάσταση και, ειδικά, ότι παρατηρείται σε στιγμές και χώρους όπου αυτό δεν είναι αναμενόμενο ή επιτρεπτό: μέσα στη σχολική τάξη, όταν ασχολείται με τη μελέτη των μαθημάτων του, στη διάρκεια μιας επίσκεψης σε κάποιο ξένο σπίτι κλπ. Σαν ελλειμματική προσοχή, ονομάζουμε τη σημαντικού βαθμού δυσκολία ενός παιδιού να εστιάσει, για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, την προσοχή του στη δραστηριότητα με την οποία ασχολείται έτσι ώστε να την ολοκληρώσει με επιτυχία. Το πρόβλημα αυτό γίνεται πιο έντονο και εμφανές όταν το παιδί ασχολείται με 69

δραστηριότητες που απαιτούν έντονη διανοητική προσπάθεια, όπως η μελέτη των μαθημάτων του ενώ δεν είναι τόσο έντονο όταν ασχολείται με πράγματα που του αρέσουν, π.χ. όταν παρακολουθεί τηλεόραση ή παίζει με τα αγαπημένα του videogames. Οι δυσκολίες κορυφώνονται σε σχέση με τις σχολικές εργασίες: είναι πολύ δύσκολο για το παιδί να «στρωθεί» να διαβάσει, να «συγκεντρωθεί» και χρειάζεται συνεχή επίβλεψη από τους γονείς ώστε να ολοκληρώσει τις εργασίες του. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, δυσκολεύεται να καταλάβει τα μαθήματά του ή να απομνημονεύσει τις διάφορες έννοιες. Σαν παρορμητικότητα, χαρακτηρίζουμε την τάση του παιδιού να σκέπτεται και να ενεργεί υπερβολικά «γρήγορα», χωρίς να δίνει στον εαυτό του την ευκαιρία να σκεφτεί και να αναλογιστεί το αποτέλεσμα ή τις συνέπειες των ενεργειών του. Χαρακτηριστικές συμπεριφορές αυτού του τύπου είναι οι εξής: δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του σε μια ομαδική δραστηριότητα, παρεμβάλλεται ανεπίτρεπτα σε μια συζήτηση τρίτων, απαντά σε μια ερώτηση χωρίς να σκεφτεί «λογικά», προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα με «άτσαλο» τρόπο χωρίς να οριοθετεί τι πρέπει να γίνει πρώτα, τι έπειτα κλπ. Η παρορμητικότητα εκδηλώνεται επίσης σαν αδυναμία ελέγχου των συναισθηματικών αντιδράσεων με δυσκολία προσαρμογής σε κανόνες, είτε πρόκειται για ένα παιχνίδι είτε για τρόπο ζωής είτε για κανόνες κοινωνικά ορθής συμπεριφοράς. Μια ακόμη σοβαρή συνέπεια της παρορμητικότητας, είναι η τάση του παιδιού να εμπλέκεται πολύ συχνά σε ατυχήματα, ακριβώς γιατί δυσκολεύεται να ελέγξει τις αντιδράσεις του. Οι αιτίες Οι ακριβείς αιτίες της ΔΕΠ-Υ δεν είναι γνωστές. Για πολλά χρόνια εθεωρείτο ότι 70

επρόκειτο για μια ψυχολογικού τύπου διαταραχή, όμως σταδιακά συγκεντρώθηκαν πολλά στοιχεία που υποδεικνύουν ότι η ΔΕΠ-Υ οφείλεται σε δυσλειτουργία ορισμένων κέντρων του εγκεφάλου, πρόκειται συνεπώς για μια οργανική ή βιολογικού χαρακτήρα διαταραχή. Οι αιτίες αυτής της διαταραχής δεν μας είναι γνωστές με λεπτομέρειες αλλά γνωρίζουμε ότι εμπλέκονται ορισμένοι νευροδιαβιβαστές που χρησιμοποιούνται από τον εγκέφαλο για να επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα μεταξύ τους. Υπάρχουν πολλών ειδών νευροδιαβιβαστές, δυο από αυτούς ονομάζονται ντοπαμίνη και νοραδρεναλίνη. Στην περίπτωση της ΔΕΠ-Υ υπάρχει σχετική έλλειψη αυτών των ουσιών, με αποτέλεσμα να δυσλειτουργούν τα νευρικά κύτταρα που τις χρησιμοποιούν. Κύτταρα που χρησιμοποιούν ντοπαμίνη και νοραδρεναλίνη βρίσκονται σε αφθονία στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου, που είναι το κέντρο των εξαιρετικά σημαντικών εκτελεστικών λειτουργιών του εγκεφάλου, οι οποίες είναι: ◘ Οργάνωση (ανάλυση των δεδομένων ενός προβλήματος και προετοιμασία για την επίλυσή του). ◘ Σχεδιασμός (καθορισμός στόχων και ενεργειών). ◘ Στρατηγική (ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων επίλυσης ενός προβλήματος). ◘ Επικέντρωση της προσοχής σε μια δραστηριότητα. ◘ Βραχεία μνήμη (απαραίτητη για τις άμεσες δράσεις). ◘ Διάκριση μεταξύ συναισθημάτων και λογικής. ◘ Έλεγχος, μέσω της λογικής, των διάφορων αντιδράσεων (σκέψεις, ενέργειες). Βεβαίως, αν και η γενετική προδιάθεση είναι η κυρίαρχη αιτία της ΔΕΠ-Υ, οι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν μεγάλη σημασία στη βαρύτητα των εκδηλώσεων. Για παράδειγμα, το οικογενειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει το παιδί, ο τρόπος που θα αντιμετωπι-

στεί από το σχολείο και τους φίλους του, η θεραπευτική παρέμβαση (ή η απουσία της), θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη σοβαρότητα των εκδηλώσεων και των μακροπρόθεσμων συνεπειών που θα έχει η ΔΕΠ-Υ στην ζωή του παιδιού.

ανταποκριθεί στις πολύ ανταγωνιστικές συνθήκες που επικρατούν στη σημερινή σχολική πραγματικότητα. Ακαδημαϊκή αποτυχία: τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν μεγάλες πιθανότητες να δυσκολεύονται στη σχολική τους πορεία, να παίρνουν χαμηλούς βαθμούς, να επαναλαμβάνουν την τάξη, να μην τελειώνουν το σχολείο. Επίσης έχουν μειωμένες πιθανότητες να εισαχθούν σε τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα και ακόμη μικρότερες πιθανότητες να αποφοιτήσουν από αυτά. Σαν συνέπεια των ανωτέρω, σε αρκετές περιπτώσεις το τελικό αποτέλεσμα είναι η σχετική επαγγελματική αποτυχία (σε σχέση με τις πραγματικές δυνατότητες του ατόμου). ► Προβλήματα ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα

Συνοδευτικά προβλήματα και συνέπειες Η ΔΕΠ-Υ πολύ συχνά συνοδεύεται και από άλλα σημαντικά προβλήματα. Θα αναφερθούμε στη συνέχεια στα σημαντικότερα συνοδευτικά προβλήματα και στις σημαντικότερες αρνητικές συνέπειες της ΔΕΠ-Υ. ► Προβλήματα στην ακαδημαϊκή πορεία Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες: περίπου 15-20% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ έχουν και μαθησιακά προβλήματα όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία κλπ. Η συνύπαρξη ΔΕΠ-Υ και μαθησιακών διαταραχών στο ίδιο παιδί, είναι προφανές ότι του δημιουργεί μεγάλη δυσκολία στο να

Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση: είναι ίσως ο σημαντικότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ καθώς μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του. Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, γιατί σε πολλές περιπτώσεις το παιδί με ΔΕΠ-Υ πράγματι υστερεί, ειδικά στην ακαδημαϊκή του εξέλιξη. Με την κατάλληλη όμως στήριξη από την οικογένεια και το σχολείο, το πρόβλημα αυτό μπορεί να καταστεί αμελητέο. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ (επειδή δυσκολεύονται να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους), συχνά παρουσιάζουν προβλήματα διαγωγής: μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανυπάκουα, αντιπαραθετικά με τους «μεγάλους», επιθετικά ή ακόμη βίαια και με καταστροφικές τάσεις. Συχνά γίνονται το φόβητρο των συμμαθητών τους. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις η επιθετικότητα μπορεί να πάρει ακραία μορφή, να υπάρχουν πράξεις βανδαλισμού, κατάχρηση καπνίσματος και οινοπνευματωδών ποτών, χρήση ναρκωτικών ουσιών και παραβάσεις του Νόμου (φθορά περιουσιών, κλοπές, επιθέσεις σε τρίτους κλπ). 71

► Προβλήματα της οικογένειας Είναι προφανές ότι η οικογένεια ενός παιδιού με ΔΕΠ-Υ επηρεάζεται από τις δυσκολίες και τα προβλήματα που εμφανίζει το παιδί, σε βαθμό ανάλογο με το είδος και την ένταση αυτών των προβλημάτων. Οι γονείς συχνά κουράζονται από την υπερκινητικότητα, την απροσεξία, την «ανευθυνότητα» του παιδιού τους ειδικά όταν, μη έχοντας την κατάλληλη ενημέρωση, θεωρούν ότι αυτά αποτελούν εκδηλώσεις ενός «κακού χαρακτήρα» και όχι μια οργανική διαταραχή του παιδιού τους. Κουράζει μάλιστα ακόμη περισσότερο, η προσπάθεια των γονιών να βοηθήσουν το παιδί με τα διαβάσματά του που μπορεί να κρατούν «ατέλειωτες» ώρες και το αποτέλεσμα να μην είναι ικανοποιητικό. Εντάσεις και ρήξεις μέσα στην οικογένεια δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες. Είναι εύκολα λοιπόν κατανοητό ότι σε αρκετές, οι γονείς κατηγορούν και κατακρίνουν το παιδί τους συμβάλλοντας έτσι στον φαύλο κύκλο της μειωμένης αυτοεκτίμησης του παιδιού. Τα παραπάνω προβλήματα δεν πρέπει να τα δούμε ως μεμονωμένες διαταραχές αλλά ως δυναμικά αλληλοσχετιζόμενες καταστάσεις που διαπλέκονται μεταξύ τους, επιβαρύνοντας τη βασική διαταραχή της ΔΕΠ-Υ. Η διάγνωση Εφόσον ένα παιδί παρουσιάζει συμπτώματα που θυμίζουν την ΔΕΠ-Υ πρέπει να 72

ελεγχθεί ώστε να διαπιστωθεί εάν πράγματι έχει αυτή τη διαταραχή. Οι γονείς πρέπει αρχικά να συζητήσουν το πρόβλημα με τον παιδίατρο του παιδιού. Εφόσον και αυτός κρίνει ότι πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω το θέμα, το παιδί θα παραπεμφθεί σε κάποιον ειδικό ιατρό όπως είναι ένας παιδονευρολόγος ή παιδοψυχίατρος ή παιδο-αναπτυξιολόγος. Ο ιατρός αυτός θα πρέπει να διευκρινίσει τα παρακάτω σημαντικά ερωτήματα: ◘ Παρουσιάζει πράγματι το παιδί προβληματικές συμπεριφορές σε βαθμό και ένταση που να τεκμηριώνεται η διάγνωση της ΔΕΠ-Υ; ◘ Μήπως τα συμπτώματα του παιδιού οφείλονται σε κάποιο σημαντικό οργανικό πρόβλημα του νευρικού συστήματος; ◘ Μήπως τα συμπτώματα του παιδιού οφείλονται σε κάποιο καθαρά ψυχολογικό πρόβλημα; Αυτό είναι πιθανόν εάν τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο στο σπίτι ή μόνο στο σχολείο, οπότε πρέπει να διερευνηθεί η παρουσία προβλημάτων σε κάποιο από αυτά τα περιβάλλοντα. ◘ Τέλος πρέπει να εκτιμηθούν το είδος και η σοβαρότητα των επιπτώσεων που δημιουργούνται στο παιδί. Έχει επηρεαστεί η σχολική του πορεία, η συμπεριφορά του, οι σχέσεις του με τα άλλα παιδιά και τους γονείς του, η αυτοπεποίθησή του; Θα πρέπει να εξεταστεί όλο το αναπτυξιακό ιστορικό του παιδιού και οι ενδο-οικο-

γενειακές σχέσεις. Ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις όπως η Μαγνητική Τομογραφία του εγκεφάλου ή το Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα συνήθως δεν είναι απαραίτητες, εκτός από ιδιαίτερες περιπτώσεις. Πολύτιμη όμως μπορεί να είναι η εκτίμηση του παιδιού από έναν ψυχολόγο ή έναν ειδικό παιδαγωγό, εάν υπάρχει πρόβλημα μαθησιακών δυσκολιών ή σοβαρών διαταραχών της συμπεριφοράς. Η αντιμετώπιση του προβλήματος Τα μέτρα αντιμετώπισης της ΔΕΠ-Υ μπορούμε να τα διακρίνουμε σε γενικού και ειδικού χαρακτήρα. Μέτρα γενικού χαρακτήρα Το σημαντικότερο μέτρο είναι η αναλυτική ενημέρωση των γονιών για τη φύση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί τους. Στη διάρκεια αυτών των συζητήσεων οι γονείς πρέπει επίσης να διδαχθούν τη σωστή συμπεριφορά που πρέπει να δείχνουν προς το παιδί, τους τρόπους με τους οποίους πρέπει να το βοηθούν με τις σχολικές του εργασίες, τους τρόπους ενθάρρυνσης και στήριξης κλπ. Οι γονείς μπορεί να ωφεληθούν και από διάφορα ενημερωτικά άρθρα ή βιβλία ή πηγές του Internet. Μια εξαιρετική πύλη ενημέρωσης, για όσους βέβαια γνωρίζουν την Αγγλική γλώσσα, είναι η www. chadd.org . Πολύ σημαντικό είναι να στηριχθεί το παιδί, από γονείς και δάσκαλους, ώστε να μην νοιώθει μειονεκτικά και να μπορέσει να αναπτύξει σωστά τις φιλικές και κοινωνικές του σχέσεις, κάτι που μακροπρόθεσμα θα είναι η πολυτιμότερη βοήθεια που του έχει δοθεί. Εάν το παιδί έχει σημαντικές δυσκολίες με τα διαβάσματά του και την απόδοσή του στο σχολείο, κάποια απλά μέτρα μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά. ☺ Πρέπει να οργανωθεί ο χρόνος και οι δραστηριότητες του παιδιού και αυτή η ρουτίνα πρέπει να παραμένει κατά το δυ-

νατόν σταθερή. Πρέπει να οριοθετούνται ποιες ώρες θα διαβάζει, ποιες θα έχει ελεύθερο χρόνο κλπ. ☺ Οι σχολικές εργασίες του πρέπει να είναι σχετικά σύντομες ή να «σπάνε» σε πιο μικρά κομμάτια και να δίνονται πολύ σαφείς οδηγίες για την προετοιμασία τους. ☺ Η θέση που κάθεται το παιδί μέσα στην τάξη έχει ιδιαίτερη σημασία. Καλό είναι να κάθεται στα πρώτα θρανία, μακριά από παράθυρα κλπ. ώστε να έχει λιγότερες ευκαιρίες να διασπαστεί η προσοχή του. ☺ Η χρήση, στο σχολείο και το σπίτι, ελκυστικών μεθόδων διδασκαλίας όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, η συμμετοχή σε ομάδες δράσης μπορεί να είναι πολύ αποδοτικά μέτρα. ☺ Στη σχολική μονάδα πρέπει στο παιδί να δίνεται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να ολοκληρώσει τις εργασίες του ενώ στην αξιολόγηση και βαθμολογία του παιδιού πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν το πρόβλημά του. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να κριθεί σκόπιμο να συνεργαστεί το παιδί με έναν εργοθεραπευτή, έναν ψυχολόγο ή έναν ειδικό παιδαγωγό. Φαρμακευτική αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ Το θέμα της φαρμακευτικής θεραπείας είναι εξαιρετικά σημαντικό και γι’ αυτό εδώ θα δώσουμε κάποιες βασικές πληροφορίες. Πριν από αρκετές δεκαετίες ανακαλύφθηκε πως ορισμένα φάρμακα, που ανήκουν στην ομάδα των διεγερτικών ουσιών του εγκεφάλου, ασκούν ευνοϊκή δράση σε όλα τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ. Με τη χρήση τους μειώνεται η διάσπαση της προσοχής, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα του παιδιού. Η αποδοχή των φαρμάκων αυτών πέρασε από πολλά στάδια και αντιδράσεις. Απέκτησαν φανατικούς υποστηρικτές αλλά και φανατικούς πολέμιους, ειδικά στις ΗΠΑ όπου τα φάρμακα αυτά ήταν πολύ διαδε73

δομένα. Οι πολέμιοι ανησυχούσαν μήπως τα φάρμακα επιδρούν αρνητικά στη συμπεριφορά του παιδιού, μήπως το «ναρκώνουν» ή μήπως δημιουργούν εθισμό. Η επιστήμη, σήμερα, έχει μια ξεκάθαρη στάση για τη χρησιμότητα αυτών των φαρμάκων που συνοψίζεται στα εξής: Τα διεγερτικά φάρμακα του εγκεφάλου αποτελούν μια δοκιμασμένη και τεκμηριωμένα αποτελεσματική μορφή θεραπείας που ελέγχει, χωρίς βεβαίως να εξαλείφει οριστικά, τα βασικά συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ. Τα περισσότερα παιδιά στα οποία θα χορηγηθεί η φαρμακευτική θεραπεία εμφανίζουν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Τα φάρμακα δεν επηρεάζουν την προσωπικότητα ή τον χαρακτήρα ή τη διανοητική κατάσταση του παιδιού, ούτε δημιουργούν εθισμό. Σοβαρές παρενέργειες είναι εξαιρετικά σπάνιες, ενώ ήπιες παρενέργειες δεν είναι μεν σπάνιες αλλά συνήθως περιορίζονται με την τροποποίηση της χορηγούμενης δόσης.

BEACH BAR - ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΚΚΟΠΕΤΡΑΣ

Το Terra Rossa κοντά σας την πιο υπέροχη στιγµή της ζωής σας!

ΓΑΜΟΣ - ΒΑΠΤΙΣΗ ΓΕΝΕΘΛΙΑ - BARCHELOR PARTY τηλ.: 26930 52.027

www.terrarossa.gr 74

Η φαρμακευτική θεραπεία θεωρείται, σήμερα, ότι πρέπει να αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της αντιμετώπισης του παιδιού με σοβαρή μορφή της ΔΕΠ-Υ ενώ σε πιο ελαφρές περιπτώσεις η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να μην είναι απαραίτητη. Σε καμιά περίπτωση όμως η χορήγηση των φαρμάκων δεν αποτελεί πανάκεια. Πρέπει πάντα να συμπληρώνεται από όλα τα γενικά μέτρα που προαναφέραμε, αλλιώς δεν θα έχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα. Η μακροχρόνια πορεία Τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ έχουν την τάση να βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου. Μέχρι το τέλος της εφηβείας η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα έχουν μειωθεί σημαντικά ενώ, σε μικρότερο βαθμό, μειώνεται και η ελλειμματική προσοχή. Όμως περίπου στο 60% των περιπτώσεων η διαταραχή δεν εξαφανίζεται αλλά συνεχίζει να υπάρχει στην ενήλικη ζωή. Βεβαίως τα συμπτώματα αλλάζουν αρκετά και γίνονται πιο «εσωτερικά» με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ευδιάκριτα από έναν εξωτερικό παρατηρητή. Για παράδειγμα, η υπερκινητικότητα μειώνεται και σταδιακά αντικαθίσταται από ένα εσωτερικό συναίσθημα «ανησυχίας». Το «στοίχημα» στην περίπτωση της ΔΕΠ-Υ είναι να βοηθήσουμε το παιδί στα κρίσιμα χρόνια της σχολικής του ηλικίας να διατηρήσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του, να αποφύγει την ανάπτυξη δυνητικά επικίνδυνων αντικοινωνικών συμπεριφορών, να δημιουργήσει μια ομαλή προσωπικότητα και να μεγιστοποιήσει τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις και συνεπώς να βελτιώσει τις πιθανότητες μελλοντικής επαγγελματικής του επιτυχίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, εφόσον τα προβλήματα εντοπισθούν έγκαιρα και αντιμετωπιστούν σωστά, το «στοίχημα» αυτό μπορεί να κερδηθεί.

Υπερηχογράφηµα βιωσιµότητας α΄τριµήνου ◀ Υπερηχογράφηµα αυχενικής διαφάνειας ◀ Υπερηχογράφηµα Β΄επιπέδου ◀ Υπερηχογράφηµα µέτρησης τραχήλου µήτρας ◀ Υπερηχογράφηµα Doppler ◀ Προγεννητικός έλεγχος πολύδυµων κυήσεων ◀ Βιοψία τροφοβλάστης ◀ Αµνιοπαρακέντηση ◀

ΝΤΑΙΖΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ Εξειδικευµένη στον προγεννητικό έλεγχο στο King’s College Hospital, Λονδίνο, υπό την Αιγίδα του Fetal Medicine Foundation RCR/RCOG ∆ιπλωµατούχος στην Προηγµένη Μαιευτική Υπερηχογραφία Μεγάλης Βρετανίας

Κορίνθου 210-212, Πάτρα Τηλ.: 2610 272.788 Fax: 2610 272.780 nikolopoulountaizi@gmail.com

Ι Α Τ Ρ Ε Ι Ο ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ 75

Φιλικό και ασφαλές

διαδίκτυο

για τα παιδιά μας Θέλει τρόπο!

Ζούμε σε μια εποχή όπου η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία. Το διαδίκτυο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής προσφέροντας πολλά οφέλη, όπως η διεύρυνση των γνώσεων, η διευκόλυνση της επικοινωνίας κ.τ.λ. Ωστόσο, η μη σωστή χρήση του εγκυμονεί πολλούς κινδύνους, κυρίως για τους ανήλικους χρήστες. Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς προκειμένου να περιορίσουμε τις αρνητικές συνέπειες της αλόγιστης χρήσης του διαδικτύου; ΡΗΓΑΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Νηπιακή και προσχολική ηλικία: Δίνουμε υγιείς, δημιουργικές κατευθύνσεις Ιδανικά, η έκθεση των παιδιών στις πάσης φύσεως οθόνες (υπολογιστής, κινητό, τηλεόραση κ.τ.λ) δε θα πρέπει να γίνεται κάτω από την ηλικία των 2 ετών. Το ηλικιακό όριο όμως δεν αρκεί από μόνο του. Εξίσου σημαντικά είναι και η διάρκεια απασχόλησης και κυρίως, το είδος της χρήσης που γίνεται. Όσο λιγότερο παθητική είναι η ενασχόληση του παιδιού με τον υπολογιστή και όσο ο σκοπός παραμένει η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες εθισμού. Σε αυτές τις ηλικίες, επιλέγουμε τον υπολογιστή ως ένα μέσο όπου τα παιδιά θα παρακολουθούν παιδικά τραγούδια και παραμύθια. Έτσι, το παιδί εξοικειώνεται με πολυτροπικές μορφές μάθησης (ήχος, κίνηση και εικόνα), ενισχύεται η μνήμη του, και εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του διασκεδάζοντας. Ανάλογα με τη γνώση που επιθυμούμε να πάρει τη δεδομένη στιγμή (π.χ. ζώα, χρώματα, κ.ά.), επιλέγουμε και τα κατάλληλα τραγούδια, με την αντίστοιχη αναφορά. Παράλληλα, ενθαρρύνουμε το παιδί να χορεύει, να ζωγραφίζει με τα αντίστοιχα χρώματα ή συζητάμε μαζί του για όσα δείχνει η οθόνη, π.χ. βλέποντας ζώα, μπορούν να μιλήσουν για τις ιδιότητές τους, την τροφή τους, τον τόπο που ζουν. Στη συνέχεια, ωθούμε το παιδί να αναπαράγει τους ήχους κάθε ζώου, ως παιχνίδι. Έτσι, συμμετέχει ενεργά, καλλιεργεί γνώσεις και δεξιότητες και δεν καθίσταται παθητικός αποδέκτης. Επιπλέον, σε αυτές τις ηλικίες, βοηθάει κι εμάς και τα παιδιά μας όταν η επιλογή των τραγουδιών ή των παραμυθιών ακολουθεί το πρόγραμμα του σταθμού/ νηπιαγωγείου ή τις εποχές του χρόνου. Π.χ. εάν στο σχολείο μιλήσουν για τη «μηλιά» ή για τα Χριστούγεννα, οι γονείς μπορούν να βρουν τραγούδια που να αναφέρονται στο συγκεκριμένο δέντρο ή τη γιορτή.

Υπάρχουν πολλά προγράμματα στον υπολογιστή με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, κατάλληλα για τις συγκεκριμένες ηλικίες, μέσω των οποίων τα παιδιά εξασκούν τη μνήμη τους, μαθαίνουν τους αριθμούς και αναπτύσσουν την παρατηρητικότητά τους. Επιπλέον, η εξοικείωση με τη χρήση του υπολογιστή (άνοιγμα, κλείσιμο, χρήση ποντικιού κ.ά.) ενισχύει την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας και άλλων δεξιοτήτων. Το όφελος από τις συγκεκριμένες πρακτικές, σε σύγκριση με την παρακολούθηση αντίστοιχων προγραμμάτων στην τηλεόραση ή το ραδιόφωνο είναι ότι ως γονείς επιλέγουμε την ώρα και τη διάρκεια θέασης/ακρόασης, το είδος του παραμυθιού/ τραγουδιού και να αποφύγει τα διαφημιστικά μηνύματα. Τέλος, εξασφαλίζουμε ότι με τις νεοαποκτηθείσες γνώσεις του, το παιδί κοινωνικοποιείται και ωθείται να συμμετέχει πιο ενεργά και στο νηπιαγωγείο. «Μα, πότε θα ξεκουραστώ και εγώ λίγο;» Αναφορικά με τον ημερήσιο ενδεδειγμένο χρόνο έκθεσης στην οθόνη του υπολογιστή, η εμπειρία έχει δείξει ότι αυτό σχετίζεται σημαντικά με τη διαθεσιμότητα τη δική μας σε χρόνο και όρεξη να ασχοληθούμε. Μέσα στην απαιτητική μας καθημερινότητα, μπορεί η πολύωρη παθητική απασχόληση του παιδιού μας με τον υπολογιστή να μας φαίνεται η εύκολη λύση, όμως με αυτόν τον τρόπο άθελά μας το οδηγούμε σε αυτό που ονομάζουμε διαδικτυακό εθισμό, προς αναπλήρωση του συναισθηματικού κενού που του δημιουργούμε. Εξισορροπητικές λύσεις; Υπάρχουν! Οι γονείς μπορούν να επιλέξουν για το παιδί τους από τη νηπιακή ηλικία κάποιο σχολικό πλαίσιο ή μια εξωσχολική δραστηριότητα, μειώνοντας δυνητικά το χρόνο που θα μπορούσε να περνά μπροστά στην οθόνη. Ένας άλλος τρόπος είναι η βοηθητική συμμετοχή του στις οικογενειακές δραστηριότητες, η οποία ενδυναμώνει και τη σχέση 77

μας μαζί του. Το παιδί νιώθει ενεργό μέλος της οικογένειας, όταν π.χ. παρασκευάζει και αυτό ό, τι μπορεί για το καθημερινό φαγητό: Μπορεί να παρακολουθήσει τη διαδικασία, να ανακατέψει το φαγητό με την εποπτεία μας ενώ, παράλληλα του μιλάμε για τις ιδιότητες των λαχανικών, του κρέατος κ.τ.λ. Εναλλακτικά, επιχειρούμε να έχουμε το παιδί στον ίδιο χώρο και να ασχολείται με κάτι σχετικό ή να παίζει με τα οικιακά σκεύη (μπολ, κουτάλες). Με αυτό τον τρόπο, ερχόμαστε κοντά του, το παιδί εισπράττει το ενδιαφέρον μας, νιώθει τη συντροφιά μας και κάνει μια δημιουργική δραστηριότητα χωρίς να χρειάζεται μια οθόνη να γεμίσει το χρόνο του. Την περίοδο των εορτών που υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος, προκειμένου να μην υπάρξει υπερέκθεση στο διαδίκτυο, οι βόλτες, οι εκδρομές, η πρόσκληση φίλων για παιχνίδι στο σπίτι, συμβάλλουν σημαντικά σε αυτή την κατεύθυνση. Ακόμα και αν παρακολουθεί παιδικά παραμύθια στο διαδίκτυο, εμείς, ως γονείς του, καλό είναι να μην πάψουμε να του διαβάζουμε ένα παραμύθι πριν τον ύπνο, με τον παραδοσιακό τρόπο. Έτσι, το παιδί αποκομίζει τα οφέλη της πολυτροπικότητας του διαδικτύου αλλά και τα οφέλη του παραδοσιακού τρόπου ακρόασης του παραμυθιού, όπως είναι η ενίσχυση της φαντασίας του, καθώς με το διάβασμα καλείται να αναπαραστήσει νοητικά την εικόνα που προσλαμβάνει. Μια διασκεδαστική ιδέα θα μπορούσε να είναι και η ενασχόληση του παιδιού με την εορταστική διακόσμηση του σπιτιού. Μπορούμε, δηλαδή, να δούμε μαζί στο διαδίκτυο εύκολες κατασκευές, τις οποίες θα συζητήσουμε από κοινού και θα πάμε μαζί στα μαγαζιά να αγοράσουμε τα αντίστοιχα υλικά. Κι αν πάλι δεν μπορούμε να συμμετάσχουμε ενεργά λόγω έλλειψης χρόνου και αντοχής, μπορούμε απλά να 78

εποπτεύουμε τις κατασκευές του παιδιού μας και να το επιβραβεύουμε για τα πράγματα που φτιάχνει. Δημοτικό και πρώιμη εφηβεία: Προλαμβάνουμε έξυπνα και ενημερώνουμε εγκαίρως Η ενασχόληση με το διαδίκτυο τώρα αρχίζει να συνδέεται με την κατοχή και χρήση κινητών τηλεφώνων. Τα παιδιά μάς ζητάνε να αποκτήσουν το δικό τους τηλέφωνο και μέσω αυτού να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ιδανικά, η χρήση του κινητού θα πρέπει να επιτρέπεται σε ηλικίες, όπου ένα παιδί έχει την ικανότητα να κυκλοφορήσει μόνο του, με μέσα μεταφοράς για το φροντιστήριο ή για εξωσχολικές δραστηριότητες. Η άσκηση πίεσης είναι αναμενόμενη Η αναφορά σε απειλές ή οι πιθανοί κίνδυνοι που θα επικαλεστούν ως μέσο πίεσης για να πάρουν αυτό που θέλουν, δεν θα πρέπει να μας επηρεάσει, αφού στις ηλικίες αυτές τα περισσότερα παιδιά κινούνται σε οργανωμένους χώρους με προσωπικό που μπορεί να μας ενημερώσει άμεσα αν συμβεί κάποιο περιστατικό, οπότε το κινητό ίσως να μην είναι απαραίτητο. Το επιχείρημα ότι εφόσον έχουν οι περισσότεροι, γιατί να μην έχουν κι αυτά είναι επίσης κάτι που μπορούμε με ψυχραιμία να τους εξηγήσουμε: Το να διαφέρουμε, δηλαδή, από τους συνομιλήκους μας δεν είναι μειονέκτημα, αλλά δείγμα της όμορφης διαφορετικότητάς μας από τους άλλους, καθώς είμαστε όλοι γεμάτοι ιδιαιτερότητες. Επίσης, μπορούμε να αναφερθούμε στο γεγονός ότι κάθε οικογένεια έχει τους δικούς της εσωτερικούς κανόνες και το να μπορεί κάποιος να διαφέρει και να μην ακολουθεί πιστά τη «μόδα κάθε εποχής» μπορεί να είναι προσόν. Έτσι, μπορούμε να καθυστερήσουμε το χρόνο απόκτησης κινητού τηλεφώνου στα παιδιά μας και να τα προστατέψουμε περισσότερο.

Ένας συχνός φόβος των παιδιών είναι ότι η έλλειψη κινητού θα τους στερήσει σταδιακά την επικοινωνία με τους συμμαθητές τους και θα τα απομονώσει. Σε αυτή την περίπτωση, ως γονείς μπορούμε να βρούμε εναλλακτικές λύσεις, όπως για παράδειγμα να επιτρέψουμε στα παιδιά να καλέσουν τους φίλους του στο σπίτι ή να τους δανείσουμε για λίγο τη δική μας συσκευή, προκειμένου να επικοινωνήσουν με τους φίλους τους.

να παίζουν ταυτόχρονα με τους φίλους τους, αλλά είναι και ένα χαρακτηριστικό που κάνει τα συγκεκριμένα παιχνίδια ιδιαιτέρως εθιστικά, καθώς απαιτούν πολύωρη και συνεχή παρουσία από τους χρήστες. Οι έφηβοι δυσκολεύονται να οριοθετηθούν ως προς το χρόνο έκθεσής τους, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται τα πρώτα συμπτώματα εθισμού.

Μιλάμε ανοιχτά, τα προετοιμάζουμε Από την προ-εφηβεία, τα αιτήματα των παιδιών για την ενασχόληση τους με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω υπολογιστών ή κινητών τηλεφώνων αυξάνονται. Αυτή όμως είναι και η κατάλληλη ηλικίαευκαιρία για εμάς να τους μιλήσουμε εκτενώς για τους κινδύνους του διαδικτύου. Ότι για παράδειγμα, ένας χρήστης που συστήνεται ως συνομήλικος, με τα ίδια ενδιαφέροντα και η φωτογραφία του δείχνει ένα παιδί της ίδιας ηλικίας με τη δική του, μπορεί να είναι στην πραγματικότητα ένας ενήλικας με πρόθεση να τα εκβιάσει ή και να τα βλάψει. Ή ότι μπορεί και ένας κακοπροαίρετος συνομήλικός μας μέσω ενός κοινωνικού δικτύου να μας κάνει να νιώσουμε άσχημα με διακίνηση φωτογραφιών, υβριστικών ή κοροϊδευτικών σχολίων. Καλό είναι να τα βάλουμε να φανταστούνε πώς θα ένιωθαν αν τους συνέβαινε κάτι τέτοιο και να τους πούμε ότι πραγματική ξεγνοιασιά σημαίνει να απέχουμε από τις πλατφόρμες αυτές, όσο γίνεται, ή να τις χρησιμοποιούμε με μεγάλη επιφύλαξη. Πιθανότατα ίσως να προσφέρουμε τη δική μας συσκευή, ώστε η χρήση και η έκθεση του παιδιού μας να είναι εποπτευόμενη και περιορισμένη. «Παίζει πολλές ώρες και ανησυχώ…» Συνήθως σε αυτή την ηλικία αρκετοί έφηβοι ασχολούνται με διαδικτυακά παιχνίδια που το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ταυτόχρονη ενασχόληση πολλών χρηστών. Αυτό τους δίνει μεν τη δυνατότητα

Τι κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις Καταρχήν, προσέχουμε τα σημάδια: Η πολύωρη ενασχόληση με το διαδίκτυο, η έκπτωση στη σχολική επίδοση, η άρνηση για εξωσχολικές δραστηριότητες που έκαναν στο παρελθόν, η άρνηση στη συμμετοχή τους σε οικογενειακές δραστηριότητες, η αδιαφορία να έχουν επικοινωνία με τους φίλους τους μέσω φυσικής παρουσίας, οι εξάρσεις θυμού, η αϋπνία κ.λπ. είναι συμπεριφορές που δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε. Αν κάτι μας ανησυχεί, θα πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες. 79

Μένουμε ψύχραιμοι, δίνουμε το ορθό παράδειγμα Η οριοθέτηση των εφήβων από τη μεριά των γονιών είναι δύσκολη, όταν δεν έχει ξεκινήσει από μικρή ηλικία και οι αντιδράσεις των εφήβων μπορούν να είναι έντονες, καθώς φοβούνται ότι η περιορισμένη χρήση του διαδικτύου θα τους απομονώσει από την ομάδα και τους φίλους τους.

Κλινική Δερματολογία Αισθητική Δερματολογία Δερματοχειρουργική Παιδοδερματολογία Χαρτογράφηση Σπίλων

Θα πρέπει να μένουμε σταθεροί στα όρια που βάζουμε και να ελέγχουμε εάν η συμφωνία που κάναμε με το παιδί μας τηρείται και να μην ξεχνάμε ότι «οι πράξεις μας μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια». Αν π.χ. ασχολούμαστε κι εμείς συνέχεια με μια οθόνη και είμαστε συνεχώς δικτυωμένοι, ακόμα και κατά τη διάρκεια που έχουμε φυσική παρουσία σε μια οικογενειακή δραστηριότητα, είναι πολύ δύσκολο να πείσουμε το έφηβο παιδί μας να κάνει το αντίθετο. Τέλος, θα ήταν σημαντικό να ξέρουν τα παιδιά ότι οποιαδήποτε δυσκολία συναντήσουν στην επαφή τους με το διαδίκτυο, θα πρέπει να μας ενημερώσουν άμεσα προκειμένου να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία τους. Στην υγιή χρήση του διαδικτύου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη, η ενημέρωση και η διαμόρφωση ενός υγιούς πλαισίου ενεργητικής και δημιουργικής ενασχόλησης. Μα, το μεγαλύτερο δίχτυ προστασίας είναι να είμαστε εμείς οι ίδιοι ενημερωμένοι, να παρατηρούμε προσεκτικά και να παραμένουμε ψύχραιμοι.

Ο μπαμπάς, η μαμά, τα παιδιά και… η

χρόνια ασθένεια Κάποιες οικογένειες έχουν ένα παραπανίσιο μέλος, που ποτέ δεν επιθύμησαν ούτε επεδίωξαν με οποιονδήποτε τρόπο κι όμως καμιά φορά υποχρεώνονται να μοιραστούν τη ζωή τους μαζί του. Γιατί όταν η χρόνια ασθένεια χτυπάει την πόρτα ενός σπιτιού, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να μάθεις να ζεις με αυτήν. Ειδικά όταν αυτή αφορά το παιδί, τα αποθέματα υπομονής και αγάπης πρέπει να είναι ανεξάντλητα. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - OIKOΓΕΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

Τα «γερά» παιδιά είναι η ευχή κάθε γονιού. Κάποιες φορές όμως, όσο άδικο κι αν είναι, και τα παιδιά μπορεί να δοκιμαστούν από μία πάθηση που δεν είναι περαστική. Η δοκιμασία αυτή όμως δε σταματά φυσικά στο παιδί. Αδέρφια και γονείς καλούνται από τη μεριά τους να σηκώσουν το δικό τους βάρος και η οικογένεια όλη μαζί να διαχειριστεί την χρόνια πάθηση. Γιατί αυτή η ένωση της οικογένειας είναι και ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί. Πώς νιώθουν οι γονείς… Το στρες που προκαλεί και μόνο το άκουσμα μιας διάγνωσης που θα συνοδεύει το παιδί όλη του τη ζωή, είναι αρκετό για να γεμίσει τους γονείς φόβο, αγωνία και άγχος. Το άγνωστο που έχουν να αντιμετωπίσουν, ο φόβος για το τι μπορεί να σημαίνει αυτή η διάγνωση για το μέλλον και την ευτυχία του παιδιού τους αλλά και για την καθημερινότητά τους από δω και πέρα, η αλλαγή ή και η ματαίωση ακόμα όσων είχαν στο μυαλό τους… Μια τέτοια διάγνωση θέλει χρόνο για να γίνει αποδεκτή και να βρεθούν τρόποι να γίνει αποτελεσματική διαχείριση, καθώς το σοκ που προκαλεί συχνά είναι μεγάλο. Οι γονείς πολύ συχνά, αφήνουν τα πάντα για να αφοσιωθούν στην υποστήριξη του παιδιού πληρώνοντας βαρύ τίμημα καθώς παραμερίζουν όλα τα υπόλοιπα πράγματα στη ζωή τους, τις ανάγκες και τα σχέδιά τους, ακόμα και τυχόν άλλα παιδιά τους που όμως είναι υγιή. Συνεχώς αναρωτιούνται αν φταίνε αυτοί για ό,τι συνέβη ή αν θα μπορούσαν να κάνουν κάτι παραπάνω απ’ ό,τι κάνουν ήδη. Άλλες φορές πάλι μπορεί να νιώθουν ενοχές επειδή κουράζονται από τις συνεχείς φροντίδες για το παιδί τους και εύχονται να μην τους είχε συμβεί αυτό. Εύχονται να μπορούσαν να τα παρατήσουν όλα και να ξανα-ταξιδέψουν ή απλά να βγουν έξω χωρίς να έχουν συνεχώς το νου τους στο παιδί που τους έχει τόσο ανάγκη.

…και πώς νιώθουν τα αδέρφια Οι γονείς δεν είναι οι μόνοι που σηκώνουν το βάρος ενός παιδιού με χρόνια ασθένεια μέσα στην οικογένεια. Τα (υγιή) αδέρφια καλούνται επίσης να το μοιραστούν. Και το πιο πιθανό είναι να το κάνουν με πολλή αγάπη και περηφάνια γι’ αυτή τους τη συμμετοχή, αποκτώντας ενσυναίσθηση και υπευθυνότητα και αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητα και την ικανότητά τους να λύνουν προβλήματα. Αυτό όμως μπορεί να συμβεί μόνο αν οι γονείς κάνουν σωστούς χειρισμούς. Ωστόσο αυτό δε συμβαίνει πάντα. Συχνά οι γονείς ίσως τα φορτώνουν με δυσανάλογες ευθύνες όπως π.χ. να συμμετέχουν υπερβολικά στη φροντίδα του «άρρωστου» παιδιού. Πολλοί γονείς -χωρίς να το συνειδητοποιούν- παραμελούν τα άλλα τους παιδιά, θεωρώντας πως αυτά «δεν έχουν ανάγκη» ή τους μεταδίδουν το άγχος τους. Το αποτέλεσμα φυσικά είναι τα αδέρφια των παιδιών με χρόνια ασθένεια συχνά να αισθάνονται παραμελημένα και αγχωμένα, είτε για την κατάσταση που επικρατεί στο σπίτι είτε επειδή φοβούνται μήπως αρρωστήσουν και τα ίδια. Μπορεί επίσης να νιώθουν ένοχα που δεν είναι αυτά εκείνα που αρρώστησαν ή μπορεί να σκέφτονται πως έκαναν κάτι που προκάλεσε την αρρώστια στα αδέρφια τους. Ένοχα μπορεί να νιώθουν και όταν δε θέλουν να κάνουν κάτι σχετικό με τη φροντίδα του παιδιού που έχει το πρόβλημα υγείας. Στην ανάγκη τους να τραβήξουν το ενδιαφέρον των γονιών τους και να νιώσουν την αγάπη τους, μπορεί ακόμα και να ζηλέψουν το άρρωστο αδερφάκι τους που γίνεται το κέντρο της προσοχής. Μερικές φορές μπορεί να έχουν ξεσπάσματα θυμού όταν τους ανατίθενται περισσότερες ευθύνες και «αγγαρείες» απ’ ό,τι στα αδέρφια τους, καθώς το αντιλαμβάνονται ως διάκριση εις βάρος τους. Τέλος, μπορεί να έρχονται σε δύσκολη θέση ή και πάλι να 83

οργίζονται, όταν κάποιος εκτός του οικογενειακού τους περιβάλλοντος σχολιάζει το αδερφάκι τους για την ασθένειά του. Το βάρος που τους δίνεται είναι πολύ μεγάλο για τους παιδικούς τους ώμους και τους δημιουργεί ένα σωρό αισθήματα που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν και να χειριστούν, με αποτέλεσμα να ζουν σε μια διαρκή σύγχυση. Μερικά από τα σημάδια που μπορούν να σας βοηθήσουν να καταλάβετε αν τα παιδιά σας βιώνουν κάτι ανάλογο είναι: ◘ δείχνουν νευρικά ◘ παρουσιάζουν ίχνη κατάθλιψης (απομόνωση, δείχνουν προβληματισμένα ή θλιμμένα, δεν έχουν όρεξη να φάνε κ.λπ.) ◘ έχουν ξεσπάσματα θυμού και γίνονται πιο «επαναστατικά» ◘ δεν τα ενδιαφέρει να δουν τους φίλους τους ◘ η απόδοσή τους στο σχολείο πέφτει ◘ προσπαθούν υπερβολικά για να πετυχαίνουν πράγματα ή καταφεύγουν σε διάφορα άλλα «τεχνάσματα» αγωνιώντας να τα προσέξετε ◘ χάνουν το ενδιαφέρον τους σε πράγματα που έως πρόσφατα τα ευχαριστούσαν. Στηρίξτε (όλα) τα παιδιά σας Το να φαίνεσαι δυνατός μπροστά στο παιδί με χρόνια ασθένεια είναι ένα πολύ δύσκολο στοίχημα. Σίγουρα θα υπάρξουν στιγμές που θα λυγίσετε, θα κουραστείτε, θα συγκινηθείτε, θα προδοθείτε ότι δεν είστε όσο δυνατοί φαίνεστε. Όμως πρέπει να προσπαθήσετε πάλι και πάλι. Εσείς είστε το παράδειγμα κι η επιρροή του. Ο ήρωάς του. Για όλες τις φορές που θα σας δει να λυγίζετε, άλλες τόσες θα πρέπει να σας δει να σηκώνεστε και να το στηρίζετε. Τα παιδιά σας πρέπει να ξέρουν πως τα αγαπάτε και τα στηρίζετε για όλα τα υπόλοιπα εκτός από το ότι είναι «άρρωστα». Δείξτε τους πως πιστεύετε στα ταλέντα τους, παίξτε μαζί τους, μιλήστε, κάντε σχέδια, πείτε τους πόσα μπορούν να κάνουν 84

και δείξτε τους τον τρόπο που θα τα βοηθήσει να τα καταφέρουν. Με λίγα λόγια, κάντε ό,τι μπορείτε για να έχουν μια -όσο γίνεται- φυσιολογική ζωή.

Αναθέστε και στο παιδί με χρόνια ασθένεια ευθύνες. Έτσι θα το κάνετε πιο δυνατό και θα του δώσετε την ευκαιρία να συμμετέχει ισότιμα στην καθημερινότητα της οικογένειας. Φυσικά αυτές οι ευθύνες θα πρέπει να είναι ανάλογες των δυνατοτήτων του για να μη νιώθει ότι δεν τα καταφέρνει. Μείνετε όσο πιο αισιόδοξοι μπορείτε. Το παιδί σας θα ακολουθήσει το παράδειγμά σας. Μιλήστε στο παιδί για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Οι άνθρωποι που είναι ενημερωμένοι για την κατάστασή τους είναι σε καλύτερη θέση να κατανοήσουν τι συμβαίνει και να τη χειριστούν πιο υπεύθυνα. Φυσικά πρέπει να λάβετε υπ’ όψιν την ηλικία και την ωριμότητα του παιδιού. Αν δεν μπορείτε μόνοι σας, ζητήστε τη βοήθεια του γιατρού που παρακολουθεί το παιδί ή και ενός συμβούλου ψυχικής υγείας. Μην παραμελείτε τις συμβουλές του γιατρού σας. Γνωρίστε όσο καλύτερα μπορείτε την ασθένεια του παιδιού σας με τη βοήθειά του, για να μπορείτε να χειρι-

στείτε την καθημερινότητα με τα καλά και τα κακά της και να αντεπεξέλθετε σε μια στιγμή κρίσης. Έτσι θα μπορέσετε και τις απορίες του παιδιού να λύσετε και εσείς να αισθάνεστε πιο σίγουροι. Βεβαιωθείτε ότι δεν παραβλέπετε τις ανάγκες των άλλων σας παιδιών. Μην τα κάνετε να νιώθουν αόρατα. Κάντε τα κομμάτι αυτής της πλευράς της οικογενειακής σας ζωής, χωρίς όμως να ταράζετε τις ισορροπίες με τα αδέρφια τους. Προσπαθείτε να περνάτε κάποιον χρόνο χωριστά με κάθε παιδί και να αναπτύξετε μία ιδιαίτερη σχέση με όλα.

γένεια, εφόσον φυσικά κάτι τέτοιο ανταποκρίνεται στην ηλικία και το επίπεδο ανάπτυξής τους. Μπορείτε π.χ. να τα ρωτήσετε πού θα ήθελαν να πάτε φέτος διακοπές κοκ. Σκοπός είναι να νιώσουν ότι συμμετέχουν ενεργά στο σπίτι και ότι υπολογίζετε την άποψή τους. Στηρίξτε και τον εαυτό σας Ένας γονιός για να μπορέσει να στηρίξει το παιδί του και να το κάνει πιο δυνατό, πρέπει να παραμείνει δυνατός ο ίδιος. Γι’ αυτό: Ζητήστε βοήθεια. Από τους φίλους, τους συγγενείς σας, άλλους γονείς που μπορεί να αντιμετωπίζουν ένα παρόμοιο πρόβλημα, από τους γιατρούς που συναναστρέφεστε, από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας και φυσικά από τον σύντροφό σας. Δεν χρειάζεται να αποδείξετε σε κανέναν ότι μπορείτε να τα καταφέρετε μόνοι σας. Φροντίστε τον εαυτό σας. Τρώτε όσο πιο υγιεινά μπορείτε, γυμναστείτε, βρείτε όσο χρόνο γίνεται για κάποιο χόμπι και για να ξεκουραστείτε. Αν καταρρεύσετε, δε θα είστε χρήσιμοι σε κανέναν.

Ενημερώστε τα για το πρόβλημα που έχει το αδερφάκι τους, λύστε τις απορίες τους, πείτε τους πώς μπορούν να σας βοηθήσουν αλλά χωρίς να τα βαρύνετε με πολλές ευθύνες και καθησυχάστε τα πως δε φταίνε τα ίδια και πως ακόμα κι αν χρειάζεται ίσως να προσέχετε το αδερφάκι τους λίγο παραπάνω, τα αγαπάτε το ίδιο. Συμπεριλάβετε όλα τα παιδιά στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν την οικο-

Αναζητήστε τρόπους να εκτονώνετε το άγχος. Ένα σπορ, μια βόλτα, τεχνικές χαλάρωσης, αναπνοές, μια κουβέντα με έναν φίλο, ένα διάλειμμα για ένα ζεστό φλιτζάνι τσάι, διαλογισμός… Όσο είστε αγχωμένοι όχι μόνο δεν μπορείτε να φροντίσετε κανέναν αποτελεσματικά αλλά αντίθετα μεταδίδετε το άγχος σας και στους άλλους, δημιουργώντας τους μια μόνιμη νευρικότητα. Η συμφιλίωση με τη χρόνια ασθένεια Ναι, όταν η χρόνια ασθένεια χτυπάει την πόρτα μιας οικογένειας τα νερά ταράζονται. Οι ισορροπίες ανατρέπονται, το «γιατί σ’ εμάς;» είναι στην άκρη των χειλιών σας και στο κέντρο του μυαλού σας. Όμως όταν πια συνειδητοποιήσετε πως δεν έχετε άλλη επιλογή από το να παλέψετε όλοι μαζί, πιθανότατα θα συνειδητοποιήσετε και κάτι ακόμα: 85

Ότι δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος για να εξελιχθείτε σαν οικογένεια. Και τα σωστά και τα λάθη είναι μέσα στο πρόγραμμα. Και κανείς δε γεννήθηκε γνωρίζοντάς τα. Αλλά θα είσαστε μαζί σε όλα. Και θα μαθαίνετε μέσα από αυτά μέχρι να ισορροπήσετε και πάλι. Και μπορεί τώρα να μην το βλέπετε, αλλά μια χρόνια ασθένεια όταν αντιμετωπιστεί σωστά, όχι μόνο δε διαλύει μια οικογένεια αλλά αντίθετα την κάνει πιο δυνατή. Όλο το σύστημα που λέγεται «οικογένεια» επηρεάζεται. Σταματάει για λίγο να πηγαίνει «ρολόι», χάνει τον ρυθμό του. Όμως μετά από το πρώτο σοκ, όλα τα μέλη του, με μικρότερη ή με μεγαλύτερη προσπάθεια ξαναβρίσκουν τον σκοπό τους. Η οικογένεια αναπτύσσει νέες ικανότητες, άλλες προτεραιότητες και στόχους και συνεχίζει να δένεται όλο και περισσότερο και πιο ουσιαστικά μέσα από τις αλλαγές, ανακαλύπτοντας δυνάμεις που έως τώρα

δε γνώριζε ότι ήταν εκεί. Μια χρόνια ασθένεια μέσα στην οικογένεια συχνά δίνει στα μέλη της την αίσθηση του κοινού σκοπού, μιας αποστολής που καλούνται να βγάλουν σε πέρας όλοι μαζί με αποτέλεσμα να έρχονται πιο κοντά. Φυσικά και εξαρτώνται πολλά από τη βάση που έχει η κάθε οικογένεια, πόσο καλή είναι η επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη της αλλά και από τη σοβαρότητα και τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει το πρόβλημα που προέκυψε. Όμως σε κάθε περίπτωση μην εγκαταλείπετε τον αγώνα, προσπαθήστε να νικήσετε. Το πιο βασικό είναι να σκεφτείτε πώς δεν είστε μόνοι. Υπάρχουν χιλιάδες οικογένειες εκεί έξω που δοκιμάζονται με τον ίδιο τρόπο, ακόμα και αν δε θα το μαντεύατε ποτέ. Μη διστάσετε να ζητήσετε όλη τη βοήθεια που χρειάζεστε για να δώσετε τη δική σας μάχη.

ΚΙΝΤΗΣ ΓΕΩΡ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ Διαιτολόγος - Διατροφολόγος • ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ • ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ • ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ - ΘΗΛΑΣΜΟΣ • ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ • ΠΑΙΔΙΑ - ΕΦΗΒΟΙ • ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • ΑΘΛΗΤΕΣ

ΔΕΧΕΤΑΙ ΜΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ 86

Μαιζώνος 13, Πάτρα, Τηλ.: 2610 422.621, 6981 052 392 e-mail: spiroskintis@gmail.com

Η προσιτh Πολυτeλεια που σας Αξiζει!

ΜΑΝΙΚΙΟΥΡ • ΠΕΝΤΙΚΙΟΥΡ • ΜΑΚΙΓΙΑΖ • ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ • ΟΖΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ • ΥΔΡΟΜΑΣΑΖ ΠΩΛΗΣΗ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΑΚΙΓΙΑΖ

Άγχος για τις

πανελλήνιες εξετάσεις Από εχθρός… σύμμαχος! «Έχω άγχος, δεν ξέρω αν θα τα καταφέρω, φοβάμαι…» «Το παιδί μου φέτος δίνει πανελλήνιες. Tι άγχος είναι αυτό! Θα πετύχει; Πώς θα πάρει το αποτέλεσμα;» «Μεγάλο άγχος έχω με τις εξετάσεις. Θα τα καταφέρω; Τι θα πουν οι γονείς μου, ο κόσμος;» ΧΑΣΑΠΗ ΘΕΟΔΩΡΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

Δύσκολη συγκινησιακή κατάσταση το άγχος, άλλοτε παροδική και άλλοτε μόνιμη, θεωρούμενη τότε παθολογική. Όταν περιμένουμε να συμβεί κάτι δυσάρεστο, δικαιολογημένα αισθανόμαστε φόβο, αγωνία, ανασφάλεια. Τα συναισθήματα αυτά, όμως, είναι εντονότερα, όταν το επικείμενο αποτέλεσμα εξαρτάται από εμάς τους ίδιους, με ιδιαίτερες και επώδυνες ενίοτε εκδηλώσεις στο σώμα και στη συμπεριφορά μας (νευρικότητα, ανορεξία, ψυχική πνιγμονή κ.ά.). Όταν πρόκειται για εφήβους, εύλογα οι πηγές του άγχους τους θεωρούνται οι σχολικές υποχρεώσεις, οι εφηβικές ανασφάλειες, η επιθυμία αποδοχής από τον φιλικό περίγυρο αλλά και οι απαιτήσεις των γονέων. Και το πράγμα δυσκολεύει ακόμα περισσότερο, όταν έρχονται αντιμέτωποι με τη μεγαλύτερη δοκιμασία της σχολικής τους ζωής, τις πανελλήνιες εξετάσεις. Βέβαια, ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το άγχος (stress) δεν είναι απαραίτητα μόνο κακό και βλαβερό. Εφόσον το ελέγχουμε, γίνεται δημιουργικό (eustress) και μπορεί να μας βοηθήσει να βρισκόμαστε σε εγρήγορση, ώστε να αποδώσουμε τα μέγιστα σε μια κατάσταση όπως είναι αυτή των πανελληνίων εξετάσεων. Αν, όμως, αρχίσει να μας καταβάλει, τότε γρήγορα η υπερένταση θα μας κουράσει σε όλα τα επίπεδα, με δυσάρεστες επιπτώσεις, όπως πανικός ή αδυναμία συμμετοχής στις εξετάσεις. Πώς διαχειριζόμαστε το άγχος μας καλύτερα; Προετοιμασία: Το κλειδί για τη μείωση του άγχους των εξετάσεων, αφού αυξάνει την αυτοπεποίθηση. Το διάβασμα την τελευταία στιγμή, δεν φέρνει αποτέλεσμα. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μαθαίνει με αυτόν τον τρόπο, αλλά με το λεγόμενο «τρίπτυχο της μάθησης»: εκμάθηση - συγκράτηση - ανάκληση της πληροφορίας.

Το παιδί, συνειδητοποιώντας το μέγεθος της ύλης και το ελάχιστο του χρόνου, έχει αυξημένο επίπεδο άγχους, χαμηλό επίπεδο συγκράτησης νέων πληροφοριών, αίσθημα ψυχολογικής πίεσης και ενοχές για το ότι προσπαθεί να διαβάσει τελευταία στιγμή. Επανάληψη: «Επανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεως»: το αρχαίο ρητό επιβεβαιώνεται περίτρανα από σύγχρονες νευροψυχολογικές έρευνες. H επανάληψη της ύλης από διαφορετικές πηγές, βιβλία, σημειώσεις, βοηθήματα, δημιουργεί πλατύτερα εννοιολογικά σχήματα που βοηθούν στην καλή απόδοση στις εξετάσεις. Εξάλλου, είναι αποδεδειγμένο ότι ξεχνούμε αμέσως τα περισσότερα από αυτά που διαβάσαμε. Ως εκ τούτου, η άμεση επανάληψη των τμημάτων της ύλης που δεν έχει εμπεδωθεί είναι απαραίτητη. Αυτο-ερωτήσεις: Μια από τις αποτελεσματικότερες μεθόδους στην εκμάθηση του υλικού των εξετάσεων. H ικανότητα να μετατρέπει κανείς τον τίτλο του κεφαλαίου και τους επιμέρους τίτλους της κάθε ενότητας σε ερωτήσεις και στη συνέχεια να τις απαντάει, βοηθάει στην αφομοίωση της ύλης. Αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης των εξετάσεων: Σύμφωνα με τις βασικές αρχές της γνωσιακής - συμπεριφορικής θεωρίας, όταν ο μαθητής αλλάζει τρόπο σκέψης, βελτιώνει την απόδοσή του. H μελέτη και οι βαθμοί δεν αποτελούν μέτρο του πόσο αξίζει κανείς ως άτομο ούτε μέτρο ευφυΐας ή επιτυχίας στη μετέπειτα ζωή. Απλώς δείχνουν πόσο αφομοίωσε κανείς τη συγκεκριμένη ύλη και μπόρεσε να το δείξει μέσα από έναν συγκεκριμένο τρόπο εξέτασης. Απομυθοποίηση των εξετάσεων: Κάθε μαθητής πρέπει να αντιμετωπίσει τις εξετάσεις στις πραγματικές τους διαστάσεις. Πράγματι, αποτελούν ευκαιρία για περαιτέρω μόρφωση, αλλά δεν είναι η μοναδι89

κή, αφού υπάρχουν και άλλες επιλογές. Επιπλέον, η εισαγωγή στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν εξασφαλίζουν αυτόματα μια επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία, μια συνειδητοποίηση που μειώνει τη συναισθηματική του φόρτιση. Μείωση του αρνητικού εσωτερικού διαλόγου: Οι μαθητές πρέπει να σταματήσουν να κάνουν αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό τους και να αναλίσκονται σε σενάρια καταστροφολογίας. Χρειάζεται επικέντρωση στην επανάληψη και στον σκοπό τους. Ρεαλιστικές προσδοκίες: Όσο πιο ρεαλιστικές είναι οι προσδοκίες που έχει ένας μαθητής από τον εαυτό του αλλά και οι γύρω του, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να έχει ένα αποτέλεσμα που ταιριάζει με το επίπεδο της προσπάθειάς του. Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες οδηγούν στην απογοήτευση και στην παραίτηση. Κίνητρα μάθησης και προσανατολισμός στην επιτυχία: Η προσοχή, η συγκέντρωση και η επιμονή επηρεάζονται από τα κίνητρα μάθησης. Όταν κάποιος εργάζεται συνειδητά, έχοντας διακριτό στόχο, τότε οι προοπτικές επιτυχίας είναι μεγάλες. Αντίθετα, ο φόβος της αποτυχίας ή η έλλειψη ενδιαφέροντος για το αντικείμενο μάθησης και εξέτασης δεν οδηγούν σε καλά αποτελέσματα. Κίνητρα μάθησης, λοιπόν, είναι η ανάγκη για υψηλή επίδοση, η αναμονή και η ελπίδα επιτυχίας και η αντιμετώπιση της επιτυχίας ως αποτελέσματος των ικανοτήτων μας. Παράλληλα, η αποτυχία δεν αντιμετωπίζεται ως κάτι κακό, αλλά ως κάτι που μπορεί να διορθωθεί. Χαλάρωση: Η χαλάρωση ενδείκνυται όταν ο μαθητής νοιώθει να κυριεύεται από το άγχος: μπορεί να σταματήσει το διάβασμα και να κλείσει τα μάτια, να πάρει μερικές βαθιές αναπνοές (εισπνοή από τη μύτη, εκπνοή από το στόμα), να τεντώσει το σώμα του (πλάτη, λαιμός, χέρια, πόδια) και να σκεφθεί αισιόδοξα («όλα θα πάνε 90

καλά», «μπορείς να τα καταφέρεις») ή να φανταστεί μια εικόνα που τον ηρεμεί (π.χ. ένα αγαπημένο πρόσωπο ή μέρος). Χώρος διαβάσματος: Είναι προτιμότερο να επιλέγεται πάντα ο ίδιος χώρος μελέτης με σταθερή θερμοκρασία περιβάλλοντος (η ζέστη αποχαυνώνει, ενώ το κρύο εξουθενώνει και εκνευρίζει). Στο γραφείο, το θρανίο ή το τραπέζι πρέπει να υπάρχουν μόνον τα απαραίτητα για το συγκεκριμένο μάθημα. Απαραίτητη είναι η αλλαγή χώρου στα διαλείμματα διαβάσματος για αλλαγή παραστάσεων. Ώρες διαβάσματος: Οι ώρες αποδοτικού διαβάσματος είναι διαφορετικές για τον καθένα. Συνήθως, οι πρωινές ώρες προσφέρονται για πρωταρχική μελέτη, ενώ οι απογευματινές για επανάληψη. Το πολύ πρωινό διάβασμα ωφελεί, ενώ το νυχτερινό αποσυντονίζει το βιολογικό μας ρολόι. Χρόνος διαβάσματος: Ο κάθε μαθητής, ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του, πρέπει να καταρτίζει το δικό του εβδομαδιαίο πρόγραμμα μελέτης, έχοντας πάντα στον νου του έναν ευέλικτο σχεδιασμό για αντιμετώπιση απρόοπτων γεγονότων. Στον προγραμματισμό απαραίτητα πρέπει να περιλαμβάνεται ο χρόνος για ξεκούραση και διασκέδαση. Εκπαίδευση σε πραγματικές καταστάσεις: Κάτι που βοηθά στη διαχείριση του άγχους των εξετάσεων είναι να εκτεθεί ο εξεταζόμενος όσο το δυνατόν περισσότερες φορές σε καταστάσεις που μοιάζουν με τις πραγματικές συνθήκες των εξετάσεων. Αντιμετωπίζουμε τον φόβο των εξετάσεων Η παντελής έλλειψη φόβου για τις εξετάσεις δεν είναι ρεαλιστική. Κάθε μαθητής πρέπει, όμως, ν’ αντιμετωπίζει τον φόβο του για πιθανή αποτυχία στις εξετάσεις, που είναι και ο μόνος πραγματικός. Να πώς: ► Με έλεγχο του μαθησιακού υλικού και τη βελτίωση των τεχνικών μάθησης.

► Με αντικατάσταση των αρνητικών αυτοαναφορών με θετικές, που να ανταποκρίνονται όμως στην πραγματικότητα, όπως:

«Είμαι καλά προετοιμασμένος και στηρίζομαι στις γνώσεις μου.»

◘

«Θα κάνω πολλές επαναλήψεις στη ύλη για να την καταλάβω και να προχωρήσω στο διάβασμα.»

◘

«Θα κάνω ό, τι μπορώ για να περάσω στις εξετάσεις!»

◘

«Ακόμα κι αν φοβηθώ θα τα καταφέρω!» «Πιστεύω ότι με καλή πίστη και καλή τύχη θα αντιμετωπίσω κάθε ενδεχόμενο.» «Αν αποτύχω, οι άλλοι θα με καταλάβουν και θα μου συμπαρασταθούν.»

◘

Πρακτικές συμβουλές ◘ Αποφυγή της καφεΐνης και της νικοτίνης, γιατί είναι διεγερτικές ουσίες που δεν έχουν χαλαρωτικές ιδιότητες και επιδεινώνουν το άγχος. ◘ Επαρκής ξεκούραση και ύπνος καλής ποιότητας, καθώς και τακτική σωματική δραστηριότητα (οργανωμένη άθληση, βόλτα ή παιχνίδι). ◘ Αποφυγή πληροφόρησης των απαντήσεων αμέσως μετά την εξέταση. ◘ Καθημερινή κατανάλωση πρωινού και καλή κατανομή των υπόλοιπων γευμά-

των. Το πρωινό σχετίζεται άμεσα με τη γνωσιακή λειτουργία και την πνευματική απόδοση, καθώς παρέχει γλυκόζη στον εγκέφαλο, το μόνο όργανο που εξαρτάται αποκλειστικά από την παροχή γλυκόζης. Οι μαθητές που καταναλώνουν πρωινό έχουν καλύτερη μνήμη, βελτιωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, μάθησης και επίλυσης προβλημάτων και βελτιωμένη διάθεση. Γενικότερα, μια ισορροπημένη δίαιτα (δύο κύρια γεύματα και κάποια ενδιάμεσα σνακ) εξασφαλίζει στον οργανισμό όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Επιπλέον, υπάρχουν συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, όπως το ιώδιο, ο σίδηρος, το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη Β12 και τα ω-3 λιπαρά οξέα, με κρίσιμο ρόλο για την πνευματική απόδοση των μαθητών. Τρόφιμα πλούσια σε αυτά τα συστατικά είναι: ☺ Ψάρια (σαρδέλες, σκουμπρί, γαύρος, σολομός, άλλα θαλασσινά με ιωδιούχο αλάτι. ☺ Κρέας, πουλερικά, ξηροί καρποί, σπόροι, αβγά, συκώτι. ☺ Όσπρια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, εσπεριδοειδή. Ο ρόλος των γονέων είναι εξαιρετικά σημαντικός Σε αυτή τη φάση της ζωής τους, τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και χρειάζονται επιβράβευση του μόχθου τους, βοήθεια, 91

υποστήριξη αλλά και τη διαβεβαίωση ότι, αν στη χειρότερη περίπτωση δεν περάσουν, αυτό δεν θα είναι και η συντέλεια του κόσμου και ότι θα βρεθούν εναλλακτικές λύσεις, εφόσον το επιθυμούν. Οι γονείς είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουν ότι κρατούν τα κλειδιά της αυτοπεποίθησης ή της ανασφάλειας του παιδιού τους και θα πρέπει να αποφύγουν τα εξής: ◘ Να κάνουν συγκρίσεις («Ο τάδε διάβασε καλύτερα από εσένα.»)

◘ Να προβάλλουν υπερβολική και αδικαιολόγητη αισιοδοξία («Φυσικά και θα περάσεις τις εξετάσεις.») ◘ Να μη δείξουν κατανόηση στο άγχος του παιδιού τους («Καλά, τι αγχώνεσαι; Πώς κάνεις έτσι!») ◘ Να ελέγχουν υπερβολικά το παιδί («Έκανες επανάληψη το τάδε ρήμα που η μητέρα του Κ. είπε ότι είναι SOS;»)

◘ Να καταστροφολογούν («Αν δεν περάσεις σε μια σχολή, θα είσαι μια ζωή στην ανεργία.»)

Η επιτυχία αναμφισβήτητα χαρίζει σε κάθε άνθρωπο χαρά και ευτυχία, κυρίως στον/ στη νέα/ο που την ονειρεύεται, αλλά και η αποτυχία, που είναι μέσα στο πρόγραμμα της ζωής, δεν πρέπει να τους κλονίζει, αλλά να τους ενεργοποιεί και να τους ωθεί σε νέες προσπάθειες.

◘ Να θυματοποιούν τον εαυτό τους – μαζοχιστική προβολή του εγώ («Τι τραβάω εγώ για σένα…!»)

Σωστά είχε προτρέψει ο Αϊνστάιν: «Μην πασχίζεις να γίνεις άνθρωπος επιτυχίας, αλλά άνθρωπος αξίας.»

◘ Να εξαπολύουν απειλές («Εγώ δεν πληρώνω άλλη χρονιά φροντιστήριο!»)

giavrimpatra

ΜΑΡΙΝΟΣ ∆. - ΤΣΑΚΩΝΑΣ Κ. ΟΕ

Γαλακτοβιοµηχανία Καβάσιλα Ηλείας τηλ/fax: 26230 32935 info@farmailias.gr

Καλό Πάσχα!

Μάθετε στα παιδιά σας

την κριτική σκέψη ΠΑΤΣΑΟΥΡΑ ΔΗΜΗΤΡΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ MSc ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥ

“Τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται πώς να σκέφτονται, όχι τι να σκέφτονται.” Margaret Mead Τα παιδιά ξεκινούν να μαθαίνουν από τη στιγμή της γέννησής τους. Από πολύ μικρή ηλικία κατακλύζονται από περιέργεια. Κυρίως στην προνηπιακή και στη νηπιακή ηλικία έχουν έντονα αναπτυγμένο το κίνητρο της μάθησης και έντονη περιέργεια να ανακαλύψουν τον κόσμο γύρω τους. Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της ανάπτυξής τους είναι το να σκέφτονται σωστά, με στόχο να παίρνουν σωστές αποφάσεις όποτε χρειάζεται. Έντονη είναι η ανάγκη των γονέων να μάθουν στα παιδιά τους να σκέφτονται σω94

στά με σκοπό να μάθουν να προστατεύουν μόνα τους τον εαυτό τους. Τα εκπαιδεύουν στο τι να φάνε, πώς να ντυθούν, πώς να σταθούν σε μία κοινωνική περίσταση και πολλές φορές στο τι ακριβώς να σκέφτονται. Στόχος τους είναι να εντρυφήσουν όσον τον δυνατόν περισσότερες πληροφορίες στα παιδιά τους, τις οποίες χρειάζεται να θυμούνται, ώστε να τις χρησιμοποιούν ανάλογα με την περίσταση. Εκφράσεις όπως: «πες καλημέρα!», «βγάλε τα παπούτσια σου», «ζήτα συγγνώμη» ή «μην αγχώνεσαι», είναι πολύ γνωστές σε γονείς που μεγαλώνουν παιδιά.

Είναι όμως πάντα σωστός τρόπος σκέψης, ο αυτοματοποιημένος τρόπος σκέψης; Ο τρόπος εκπαίδευσης του παιδιού στο τι να σκέφτεται ακολουθεί ένα μονοπάτι αποστήθισης πληροφοριών, τις οποίες το παιδί θα εντάξει στη μνήμη του ώστε να μπορεί να τις ανασύρει σε μία επόμενη φορά που θα τις χρειαστεί. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει και ωριμάζει είναι δύσκολο να συγκρατεί όλες τις απαραίτητες πληροφορίες του τι να σκέφτεται, όταν καλείται να επιλύσει ένα καθημερινό πρακτικό ή κοινωνικό πρόβλημα. Πολλοί γονείς θεωρούν πως είναι καλύτερο να δίνουν στα παιδιά τους «μασημένη τροφή». Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά μπορούν να είναι προστατευμένα, αφού χρησιμοποιούν ήδη δοκιμασμένες από τους γονείς ιδέες και πρακτικές, που έχουν φανεί αποτελεσματικές για τους ίδιους σε παρελθοντικές παρόμοιες καταστάσεις. Ωστόσο, αυτές οι «σωστές» σκέψεις πολύ συχνά αυτοματοποιούνται και μειώνουν την δυνατότητα των παιδιών να σκεφτούν για τον εαυτό τους και να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα για τα πράγματα. Με άλλα λόγια, διδάσκοντας τα παιδιά τι να σκέφτονται και όχι πώς να σκέφτονται, τους στερούμε την ικανότητα του αυτόπροσδιορισμού δηλαδή την ικανότητα του να έχουμε ρόλο στη ζωή μας, να δίνουμε λύσεις σε ότι μας απασχολεί, να κάνουμε λάθη και να μαθαίνουμε από αυτά. Αν τα παιδιά δεν ξέρουν πώς να σκέφτονται, δεν θα είναι σε θέση να γνωρίζουν τι πιστεύουν και γιατί το πιστεύουν. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά και οι έφηβοι χάνουν τον ρόλο τους και συμπεριφέρονται μιμητικά στο μοντέλο της σκέψης των «εσωτερικοποιημένων» γονέων τους. Ως αντίκτυπο εμφανίζουν συμπεριφορές που θυμίζουν ενήλικες, παρόλο που βρίσκονται σε μικρότερη ηλικία. Σε σχέση με τον τρόπο σκέψης, η εξυπνάδα δεν αρκεί. Μπορεί κάποιο εύστροφο παιδί να έχει μάθει να παίρνει το έτοιμο υλικό που του

δίνεται και να το χρησιμοποιεί κατάλληλα, να είναι άριστο στο μαθησιακό κομμάτι, ωστόσο να εμφανίζει δυσκολίες κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση με συνομηλίκους. Αυτό συμβαίνει διότι το παιδί έχει μειωμένη την ευελιξία στη σκέψη του, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί καταστάσεις στις οποίες δεν έχει πρότερη έκθεση. Πώς να σκέφτονται και όχι τι να σκέφτονται Μαθαίνοντας τα παιδιά πώς να σκέφτονται αναπτύζεται η ικανότητά τους να παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους, να σκέφτονται και να παίρνουν αποφάσεις. «Αναγκάζονται» να σκεφτούν δικές τους ιδέες ή λύσεις για ένα πρόβλημα, κάνουν λάθη και επαναπροσδιορίζουν τις σκέψεις τους. Αυτή η γνωστική διεργασία έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξή τους σε γνωστικό επίπεδο. Επιπλέον, όταν τα παιδιά μαθαίνουν τρόπους να σκέφτονται,αμφισβητούν μόνα τους τις πεποιθήσεις τους, αναζητούν λύσεις, αρχίζουν να εμπιστεύονται τις δεξιότητές τους και να προσεγγίζουν τη ζωή με περισσότερη εμπιστοσύνη και λιγότερο φόβο. Επομένως, τα παιδιά αναπτύσσονται και συναισθηματικά, αφού είναι σε θέση να αναγνωρίζουν καλύτερα τα δικά τους συναισθήματα και μαθαίνουν να τα διαχειρίζονται. Με άλλα λόγια μαθαίνουν να σκέφτονται κριτικά. Η κριτική σκέψη είναι το αντίθετο της παθητικής πρόσληψης και της αναπαραγωγής της ίδιας αυτοματοποιημένης πληροφορίας. Τα παιδιά μέσω αυτού του τρόπου σκέψης, είναι σε θέση να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να προσδιορίζουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα με την κατάσταση και τους δίνεται η ευκαιρία να μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες τους. Η κριτική σκέψη ευνοεί τον ανοιχτό διάλογο και την υγιή συζήτηση με τους συνομηλίκους. Επίσης, προάγει στα παιδιά ένα κίνητρο αναζήτησης πολλαπλών απαντήσεων για 95

τα ίδια πράγματα, ενώ κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον για μάθηση. Κατά την αλληλεπίδραση με συνομηλίκους, το παιδί που έχει αναπτύξει κριτική σκέψη είναι σε θέση να υποστηρίζει την άποψή του, να υπερασπίζεται τον εαυτό του, καθώς επίσης περιορίζεται η δυνατότητα να επηρεάζεται η σκέψη του από τις σκέψεις άλλων παιδιών αντίστοιχης ηλικίας. Πώς να καλλιεργήσετε την κριτική σκέψη στα παιδιά σας Προνηπιακή και Νηπιακή ηλικία ☺ Παρέχετε ευκαιρίες για παιχνίδι (κυρίως παιχνίδι που τα παιδιά παίρνουν κάποιο ρόλο). ☺ Κάντε παύσεις και περιμένετε. Δώστε χρόνο στα παιδιά να σκεφτούν μόνα τους τι να κάνουν όποτε χρειάζεται. Μετρήστε από μέσα σας μέχρι το 50 μέχρι να παρέμβετε ή να μιλήσετε. ☺ Μην επεμβαίνετε αμέσως/ αποφύγετε να αντιδράσετε άμεσα. ☺ Κάντε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Αντί να δίνετε αυτόματες απαντήσεις στα παιδιά σας βοηθήστε τα να σκεφτούν κριτικά. Πχ. «Τι ιδέες έχεις;», «Ενδιαφέρομαι να δω τι σκέφτεσαι εσύ για το θέμα» και δείξτε θετικοί στις ιδέες τους. ☺ Βοηθήστε τα να αναπτύξουν υποθέσεις πχ. «Αν κάνουμε αυτό τι νομίζεις ότι θα ακολουθήσει στη συνέχεια;». ☺ Να επιβραβεύετε τα παιδιά σας για τις λύσεις που βρίσκουν μόνα τους, ανεξάρτητα από το εάν σκέφτονται πάντα όπως εσείς θα θέλατε να σκέφτονται. Παιδική και Εφηβική ηλικία ☺ Να δίνετε το μοντέλο της κριτικής σκέψης: Συζητήστε με τα παιδιά σας για ζητήματα που αφορούν την οικογένεια, το σχολικό περιβάλλον, την κοινωνία. Ανοίξτε συζητήσεις μαζί τους (ανάλογα με την ηλικία) που να αφορούν την πολιτική, τις κοινωνικές σχέσεις, τον πολιτισμό, την κουλ96

τούρα κ.α. Διερευνήστε πώς σκέφτονται γύρω από αυτά τα θέματα και μοιραστείτε και εσείς τις δικές σας σκέψεις. Ανταλλάξτε απόψεις χωρίς να επηρεάζετε το τι σκέφτονται τα παιδιά σας. ☺ Δώστε χώρο για συζητήσεις: Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να κάνουν ερωτήσεις για θέματα που τα απασχολούν. Οι ερωτήσεις μπορεί συχνά να φαίνονται παράξενες, ωστόσο αποτελούν πηγή για να γίνονται εποικοδομητικές συζητήσεις. Οι συζητήσεις αυτές βοηθούν στο να δημιουργηθεί μία βαθύτερη σχέση γονέα- παιδιού. Ενθαρρύνετέ τα να εκφράζουν τη γνώμη τους και τις ιδέες τους και να τους δίνετε επιχειρήματα για τις δικές σας σκέψεις και απόψεις. ☺ Ενθαρρύνετε την ενασχόλησή τους με μέσα παροχής γνώσεων (βιβλία, ταινίες, μουσική). ☺ Καταιγισμός αυθόρμητων ιδεών (brainstorming): Ενθαρρύνετε τα παιδιά να παράγουν όσο τον δυνατόν περισσότερες ιδέες μπορούν όταν προκύπτει ένα πρόβλημα. Χρειάζεται να μην γίνεται κριτική στο τι σκέφτηκαν τα παιδιά κατά την αυθόρμητη αυτή διαδικασία. Στη συνέχεια οργανώστε μαζί τους τις ιδέες ή εμπλουτίστε τις, με στόχο να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πρόβλημα που έχει προκύψει. ☺ Παιχνίδια ρόλων: Σε περίπτωση που δεν έχει προκύψει κάποιο ζήτημα παρουσιάστε στο παιδί σας ένα υποθετικό σενάριο, ψάξτε μαζί του λύσεις και στη συνέχεια επιλέξτε την καλύτερη. Στο τέλος, παίξτε μαζί με το παιδί σας το σενάριο. ☺ Ζητήστε από τα παιδιά να εξετάσουν εναλλακτικές επεξηγήσεις και λύσεις: Είναι ωραίο να παίρνετε μία σωστή απάντηση. Όμως, πολλά ζητήματα έχουν περισσότερες από μία λύσεις. Όταν τα παιδιά εξετάζουν πολλαπλές λύσεις για το ίδιο ζήτημα ή είναι ανοιχτά σε πολλαπλές ιδέες, μπορούν να γίνουν πιο ευέλικτα και πιο δεκτικά στις σκέψεις των άλλων.

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 2 Απριλίου η συναυλία των μαθητών της δασκάλας πιάνου και μουσικοπαιδαγωγού

Μαριλένας Καλογεράκη, στο καλλιτεχνικό εργαστήρι «Τάπα Τίπα Ντο» Η συναυλία είχε ως θέμα την αγαπημένη σε όλους μας «Λιλιπούπολη» και τα παιδιά της ηλικιακής ομάδας 6 -11 ετών είχαν την ευκαιρία να συνοδεύσουν στο πιάνο τον διπλωματούχο τενόρο Νίκο Παπακώστα. Εκτός από τις μουσικές γνώσεις τα παιδιά κλήθηκαν να συνεργαστούν μεταξύ τους αλλά και με τον τενόρο, καθώς τα κομμάτια συνδέονταν μεταξύ τους από μουσικές αφηγήσεις και το αποτέλεσμα εντυπωσίασε μικρούς και μεγάλους. Η δασκάλα τους Μαριλένα Καλογεράκη, δήλωσε υπερήφανη για όλα της τα παιδιά και εύχεται στο μέλλον να μοιραστεί πολλές ακόμα τέτοιες μοναδικές στιγμές με τους μικρούς της μαθητές.

Έπαιξαν πιάνο οι Λιλιπούτιοι μαθητές: Θεοδώρα Τσελίκη «Τώρα που πας και εσύ στη Λιλιπούπολη» Νεφέλη Παπανικολάου «Το Χρυσαλιφούρφουρο» Κωνσταντίνος Σμίλης «Κύλα Γιαουρτοπόταμε» Ελεάνα Μενύχτα «Ρόζα Ρόζαλία» Ροζάρια Μοντανάρο «Κολυμβήτρια Κινέζα» Μελίνα Τσελίκη «Ο χορός των Μπιζελιών» Αλέξανδρος - Βίκτωρας Παπανδρέου «Αντίο Λιλιπούπολη»

Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους: Ανδριόπουλος Α. Ιωάννης Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής Πλ. Γεωργίου 40 (Άνω μέρος), Πάτρα Τηλ.: 2610 622.199, Κιν. : 6977 440.684 E-mail: j_andriopoulos@yahoo.gr

Μπρίνια Κατερίνα, MD, MSc Ειδικός αλλεργιολόγος παίδων & ενηλίκων Πλατεία Γεωργίου 7, Πάτρα Τηλ.: 2613 023.594, Κιν.: 6972 885.095 katerinamprinia@gmail.com

Γιαννακόπουλος Π. Μάριος Χειρουργός Οφθαλμίατρος Γεροκωστοπούλου 31-33 (2ος όροφος), Πάτρα Τηλ.: 2610 224.505, Κιν.: 6974 332.286 info@theeye.gr gmariomail@gmail.com www.theeye.gr

Παναγιωτόπουλος Αθ. Δημήτριος MD, MSc, PhD (cand) Χειρουργός Ορθοπαιδικός Κωνσταντινουπόλεως 15 (πλ. Αγ. Σοφίας), Πάτρα Τηλ.: 2613 008.901, Κιν.: 6974 301.183 e-mail: med@patrasortho.gr www.patrasortho.gr

Δημητροπούλου Ελίνα Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Κανακάρη 109 & Αγ. Νικολάου, Πάτρα Τηλ.: 2610 624.908, Κιν.: 6942 658.434 E-mail: dimitropoulou.elina@gmail.com

Παπανικολάου Μαριανή Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Σισίνη 17-21, Πάτρα Τηλ.: 2613 021.488, Κιν.: 6937 201.921 mariani_pap@yahoo.gr marianipapanikolaou.wordpress.com fb: marianipapanikolaoupsy

Διαμαντόπουλος Νίκος, MD, PhD Παιδονευρολόγος - Αναπτυξιολόγος Τέως Διευθυντής Παιδονευρολογικού Τμήματος «Καραμανδανείου» Νοσοκομείου Παίδων Πατρών Ολύμπιο Θεραπευτήριο Πατρών Τηλ.: 2610 464.148, Κιν.: 6948 237.792

Πατσαούρα Δήμητρα Ψυχολόγος Msc Child and Adolescent Psychology Γεροκωστοπούλου 1, Πάτρα (Κέντρο Ανάπτυξης Παιδιού και Εφήβου) Τηλ.: 2614 009.417, Κιν.: 6948 462.270

Ηλιοπούλου Μαρία Ψυχολόγος - Οικογενειακή θεραπεύτρια Κανακάρη 221Α, Πάτρα Τηλ.: 2614 006.386, Κιν.: 6972 119.290 mariapsychologist@hotmail.com

Πετροπούλου Χαριτίνη Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Αράτου 12 (1ος όροφος), Πάτρα Π.Ε.Ο. Πατρών-Αθηνών 11, (1ος όροφος), Πάτρα Τηλ.:2610 220.839, 2610 994.960, Κιν.: 6970 187.804 E-mail: chpetropoulou@hotmail.com

Κανελλοπούλου Γεωργία Χριστίνα Ψυχολόγος - Οικογενειακή Σύμβουλος Σιβιτανίδου 18, Καλλιθέα Τηλ. 211 1131103, Κιν.: 6943 883.527 Email: gkanellopoulou@thepsytrap.gr www.thepsytrap.gr Κρέπης Π. Απόστολος, MD Παιδίατρος Αγ. Κων/νου 94 Αγυιά, Πάτρα Τηλ.: 2610 454.695, Κιν.: 6977 602.302 e-mail: krepisap@yahoo.gr Λούη Ι. Μαρία Κλινική Ψυχολόγος - Ψυχαναλύτρια Μπουμπουλίνας 76, Πάτρα Τηλ.: 2610 33.08.08, Κιν.: 6972 87.15.82 E-mail: louimaria2@gmail.com www.facebook.com/marialouipsy

Ρωμανός Δημήτρης Αισθητικός Κωνσταντινουπόλεως 29, Πάτρα Τηλ.: 2613 023.733 dr@beauty-romanos.gr fb:Romanos Aesthetic Evolution Χασάπη Θεοδώρα Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια www.anima-sempreviva.gr theodorachasapi@gmail.com Ρήγα Φεραίου 91, Πάτρα Τηλ.: 2614 000.683, Κιν.: 6944 772.261 Χριστοδουλοπούλου Χριστίνα Μαία Διονύσου 28, Πάτρα Τηλ.: 6972 911.064 christina.chris@live.com

Το περιοδικό about είναι ιδιοκτησία και εκδίδεται από την: Αργυροκάστρου 20 262 24 Πάτρα Τηλ.: 2610 274.566 aboutyoukids@gmail.com

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση ή αντιγραφή μέρους ή συνόλου των άρθρων του περιοδικού, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε μέσο, χωρίς την έγγραφη άδεια της εκδότριας εταιρείας.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Π. Ε. Ο. ΠΑΤΡΩΝ - ΠΥΡΓΟΥ 663 ΚΑΜΙΝΙΑ, ΠΑΤΡΑ T. 698 746 5184 elenixm@gmail.com f: @Arkellinikon www.arkellinikon-en.com

Arke-Συμβουλευτική Π. Ε. Ο. ΠΑΤΡΩΝ - ΠΥΡΓΟΥ 663 ΚΑΜΙΝΙΑ, ΠΑΤΡΑ Τ. 261 067 0770 elenixm@gmail.com f: @Arke-Συμβουλευτική

Η Arke Συµβουλευτική, παρέχει υπηρεσίες συµβουλευτικής δηµοσίων σχέσεων, διοργάνωσης και διευθέτησης παντός τύπου εκδηλώσεων, γάµων, βαπτίσεων, party, events.

Familia loca

ΠΙΤΣΑΡΙΑ Π. Ε. Ο. ΠΑΤΡΩΝ - ΠΥΡΓΟΥ 663 ΚΑΜΙΝΙΑ, ΠΑΤΡΑ Τ. 261 067 0770 f: @familia.loca.pizza

Γνήσια υλικά, αυθεντικές γεύσεις ολοκληρωµένες µε το υπέροχο αποτέλεσµα του ξυλόφουρνου. Πίτσες µε τέλεια γεύση κ άρωµα!