ζήσε μάθε νιώσε
FREE PRESS ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2014
Νέοι αυτόνοµοι και ανεξάρτητοι στα χρόνια της κρίσης Θετικά συναισθήµατα... Ευτυχισµένη ζωή! Αϊ Βασίλη... µοιάζεις στον µπαµπά µου! Ανεµβολίαστο παιδί; Για κανένα λόγο!
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μαρία Ι. Λούη «Οι νέοι δεν "µακιγιάρουν" καµία λέξη. Το "ό,τι να΄ναι" το εννοούν».
Γραφείο Γενικού Τουρισμού
Ρήγα Φεραίου & Αράτου, Τηλ.: 2610 421.165 - 2610 623.881, patrastravel1@gmail.com
you
Περιεχόμενα 12 Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα έθιμα απ’ όλη την Ελλάδα
16
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μαρία Ι. Λούη
«Οι νέοι δεν ″μακιγιάρουν″ καμία λέξη. Το ″ό,τι να΄ναι″ το εννοούν».
22 Χορός τέχνη, εκτόνωση, έκφραση 24 Αποκατάσταση μαστού. Διεκδικήστε την!
16
28 Θετικά συναισθήματα... Ευτυχισμένη ζωή 34 Νέοι αυτόνομοι και ανεξάρτητοι στα χρόνια της κρίσης
38 Κακοσμία του στόματος Αιτίες και λύσεις
44 Κολλαγόνο
Το μυστικό για την αντιγήρανση
38
46 Μικροδερμοαπόξεση με διαμάντια 49 Ντεκαφεϊνέ; Φυσικά! 52 Η τεχνητή νοημοσύνη στην Ιατρική 55 Πώς επηρεάζει την υγεία μας το αυτοκίνητο; 58 Ποιο ποδήλατο σας ταιριάζει; 62 Fitness και Υγεία 64 Προτάσεις βιβλίων
58
kids
Χειμώνας 2014 65 Φακοί επαφής σε παιδιά και εφήβους
68
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μαριλένα Καλογεράκη
72 Αϊ Βασίλη… μοιάζεις στον μπαμπά μου!
72
76 Ανεμβολίαστο παιδί; Για κανένα λόγο!
79 Η τρυφερή επικοινωνία με το μωρό σας
76
84 Δεν τρώει όλα τα φαγητά; Υπάρχουν τρόποι
88 Πείτε αντίο
στην ακμή και τις ουλές
90 Παιδική επιθετικότητα Αντιμετωπίζεται;
94 Μια «τρίλιζα»
για κάθε χώρο!
90
98 Προτάσεις βιβλίων Βρείτε μας στο facebook https://www.facebook.com/aboutyoukids
Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους: Αγγελακοπούλου Ι. Ιωάννα MSc Ψυχολόγος – Λογοπεδικός Ηλία Μηνιάτη 17 & 25ης Μαρτίου, Πάτρα Τηλ.: 2610 274.733, Κιν.: 6947 896.351 e-mail:aggelakopoulou_ioanna@yahoo.gr Αρβανίτης Βασίλης Αρχιτέκτων Εσωτερικών – Εξωτερικών χώρων www.dimensions.gr Τηλ.: 6977 449.803 Καλογεράκη Μαριλένα Μουσικοπαιδαγωγός Τηλ.: 6957 738.733 www.facebook.com/mousikokinhtikh Καραγεωργόπουλος Ανδρέας Φαρμακοποιός Μαιζώνος 38-40 & Ζαϊμη, Πάτρα Τηλ.: 2610 226.005 Καρακασίδου Ειρήνη MSc, Υποψήφια Διδάκτωρ Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Τηλ.: 210 82.51.536 www.positiveemotions.gr irenekarakasidou@yahoo.gr Κίτρου Κωνσταντίνος Καθηγητής πληροφορικής, MCs Ιατρική πληροφορική Αγ. Ανδρέου 104, Πάτρα Τηλ.: 2610 220.623, Κιν.: 6943 822.369 e-mail.:kitrou_k@hotmail.com Κοσμαρίκου Αλεξάνδρα Παιδίατρος Γούναρη 78, Πάτρα Τηλ.: 2614 008.469, Κιν.: 6981 080.369 www.kosmarikou.gr www.facebook.com/akosmarikou
Λούη Ι. Μαρία Κλινική Ψυχολόγος Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία Μπουμπουλίνας 76, Πάτρα Τηλ.: 2610 33.08.08, Κιν.: 6972 87.15.82 e-mail: louimaria2@gmail.com www.facebook.com/marialouipsy Μαρινάκη Ελένη Ψυχολόγος MSc Συνεργάτης του Κέντρου Λόγου & Ειδικής Αγωγής Πέντε πηγαδίων 30, Πάτρα Τηλ.: 2610 430.506, Κιν.: 6979 201.293 Μάρτου Γλυκερία MD, MSc, FRCS Πλαστικός Χειρουργός, Fellow of EBOPRAS Πρόεδρος της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας ΛΩΤΟΣ www.lotos.org.gr Τηλ.: 210 33.92.321-2 Μητροπούλου Μαρία Οπτικός - Οπτομέτρης MSc Ακρωτηρίου 143, Πάτρα Τηλ.: 2611 122.284 Μπαρμπάνη Χαρά Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος Ρήγα Φεραίου 91, Πάτρα Τηλ.: 2610 224.884, Κιν.: 6974 717.572 www.derma-mparmpani.gr info@derma-mparmpani.gr Ξανθάκη Φανή Λογοθεραπεύτρια Κανακάρη 110-112, Πάτρα Τηλ.: 2613 013.004, Κιν.: 6936 103.892 e-mail: xanthakifani@yahoo.gr
Κρέπης Απόστολος M.D Παιδίατρος Αχελώου 68 (ημιόροφος), Πάτρα Τηλ.: 2610 454.695, Κιν.: 6977 602.302
Παπαδάκης Πάτροκλος Ψυχολόγος Ελ. Βενιζέλου 138, (πρώην Θησέως), Αττική Τηλ.: 210 95.64.594, Κιν.: 6944 972.063 www.psychologos-papadakis.gr
Λιναρδάτου Σίσσυ Χειρουργός οδοντίατρος DDS Κορίνθου 301-303 & Παντανάσσης, Πάτρα Τηλ.: 2610 224.097, Κιν.: 6989 865.564 sissylinardatou@gmail.com
Πετροπούλου Χαριτίνη Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος Αράτου 12 (1ος όροφος), Πάτρα Τηλ.:2610 220.839, Κιν.: 6970 187.804 E-mail: chpetropoulou@hotmail.com
Λοβέρδου Τατιάνα Χορογράφος - Χορεύτρια Καθηγήτρια σύγχρονου χορού και yoga Δ/ντρια του κέντρου χορού και τεχνών Dansarte Καρόλου 1 & Όθ. Αμαλίας, Πάτρα Τηλ.: 2610 272.668, Κιν.: 6942 406.992
Σταλίκας Αναστάσιος Καθηγητής Ψυχολογίας Παντείου Παν/μίου, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Θετικής Ψυχολογίας Τηλ.: 210 82.51.536 anstal@panteion.gr www.positiveemotions.gr
https://www.facebook.com/aboutyoukids Το περιοδικό about είναι ιδιοκτησία και εκδίδεται από την: Αργυροκάστρου 20 262 24 Πάτρα Τηλ.: 2610 274.566 aboutyoukids@gmail.com
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση ή αντιγραφή μέρους ή συνόλου των άρθρων του περιοδικού, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε μέσο, χωρίς την έγγραφη άδεια της εκδότριας εταιρείας.
Η 50χρονη πείρα μας στο χώρο του καθαρισμού κι η φήμη που αποκτήσαμε για τις άψογες υπηρεσίες μας, εγγυώνται το καλύτερο και πιο σίγουρο αποτέλεσμα στον καθαρισμό και περιποίηση των ενδυμάτων, λευκών ειδών, χαλιών κλπ. like us
@ Presto Drycleaner
@ presto_drycleaner
www.prestodrycleaner.gr presto.drycleaner@gmail.com
απο το 1960
ΣΤΕΓΝΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΡΙΑ - ΤΑΠΗΤΟΚΑΘΑΡΙΣΤΗΡΙΑ Βαφεία Ενδυµάτων Μεταξωτά / Μάλλινα / Βαμβακερά και ανανεώσεις χρωμάτων
Νέες Υπηρεσίες Καθαρισμός UGG / Κέρωμα BARBOUR
ΚΕΝΤΡΙΚΟ: Γούναρη 37, Έναντι ΟΤΕ, Πάτρα, τηλ. 2610 275.522 ΠΡΑΤ. & ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ: Μεσολογγίου & Ασηµ. Φωτήλα 12, Πάτρα, τηλ.: 2610 338.770 ΥΠΟΚ. ΧΑΛΙΩΝ: Παρ.Ι. ∆ιακίδη 268, Γλαύκος, Πάτρα, 6932 74 77 33
Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα έθιμα απ’ όλη την Ελλάδα ΨΩΜΑΣ ΠΕΤΡΟΣ / ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ - ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Η βασιλόπιτα. Η πίτα που ετοιμάζεται με τον ερχομό του νέου έτους, η βασιλόπιτα, περιέχει ένα φλουρί - κατά προτίμηση χρυσό - το οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, θα φέρει καλή τύχη σ’ αυτόν που θα το βρει. Η κοτόσουπα. Αν και στις μέρες μας τρώμε πλέον γαλοπούλα, η συνήθεια ήταν να φτιάχνουν κότα ή «κούρκο» - γνωστή και ως γαλοπούλα - γεμιστό με κάστανα, καρύδια, σταφίδες, κιμά, κρεμμύδι, πιπέρι και μαϊντανό, την Πρωτοχρονιά. Στη Θεσ14
σαλία και την Κρήτη διατηρείται ακόμη το έθιμο της κοτόσουπας. Κλωνάρια στο τζάκι (ή πάντρεμα της φωτιάς). Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Ελλάδας «παντρεύουν» τη φωτιά. Ένα ξύλο με θηλυκό όνομα, όπως μια κερασιά, με ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα, τα οποία, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν δαιμονικά όντα. Στη Θεσσαλία τα κορίτσια βάζουν κλωνάρια κέδρου στο αναμμένο τζάκι και τα αγόρια κλαδιά
από αγριοκερασιά. Αυτά συμβολίζουν και τις προσωπικές τους επιθυμίες για την πραγματοποίηση μιας όμορφης ζωής. Κόλιντα Μπάμπο. Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπο» που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ φωτιές φωνάζοντας «κόλιντα μπάμπο», δηλαδή «σφάζουν γιαγιά». Σύμφωνα με το έθιμο οι φωτιές ανάβουν για να μάθουν οι άνθρωποι για τη σφαγή και να προφυλαχτούν. Οι κεφαλονίτικες κολόνιες. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά βάζουν μια αγιοβασιλίτσα στην είσοδο του σπιτιού, για να φυλάει το σπίτι. Το μεσημέρι, οι Κεφαλονίτισσες μαγειρεύουν τηγανίτες. Το ίδιο βράδυ, οι κάτοικοι στο Αργοστόλι πηγαίνουν στην εκκλησία κρατώντας κολόνιες, με τις οποίες ραντίζουν ο ένας τον άλλο. Στο γυρισμό, σπάνε στο κατώφλι ένα ρόδι και μετρούν τα σπόρια του. Κάθε σπόρος συμβολίζει και μια ευχή που θα πραγματοποιηθεί τη νέα χρονιά. Οι Μωμόγεροι. Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του Νομού Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων, το οποίο προέρχεται από τους Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία του εθίμου προέρχεται από τις λέξεις μίμος ή μώμος και γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές κινήσεις των πρωταγωνιστών. Αυτοί, φορώντας τομάρια ζώων – λύκων, τράγων ή άλλων – ή ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά, έχουν τη μορφή γεροντικών προσώπων. Οι Μωμόγεροι, εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου των εορτών, και προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες στους δρόμους των χωριών και τραγουδούν τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν δύο παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Παραλλαγές του ίδιου εθίμου, συναντώνται σε χωριά της Κοζάνης και της Καστοριάς, με την ονομασία Ραγκουτσάρια.
Οι φουφούδες. Με παραδοσιακές φουφούδες και την επίσκεψη του Καππαδόκη Αϊ Βασίλη γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην Καβάλα. Το εμπορικό κέντρο της πόλης την παραμονή των Χριστουγέννων θυμίζει μια μεγάλη ψησταριά. Στους περισσότερους πεζόδρομους, αλλά και στα πεζοδρόμια, οι έμποροι στήνουν υπαίθριες ψησταριές, τις λεγόμενες φουφούδες και προσφέρουν σε όλους τους περαστικούς ψητά κρέατα και ντόπιο κόκκινο κρασί. Οι παραδοσιακές φουφούδες στήνονται ξανά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αυτή τη φορά σε μεγαλύτερη έκταση και από νωρίς το μεσημέρι στήνεται μεγάλη γιορτή με άφθονο κρασί ορχήστρες και υπαίθριες ψησταριές για την υποδοχή του νέου χρόνου πολύ πριν από τα μεσάνυχτα. Τα Αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Στην πόλη της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι ενορίες κατασκευάζουν πλοία, σε σμίκρυνση. Αυτά συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα κατασκευής και ως προς την ομοιότητα με τα πραγματικά πλοία, ενώ οι ομάδες, το πλήρωμα, του κάθε πλοίου τραγουδούν κάλαντα. Το αναμμένο πουρνάρι. Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν οι βοσκοί να προσκυνήσουν, ήταν νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι, του έβαλε φωτιά και γέμισε το σκοτεινό βουνό χαρούμενες φωτιές και τριξίματα και κρότους. Από τότε στα χωριά της Άρτας, όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα, για να πει τα «χρόνια πολλά», καθώς και όλα τα παιδιά τα παντρεμένα, που πάνε στο πατρικό τους, κρατούν ένα κλαδί πουρνάρι ή άλλου δέντρου καίει τρίζοντας. Το ανάβουν στο δρόμο και το πηγαίνουν αναμμένο στο πατρικό τους σπίτι γεμίζοντας χαρούμενες φωτιές και κρότους τα σκοτεινά δρομάκια του χωριού. Το έθιμο της Καμήλας. Κάθε χρόνο, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα μέλη 15
του πολιτιστικού συλλόγου «Καβακλή» των Κουφαλίων Θεσσαλονίκης ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης. Δεν λένε όμως τα κάλαντα, αλλά μεταμφιέζονται σε καμήλες και φωνάζουν δυνατά διάφορα συνθήματα. Σκοπός τους είναι να παραπλανήσουν τους στρατιώτες του Ηρώδη που ψάχνουν να βρουν το νεογέννητο Ιησού, ώστε να μην μπορέσουν να τον σκοτώσουν.
Το ζύμωμα του χριστόψωμου. Συνήθεια ριζωμένη στους αγρότες και τσοπάνηδες. Για τις νοικοκυρές, έργο θείο, έθιμο καθαρά χριστιανικό. Χριστόψωμο αλλά και ψωμός του Χριστού, Σταυροί, Βλάχες. Το ζύμωμα αποτελεί ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούνται ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλο. Στο κέντρο μπαίνει ένα καρύδι ή ένα αβγό που συμβολίζει τη γονιμότητα.
νουν μέσα στο σπίτι με το δεξί, κάνοντας ποδαρικό. Ώστε ο καινούριος χρόνος να τα φέρει όλα δεξιά. Το ρόδι είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Το Χριστόξυλο. Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα, στο τζάκι του σπιτιού. Η στάχτη των ξύλων αυτών προφυλάσσει το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό. Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι, ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην εστία το Χριστόξυλο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού, καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη Του. Σε κάθε σπιτικό, οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα Φώτα. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Λέγεται ότι το χριστουγεννιάτικο δέντρο υπήρχε ως έθιμο ήδη από την αρχαία Ελλάδα, με τα παιδιά να περιφέρονται στους δρόμους με στολισμένα κλαδιά, τραγουδώντας αρχαία ελληνικά κάλαντα, όπως την Ειρεσιώνη.
Το σπάσιμο του ροδιού. Την ώρα που αλλάζει ο χρόνος, στην εξώπορτα του σπιτιού πετάνε και σπάνε ένα ρόδι και μπαί-
Φωτιές για τον μικρό Χριστό. Στη Φλώρινα, οι κάτοικοι υποδέχονται τη γέννηση του Χριστού ανάβοντας μεγάλες φωτιές στις 12 τα μεσάνυχτα, που συμβολίζουν τη φωτιά που άναψαν οι ποιμένες της Βηθλεέμ για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός. Φωτιές ανάβουν επίσης και το βράδυ της Πρωτοχρονιάς.
Πώς είναι να είσαι έφηβος στην Ελλάδα του 2014; Τι σκέφτεσαι, με τι οργίζεσαι, τι σε δυναμώνει, τι σε τρομάζει; Ονειρεύεσαι; Πολύ ή λίγο; Τι σε συμβουλεύουν ότι είναι το σωστό; Φοβάσαι ή νιώθεις πανίσχυρος; Θες να τα γκρεμίσεις όλα ή έχεις πάρει φόρα να χτίσεις ένα μέλλον όμορφο; Μήπως δεν θες κάτι από όλα αυτά και απλά αναζητάς την ηρεμία σου, κλείνεσαι στον εαυτό σου ή ζεις κάθε στιγμή με τους φίλους σου σαν να μην υπάρχει αύριο; Συναντήσαμε και ρωτήσαμε τη Μαρία Λούη, Κλινική Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια, που μπορεί να μην είναι πλέον έφηβη αλλά έχει την τύχη να συνομιλεί και να βοηθά καθημερινά νέους ανθρώπους, να θέτουν ερωτήματα και να δίνουν απαντήσεις. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, μας μιλά με αμεσότητα και ειλικρίνεια για τους λόγους που έχουν φέρει πολλούς νέους στο γραφείο της, καθώς και για τον τρόπο που προσεγγίζει τον ευαίσθητο ψυχικό κόσμο των εφήβων, που απλά «δεν την παλεύουν», όπως μας λέει χαρακτηριστικά!
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μαρία Ι. Λούη
«Οι νέοι δεν ″μακιγιάρουν″ καμία λέξη. Το ″ό,τι να΄ναι″ το εννοούν».
Για ποιο λόγο θα μπορούσε ένας νέος να ζητήσει τη βοήθειά σας; Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδηγούν νέους ανθρώπους στο να ζητήσουν τη βοήθειά μου. Λέγοντας «νέους» εννοούμε τους εφήβους, δηλαδή ηλικίας 13 -18 ετών κι έπειτα 18 - 25 όπου πολύ συχνά συναντάμε εφηβικές συμπεριφορές που χρήζουν επεξεργασίας. Συνήθως ο νέος φτάνει πάρα πολύ αγχωμένος και βεβαίως το αρχικό του αίτημα είναι: «Δεν ξέρω τι συμβαίνει. Έχω άγχος. Τα πάντα γύρω μου μ’ ενοχλούν». Πολύ γρήγορα οι γενικότητες στο λόγο του αρχίζουν να παίρνουν μορφή και τα προσωπικά ερωτήματα να γίνονται πιο σαφή, δεδομένου ότι το άγχος γενικότερα βρίσκεται στο λόγο όλων των ανθρώπων, όμως το πού αντιστοιχεί για τον καθένα είναι αυστηρά προσωπικό. Τον ενοχλούν οι προσωπικές σχέσεις με το άλλο φύλο που δεν πάνε καλά. Τον ενοχλεί η μαμά που από την «πολλή αγάπη», του φέρεται ακόμη σαν να είναι μωρό. Τον ενοχλούν οι κακές επιδόσεις του στο σχολείο, αφού σκεπτόμενος διαρκώς τα συναισθήματά του, δεν αφιερώνει ποιοτικό χρόνο στο διάβασμά του. Τον ενοχλούν οι πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες, που τελικά δεν έχει καταλήξει αν πραγματικά του αρέσουν. Σε αρκετές περιπτώσεις το αίτημα είναι το εξής: «Νομίζω ότι αυτά που κάνω είναι πολύ επικίνδυνα για μένα. Το καταλαβαίνω αλλά δεν μπορώ να το σταματήσω. Γι΄αυτό ήρθα. Γιατί φοβάμαι αυτά που κάνω». Πόσο εύκολα θα σας μιλήσει ένας έφηβος για τα προβλήματά του; Σχετικά εύκολα. Ίσως γιατί οτιδήποτε κι αν ακούσω από έναν νέο στα 13, στα 15, στα 18, στα 20 το θεωρώ απολύτως αναμενόμενο. Και βεβαίως έχει την ερμηνεία του. 20
Έχει κάποιο λόγο για τον οποίο συμβαίνει. Και αυτό που μας ενδιαφέρει αρχικά δεν είναι γιατί συμβαίνει αλλά τι ακριβώς συμβαίνει. Φτάνοντας οι νέοι έχουν ένα ύφος απολογητικό, ίσως γιατί αρχικά το να έρθουν σε μένα έχει τη μορφή απολογίας. Δηλαδή «εντάξει, κάτι δεν πάει καλά θα πάω σε ψυχολόγο», δηλώνουν συνήθως στους γονείς. Και ερχόμενοι με σκυμμένο το κεφάλι αρχίζουν να κατηγορούν τον εαυτό τους, ακόμη και για τον αέρα που αναπνέουν. Όσα ακούνε γύρω τους τα κάνουν δικά τους και τα προσάπτουν στον ίδιο τους τον εαυτό, χωρίς καν να έχουν αντιληφθεί ότι πρόκειται για λόγια άλλων, για «κατηγορώ» άλλων, για μια δυσχέρεια κατανόησης της εφηβείας από τους άλλους. Αν τον νέο τον κατανοήσεις και τον πείσεις γι’ αυτό, καταφέρνει να ξεχωρίσει αυτό που κάνει από αυτό που του ερμηνεύουν οι γύρω του ότι κάνει. Και τότε μιλάει πραγματικά αβίαστα. Άρα αν ένας γονιός καταφέρει να τον κατανοήσει θα είναι όλα καλά; Αν πραγματικά το καταφέρει, ναι, θα είναι όλα καλά. Και σας το λέω με πολύ μεγάλη σιγουριά. Δεν έχει συμβεί πολλές φορές, αλλά έχουν φτάσει σε μένα γονείς που τους είπα ότι δεν χρειάζεται να με ξαναεπισκεφτούν, ούτε να ανησυχήσουν ξανά για το παιδί τους σε σχέση με τη συμπεριφορά τους ή τον τρόπο που χειρίζονται την εφηβεία του. Όμως δεν είναι η πλειοψηφία! Εκείνοι που πραγματικά κατανοούν, αναρωτιούνται: «Είναι όλα καλά;», από θέση ελλειπτική! Εκείνοι που θεωρούν ότι κατανοούν δεν αναρωτιούνται, δηλώνουν: «του έχω δώσει τα πάντα. Θυσιάζομαι και τίποτα δεν πηγαίνει καλά», από τη θέση «μικρού θεού».
Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά και το μεγάλο εμπόδιο στην πορεία του απογαλακτισμού ενός νέου. Το ότι εκείνος ο γονιός που δεν κατανοεί πραγματικά, δεν το αντιλαμβάνεται. Και τι κάνετε σε αυτή την περίπτωση που ένας γονιός αδυνατεί να καταλάβει τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η συμπεριφορά του στο έφηβο παιδί του; Αρχικά προσπαθούμε να του εξηγήσουμε, πως το γεγονός του ότι δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι ουσιαστικά δεν κατανοεί το παιδί του δεν τον καθιστά κακό γονιό. Εκείνος κάνει όλα όσα πιστεύει ότι θα είναι καλά και σωστά για το παιδί, όπως ακριβώς έκανε ως το δωδέκατο έτος του. Και από τη δική του θέση έχει δίκιο. Όμως στα 13, στα 14 ή στα 15, το παιδί είναι έφηβος και απαιτεί να έχει άποψη, απαιτεί να αποφασίζει, απαιτεί να του επιτραπεί να μεγαλώσει. Όλο αυτό γίνεται απότομα. Βίαια. Οι γονείς καλούνται να τροποποιήσουν τις συμπεριφορές τους. Οφείλουν να φροντίζουν, να κατανοούν, να νοιάζονται αλλά πλέον… από απόσταση! Τελικά οι περισσότεροι γονείς είναι πολύ συνεργάσιμοι, αφού πρώτα τους βεβαιώσουμε πως το ότι η εφηβεία απλώς τους προσπέρασε λόγω της ιδιαίτερης ταχύτητάς της δίχως να προλάβουν να επαναπροσδιοριστούν στα καινούργια δεδομένα, αυτό σε καμία περίπτωση δεν τους μεταμόρφωσε σε κακούς γονείς. Σας τηλεφωνούν οι ίδιοι οι νέοι για να κλείσουν ραντεβού ή το κάνουν οι γονείς τους; Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια είναι περισσότερες οι περιπτώσεις που τηλεφωνούν μόνοι τους. Νέοι, αγχωμένοι, μιλούν γρήγορα μασώντας ταυτόχρονα τα λόγια τους, ντρέπονται αλλά τολμούν. Τους
απαντώ σαν να τους γνωρίζω ήδη. Γιατί μπορεί στο πρώτο τηλεφώνημα να μην ξέρω τον Κώστα, τον Γιάννη, την Αναστασία αλλά γνωρίζω πολύ καλά τη δύσκολη στιγμή που αποφάσισε να σχηματίσει τον αριθμό του ψυχολόγου. Για να ζητήσει ραντεβού, να μιλήσει, να το κανονίσει, να δεσμευτεί απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό κυρίως! Ποια είναι τα κριτήρια ενός νέου που σας επιλέγει; Δεν θα μπορούσα να μη χαμογελάσω σε αυτή την ερώτηση. Οι νέοι τα θέλουν όλα. Δηλαδή, θέλουν έμπειρο ψυχολόγο αλλά δεν θέλουν «ξύλινη» συμπεριφορά. Θέλουν νέο σε ηλικία αλλά δεν θέλουν άπειρο. Θέλουν το ύφος που θα τους κάνει να νοιώθουν «χαλαρά» αλλά ο ψυχολόγος να είναι «επιβλητικός» και καθόλου χαλαρός. Θέλουν να νοιώσουν ασφαλείς έτσι ώστε να μιλούν στη γλώσσα της νιότης τους, στην εποχή τους. Να πουν «ό,τι να ΄ναι» και ότι τελικά «δεν την παλεύουν». Στην ερμηνεία από την πλευρά του ψυχολόγου, ζητούν την εμπειρία. Στην αφήγηση από την πλευρά τους, ζητούν την ελευθερία. Των λέξεων. Των σκέψεων. Δίχως πρέπει. Επιπλέον, τους είναι πολύ σημαντικό να έχουν συστάσεις από φίλους ή φίλες. Το να επισκεφθούν την ψυχολόγο του φίλου ή της φίλης τους, τους παραπέμπει στη μόδα. Το να αναζητήσουν ψυχολόγο μέσω των γονέων τους, τους παραπέμπει στο πρόβλημα. Και βέβαια στη δεύτερη περίπτωση, τους παίρνει αρκετό καιρό ώσπου να κατανοήσουν ότι συνήθως οι νέοι άνθρωποι επισκέπτονται ψυχολόγο για να «συμμαζέψουν τα ατακτοποίητα» και όχι γιατί είναι «άρρωστοι». 21
Τι σας αρέσει περισσότερο στη δουλειά που κάνετε με τους νέους; Μου αρέσει ιδιαίτερα η ορμή τους. Οι νέοι δεν κλαίνε. Θρηνούν. Δεν χαμογελούν. Γελούν. Δεν θυμώνουν. Εξαγριώνονται. Εμφανίζονται στο γραφείο σαν «αγρίμια» ή σαν την προσωποποίηση της θλίψης. Τους λείπει το «ανάμεσα». Γι’αυτό παλεύουν. Εις το όνομα της αναζήτησης της προσωπικής τους ισορροπίας γίνονται όλα. Οι νέοι είναι ευέλικτοι! Μετακινούνται ψυχικά πολύ πιο εύκολα από τις μεγαλύτερες ηλικίες. Δεν «μακιγιάρουν» καμία λέξη. Το «ό,τι να΄ναι» το εννοούν. Τολμούν να πουν αυτό που φαντάζονται. Αυτό που φοβούνται. Αυτό που κάνουν και ντρέπονται αλλά συνεχίζουν να το κάνουν. Ερχόμενοι οι νέοι προσπαθούν να διαχειριστούν τη ζωή. Αντίθετα οι μεγαλύτεροι, έρχονται για να «ξορκίσουν» το θάνατο. Τι φοβούνται οι νέοι; Τα πάντα φοβούνται. Δηλώνουν πως δε φοβούνται τίποτα. Τι αγαπούν; Την αυθεντικότητα. Τι μισούν; Την καταπίεση. Αγαπημένη τους έκφραση; «Δεν την παλεύω». Τι ψάχνουν; Λέξεις. Τι ονειρεύονται; Να καταφέρουν να ονειρεύονται. 22
Τι χρειάζονται; Αγάπη. Τι δίνουν; Ό,τι αντέχουν. Τι πολεμούν; Φαίνεται ότι πολεμούν τους άλλους. Τον εαυτό τους πολεμούν. Τι υπόσχονται; Τίποτα. Και εσείς; Τι αγαπάτε; Τη ζωή. Τι φοβάστε; Τα άκρα. Τι απεχθάνεστε; Την αδιαλλαξία. Τι ονειρεύεστε; Να μη σταματήσω ποτέ να ονειρεύομαι. Τι υπόσχεστε; Ό,τι μπορώ. Τι αποφεύγετε; Την ησυχία. Αγαπημένη σας έκφραση; «Εκ του μη όντος». Ποιο θα λέγατε ότι είναι το μυστικό της επιτυχίας σας, δεδομένου ότι οι έφηβοι δεν είναι εύκολη υπόθεση; Μάλλον είναι το ότι… παρέα πορευόμαστε στις συνεδρίες. Μαζί. Αν ο νέος δεν μου μιλήσει εγώ δεν γνωρίζω απολύτως τίποτα! Τα συμπεράσματα δικά σας… Καλές Γιορτές σε όλους!
Βιβλία για Χρόνια Πολλά από τις Εκδόσεις ψυΧογιοσ! Χ Χογιοσ! ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΙΝΤΕΡΗΣ ΜΗΝΥΜΑ ΕΣΤΑΛΗ. ΟΜΩΣ ΕΛΗΦΘΗ;
Ένας οδηγός επικοινωνίας για επιτυχημένες προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις από τον γνωστό ψυχολόγο Γιώργο Πιντέρη.
ΑΘΗΝΑ ΠΑΝΟΥ PARTY
Ο
79 -2 014
ΕΚ Δ
Σ
ΕΙ
Σ ΨΥΧ
Ο
ΟΣ
ΟΣ
19
Ο
Σ ΨΥΧ
ΕΚ Δ
ΕΙ
ΓΙ
Σ
ΓΙ
Ο
Τριάντα εύκολες, γρήγορες και πρωτότυπες συνταγές με απλά υλικά για αλμυρά και γλυκά, για τις γιορτές και τα γενέθλια μικρών και μεγάλων.
19
79 -2 0 14
ΓΙΟΥΛΗ ΜΙΓΓΕΙΡΟΥ ΜΑΜΑ, ΜΠΑΜΠΑ, ΣΑΣ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ!
Πρακτικές συμβουλές για γονείς νέας γενιάς που θέλουν να έχουν χαρούμενη και θετική επαφή με τα παιδιά τους.
ΕΡΜΙΟΝΗ ΤΥΛΙΠΑΚΗ
ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΤΩΝ ΓΕΥΣΕΩΝ Η γνωστή food blogger προτείνει ευφάνταστες συνταγές για πρωινά, σνακ, για το καθημερινό τραπέζι, για το Σαββατοκύριακο, για το πάρτι.
Χορός τέχνη,
εκτόνωση, έκφραση Ο χορός έχει πολλές ξεχωριστές και πολύ σημαντικές ιδιότητες. Είναι σωματική εκπαίδευση. Είναι τέχνη. Είναι αυτοέκφραση του ατόμου αλλά και της ομάδας που συνενώνεται και γίνεται ένα. Μέσω της αυτοέκφρασης λειτουργεί σαν κάθαρση αλλά και σαν θεραπεία. ΛΟΒΕΡΔΟΥ ΤΑΤΙΑΝΑ / ΧΟΡΟΓΡΑΦΟΣ - ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΑΙ YOGA
Σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες η λέξη χορός danza, dance, tanz, προέρχεται από τη ρίζα tan, που στα σανσκριτικά σημαίνει τάση. Τείνω, χορεύω, για να ανακαλύψω τον κόσμο και το σύμπαν γύρω μου. 24
Ο πρωτόγονος άνθρωπος με την κίνησή του ψάχνει τον κόσμο γύρω του, κατασκευάζει εργαλεία και τείνει προς τον ουρανό γυρεύοντας τον δημιουργό του. Σε πιο σύγχρονες εποχές ο χορός δια-
φοροποιείται σε κάθε χώρα σύμφωνα με τα έθιμα, τις παραδόσεις και τις εκάστοτε ανάγκες. Από την αρχαιότητα έως το σήμερα ο χορός περνάει διάφορα στάδια, επηρεασμένος από τα πολιτικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά γίγνεσθαι, εκφράζοντας κάθε φορά διαφορετικές τάσεις και ρεύματα.
Από τους κυκλικούς παραδοσιακούς χορούς και τους ευρωπαϊκούς αυλικούς χορούς, έως την πολυμορφία και την ελευθερία των διαφόρων σύγχρονων τεχνικών του χορού, οι άνθρωποι ερεύνησαν και δημιούργησαν βασικές αρχές και πρότυπα, εμπνευσμένα από τις επιστήμες ανατομία, φυσική, εμβιομηχανική. Έννοιες όπως η βαρύτητα και αντι-βαρύτητα, έλξη και απώθηση, αιώρηση, παλμός, φυγόκεντρες και κεντρομόλες δυνάμεις, ανήκουν στο λεξιλόγιο του σύγχρονου χορού αλλά και του χορού γενικότερα. Η διδασκαλία του χορού εμπεριέχει την ορθή εκμάθηση όλων των σωματικών κινητικών δραστηριοτήτων. Περπάτημα, τρέξιμο, πτώση, αναπήδηση, στροφή, ανάποδη στήριξη και αιώρηση κ.λπ. Αυτή η σωματική εκπαίδευση έρχεται να καλύψει τα κενά που δημιουργεί ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός, που χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο την καθιστική ζωή στο σπίτι, στο σχολείο, στο γραφείο, στην αναψυχή. Υπάρχει σαφής και μεγάλη αναγκαιότητα για την επανεκπαίδευση του σύγχρονου ανθρώπου, σε όλες τις μικρές και μεγάλες
καθημερινές κινήσεις, καθώς και για την ορθότερη στάση. Ο τρόπος που στεκόμαστε, καθόμαστε, ξεκουραζόμαστε, είναι αντικείμενο μελέτης πολλών τεχνικών και μεθόδων, όπως -Alexander technique , Feldenkreis method, Body - mind centering method, Fascia therapy και πολλές άλλες προσεγγίσεις του ανθρώπινου σώματος, που προτίθενται να επανεκπαιδεύσουν, όχι μόνο το μυοσκελετικό σύστημα αλλά και τους άλλους επιφανειακούς και βαθύτερους ιστούς. Βαθύτεροι ιστοί όπως οι συνδετικοί, το νευρικό σύστημα αλλά και τα όργανα, μπορούν να συνεισφέρουν, υποστηρίζοντας θετικά τους άξονες του σώματος. Για παράδειγμα, το στομάχι ανάλογα με τον τόνο του μπορεί να υπογραμμίσει θετικά την ορθή στάση. Το ίδιο και τα άλλα όργανα. Δυστυχώς, λόγω της τάσης του δυτικού πολιτισμού προς τη γνώση σαν αποστήθιση και όχι σαν βίωμα, και της επικράτησης της νοητικής δραστηριότητας έναντι της σωματικής, δημιουργείται η αναγκαιότητα για την χορευτική εκπαίδευση, απαραίτητη για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού αλλά και του ενήλικα. Η απουσία του σώματος από τη σημερινή εκπαίδευση, δημιουργεί όλο και περισσότερα άτομα με αδύναμο μυοσκελετικό σύστημα. Όλο και πιο συχνά, άτομα νεαρής ηλικίας έχουν πόνους στην ευαίσθητη περιοχή της οσφυο-ιερής μοίρας, τενοντίτιδες στους καρπούς και πολύ σκυφτή πλάτη. Παράλληλα βασανίζονται από ψυχική ανισορροπία, λόγω έλλειψης σωστής εκτόνωσης και αυτοέκφρασης. Ο χορός είναι κατεξοχήν η τέχνη αλλά και η σωματική εκπαίδευση, που μπορεί να καλύψει όλα τα κενά και να επαναφέρει το σώμα, το πνεύμα, τη διάνοια, σε μια αληθινή ισορροπία και ευφορία. 25
Αποκατάσταση μαστού Διεκδικήστε την!
Ο καρκίνος του μαστού είναι o πρώτος σε συχνότητα τύπος καρκίνου στις γυναίκες και η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου γυναικών με καρκίνο. Η διάγνωσή του γεμίζει τη γυναίκα με ανησυχίες και φόβους, με κορυφαίο αυτόν του αν θα επιβιώσει. Αναρωτιέται για τις θεραπείες που θα ακολουθήσουν, χειρουργικές και μη, και αν θα χάσει το στήθος της. ΜΑΡΤΟΥ ΓΛΥΚΕΡΙΑ / MD, MSC, FRCS ΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ, FELLOW OF EBOPRAS ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΛΩΤΟΣ
Και ενώ υπάρχουν γυναίκες που επιλέγουν να μην προσδιορίζονται από το στήθος τους, για τις περισσότερες η μορφολογική αλλαγή που επιφέρει η μερική ή ολική αφαίρεσή του οδηγεί σε σοβαρή διατάραξη της αυτοεικόνας και της θηλυκότητάς τους, με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία και την ποιότητα ζωής. Στην Ελλάδα, υπολογίζονται 4-6.000 καινούργιες διαγνώσεις περίπου το χρόνο. Το ταξίδι της γυναίκας από τη διάγνωση στη θεραπεία, δεν επηρεάζει μόνο την ίδια αλλά και την οικογένειά της, τον εργασιακό και κοινωνικό της κύκλο. Αυτό καθιστά τον καρκίνο του μαστού και την ολοκληρωμένη θεραπεία του υπόθεση όλων μας. Μερικές από τις ανησυχίες των γυναικών σχετικά με τις συνέπειες της ογκεκτομής ή μαστεκτομής, αφορούν το αν θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις εξωτερικές προθέσεις σιλικόνης που τοποθετούνται μέσα στο στηθόδεσμο για να καλυφθεί το κενό, πώς θα φαίνονται μέσα σε ρούχα, 26
στις δραστηριότητες όπως το γυμναστήριο και το αν θα αρέσουν στο σύντροφό τους. Η αποκατάσταση μαστού μπορεί να βοηθήσει τη γυναίκα να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις ανησυχίες, να ανακτήσει την αυτοεικόνα και την αυτοπεποίθησή της και να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής της. Όμως, ενώ οι περισσότερες γυναίκες επιθυμούν την αποκατάσταση, λίγες την διεκδικούν και λιγότερες την κάνουν πραγματικότητα. Οι δράσεις της πλειοψηφίας των οργανώσεων για τον καρκίνο του μαστού, εστιάζονται στην ενημέρωση για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση και στην οικονομική στήριξη επιστημονικών ερευνών. Η αξία αυτών των δραστηριοτήτων είναι τεράστια στην προσπάθεια να βρεθεί η θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Την ίδια στιγμή όμως, για τις γυναίκες που έχουν ήδη τη διάγνωση, διαπιστώνεται καθημερινά το σημαντικό έλλειμα στην ενημέρωση σχετικά με την αποκατάσταση. Μια γυναίκα, συχνά, δεν γνωρίζει αν έχει επιλογή στην αποκατάσταση, ποιες είναι οι διαθέσιμες μέθοδοι, πότε μπορούν να γίνουν και τι συνεπάγονται. Ο «Λωτός» είναι μια καινούρια αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία που έχει σαν βασικό στόχο την ανάπτυξη και προώθηση ενημέρωσης και πρόσβασης στην αποκατάσταση μαστού, για όσες γυναίκες το χρειάζονται και το επιθυμούν.
Αποτελείται από μία ομάδα επιστημόνων που δραστηριοποιούνται στη χειρουργική μαστού, σε όλο το φάσμα τύπων αποκατάστασης, στο χώρο της ψυχικής υγείας και της επικοινωνιολογίας. Η βασική αξία του «Λωτού» είναι ότι η αποκατάσταση μαστού πρέπει να αποτελεί κομμάτι της συνολικής θεραπείας καρκίνου του μαστού και να προσφέρεται έγκαιρα και με ασφαλή τρόπο στις γυναίκες που είναι υποψήφιες για αποκατάσταση. Οι επεμβάσεις αποκατάστασης έχουν επανορθωτικό χαρακτήρα, στοχεύουν στο καλύτερο δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα και μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών που το χρειάζονται και το επιθυμούν. Δυστυχώς όμως, τα ποσοστά αποκατάστασης είναι χαμηλά. Λιγότερο από το 1/5 των γυναικών με μαστεκτομή υποβάλλεται σε αποκατάσταση και ακόμη μικρότερο ποσοστό υποβάλλεται σε αυτήν άμεσα. Αν και οι αιτίες γι’ αυτά τα μικρά ποσοστά αλλάζουν με τα δεδομένα κάθε χώρας, βασικούς λόγους αποτελούν η ελλιπής, κακή - μη έγκυρη ενημέρωση, ο φόβος για τα ενθέματα, το προχωρημένο της ηλικίας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, η έλλειψη ασφάλισης, προβλήματα υγείας που αποτρέπουν επιπρόσθετο χειρουργείο αλλά και η πεποίθηση ότι η αποκατάσταση δεν είναι απαραίτητη. Επιπλέον, στην Ελλάδα δεν βοηθά η έλλειψη σωστά καταρτισμένων μονάδων μαστού στις οποίες υπάρχει συνεργασία χειρουργών μαστού και πλαστικών χειρουργών, κυρίως σε δημόσια νοσοκομεία. Μύθοι, προκαταλήψεις, ακόμα και αισθήματα ενοχής, συχνά εμποδίζουν την γυναίκα να διεκδικήσει την αποκατάσταση. Είναι μύθοι ότι τα ενθέματα είναι τοξικά, προκαλούν καρκίνο του μαστού και εμποδίζουν την ογκολογική παρακολούθηση. Επίσης, η προκατάληψη ότι η αποκατάσταση είναι πολυτέλεια και συνώνυμη της 27
αυξητικής στήθους, δημιουργεί αισθήματα ενοχής στην γυναίκα που θέλει να την επιλέξει. Η αποκατάσταση δεν είναι πολυτέλεια και πρέπει να αποτελεί μέρος της ολοκληρωμένης θεραπείας του καρκίνου του μαστού. Οι επεμβάσεις αποκατάστασης στοχεύουν στο καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα αλλά έχουν σαν στόχο τη βελτίωση της ψυχολογίας και της ποιότητας ζωής. Η αποκατάσταση μαστού είναι εφικτή μέσα από διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής, που χρησιμοποιούν αυτόλογους ιστούς της ίδιας της ασθενούς, ενθέματα και συνδυασμό των δύο. Όλες οι επεμβάσεις έχουν ενδείξεις και αντενδείξεις, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και μπορούν να γίνουν άμεσα, κατά τη διάρκεια του ογκολογικού χειρουργείου ή σε απώτερο χρόνο, εφόσον έχουν ολοκληρωθεί όλες οι επικουρικές θεραπείες όπως ακτινοβολία και χημειοθεραπεία. Η επιλογή είναι εξατομικευμένη και λαμβάνονται υπόψη οι επιθυμίες της γυναίκας και οι ογκολογικές ενδείξεις και αντενδείξεις. Είναι πολύ σημαντική η συνεργασία του χειρουργού μαστού και του πλαστικού χειρουργού με την ασθενή, έτσι ώστε η αποκατάσταση να γίνει έγκαιρα και με ασφαλή τρόπο. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε, ότι απόλυτη αντένδειξη για αποκατάσταση είναι ο φλεγμονώδης καρκίνος, ενώ σχετικές αντενδείξεις είναι το περιορισμένο προσδόκιμο επιβίωσης και η απόλυτη ανάγκη να μην καθυστερήσουν οι επικουρικές θεραπείες. Η ομάδα του «Λωτού» στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για την αποκατάσταση, ώστε να αποτελεί μέρος της θεραπείας του καρκίνου του μαστού. Μέσα από τη σωστή ενημέρωση, θέλουμε να βοηθήσουμε τη γυναίκα να ολοκληρώσει το ταξίδι της ανάκτησης του εαυτού της μετά από τη διάγνωση και να κλείσει τον κύκλο του καρκίνου του μαστού. 28
Ο «Λωτός» είναι ο επίσημος εκπρόσωπος της παγκόσμιας ημέρας ενημέρωσης για την αποκατάσταση μαστού, γνωστής ως BRA Day (Breast Reconstruction Awareness Day). Το πρώτο BRA Day οργανώθηκε στον Καναδά το 2011 με πρωτοβουλία του πλαστικού χειρουργού Dr. Mitchell Brown και της οργάνωσης για τον καρκίνο του μαστού Willow και τώρα γιορτάζεται κάθε 3η Τετάρτη του Οκτώβρη σε πάνω από 20 χώρες. Στην Ελλάδα διοργανώθηκε για πρώτη φορά φέτος από το «Λωτό» στις 22 Οκτωβρίου στην Αίγλη Ζαππείου με μεγάλη επιτυχία. Πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρίας Πλαστικής, Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής, του Πανελλήνιου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού «Άλμα Ζωής», και των τμημάτων πλαστικής χειρουργικής των ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς» και «Ευαγγελισμός». Το όραμα της ομάδας του Λωτού είναι να δώσουμε σε κάθε γυναίκα που νοσεί τη δυνατότητα συνειδητής επιλογής στο θέμα της αποκατάστασης. Οι δραστηριότητές μας συμπεριλαμβάνουν την έκδοση ενημερωτικών εντύπων, την ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών και την οργάνωση εκδηλώσεων για την ενημέρωση κοινού σε όλη την Ελλάδα. Επίσης στοχεύουμε στην οργάνωση επιστημονικών ημερίδων, συνεδρίων και μελετών για το επιστημονικό κοινό, για να προσφέρεται η αποκατάσταση έγκαιρα και με ασφαλή τρόπο. Απώτερος στόχος είναι η αλλαγή της νοοτροπίας και του στρατηγικού σχεδιασμού στο θέμα της αποκατάστασης.
Θετικά
συναισθήματα... Ευτυχισμένη ζωή Η Θετική Ψυχολογία είναι ο κλάδος της ψυχολογίας ο οποίος ασχολείται με την προαγωγή της ευζωίας, της ευημερίας και της ανάπτυξης των ανθρώπων, ώστε αυτοί να απολαμβάνουν το δυνατόν περισσότερο τη ζωή τους. ΣΤΑΛIΚΑΣ ΑΝΑΣΤAΣΙΟΣ / ΚΑΘΗΓΗΤHΣ ΨΥΧΟΛΟΓIΑΣ ΠΑΝΤΕIΟΥ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ, ΠΡOΕΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚHΣ ΕΤΑΙΡIΑΣ ΘΕΤΙΚHΣ ΨΥΧΟΛΟΓIΑΣ ΚΑΡΑΚΑΣIΔΟΥ ΕΙΡHΝΗ / ΜSC, ΥΠΟΨHΦΙΑ ΔΙΔAΚΤΩΡ ΨΥΧΟΛΟΓIΑΣ, ΠAΝΤΕΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ
30
Την τελευταία δεκαετία αυξάνονται διαρκώς τα ερευνητικά ευρήματα, που καταδεικνύουν ότι οι παρεμβάσεις της Θετικής Ψυχολογίας, μπορούν να συνδράμουν ουσιαστικά στην προσπάθεια των ατόμων και των οργανισμών, να λειτουργήσουν εύρυθμα και αποτελεσματικά, σε αρμονία με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Η Θετική Ψυχολογία στηρίζεται αποκλειστικά στη συστηματική μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και αναπτύσσεται μέσα από τα ευρήματα των επιστημονικών ερευνών. Ύστερα από μισό περίπου αιώνα εντατικής ενασχόλησης με τη θεραπεία και την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών, όπως επίσης και με τις αρνητικές πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης γενικότερα, μία μερίδα ψυχολόγων άρχισε να βλέπει την ανάγκη διεύρυνσης του ενδιαφέροντος της επιστήμης της ψυχολογίας, πέρα από το παθολογικό, τονίζοντας πως στόχος της ψυχολογίας δεν πρέπει να είναι μόνο η ασθένεια και η βλάβη αλλά και η καλλιέργεια των δυνατοτήτων και των δυνάμεων που χαρακτηρίζει κάθε άτομο. Η ανάγκη για μια τέτοια εστίαση στα θετικά χαρακτηριστικά του ατόμου, έχει φανεί εξάλλου μέσα από τις έρευνες που ασχολούνται με την πρόληψη της ψυχικής νόσου. Ποικίλες μελέτες έχουν δείξει πως μεταξύ άλλων η αισιοδοξία, η ψυχική ανθεκτικότητα, η ικανοποίηση, η ευγνωμοσύνη και η ελπίδα, λειτουργούν ως ασπίδες απέναντι στην ψυχική ασθένεια. Αυτός ο νέος τρόπος θεώρησης των πραγμάτων είχε ως αποτέλεσμα, τη γέννηση του κλάδου της Θετικής Ψυχολογίας, ο οποίος γνωρίζει ιδιαίτερη άνθιση στη σύγχρονη εποχή. Τι καλό κάνουν τα θετικά συναισθήματα; Η βίωση των θετικών συναισθημάτων (χαρά, ικανοποίηση, περηφάνια, ενδιαφέρον, αγάπη, γαλήνη, ευχαρίστηση, ευγνωμοσύνη, ελπίδα, θαυμασμός), επιφέρει ποικίλες ευεργετικές συνέπειες για το άτομο, με κυριότερες αυτές της διεύρυνσης του ρεπερτορίου σκέψεων και δράσεων,
την διεύρυνση της προσοχής και του χτισίματος ισχυρών διαχρονικών φυσικών, κοινωνικών, συναισθηματικών και ψυχολογικών πόρων. Με άλλα λόγια, με τη βίωση θετικών συναισθημάτων οι άνθρωποι διευρύνουν το πεδίο των διαθέσιμων προσωπικών τους πόρων, των εναλλακτικών λύσεων και πράξεων δηλαδή, στις οποίες δύνανται να προσφύγουν για να επιλύσουν ένα πρόβλημα ή να επιτύχουν ένα στόχο. Επιπλέον, τα θετικά συναισθήματα μειώνουν τις αρνητικές επιδράσεις του στρες στον οργανισμό, βελτιώνοντας και θωρακίζοντας την ψυχική και σωματική υγεία και συνδέονται συστηματικά με τη θετική αποτίμηση καταστάσεων, την αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή και την συνολική ευεξία. Ένα ακόμα βασικό χαρακτηριστικό των θετικών συναισθημάτων, είναι η ικανότητά τους να βοηθήσουν το άτομο να καταπολεμήσει τις περιοριστικές συνέπειες των αρνητικών συναισθημάτων, δρώντας ως αντίδοτο. Τέλος, οι αμοιβαίες εμπειρίες βίωσης θετικών συναισθημάτων δημιουργούν φιλικούς και οικογενειακούς δεσμούς που αντέχουν στον χρόνο, από τους οποίους το άτομο μπορεί να επωφεληθεί αργότερα σε δύσκολες στιγμές. Τα άτομα που βιώνουν θετικά συναισθήματα είναι πιθανότερο να έχουν ικανοποιητικές συντροφικές σχέσεις, ενώ η ικανοποίηση από τον έγγαμο και οικογενειακό βίο, θεωρείται μια από της σημαντικότερες μεταβλητές που σχετίζονται με την βίωση ευτυχίας. Φαίνεται λοιπόν, ότι τα οφέλη των ατόμων από τη βίωση θετικών συναισθημάτων είναι ποικίλα. Είναι σημαντικό να ειπωθεί, ότι τα οφέλη αυτά είναι ευεργετικά και διαρκούν μέσα στο χρόνο, επιδρώντας θετικά τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Οι άνθρωποι που βιώνουν θετικά συναισθήματα τείνουν να ζουν περισσότερο, να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής, να αρρωσταίνουν λιγότε31
ρο ή να αντιμετωπίζουν καλύτερα τα δυσάρεστα σωματικά τους συμπτώματα και να είναι πιο ευτυχισμένοι. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, ότι η βίωση θετικών συναισθημάτων είναι εφικτή για όλους τους ανθρώπους, ωστόσο απαιτεί συνειδητοποιημένες ενέργειες. Χρειάζεται να κάνετε κάτι που σας αρέσει για να επιτρέψετε στον εαυτό σας να βιώσει θετικά συναισθήματα. Αισιόδοξος - απαισιόδοξος Η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία αφορούν τον τρόπο που ερμηνεύουμε τα γεγονότα, καθώς και τις προσδοκίες μας για το μέλλον. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι διακατέχονται από ελπίδα και εμπιστοσύνη και προσβλέπουν, γενικά, σε θετική έκβαση των όποιων προσπαθειών, ακόμη κι εκεί που εμφανίζονται δυσκολίες. Ένα άτομο μπορεί να είναι θετικά προδιατεθειμένο για πολλούς λόγους – προσωπική ικανότητα, επειδή είναι τυχερό, ή επειδή ευνοείται από άλλα άτομα. Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι μια αισιόδοξη οπτική –προσδοκία ότι θα συμβούν καλά πράγματα.
τα οποία οφείλονται κατά βάση σε εξωγενείς παράγοντες, παρά σε προσωπική υπαιτιότητα. Αντιθέτως, το απαισιόδοξο άτομο πιστεύει ότι τα αρνητικά γεγονότα τα προκαλεί το ίδιο και ότι αυτά έχουν έναν σταθερό και μόνιμο χαρακτήρα – το γνωστό «συννεφάκι» που ακολουθεί μερικούς, όπου κι αν κρύβονται και ό,τι κι αν κάνουν. Τα καλά νέα όσον αφορά στην αισιοδοξία είναι ότι μαθαίνεται. Με άλλα λόγια, ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας είναι μια μαθημένη, εν πολλοίς, λειτουργία. Στη θετική ψυχολογία η διαδικασία αυτή ονομάζεται «μαθημένη αισιοδοξία». Στη σύγχρονη βιβλιογραφία η αισιοδοξία αποτυπώνεται ως ένα θετικό χαρακτηριστικό προσωπικότητας με πολλαπλά οφέλη για το άτομο. Η αισιοδοξία έχει σχετιστεί με χαμηλότερα επίπεδα θυμού, λιγότερη μοναξιά, καλύτερη ψυχολογική προσαρμοστικότητα σε νέες καταστάσεις, υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή, μειωμένα επίπεδα άγχους, αρνητικής διάθεσης και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, ταχύτερη ψυχολογική προσαρμογή στη σωματική ασθένεια και υψηλότερα επίπεδα ψυχικής ευεξίας. Είναι ωστόσο δυνατή η βίωση θετικών συναισθημάτων σε εποχές όπου κυριαρχεί η αστάθεια και η κρίση, σε διάφορα επίπεδα - οικονομική, κοινωνική, ηθική κρίση; Η βίωση θετικών συναισθημάτων είναι εφικτή, ανεξάρτητα από τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Πώς όμως;
Αντίθετα, οι απαισιόδοξοι άνθρωποι προσδοκούν, εξ αρχής, αρνητικά αποτελέσματα. Το αισιόδοξο άτομο ερμηνεύει τις αποτυχίες του ως προσωρινές και εφήμερες, ως μεμονωμένα περιστατικά, 32
Μαθαίνοντας οι άνθρωποι να αναγνωρίζουν ότι έχουν τη δυνατότητα να νιώθουν θετικά συναισθήματα μέσα στην καθημερινότητά τους, μαθαίνουν να τα εντοπίζουν ή να τα δημιουργούν. Επίσης, είναι σημαντικό το μοίρασμα των θετικών συ-
ναισθημάτων και η καλλιέργεια υποστηρικτικών σχέσεων με τους ανθρώπους γύρω τους.
θημερινότητά του και στη συνέχεια να την υποδεχτεί και την κάνει μέρος της ζωής του.
Οι άνθρωποι χρειάζεται να γνωρίσουν τον εαυτό τους, τα δυνατά στοιχεία του χαρακτήρα τους και τις προσωπικές τους αξίες και να ζήσουν σύμφωνα με αυτές.
Η Θετική Ψυχολογία φαίνεται να είναι ένας πολλά υποσχόμενος κλάδος, με μεγάλη άνθηση και αναμένεται η συνεχιζόμενη ανάπτυξη και αύξηση των εφαρμογών της, τόσο εντός των ορίων της ψυχολογίας, όσο και εκτός αυτών, στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Πολλές ειδικότητες στηρίζουν τις ελπίδες τους για ευημερία και ανάπτυξη στα ευρήματα του κλάδου της Θετικής Ψυχολογίας, ενώ πολλοί τομείς της καθημερινής ζωής αναζητούν νέο νόημα και τεχνικές για την πλήρη ανάπτυξη του ανθρώπου και την αύξηση της ικανοποίησης και της χαράς που βιώνει. Ωστόσο είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί, ότι η Θετική Ψυχολογία δεν αποτελεί πανάκεια. Δεν στοχεύει και δεν θα πετύχει να λύσει όλα τα προβλήματα των ανθρώπων. Οι άνθρωποι υποφέρουν και ευημερούν. Οι αδυναμίες και οι δυνατότητες συνυπάρχουν και στόχος της Θετικής Ψυχολογίας δεν είναι παράβλεψη των αδύνατων στοιχείων αλλά η ενδυνάμωση των θετικών διαστάσεων της ζωής του ατόμου, με σκοπό την ανάπτυξη του ευ ζην σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Κι όλα αυτά είναι εφικτά για τον καθένα; Μπορεί να το πετύχει κάποιος μόνος του; Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις δεν είναι μονολεκτικές. Ο καθένας έχει τη δυνατότητα να βιώσει θετικά συναισθήματα και να γίνει ευτυχισμένος, ωστόσο απαιτείται πειθαρχία και επιμονή στο στόχο. Δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, χρειάζεται να δώσουμε στον εαυτό μας τον απαραίτητο χρόνο και χώρο. Η βοήθεια ενός ειδικού, σαφώς μπορεί να διευκολύνει αυτή τη διαδικασία, χωρίς ωστόσο να σημαίνει ότι δεν μπορεί κάποιος να εξασκηθεί μόνος του. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το άτομο, τα ατομικά του χαρακτηριστικά αλλά και τις συνθήκες του περιβάλλοντός του. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζεται μια καλή αρχή… δηλαδή να μάθει κάποιος ότι μπορεί να εντάξει τη θετικότητα μέσα στην κα-
33
Νέοι αυτόνομοι και ανεξάρτητοι στα χρόνια της κρίσης Είστε νέοι και παλεύετε να ανεξαρτητοποιηθείτε εν μέσω κρίσης; Είστε γονείς που ανησυχούν για τα παιδιά τους και θέλουν να τα βοηθήσουν να αυτονομηθούν παλεύοντας με τους φόβους τους ότι θα τα χάσουν από κοντά τους; Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκετε βιώνετε την ίδια κατάσταση: μια δύσκολη μετάβαση στην ουσιαστική ενηλικίωση με άγχος και αβεβαιότητα. Το αποτέλεσμα όμως θα είναι θετικό για όλη την οικογένεια και θα δυναμώσει τις σχέσεις. ΠΑΠΑΔAΚΗΣ ΠAΤΡΟΚΛΟΣ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
36
Ο ρόλος της ελληνικής οικογένειας Η ελληνική οικογένεια είναι παραδοσιακή στη δομή της και κυριαρχεί η αντίληψη που θέλει τους γονείς να εξασφαλίζουν τα παιδιά τους και να τους παρέχουν ασφάλεια. Στις χώρες της νότιας Ευρώπης, οι νέοι φεύγουν όταν χρειάζεται να σπουδάσουν ή να κάνουν δική τους οικογένεια, διαφορετικά μένουν στο πατρικό τους. Σε αυτό επιδρούν πολιτισμικοί παράγοντες, αλλά και η σημασία και αξία της οικογένειας, χωρίς να παραβλέπονται οι δυσκολότερες οικονομικά και επαγγελματικά συνθήκες που επικρατούν. Σε αυτές τις συνθήκες αναπτύσσεται η ανάγκη των νέων για ανεξαρτησία και αυτονομία. Αποτελεί μια προσπάθεια να δομήσουν την προσωπικότητα και την ατομική τους ταυτότητα, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της συναισθηματικής και οικονομικής τους ζωής. Αποτελεί μια περίοδο έντονη και δημιουργική, που θα οδηγήσει στην ωρίμανση και την ανάληψη ευθυνών. Η προσπάθεια των νέων να ανεξαρτητοποιηθούν και να αυτονομηθούν μπορεί να προκαλέσει στην οικογένεια αστάθεια. Οι γονείς μπορεί να νιώθουν ότι χάνουν τα παιδιά τους και ότι απομακρύνονται από την προσωπική τους ζωή. Το «σύνδρομο της κενής φωλιάς», όπως αναφέρεται, περιγράφει τη δυσκολία να διαχειριστούν οι γονείς τη φυγή των παιδιών τους και τη δυσκολία να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Το «πισωγύρισμα» στο πατρικό Η επιστροφή στο πατρικό μπορεί να οφείλεται σε οικονομικούς λόγους, όπως ανεργία και μειώσεις μισθών, αλλά και σε άλλους, όπως διαζύγιο ή χωρισμός, ολοκλήρωση των σπουδών, μετάθεση κ.ά. αλλά και στον χαρακτήρα των νέων που μπορεί να χαρακτηρίζεται από ευθυνοφοβία. Οι συνέπεις όμως αφορούν και τις δύο πλευρές.
Οι νέοι αισθάνονται συχνά αποτυχημένοι και πληγώνεται η αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους. Ξαναβρίσκονται εξαρτημένοι από τους γονείς τους, κυρίως οικονομικά, και νιώθουν να εγκλωβίζονται στην αδράνεια κατά την πιο παραγωγική τους περίοδο. Ο προσωπικός τους χώρος περιορίζεται και αυτό γίνεται εμφανές στις ερωτικές τους σχέσεις. Οι ενήλικες ευθύνες εξαφανίζονται και μπορεί να ξαναμπούν στο ρόλο του παιδιού βάζοντας έτσι φρένο στην προσωπική τους ωρίμανση. Η επιστροφή τους στο πατρικό, τους φέρνει αντιμέτωπους με όσα πιθανά προβλήματα ή προσδοκίες είχαν αφήσει πίσω. Και οι γονείς δυσκολεύονται να προσαρμοστούν. Η επιστροφή αυτή φέρνει πρακτικά προβλήματα, όπως οικονομική επιβάρυνση και ανάθεση οικιακών ευθυνών στα παιδιά. Κι εκείνοι επίσης βιώνουν τη συρρίκνωση του προσωπικού τους χώρου κι έρχονται συχνά αντιμέτωποι με το ερώτημα, αν ανταποκρίθηκαν επαρκώς στο ρόλο του γονιού. Το στρες κι οι ενοχές μπορεί να φέρουν συγκρούσεις και γκρίνια και τελικά οι οικογενειακές σχέσεις να επιδεινωθούν. Σημαντικό ρόλο στην επίλυση τέτοιων δυσκολιών έχει η αποτελεσματική επικοινωνία. Μιλώντας ως ενήλικοι πλέον μεταξύ 37
τους, θα μπορέσουν να εκφράσουν τις προσδοκίες και τις ανάγκες τους αποτελεσματικά και αυθεντικά, προκειμένου να βρουν λύσεις σε όσα προβλήματα προκύψουν. Είναι σημαντικό να θυμάστε: η επικοινωνία που θα αναπτύξετε μεταξύ σας, αποτελεί συνέχεια της σχέσης σας αλλά θα πρέπει να βασίζεται σε ισότιμους κανόνες, όπου θα κυριαρχεί ο σεβασμός, η εκτίμηση, το νοιάξιμο, η κατανόηση και η εμπιστοσύνη. Γονείς: Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να ανεξαρτητοποιηθεί
Γίνετε προστατευτικοί, αλλά όχι υπερπροστατευτικοί. Το παιδί σας δεν έχει ανάγκη κάποιον που θα «καθαρίζει» για όλα. Και δεν θα το αντέξετε ούτε κι εσείς. Δείξτε του εμπιστοσύνη. Φροντίστε να το στηρίζετε και όχι να το επικρίνετε. Πιστέψτε σε εκείνο και φροντίστε να το νιώσει, ώστε να βρει κίνητρο να προσπαθήσει περισσότερο. Ακούστε προσεκτικά. Ακούστε όσα σας λέει και θεωρείστε τα σημαντικά με τα δικά του κριτήρια όχι με τα δικά σας.
Φερθείτε του ως ενήλικα. Είναι το παιδί σας, αλλά δεν είναι πλέον παιδί, οπότε αντιμετωπίστε το ώριμα. Συζητείστε μαζί του τις αποφάσεις του. Ακόμα κι αν το χάσετε από το σπίτι δεν παύει να είστε οι γονείς του κι αυτό είναι το σημαντικότερο που δεν πρέπει να χάσετε. Σεβαστείτε την ανάγκη του για προσωπικό χώρο. Δεχτείτε τους κανόνες που σας θέτει. Χρειάζεται την ιδιωτικότητά του σε προσωπικό και διαπροσωπικό επίπεδο. Η ανεξαρτησία του δεν αποτελεί απόρριψη των γονιών του. Το να ζει μακριά σας αποτελεί ένα δικαίωμα στην αυτονομία. Θα εξακολουθήσει να σας αγαπάει και να σας χρειάζεται συναισθηματικά. Συζητήστε για τα οικονομικά. Αν μπορείτε στηρίξτε το, αλλά με μέτρο, αφού το ζητούμενο είναι η ανεξαρτησία του και όχι η οικονομική του εξάρτηση από εσάς. Γίνετε παράδειγμα για εκείνο. Μάθετέ το να είναι υπεύθυνο, υπομονετικό και να θέτει στόχους που θα προσπαθεί να πετύχει. Εκφράστε και τις δικές σας ανάγκες. Φροντίστε τον εαυτό σας και προσπαθήστε να μη «γίνεστε θυσία για τα παιδιά σας». Όταν είστε καλά θα είστε και καλύτεροι γονείς. 38
Νέοι: Τι να κάνετε για να νιώσετε αυτόνομοι και ανεξάρτητοι. Αναλάβετε τις ενήλικες ευθύνες σας. Δεν είστε πλέον παιδιά, οπότε δείξτε ωριμότητα και θα δείτε ότι και οι γύρω σας θα σας αντιμετωπίσουν ως ώριμους ενήλικες. Αφήστε την ευθυνοφοβία πίσω, δεν πρόκειται να σας βοηθήσει να φύγετε από την οικογενειακή εστία ή μπορεί να επιστρέψετε πολύ σύντομα στο βόλεμα που σας παρέχει η οικογένειά σας.
Θέστε στόχους και προσπαθείστε μεθοδικά, σταθερά και οργανωμένα να τους πετύχετε. Επικοινωνήστε ουσιαστικά με τους γονείς σας. Εξηγείστε τους τι νιώθετε και συζητείστε τις αποφάσεις σας. Θα σας κατανοήσουν και θα σας στηρίξουν περισσότερο. Μην είστε απόλυτοι. Οι συμβουλές των γονιών σας μπορεί να σας βοηθήσουν αν εναρμονιστούν με τις ανάγκες σας. Σχεδιάστε ρεαλιστικά τα οικονομικά σας. Προσπαθήστε να αυτονομηθείτε αξιοποιώντας ορθολογικά και σωστά τις οικονομικές σας δυνατότητες. Θέστε όρια. Το σπίτι σας είναι ο προσωπικός σας χώρος και θα πρέπει να το σέβεστε κι εσείς και οι δικοί σας άνθρωποι. Μη φοβάστε τα λάθη. Κανένας δεν αυτονομήθηκε χωρίς λάθη. Η εμπειρία θα σας
βοηθήσει να λάβετε ορθότερες αποφάσεις στο μέλλον. Επίσης μη φοβάστε ότι θα αποτύχετε, γιατί μπορεί να ο φόβος αυτός να σας εμποδίσει να φύγετε. Χρειάζεται να απαλλαχτείτε από τα οικογενειακά δεκανίκια και να στηριχτείτε στα δικά σας πόδια. Εστιάστε στο στόχο σας. Να θυμάστε ότι στόχος σας είναι η ανεξαρτητοποίησή σας, όχι απλά η φυγή σας σε άλλο σπίτι όπου και πάλι θα εξαρτάστε οικονομικά από τους γονείς σας. Κι αυτό θέλει κόπο και προσπάθεια. Να είστε θετικοί. Χρησιμοποιείστε κάθε εμπειρία σαν κάτι νέο και χρήσιμο, μάθετε να αναγνωρίζετε τις ανάγκες σας και να αξιολογείτε τις δυνατότητές σας. Ονειρευτείτε την ανεξαρτησία σας! Μάθετε να απολαμβάνετε κάθε στιγμή και να νιώθετε περήφανοι για την αυτονομία σας.
Ένα Σχολείο
για µαθητές που θέλουν
ΝΑ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ! 37 χρόνια είμαστε κοντά σας και συνεχίζουμε!
Κακοσμία του στόματος Αιτίες και λύσεις
Η αλήθεια είναι πως η κακοσμία του στόματος δεν είναι εύκολα αντιληπτή από εμάς τους ίδιους, καθώς η όσφρησή μας είναι συνηθισμένη σ’αυτήν. Το περιβάλλον μας όμως, είναι σε θέση να αντιληφθεί το πρόβλημα και να φροντίσει για την ενημέρωσή μας προκειμένου να αναζητήσουμε λύσεις. ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΥ ΣΙΣΣΥ / ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ DDS
40
Η κακοσμία του στόματος είναι αποτέλεσμα διάσπασης πρωτεϊνών που περιέχουν τα υπολείμματα των τροφών, το σάλιο, κύτταρα κ.α. από τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, που προκαλεί την παραγωγή δύσοσμων πτητικών θειούχων ενώσεων. Κατά κύριο λόγο οι παράγοντες έκλυσης της κακοσμίας του στόματος έχουν ενδοστοματική προέλευση. Αφορούν δηλαδή σε προβλήματα της στοματικής κοιλότητας όπως: ◘ Τερηδόνα συνήθως εκτεταμένη, που αφορά σε πολλά δόντια του φραγμού ◘ Ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα ◘ Αποστήματα ◘ Ξηροστομία ◘ Τραύματα-έλκη του στοματικού βλεννογόνου ◘ Περιστεφανίτιδα που συνήθως αφορά ημιέγκλειστους φρονιμίτες ◘ Εντοπισμένη οστεΐτιδα (ξηρό φατνίο) μετά από εξαγωγές ◘ Νεκρωτικούς πολφούς ◘ Κακότεχνες προσθετικές εργασίες όπως γέφυρες ή τεχνητές οδοντοστοιχίες, καθώς ευνοούν την προσκόλληση υπολειμμάτων τροφών και πλάκας κ.α.
Μία επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι το πρώτο βήμα, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη δύσοσμης αναπνοής και να διερευνηθούν οι παράγοντες που την προκαλούν. Εκείνος θα ελέγξει σε πρώτο επίπεδο το ιατρικό σας ιστορικό, προκειμένου να διερευνηθούν πιθανοί εξωστοματικοί παράγοντες κι έπειτα τη στοματική σας κοιλότητα. Σε περίπτωση ύπαρξης χαλασμένων δοντιών, κακότεχνων εργασιών ή νόσων των ούλων, θα προχωρήσει στη θεραπεία τους. Παράλληλα θα φροντίσει να σας διδάξει πώς να εφαρμόζετε σωστή καθημερινή στοματική υγιεινή. Αξίζει να σημειωθεί ότι το βούρτσισμα μόνο δεν αρκεί! Είναι απαραίτητος ο καθαρισμός μεταξύ των δοντιών με τη χρήση του κατάλληλου μέσου, όπως το οδοντικό νήμα και τα μεσοδόντια βουρτσάκια. Τέλος, μέρος της στοματικής κοιλότητας αποτελεί και η γλώσσα, την οποία οφείλουμε επίσης να καθαρίζουμε σχολαστικά.
Κάποιοι εξωστοματικοί παράγοντες της κακοσμίας του στόματος μπορεί να είναι: ● Νοσήματα του πεπτικού συστήματος, όπως γαστροοισοφαγική παλινδρόμιση, δυσκοιλιότητα, δυσπεψία ● Προβλήματα στο αναπνευστικό σύστημα (ιγμορίτιδα,βρογχίτιδα κ.α.) και φλεγμονές του φάρυγγα ● Συστηματικά νοσήματα που προκαλούν ξηροστομία ● Άλλα συστηματικά νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ● Λήψη φαρμάκων όπως ηρεμιστικά που περιέχουν ένυδρο χλωράλη, τα οποία αποβάλλονται από τον οργανισμό μέσω των πνευμόνων.
Θυμηθείτε να αλλάζετε τη οδοντόβουρτσά σας τακτικά ώστε να είναι αποτελεσματική και καθαρή. Τρεις ή τέσσερις μήνες είναι ένα φυσιολογικό διάστημα για αλλαγή βούρτσας. Αν φοράτε οδοντοστοιχίες (μασέλες) βεβαιωθείτε ότι τις καθαρίζετε καλά κάθε μέρα, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα έχετε άσχημη αναπνοή. Επίσης πολύ σχο41
λαστικά πρέπει να καθαρίζουν τα δόντια τους όσοι ακολουθούν ορθοδοντική θεραπεία, γιατί τροφές σφηνώνονται μεταξύ των αγκίστρων και εκτός της κακοσμίας μπορεί να προκαλέσουν και τερηδόνα στα δόντια. Εντάξτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά στο διαιτολόγιο σας, καθώς τα λαχανικά έχουν λιγότερα πρωτεϊνικά παράγωγα, οπότε και λιγότερες ρυπαρές ουσίες. Κάνετε πολλά και μικρά γεύματα, πίνετε άφθονο νερό και γενικά φροντίστε να ενυδατώνετε συχνά τη στοματική σας κοιλότητα. Το κάπνισμα ενισχύει αρκετά την κακοσμία. Ελαττώστε ή κόψτε το κάπνισμα και σίγουρα εκτός από την αναπνοή σας, θα ωφελήσετε σε μεγάλο βαθμό και την υγεία σας. Αξίζει τέλος να αναφέρουμε, πως η κακοσμία μετά το πρωινό ξύπνημα είναι απόλυτα φυσιολογική. Για την αντιμετώπισή της είναι απαραίτητο το σχολαστικό πρωινό βούρτσισμα των 42
δοντιών, σε συνδυασμό ίσως με τη χρήση στοματικού διαλύματος που θα σας συστήσει ο οδοντίατρός σας.
ΣΙΣΣΥ Δ. ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ DDS Πτυχιούχος Πανεπιστημίου Αθηνών
Κορίνθου 301-302 & Παντανάσσης Τ: 2610 224.097 Κ: 6989 865.564 Ε: sissylinardatou@gmail.com
Ας ακούσουμε τη ζωή... Το κέντρο εφαρμογής ακουστικών βαρηκοΐας «ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΚΟΗ – ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ» κλείνει σχεδόν πέντε χρόνια ανοδικής πορείας και πετυχημένης παρουσίας στην Δυτική Ελλάδα.
τις δυσκολίες ακοής, καλύπτοντας και παιδιατρικές εφαρμογές, ως επίσημος συνεργάτης της Ελβετικής PHONAK για την Δ. Ελλάδα. Στο κατάστημα υπάρχει μόνιμος εκθεσιακός χώρος με λύσεις ακοής για κάθε δυσκολία και πάθηση, όπως: ◘ Στέκες ακρόασης TV ◘ Ειδικές τηλεφωνικές συσκευές, κουδούνια, ρολόγια & ξυπνητήρια ◘ Ωτοασπίδες (επαγγελματικές μουσικών κυνηγών) ◘ Λαρυγγόφωνα, Οστεόφωνα ◘ Ενισχυτές ανθρώπινης ομιλίας ◘ Mπαταρίες & προϊόντα συντήρησης ακουστικών και κοχλιακών
Διαθέτει τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό της αγοράς, συνεργασίες με τους μεγαλύτερους διεθνώς οίκους ακουστικών βαρηκοΐας, εφαρμόζοντας σύστημα διαχείρισης Ποιότητας που ικανοποιεί τις απαιτήσεις του προτύπου ISO 9001:2008 και της ΥΑ Υ8δ/Γ.Π. οικ/1348/2004 πιστοποιημένο από τον γερμανικό Φορέα Πιστοποίησης DQS GmbH. Διακινεί όλους τους τύπους των ακουστικών βαρηκοΐας με τα πλέον σύγχρονα χαρακτηριστικά και προτείνει λύσεις για όλες 44
Το κέντρο, θέλοντας να ενθαρρύνει τους ενδιαφερόμενους και να εξαλείψει οποιαδήποτε αρνητική εμπειρία από προηγούμενη εφαρμογή, συνεχίζει και προσφέρει ΔΩΡΕΑΝ δοκιμαστική περίοδο εφαρμογής για 15 ημέρες σε ενδωτιαία και οπισθωτιαία ψηφιακά ακουστικά, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση και χωρίς υποχρέωση αγοράς, ώστε να βεβαιωθούν οι χρήστες για τα αποτελέσματα. Η εταιρεία ανταποκρινόμενη στην οικονομική συγκυρία παρέχει οικονομικές λύσεις, φιλικό διακανονισμό πληρωμής, και σε συνδυασμό με τα 450€ (την τελευταία παροχή του ΕΟΠΥΥ), δίνει πια τη δυνατότητα σε όλους να αποκτήσουν ακουστικό βαρηκοΐας.
η νέα εποχή στην ακοή...
PHONAK
Ελβετική τεχνολογία Αυτόματα αδιάβροχα αθέατα Ιδανικά για απώλεια υψηλών συχνοτήτων Παιδιατρικές λύσεις Εργαστήριο επισκευών / κατασκευών με τεχνολογία 3D εκτύπωσης
Κυριαζόπουλος Χαράλαμπος
Μηχανικός Βιοϊατρικής Τεχνολογίας, Ακοοπροθετιστής Γερμανού 150, Πάτρα (πλησίον ΕΟΠΥΥ Άνω Πόλης) Τηλ.: 2610 620.000
www.psifiaki-akoi.gr
Πιστοποίηση DQS GmbH ISO 9001:2008 & Υπουργ. Απόφ. Υ8δ/Γ.Π οικ/1348/2004
Κολλαγόνο
Το μυστικό για την
αντιγήρανση
Το κολλαγόνο είναι μια από τις σημαντικότερες πρωτεΐνες του οργανισμού. Ο κύριος ρόλος του, όπως λέει και το όνομά του (κόλλα + γόνος), είναι να διατηρεί τη συνεκτική δομή των κυττάρων και κατ’ επέκταση των ιστών. ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ / ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ
46
Αυτή η συνεκτική δομή που προσφέρει στα κύτταρα, είναι απαραίτητη για τη λειτουργικότητα, την αναπαραγωγή και γενικά την υγεία κάθε κυττάρου. Τα κύτταρα που παρασκευάζουν κολλαγόνο έχουν διαφορετικές ονομασίες, ανάλογα με το είδος του ιστού: στο δέρμα, στους τένοντες και άλλους συνδετικούς ιστούς λέγονται ινοβλάστες, ενώ στα οστά οστεοβλάστες. Στο σώμα μας υπάρχουν 28 διαφορετικά είδη κολλαγόνου. Οι βασικοί τύποι είναι ο τύπος 1, τύπος 2, και τύπος 3. Το κολλαγόνο τύπου 1 βρίσκεται κυρίως στο δέρμα, στα νύχια, στα μαλλιά, στους μύες, στους τένοντες και στα οστά. Η κύρια αιτία γήρανσης του δέρματος είναι οι μειωμένες ορμόνες – φυσιολογικό φαινόμενο – λόγω ωρίμανσης της ηλικίας. Έτσι, στο επίπεδο της επιδερμίδας προκύπτει καταστροφή των δερματικών κυττάρων, που οφείλεται στη μειωμένη σύνθεση κολλαγόνου και ελαστίνης. Το ποσοστό κολλαγόνου που υπάρχει στο δέρμα μας αγγίζει πολλές φορές και το 75%! Αυτό σημαίνει ότι παίζει κεντρικό ρόλο στη δομή, την υγεία και την ανθεκτικότητα του δέρματος. Δέρμα λοιπόν πλούσιο σε κολλαγόνο, σημαίνει επιδερμίδα απαλή, φρέσκια, σφριγηλή, ελαστική. Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς, η τεχνολογία και η επιστήμη ασχολούνται διαρκώς, τόσο με την ενίσχυση της σύνθεσής του όσο και με την αντικατάστασή του. Μιλώντας έτσι για τα προϊόντα αντιγήρανσης. Λόγοι που μειώνεται το κολλαγόνο στον οργανισμό Εξωτερικές συνθήκες, έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, κάπνισμα, κακή διατροφή, παχυσαρκία, πολλή ή καθόλου άσκηση και γενικώς κακή διαχείριση του οργανισμού μας χωρίς μέτρα ασφαλείας. Εσωτερικοί παράγοντες, όπως η μείωση των ορμονών λόγω της εμμηνόπαυσης.
Υπάρχουν τρόποι να αναπληρωθεί; Εξωτερικά, με κρέμες αντιγήρανσης που υπάρχουν στο εμπόριο, οι οποίες διεγείρουν τους ινοβλάστες για να παράγουν περισσότερα μόρια κολλαγόνου και ελαστίνης. Επίσης, υπάρχουν εμφυτεύματα που προάγουν τοπικά τη σύνθεση κολλαγόνου. Εσωτερικά, με ρυθμισμένη διατροφή που αποτελείται από τροφές που ενισχύουν ή προστατεύουν τη σύνθεσή του. Επίσης, με συμπληρώματα διατροφής (αντιοξειδωτικά), όταν η διατροφή δεν είναι ισορροπημένη και τέλος, με συμπληρώματα κολλαγόνου (πάντα υδρολυμένου), που συνεισφέρουν με φυσικό τρόπο στην αναπλήρωση των οργανικών αποθεμάτων. Αυτό που θα πρέπει να προσέχει κάποιος πριν αποφασίσει να αγοράσει το προϊόν του κολλαγόνου, είναι να είναι αξιόπιστη η εταιρεία που το αντιπροσωπεύει και τα άτομα που θα εμπιστευτεί να είναι εξειδικευμένα και να κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις. 47
Μικροδερμοαπόξεση με
διαμάντια
ΜΠΑΡΜΠΑΝΗ ΧΑΡΑ / ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ - ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ
Η μικροδερμοαπόξεση με διαμάντια είναι η πιο προηγμένη θεραπεία μικροδερμοαπόξεσης για το πρόσωπο και το σώμα. Αφαιρεί αναίμακτα την εξωτερική κεράτινη στοιβάδα της επιδερμίδας, με τη βοήθεια ειδικού μηχανήματος που αποτελείται από ένα κύλινδρο από ανοξείδωτο ατσάλι, στον οποίο έχουν συγκολληθεί βιομηχανοποιημένα διαμάντια, ώστε να δημιουργείται μια επιφάνεια απόξεσης, ενώ παράλληλα μια απαλή αναρρόφηση ενεργοποιεί το σχη48
ματισμό νέου κολλαγόνου και ελαστίνης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέας σφριγηλής και ελαστικής επιδερμίδας, τη βελτίωση των λεπτών ρυτίδων, των δυσχρωμιών και των ουλών από ακμή. Τα νεκρά κύτταρα που κάνουν το δέρμα να δείχνει θαμπό και ταλαιπωρημένο απομακρύνονται, οι διεσταλμένοι πόροι συρρικνώνονται και η επιδερμίδα γίνεται λεία και λαμπερή.
επεμβατικές μεθόδους και θέλουν τέλεια και άμεσα αποτελέσματα σε: Ξηρότητα. Αντιγήρανση. ■ Ακμή. ■ Υπέρχρωση. ■ Κηλίδες / δυσχρωμίες. ■ Φθορά από έκθεση στον ήλιο. ■ ■
Η μέθοδος είναι ανώδυνη, μη επεμβατική, χωρίς ερεθισμούς ή τραύματα, απόλυτα ασφαλής και φυσική, χωρίς παρενέργειες και χωρίς να περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες, με σύντομη εφαρμογή. Δεν έχει τις παρενέργειες άλλων μεθόδων όπως ερυθρότητα, παραμονή στο σπίτι, δυσχρωμίες, εγκαύματα κλπ. Με την δερμοαπόξεση με διαμάντι πετυχαίνουμε: ◘ Απολέπιση και απομάκρυνση των νεκρών κυττάρων της επιδερμίδας. ◘ Λείανση και βελτίωση της υφής του δέρματος. ◘ Λάμψη και μείωση των πανάδων. ◘ Βαθύ ιατρικό καθαρισμό με αφαίρεση των μαύρων στιγμάτων και ανοιχτών πόρων. ◘ Λείανση των ρυτίδων και λεπτών γραμμών. ◘ Μείωση των ουλών ακμής. ◘ Ανάπλαση και σύσφιξη με δημιουργία καινούριου κολλαγόνου. ◘ Καλύτερη ροή της λέμφου και μείωση των οιδημάτων (πρηξίματα).
Επιπλέον, επιτρέπει την επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες αμέσως μετά τη θεραπεία και έτσι την καθιστά την ιδανικότερη επιλογή φροντίδας του δέρματος. Η δερμοαπόξεση με διαμάντι εφαρμόζεται και στο σώμα χαρίζοντας δέρμα απαλό με ευχάριστη, όμορφη και λαμπερή όψη από την πρώτη συνεδρία.
Οι συχνότερες περιοχές που κάνουμε δερμοαπόξεση με διαμάντι είναι το πρόσωπο, ο λαιμός, το ντεκολτέ, τα χέρια αλλά και όπου αλλού στο σώμα μας θέλουμε αναζωογόνηση και βελτίωση της υφής του. Συνδυάζεται άψογα με άλλες θεραπείες όπως με botox, εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέος, χημικά peeling, μεσοθεραπεία και fractional laser.
Αgiou Andreou 88 & Patreos 26221, Patras, Greece 6944 421.616
Επιπλέον είναι κατάλληλη για όσους αναζητούν εναλλακτική λύση σε σχέση με τις 49
Πού πας; Άρπαξε την ευκαιρία.
Οι καλύτερες
ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ της Πάτρας, τώρα σε ένα site!
www.pou-pas.com Πριν πας…
ενηµερώσου!
Kλικ κι έφυγες poupaspatra
ΙΕΣ
ΕΥ
ΙΡ ΚΑ
Ντεκαφεϊνέ; Φυσικά!
Ο ντεκαφεϊνέ καφές δημιουργήθηκε ώστε να μπορούν όλοι να απολαμβάνουν τη γεύση και το άρωμα του καφέ ανεξαιρέτως, ακόμα και εκείνοι που για δικούς τους λόγους δεν θέλουν να καταναλώνουν καφεΐνη. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / AUTHORISED SCAE TRAINER COFFEE DIPLOMA AWARDED - RESEARCH & DEVELOPMENT IN COFFEE ISLAND
51
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι αποκαφεϊνοποίησης, άλλες με χημικούς διαλύτες ή διοξείδιο του άνθρακα και άλλες με απλό νερό. Οι περισσότερες μέθοδοι χρησιμοποιούν χημικούς διαλύτες για να αφαιρέσουν τα μόρια καφεΐνης από τους πράσινους κόκκους του καφέ, αφήνοντας στους κόκκους εκτός από καφεΐνη και ίχνη από τους διαλύτες. Μια από τις πιο σύγχρονες και τεχνολογικά ανεπτυγμένες μεθόδους αποκαφεϊνοποίησης είναι η «ελβετική μέθοδος» (Swiss Water® process). Η «ελβετική μέθοδος» – που αποτελεί ιδιοκτησία της Swiss Water Decaffeinated Coffee Company, Inc. – είναι μία 100% φυσική διεργασία, κατά την οποία δεν χρησιμοποιούνται χημικά μέσα παρά μόνο νερό από τις πηγές British Columbia
52
του Καναδά και λαμβάνει χώρα αποκλειστικά σε εργοστάσιο που βρίσκεται στον Καναδά. Οι πράσινοι κόκκοι καφέ ξεπλένονται με τη χρήση καθαρού νερού και προετοιμάζονται για την αφαίρεση της καφεΐνης. Το ίδιο νερό καθώς ανακυκλώνεται στη διαδικασία γίνεται κορεσμένο κι έτσι μέσω ειδικού φίλτρου παρασύρει την καφεΐνη, χωρίς να επηρεάζει τα σάκχαρα και άλλες ουσίες που συμβάλλουν στο άρωμα και τη γεύση του καφέ. Η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι να γίνει η αφαίρεση της καφεΐνης από τους κόκκους. Έτσι λοιπόν, το αποτέλεσμα είναι καφές 99.9% χωρίς καφεΐνη, με πλούσια γεύση, άρωμα και υφή, χαρακτηριστικά που φαίνονται σε ένα φλιτζάνι καφέ.
Η τεχνητή νοημοσύνη στην Ιατρική Ένας από τους πρώτους ορισμούς που διατυπώθηκαν από τους Barr και Feigenbaum αναφέρει ότι: «Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ο τομέας της επιστήμης των υπολογιστών, που ασχολείται με τη σχεδίαση ευφυών (νοημόνων) υπολογιστικών συστημάτων, δηλαδή συστημάτων που επιδεικνύουν χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη νοημοσύνη στην ανθρώπινη συμπεριφορά». ΚΙΤΡΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ / ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ, MCS ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ
Εδώ δημιουργείται η ανάγκη να αποσαφηνιστεί αρχικά ο όρος «Νοημοσύνη». Στο ερμηνευτικό λεξικό του Cambridge η νοημοσύνη αναφέρεται ως «η ικανότητα 54
για μάθηση, κατανόηση και κρίση ή αιτιολογημένη έκφραση γνώμης». Στο λεξικό Merriam-Webster αναφέρεται ότι «Νοημοσύνη είναι η ικανότητα για μάθηση ή η
αντιμετώπιση νέων ή δύσκολων καταστάσεων». Στην περίπτωση των Η/Υ θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι είναι η μάθηση μέσω εμπειρίας (συνήθως μέσω παραδειγμάτων που παρέχονται από ένα δάσκαλο), όπως τα Νευρωνικά Δίκτυα και η αιτιολογημένη έκφραση γνώμης όπως τα Έμπειρα Συστήματα ή Συστήματα Εμπειρογνώμονες. Είναι προφανές, ότι η απόκτηση νοημοσύνης από τον υπολογιστή απαιτεί ανθρώπινη παρέμβαση. Για περισσότερο από 2000 χρόνια, φιλόσοφοι όπως ο Αριστοτέλης, ο Ηράκλειτος, ο Descartes και άλλοι, προσπάθησαν να περιγράψουν τον μηχανισμό της μάθησης, της απομνημόνευσης, της όρασης, της αντίληψης και του συλλογισμού. Τα ερευνητικά πεδία τα οποία περικλείει η Τεχνητή Νοημοσύνη ακουμπούν ακριβώς πάνω σε αυτές τις δεξιότητες και κυρίως στην αντίληψη και την συλλογιστική. Παραδείγματα συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης είναι το Ηλεκτρονικό Σκάκι (όπου ο άνθρωπος τίθεται αντιμέτωπος του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή), τα παίγνια ικανοτήτων, η αυτόματη απόδειξη θεωρημάτων, η διάγνωση ασθενειών και άλλα. Συχνά, ερευνητές από άλλες επιστημονικές περιοχές καταφεύγουν στην Τεχνητή Νοημοσύνη με σκοπό να βρουν εργαλεία για να αυτοματοποιήσουν τα λογικά βήματα που χρησιμοποιούν στην εργασία τους. Ο Alan Turing, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος που συνέλαβε την ιδέα της λειτουργίας μιας μηχανής, εμπνεύστηκε μία δοκιμασία το 1950, η οποία πήρε και το όνομά του (δοκιμασία Turing). Αυτή η δοκιμασία βασίζεται σε μία σειρά από ερωτήσεις που υποβάλει ένας άνθρωπος – εξεταστής ταυτόχρονα σε έναν άνθρωπο και σε μία μηχανή, χωρίς να γνωρίζει εκ των προτέρων ποιος είναι τι. Αν στο τέλος ο εξεταστής δεν καταφέρει να ξεχωρίσει
τον άνθρωπο από τη μηχανή, τότε η μηχανή πετυχαίνει τη δοκιμασία και θεωρείται ευφυής.
Αν και η αποτελεσματικότητα της δοκιμασίας Turing εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, θεωρείται μέχρι σήμερα ένα καλό μέτρο σύγκρισης της Φυσικής με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Προσεγγίζοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη ως τομέα της Επιστήμης των Υπολογιστών, θα λέγαμε πως είναι ο τομέας εκείνος που ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση προγραμμάτων τα οποία είναι ικανά να μιμηθούν τις ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες, εμφανίζοντας έτσι χαρακτηριστικά που αποδίδουμε συνήθως σε ανθρώπινη συμπεριφορά, όπως για παράδειγμα η επίλυση προβλημάτων, η αντίληψη μέσω της όρασης, η μάθηση, η εξαγωγή συμπερασμάτων, η κατανόηση φυσικής γλώσσας κτλ. Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις σε εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης όπως η Ρομποτική, η Μηχανική Όραση, η Μηχανική Μάθηση και ο Σχεδιασμός Ενεργειών. Σε αυτό το επιστημονικό πεδίο υπάγονται και τα έμπειρα συστήματα (expert systems). 55
Πιο συγκεκριμένα, στην Τεχνητή Νοημοσύνη, ένα έμπειρο σύστημα είναι ένα υπολογιστικό σύστημα το οποίο «μιμείται» την ικανότητα ενός εμπειρογνώμονα στη λήψη αποφάσεων. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, τα έμπειρα συστήματα σχεδιάστηκαν για να λύνουν πολύπλοκα προβλήματα, συλλογιζόμενα με βάση τη γνώση, όπως κάνει ένας εμπειρογνώμονας και όχι ακολουθώντας την διαδικασία επίλυσης ενός προγραμματιστή, όπως στην περίπτωση του συμβατικού προγραμματισμού. Τα έμπειρα συστήματα δημιουργήθηκαν την δεκαετία του 1970 και έπειτα αναπτύχθηκαν ραγδαία τη δεκαετία του 1980. Ανήκουν στις πρώτες πραγματικά επιτυχημένες μορφές λογισμικού στον κλάδο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Κάπου εδώ αρχίζει να διαφαίνεται και ο σημαντικός ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Τεχνητή Νοημοσύνη (και κατ’ επέκταση η Πληροφορική), στον τομέα της Υγείας και στην επιστήμη της Ιατρικής.
Στην Ελλάδα, έχουν αρχίσει ήδη να λειτουργούν πιλοτικά, έμπειρα συστήματα υποβοήθησης της διάγνωσης του Ιατρού για μια εξέταση ασθενή. Σε αυτές τις δοκιμές, τα έμπειρα συστήματα έχουν κριθεί αρκετά αξιόπιστα στις αποφάσεις που λαμβάνουν, καθώς αρκετές φορές, είτε ταυτίζονται με την γνωμάτευση του Ιατρού, είτε τον βοηθούν να εστιάσει ταχύτερα στο σημείο όπου εντοπίζεται η παθογένεια. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως από φέτος η επιστήμη της Τεχνητής Νοημοσύνης άρχισε να διδάσκεται ως ύλη στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Έχουμε, συνεπώς, κάθε δικαίωμα για το μέλλον να ελπίζουμε πως η Ιατρική ως επιστήμη συνεχώς θα εξελίσσεται προς σημαντικό όφελος για τον άνθρωπο και πως πολύτιμο λιθαράκι πάντα θα αποτελεί η συνεργασία της με την επιστήμη της Πληροφορικής.
Πώς επηρεάζει την υγεία μας το αυτοκίνητο; ΔΙΔΑΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ / ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ - ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΚΤΕΟ ΓΛΑΥΚΟΥ
Παθητικό κάπνισμα στο αυτοκίνητο Η συνύπαρξη έστω και για μία ώρα στο ίδιο αυτοκίνητο με έναν καπνιστή, αποτελεί πολύ σοβαρό κίνδυνο για την υγεία όσων δεν καπνίζουν, προειδοποιούν οι ειδικοί. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα, οι μη καπνιστές που εκτέθηκαν σε παθητικό κάπνισμα μέσα σε αυτοκίνητο, εμφάνισαν
αυξημένα επίπεδα βουταδιένιου, ακρυλονιτριλίου, βενζολίου, παραγόντων μεθυλίωσης και οξειδίων του αιθυλενίου. Αυτή η «ομάδα» τοξικών χημικών ουσιών, θεωρείται ως η πιο βλαπτική για τον οργανισμό, ανάμεσα στις χιλιάδες άλλες που υπάρχουν στον καπνό των τσιγάρων και προκαλούν διάφορες ασθένειες, ανέφερε ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Neal Benowitz. 57
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος σε 14 άτομα μη καπνιστές, οι οποίοι κάθισαν στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου για μία ώρα, με οδηγό έναν καπνιστή και τα παράθυρα ανοιχτά περίπου 10 εκατοστά. Οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε εξετάσεις πριν από την έκθεση στον καπνό και οκτώ ώρες μετά, όπως αναφέρει δημοσίευμα της MailOnline. Οι ερευνητές ανίχνευσαν στον οργανισμό των εθελοντών, αυξημένα επίπεδα επτά βιοδεικτών, εξαιτίας του παθητικού καπνίσματος.
Αυτοκίνητο και κλιματισμός
Ο θόρυβος του αυτοκινήτου
Κατά τη διάρκεια μιας εργάσιμης ημέρας, μεγάλες ποσότητες λεπτόκοκκης σκόνης, γύρης, καπνιάς diesel, όζοντος και βενζολίου που περιλαμβάνονται στον αέρα εισαγωγής, απορροφούνται προς τον εσωτερικό χώρο του αυτοκινήτου. Έτσι οι οδηγοί αρρωσταίνουν συχνά, δεν έχουν σωστή απόδοση στην οδήγηση και είναι επιρρεπείς στα ατυχήματα.
O θόρυβος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος και επομένως της ποιότητας ζωής. Το είδος των επιπτώσεων του θορύβου στην ανθρώπινη υγεία, ήταν για πολλά χρόνια βασικό πεδίο έρευνας και μελέτης. Σήμερα έχουν επαρκώς τεκμηριωθεί, οι επιπτώσεις του θορύβου στον άνθρωπο. Ορισμένα μέρη του πληθυσμού είναι περισσότερο ευπαθή στις ψηλότερες στάθμες θορύβου, όπως αυτοί που πάσχουν από υπέρταση ή που έχουν ψυχικά προβλήματα κλπ. Ελέγχουμε λοιπόν για θόρυβο τα ελαστικά του αυτοκινήτου, τα πλαστικά και τα μεταλλικά μέρη, γιατί ο παραγόμενος κατά την οδήγηση θόρυβος, συμβάλλει στην κόπωση του οδηγού και στην επιβάρυνση της υγείας, τόσο του ίδιου όσο και των συνεπιβατών.
Ο κλιματισμός μας βοηθάει να κάνουμε πιο ξεκούραστο ταξίδι. Προσοχή όμως, στις μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας εσωτερικού χώρου του αυτοκινήτου, με το περιβάλλον. Πριν το τέλος του ταξιδιού ή πριν κάνουμε κάποια «στάση», προσαρμόζουμε τη θερμοκρασία του εσωτερικού του αυτοκινήτου. Η ικανότητα των οδηγών επηρεάζεται από τον φρέσκο αέρα και την καλή λειτουργία του κλιματιστικού στο περιβάλλον τους.
Για να αποφευχθούν αυτά, είναι αναγκαία η τακτική αλλαγή του φίλτρου καμπίνας, έτσι ώστε να εισέρχεται καθαρός αέρας.
Προετοιμασία για ασφαλές ταξίδι
Αυτοκίνητο και κεραυνός
Πριν από οποιαδήποτε ταξίδι μας, πρέπει να ελέγξουμε το αυτοκίνητό μας (υγρά, ελαστικά, ηλεκτρολογικά). Να φοράμε πάντοτε τη ζώνη ασφαλείας όταν οδηγούμε, και εμείς και οι συνεπιβάτες μας. Να εφαρμόζουμε πιστά τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Τα παιδιά να κάθονται πάντα στο πίσω κάθισμα, στο ειδικό καθισματάκι, δεμένα με τις ζώνες ασφαλείας.
Κάτι ακραίο αλλά που συμβαίνει, έστω και σπάνια, είναι να πληγεί ένα αυτοκίνητο από κεραυνό με ολέθριες επιπτώσεις για τους επιβαίνοντες. Το αυτοκίνητο μας προστατεύει από τους κεραυνούς, αρκεί να έχουμε κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα και να μην ακουμπάμε σε μεταλλικά μέρη του.
Όταν ταξιδεύουμε με το αυτοκίνητό μας, σε περιοχές που δεν γνωρίζουμε, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην αναπτύσσουμε μεγάλες ταχύτητες. Αν οδηγούμε πολλές ώρες, πρέπει να κάνουμε συχνές στάσεις (τουλάχιστον κάθε δύο ώρες), και να καταναλώνουμε άφθονα υγρά.
58
Ποιο ποδήλατο σας ταιριάζει; Είτε πρόκειται για πρωτοασχολούμενο ποδηλάτη είτε για σοβαρό χομπίστα που ενδιαφέρεται για συστηματική χρήση, το ποδήλατο είναι ένα μέσο μεταφοράς, άθλησης και διασκέδασης που καλείται να μεταφέρει τον αναβάτη με άνεση, ασφάλεια και ταχύτητα. Για να επιτευχθούν οι παραπάνω σκοποί, απαιτείται να αντιμετωπιστεί η αγορά του με σοβαρότητα και υπευθυνότητα και αποκλειστικά από εξειδικευμένους επαγγελματίες με ειδική εκπαίδευση και τεχνογνωσία. ΑΛΕΞΙΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣ / ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
60
Αποφασίστε τη χρήση που θέλετε να κάνετε στο ποδήλατο και επιλέξτε το σωστό τύπο ποδηλάτου. Ένα εξειδικευμένο ποδηλατικό κατάστημα θα σας ενημερώσει για το κατάλληλο ποδήλατο. Τα ποδήλατα παράγονται σε διαφορετικά μεγέθη ανάλογα με το ύψος του αναβάτη. Σε κάθε εξειδικευμένο κατάστημα θα σας βοηθήσουν να επιλέξετε το σωστό μέγεθος ποδηλάτου για τη σωματική σας διάπλαση.
Ποδήλατα δρόμου Road bikes
◘ Σχεδιασμένα για να κινούνται γρήγορα σε άσφαλτο. ◘ Είναι πολύ ελαφριά με άριστη αεροδυναμική. ◘ Έχουν από 16 έως 30 σχέσεις γραναζιών (ταχύτητες), πολύ κοντινές μεταξύ τους, ώστε ο ποδηλάτης να διαλέγει με ακρίβεια τη σχέση που χρειάζεται. ◘ Έχουν πολύ λεπτά λάστιχα που φουσκώνονται σε υψηλή πίεση. ◘ Μπορούμε να διανύσουμε εύκολα μεγάλες αποστάσεις.
Ποδήλατα βουνού Mountain bikes
◘ Σχεδιασμένα για να κινούνται σε βουνά και ανώμαλο δρόμο. ◘ Είναι ελαφριά, απορροφητικά στους κραδασμούς και ανθεκτικά. ◘ Έχουν μια ανάρτηση μπροστά και σε πολλές περιπτώσεις μια δεύτερη πίσω. ◘ Διαθέτουν από 18 έως 30 σχέσεις γραναζιών (ταχύτητες), που καλύπτουν μεγάλο εύρος κλίσεων στο έδαφος. ◘ Τα λάστιχά τους είναι φαρδιά, με μεγάλα τακούνια και εξασφαλίζουν καλό κράτημα και φρενάρισμα στους χωματόδρομους. Εξέλιξη των ποδηλάτων βουνού είναι τα Cross bikes. Διαθέτουν τα βασικά χαρακτηριστικά των ΜΤΒ αλλά έχουν τροχούς 28 ιντσών και συμπεριφορά ιδανική για τον ποδηλάτη αναψυχής. Η τιμή για ένα αξιόπιστο ποδήλατο βουνού ξεκινά από τα 250 € και για αγωνιστική χρήση από τα 600 €.
Ποδήλατα πόλης City bikes
Εξέλιξη των ποδηλάτων δρόμου είναι τα Fitness bikes. Διαθέτουν τα βασικά χαρακτηριστικά των ποδηλάτων δρόμου αλλά έχουν ίσιο τιμόνι και πιο ήπια συμπεριφορά. Είναι ιδανικά για κάλυψη μεγάλων αποστάσεων, χωρίς αγωνιστικό προσανατολισμό. Η τιμή για ένα αξιόπιστο ποδήλατο δρόμου ξεκινά από τα 500 € και για αγωνιστικό από τα 900 €.
◘ Σχεδιασμένα για να κινούνται σε πόλεις και άσφαλτο. 61
◘ Είναι ελαφριά, απορροφητικά στους κραδασμούς και πολύ άνετα στην οδήγηση. ◘ Σε κάποια ποδήλατα συναντάμε ανάρτηση μπροστά. ◘ Έχουν από 8 έως 27 σχέσεις γραναζιών (ταχύτητες). ◘ Τα λάστιχά τους είναι σχετικά λεπτά, χωρίς τακούνια. ◘ Διαθέτουν φτερά και φώτα, ώστε να κάνουν την οδήγηση άνετη και ασφαλή. ◘ Η θέση σώματος είναι «όρθια» για καλύτερη ορατότητα αλλά και για ξεκούραστη οδήγηση. ◘ Διαθέτουν σχάρες, καλάθια, και άλλα αξεσουάρ που προσαρμόζουν το ποδήλατο στις ανάγκες κίνησης στην πόλη. ◘ Δεν απαιτούν συχνή συντήρηση, αφού οι συνθήκες χρήσης τους είναι ήπιες. Εξέλιξη μεταξύ των ποδηλάτων δρόμου και βουνού αποτελούν τα υβριδικά ποδήλατα – Trekking – τα οποία μοιράζονται χαρακτηριστικά ανάμεσα στις δύο κατηγορίες και μπορούν να κινηθούν τόσο στην άσφαλτο όσο και στο χώμα. Αποτελούν τη σωστή επιλογή για όσους κάνουν πολλές διαφορετικές χρήσεις και φυσικά είναι κατάλληλα και για την πόλη. Οι τιμές τους ξεκινούν από τα 200 €.
Ποδήλατα ΒΜΧ
Το ΒΜΧ ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, με αγώνες σε κλειστές πίστες με υπερυψωμένες στροφές. Σύντομα ξέφυγε από τις πίστες και προχώρησε στους δρόμους. ◘ Τα ποδήλατα έγιναν ανθεκτικότερα ώστε να ανταπεξέρχονται στις νέες συνθήκες. ◘ Έχουν μόνο μια ταχύτητα και απαιτούν μικρή συντήρηση. Η τιμή για ένα αξιόπιστο ποδήλατο ΒΜΧ ξεκινά από τα 200 €.
Ο εξοπλισμός Κράνος: το σημαντικότερο αξεσουάρ του ποδηλάτη. Προστατεύει σε περίπτωση πτώσης αλλά και σε κάθε πρόσκρουση με κλαδιά ή εμπόδια. Τα κράνη έχουν μεγέθη και πρέπει να διαλέξουμε το σωστό για το κεφάλι μας. Επίσης έχουν ημερομηνία λήξης, μετά την οποία χάνουν μεγάλο μέρος των ιδιοτήτων τους και πρέπει να αντικατασταθούν. Γάντια: Ιδιαίτερα χρήσιμα σε μεγάλες βόλτες. Διαθέτουν μαξιλαράκια από gel που απορροφούν μεγάλο μέρος των κραδασμών του τιμονιού και παράλληλα μας προφυλάσσουν στις πτώσεις. Γυαλιά: Είναι απαραίτητα γιατί προστατεύουν τα μάτια από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Επιπλέον προφυλάσσουν τα μάτια μας από τον αέρα, τη σκόνη και τα κλαδιά. Ποδηλατικά ρούχα: Διαφέρουν από τα άλλα αθλητικά γιατί είναι στενά και φτιαγμένα από διαπνέοντα υλικά. Έτσι εξυπηρετούν δύο σκοπούς: δεν προσθέτουν αντίσταση στον αέρα και απομακρύνουν τον ιδρώτα.
62
MBike creative
Το ORAMA έγινε πραγματικότητα Ο ορισμός του ποδηλάτου μετακίνησης ακούει στο όνομα ORAMA. Έτσι ακριβώς όπως οραματιζόμαστε τη μετακίνηση του μέλλοντος στην πόλη. Εύχρηστη, ευέλικτη, αποδοτική, διακριτική. Το ORAMA της Ideal καταφέρνει να προσφέρει όλα αυτά και ακόμα περισσότερα! Η ηλεκτροκίνηση με την υπογραφή της Shimano και του συστήματος STEPS προσφέρουν κορυφαία αυτονομία και αποτελεσματικότητα σε κάθε πεταλιά. Ο υπόλοιπος εξοπλισμός με την αξιοπιστία της Ideal, εναρμονίζεται απόλυτα με τις απαιτήσεις της μετακίνησης στην πόλη.
www.idealbikes.net
Fitness και Υγεία
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υγεία είναι: «η κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κινητικής ευεξίας, που δεν επιτυγχάνεται μόνο μέσω απουσίας κάποιας ασθένειας ή αδυναμίας, και που αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιώματα του κάθε ανθρώπου». MASTER ΜΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ / ΔΙΠΛ. ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ Γ.Γ.Α.
KICKBOXING, JU JITSU, TAEKWONDO, WUSHU KUNG FU, ΠΑΝΓΚΡΑΤΙΟΥ ΑΘΛΗΜΑΤΟΣ
Fitness είναι μια κατάσταση με πολύ περισσότερες απαιτήσεις απ’ ότι η υγεία, όπου παράλληλα με την ευεξία επιδιώκεται συνειδητά μια επιπλέον ανάπτυξη της ικανότητας απόδοσης, η οποία επιτυγχάνεται μέσω αθλητικής προπόνησης, στοχευμένης διατροφής και υγιεινού τρόπου διαβίωσης. Για να είναι κανείς σε καλή ψυχοσωματική κατάσταση και να τη διατηρεί, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να υλοποιηθεί μέσω των προαναφερόμενων μέτρων. Ο φιλόσοφος Karl Jaspers, θεωρεί την υγεία ως μια επιθυμητή κατάσταση με παραγωγική ικανότητα, ικανότητα αποδοχής, δύναμης, περιορισμένη κόπωση και έλλειψη πόνου, όπου κανείς αισθάνεται το ευχάριστο συναίσθημα της ύπαρξης. Αυτή η περιγραφή της υγείας υπερβαίνει την προαναφερόμενη ευεξία και παραπέμπει σε χαρακτηριστικά που αποδίδονται στο Fitness. Ωστόσο, η μετάβαση από την καλή στην πολύ καλή υγεία και από εκεί στο Fitness, είναι πάρα πολύ ρευστή και σε τελική ανάλυση δεν είναι παρά ένα ζήτημα συμφωνίας, ερμηνείας και ορισμού, του τι θα αντιλαμβανόμαστε με την έννοια υγεία ή Fitness. Κάθε υγιής άνθρωπος δεν βρίσκεται απαραίτητα σε καλή ψυχοσωματική κατάσταση (“fit”), γιατί δεν παρουσιάζει τον απαραίτητο βαθμό ψυχοσωματικής ικανότητας απόδοσης. 64
Το Fitness, δηλαδή η καλή ψυχοσωματική κατάσταση, δεν μπορεί να τυποποιηθεί μέσω συγκεκριμένων τιμών, όπως π.χ. μια συγκεκριμένη ικανότητα μυϊκής απόδοσης, η ικανότητα πρόσληψης οξυγόνου, η ταχύτητα ή η ταχύτητα αντίδρασης, αλλά καθορίζεται από τα προσωπικά μέτρα του κάθε ατόμου, που εξαρτώνται από τα προσωπικά του κίνητρα και επηρεάζονται από τις κοινωνικές τάσεις, τη μόδα και την κοινή γνώμη. Αρχικά, τα κίνητρα του Fitness είναι συνήθως η καλή υγεία, η λεπτή και αθλητική σιλουέτα, η γενική ικανότητα απόδοσης, η ικανότητα αποκατάστασης στην κόπωση και η πρόληψη διαφόρων ασθενειών. Κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων Fitness, αυτά τα κίνητρα αντικαθίστανται από συγκεκριμένους στόχους απόδοσης, που οδηγούν σε μια συστηματοποίηση της προπόνησης.
οι προτάσεις του about
βιβλία
Ο μεταξοσκώληκας
Ρόμπερτ Γκαλμπρέιθ Εκδόσεις: Ψυχογιός Όταν ο συγγραφέας Όουεν Κουίν εξαφανίζεται, η σύζυγός του απευθύνεται στον ντετέκτιβ Κόρμοραν Στράικ. Στην αρχή, πιστεύει ότι απλώς έχει φύγει για λίγες μέρες μόνος του –το έχει ξανακάνει άλλωστε– και αναθέτει στον Στράικ να τον βρει και να τον φέρει πίσω. Καθώς, όμως, ο Στράικ ερευνά την υπόθεση, αντιλαμβάνεται ότι η εξαφάνιση του Κουίν δεν είναι τόσο απλή όσο νομίζει η σύζυγός του. Ο συγγραφέας έχει μόλις ολοκληρώσει ένα μυθιστόρημα στο οποίο περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα σχεδόν όλους τους γνωστούς του. Αν εκδοθεί, το μυθιστόρημα αυτό μπορεί να καταστρέψει ζωές. Οπότε, είναι πολλοί αυτοί που θέλουν τη σιωπή του.Όταν ο Κουίν, τελικά, βρεθεί βάναυσα δολοφονημένος κάτω από περίεργες συνθήκες, ο Στράικ θα δώσει μάχη με τον χρόνο προκειμένου να κατανοήσει τα κίνητρα ενός αδίστακτου δολοφόνου, όμοιο του οποίου δεν έχει συναντήσει ποτέ...
Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματος Χαρούκι Μουρακάμι Εκδόσεις: Ψυχογιός
Ο Τσουκούρου, ένας τριανταεξάχρονος σχεδιαστής σιδηροδρομικών σταθμών, που το όνομά του σημαίνει «φτιάχνω» ή «χτίζω» –όχι όμως «δημιουργώ»–, πιστεύει πως διάγει βίο άχρωμο, χωρίς ίχνος προσωπικότητας. Στα είκοσί του απορρίπτεται, για άγνωστους λόγους και με συνοπτικές διαδικασίες, από την εξιδανικευμένη παρέα του: δυο αγόρια και δυο κορίτσια, με ονόματα που παραπέμπουν αντίστοιχα σε τέσσερα διαφορετικά χρώματα. Ο «άχρωμος» Τσουκούρου αποδέχεται την απόρριψη σιωπηρά, φτάνει λόγω του συναισθηματικού σοκ στα πρόθυρα του θανάτου και τελικά επανέρχεται στην κανονική ζωή του χωρίς να έχει ουσιαστικά συνέλθει. Ώσπου έπειτα από δεκαέξι χρόνια...
Ο μαθητής μου ο Αλέξανδρος Άναμπελ Λάιον Εκδόσεις: Μεταίχμιο
342 π.Χ.: Ο Αριστοτέλης αρχικά δεν δείχνει την αναμενόμενη προθυμία να παραμερίσει τις προσωπικές του φιλοδοξίες για να αναλάβει ως μαθητή του τον Αλέξανδρο, τον αντάρτη γιο του παιδικού του φίλου, του βασιλιά Φίλιππου. Σύντομα, όμως, ο φιλόσοφος συνειδητοποιεί ότι είναι αληθινή πρόκληση το να διδάσκει αυτόν τον γοητευτικό, απρόβλεπτο νεαρό –διάδοχο του θρόνου της Μακεδονίας, ο οποίος από μικρός ρίχτηκε στο πεδίο των μαχών– εν μέσω των καταχθόνιων δολοπλοκιών της αυλής του Φίλιππου. Η συναρπαστική ιστορία της φιλίας δύο κορυφαίων προσωπικοτήτων, του καινοτόμου φιλοσόφου και του ανίκητου στρατηλάτη, των οποίων οι απόψεις για τον κόσμο εξακολουθούν να επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης μας έως σήμερα.
Το Πεθαμένο Λικέρ Γιάννης Ξανθούλης Εκδόσεις: Καστανιώτη ... Από το 1981 είχα βάλει στο μάτι τον πίνακα του Σάρτζεντ, που στολίζει το εξώφυλλο τούτου του βιβλίου. Όταν τον αντίκρισα, είπα ταραγμένος: «Άα... τούτους εδώ τους ξέρω κι ας μας χωρίζουν κάπου εκατό χρόνια». Τους ήξερα, αλλά πώς; Άντε πάλι να ψάχνω μέσα σε γνώριμα βλέμματα – ένα τεράστιο στοκ βλεμμάτων. Ωστόσο, κάποια ιδιαίτερη ανάμνηση με οδήγησε από μόνη της στην υγρασία του παλιού ποτοποιείου, όπου γινόταν το «πεθαμένο λικέρ». Κι εκεί, στη γλυκιά αλκοολική σκουριά και στη σιωπή, βρήκα τους ήρωές μου. Τη Ραλλού, τον Φώτη και εμένα. Ν’ αγαπιόμαστε και να δενόμαστε με τα πιο κρυφά μυστικά, στη μυθική Κυψέλη του 1957. Παρασύρθηκα, έτσι, ζωντανεύοντας πράγματα παλιά αλλά αρωματικά και μεθυστικά, όπως το «λικέρ», όπως ο πόθος και φόβος των παιχνιδιών που παίζουν οι μεγάλοι – ονομάζοντας το παιχνίδι ζωή, ελπίζοντας σε κάποια σπλαχνική ασυλία. Τα παιχνίδια, όμως, δεν έχουν ανθρώπινη λογική.
66
Φακοί επαφής σε παιδιά και εφήβους
Πολλές είναι οι ανησυχίες των γονέων, που τα παιδιά τους θέλουν να φορέσουν φακούς επαφής σε μικρές ηλικίες. Πολλοί θεωρούν ότι οι φακοί επαφής είναι περιττοί από τη στιγμή που το παιδί τους φοράει γυαλιά, ενώ υπάρχει ο φόβος, ότι μπορεί να είναι επικίνδυνοι και ενδεχομένως να προκαλέσουν ζημιά. Ωστόσο, οι συνεχείς εξελίξεις και βελτιώσεις στα υλικά κατασκευής των φακών επαφής, έρχονται να καταρρίψουν αυτούς τους φόβους και μας κάνουν να βλέπουμε αυτό το «εργαλείο», από τη θετική του πλευρά. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ / ΟΠΤΙΚΟΣ - ΟΠΤΟΜΕΤΡΗΣ, MSc
Ορισμένοι από τους λόγους που οδηγούν στη χρήση φακών επαφής σε νεαρές ηλικίες είναι: ☺ Θεραπευτικοί (πχ. κερατόκωνος, αφακία) ☺ Οπτικοί (υψηλή μυωπία, υπερωπία, υψηλός αστιγματισμός, ανισομετρωπία) ☺ Κοσμητικοί (ανιριδία, αλβινισμός) ☺ Οικονομικοί σε περιπτώσεις συχνών αλλαγών του διαθλαστικού σφάλματος. ☺ Η ύπαρξη δερματικών αλλεργιών στα υλικά των σκελετών (μέταλλο, κυτταρίνη), συχνά προκαλεί ερεθισμούς που καθιστούν τη χρήση των γυαλιών απαγορευτική. ☺ Η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες αποτελεί ένα ακόμα κίνητρο, ιδιαίτερης σημασίας για τους νεότερους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν συχνά τραυματισμούς είτε από το σκελετό, είτε από τους φακούς οράσεως. 67
Τα οφέλη των φακών επαφής Οι φακοί επαφής προσφέρουν ευρύτερο οπτικό πεδίο σε σχέση με τα γυαλιά οράσεως, καλύτερη περιφερική όραση χωρίς παραμορφώσεις, βελτιωμένη διόφθαλμη οπτική απόδοση, απαλλαγή από το βάρος και την αστάθεια του σκελετού και ελευθερία κινήσεων. Εκτός από τα οπτικά πλεονεκτήματα των φακών επαφής, η χρήση τους φαίνεται να επιδρά θετικά και στην ψυχολογία των νεαρών χρηστών. Συμμετέχοντας σε όλες τις δραστηριότητες χωρίς περιορισμούς, αναπτύσσουν νέες δεξιότητες και εμφανίζουν αυξημένη ικανοποίηση και αυτοπεποίθηση, ευνοώντας έτσι την κοινωνική αποδοχή τους από το μαθητικό περιβάλλον.
Ο ρόλος του εφαρμοστή φακών επαφής Για μία επιτυχημένη εφαρμογή, θα πρέπει να εξεταστούν οι ανατομικοί παράγοντες ματιών και βλεφάρων και να εκτιμηθούν συνολικά τα κίνητρα, η επιθυμία των παιδιών να χρησιμοποιήσουν φακούς επαφής και κυρίως η υπευθυνότητα που τα χαρακτηρίζει στις υπόλοιπες καθημερινές τους δραστηριότητες (πχ. σχολικές υποχρεώσεις, πλύσιμο δοντιών, κανόνες προσωπικής υγιεινής). Στη συνέχεια, ο εξειδικευμένος εφαρμοστής θα παρέχει τις απαραίτητες οδηγίες για το χειρισμό, τη φροντίδα και τη συντήρηση των φακών επαφής, τη συχνότητα αντικατάστασης, τη χρήση του κατάλληλου καθαριστικού, καθώς και την ενημέρωση σχετικά με τις πιθανές επιπλοκές που ενδέχεται να εμφανιστούν. Εφόσον δοθεί έμφαση στη σωστή πληροφόρηση και στους συχνούς επανελέγχους ενός παιδιού, δεν υπάρχει συχνότερη εμφάνιση επιπλοκών σε σχέση με έναν ενήλικα.
Δείχνοντας εμπιστοσύνη στους νέους Ενδιαφέρον εμφανίζει το γεγονός, ότι τα παιδιά που καθοδηγούνται σωστά από 68
νεαρές ηλικίες, εμφανίζονται πιο συμμορφωμένα και υπεύθυνα ως ενήλικες χρήστες.
Παρά τις επιφυλάξεις των περισσότερων ενηλίκων για την ικανότητα των παιδιών να χειρίζονται τους φακούς επαφής, η ευκολία με την οποία υιοθετούν άμεσα τα νέα επιτεύγματα της τεχνολογίας και οι εκπληκτικές επιδόσεις που παρουσιάζουν, θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που τα γυαλιά οράσεως περιορίζουν, είτε αναστέλλουν μία συγκεκριμένη δραστηριότητα (πχ. αθλητισμός, κολύμβηση, χορός, πρωταθλητισμός), η χρήση των φακών επαφής θα πρέπει να προτιμάται. Συγκεκριμένα, η επιλογή φακών επαφής ημερήσιας αντικατάστασης μπορεί να αποτελέσει ιδανική εναλλακτική προσέγγιση για ορισμένες ώρες της ημέρας. Στην παιδική και εφηβική ηλικία, η σωστή διόρθωση και αποκατάσταση της όρασης αποτελεί ζήτημα θεμελιώδους σημασίας για την ανάπτυξη και τη λειτουργία του οπτικού συστήματος, αλλά και την ικανότητα των παιδιών να δραστηριοποιούνται στο κοινωνικό περιβάλλον. Η εφαρμογή φακών επαφής και η ασφαλής χρήση τους, ενισχύει την αυτοπεποίθηση των νεαρών χρηστών, εμπλουτίζει τις δραστηριότητές τους και οδηγεί στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, ικανών να αλλάξουν όχι μόνο την καθημερινότητα αλλά ολόκληρη τη ζωή τους!
Ακρωτηρίου 143, Τηλ: 2611 122.284 Facebook: Οπτική Γωνία
Μαρία Μητροπούλου Με εξειδίκευση Στη θεραπευτική εφαρμογή των Φακών Επαφής σε περιπτώσεις όπως ο κερατόκωνος, ο υψηλός αστιγματισμός, η αφακία, η επούλωση του κερατοειδή. Στην ενδελεχή εξέταση και στην εκπαίδευση της Παιδικής Όρασης με οπτομετρικές ασκήσεις, με στόχο την πρόληψη και την αποκατάσταση της εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών. Στα Βοηθήματα Χαμηλής Όρασης που απευθύνονται σε παθήσεις που εξελίσσονται και προκαλούν σταδιακή μείωση της όρασης, όπως το γλαύκωμα, η διαβητική ή μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και η φωτοφοβία.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μαριλένα
Καλογεράκη
μουσικοπαιδαγωγός
Μαριλένα, μίλησε μας για σένα, να γνωρίσουμε το κορίτσι από την Κρήτη που ζει και εργάζεται στην πόλη μας. Πώς ξεκίνησες να αγαπάς αυτό που εξέλιξες σε επάγγελμα και γιατί είσαι καλή σε αυτό; Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Κρήτη. Από μικρή ηλικία ξεκίνησα τις μουσικές μου σπουδές στο πιάνο και στα θεωρητικά. Η μουσική έπαιζε από νωρίς πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου, γιατί απο70
τελούσε για μένα ένα τρόπο χαλάρωσης και με βοηθούσε να εκφράζω τα συναισθήματά μου. Κατάλαβα από πολύ νωρίς ότι έχω ανάγκη να εκφράζομαι μέσα από αυτή την τέχνη, και πλέον αποτελεί μέρος της προσωπικότητάς μου. Με τη μουσικοκινητική αγωγή ασχολήθηκα, επειδή θεωρώ ότι είναι το καλύτερο μέσο ένταξης της μουσικής σε παιδιά μικρής ηλικίας. Ήθελα να μεταδώσω τόσο τις μουσικές μου γνώσεις, όσο και όλα τα συναισθήματα
που η μουσική προσφέρει στα παιδιά, αβίαστα και μέσω του παιχνιδιού. Παρακολούθησα σεμινάρια μουσικοκινητικής αγωγής, θεατρικού παιχνιδιού και μουσικοθεραπείας και έχω εξειδικευτεί στη μουσικοκινητική βρεφών. Θεωρώ ότι για να είναι καλός κάποιος, ειδικά στη μουσική, θα πρέπει να την αγαπήσει και να μην τη χρησιμοποιεί μόνο ως επίδειξη. Επιπλέον, χρειάζεται να αγαπάει και να αντιμετωπίζει το κάθε παιδί σαν δικό του, να φροντίζει να είναι πρώτα από όλα χαρούμενο και να του αρέσει αυτό που κάνει, και να έχει πάντα μια αγκαλιά για εκείνο. Με αυτό το σκεπτικό έχω πορευθεί μέχρι σήμερα, διότι αν ήμουν μητέρα αυτό θα αναζητούσα για το παιδί μου. Να είναι χαρούμενο και να έχει μια αγκαλιά. Τι είναι η μουσικοκινητική αγωγή και τι μπορεί να προσφέρει σε ένα παιδί που συμμετέχει στο πρόγραμμα; Πώς διαφοροποιείται ή συμπληρώνει άλλες ενδοσχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες; Η μουσικοκινητική αγωγή είναι μια δραστηριότητα η οποία συνδυάζει τη μουσική, την κίνηση, το τραγούδι, το παραμύθι και πολλά άλλα στοιχεία. Προσφέρει πολλά στο παιδί ανάλογα με την ηλικία του. Τα μωρά αναπτύσσουν την όραση, την ακοή και την αφή τους και επιπλέον περνούν ευχάριστα το χρόνο με τη μαμά τους. Στα μεγαλύτερα παιδιά (2-3 ετών) ενισχύει την κοινωνικοποίηση τους, ιδιαίτερα αν δεν πηγαίνουν παιδικό σταθμό, καθώς είναι μια ομαδική και δημιουργική δραστηριότητα. Σε ηλικίες από 3 ετών και άνω, γίνεται εισαγωγή του παιδιού στη μουσική σημειογραφία και το ρυθμό, φυσικά μέσα από παιχνίδια και ζωγραφική. Μπορεί εύκολα να συμπληρώσει και ενδοσχολικές δραστηριότητες και να γίνει παρουσίαση οποιασδήποτε θεματικής ενότητας με μουσικοκινητικό τρόπο. Το κυριότερο όμως είναι ότι το παιδί διαμορφώνει την προσωπικότητά του και μαθαίνει παίζοντας.
Θεωρείς ότι στην Ελλάδα η μουσικοκινητική αγωγή έχει ενταχθεί επαρκώς στο εκπαιδευτικό σύστημα; Αν όχι, πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό κατά τη γνώμη και την εμπειρία σου; Δυστυχώς, η χώρα μας υστερεί στην ενημέρωση σε ότι αφορά την τέχνη γενικότερα. Παρόλα αυτά, βλέπω ότι οι γονείς είναι πρόθυμοι να ενημερωθούν. Γι αυτό το λόγο έχω δημιουργήσει τη σελίδα μου στο facebook (facebook.com/ mousikokinhtikh), στην οποία ενημερώνω σχετικά με τις δράσεις μου και δημοσιεύω οτιδήποτε έχει να κάνει με τη μουσικοκινητική αγωγή γενικότερα, ώστε να μπορούν να ενημερωθούν όλοι. Έχω γράψει μουσικοκινητικά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά και συνεργάζομαι με το Δήμο Πατρέων οργανώνοντας καρναβαλικές ημερίδες, στις οποίες μπορούν να συμμετέχουν όλα τα παιδιά και να καταλάβουν και οι γονείς τι ακριβώς είναι η μουσικοκινητική αγωγή. Επιπλέον, έχοντας παρακολουθήσει το εκπαιδευτικό σύστημα σε χώρες της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής, παρατήρησα ότι το μάθημα σε πολλά σχολεία γίνεται μέσω της μουσικοκινητικής αγωγής, όχι μόνο σε παιδιά νηπιακής ηλικίας αλλά και σε μεγαλύτερα. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να μαθαίνουν την κάθε θεματική ενότητα με βιωματικό τρόπο, με αποτέλεσμα να εντυπώνεται στο μυαλό τους ευκολότερα. Επομένως, σίγουρα θα μπορούσε να ενταχθεί περισσότερο η μουσικοκινητική αγωγή στο εκπαιδευτικό σύστημα, όχι 71
μόνο σε παιδικούς σταθμούς και κάποια νηπιαγωγεία όπως συμβαίνει τώρα, αλλά και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες προκλήσεις, δυσκολίες αλλά και ευχάριστες καταστάσεις που αντιμετωπίζεις κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας; Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό με μοναδικό χαρακτήρα. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να καταφέρεις το κάθε παιδί να αγαπήσει αυτό που διδάσκεις. Τα παιδιά έχουν μια αθωότητα στο βλέμμα τους και μια αφοπλιστική ειλικρίνεια, που εμείς οι μεγάλοι έχουμε ξεχάσει. Επομένως είναι δύσκολοι αλλά και δίκαιοι κριτές. Θεωρώ ότι όταν καταφέρεις να δεχτεί και να αγαπήσει ένα παιδί εσένα και αυτό που του διδάσκεις, η μεγαλύτερη πρόκληση μετατρέπεται στη μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Εγώ προσωπικά γυρίζω στο σπίτι μου και σκέφτομαι τους προβληματισμούς και τις αντιδράσεις των παιδιών και πολλές φορές μου θυμίζουν εμένα όταν ήμουν παιδί. Δε μαθαίνω μόνο εγώ πράγματα στα παιδιά. Μαθαίνουν και εκείνα σε εμένα. Μάθαμε πρόσφατα για ένα νέο δικό σου μουσικοκινητικό project που ονομάζεται «Μαγική Παραμυθοτράπουλα» και έχει ήδη αγαπηθεί από τους μικρούς σου μαθητές. Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια για αυτό; 72
Η «Μαγική Παραμυθοτράπουλα» είναι ένα εγχείρημα που σκεφτόμουν πολύ καιρό πριν το υλοποιήσω. Πρόκειται για συνδυασμό μουσικοκινητικής αγωγής και παραμυθιού. Το παραμύθι δεν παρουσιάζεται στα παιδιά με μια απλή αφήγηση, αλλά μέσα από δραματοποίηση και δραστηριότητες θεατρικού παιχνιδιού. Το παιδί έχει ενεργό ρόλο και αντιλαμβάνεται αβίαστα τα μηνύματα κάθε παραμυθιού. Το αξιοσημείωτο όμως στη δραστηριότητα αυτή, είναι ότι το τέλος της ιστορίας καθορίζεται από το τραπουλόχαρτο που θα τραβήξει κάθε παιδί και είναι διαφορετικό για το καθένα, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο την αντικειμενική του σκέψη. Ποιες είναι οι πρόσφατες επαγγελματικές συνεργασίες σου και ποια τα σχέδιά σου για το μέλλον; Φέτος, σε συνεργασία με το ωδείο Paganini δημιουργήσαμε το «Μουσικοθεατρικό Εργαστήρι». Πρόκειται για ένα τμήμα, στο οποίο γίνεται εισαγωγή στη μουσική μέσα από μουσικοκινητικές δραστηριότητες και θεατρικό παιχνίδι. Στο μέλλον θα ήθελα να συνεχίσω να κάνω αυτό που αγαπώ, να βλέπω τους μαθητές μου να εξελίσσονται, να ακούω τους προβληματισμούς τους, τα αστεία τους, τους αθώους διαπληκτισμούς τους, να συμμετέχω στα παιχνίδια τους και να γίνομαι και εγώ ξανά παιδί μαζί τους.
Το παιδί χρειάζεται νοσηλεία
Υπάρχει ασφαλιστική κάλυψη;
Τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή η αύξηση του αριθμού των νοσηλευόμενων παιδιών. Τα ατυχήματα αποτελούν το σημαντικότερο πρόβλημα υγείας των παιδιών μας και ευθύνονται για μεγάλο αριθμό εισαγωγών σε νοσοκομείο κάθε χρόνο.
Ο όρος «ατύχημα» περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πτώσεις, εγκαύματα, δηλητηριάσεις, πνιγμούς, τροχαία ατυχήματα κ.α. Τις περισσότερες φορές οι νοσηλείες για παιδικά ατυχήματα έχουν τριπλάσιο μέσο κόστος από τις υπόλοιπες και δυστυχώς στις μέρες μας είναι πολλές οι οικογένειες, που αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν το Κοινωνικό Ταμείο Ασφάλισης που θα μπορούσε να καλύψει εξ ολοκλήρου ή μερικώς, τα έξοδα νοσηλείας ενός παιδιού από ατύχημα ή από ασθένεια. Πώς μπορείτε να εξασφαλίσετε τις καλύτερες συνθήκες περίθαλψης για το παιδί σας; Ειδικά για παιδιά 6 έως 15 ετών προτείνουμε: ● 24ωρη γραμμή παροχής ιατρικών συμβουλών 365 μέρες το χρόνο. ● Κάλυψη εξόδων φροντίδας εκτός νοσοκομείου σε περίπτωση ατυχήματος (επισκέψεις σε γιατρό, φάρμακα, φυσικοθεραπείες κ.λπ.) έως 2.000 €.
● Παγκόσμια και πλήρη κάλυψη επείγουσας αερομεταφοράς και μεταφοράς με ασθενοφόρο. ● Παγκόσμια νοσοκομειακή κάλυψη σε περίπτωση ασθένειας ή ατυχήματος. ● Νοσοκομειακή κάλυψη σε ιδιωτικά νοσοκομεία στην Ελλάδα σε περίπτωση ασθένειας. ● 100% νοσοκομειακή κάλυψη σε κρατικά νοσοκομεία στην Ελλάδα σε περίπτωση ασθένειας ή ατυχήματος. ● 100% νοσοκομειακή κάλυψη σε ιδιωτικά νοσοκομεία στην Ελλάδα σε περίπτωση ατυχήματος. ● Επίδομα έως 500 € για κάθε ημέρα νοσηλείας σε κρατικά νοσοκομεία σε περίπτωση χρήσης του Κοινωνικού Ταμείου ασφάλισης. ● Επίδομα 40 € για κάθε ημέρα νοσηλείας σε περίπτωση ατυχήματος. ● Κεφάλαιο έως 120.000 € για εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις ατυχήματος.
Εξασφαλίστε το παιδί σας από το «απρόοπτο», μόνο με 1 € την ημέρα. Ρωτήστε μας και για προγράμματα 0-6 και 15 ετών και άνω. Ι. Βλάχου 1 & Δ. Γούναρη, Πάτρα Τηλ.: 2610 365.561 br254@agency.interamerican.gr
73
Αϊ Βασίλη… μοιάζεις στον μπαμπά μου!
Ο 6χρονος Γιάννης γράφει γράμμα στον Άγιο Βασίλη ζητώντας του να μην τον ξεχάσει. Είναι ένα από τα εκατομμύρια παιδιά σε κάθε γωνιά της γης, που περιμένουν με ανυπομονησία τον παχουλό ασπρομάλλη γέροντα να ξεκινήσει το μαγικό του ταξίδι στον κόσμο. ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΙΩΑΝΝΑ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ - ΛΟΓΟΠΕΔΙΚΟΣ
74
Υπάρχει κάποιος ενήλικας που στην παιδική του ηλικία να μην έχει πιστέψει, έστω και για μια στιγμή, την ιστορία του Αϊ Βασίλη; Την εικόνα του αξιαγάπητου, χαμογελαστού παππού με τη μεγάλη κοιλιά, τα άσπρα γένια, την κόκκινη στολή, που έρχεται από τον Βορρά πάνω στο έλκηθρό του που το σέρνουν τάρανδοι και εισβάλει από τις καμινάδες για να μοιράσει δώρα σε εκατομμύρια παιδιά; Με αυτή την όμορφη ιστορία, τα μικρά παιδιά «μαγεύονται» και περιμένουν να ανοίξουν τα δώρα τους την πρώτη μέρα της νέας χρονιάς. Βέβαια, όπως συμβαίνει με όλα τα όμορφα πράγματα, η ιστορία του Αϊ Βασίλη κάποτε τελειώνει. Τα παιδιά σταματούν να πιστεύουν στον αγαπημένο τους γενειοφόρο με τον κόκκινο σκούφο, σε διαφορετικές ηλικίες. Αργά ή γρήγορα οι μικροί μπόμπιρες παρατηρούν ότι ο καλοκάγαθος παππούλης με τη μακριά γενειάδα, μοιάζει όλως περιέργως πολύ… στον μπαμπά ή στο θείο. Επίσης, στο σχολείο ή από τα μεγαλύτερα αδέλφια τους μαθαίνουν ότι ο Αϊ Βασίλης δεν υπάρχει. Έτσι όχι μόνο το όνειρο γκρεμίζεται αλλά κλονίζεται και η εμπιστοσύνη προς τους γονείς. Τι γίνεται τότε; Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν αφηρημένες έννοιες και να συνειδητοποιήσουν το νόημα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Ο Άγιος Βασίλης λοιπόν είναι γι’ αυτά, η προσωποποίηση των γιορτών. Αντιπροσωπεύει την αθωότητα και το παιχνίδι. Για κάποια, είναι μία διέξοδος από την καθημερινότητα. Είναι καλός και νοιάζεται γι’ αυτά, ανεξαρτήτως από το τι κάνουν σωστά και τι όχι. Δίνει αγάπη, χαρά και προσφέρει χωρίς αντάλλαγμα. Στην ερώτηση λοιπόν του παιδιού σας αν υπάρχει Άγιος Βασίλης ή όχι, ενθαρρύνετέ το να πει τη δική του άποψη. Ρωτήστε το αν συνεχίζει να πιστεύει στον Αϊ Βασίλη. Σε περίπτωση που η απάντηση είναι καταφατική, ίσως είναι νωρίς να του αποκαλύψετε την αλήθεια. Δεν υπάρχει λόγος να του
χαλάσετε τη φαντασίωση και να το «προσγειώσετε» βίαια όταν είναι ακόμη μικρό. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον του αποκαλύψετε την αλήθεια, σκεφθείτε να την εντάξετε σε μια οικογενειακή ιστορία. Εξηγείστε του ότι κι εσείς πιστεύατε όταν ήσαστε μικροί, ότι βρίσκετε καταπληκτική την ιστορία του Αϊ Βασίλη, και πως θέλατε να ξαναζήσετε αυτή τη μαγεία μαζί του. Δώστε του να καταλάβει ότι δεν πρέπει να το πει στα μικρότερα αδέλφια του, αλλά να συμμετέχει στο παιχνίδι και πως, όπως και εσείς, θα κάνει το ίδιο με τα παιδιά του.
Θα λατρέψει να αισθανθεί φύλακας ενός σημαντικού μυστικού και προστάτης μιας υπέροχης ιστορίας. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί κάνει ένα βήμα προς τον κόσμο των ενηλίκων. Ενδόμυχα θα κατανοήσει ότι η ιστορία του Άγιου Βασίλη δεν αποτελεί ένα ψέμα με την έννοια της φυγής από την πραγματικότητα αλλά μια ιστορία που μας κάνει να ονειρευόμαστε. 75
Τι γίνεται όμως όταν το παιδί σας ζητάει κάτι που είναι αδύνατο να φέρει ο Άγιος Βασίλης;
περίοδο οικονομικής κρίσης, πολλοί γονείς δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν για το παιδί τους ένα ακριβό δώρο.
Εάν πρόκειται για αντικείμενο, θεωρείστε τον εαυτό σας «τυχερό». Για φανταστείτε το παιδί σας να ζητήσει από τον Άγιο Βασίλη να έχει μαγικές ικανότητες... να πετάει... να σκαρφαλώνει στους τοίχους σαν τον spiderman...
Να θυμάστε ότι τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται για την τιμή του παιχνιδιού. Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα, ακόμα κι ένα πανάκριβο παιχνίδι θα το βαρεθούν μέσα σε λίγες ημέρες.
Προσπαθήστε να πείσετε το παιδί ότι ο Άγιος Βασίλης φέρνει δώρα μόνο αντικείμενα. Και φυσικά τονίστε ότι πρόκειται για παιχνίδια. Επαναλάβετε τις ιστορίες για τα ξωτικά-βοηθούς, που τοποθετούν τα παιχνίδια μέσα σε κουτιά, τα τυλίγουν και βάζουν πανέμορφους φιόγκους. Μπορείτε επίσης να πάτε με το παιδί σας σε ένα από τα αρκετά «χωριά του Άγιου Βασίλη», που στήνονται τέτοιες μέρες στις πόλεις και να του δείξετε τον χώρο, όπου τα ξωτικά κάνουν αυτά που του έχετε περιγράψει ή ακόμα και να αγοράσετε ένα παραμύθι, με τέτοιες εικόνες. Όσο και να σας φαίνεται περίεργο, οι παραστάσεις αυτές θα το πείσουν. Εκτός από το αντικειμενικά αδύνατο όμως, υπάρχει και το πρακτικά αδύνατο. Σε μία 76
Προσπαθήστε να βρείτε κάτι παρεμφερές με αυτό που ζήτησε από τον Άγιο Βασίλη. Εάν δείξει πικραμένο που δεν έλαβε ακριβώς αυτό που ζήτησε, κάντε τον συνήγορο του Άγιου Βασίλη. Χρησιμοποιήστε ως δικαιολογία τον λίγο χρόνο που είχε στη διάθεσή του, το μέγεθος της καμινάδας ή του σάκου (εάν έχει ζητήσει κάτι τεράστιο) ή γράψτε ένα συνοδευτικό γράμμα, που να λέει ότι ο Άγιος Βασίλης έδωσε το συγκεκριμένο δώρο σ’ ένα παιδάκι που το είχε πολύ ανάγκη και πως είναι σίγουρος ότι το δικό σας δεν θα στενοχωρηθεί, γιατί είναι έξυπνο και καταλαβαίνει. Μόλις το διαβάσετε, επιβραβεύστε το παιδί σας. Έχετε πολλές ελπίδες να καταφέρετε το στόχο σας.
Ανεμβολίαστο παιδί; Για κανένα λόγο!
Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στον τομέα της υγείας κατά τον 20ο αιώνα, υπήρξε η εξαφάνιση των κοινών παιδικών μεταδοτικών ασθενειών, σε ποσοστό 95 έως και 100%. Αυτό δεν σημαίνει όμως, πως έχουν εξαφανιστεί από προσώπου γης. Αντιθέτως, συνεχίζουν και βρίσκονται στο περιβάλλον, και το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών χρειάζεται προετοιμασία ώστε να τα προστατέψει. ΚΡΕΠΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ / ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
78
Σε αυτό συμβάλουν οι εμβολιασμοί. Μέσω των εμβολιασμών τα παιδιά από την τρυφερή τους ηλικία, προστατεύονται από τις σοβαρές ασθένειες, όπως η πολιομυελίτιδα, η ηπατίτιδα, ο κοκίτης, η μηνιγγίτιδα και όλες οι υπόλοιπες. Πρέπει να τονίσω, πως τα εμβόλια συνεχώς βελτιώνονται και οι ενέσεις από διαφορετικές εταιρίες μπορεί να διαφέρουν απειροελάχιστα. Σίγουρα, ο παιδίατρος είναι σε θέση να δώσει στους γονείς τη σωστή συμβουλή και ένα διαφορετικό κατά περίπτωση πρόγραμμα εμβολιασμού για κάθε παιδί.
τροπές διαδικτυακών ομάδων, που τους καλούν να σταματήσουν τον εμβολιασμό των παιδιών τους, αγνοώντας την αναγκαιότητά του. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (2012), το 1/3 των Ελλήνων γονιών τηρεί επιφυλακτική στάση σε σχέση με τον εμβολιασμό, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2006 δεν ξεπερνούσε το 20%.
Στη χώρα μας και κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, παρουσιάζονται μεγάλα ποσοστά αποχής από τους συστηματικούς εμβολιασμούς των παιδιών και αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα. Σύμφωνα με Έλληνες παιδιάτρους, και στην Ελλάδα φαίνεται πως σιγά - σιγά άρχισε να υιοθετείται το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Το εν λόγω κίνημα ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει πάρει κάποιες διαστάσεις και στην ελληνική κοινωνία. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, αυξάνονται όλο και περισσότερο τα ανεμβολίαστα παιδιά στη χώρα μας, είτε γιατί οι πόρτες των εμβολιαστικών κέντρων παραμένουν κλειστές, ελλείψει εμβολίων, είτε γιατί αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς οι ανασφάλιστοι γονείς είτε τέλος, γιατί αρκετοί πλέον γονείς αντιμετωπίζουν με σχετική καχυποψία τους εμβολιασμούς. Οι γιατροί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το γεγονός ότι πολλοί γονείς παρασύρονται από αναξιόπιστες και αμφιβόλου προέλευσης έρευνες, που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, παίρνοντας το ρίσκο να αφήσουν ακάλυπτα από εμβολιασμό τα παιδιά τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία τους, αλλά και τη δημόσια υγεία γενικότερα. Πολλοί παιδίατροι διαπιστώνουν πλέον καθημερινά, ότι οι γονείς ενδίδουν σε προ-
Επιπλέον, καταγράφεται κατακόρυφη μείωση του αριθμού των παιδιών που κάνουν τη δεύτερη δόση του εμβολίου MMR για την ιλαρά, την ερυθρά και την παρωτίτιδα. Το 2012 εμβολιάστηκε μόνο το 83%, με το αναγκαίο ποσοστό για την εξάλειψη της ιλαράς από τη χώρα να είναι το 95%. Το 2011 καταγράφηκε επιδημία ιλαράς στη χώρα, με 112 κρούσματα της ξεχασμένης νόσου μόνο στη Β. Ελλάδα. Τη δεκαετία του ’60 για παράδειγμα, υπήρχαν εμβόλια για έξι μόνο νοσήματα: διφθερίτιδα, τέτανο, κοκίτη, πολιομυελίτιδα, φυματίωση και ευλογιά. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, προστέθηκαν εμβόλια για 79
ακόμα επτά νοσήματα (ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα, ηπατίτιδα Α και Β, ανεμοβλογιά, γρίπη), για πέντε παθογόνους μικροοργανισμούς, που μπορούν να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα, σηψαιμία κ.ά. και για δύο ιούς (Rota, αίτιο γαστρεντερίτιδας και ιός ανθρωπίνων θηλωμάτων). Πράγματι, ο κόσμος δικαιολογημένα ως ένα βαθμό έχει μπερδευτεί, γιατί ήταν πολλή η ύλη και η γνώση σχετικά με τα εμβόλια που έπρεπε να αφομοιώσει. Και όταν αναφέρομαι στον κόσμο, συμπεριλαμβάνω και μεγάλη μερίδα του ιατρικού κόσμου, που πιθανόν λόγω ειδικότητας δεν ασχολείται με τα νεώτερα δεδομένα περί εμβολίων. Είναι αλήθεια πως τα τελευταία 25 χρόνια κυκλοφόρησαν τόσο πολλά εμβόλια, που πολλοί ιατροί που δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με τους εμβολιασμούς, αλλά και πολλοί φαρμακοποιοί και νοσηλευτές, δεν πρόφτασαν να εμβαθύνουν με επάρκεια, να εκπαιδευθούν. Δεν γίνεται να έχουν άποψη όλοι οι επαγγελματίες υγείας για όλα τα νε80
ότερα εμβόλια, καθώς αυτό φυσιολογικά δεν αποτελεί μέρος της καθημερινής ιατρικής πρακτικής που εφαρμόζουν. Στην εποχή του Διαδικτύου, δε, η σύγχυση και η παραπληροφόρηση έχουν μεγεθυνθεί για πάρα πολλά πράγματα, έτσι και για τα εμβόλια. Από την άλλη πλευρά όμως, πρέπει σε κάποιο βαθμό να δεχτούμε πως ο,τιδήποτε κάνουμε στη ζωή έχει μια επικινδυνότητα. Έτσι και τα εμβόλια όπως όλες οι ιατρικές παρεμβάσεις, δεν είναι ελεύθερα κινδύνων. Το ρίσκο που ενέχουν όμως, είναι ασύγκριτα μικρότερο από το όφελος που επιφέρουν και οι όποιες παρενέργειές τους είναι κατά μεγάλο ποσοστό λιγότερες, σε σχέση με τις παρενέργειες της φυσικής νόσησης από τα μικρόβια και τους ιούς που καλούνται να μας προφυλάξουν. Επομένως, όπως συμβαίνει άλλωστε με το σύνολο των επιλογών που καλούμαστε να κάνουμε στη ζωή μας, μπορεί να μην είναι τέλεια, αλλά είναι η καλύτερη δυνατή.
Η τρυφερή
επικοινωνία με το μωρό σας Μπορούμε να επικοινωνήσουμε μ’ ένα μωρό που ακόμα δεν μιλάει; Όταν του μιλάμε τι γλώσσα πρέπει να χρησιμοποιούμε; Κι όμως, το μωρό καταλαβαίνει! Και όχι απλά καταλαβαίνει, αλλά επικοινωνεί μαζί μας με το δικό του τρόπο. Ο πρώτος χρόνος με το παιδί σας θα είναι γεμάτος αλλαγές και δεν μιλάμε για τις πάνες, αλλά για τα πρώτα χαμόγελα και τις πρώτες φωνούλες. Από τους πρώτους μήνες ξεκινάτε να μιλάτε με το μωρό σας και προσπαθείτε να επικοινωνείτε μαζί του. ΞΑΝΘAΚΗ ΦΑΝH / ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ
81
Γιατί πρέπει να επικεντρώνεστε στην επικοινωνία με το μωρό σας; Αρκετοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν, πως το μόνο που μπορεί να κάνει ένα μωρό είναι να ικανοποιεί τις βιολογικές του ανάγκες. Η άποψη αυτή επικρατεί κυρίως γιατί τα βρέφη, το πρώτο διάστημα της ζωής τους, τις περισσότερες ώρες κοιμούνται. Έτσι δίνουν την εντύπωση πως οι αισθήσεις τους δεν είναι ικανές να δεχτούν ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον και πως δεν έχουν την ικανότητα για ψυχική επικοινωνία. Γι’ αυτό ακούμε συχνά την έκφραση «Μωρό είναι, δεν καταλαβαίνει».
Πώς επικοινωνεί μαζί σας το μωρό; Όπως εμείς χρησιμοποιούμε τόσο λεκτικά όσο και μη λεκτικά μέσα για να επικοινωνήσουμε, το ίδιο συμβαίνει και μ’ ένα μωρό. Αφού ακόμα δεν μπορεί να μιλήσει, προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας είτε με λεκτικό τρόπο που εμείς δεν καταλαβαίνουμε είτε με μη λεκτικό.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς τα πρώτα χρόνια της ζωής και μέχρι την ηλικία των τριών ετών, το παιδί έχει σχηματίσει ένα τρισεκατομμύριο νευρικές συνδέσεις. Αυτοί οι σύνδεσμοι μεταξύ των κυττάρων ευθύνονται για όλες τις εγκεφαλικές λειτουργίες, από την απομνημόνευση των στίχων ενός τραγουδιού, μέχρι την κίνηση να πιάσει ένα παιχνίδι. Έτσι, τις τελευταίες δεκαετίες η χρήση νέων μέσων, μας επέτρεψε να παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά των βρεφών και να αποδείξουμε πως το μωρό έχει πολλές ικανότητες επικοινωνίας, από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής του. Όταν το μωρό έρχεται στον κόσμο, παρόλο που είναι ακόμα ανώριμο κοινωνικά, αρχίζει να διαμορφώνει τις πρώτες του σχέσεις. Μεγαλώνοντας, αυξάνει ο βαθμός της ωριμότητάς του και αρχίζει να διαμορφώνει τα πρώτα μέσα επικοινωνίας με το εξωτερικό του περιβάλλον. Έχει άλλωστε αποδειχθεί πως η πρώιμη επικοινωνία με το μωρό και ο χειρισμός της γλώσσας, συνήθως σχετίζονται με την επιτυχία στην διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας, στις μετέπειτα σχολικές δεξιότητες και στις διαπροσωπικές σχέσεις στην παιδική ηλικία και στην ενήλικη ζωή του. 82
Τα βασικά επικοινωνιακά του μέσα είναι τρία: Το βλέμμα. Με ένα βλέμμα του μπορεί να σας δείξει αν είναι ευχαριστημένο ή δυσαρεστημένο από κάτι, αν κάτι το τρόμαξε ή το ενοχλεί. Το κλάμα. Είναι το πιο δυνατό και ίσως το πιο σημαντικό μέσο, ειδικά για στιγμές… έκτακτης ανάγκης! Όταν πονάει, όταν θέλει άλλαγμα, όταν πεινάει ή νυστάζει, ο μόνος τρόπος που έχει για να σας ειδοποιήσει πως κάτι συμβαίνει είναι να βάλει τα κλάματα. Το χαμόγελο. Το πιο τρυφερό μέσο επικοινωνίας και αυτό που όλες οι μητέρες ανυπομονούν να αντικρύσουν. Από τριών κιόλας μηνών, το μωρό σας θα ανταποκριθεί στο χαμόγελό σας μ’ ένα δικό του, που θα είναι το πιο γλυκό χαμόγελο που έχετε δει!
Οι λόγοι για τους οποίους το μωρό προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί σας είναι πολλοί. Μπορεί να θέλει να φάει, να θέλει άλλαγμα, να νυστάζει ή να βαριέται. Εκτός όμως από την κάλυψη των βιολογικών του αναγκών, μπορεί απλά να θέλει να έρθει σε επαφή μαζί σας, να ψυχαγωγηθεί και να νιώσει συναισθηματική ασφάλεια. Γι’ αυτό, πρέπει να δίνουμε μεγάλη σημασία σε όλα τα επικοινωνιακά του καλέσματα! Πώς μαθαίνει να μιλάει το μωρό; Μ’ έναν τρόπο πολύ γλυκό και αυθόρμητο ανοίγει το στόμα του και νιώθετε πως προσπαθεί να σας μιλήσει. Κι όντως αυτό κάνει. Τα μωρά παράγουν ήχους, οι οποίοι καθώς οι μήνες περνούν μοιάζουν όλο και περισσότερο στη μητρική τους γλώσσα. Αυτή η ικανότητα όμως, δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί, και κατά συνέπεια ο λόγος του μωρού δεν θα μπορέσει να εξελιχθεί, αν δεν ενισχύεται από ακουστικά ερεθίσματα, δηλαδή μέσω της δικής σας ομιλίας. Το μωρό μαθαίνει την ομιλία πολύ πριν αρχίσει να μιλάει. Ακόμα και πριν γεννηθεί καταγράφει τις λέξεις που ακούει. Γι’ αυτό, η δική σας ομιλία που συνοδεύει τις ενέργειές σας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.
Την ώρα του γεύματος ή την ώρα που το αλλάζετε, την ώρα του μπάνιου, την ώρα του παιχνιδιού, μιλήστε του για τα πάντα. Ονομάστε τα αντικείμενα που βλέπει και εξηγήστε του τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά. Ίσως δεν μπορεί ακόμα να καταλάβει όλα όσα του λέτε, μαθαίνει όμως να σας ακούει. Σας παρακολουθεί την ώρα που του μιλάτε και σιγά- σιγά θα αρχίσει να ανταποκρίνεται στο επικοινωνιακό σας κάλεσμα. Το σημαντικότερο όμως είναι, πως με το να του μιλάτε νιώθει όμορφα. Νιώθει πως το ίδιο είναι πολύ σημαντικό, αφού μιλάτε τόσο πολύ μαζί του. Ακόμη κι αν δεν μπορεί να προφέρει παρά μόνο λίγους ήχους, ακούει καινούριες λέξεις από εσάς, τις μαθαίνει και τις αποθηκεύει! Έτσι αρχίζει να δημιουργεί το δικό του λεξιλόγιο! Λίγα λόγια για τη γλωσσική ανάπτυξη του μωρού σας τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του… Ένα μωρό 0-6 μηνών: ☺ Τρομάζει με ήχους. ☺ Εντοπίζει τον ήχο γυρνώντας το κεφάλι. ☺ Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους. ☺ Χρησιμοποιεί ήχους ή βλέμματα για να υποδείξει ανάγκες. ☺ Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες. ☺ Χαμογελάει όταν του μιλάνε. ☺ Χρησιμοποιεί φωνήματα /μπ/, /π/ και /μ/ όταν παράγει φωνούλες.
83
Ένα μωρό 7-12 μηνών: ☺ Καταλαβαίνει το ναι και το όχι. ☺ Αποκρίνεται στο όνομά του. ☺ Αναγνωρίζει λέξεις που σχετίζονται με συνηθισμένα αντικείμενα (π.χ. γάλα, πιπίλα, παπούτσι, κ.α.). ☺ Μιμείται ήχους των ενηλίκων. ☺ Αρχίζει να μετατρέπει τις φωνούλες σε ακατάληπτη ομιλία. ☺ Παράγει εξελικτικά μία ή περισσότερες λέξεις. ☺ Κατανοεί απλές εντολές. Ένα μωρό 13-18 μηνών: ☺ Χρησιμοποιεί επιτονισμό που μοιάζει με αυτόν των ενηλίκων. ☺ Ηχολαλεί και χρησιμοποιεί μη καταληπτή ομιλία (νεολογισμοί). ☺ Ακολουθεί απλές εντολές. ☺ Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 3 έως 20 ή και περισσότερες λέξεις (κυρίως ουσιαστικά). ☺ Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο. ☺ Ζητά αντικείμενα που επιθυμεί. Ένα μωρό 19-24 μηνών: ☺ Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά. ☺ Ο λόγος του είναι κατανοητός σε ποσοστό 20-50%. ☺ Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα. ☺ Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες. ☺ Απολαμβάνει να ακούει ιστορίες. ☺ Ονομάζει οικεία αντικείμενα. ☺ Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50-100 λέξεων. ☺ Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων. Το παιδί κατακτά τις γλωσσικές του ικανότητες με την πάροδο του χρόνου. Όλα τα παιδιά δεν ακολουθούν με τον ίδιο ρυθμό τα αναπτυξιακά στάδια. Μην ανησυχήσετε εάν το μωρό σας παρουσιάζει μικρές αποκλίσεις από το μέσο όρο. Εάν όμως παρατηρήσετε κάτι ανησυχητικό στην ανάπτυξή του, επικοινωνήστε με το λογοθεραπευτή. 84
Πώς θα πρέπει να μιλάτε στο μωρό σας; Τα μωρά λατρεύουν να σας ακούνε να τους μιλάτε, ειδικά, με ζεστή και γλυκιά φωνή. Αυτός ο τόνος δημιουργεί στα μωρά μια αίσθηση άνεσης και ασφάλειας. Ακόμη τους αρέσει να μιμούνται τους ήχους που ακούνε γύρω τους. Ψευδολέξεις ή μωρουδίστικη ομιλία όπως «μαμ», «νάνι», «κοκό», «άτα», δεν ωφελούν σε τίποτα στην επικοινωνία με το μωρό σας, αντίθετα, δημιουργούν παραποιημένες νοητικές αναπαραστάσεις που ενδεχομένως να δράσουν ανασταλτικά στην κατάκτηση των γλωσσικών του δεξιοτήτων. Η χρήση ολοκληρωμένων προτάσεων, αντί της «μωρουδίστικης» γλώσσας, βοηθούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού από τους πρώτους μήνες της ζωής του, ενώ ταυτόχρονα, όπως επισημαίνουν Αμερικανοί ψυχολόγοι, ενισχύουν και τους δεσμούς με τους γονείς του. Μπορεί όταν μιλάτε στο μωρό σας τραγουδιστά και «μωρουδίστικα» να κερδίζετε την προσοχή του, όμως ο καλύτερος τρόπος εκπαίδευσης του παιδιού είναι να του απευθύνεστε ως ενήλικα, τουλάχιστον σε ότι αφορά το λεξιλόγιο και τη δομή των προτάσεων που χρησιμοποιείτε. «Η γλωσσική ανάπτυξη δεν συνδέεται με το πόσο πολύ μιλάτε στο μωρό σας, αλλά με το τι του λέτε. Ο λόγος πρέπει να είναι πλούσιος και σωστός», εξηγεί η Έρικα Χοφ, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο Florida Atlantic. Σε αυτή την κρίσιμη όσο και δημιουργική περίοδο για το παιδί, η σωστή εκφορά των λέξεων από το γονιό, βοηθά το παιδί να «καταγράψει» με μεγαλύτερη ακρίβεια το ηχητικό ερέθισμα και στη συνέχεια να το αναπαράγει. Επιπλέον, η σωστή σύνταξη ενισχύει τη συγκρότηση της σκέψης και βελτιώνει την αντίληψη του παιδιού.
Με ευθύνη και σεβασμό στο παιδί και κυρίως με αγάπη, δημιουργήσαμε Το Μικρό Γυρί, έναν παιδικό σταθμό στην καρδιά της πόλης, με έμπειρο επιστημονικό προσωπικό, άνετους και άρτια εξοπλισμένους χώρους και καταπράσινο κήπο.
Συνεχές ωράριο από 07:15 έως 20:30 Μεταφορά με λεωφορείο για όσους το επιθυμούν Φαγητό (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό) Παιχνίδι Οργανωμένες δραστηριότητες Τέχνη - Έκφραση - Δημιουργία Μουσικοκινητική Αγωγή Αγγλικά Συμμετοχή των γονέων στις δραστηριότητες του σχολείου Ενημερωτικές συναντήσεις με παιδίατρο και ψυχολόγο Χαλάρωση, ύπνος
Μπενιζέλου Ρούφου 43 Πάτρα, Τηλ.: 2610 311.884, Κιν.: 6948 685.304 www.mikrogyri.gr
/
info@ mikrogyri.gr
Δεν τρώει όλα τα φαγητά; Υπάρχουν τρόποι Η αποδοχή των νέων γεύσεων από τους μικρούς μας φίλους, πολλές φορές αποτελεί πρόκληση, ακόμα και για τους πιο υπομονετικούς γονείς. Πολλά είναι τα παιδιά που παρουσιάζουν άρνηση στη δοκιμή νέων γεύσεων και κατ’ επέκταση, παραμένουν με διατροφικές επιλογές περιορισμένου εύρους. ΚΟΣΜΑΡIΚΟΥ ΑΛΕΞAΝΔΡΑ / ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ - MASTER II ΕΠΙΠΕΔΟΥ «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ»
Η τάση αποφυγής και η απροθυμία δοκιμής νέων τροφίμων αυξάνεται κατακόρυφα μετά το πρώτο έτος ζωής, μεγιστοποιείται στις ηλικίες από 2 έως 6 ετών, ενώ στη συνέχεια μειώνεται σταδιακά, μέχρι να ελαχιστοποιηθεί με την ενηλικίωση. Η τροφική νεοφοβία επιστημονικά χαρακτηρίζεται ως ένας ωφέλιμος εξελικτικός μηχανισμός επιβίωσης, ο οποίος βοηθά τα παιδιά να αποφύγουν την κατάποση 86
βλαβερών ή τοξικών ουσιών, όταν αρχίζουν να ανεξαρτητοποιούνται από τους γονείς τους. Στην κορυφή της λίστας των αποκλειόμενων τροφίμων βρίσκονται τα φρούτα, τα λαχανικά και το κρέας, ενώ οι προτιμήσεις κλίνουν προς τις «λιχουδιές», δηλαδή εύγευστα, επεξεργασμένα τρόφιμα χαμηλής διατροφικής αξίας. Τα φρούτα και τα λαχανικά έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες, μέταλλα, φυτι-
κές ίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες.Το κρέας, από την άλλη, αποτελεί ιδανική πηγή πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας. Μην μπερδεύεστε όμως! Ο αποκλεισμός από τα παιδιά τροφίμων που έχουν ήδη δοκιμαστεί, δεν εμπεριέχεται στην κατηγορία της τροφικής νεοφοβίας αλλά αποτελεί απλά, διατροφική «ιδιοτροπία» των μικρών σας.
ταναλωθεί, εφόσον το παιδί σας το ζητήσει. Επίσης είναι καλύτερο, το νέο τρόφιμο να παρουσιάζεται ως συνοδευτικό μαζί με τρόφιμα συνιστώμενα διατροφικά που αρέσουν στα παιδιά και όχι ως κύριο γεύμα.
Πώς μπορούν όμως οι γονείς να χειριστούν αυτές τις διατροφικές ιδιαιτερότητες των παιδιών τους ώστε να μπορέσουν να εντάξουν με επιτυχία καινούργια τρόφιμα στο διατροφολόγιό τους;
◘ Προσφέρετε επιλογές ανάμεσα σε διαφορετικές τροφές της ίδιας κατηγορίας π.χ. «προτιμάς να φας μαρούλι ή καρότο;»
◘ Το «κλειδί» στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της άρνησης του παιδιού να δοκιμάσει νέα τρόφιμα είναι η επανάληψη. Σερβίρετε τακτικά το τρόφιμο το οποίο απορρίπτει το παιδί, ανεξάρτητα από το αν τελικά θα το φάει. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το παιδί σταδιακά εξοικειώνεται με αυτό, έστω στην όψη και την οσμή του, οι αντιστάσεις του μειώνονται και τελικά φτάνει σε ένα σημείο που το τρόφιμο παύει πια να αποτελεί καινοτομία για το ίδιο και οδηγείται σε δοκιμή. Απαιτείται υπομονή και επιμονή. Ενδέχεται να χρειάζονται πάνω από 8 επαναλαμβανόμενες προσπάθειες για δοκιμή του νέου τροφίμου, ενώ η αποδοχή αυξάνεται μετά από περίπου 12-15 προσπάθειες. Γι’ αυτό, μην αποθαρρύνεστε! ◘ Επίσης, μια εξαιρετική τακτική που μειώνει την απροθυμία του παιδιού για νέα τρόφιμα είναι το παράδειγμα των μεγαλύτερων. Προσπαθήστε να γευματίζετε σε τακτικές ώρες και να τρώτε μαζί με το παιδί σας, δημιουργώντας ήρεμη και ευχάριστη ατμόσφαιρα στο οικογενειακό τραπέζι. Όταν οι γονείς και τα αδέρφια καταναλώνουν με ευχαρίστηση το «δύσκολο» τρόφιμο, το παιδί εξοικειώνεται σταδιακά και μαθαίνει να το αποδέχεται εύκολα μέσω της παρατήρησης και του μιμητισμού. ◘ Δίνετε αρχικά μικρή ποσότητα και προσφέρετέ του περισσότερη, αφού αυτή κα-
◘ Προσφέρετε το νέο τρόφιμο στην αρχή του γεύματος, όταν είναι έντονο το αίσθημα της πείνας.
◘ Κάνετε μικρές σταδιακές αλλαγές στον τρόπο μαγειρέματος των τροφών, προσπαθώντας να προωθήσετε διαφορετικές γεύσεις με παρόμοια υλικά. Π.χ, σε όλα τα παιδιά αρέσουν οι τηγανιτές πατάτες, λίγα όμως από αυτά αγαπούν τον πουρέ. Αρχικά μεταβείτε από τις τηγανιτές στις ψητές πατάτες και προσθέστε το αγαπημένο του συνοδευτικό, είτε αυτό είναι τυρί, είτε κέτσαπ. Στη συνέχεια περάστε σταδιακά στις βραστές πατάτες και τελικά στον πουρέ. Όσο το μικρό σας εξοικειώνεται με τις γεύσεις, τόσο πιο εύκολα θα γίνονται τα πράγματα. ◘ Αφήστε το παιδί σας να πεινάσει! Αν πεινάσει, θα δοκιμάσει πιο εύκολα νέες γεύσεις. Γι’ αυτό, σημαντικό είναι να αυξήσετε στο σπίτι τη διαθεσιμότητα των υγιεινών τροφίμων και να μειώσετε την ποσότητα των ανθυγιεινών σνακ, καθώς και την παροχή των τελευταίων κοντά στις ώρες των κυρίων γευμάτων. ◘ Μην ξεχνάτε ότι η γεύση ξεκινάει από την εμφάνιση! Χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας και προσπαθήστε να δώσετε άλλον αέρα σε πιάτα που από μόνα τους δεν ελκύουν εμφανισιακά, χρησιμοποιώντας ποικίλα χρώματα και σχήματα. Έτσι, η σαλάτα μοιάζει πιο δελεαστική όταν έχει σχηματίσει ένα προσωπάκι με τα καρότα και τις ελιές!
87
◘ Ψωνίστε, μαγειρέψτε και προετοιμάστε το γεύμα της οικογένειας μαζί με τα παιδιά σας. Προκειμένου να ενισχύσετε την αγάπη τους για το μαγείρεμα, μπορείτε να προμηθευτείτε μια πολύχρωμη παιδική ποδιά ή έναν σκούφο του σεφ! ◘ Κατά τη διάρκεια του γεύματος, μην επικεντρώνεστε στην αρνητική τάση των παιδιών απέναντι σε ορισμένα τρόφιμα και μην τα πιέζετε υπερβολικά για να τα καταναλώσουν. Χρησιμοποιήστε την τακτική του «περισσότερο», αντί για την τακτική του «όλα». Προσπαθήστε να μην δείχνετε αγχωμένοι ή ενοχλημένοι αν το παιδί αρνηθεί κάποιο φαγητό. Η πίεση και ο εξαναγκασμός προκαλούν φαινόμενα αντίδρασης και επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Επίσης, αποφύγετε να ετοιμάσετε κάποιο άλλο τρόφιμο ειδικά για το παιδί που δεν προτιμά το κύριο φαγητό της ημέρας. Μπορείτε να πείτε: «αυτό το φαγητό υπάρχει σήμερα για όλη την οικογένεια… δεν μπορούμε να φτιάξουμε κάτι διαφορετικό για σένα… αύριο θα έχουμε κάτι διαφορετικό». ◘ Αποφύγετε να τιμωρείτε τα παιδιά αν δεν καταναλώσουν το φαγητό τους. Για παράδειγμα: «αν δεν φας το φαγητό σου, δεν θα δεις τηλεόραση» ή «αν δεν φας τα λαχανικά σου, δεν θα πας να παίξεις». ◘ Καλό είναι η επιβράβευση να μη χρησιμοποιείται συστηματικά. Σε περίπτωση που τη χρησιμοποιήσετε ως μέσο, φροντίστε να επιβραβεύσετε σωστά. Προτιμήστε η επιβράβευση να είναι λεκτική και όχι υλική, να είναι μικρή και όχι μεγάλη, να αφορά περισσότερο την ποιότητα (π.χ., να προσπαθήσει να καταναλώσει το τρόφιμο) και όχι την ποσότητα της αλλαγής (π.χ. να το καταναλώσει όλο). Χρησιμοποιήστε τη σωματική δραστηριότητα ως επιβράβευση ή ενίσχυση. Για παράδειγμα: «μόλις φας το φαγητό σου, θα πάμε στο πάρκο να παίξουμε». Μη δίνετε μεικτά μηνύματα στα παιδιά! Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τρόφιμα όπως η σοκολάτα, το 88
παγωτό, τα αναψυκτικά, τα πατατάκια ως ανταμοιβή ή επιβράβευση. Τα παιδιά αυτόματα καταλαβαίνουν ότι αυτά τα τρόφιμα είναι «καλά».
Μια σωστή διατροφή στην παιδική ηλικία έχει κομβική σημασία, καθώς από αυτήν εξαρτάται τόσο η φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σας, όσο και οι διατροφικές συνήθειες που θα αποκτήσει στην ενήλικη ζωή του. Λάβετε υπόψη, ότι το κάθε παιδί έχει μια μοναδική προσωπικότητα και δικαιούται να έχει τις διατροφικές του προτιμήσεις και αντιπάθειες. Η διατροφή του θεωρείται ισορροπημένη, όταν περιλαμβάνει ικανοποιητική ποικιλία τροφών από την κάθε διατροφική κατηγορία π.χ. όσπρια, φρούτα, λαχανικά κτλ. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση του παιδιού σε ποικιλία νέων τροφίμων, ήδη από μικρή ηλικία, πάντοτε με υπομονή, επιμονή και χωρίς πίεση, είναι σημεία – κλειδιά που το βοηθούν να αποκτήσει ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες. Ο παιδίατρός σας είναι αυτός που θα σας καθοδηγήσει στο πώς πρέπει να τρέφεται σωστά το παιδί σας, δίνοντάς σας κατάλληλες οδηγίες για την κάλυψη των διατροφικών του αναγκών, ανάλογα με τη φάση ανάπτυξής του.
Πείτε αντίο στην
ακμή και τις ουλές ΠΕΤΡΟΠΟYΛΟΥ ΧΑΡΙΤIΝΗ / ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΣ - ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΛΟΓΟΣ
Τι είναι η ακμή Πρόκειται για μια δερματική πάθηση κατά την οποία παρατηρείται φλεγμονή των σμηγματογόνων αδένων. Εμφανίζεται κυρίως στην εφηβεία και υποχωρεί σταδιακά, ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί και μετά την ηλικία των 20 χρόνων. Δεν επηρεάζει την υγεία μας αλλά εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να αφήσει σημάδια και ουλές στο δέρμα μας. Η ακμή εμφανίζεται συνήθως στο πρόσωπο, στο λαιμό, στο στήθος, στην πλάτη και στους ώμους. Συνήθως παρουσιάζεται με έντονη λιπαρότητα, μαύρα 90
στίγματα (ανοιχτοί φαγέσωρες), λευκωπά σπυράκια (κλειστοί φαγέσωρες), κόκκινα σπυράκια (ερυθρές βλατίδες) και κόκκινα σπυράκια με λευκό κέντρο (φλύκταινες). Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν και οζίδια, κύστεις και ουλές. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η ακμή νωρίς, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες δύσμορφες ουλές.
Μορφές ακμής Η ακμή μπορεί να είναι ενεργός με φαγέσωρες, βλατίδες, φλυκταινίδια, κύστεις και οζίδια και μη ενεργός.
Θεραπείες ακμής Ο δερματολόγος εκτιμά τη μορφή της ακμής και προτείνει την κατάλληλη θεραπεία, τοπική ή συστηματική. Η αντιμετώπισή της με τοπικά σκευάσματα ή από του στόματος θεραπεία, τις περισσότερες φορές κρίνεται απαραίτητη.
βη που δημιουργεί κάθε μικρο–δέσμη Laser με αποτέλεσμα: ■ την καλύτερη ανοχή της θεραπείας από τον ασθενή ■ την πιο σύντομη ανάρρωση ■ τη μεγαλύτερη ασφάλεια ■ το καλύτερο τελικό αποτέλεσμα
Τοπική θεραπεία ακμής Η τοπική θεραπεία ακμής πραγματοποιείται με τοπικά αντιβιοτικά, ρετινοειδή, υπεροξείδιο του βενζοϋλίου και άλλα σκευάσματα. Όλα αυτά αποστειρώνουν το δέρμα και βοηθούν στην αποκατάστασή του.
Συστηματική θεραπεία ακμής Η συστηματική θεραπεία της ακμής γίνεται με αντιβιοτικά από το στόμα για 2-4 μήνες. Στην κυστική ακμή που προκαλεί ουλές, είναι απαραίτητη η χορήγηση ισοτρετονοίνης για 5-6 μήνες. Είναι μια θεραπεία που πρέπει να δίνεται αποκλειστικά από δερματολόγο, ο οποίος και θα πρέπει να παρακολουθεί τον ασθενή στενά. Υπάρχουν κάποιες παρενέργειες των ρετινοειδών, όπως για παράδειγμα η αύξηση της χοληστερίνης και πόνος στις αρθρώσεις. Η ακμή μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί με ορμονοθεραπεία όταν συνυπάρχουν πολυκυστικές ωοθήκες ή ορμονικές διαταραχές. Θεραπείες που βοηθούν επιπλέον στην ακμή είναι: ◘ Βαθύς καθαρισμός. ◘ Peelings με TCA, AΗΑ, σαλικυλικό οξύ κ.ά. ◘ Δερμοαπόξεση με μικροκρυστάλλους ή διαμάντια. ◘ Εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέος. ◘ Laser Fractional Ultra Pulse CO2 (η πιο αποτελεσματική θεραπεία για ουλές). Οι περιοχές που εφαρμόζονται οι θεραπείες είναι το πρόσωπο, η πλάτη και το στήθος. Ιδιαίτερα η θεραπεία με το Fractinal Laser Ultra Pulse CO2 τελευταίας γενιάς, του οποίου η στήλη εξάχνωσης έχει πολύ μικρή διάμετρο, περιορίζει την ιστική βλά-
ΠΡΙΝ
ΜΕΤΑ
Η όλη διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης κάνοντας το δέρμα μας πιο φωτεινό, νεανικό και σφριγηλό. Επίσης βοηθά στη συνολική βελτίωση της υφής του δέρματος, καθώς συμβάλει στη μείωση των δυσχρωμιών, των ουλών και των διευρυμένων πόρων. Εννοείται πως η θεραπεία προσαρμόζεται ειδικά στις ανάγκες του κάθε δέρματος για το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.
Πετροπούλου Χαριτίνη
Δερματολόγος Αφροδισιολόγος Διδάκτωρ Παν/μιου Αθηνών τ. Ιατρός Νοσ. “Α. Συγγρός” Μετεκπαιδευθείσα στο St. Thomas’ Hospital, King’s College, Λονδίνο Laser αποτρίχωση (ALEXADRITE) Fractional laser - Ουλές ακμής - Ραγάδες - Πανάδες Laser Ευρυαγγείες Σύσφιξη προσώπου - σώματος (RF+Vacuum) Κυτταρίτιδα - Λιπόλυση Botox - Υαλουρονικό Οξύ Μεσοθεραπεία - PRP Δερμοαπόξεση με μικροκρυστάλους - Peeling
ΑΡΑΤΟΥ 12 & ΜΑΙΖΩΝΟΣ, ΠΑΤΡΑ THΛ./ FAX : 2610 220.839, KΙN: 6970 187 804 www.dermaesthetics.gr email: info@dermaesthetics.gr Facebook Page: Dermaesthetics.gr
91
Παιδική
επιθετικότητα Αντιμετωπίζεται;
ΜΑΡΙΝAΚΗ ΕΛEΝΗ / ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ MSc
Τι εννοούμε με τον όρο επιθετικότητα Η επιθετικότητα αναφέρεται σε συμπεριφορές που έχουν σαν σκοπό να προκαλέσουν πόνο, τραύμα και άγχος στους άλλους. Επιθετικές συμπεριφορές είναι το να σπάει κάποιος αντικείμενα, να χτυπάει γροθιές, να κλοτσάει, να βρίζει, να αποδοκιμάζει τους άλλους και να αρνείται να εκτελέσει ό,τι του ζητούν. Μία ενέργεια χαρακτηρίζεται ως επιθετική όταν υπάρχει 92
πρόθεση, δηλαδή επιθυμία να προκληθεί ζημιά σε κάποιον. Όσο καταστροφική και επικίνδυνη αν είναι για τον άλλον μια συμπεριφορά, δεν χαρακτηρίζεται επιθετική αν γίνεται άθελά μας. Έτσι, η επιθετικότητα διακρίνεται σε εχθρική και συντελεστική. Εχθρική επιθετικότητα έχουμε όταν υπάρχει πρόθεση να προκαλέσουμε πόνο
στους άλλους και συνοδεύεται από αρνητικά συναισθήματα. Η συντελεστική επιθετικότητα αναφέρεται σε ενέργειες που έχουν σκοπό την απόκτηση ή διατήρηση ενός αντικειμένου και την εξασφάλιση ενός δικαιώματος. Προκαλείται βέβαια ζημιά στους άλλους αλλά μοιάζει περισσότερο ως μέσο άμυνας. Έχει διαπιστωθεί, ότι συχνά γονείς και δάσκαλοι δεν κάνουν σαφή διάκριση ανάμεσα στις δυο αυτές μορφές επιθετικότητας. Αίτια της επιθετικότητας Ένα από τα ερωτήματα που έχουν απασχολήσει πολλούς ερευνητές και επιστήμονες, είναι οι παράγοντες στους οποίους οφείλονται οι διάφορες μορφές που παρατηρούνται ως προς την επιθετικότητα μεταξύ των ανθρώπων. Αρχικά, μια κυρίαρχη άποψη υποστηρίζει ότι η επιθετικότητα προκαλείται από ενδογενή αίτια και κληροδοτημένα ένστικτα. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η παρορμητικότητα οφείλεται σε έμφυτες τάσεις και παρορμήσεις. Μια δεύτερη άποψη στηρίζει, ότι η επιθετικότητα αποτελεί μια μαθημένη συνήθεια. Πιστεύεται δηλαδή, ότι κοινωνικά και όχι βιολογικά χαρακτηριστικά καθορίζουν την επιθετικότητα ανάμεσα στους ανθρώπους.
να υποφέρουν. Επίσης κάνουν και τα άλλα παιδιά, κυρίως τα λιγότερο δυναμικά, να υποφέρουν από τις κλοτσιές, τις τρικλοποδιές και τις βρισιές που τους αποδίδουν. Αλλά και οι γονείς των θυμάτων υποφέρουν, βλέποντας τα παιδιά τους να κλαίνε ή να φοβούνται να πάνε στο σχολείο και να βγουν στην αυλή να παίξουν με τα άλλα παιδιά. Όμως, και τα επιθετικά παιδιά τις περισσότερες φορές νιώθουν μεγάλο άγχος και απογοητεύσεις με τη συμπεριφορά τους. Εν τέλει, κάνουν ζημιά στον ίδιο τους τον εαυτό. Η κατάσταση γι’ αυτά χειροτερεύει, όταν εξαιτίας της επιθετικής τους συμπεριφοράς τα άλλα παιδιά (θύματα), δεν θέλουν να συναναστρέφονται μαζί τους. Έτσι, και τα παιδιά θύτες γίνονται θύματα για τον ίδιο τους τον εαυτό, λόγω της συμπεριφοράς τους. Μορφές παιδικής επιθετικότητας Η επιθετικότητα κατά την παιδική ηλικία λαμβάνει διάφορες μορφές: Ο θυμός: Συχνά τα παιδιά εκδηλώνουν έντονα ξεσπάσματα θυμού χτυπώντας τα πόδια τους με δύναμη, κοκαλώνοντας το σώμα τους, φωνάζοντας, βρίζοντας, σφαδάζοντας στο πάτωμα κ.α. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν ο γονέας «εκνευρίζει» το παιδί, επειδή δεν το αφήνει να κάνει κάτι το οποίο επιθυμεί.
Τέλος, μία τρίτη θεωρία υποστηρίζει ότι η αιτία της επιθετικότητας είναι η «ματαίωση», δηλαδή η εσωτερική κατάσταση ή το συναίσθημα αναστάτωσης που νιώθει κάποιος, όταν ένα αξεπέραστο εμπόδιο δεν επιτρέπει να ικανοποιηθεί μια ανάγκη ή να επιτευχθεί ένας στόχος.
Το μίσος: Όταν οι προσπάθειες του παιδιού για δημιουργία θετικών σχέσεων, τόσο με τον γονέα όσο και με τους συνομηλίκους του, απειλούνται σοβαρά ή απορρίπτονται, είναι δυνατόν το παιδί να νιώσει ακραίες καταστάσεις ανησυχίας, με αποτέλεσμα τις εκδηλώσεις μίσους ή εχθρότητας.
Ο θύτης είναι και θύμα
Tα σκωπτικά πειράγματα και οι εκφοβιστικοί παλικαρισμοί:
Τα επιθετικά παιδιά κάνουν τόσο τους γονείς τους όσο και τους δασκάλους τους
● Tα σκωπτικά πειράγματα είναι συνή93
θως μορφές λεκτικής επιθετικότητας και σκοπεύουν να «σπάσουν» τα νεύρα του παιδιού προς το οποίο απευθύνονται. Πρόκειται για υποτιμητικά σχόλια που προσάπτουν μαθητές σε συμμαθητές τους, όπως παρατσούκλια, σχόλια για την εμφάνιση, ή την επίδοση σε μαθήματα ή παιχνίδια. ● Οι εκφοβιστικοί παλικαρισμοί, είναι ποικίλες μορφές απρόσκλητης βίας (σωματικής, λεκτικής, σεξουαλικής, ηλεκτρονικού εκφοβισμού), που εκδηλώνουν κάποιοι «νταήδες» μαθητές σε βάρος συμμαθητών τους, με ψυχολογικές και ψυχοκοινωνικές συνέπειες, τόσο για τα θύματα όσο και για τους θύτες - νταήδες Η άσχημη γλώσσα: Είναι μια μορφή λεκτικής βίας. Η άσχημη γλώσσα περιλαμβάνει τις αισχρές λέξεις και την βλασφημία. Οι αισχρολογίες αρέσουν ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά. Συχνά αρπάζουν μερικές άσχημες εκφράσεις και λέξεις από μεγάλους ή άλλα παιδιά και τις επαναλαμβάνουν συνήθως τις πιο ακατάλληλες φορές. Οι βλασφημίες χρησιμοποιούνται κυρίως από μεγαλύτερα παιδιά. Γενικά στα παιδιά αρέσει να μιμούνται τους μεγάλους και η άσχημη γλώσσα θεωρείται αποκλειστικά «προνόμιο» των μεγάλων. Τα μεγαλύτερα 94
παιδιά έχουν την τάση να χρησιμοποιούν την αγαπημένη βρισιά σε κάποιον που θαυμάζουν π.χ. το μεγαλύτερο αδερφό. Έτσι νιώθουν ότι αποκτούν ένα ιδιαίτερο γόητρο. Τέλος, υπάρχει διάχυτη ανησυχία για την επιρροή που πιθανώς προκαλεί στην επιθετικότητα των παιδιών η βία που βλέπουν στα τηλεοπτικά προγράμματα, στα κινηματογραφικά έργα και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια ή στα παιδικά πολεμικά παιχνίδια. Η βία αυτή ανήκει στο χώρο του φανταστικού, είναι εικονική ή συμβολική. Σχετικά με την τηλεοπτική βία, οι έρευνες δείχνουν ότι τα περισσότερα παιδιά συνήθως μιμούνται τις επιθετικές συμπεριφορές ηρώων που εμφανίζονται στην τηλεόραση. Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, η τηλεόραση θα μπορούσε να οξύνει κάποιο πρόβλημα που ήδη υπάρχει στο παιδί, και επίσης να δώσει κάποιες ιδέες για επιθετικές πράξεις σε ένα παιδί που ήδη συμπεριφέρεται με επιθετικό τρόπο. Τρόποι αντιμετώπισης Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι - τεχνικές προκειμένου να μειωθεί ή να αντιμετωπιστεί η παιδική επιθετικότητα.
Να αγνοούμε την ανεπιθύμητη αρνητική συμπεριφορά και να επιβραβεύουμε-ενισχύουμε τη θετική. Για παράδειγμα, ο καλύτερος τρόπος για να κάνουν οι γονείς τα παιδιά τους να σταματήσουν τις βωμολοχίες, είναι να μην τους δίνουν καμία απολύτως σημασία. Να αποτρέπουμε το παιδί να προβαίνει σε επιθετικές ενέργειες. Είναι σημαντικό να αποσπάμε την προσοχή του παιδιού από ορισμένες μικρο – προκλήσεις, με άλλα ερεθίσματα που είναι πιο ευχάριστα σε αυτό. Η τεχνική time out. Το παιδί πηγαίνει να καθίσει για κάποιο χρονικό διάστημα από (3 έως 10 λεπτά), ανάλογα με την ηλικία του, σε κάποιο, εκ των προτέρων, συμφωνημένο σημείο για να σκεφτεί. Ένα ήρεμο και ήσυχο περιβάλλον βοηθάει αυτόματα το παιδί να συνηθίσει να είναι ήσυχο και φιλικό με τους γύρω του.
Η διαμεσολάβηση ενηλίκων βοηθά στην επίλυση διενέξεων και συγκρούσεων ανάμεσα στα παιδιά. Ο ενήλικας βοηθά στο να υπάρξει διάλογος και από τις δυο πλευρές, με στόχο να βρεθεί μια λύση. Η συνεργασία γονέων και σχολείου είναι σημαντική για την αντιμετώπιση του προβλήματος επιθετικής συμπεριφοράς ανάμεσα στο θύμα και στο θύτη (bullying). Επίσης στην αντιμετώπιση της εικονικής βίας, έχει σημασία η αίσθηση του μέτρου όσον αφορά στην παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων και ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Οι γονείς μπορούν να παρέμβουν στη χρήση των μέσων αυτών, θέτοντας κανόνες και συγκεκριμένες επιλογές. Είναι σημαντικό, να συζητούν οι γονείς με το παιδί και να του εξηγούν τα προγράμματα που του προκαλούν ανησυχητικούς προβληματισμούς.
delivery 2610 453.492 Αμερι κής 1 & Ηρ ώ ω ν Π ολυ τ ε χ νείου, Π άτρα
Μια «τρίλιζα» για κάθε χώρο! Είναι σίγουρο πως όσους αποθηκευτικούς χώρους και αν διαθέτετε, ακόμα και σε σπίτια πολλών τετραγωνικών, ποτέ δεν είναι αρκετοί. Αξιοποιήστε κάθε εκατοστό του χώρου σας με τον καλύτερο και ταυτόχρονα καλαίσθητο τρόπο, και χωρίς να θυμίζουν αποθήκη τα σημεία που θα αποθηκεύσετε χρηστικά ή διακοσμητικά αντικείμενα. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ / ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ - ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ
96
Με απλά υλικά δημιουργείστε μια κατασκευή, η οποία καλύπτει το λειτουργικό κομμάτι, δεν πιάνει πολύ χώρο, έχει πολλαπλές χρήσεις, είναι καλαίσθητη και προσαρμόζεται στα θέλω του καθενός. Σας προτείνουμε μια κατασκευή που καλύπτει όλα τα παραπάνω, και θυμίζει μια «τρίλιζα».
Στα κουτιά μπορείτε να δώσετε και άλλη χρήση. Αφαιρώντας τα από τον κάναβο και τοποθετώντας τα όπως εσείς θέλετε, πχ. το ένα πάνω στο άλλο και άλλη μια σειρά διπλά κολλητά, γίνεται ένας πάγκος. Ή απομονωμένα, γίνονται σκαμπό. Σε κάποια σημεία του κάναβου μπορούν να δημιουργηθούν ράφια, πάνω στα οποία να τοποθετούνται κρεμάστρες ή διακοσμητικά ή ο,τιδήποτε άλλο θέλετε.
Ξεκινάμε με έναν ξύλινο σκελετό (κάναβο). Ο κάναβος, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, αποτελείται από ξύλινα δοκάρια, διατομής 4 Χ 4 (ενδεικτικά), που δημιουργούν κενά τετράγωνα, και που μπορείτε να προμηθευτείτε από την κοντινότερη ξυλεία. Δώστε εσείς τις διαστάσεις στον κάναβο σε μήκος και ύψος, ανάλογα με το χώρο σας. Επίσης, αν θέλετε να μετακινείται η κατασκευή, μπορείτε να τοποθετήσετε στο κάτω μέρος ρόδες μεταλλικές. Επιλέξτε εσείς πόσα τετράγωνα μπορεί να έχει ο κάναβος. Το δεύτερο κομμάτι που κατασκευάζετε είναι κουτιά, υπολογισμένα για να μπαίνουν στα κενά του κάναβου, που στο πάνω μέρος είναι ανοιχτά. Ενδεικτικά, μπορεί να είναι από μελαμίνη. Στην όψη των κουτιών μπορείτε να κολλήσετε αυτοκόλλητα και ανάλογα με το πώς τα τοποθετείτε να σχηματίζουν μια τρίλιζα. Το κάθε κουτί από αυτά, μπορεί να καλύπτει διάφορες ανάγκες όπως: παιχνίδια, βιβλία, παπούτσια κτλ.
Χρησιμοποιήστε τα χρώματα που σας αρέσουν για να ταιριάξετε την κατασκευή στο σαλόνι, το παιδικό δωμάτιο, τον επαγγελματικό χώρο ή οπουδήποτε αλλού, σας είναι απαραίτητη. Εξοικονομήστε χώρο, δημιουργήστε, παίξτε! 97
Γιούλη Μιγγείρου Κυρία Μιγγείρου, συστήστε μας το νέο σας βιβλίο. Με τι ασχολείται και σε ποιους απευθύνεται; Το «Μαμά, Μπαμπά σας χρειάζομαι», μπορεί να αποτελέσει έναν χρήσιμο οδηγό με πρακτικές συμβουλές για τους γονείς, αλλά και για όσους συναναστρέφονται με παιδιά (εκπαιδευτικούς, γιαγιάδες-παππούδες, ανθρώπους οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την επίβλεψη των παιδιών. Η εφαρμογή αυτών των πρακτικών συμβουλών μπορεί να προσαρμοστεί ανάλογα με τις αξίες και αρχές, που η κάθε οικογένεια επιθυμεί να προβάλλει. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή βιβλίων για παιδιά; Η 15χρονη επαγγελματική μου εμπειρία ως ψυχολόγου, μου έδωσε το ερέθισμα να αποτυπώσω όλα αυτά που έχω μοιραστεί με γονείς στις συζητήσεις που πραγματοποιώ σε σχολεία, δήμους και συλλόγους. Ο κύριος και πρωταρχικός μου στόχος ήταν να βοηθήσω τους γονείς να δουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια των παιδιών τους. Πότε κρίνετε απαραίτητο για ένα γονιό να απευθυνθεί σε ειδικό για βοήθεια σε σχέση με τα προβλήματα των παιδιών του; Η επίσκεψη σε έναν ειδικό θεωρείται αναγκαία, στην περίπτωση που ο γονιός αισθάνεται ανήμπορος, εξαντλημένος και αρκετά φορτισμένος για να αντιμετωπίσει
τις προκλήσεις της καθημερινότητας με τα παιδιά του. Επίσης, κάποιες φορές οι γονείς αδυνατούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις των παιδιών τους, οπότε η συζήτηση με έναν ειδικό, ίσως τους ξεκαθαρίσει τα μηνύματα που επιθυμούν να περάσουν στα δικά τους παιδιά. Ποια είναι τα κυριότερα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι γονείς σχετικά με την ανατροφή των παιδιών τους, σύμφωνα με την εμπειρία σας; Τα κύρια ζητήματα αφορούν σε θέματα οριοθέτησης συμπεριφοράς, οργάνωσης καθημερινότητας και όλων αυτών που μπορούν να προκύψουν από τα ξαφνικά γεγονότα που σημαδεύουν την οικογενειακή ζωή: διαζύγιο, απώλεια αγαπημένου προσώπου, ερχομός ενός νέου μέλους στην οικογένεια. Θα σας ενδιέφερε μελλοντικά να ασχοληθείτε και με άλλα ήδη γραφής; Ήδη έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και η παιδική ιστορία «Μια φορά κι έναν καιρό φοβόμουν έναν δράκο» και το 2015 θα εκδοθεί άλλη μία, η οποία θα πραγματεύεται το μεταβατικό στάδιο από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό. Η συναναστροφή μου με ανθρώπους, επαγγελματικά και κοινωνικά, έχει αποδείξει ότι αποτελεί βασική πηγή έμπνευσης, γι αυτό δεν αποκλείω και την ενασχόληση μου με άλλα είδη γραφής.
Είσαι ελεύθερος επαγγελµατίας; Θέλεις να σε γνωρίσουν όλοι και να αυξήσεις τις πωλήσεις σου ή τις υπηρεσίες σου;
Ψάχνεις τρόπο άµεσο και οικονοµικό;
Βρέθηκε! 1. Μπες στο site των ευκαιριών της Πάτρας
www.pou-pas.com 2. Επικοινώνησε μαζί μας 3. Άσε τα υπόλοιπα σε εμάς Μην το ψάχνεις…
Είναι ευκαιρία!
poupaspatra
ΙΕΣ
ΕΥ
ΙΡ ΚΑ
οι προτάσεις του about
βιβλία για παιδιά
Νυχτοπερπατήματα
Γιολίνα Αποστολάκη Εκδόσεις: Μεταίχμιο Ο Λάμπης έχεις δυο μικρότερα αδέρφια, είναι δηλαδή ο πρώτος, ο μεγάλος της οικογένειας. Μα όταν γεννιέται η μικρή του αδερφή, αρχίζει ξαφνικά κι έχει προβλήματα με τον ύπνο. Στην αρχή δε φαίνεται και πολύ, γιατί τέτοια προβλήματα έχουν όλοι στο σπίτι – εξαιτίας του μωρού. Σύντομα όμως οι υπόλοιποι ξαναβρίσκουν τις ρουτίνες τους. Και μένει αυτός να παλέψει με τον φόβο του. Δηλαδή να τον παραδεχτεί και μετά να τον νικήσει. Το ύφος είναι πολύ πετυχημένο, το διαβάζεις μονορούφι. Και κερδίζει μικρούς και μεγάλους.
Ο αδεσποτος Κώστας
Μάκης Τσίτας Εκδόσεις: Ψυχογιός Ο Φοξ, ο μπαμπάς του και η μαμά του –μια οικογένεια σκύλων– έχουν για κατοικίδιο έναν άνθρωπο, τον μικρό Κώστα. Τον αγαπούν και τον φροντίζουν σαν παιδί τους, όταν όμως έρθει η ώρα να φύγουν για τις διακοπές τους, θα τον παρατήσουν πολύ μακριά απ’ το σπίτι… Και τότε ο Κώστας θα γίνει αδέσποτος και θα περιπλανηθεί, χαμένος και φοβισμένος, στην αφιλόξενη και σκοτεινή πόλη, αντιμέτωπος με πολλούς κινδύνους. Πρόκειται για μια πολύ περίεργη ιστορία. Ή μήπως όχι; Ένα πρωτότυπο και απολαυστικό βιβλίο με θέμα τη φιλοζωία.
Χριστούγεννα με τον Χρήστο
Κατασκευές και δραστηριότητες
Χρήστος Δημόπουλος Εκδόσεις: Ψυχογιός Κλείνουν τα σχολειά, έρχονται οι γιορτές, ώρα για παιχνίδι! Να μια ευκαιρία να εξασκήσουμε το μυαλό και τα χέρια μας! Στο βιβλίο αυτό θα βρείτε χριστουγεννιάτικες κατασκευές και δραστηριότητες, που θα σας κρατήσουν συντροφιά τις κρύες τούτες μέρες και θα σας χαρίσουν πολλές ώρες διασκέδασης. Φτιάξτε στολίδια, χιονονιφάδες, δεντράκια κι αστεράκια! Λύστε το σταυρόλεξο, αποκαλύψτε την κρυμμένη εικόνα, χρωματίστε τον Αϊ-Βασίλη, βρείτε τις διαφορές! Καμιά άλλη εποχή δεν είναι καλύτερη για να μείνουμε σπίτι και, παρέα με την οικογένεια ή τους φίλους μας, να κάνουμε κατασκευές. Καλή διασκέδαση!
Ο Ρομπέν των κάστρων και ο φυλακισμένος γελωτοποιός Ουρανία Τουτουντζή Εκδόσεις: Διόπτρα
Ο Ρομπέν των Κάστρων είναι ένας σημερινός Ρομπέν των Δασών που ταξιδεύει στον χρόνο! Τον επέλεξε ο ξακουστός βασιλιάς και μάγος της ιστορίας Σελίν να είναι ο πολύτιμος βοηθός του στον αγώνα του ενάντια στην αδικία! Σύντροφοί του στα ταξίδια οι καλοί του φίλοι Θάλεια και Τίμωνας. Μαζί θα περιπλανηθούν σε άλλες εποχές, θα ζήσουν αξέχαστες περιπέτειες και θα γνωρίσουν υπέροχους ανθρώπους. Μα πάνω από όλα θα βρουν τις απαντήσεις στα δικά τους καθημερινά προβλήματα και θα δουν συγχρόνως τη φιλία τους να δυναμώνει. Ένα βιβλίο γεμάτο δράση και περιπέτεια, πλούσιο σε μηνύματα για τη φιλία, τη δικαιοσύνη, τη διαφορετικότητα, που θα εξάψει τη φαντασία των μικρών αναγνωστών.
100
50 χρόνια δίνουμε λύσεις με ποιότητα ασφάλεια εγγύηση
Ορθωτικά Πέλµατα διαφόρων παθήσεων Κηδεµόνες Σκολίωσης - Κύφωσης για παιδιά Τεχνητά Μέλη
κατάστηµα Πατρών Αγ. Ανδρέου 140 Τ. 2610 346969 F. 2610 346979
κατάστηµα Κρήτης Μίνωος 47, Ηράκλειο Τ. 2810 261281 F. 2810 261260
www.orthoway.gr
κατάστηµα Αθηνών Μεσογείων 125, Aθήνα Τ. 210 6910048 F. 210-6910078