Vakbond in Beweging 64 | 2010

ViB VAKBOND IN BEWEGING

België - Belgique P.B. Antwerpen X 8/6342 AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

Toelatingsnummer P408993

VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS • NR. 64 17e JAARGANG • JAN/FEB/MAR 2010

Verantwoordelijke uitgever : Dirk Schoeters, Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen

INHOUD

ViB VAKBOND IN BEWEGING

Nr. 64 - 17e jaargang JAN/FEB/MAR 2010 Prijs:  0,75 Jaarabonnement: 3 Driemaandelijks tijdschrift van Linx+ ABVV-Regio Antwerpen In samenwerking met De Brug, Brug- en gepensioneerdenwerking ABVV-Regio Antwerpen

7

4

Verantwoordelijke uitgever: Dirk Schoeters Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen Redactieadres: Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen (03)220 67 11 peter.dekort@abvv.be Medewerkers aan dit nummer: Mart Baeten Albert Balboa Patrick Van Laer François Borghmans Marina Van den Bulck Staf Van Gorp Romain De Fleurquin

8

16

Vormgeving: Romain De Fleurquin Albert Balboa llustratie cover : ABVV, gewest Antwerpen

12

9

INHOUD REDACTIONEEL 3 Optimism is a moral duty GESCHIEDENIS 4 Misdadig Antwerpen KINDEREN VAN SEMINI 7 Tuur VanWallendael

VAKBOND IN BEWEGING 64

THEMA 8 Soep tegen armoede en voor welvaartvaste uitkeringen

ACTUALITEIT 9 Met de klimaattrein naar K(H)openhagen 11 De wereld ontdekt de Smog

STRAFFE MADAMMEN 12 Rosa Luxemburg MIGRATIE 14 Migratie is win-win situatie 15 “Big Brother” waakt

FILMBESPREKING 16 Les Barons DANKWOORD 17 Ivan Van Staeyen dankt

Ondertekende teksten geven uitsluitend de mening weer van de auteur en binden geenszins de organisatie.

REDACTIONEEL

Optimism is a moral duty (Karl Popper)

ACG 113 ; Bekaert 264 ; Bopack 64 ; Chiquita Shared Services 100 ; Curelco 55 ; DAF 874 ; Ecodis 22 ; Fujifilm 13 ; General Motors 1861 ; Hayes Lemmerz 263 ; Initial Textiles 199 ; Janssen Pharmaceutica 558 ; Kalmar 60 ; Lanxess Rubber 91 ; Metaalgieterij Giesen 237 ; Nokia Siemens Networks 62 ; Overseas Diamond s Groep 28 ; Philips 489 ; Psa hnn 108 ; Restoom 36 ; Sanoma 60; Transint 24 ; Umac Midwest 49 ; Verheyen Graphics 94 ; Wienerberger-Quirijnen 16 ; Ziffiks 41 Bovenstaande opsomming is een uiterst kleine en louter alfabetische greep uit de bladzijden lange lijst van bedrijven die overgingen tot ontslagen of failliet gingen.

De lijst van herstructureringen, collectieve ontslagen, sluitingen en falingen is in een goed economisch jaar al een behoorlijk werkstuk. Ten gevolge van de economische crisis die ontstond na de financiële rampen van 2008 bleek in 2009 de lijst aan te groeien tot een ellenlang verhaal over verlies van jobs, moeilijke sociale onderhandelingen daar waar mogelijk en ook vele vergeten slachtoffers van de crisis. En 2010 belooft geen beterschap. Het jaar werd ingezet met een sluitingsaankondiging van Opel waarbij – opnieuw mogen we zeggen – 2600 werknemers rechtstreeks betrokken zijn. En onrechtstreeks nog vele duizenden arbeidsplaatsen op de tocht staan. Het gevecht van de Opel-werknemers om hun bedrijf open te houden verdient al onze steun.

Sommige rampen zie je van ver en onafwendbaar aankomen, zijn als het ware een gevolg van de voortschrijdende economische evoluties en wetmatigheden. Anderen zijn het slachtoffer van de economische fluctuaties zoals we die bij de opeenvolgende crisissen hebben gezien. Als je zelf een dagje ouder wordt herken je de patronen. Als je als werknemer persoonlijk betrokken bent bij een faling of sluiting of herstructurering maakt het op zich niet zoveel uit wat de reden is: je bent je job kwijt, je collega’s, je dagelijkse structuur, je zekerheden. Dan moet je zelf een uitweg zoeken, hopelijk met wat deskundige hulp. Dan blijkt je ervaring plots minder belangrijk dan je leeftijd, dan dien je te concurreren met mensen die een blitse sollicitatiebrief kunnen schrijven, dan is het gebrekkige opleidingsbeleid van je vorige werkgever plots iets wat jou persoonlijk wordt aangewreven omdat je niet in levenslang leren hebt geïnvesteerd in al die jaren dat je je gezin en je werk kwalitatief hebt proberen te combineren, dan moet je van sollicitatie naar sollicitatie steeds weer je enthousiasme bovenhalen, terwijl je nog aan het bekomen bent van je ontslag, de schrijnende onzekerheid over je toekomst je in z’n greep heeft.

Het zijn de herstructureringen die puur gebaseerd zijn op loutere winsthonger van CEO’s en de aandeelhouders-bankiers-onzichtbare rijken die ons het meest op de barricaden jagen.

De syndicale strijd tegen de beslissingen van AB INBEV in Leuven en Jupille en het gevecht van de Antwerpse collega’s van BAYER tegen de inleveringseis van de Duitse Bayerdirectie is – eindelijk mogen we wel zeggen – een goed voorbeeld voor ons allen. Een bewijs dat we moeten vasthouden aan onze eigen logica, onze visie op hoe een samenleving hoort te zijn en welke rol we daar als werkers in hebben, dat we met een goede communicatiestrategie niet alleen onze naaste omgeving maar ook de zo belangrijke publieke opinie kunnen meenemen in een andere, een betere, een meer sociale logica. Voor een wereld met oog voor alle mensen. Voor een samenleving waar onze stem gehoord wordt.

En zo eindig ik met Karl Popper: optimisme is een morele plicht. Voor ons allemaal. Nu meer dan ooit.

Marina Van den Bulck VAKBOND IN BEWEGING 64

GESCHIEDENIS

MISDADIG ANTWERPEN Antwerpen zou een stad vol misdaad zijn, statistieken worden vervalst of achtergehouden.

De mensen durven ’s avonds niet meer buitenkomen. Er wordt een ware angstpsychose in de verf gezet door vooral uiterst rechts.

Natuurlijk is er criminaliteit, die heeft altijd bestaan en zal ook blijven bestaan zolang de mensheid bestaat. De misdaad of de perceptie ervan gebruiken of misbruiken voor electorale redenen is echter een misdaad op zich.

Ook het gerecht ligt onder vuur. Het gerecht werkt onvoldoende, is te laks en zo meer. Het gerecht is de overheid en wordt dus politiek uitgespeeld. De verantwoordelijkheid voor de misdaadbestrijding ligt volledig bij de overheid. Ooit was dit anders.

DE ZWARE MISDADEN WERDEN IN DE VIERSCHAAR BERECHT

VETE EN ZOEN Tijdens de donkere middeleeuwen werden de zware misdaden voornamelijk tussen de families van slachtoffer en dader uitgevochten. Bij moord of verkrachting bestond het recht op wraak m.a.w. men mocht dezelfde misdaad plegen bij de familie van

de dader. Zo ontstonden familievetes die vaak generaties voortleefden.

Er was dus nood aan een interventie van een officiële instantie om de gerechtigheid in de hand te houden.

Dit leidde tot de praktijk van ‘de zoen’. Bij ‘de zoen’ beloofden de rivaliserende families elkaar plechtig na een misdaad geen vete aan te gaan. In ruil daarvoor legden zij zich neer bij de straf die door het stadsbestuur werd uitgesproken.

Om deze uitspraak wat meer ceremonie te geven gebeurde dat meestal in een kerk of klooster.

In Antwerpen was het gebruikelijk dat de misdadiger, gekleed in een linnen gewaad blootsvoets en blootshoofds in de kamer van “de zoen” verscheen.

De misdadiger nam plaats tegenover de oudste zoon van de getroffen familie, “de mondzoener” genaamd.

Het teken van verzoening is namelijk een kus op of aan de mond. Tussen beide partijen stond een vertegenwoordiger van de stad.

Er werd om een teken van verzoening gevraagd. De kus die hierop volgde werd door de stad geregistreerd.

STADSGERECHT Reeds in 1221 bezat de stad Antwerpen het recht om misdadigers te berechten. De eigenlijke vervolging was de taak van ‘de schout’. De Antwerpse schout vervulde de rol van openbare aanklager in de stad, hij was eveneens het hoofd van het vervolgingssysteem in het kwartier van Antwerpen. Dit rechtsgebied kwam overeen met de noordelijke helft van de huidige provincie Antwerpen. De schout werd bijgestaan door een klerk, die het verhoor van de verdachten notuleerde en een inventaris opmaakte van

VAKBOND IN BEWEGING 64

de bezittingen van de beklaagde. De schout kon ook rekenen op een cipier, die instond voor de bewaking van de gevangenen. Gevangenen werden, op eigen kosten, opgesloten in Het Steen. Het ging hier hoofdzakelijk om verdachten die hun proces afwachtten. Bij de daadwerkelijke opsporing en vervolging van verdachten werd de schout bijgestaan door de kolfdragers, niet geliefd bij de bevolking. Tenslotte was er de beul die de terechtstellingen uitvoerde. De beul, ook niet geliefd, was tevens verantwoordelijk voor het toezicht op de bordelen.

DE VIERSCHAAR De rechtspraak was in handen van het college van de Antwerpse schepenen: “De Vierschaar”. De schepenen verwierven later ook politieke bevoegdheden. Daarvoor waren het enkel rechters. Aanvankelijk telde het Antwerpse college twaalf schepenen, later werd dit achttien. De Vierschaar behandelde alle criminele zaken die een lijf- of doodstraf tot gevolg konden hebben. De naam van deze rechtbank was afgeleid van de vorm waarin ze was opgesteld, namelijk vier banken in een vierkant.

De zitting werd gehouden in openlucht bij zonsopgang nabij Het Steen. De raadkamer oordeelde dan weer over minder zware misdaden die een geldboete, bedevaart of verbanning tot gevolg hadden. Deze raadkamer hield zitting op het stadhuis.

VREEMDE MISDADEN Buiten de misdaden die we nu kennen waren er destijds handelingen die eveneens bestraft werden.

In de periode tussen 1550 en 1575, toen het protestantisme in Antwerpen

GESCHIEDENIS hoogtij vierde, werden vele protestanten ter dood veroordeeld omdat zij de katholieke geloofsleer verwierpen.

Zelfmoord werd aanzien als moord, het lichaam van de zelfmoordenaar werd aan de galg gehangen als voorbeeld voor de stad. Uiteraard was hekserij eveneens een zware misdaad.

Tijdens de middeleeuwen werden landlopers nog min of meer gerust gelaten en zelfs aanzien als sukkelaars. Vanaf 1550 werden landlopers samen met bedelaars aanzien als criminelen.

Tussen 1530 en 1570 steeg het aandeel van de bedelarij spectaculair door de veranderde economische omstandigheden. Antwerpen kende een economische groei wat van Antwerpen een voorname havenstad maakte. Voor velen betekende dit rijkdom maar voor anderen bracht het armoede en werkloosheid.

Tijdens de middeleeuwen waren bordelen nuttige instellingen waar vrijgezellen terecht konden. Vanaf de 16e eeuw probeerden het stadsbestuur de bordelen buiten de stadsmuren te houden. De prostitutie werd vanaf 1679 verboden.

VREEMDE STRAFFEN De straffen die werden uitgesproken, waren anders dan heden ten dage.

Gevangenisstraf werd bijna nooit opgelegd. Men koos liever om de misdadiger te verbannen of een bedevaart op te leggen. Misschien klonk een bedevaart niet als straf maar een voettocht naar Cyprus of Santiago de Compostella stond haast gelijk met de doodstraf.

NA 1550 WERDEN VEEL MISDADIGERS OPGEHANGEN In Antwerpen fungeerden verschillende locaties als terechtstellingplaats. Tussen 1200 en 1300 stond er een galg op de hoek van de

Lange Nieuwstraat en de Lange Clarenstraat. Aan de Veemarkt, waar nu de St. Pauluskerk staat, was eveneens een galgenveld.

Veroordeelde vrouwen werden levend begraven, men vond het nogal ongepast een vrouw op te hangen.

Tot in de 18e eeuw werden er relatief veel misdadigers tot de doodstraf veroordeeld, meestal door onthoofding. Een zwaar alternatief voor de doodstraf was het radbraken. Hierbij werden ledematen van de veroordeelde onder een draaiend rad verpletterd.

Tevens streefde men naar straffen die de misdaad symboliseerde. Lichaamsdelen, waarmee het misdrijf werd begaan, werden verminkt of afgehakt.

HET FRANSE REGIME Onder het Frans bewind veranderde er veel op bestuurlijk niveau dus ook op gerechtelijk vlak. Een van de voornaamste veranderingen was de scheiding tussen de bestuurlijke en de rechterlijke macht.

HET HUIDIG POSTGEBOUW OP DE GROENPLAATS. VANAF 1819 TOT 1877 Voortaan dus geen scheWAS DIT GEBOUW DE ZETEL VAN DE ANTWERPSE RECHTBANK VAN EERpenen meer die tegelijkerSTE AANLEG tijd bestuurder en rechter waren.

In 1795 werden de oude In 1811 onderging de rechdeed men er alles aan om rechtsinstellingen afterlijke organisatie uiteinalles bij het oude te laten. geschaft en kwamen er delijk een nieuwe wijziging.

Alle leden van de rechtsdepartementale rechtDe instellingen kwamen tot instellingen moesten wel banken. De nieuwe corstand en mits wat aanpaseen eed van trouw aflegrectionele rechtbank zou singen zouden deze blijven gen aan het nieuwe bestuur zetelen op het stadhuis tot bestaan. om hun functie te kunnen er een nieuwe vestiging verder zetten. De guillogevonden zou worden. De EINDELIJK POLITIE tine werd afgeschaft maar burgerlijke rechtbank kon Politiediensten werden bevervangen door de strop intrekken in lokalen van de noemd door de burgemeesen het zwaard. Voor de Sint Michielsabdij. Nadat ter. Het eerste korps bemannen betekende dit opdeze was verkocht trok de stond uit 72 nachtwakers. hangen aan een galg, voor rechtbank naar een gebouw De stad werd ingedeeld de vrouwen wurging aan van de waag, midden op in kwartieren met elk een een paal. Tijdens de duur de huidige Stadswaag. Dit commissaris. Het vangen van het Hollandse Bewind gebouw bleek helemaal van misdadigers, het vroewerden er verschillende niet geschikt, toch bleef de gere werk van de schout, doodstraffen uitgesproken rechtbank er nog drie jaar was voortaan de taak van maar slechts één werkelijk gevestigd, om dan naar het de commissaris van politie. uitgevoerd. stadhuis te verhuizen.

Deze centralisatie van ‘de In 1819 verhuisde de Volledig nieuw was de fransen’ betekende tevens rechtbank uiteindelijk van invoering van een jury van het ontstaan van de staatshet stadhuis naar het geinbeschuldigingstelling politie, de “Gendarmerie bouw ‘De Roos’, het huidige (1795). Dit onder leiding Nationale”. postgebouw aan de Groenvan een directeur/rechter, plaats. de voorloper van de huidige HOLLANDS REGIME Sinds de invoering van onderzoeksrechter.

Onder Hollands bewind de franse wetten werd er

VAKBOND IN BEWEGING 64

GESCHIEDENIS

HET JUSTITIEPALEIS AAN DE BRITSELEI

steeds in de franse taal gepleit en waren de vonnissen en uitspraken ook in deze taal gesteld. De invoering van het Nederlands gebeurde zeer langzaam. Het kostte veel moeite, protestbrieven en kwaad bloed eer de taalwetten er kwamen.

Dit leidde dan soms tot zeer tragikomische taferelen. Een magistraat zei ooit met een zeer franse tongval tegen een vrouwelijke getuige: “Mevrouw wilt u nog in de zaal blijven wachten, de rechtbank moet u nog gebruiken.” Hij had haar wel ‘den zweer’ doen afleggen.

Onder Hollands bewind werden tevens de politiediensten gereorganiseerd.

Ze werden onder het directe gezag van de burgemeester geplaatst. Het politiekorps bestond amper uit 20 man. Het korps van de nachtwakers werd opgeheven toen in 1817 het korps van pompiers werd opgericht welke de taken van de nachtwachters overnam. De stadswacht werd in 1928 vervangen door de schutterij. De Gendarmerie bleef bestaan en de benaming ‘Rijkswacht’ werd voor het eerst in 1925 gebruikt.

GARDE BOURGEOISE Tijdens de Belgische omwenteling in 1830 werd ook in Antwerpen, naar het voorbeeld van Brussel, een Garde Bourgeoise opgericht. Deze bestond uit betrouwbare personen van de goede burgerij.

Zij vormden samen met de schutterij een politiemacht. Toen de staat van

VAKBOND IN BEWEGING 64

beleg werd afgekondigd, werden nog eens vijfhonderd burgers ingelijfd bij de Garde Bourgeoise, wat het totaal op drieduizend bracht. Onder Belgisch bewind werd opnieuw de franse taal ingevoerd en werd opnieuw de werking van het gerecht naar Frans model van kracht. De guillotine verscheen terug en de galg verdween opnieuw.

In de periode van 1867 heerste er een strenge strafwetgeving. De eerste uitvoering van de doodstraf onder Belgisch bewind vond plaats op 27 juli 1839.

In 1850 had de laatste terechtstelling plaats op de Grote Markt. Het stadsbestuur kreeg een vermaning omdat er gekozen werd voor een centraal plein, terwijl dat in andere steden op afgelegen plaatsen gebeurde.

NAAR EEN NIEUW JUSTITIEPALEIS Rond 1851 begonnen de klachten over plaatsgebrek in het oude gerechtsgebouw. In 1867 werden dan ook plannen gemaakt om een nieuw justitiegebouw te bouwen op de vrij gekomen gronden van de vestinggordel rond Antwerpen. Er kwam verzet van de toenmalige rechters en advocaten die dreigden met staking. Een gerechtsgebouw “buiten de stad” was ondenkbaar. Recht spreken en pleiten “op den buiten” was beneden hun waardigheid. De stad eindigde inderdaad aan de middeleeuwse stadsmuren en de stadspoorten werden toen

nog elke dag geopend en gesloten.

De bouw van het nieuwe gerechtsgebouw, dat startte in 1870, liep veel vertraging op. De eerste zitting vond plaats in 1877 en door de werken was er maar één lokaal beschikbaar. Vermits er in de rest van het gebouw nog veel lawaai was, door de werken, waren de debatten onverstaanbaar.

Men was gewoon te vroeg verhuisd. Om getuigen en pers te kunnen plaatsen, werden er banken van de wandelterrassen aan de Schelde ter beschikking gesteld. In 1899 vond men dat het gebouw onvoldoende boven de begane grond uitrees. Enorme vergrotingswerken in 1911 en van 1929 tot 1933 losten dit probleem op.

GEVANGENISSEN Tot in 1824 werd Het Steen gebruikt als huis van bewaring. Hierna, in de franse overheersing, kon men op verschillende plaatsen gevangenen aantreffen zoals in het Rubenshuis aan de Wapper of de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem.

Voor langdurige opsluiting of dwangarbeid kon men terecht in het Zuidkasteel. In 1812 en dit tot na de afbraak in 1825, deed een gedeelte van het Sint Elisabethgasthuis, langs de Leopoldstraat, dienst als vrouwengevangenis.

Intussen was een gedeelte van de Sint-Michielsabdij verbouwd tot burgerlijke gevangenis. Uiteindelijk werd een nieuwe gevangenis gebouwd aan de Begijnenstraat, deze werd in 1857 in gebruik genomen. De vreeswekkende en solide aanblik ontmoedigde reeds op voorhand eventuele bestormers van dit eertijds voor zijn eetgerei spottend genoemde ‘Hotel de Houten Lepel’.

DE GARD’CIVIEK Wegens het dreigende oorlogsgevaar werd een burgerwacht ingesteld door het Voorlopige Bewind in

1830. Het was op militaire leest geschoeid, zonder dat het deel uitmaakte van het leger. Deze moest de orde handhaven, de wetten doen uitvoeren en bijdragen tot de onafhankelijkheid en onschendbaarheid van het land. Burgers tussen 21 en 50 jaar, die geen militaire verplichtingen meer hadden en niet behoeftig waren, kwamen hiervoor in aanmerking. De burgerwacht bestond uit vier korpsen: de ruiterij of garde d’honneur (de gardeniers), de jagers-verkenners of chasseurs éclaireurs (de chaskes), de artillerie bestaande uit twee groepen van driehonderd man, de Josefieten en de Lustige Kanonniers. En de vierde groep was de infanterie (de piotten). Zij die een hekel hadden aan het soldatengedoe en zeker geen keurkorps aanvroegen, kwamen bij de Jefkes terecht. Ze werden getraind op het Kasteelplein, het latere Wilrijkseplein. Zij genoten veel aanzien in de stad met hun mooie uniformen. Na de Eerste Wereldoorlog werden ze niet meer heringevoerd.

MODERN POLITIECORPS In de jaren dertig van de 19e eeuw beschikte de stad Antwerpen over een pover politiekorps met een niet al te goede reputatie. Er was sprake van 5 commissarissen, 5 adjuncten, 2 veldwachters, 1 waterschout en 2 inspecteurs. Vanaf 1861 werd heel het korps gereorganiseerd tot een waardig politiekorps. In de havenstad en in de volkswijken, waar het familiaal en sociaal leven zich meestal op straat afspeelde, had de politie meer dan hun handen vol.

Het Justitiepaleis aan de Britselei noemde men destijds “de omgekeerde biljart”, het nieuwe heet “het vlinderpaleis”. Het gerecht gaat er op vooruit…

Staf Van Gorp Bron: Waar is de tijd – Antwerpen, deel 1

KINDEREN VAN SEMINI (11)

TUUR VAN WALLENDAEL Eerst journalist, dan politicus

Woensdag 18 november 2009 overleed Tuur Van Wallendael op 71-jarige leeftijd. Hij stapte zelf uit het leven. Tuur was vooral bekend als journalist en nieuwslezer van de VRT. Eind augustus namen zijn familie, vrienden en partijgenoten reeds afscheid van de terminaal zieke Van Wallendael. Hij leed aan kanker en heeft zelf het moment van zijn dood bepaald.

DE MENS TUUR VAN WALLENDAEL Tuur Van Wallendael werd geboren op 29 september 1938. Als jonge knaap liep hij school aan het Koninklijk Atheneum van Antwerpen, waar hij Latijn/Wiskunde en Latijn/Grieks studeerde.

Vervolgens ging hij naar de Rijksuniversiteit Gent, waar hij een licentie in de Germaanse filologie behaalde.

Na zijn studies doceerde hij tien jaar Nederlands en Nederlandse literatuur aan de Rijksnormaalschool in Lier en de Rijksuniversiteit Gent.

Van 1973 tot 1989 werkte hij als journalist bij de toenmalige BRT. De tvbeelden uit 1987 van Van Wallendael die in het plat Antwerps voor de gezonken ferry Herald of Free Enterprise in Zeebrugge kritiek stond te leveren op

het toenmalige nieuwsanker Bavo Claes en minister Miet Smet zijn legendarisch geworden. Ze worden nog regelmatig gebruikt in satirische programma’s.

Als ‘Wetstraatreporter’ werd hij gebeten door de politieke microbe. In 1989 werd hij woordvoerder op het kabinet van voormalig SPminister van Economische Zaken Willy Claes.

bel en stapte op zijn eigen houtje naar het gerecht om de Visa-affaire aan te klagen. Een zaak die het volledige schepencollege deed opstappen. Van Wallendael keerde terug in het nieuwe college onder burgemeester Patrick Janssens. Na de verkiezingen van 2006 ging hij met pensioen.

Toen hem werd gevraagd waar hij het meest fier op was in zijn politieke carrière, antwoordde hij: “In politieke analyses krijg ik soms een speciale rol toebedeeld, namelijk van de verzoener tussen de oude SP en de vernieuwers van de SP.A. Als dat inderdaad waar is, dan ben ik daar héél fier op.”

In 2006 was hij ook zeer tevreden met het resultaat van burgemeester Patrick Janssens die, in het nadeel van Vlaams Belang, de SP.A weer de grootste partij van Antwerpen maakte.

EUTHANASIE In 2003 overwon Van Wallendael een eerste maal darmkanker. In 2009 sloeg de ziekte een tweede maal

toe en kreeg hij te horen dat hij terminaal ziek was.

Tuur Van Wallendael liet daarop weten dat hij de manier en het tijdstip van overlijden zelf in handen zou nemen, wanneer de pijn te groot werd. Twee maanden geleden besloot hij om alle behandelingen stop te zetten en voor euthanasie te kiezen. “Als ik niet meer waardig kan leven, hoef ik maar een signaal te geven en dan is het voorbij. Ik wil zelf beslissen wanneer mijn leven stopt” zei hij in een uitgebreid interview begin september.

Eind augustus namen zijn familie, vrienden en partijgenoten al afscheid van Tuur, tijdens een afscheidsfeest dat hij gaf.

Op 18 november nam hij in zijn woning, in de Antwerpse Seefhoek, omringd door zijn dierbaren, afscheid van het leven.

Waardig, zoals hij steeds was.

Staf Van Gorp Bron: verscheidene kranten

IN DE POLITIEK Van het ministerieel kabinet kwam hij naar Antwerpen waar hij in 1991 de eerste ombudsman van de stad werd. In 1995 werd Van Wallendael verkozen als Vlaams parlementslid. In 2001 werd hij schepen van Sociale Zaken en Juridische Zaken onder burgemeester Leona Detiège.

Gedurende dit mandaat bond hij in 2003 de kat de

VAKBOND IN BEWEGING 64

ACTUEEL

SOEP TEGEN ARMOEDE EN VOOR WELVAARTSVASTE UITKERINGEN Op woensdag 16 december 2009 namen onze senioren- en werklozenwerking deel aan de actie ‘soep op de stoep’ van Welzijnszorg.

Die dag verkochten we op het De Coninckplein soep aan de democratische prijs van 0,50 euro per beker.

Leden van ons werklozencomité bereidden de soep ter plaatse en dit onder de deskundige leiding van onze Bruno Billiau, kok en actief lid van het werklozencomité.

Ondertussen deelden enkele senioren en leden van het werklozencomité ons infoblad ‘De Rode Link’ uit aan de voorbijgangers.

Daarin werd medegedeeld dat het ABVV blijft strijden voor welvaartsvaste uitkeringen. Er werden al verschillende stappen in de goede richting gezet, maar wie van een uitkering leeft blijft risico lopen om in de armoede terecht te komen.

Ons Belgisch sociale zekerheidsmodel staat onder zware druk. Als syndicale organisatie pleiten wij ondermeer voor de herverdeling van de arbeid, versterking van onze sociale zekerheid, voor rechtvaardige belastingen, aandacht voor milieu en werk, en de kans op levenslang leren.

Vanaf 11u begonnen we met de verkoop van de verse en lekkere soep. Een tweetal uren later waren de soeppotten leeg en hadden we 200 sympathisanten blij gemaakt met een kommetje minestronesoep. De actie bracht 170 euro op.

Dat we op het De Coninckplein stonden was niet toevallig. Dit plein, waar onder andere de nieuwe bibliotheek gevestigd is, is een smeltkroes van

VAKBOND IN BEWEGING 64

culturen waar armoede helaas niet onder stoelen of banken verstopt zit. En over meubilair gesproken.

Op vijftig meter afstand van onze actie, werd een familie uit hun huis gezet, inboedel inclusief. En de sneeuw kregen ze er gratis bij. Een schrijnend voorbeeld van armoede dus, en dat zo verschrikkelijk dichtbij.

Twee leden van ons werklozencomité, Pierre Maes en Bruno Billiau, gaven een

sterke getuigenis over hun levensloop en hoe ze in de werkloosheid terecht zijn gekomen. Ze kregen heel wat aandacht van toevallige passanten en sympathisanten. Toen de actie ten einde liep en onze vingers bevroren waren, begon het zelfs te sneeuwen…

Tevreden keerden we huiswaarts met de idee om in de toekomst meer van zulke acties te plannen.

De samenwerking tussen

onze senioren- en werklozenwerking verliep prima en smaakt naar meer dan alleen maar soep.

Het ABVV regio Antwerpen verhoogde het bedrag naar 500 euro en zal dit, in samenspraak met Welzijnszorg, verdelen onder twee organisaties in Antwerpen die rond armoede werken.

Mart Baeten en Albert Balboa

ACTUEEL

MET DE KLIMAATTREIN NAAR KHOPENHAGEN Op 11 december 2009 zijn een 80 tal ABVV’ers vertegenwoordigd door Federaal Secretarissen: Daniël Van Daele en Eddy Van Lancker naar Kopenhagen gereisd.

De delegatie bestond uit Philippe Vigneron van de studiedienst van de Algemene Centrale, Joeri Puisant vormingenactie Vlaams ABVV (de jongeren, de centrales en de gewestelijke afdelingen). Serge Seret en François Borghmans vertegenwoordigden De Algemene Centrale Antwerpen–Waasland.

Met een speciale klimaattrein met 880 plaatsen vertrok de delegatie van uit Brussel naar Kopenhagen met als doel deel te nemen aan de betoging voor Klimaat en socialerechtvaardigheid op 12 december.

Delegaties van Engeland, Ierland, Frankrijk en Spanje reisden eveneens mee met de trein. Zij waren vertegenwoordigd door organisaties als WWF , Green Party, NGO’s. Oxfam en linkse organisaties.

Na een reis van 13 uur bereikten we Kopenhagen.

Moe maar tevreden konden we onze slaapzak in kruipen om enkele uurtjes te slapen in de sporthal van een school.

De sfeer tussen de verschillende delegaties, de ABVV Jongeren en Franstalige afgevaardigden was opperbest.

Na een welverdiende nachtrust en een stevig ontbijt hadden we de gelegenheid om even de stad Kopenhagen te bezoeken.

In de namiddag nam de Belgische delegatie deel aan de vreedzame betoging. Onder de deelnemers waren er vertegenwoordigers van de Scandinavische landen, Australië, Tibet en de meeste Europese lan-

den. Ik voelde mij niet alleen Belg maar ook een beetje een wereldburger.

De 80 ABVV militanten riepen uit volle borst slogans als ACT NOW - CLIMATE CHANGE en zongen strijdliederen. Wij betoogden luidruchtig en haalden daardoor de pers en de media. We hebben in Denemarken het nieuws op televisie gehaald. De Denen zijn dit niet gewoon bij manifestaties. Volgens de media waren er 99.100 betogers… ik had er 99.101 geteld!

De belangrijkste doelstelling van de klimaatconferentie is het ondertekenen van een akkoord ter vervanging van de Kyotoovereenkomst die eindigt in 2012.

Een akkoord dat de uitstoot van broeikasgassen doet dalen tegen 2020 ( 25% à 40ù minder tegenover 1990); deze daling vereist een meer positieve en minder afwachtende houding van de werknemers en een echt innovatiebeleid.

Om tijdig nieuwe maatregelen voor te bereiden, die vanaf 2013 van start zouden gaan, hebben de VN beslist om van de Conferentie van Kopenhagen een historisch moment te maken waarop een nieuw akkoord om klimaatrampen in de toekomst te vermijden en om kwetsbare landen de kans te geven zich aan te passen van cruciaal belang was.

Vakbondseisen voor de Klimaattop in Kopenhagen: - De klimaatverandering is een feit dat niemand nog kan ontkennen.

- De strijd tegen de klimaatverandering is meer dan ooit een noodzaak geworden.

VAKBOND IN BEWEGING 64

ACTUEEL - Een van de vakbondsopdrachten is de transities verzekeren en begeleiden.

Er was de transitie van de jaren 50 met staal en steenkool. Vandaag is er transitie die ons moet leiden naar een koolstofarme samenleving. Voor een vakbond als het ABVV moet dit gebeuren in een rechtvaardige overgang.

- Deze eerlijke transitie mag ons niet leiden tot een groen kapitalisme maar moet de basis leggen van een omvorming van onze samenleving in een koolstofarme maatschappij.

- De belangrijkste eis betreft het verzekeren van een billijke overgang (Just Transition) voor de werknemers en de zwaksten naar een koolstofarme samenleving.

Wat betekent Just Transition eigenlijk: Het organiseren van een sociaal rechtvaardige overgang naar een koolstofarme economie met een duurzaam maatschappelijk project.

Een derde industriële revolutie in Europa, gebaseerd op groen, duurzaam en waardig werk.

Massale investeringen in koolstofarme technologieën.

Nieuwe jobs, maar ook omvorming van bestaande jobs.

Vooruitkijken om de impact van de nodige maatregelen in te schatten.

Daarom: Moeten er voorafgaande studies worden uitgevoerd.

Moeten informatie/raadpleging/onderhandelingen zowel op het vlak van de ondernemingen en de sector worden versterkt.

Sociaal duurzaam: Verdediging van kwaliteitsvol werk: ervoor zorgen dat contracten, lonen en arbeidsvoorwaarden niet lijden onder de herstructurering van de economie.

Noodzaak reconversiemaatregelen naar groene banen voor de werknemers om de overgang in goede banen te leiden

10

VAKBOND IN BEWEGING 64

Instandhouding van de sociale bescherming : sociale zekerheid , sociale verzekeringen, openbare werken ter ondersteuning van de werkgelegenheid enz; CONCLUSIE: Er bestaat geen standaard oplossing voor een rechtvaardige overgang. Elk land, elke streek heeft een aangepast economisch plan nodig.

De strijd tegen de klimaatwijziging is geen opportuniteit maar het is vandaag een noodzaak geworden.

De klimaatcrisis is tegelijk een sociale crisis. Het is absoluut onontbeerlijk vandaag de onvermijdelijke overgang naar de low carbon maatschappij te organiseren, een overgang naar meer milieubewustzijn en meer sociale rechtvaardigheid.

Met dank aan Bruno Verlaeckt (Voorzitter Algemene Centrale AntwerpenWaasland) en Caroline Copers ( Algemeen Secretaris Vlaams ABVV) die mij de gelegenheid gaven om deel te nemen aan de klimaatbetoging in Kopenhagen.

François Borghmans

ACTUEEL Berichten over smog-alarm zijn in deze winterse dagen meermaals aan de orde. Het is verbazend, maar de gevolgen van de luchtverontreiniging voor de volksgezondheid zijn in feite zeer laattijdig ontdekt, op een ogenblik dat de industriële revolutie reeds op haar hoogtepunt was.

DE WERELD ONTDEKT DE SMOG December 1930 . Engis, een industriestadje in de Maasvallei nabij Luik. De winter is de laatste dagen wat strenger geworden, de temperaturen schommelen rond het vriespunt, maar verder is het rustig weer.

Niets doet vermoeden welk onheil de bevolking letterlijk boven het hoofd hangt…

In vier dagen tijd wordt de hele vallei van Jemeppe tot Engis gehuld in een dikke mist. De mistlaag bedekt een strook van 20 km en blijft op een hoogte van 80 meter hangen, gevangen tussen de steile hellingen.

De gevolgen blijven niet uit: de gassen hebben een irriterend, verstikkend effect en eisen hun tol. Tientallen mensen bezwijken, sommigen hoesten hun longen uit. Zelfs het vee wordt getroffen door het mysterieuze kwaad.

zich naar de plaats van de ramp begeeft om de slachtoffers een hart onder de riem te steken, verrichten Firket en zijn collega’s baanbrekend werk. Ze leveren in mei 1931 immers het eerste wetenschappelijke bewijs van de gevolgen van luchtvervuiling voor de volksgezondheid en het sterftecijfer. Ze slagen erin om zonder metingen van de luchtvervuiling het mechanisme van de “wintersmog” te identificeren.

Hun onderzoek toont aan dat het hoge sterftecijfer te wijten was aan een massale uitstoot van fijn stof als

gevolg van de verbranding van sterk zwavelhoudend steenkool door de plaatselijke industrie en gezinnen.

Door de zwakke wind en een hardnekkige temperatuursinversie (d.i. koude lucht die vastzit onder een warme luchtlaag), kunnen de giftige stoffen onmogelijk ontsnappen.

Vooral de kwetsbare bevolkingsgroepen (ouderen, zieken, kinderen) zijn het slachtoffer. De onderzoekers zijn duidelijk: “Als het fenomeen zich onder dezelfde omstandigheden herhaalt, zullen de gevol-

gen hetzelfde zijn.” En: “Een soortgelijke catastrofe zou in Londen 3179 doden tot gevolg gehad hebben.”

Twintig jaar later komt hun voorspelling uit: begin december 1952 wordt de Britse hoofdstad effectief in een dichte smoglaag gehuld, die in vier dagen tijd het leven kost aan 3 à 4000 mensen. Naar schatting heeft de “Great Smog” op middellange termijn zelfs 12.000 doden gemaakt.

Lectuur: The Meuse Valley fog of 1930: an air pollutien disaster, Benoît Nemery, The Lancet, March 3, 2001

Na een week trekt de mist weg. Er zijn een zestigtal doden. Duizenden mensen hebben te kampen met gezondheidsproblemen. De kranten titelen “Dodelijke mist” en “De vallei van de dood”. Het nieuws haalt zelfs de Amerikaanse kranten. De New York Times speculeert over de mogelijke oorzaken van de catastrofe: is het de Spaanse griep? Een chemisch wapen misschien? Een microbe uit de Sahara? In België besluit de procureur des Konings naar aanleiding van een klacht tegen onbekenden een onderzoekscommissie in te stellen onder leiding van de Luikse patholoog Jacques Firket. Het team is samengesteld uit artsen, meteorologen, toxicologen en chemici.

Terwijl Koningin Elisabeth

VAKBOND IN BEWEGING 64

11

STRAFFE MADAMMEN

ROSA LUXEMBURG (1871-1919) touwen (SDKPiL).

In 1900 schrijft ze “Sociale hervorming of revolutie”.

Ze steunt hervormingen als een manier om het dagelijkse leven te verbeteren, maar gelooft dat revolutie de enige manier is om de overheidssystemen te veranderen. Wanneer in 1905 de eerste Russische revolutie uitbreekt, gaat ze samen met Leo Jogiches naar Polen. Rosa wordt al snel na haar terugkeer in Warschau gearresteerd.

Uiteindelijk wordt ze om gezondheidsredenen vroeger vrij gelaten.

In 2008 organiseerden Linx+, Viva en Zij-kant een fotowedstrijd en tentoonstelling onder de noemer “Straffe Madammen”. Momenteel is het debat rond quota voor vrouwen weer erg actueel. Het glazen plafond bestaat volgens sommigen niet, maar de cijfers spreken voor zich. Kijk maar naar de aanwezigheid van vrouwen in raden van bestuur, directies en kaderfuncties bij multinationals. Het is niet anders als we naar de geschiedenis kijken. Madammen van betekenis moeten zeker niet onder doen voor de heren, maar als we de hoofden beginnen te tellen… Daarom een korte levensschets van een reeks straffe madammen om nooit meer te vergeten.

Rosa Luxemburg wordt op 5 maart 1871 geboren in het Poolse Zamosch. Zij is de jongste van 5 kinderen in een joods gezin uit de lagere middenklasse. In 1889, op 18-jarige leeftijd, emigreert ze naar Zurich om het autoritaire bewind van Alexander III te ontvluchten. Ze studeert eerst natuurwetenschappen en politieke economie, maar kiest in 1892 voor rechten.

In Zwitserland ontmoet ze andere socialistische revolutionairen die Rusland

12

VAKBOND IN BEWEGING 64

ontvlucht zijn. Leo Jogiches, waarmee ze 15 jaar een relatie heeft, is één van hen. In 1898 trouwt ze met Gustav Lubeck om zo het Duitse staatsburgerschap te krijgen. Zij sluit zich aan bij de SPD en wordt in 1905 redacteur van de SPD-krant “Vorwarts”.

In 1898 keert ze de eerste keer terug naar Polen en sticht er samen met Leo Jogiches de illegale Sociaaldemocratische Partij van het Koninkrijk Polen en Li-

POLITIEKE CARRIÈRE In 1897 neemt Rosa Luxemburg voor het eerst deel aan een internationaal socialistisch congres in Parijs. Ze stelt zich kandidaat als afgevaardigde van de Poolse fractie, maar wordt weggestemd. Bij haar terugkeer naar Duitsland verdedigt ze de ideeën van Marx en ontpopt ze zich als één van de leiders van de linkervleugel van de SPD. Haar kijk op internationale politiek is echter veranderd door de Russische revolutie van 1905. Haar mening dat een revolutie in een geïndustrialiseerd land als

Engeland of Duitsland zou gebeuren, herziet ze. Het zal eerder gebeuren in een onderontwikkeld land als Rusland.

In Duitsland schrijft ze één van haar belangrijkste werken: “Accumulatie van het kapitaal”. In 1913 roept ze op tot verzet tegen de nakende oorlog.

Hierdoor wordt ze opnieuw veroordeeld tot 4 jaar gevangenisstraf die ze tijdens de oorlog uitzit. Ze schrijft vanuit de gevangenis verschillende pamfletten, waaronder het zogenaamde Juniuspamflet, waarin gesteld wordt dat de mensheid de keuze heeft tussen socialisme en barbarij.

Ondertussen loopt het niet echt vlot binnen de SPD. Rosa is fel gekant tegen de goedkeuring van de oorlogskredieten door de partij en het komt tot een breuk. SPD ontzegt haar de toegang tot de partijkrant en Luxemburg beslist om met steun van Liebknecht, Zetkin en Jogiches haar eigen tijdschrift “Die Internationale” op te richten.

Ze verlaat de SPD en richt samen met Liebknecht de KPD (communistische partij Duitsland) op. Onder hun leiding moet de Spartacus-

STRAFFE MADAMMEN opstand de Duitse revolutie inleiden met de Russische Revolutie als inspirerend voorbeeld. De opstand dwingt de regering naar Weimar uit te wijken, maar geeft de knokploegen van de Vrijkorpsen, later gerecupereerd onder SA, vrij spel. In de nacht van 15 op 16 januari 1919 pakken deze Vrijkorpsen Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht en Wilhelm Pieck op. Wilhelm weet te ontsnappen maar Rosa en Karl worden gefolterd tot de dood. Hun lijken worden in de rivier gesmeten en nog honderden spartakisten zullen

hun lot volgen in de weken daarna.

POSTUUM Na haar dood willen Jogiches, Zetkin en Jacob haar verzamelde werken uitgeven, maar deze worden uiteindelijk pas in 1970-1975 uitgebracht.

Jogiches is vermoord in zijn zoektocht naar de moordenaars van Rosa Luxemburg.

In de jaren na haar dood groeit de KPD uiteindelijk uit tot een legitieme partij en haalt in de jaren ’20 zelfs meer stemmen dan de NSDAP (Nazis).

Rosa Luxemburg wordt nu erkend als voorvecht-

ster in de strijd voor een socialisme dat vrijheid en democratie hoog in het vaandel heeft. Als fel bestrijdster van formalisme en dogmatisme maar ook als overtuigd tegenstandster van kapitalisme en patriottisme/nationalisme. Zij vormt mee een essentieel onderdeel van de geschiedenis in de communistische arbeidersbeweging. Volgens Ernest Mandel zijn de geschriften en de agitatie van Rosa Luxemburg de meest waardevolle bijdragen aan het marxisme en aan het erfgoed van de arbeidersbeweging.

Bibliografie Dit zijn enkele van de belangrijkste werken van Rosa Luxemburg: - Sociale hervorming of revolutie, 1900 - Organisatie vraagstukken van de Russische sociaaldemocratie, 1904 - Massastaking, partij en vakbonden, 1906 - Uit: De accumulatie van het kapitaal, 1912 - De crisis der sociaaldemocratie, de Junius brochure, 1915 - De Russische Revolutie, 1918

Het MULTATULITHEATER presenteert de komedie

HORRORSCOOP Wanneer Magda met behulp van haar astrologische kennis haar man Bob voorspelt dat hij binnenkort zal sterven, heeft hij er finaal genoeg van. Bob besluit om, met de hulp van boezemvriend en begrafenisondernemer Jef, zijn dood te ensceneren en zo Magda definitief af te helpen van haar bijgeloof. Maar een gezondheidsinspecteur komt roet in het eten gooien en dus moeten er allerlei kunstgrepen volgen om alles te kunnen redden. Maar Magda valt voor de charmes van de inspecteur en een “simpel” nichtje komt zich moeien samen met de babbelzieke buurvrouw. Een macabere komedie waarin een doodskist een belangrijke rol speelt…

Scenario: Rudi Soetewey en Staf Schoeters Regie: Jan Verbist Acteurs: Jos Van Ham, Vera Van Arkkels, Annemie Joris, Chris Wils, Michel Saint-Pol, Eddy Horemans Wanneer?

Waar?

Aanvang: Kaarten:

vrijdag 7 mei 2010 Multatulitheater – Lange Vlierstraat 5 te 2000 Antwerpen 20u30 € 9,70/pp

Info en inschrijving: Linx+ / Adviespunt, 03/ 220 66 13 of adviespunt.antwerpen@abvv.be

VAKBOND IN BEWEGING 64

1

MIGRATIE HUMAN DEVELOPMENT RAPPORT

MIGRATIE IS WIN-WIN SITUATIE volkingslagen.

De migratie tussen rijke landen is groter dan die tussen rijke en arme landen. Slechts 12 procent van de migranten in Europa komt uit Afrika, terwijl meer dan 50 procent uit Europa zelf afkomstig is.

UNDP, het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties, heeft haar jaarlijkse vlaggenschippublicatie uit. Het Human Development Rapport 2009 focust dit jaar op migratie en maakt opnieuw een landenranglijst van menselijke ontwikkeling op: de Human Development Index. De lijst wordt aangevoerd door Noorwegen en Australië, hekkensluiters zijn Niger en Afghanistan. België behoudt de 17de plaats. Het rapport weerlegt ook een reeks wijdverspreide misvattingen over migratie. Migratie is een win -winsituatie: het zorgt voor vers bloed en nieuwe ideeën en middelen, in het land van bestemming en van herkomst.

Het Human Development Rapport is de meest geciteerde publicatie onder ontwikkelingsdenkers. Ook de bijgaande Human development index een favoriet instrument geworden van media, overheden en lobbygroepen wereldwijd. De index berekent het algemeen welzijn van een bevolking op basis van een combinatie van indicatoren: levens-

14

VAKBOND IN BEWEGING 64

verwachting alfabetisering, opleidingsniveau en het bruto binnenlands product per inwoner. Daarmee was de index 30 jaar geleden revolutionair, omdat hij afstapte van de eenzijdige berekening van welzijn op basis van het bruto binnenlands product alleen.

België trappelt ter plaatse De index 2009 komt tot een Human Developmentranglijst van 182 landen.

Noorwegen, Australië en IJsland voeren de lijst aan, het algemeen welzijn is er het hoogst. Hekkensluiters zijn Sierra Leone, Afghanistan en op de allerlaatste plaats Niger: daar is het algemeen welzijn van de bevolking er het slechtst aan toe. Sterke steigers in de lijst zijn Frankrijk, Colombia, Venezuela, Peru en China, voornamelijk dankzij verbeteringen in levensverwachting en inkomen.

Forse dalers zijn dan weer Luxemburg, Malta, Ecuador, Libanon en Jamaica.

België staat anno 2009 op de 17de plaats. Daarmee doet ons land het evengoed als vorig jaar, maar UNDP

neemt toch een “verontrustende trend” waar. Tussen 2000 en 2007 kende België de op één na zwakste stijging in menselijke ontwikkeling van alle OESOlanden, net iets beter dan de VS. In 1980 stond ons land nog op de 12de plaats.

België gaat er dus op achteruit, weliswaar langzaamaan.

POPULAIRE MISVATTINGEN WEERLEGD De focus van het rapport 2009 ligt op migratie, waarover het enkele wijdverspreide misvattingen weerlegt: De migratiestroom gaat lang niet alleen van arme naar rijke landen. De meeste migranten trekken van ontwikkelingslanden naar ontwikkelingslanden.

De migratiebewegingen binnen Azië alleen zijn groter dan alle internationale stromen naar Europa.

Het zijn niet de armsten die migreren, want zij hebben te weinig vaardigheden en financiële middelen om de sprong te wagen. Rijken uit arme landen zoeken veel vaker andere oorden op dan de minst gegoede be-

Na deze populaire misvattingen te hebben weerlegd, trekt het rapport opvallende conclusies. Zo stelt het dat de bezorgdheid van gastlanden dat laaggeschoolde migranten uit armere landen banen afpakken van plaatselijke werkzoekenden, het loonniveau omlaaghalen en de openbare dienstverlening belasten, “vaak overdreven” is. Negatieve effecten zijn “meestal klein en blijven soms helemaal uit”. De positieve effecten op de werkgelegenheid, de investeringen en zelfs op het inkomen overwegen.

Migratie zorgt voor vers bloed en nieuwe ideeën en middelen in het land van bestemming en van herkomst. Voor Europa lijkt toenemende migratie een noodzaak. Zonder aanvoer van mensen uit het buitenland zal de vergrijzing de actieve bevolking in Europa de komende 40 jaar met 23% doen afnemen.

Global Forum Het UNDP rapport erkent dus de positieve effecten van migratie op ontwikkeling. Dat is ook de boodschap van het Wereldforum voor Migratie en Ontwikkeling: migratie heeft een positieve invloed op ontwikkelingsprocessen. Het Wereldforum wenst deze positieve effecten te versterken door op mondiaal niveau ongebonden te reflecteren over deze materie.

T.H. - Science Connection

MIGRATIE

“BIG BROTHER” WAAKT Het Algemeen Rijksarchief te Brussel bewaart 80 kilometer archief en blijft steeds groeien.

Zo startte de dienst Vreemdelingenzaken in juni vorig jaar met de overdracht van ruim een miljoen dossiers van de Vreemdelingenpolitie. Deze individuele dossiers van 1835 tot midden 1943 geven een bron van informatie, ook over het politieke leven in België. Later zullen ook de dossiers van de volgende jaren in het Rijksarchief belanden. Intussen is het wel boeiend om eens in de vreemdelingendossiers te grasduinen.

HET VREEMDELINGENDOSSIER, EEN WEERSPIEGELING VAN DE STAATSMACHT Reeds enkele jaren na de Belgische onafhankelijkheid werden de eerste dossiers aangelegd over vreemdelingen die in ons land verbleven en mogelijk gevaarlijk konden zijn voor de staat.

Zo moesten de gemeentelijke diensten de Belgische staatsveiligheid verwittigen van de aankomst van elke vreemdeling. Tijdens de eerste jaren van de Belgische Staat verliep dit alles nogal amateuristisch. Na de Eerste Wereldoorlog zouden de administratieve slagkracht en de professionalisering van de Openbare Veiligheid toenemen. De democratisering van het politieke bestel maakte dat de overheid ook haar greep op het sociale en economische leven ging versterken: de klassieke liberale “nachtwakersstaat”, geschoeid op de leest van de 19de eeuwse bourgeoisie, werd langzamerhand ingeruild voor de idee van staatsinterventie.

Hierdoor verruimde ook het blikveld van de Openbare Veiligheid. Hoewel de bestrijding van “subversieve vreemdelingen” zoals terroristen, communisten, zigeuners en vagebonden een prioriteit bleef, ging de Openbare Veiligheid vreem-

delingen eveneens viseren als economische actoren.

De sterke groei van de arbeidsmigratie naar België tijdens het interbellum bespoedigde de interesse van de veiligheid voor vreemdelingen, onder meer aan de hand van arbeidskaarten en leurdervergunningen (respectievelijk ingevoerd in 1930 en 1935). Immigreren zonder voorafgaande overheidstoelating kon nu gecriminaliseerd worden.

Later werd dit verschoond voor diegenen waarvan de overheid erkende dat ze noodgedwongen, omwille van vervolging, naar België waren gevlucht. Deze politieke vluchtelingen genoten een apart statuut en konden rekenen op een speciale behandeling.

ELKE VREEMDELING KREEG EEN NUMMER Iedere vreemdeling kreeg een dossier met nummer waarmee hij geïdentificeerd kon worden. Hierdoor vindt men gegevens over vreemdelingen die zich vrijwillig bij de gemeente hadden gemeld of in contact kwamen met politie of openbare diensten. Zo hield de Openbare Veiligheid preventief dossiers bij van subversieve en criminele buitenlanders die mogelijk naar België konden afzakken. De anarchistenfobie op het einde van de 19de eeuw leidde tot het openen

van dossiers omtrent gezochte terroristen die nooit een voet op Belgische bodem hadden gezet.

De groeiende complexiteit van de migrantenstromen in de 20ste eeuw uitte zich in het aanleggen van dossiers over vluchtelingen, illegalen, gastarbeiders, buitenlandse studenten en journalisten. Wie meer wil te weten komen over de activiteiten van vreemdelingen op gebied van politieke en syndicale actie kan eveneens in het archief terecht.

staat geen twijfel. GSM en Internet zullen er wel voor zorgen dat niets ontsnapt aan de aandacht van vadertje staat.

EN NOG EEN WEETJE Volgens de statistieken van de FOD Economie en de Dienst Vreemdelingenzaken telde België op 1 januari 2008, 971.448 vreemdelingen. De talrijkste vreemdelingen zijn de Italianen (170.807), gevolgd door de Fransen (132.421) en de Nederlanders (124.993).

Bij de niet-Europese vreemdelingen vormen de Marokkaanse, de Turkse, de Congolese en de Amerikaanse gemeenschap de grootste groep.

Uit Grenada, de Maldiven, Saint Kitts en Nevis, Tuvalu en Vanuatu komt telkens slechts één persoon.

BUITENLANDSE JODEN De dossiers over vreemdelingen zijn een uniek en zeer waardevol archiefbestand, zowel voor historici als voor personen die hun stamboom willen uitpluizen. Voor de buitenlandse Joden die vanuit België Vrij naar een artikel in Scinaar de concentratiekamence Connection nr. 26 pen van de nazi’s werden gedeporteerd, vormen de Naschrift : Voor de eerste vreemdelingendossiers maal in haar geschiedenis vaak het enige spoor van heeft de Staatsveiligheid nu het bestaan van een pereen rapport gepubliceerd. soon of zelfs van een familie. Dankzij de foto’s die in de dossiers bewaard zijn gebleven, kunnen ontelbare kinderen die destijds waren OOK MARX KWAM NIET ondergedoken zich opnieuw ONOPGEMERKT NAAR BRUSSEL herinneringen over het uiterlijk van hun ouders voor de geest halen.

VADERTJE STAAT ZIET U Uiteraard vindt men de dossiers van de Staatsveiligheid niet terug in het Rijksarchief. Het is aan de volgende generaties om te vernemen wat men destijds uitgespookt heeft, tenminste voor zover deze dossiers ooit het daglicht zullen zien. Want het moet duidelijk zijn dat niet alleen de vreemdelingen in het oog worden gehouden. En dat het netwerk dat de burger in het oog houdt zich nog verfijnd heeft, daarover be-

VAKBOND IN BEWEGING 64

15

FILMBESPREKING

LES BARONS Het is niet altijd gemakkelijk in het leven. Je moet keuzes maken en eenmaal dat je denkt de goede richting te hebben uitgekozen komen anderen weer aan je kop zeuren dat je verkeerd bezig bent. Maar wat weten de anderen nu van het leven en waarom weten zij het beter? Dat is zowat de stelling van ‘Les Barons’, een groepje vrienden, allochtonen in een wijk te Molenbeek. Zij weten verdomd goed hoe het allemaal in elkaar zit. Vanaf je geboorte heb je een soort krediet aan stappen. Eenmaal je begint te stappen begint de aftelling. Eenmaal het maximum is bereikt val je steendood neer. Geen krediet, geen leven meer.

Dus waarom zou je werken of andere zware inspanningen doen waarbij je je benen moet gebruiken?

Gewoon heel de dag rusten, het kalm aandoen zodat je een lang rustig leven kan leiden. En natuurlijk ook veel plezier maken want dat is juist het aangename aan heel deze vaststelling.

Zo denken Hassan, Aziz en Mounir van het leven.

Hassan is zelfs een beetje ambitieus. Hij wil standup comedian worden, de mensen laten lachen en entertainen. Ja, als je zelf

16

VAKBOND IN BEWEGING 64

veel plezier hebt dan wil je dat gewoonweg overdragen aan anderen. Dus doet hij auditie bij een plaatselijke club, waar ook toevallig de televisiereporter Malika aanwezig is. Zij brengt verslag uit voor een regionale zender en direct staat Hassan voor een dubbel probleem. Indien de reportage wordt uitgezonden waar hij in voorkomt zullen zijn ouders ook weten wat zijn werkelijke plannen zijn want vaderlief heeft er niks beter op gevonden dan dat zijn zoon hem moet opvolgen als trambestuurder.

Iets wat Hassan helemaal niet ziet zitten. Ook voelt hij iets voor Malika maar hij moet met zijn tengels van deze wondermooie vrouw blijven want het is de zus van een van zijn medebaronnen Mounir. En aan de zus van je beste vriend raak je best niet. Dat is een ongesproken wet maar iedereen weet dat.

Dus moet Hassan maar zien dat hij zijn eigen boontjes dopt, zelf op zoek gaan naar een lief, de aanbiedingen van zijn vader proberen te ontwijken en toch zijn willetje doordrijven om stand up comedian te worden, iets wat totaal niet past in de visie van de moslimgemeenschap: je

lacht niet met je eigen volk op een podium. No way!!

Dus moet hij onzichtbaar zijn voor zijn familieleden en zichtbaar zijn voor zijn medebaronnen wil hij door beide partijen geaccepteerd worden. Geen eenvoudige opdracht zo blijkt.

Nabil Ben Yadir blijkt een groot publiek aan te spreken. De herkenbaarheid van de vreemdelingenproblematiek loopt als rode draad doorheen de film maar wordt ditmaal niet verteld vanuit het standpunt van autochtoon maar door allochtonen onder elkaar. We volgen op speelse wijze de dagdagelijkse beslommeringen van de vriendengroep die zich ‘Les Barons’ noemen. Op het eerste zicht lijkt het alsof ze de hele dag niks doen, achter de schermen zijn ze wel intensief bezig hun leven op te bouwen. Soms wordt er gesproken vanuit het scherm naar de kijker toe met de nodige uitleg van hoe allochtonen denken en doen. Bijvoorbeeld hoe het komt dat men toch met mooie auto’s rijdt maar de eigenaar iedere dag trouw zijn stempeltje gaat halen bij de VDAB. Alle scènes worden vlotjes, met de nodige zelfrelativering aan elkaar gemonteerd en het

eindresultaat is een soms hilarische komedie met dezelfde kracht, als we dan toch even een vergelijk mogen maken, als “Bienvenue Chez Les Ch’tis”.

Nabil Ben Yadir is geslaagd in zijn opzet om ditmaal eens een positief beeld te schetsen van de allochtone gemeenschap in Molenbeek, meestal komen zij negatief in het nieuws en het is dat beeld dat blijft hangen. Niet dat dingen worden goedgepraat of van tafel worden geveegd maar met deze film laat hij de andere kant van de medaille zien, een blinkende kant waaruit blijkt dat iedereen een andere visie op het leven heeft en met zijn keuzes moet leren leven.

Vooroordelen worden niet van tafel geveegd maar worden verklaard.

In een belangrijke bijrol herkennen we Jan Decleir en de muziek is zelfs van Arno. Een toffe komedie van eigen bodem waarbij men eens ongegeneerd kan lachen met zijn medemens.

Moet kunnen!

Patrick Van Laer

DANKWOORD

DANKWOORD

aan het bestuur van de ABVV-senioren door Ivan Van Staeyen, zoon van Walter Van Staeyen, voormalig voorzitter van de ABVV-senioren Regio Antwerpen 1996-2009 Beste vrienden, Kameraden

Het valt mij zwaar hier te staan vandaag wetende waar pa iedere eerste dinsdag van de maand was. Hij zag eraltijd weer naar uit om zijn kameraden te zien en de werking voort te zetten en te verbeteren waar hij kon!

Maar beiden mijn familie en ik en de seniorenwerking moeten verder met een andere voorzitter, en ik heb gelukkig nog een reserve papa,een grote broer en een fantastisch gezin rond mij.

Toch heeft hij voor ons allemaal iets nagelaten waar we trots op mogen zijn en ik hoop dat jullie de bouwstenen die hij gelegd heeft samen met jullie verder leggen en de seniorenwerking een blijvend voorbeeld laten zijn van een sterke eenheid binnen het ABVV en een mooie verdere toekomst uitbouwen want dat was zijn vurigste wens.

Ik dank het bestuur en alle leden voor de zovele en soms overdonderende en sympathieke betuigingen van medeleven daar deze een echte steun waren voor mij en mijn familie.

Tot slot zou ik zeggen, van een minuut stilte zou hij niet willen weten maar een welgemeend applaus zou hij appreciëren en zou dan zeggen:

Niet te lang treuren! Voorwaarts en niet vergeten!

Wat maakt ons sterk in de strijd! De solidariteit!

We zullen je niet vergeten , Pa deze was voor jou, Ivan.

STRAFFE MADAMMEN EN EQUAL PAY DAY Naar aanleiding van 60 jaar vrouwenstemrecht knutselde Linx+ een geapprecieerde tentoonstelling in mekaar. Deze expo heeft nu zijn weg gevonden naar Antwerpen.

Van 04/03/10 tot en met 28/03/10 kan u deze tentoonstelling gaan bewonderen in OC Nova op het Kiel. Voor de gelegenheid is de expo uitgebreid met kunstwerken gecreëerd door studenten van de kunstacademie van Hoboken.

Heel dit gebeuren staat in nauwe relatie met Equal Pay Day, waarbij actie gevoerd wordt dat vrouwen en mannen in eenzelfde functie hetzelfde loon moeten verdienen.

Een receptie als start en een brunch met getuigenissen als kers op de taart maakt van de maand maart een smakelijk geheel voor Straffe Madammen en iedereen die in het genderthema interesse toont.

Programma 04/03: openingsreceptie door Monica De Coninck en Caroline Copers.

Uur: 19 uur met aansluitend een gegidste rondleiding en Kultuurkaffee 26/03: Actie Equal Pay Day ‘iedereen wordt er beter van als de loonkloof verdwijnt’. ABVV-regio Antwerpen voert actie voor gelijke inkomsten voor gelijk werk.

28/03: Brunch met getuigenissen van Straffe Madammen Phara de Aguirre verzorgt de interviews met: Inga Verhaert, gedeputeerde SP.a provincie Antwerpen, nationaal voorzitster Zij-kant Ursula Jaramillo, coördinatrice IVCA, internationaal vrouwencentrum Susanna Van den Kieboom, visueel gehandicapte mantelzorgster Latifa Chebaa-Amimou, deleguée schoonmaak vanuit AC Muzikale omlijsting door Mitta Van der Maat.

Uur: van 9.30 tot 12 uur Waar?

OC NOVA - Schijfstraat 105 te 2020 Antwerpen (Kiel) Inschrijven voor receptie en/of brunch bellen of mailen naar: Adviespunt (1e verdieping) Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen - Tel 03-220 66 13 e-mail: adviespunt.antwerpen@abvv.be

VAKBOND IN BEWEGING 64

17

ACTIE

VRIJDAG 19 MAART 2010 van 12u tot 16u in de Ommeganckstraat 53, 2018 Antwerpen, zaal op het gelijkvloers

G

0 1 0 2 N E K U E K R AA

Tijdens de grote depressie van de jaren ‘30 in de vorige eeuw gingen banken massaal failliet en groeide de werkloosheid naar ongekende hoogten. De gaarkeukens schoten als paddenstoelen uit de grond. sĞůĞ ĚĂŬͲ ĞŶ ǁĞƌŬůŽnjĞŶ ŬƌĞŐĞŶ ŚŝĞƌ ŚƵŶ ĞŶŝŐĞ ŵĂĂůƟũĚ ǀĂŶ ĚĞ ĚĂŐ͘ Vorig jaar kenden we een grote bankencrisis die de economie meesleurde in een neerwaartse spiraal.

Ook dit jaar gaat het verder: bedrijven sluiten massaal en heel wat mensen komen in de werkloosheid terecht. sŽŽƌ ŚĞƚ ƚǁĞĞĚĞ ũĂĂƌ ŽƉ ƌŝũ ŚŽƵĚƚ ŚĞƚ ssͲǁĞƌŬůŽnjĞŶĐŽŵŝƚĠ ƌĞŐŝŽ ŶƚǁĞƌƉĞŶ ĞĞŶ ƐLJŵďŽůŝƐĐŚĞ ĂĐƟĞ͗ op vrijdag 19 maart organiseren we een gaarkeuken voor werkzoekenden. ĞŶ ũĞ ŶĞƚ ŽĨ Ăů ĞĞŶ ŚĞůĞ ƟũĚ ǁĞƌŬůŽŽƐ͕ ŚŽƵ ĚĞnjĞ ĚĂƚƵŵ ĚĂŶ ǀƌŝũ ĞŶ ŬŽŵ ĞĞŶƐ ĞĞŶ ŬŝũŬũĞ ŶĞŵĞŶ͘ :Ğ ŬƌŝũŐƚ ĞĞŶ ͞ĂƌŵŽĞĚĞ͟ͲŵĂĂůƟũĚ ĂĂŶŐĞďŽĚĞŶ ĞŶ ũĞ ŬƌŝũŐƚ ĞĞŶ ǀŽŽƌƐƚĞůůŝŶŐ ǀĂŶ ŽŶnjĞ ĂĐƟǀŝƚĞŝƚĞŶ͘ :Ğ ŬƌŝũŐƚ ƚĞ ŚŽƌĞŶ ǁĞůŬĞ ŝŶĨŽƐĞƐƐŝĞƐ͕ ŽƉůĞŝĚŝŶŐĞŶ ĞŶ ĐƵƌƐƵƐƐĞŶ ũĞ ďŝũ ŽŶƐ ŬĂŶ ǀŽůŐĞŶ͘ Je maakt ook kennis met enkele leden van ons werklozencomité. Van hen krijg je te horen wat we zoal ĂůůĞŵĂĂů ĚŽĞŶ͘ tĞ ǀŽůŐĞŶ ĚĞ ĂĐƚƵĂůŝƚĞŝƚ ŽƉ ĚĞ ǀŽĞƚ͕ ĚŝƐĐƵƐƐŝģƌĞŶ ĞŶ ŶĞŵĞŶ ƐĂŵĞŶ ĞĞŶ ƐƚĂŶĚƉƵŶƚ ŝŶ͘ Dit standpunt brengen we over aan onze landelijke werking. Zij zijn de stem van de werklozen in het ABVV. tĞ ǀĞƌŐĂĚĞƌĞŶ ŵĂĂŶĚĞůŝũŬƐ ĞŶ ĚĂĂƌŶĂĂƐƚ ŽƌŐĂŶŝƐĞƌĞŶ ǁĞ ĂĐƟĞƐ͘ tŝů ũĞ ŵĞĞ ŝũǀĞƌĞŶ ǀŽŽƌ ĞĞŶ ďĞƚĞƌ ǁĞƌŬůŽŽƐŚĞŝĚƐͲ ĞŶ ǁĞƌŬŐĞůĞŐĞŶŚĞŝĚƐďĞůĞŝĚ͕ ĚĂŶ ŝƐ ũĞ ƉůĂĂƚƐ ŝŶ ŽŶƐ ĐŽŵŝƚĠ͊ Heb je interesse?

Je kan je telefonisch inschrijven: 03 220 66 07 of per mail: werklozenwerking.antwerpen@abvv.be

w e r kl o o s is niet w eerl o o s

18

VAKBOND IN BEWEGING 64

CULTUUR

Bedrijfsbezoek ECOVER Linx+ organiseert een geleid bedrijfsbezoek aan ECOVER te Malle op

donderdag 25 februari 2010 om 14u00 Ecover is een internationaal bedrijf actief in de productie van ecologische was- en reinigingsmiddelen, dat in 1980 in België werd opgericht. Van bij de start was Ecover een koploper en een pioniersbedrijf.

Ecover producten zijn gemaakt op basis van hernieuwbare plantaardige grondstoffen en mineralen. Zij worden op een ecologisch, economisch en sociaal verantwoorde wijze geproduceerd, in een unieke ecologische fabriek. Eerlijk en open, met respect voor mens, dier en milieu. Dit bezoek met een groen en sociaal verhaal past perfect binnen ons gedachtengoed!

Prijs: €2 per persoon Info en inschrijvingen: Adviespunt, Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen Tel. 03 220 66 13 of adviespunt.antwerpen@abvv.be

Bezoek aan het Centraal Station van Antwerpen en de Kievitbuurt donderdag 8 april 2010 Het station “Antwerpen-Centraal” is het op drie na mooiste treinstation ter wereld. Tot die conclusie komt het Amerikaanse tijdschrift Newsweek. Het stationsgebouw en de bijhorende perronoverkapping, mét de bekende koepel, dateren uit de 19e eeuw en zijn nu een beschermd monument. Geschiedenis, architectuur en de nieuwe Kievitbuurt komen aanbod.

Een interessante rondleiding voor iedereen!

Tijd: 14u00 tot 16u00 Prijs: € 3,5/pp Info en inschrijving: Linx+ / Adviespunt, 03/ 220 66 13 of adviespunt.antwerpen@abvv.be

VAKBOND IN BEWEGING 64

1

Van 4 maart 2010 tot 28 maart 2010 Ontmoetingscentrum NOVA Schijfstraat 105 2020 Antwerpen.

T: 03 259 04 20 www.nova-kiel.be

E F F

A R en

T m S am

al u q y E a + D y Pa 03: /

l

ua

Eq

van n loo o o k l j t n li 03 aar aa oor ge / v 04 ing n . ag n d r en Va ibilise 0, de nn a ns 01 nm y.

Se y2 ne Da a e : D y w u 03 ual Pa be, Pay vro / n n 6 . e q 2 m sse day : m gE y g u a a t 0 a d a d a lp d ie u0 Ho rij se act w.equa e 19 raffe M van V k .b t m ie ww rlij S en o : . a m p y o a r e g f 3 a J e r in /0 stellin stacad Pay D roline ntw e a 4 e v n a v M al un g 0 entoo t, C ndlei.ab qu s a e K i E w b d t d r r r e o a ww de an de rk van n 5 ja een V idste r n g Do ing v et we cht va nck/ L nd geg lin l e i i n t m z i n e e r u o id Op ove nst d e K . Aansl o bre n D e e o g a n t e uit en lope . en onic choeters T n M e r k : S fé. oo eken bo a k r c ers d i l k e D ture zo re Sp ers/ ul be

d a m

6 t2

op

Cop n interc e ding

en. m m ada M e f f Stra 10/pp n, nan a E nv rpe öre ch: sse w n i t o n u n 3: getuige Prijs br ncie A illo (C eel 0 / 28 atie en guirre. é provi Jaram m (visu u g t A o o a a nd et anim ara De t (depu Ursul Kiebo Amim o Z h m aer kant)/ n den ebaa:P h ch r e n i e u t br a V er Zij- nna Va tifa Ch nta g e n s I Pre itst / Susa r)/ La rs: z r e o k vo CA) orgste re l a Sp a tion rice IV mantelz ) t k dina dicapte onmaa n o geha uée sch g (dele

Info en inschrijvingen brunch:

adviespunt – Ommeganckstraat 35 (verdieping 1) te 2018 Antwerpen – 03 220 66 13 – adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalingen bij Adviespunt enkel mogelijk via bancontact of via overschrijving op reknr. 132-5201931-56