Vakbond in Beweging 70 | 2011

ViB

België - Belgique P.B. Antwerpen X 8/6342 AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X Toelatingsnummer P408993

VAKBOND IN BEWEGING

VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS • NR. 70 • 18e JAARGANG • JULI-AUG-SEPT 2011

Verantw. uitgever : Dirk Schoeters, Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen

e i t n a k a V e g i t t e Pr

vib nr 70.indd 1

7/07/2011 8:45:18

INHOUD

ViB VAKBOND IN BEWEGING

Nr. 70 - 18e jaargang JULI/AUG/SEPT 2011 Prijs:  0,75 Jaarabonnement: 3 Driemaandelijks tijdschrift van Linx+ ABVV-regio Antwerpen In samenwerking met ABVV seniorenwerking

9

4

Verantwoordelijke uitgever: Dirk Schoeters Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen Redactieadres: Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen (03)220 67 11 peter.dekort@abvv.be

5

11

Medewerkers aan dit nummer: Marina Van den Bulck Staf Van Gorp Timothy Wyffels Paul Van Rymenant Koen De Clercq Luc Van Overberghe Charles Bresseleers Vormgeving: Romain De Fleurquin Albert Balboa llustratie cover : AMSAB

19 INHOUD

REDACTIONEEL 3 En het werd zomer KINDEREN VAN SEMINI 4 Balthasar Ommeganck GESCHIEDENIS 5 Het Hanzehuis ACTUEEL 7 Senioren en gratis openbaar vervoer ONGEWONE MENSEN 9 Hervé Devos

15 MILITANTEN IN BEWEGING 11 Charles Bresseleers GESCHIEDENIS 13 ISUA? VOSEB? INTERVIEW 15 De Kringwinkel: van vele markten thuis!

MILIEU 17 Het energievraagstuk SOCAAL TOERISME 19 Vakantiekolonies aan de kust

BOEKBESPREKING 20 De nobele kunst van de verontwaardiging RODE OORTJES 22 De rode oortjes op vakantie FILMBESPREKING 25 Les amours imaginaires

Ondertekende teksten geven uitsluitend de mening weer van de auteur en binden geenszins de organisatie.

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 2

7/07/2011 8:45:31

REDACTIONEEL

EN HET WERD ZOMER Met de zomerrust in het vooruitzicht, overvalt me het besef dat de eerste 6 maanden van dit jaar wel heel rijk aan spectaculaire gebeurtenissen waren. Afgaande op het tempo dat de actualiteit voorbijschiet zullen de jaaroverzichten van eind 2011, dubbel zo lang moeten zijn dan andere jaren.

Opbeurend is het nieuws zelden. Bron voor verbolgenheid des te meer. Maar laat dat misschien net het goede nieuws zijn voor syndicalisten met een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Oprechte verontwaardiging zou wel eens cynisme kunnen vervangen als sociaalwenselijk gedrag. Tenminste, als we mogen afgaan op het succes van het boekje ‘Neem het niet!’ van Stéphane Hessel. Een warme oproep tot verontwaardiging en verzet van een gerespecteerd Frans diplomaat en voormalig verzetstrijder.

In de maalstroom aan internationale gebeurtenissen verdrong de kernramp in Fukushima het nieuws over de protesten in de Arabische wereld. Om amper een week later zelf in de schaduw te worden gezet door de militaire acties tegen het Libische regime. Die op hun beurt uit de hoofdpunten van het journaal werden geduwd door achtereenvolgend: de dood van Osama Bin Laden, de arrestatie van Dominique Strauss-Kahn, de uitlevering aan het Joegoslaviëtribunaal van Ratko Mladi? en een voedselcrisis met komkommeralarm. Voor andere natuurrampen dan de aardbeving in Japan of conflicten zoals in Ivoorkust bleef het bij een vermelding in de marge.

Net als het verder verloop van de Arabische protesten in landen zoals Jemen, Bahrein of Syrië. Om niet te spreken van alle belangrijke maar misschien minder mediagenieke feiten die niet onder onze aandacht gebracht werden.

Tegen die internationale achtergrond woedt in Europa ondertussen een economische storm die Griekenland, Ierland, Spanje en Portugal naar de rand van de afgrond drijft.

Een storm die de discussies over de te volgen koers op scherp zet maar waarbij jammer genoeg vooral de misthoorns van de rechterzijde boven het geraas uitklinken.

En hoewel België het in de groep van Eurolanden economisch nog zo slecht niet doet, liggen onze systemen van loonindexering, werkloosheidsverzekering en pensioenen zwaarder dan ooit onder vuur. In de ‘aanbevelingen’ van de door conservatieven en liberalen gedomineerde Europese instellin-

gen, even goed als in de ‘proefballonnetjes’ van leiders uit sommige buurlanden, de analyses van steeds dezelfde economisten en natuurlijk in de voorstellen van onze eigen Vlaamse rechtse partijen.

Niet te verwonderen dus dat de eerste helft van 2011 ook uitzonderlijk rijk aan syndicale actie was. Ons verzet tegen het door de regering doorgevoerde IPA vloeide naadloos over in een strijd voor de koopkracht, voor de bescherming van ons sociaal stelsel en de index, tegen een Europese sociale afbraak. We moeten echter niet de illusie koesteren dat hiermee de strijd gestreden is. Net zoals de gevolgen van de aardbeving in Japan, de omwentelingen in de Arabische wereld en de economische crisis in Europa zich nog een hele tijd zullen laten voelen, zal ook de syndicale strijd dit najaar nog volop verder gaan. Want met de aangekondigde discussie over een sociaal economisch beleid dat tegen 2015, afhankelijk van de bron, 17 tot 22 miljard € moet opleveren, weten we waaraan we ons te verwachten hebben.

In een door rechts gedomineerd economisch discours zullen we het echter niet gemakkelijk hebben om onze boodschap ingang te doen vinden. Het voorjaar leerde ons nog maar eens hoe graag en gemakkelijk sommige opiniemakers ons in het verdomhoekje van star syndicalisme en onverantwoord eigenbelang stoppen. We moeten er zorg voor dragen dat in onze argumenten en daden het groter maatschappelijke verhaal van ons syndicalisme in de verf wordt gezet. Bijvoorbeeld dat onze sociale zekerheid, onze minimumlonen, onze automatische loonindexering nog altijd een efficiënte bescherming zijn tegen de armoede.

En we moeten met de woorden van Stéphane Hessels verontwaardigd stellen ‘Maar hoe is het mogelijk dat de staat nu geen geld meer heeft om de verworvenheden in stand te houden terwijl de rijkdom zo enorm is toegenomen sinds de bevrijding, een periode waarin Europa geruïneerd was? Toch zeker doordat de macht van het geld nooit eerder zo groot is geweest?’.

Ik wens u allen een deugddoende zomervakantie en tegen september stevige opgeladen syndicale batterijen.

Dirk Schoeters algemeen secretaris

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 3

7/07/2011 8:45:31

KINDEREN VAN SEMINI

BALTHASAR OMMEGANCK We kennen allemaal de Ommeganckstraat, maar kennen we de persoon naar wie deze straat is genoemd? Balthasar Ommeganck behoort tot de illustere figuren die in Antwerpen een straat naar zijn naam genoemd kreeg en ook een gedenkplaat kreeg. Ommeganck was een kunstschilder die voortreffelijke schilderijen naliet van landschappen, portretten en dieren.

BIOGRAFIE Balthasar Paul Ommeganck werd op 26 december 1755 in Antwerpen geboren in het huis op de hoek van de Schijnwerkersstraat en de Lombardenvest. Dit pand heette de “Groote Trektang”. Hij was de zoon van Paulus Ommeganck en Barbara Laenen.

Zijn zuster Maria-Jacoba Ommeganck werd eveneens kunstschilderes. Balthasar huwde op 26 juni 1781 met Petronille Isabelle Parin.

Op 17 september 1767, toen hij amper twaalf was, ging Ommeganck in de leer bij landschapschilder H.J. Antonissen en volgde hij tevens lessen aan de academie waar hij een van de knapste leerlingen werd.

In 1796 werd hij zelf leraar aan de academie en na de reorganisatie van de instelling, in 1804, werd hij lid van de beheerraad.

DE KONSTMAETSCHAPPIJ In november 1788 werd Ommeganck, samen met Hendrik-Frans de Cort, medestichter van de Antwerpse “Konstmaetschappije” waarin hij verschillende bestuursfuncties bekleedde. Het doel van deze vereniging was wekelijks bijeen te komen om het werk van collega kunstenaars te beoordelen, inrichten van kleine privésalons en van jaarlijkse publieke tentoonstellingen. Tijdens de jaren 1794-1811, tijdens de Franse overheersing was “de konstmaetschappije” werkloos. Toch organiseerde zij in 1805 en 1807 nog kunstsalons in Antwerpen. Ommeganck was er telkens bij met zijn dierenschilderingen. De vereniging werd in 1811 nieuw leven ingeblazen onder een nieuwe benaming “Genootschap ter aanmoediging der Schoone Kunsten”.

Zijn onmiskenbare voorliefde voor wollige schapen bezorgde hem de complimenteuze titel “Racine der schapen”. Hij verdiende goed geld met zijn werk. Ook in het buitenland genoot hij heel wat belangstelling. Keizerin Joséphine, behoorde tot zijn klanten. Menig Vlaams werk verhuisde zo naar Parijs. In 1799 won Balthasar Paul Ommeganck de eerste prijs voor de schilderkunst in Parijs. Dit was een complete verrassing vermits het bekroonde werk buiten zijn weten door een vriend was ingestuurd.

DE HOLLANDSE TIJD Op 26 juli 1815 ondertekende Ommeganck, samen met 47 andere leden van het Genootschap een smeekschrift aan Koning Willem I met het verzoek te bemiddelen bij het recupereren van 66 schilderijen die door de Fransen in 1794 uit Antwerpen gestolen waren. Ommeganck maakte deel uit van een delegatie die in Parijs de schilderijen moest gaan herkennen.

OEUVRE Net als zijn leermeester Hendrik-Jo-

zef Antonissen, koesterde Balthasar een uitgesproken voorkeur voor het afbeelden van vee: koeien, schapen, geiten..etc. die hij meestal situeerde in een rustig, bebost en heuvelachtig landschap en die gehoed werden door herders of herderinnen vergezeld van hun honden.

Maar Ommeganck bracht vernieuwing in dit genre. Hij brak met de dieren in een fantasielandschap te situeren. Hij koos landelijke maar vooral bestaande sites in de omgeving van Luik, Visé, Dinant of Antwerpen. De Landschappen kleurde hij naar laatbarokke en neoklassieke traditie met het frisse licht van de vroege ochtendzon of het zwaarmoedige, warme licht van een zonsondergang. Schildertechnisch stond hij op een zeer hoog niveau.

18 JANUARI 1826 Balthasar Ommeganck overleed in Antwerpen op 18 januari 1826 in het Hooghuis aan de Grote Goddaert 30, waar hij reeds sinds 1785 woonde.

Een hardstenen gedenkplaat met goudgele letters aan de gevel herinnert ons eraan dat Ommeganck hier woonde. In 1859 werd hij herdacht en werd er ook een straat naar hem genoemd.

Staf Van Gorp Bronnen: Antwerpse gedenkplaten – P Schepens Geschiedenis van de Antwerpse straatnamen – R Vande Weghe Wikipedia

GROTE BELANGSTELLING Op dat moment genoot Ommeganck reeds een grote belangstelling, hoofdzakelijk door zijn met dieren gestoffeerde landschappen.

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 4

7/07/2011 8:45:31

GESCHIEDENIS

HET HANZEHUIS of het Oostershuis Tijdens de maand mei opende het Museum aan de Stroom (MAS) haar deuren voor het grote publiek. Het MAS, met haar futuristische look is weer een troef meer voor het Eilandje en de stad Antwerpen.

Op de plaats waar het MAS gebouwd is stond ooit het monumentale Hanzehuis, dat dubbel zo groot was als het MAS. Vanaf 1564 werd het Hanzehuis opgetrokken als symbool voor de economische welvaart van het 16e eeuwse Antwerpen. Het gebouw werd opgericht door de Hanze.

DE DUITSE HANZE De Hanze of Hanza was een machtig verbond van Duitse en andere Noord-Europese handels- en havensteden ter bescherming van de vrijhandel. Ze werd opgericht in 1164 te Bremen, Noord-Duitsland, en groeide uit tot ver in de 18e eeuw tot een besloten economische gemeenschap. Het verbond ging van start om de handelsbelangen van haar leden te behartigen en te verdedigen. Als groep konden zij in het buitenland gemakkelijker privileges bekomen met betrekking tot belastingen, tollen, veiligheid, huisvesting etc. In de middeleeuwen bestonden er zo verschillende hanzen, doch veruit de belangrijkst waren Duitse hanzen. Later ontwikkelden ze zich tot een stedenverbond. Vandaag zijn daar nog sporen van te vinden bij de Duitse nummerplaten. Grote steden hebben hun beginletter in de autonummerplaten. In München rijden ze met de letter M, Keulen heeft de letter K…etc. Bremen heeft HB (Hanzastad Bremen), Hamburg heeft HH (Hanzastad Hamburg)...

Zeer vreemd was de vaagheid van deze organisatie. Er kon echter niet met zekerheid bepaald worden hoeveel steden er deel uitmaakten van het verbond, omdat gedetailleerde ledenlijsten ontbraken.

Ze had ook geen eigen inkomsten of personeel, noch een duidelijke voorzitter. En toch bleef de organisatie vijfhonderd jaar bestaan.

Voor alle duidelijkheid, Antwerpen is nooit een Hanzestad geweest.

Waarom niet? “De Antwerpenaren van de 16e eeuw zouden fel geprotesteerd hebben indien men hun stad als Hanzestad hadden gerekend” aldus Floris Prims. Dit omdat de inwoners van de Hanzeste-

den van nature handelsreizigers waren. Om hen en hun belangen in het buitenland te beschermen, werd de Hanze gesticht. Antwerpen was juist het tegenovergestelde element. Het was de stad van de jaarmarkten waar men naar toe kwam, waar men de Hanzesteden heen lokte met de marktprivileges. Antwerpen had dus weinig of niets met Hanze te maken.

DE BLOEI VAN ANTWERPEN Hier kwam weldra verandering in.

Wij weten allemaal nog uit onze geschiedenislessen dat door de verzanding van het Zwin, Brugge in verval raakte en dat Antwerpen daarvan kon profiteren. De Hanzeorganisatie had in verscheidene steden kantoren. Zo ook in Brugge. In 1553 werd dit naar Antwerpen overgebracht. Antwerpen was reeds van voor het begin van de 16e eeuw het belangrijkste centrum van de handel met de Hanzesteden. Vele ”Oosterlingen”, zoals de Noord-Duitse handelaars in onze streken genoemd werden, waren reeds in Antwerpen gevestigd. In 1468 reeds bezat de Hanze een eigendom in onze stad. Het huis “De Cluyse” op de Oude Korenmarkt. Dit pand bestaat nog steeds.

De oprichting, in 1568 van het Oostershuis, was bedoeld als een tegemoetkoming van de stad Antwerpen aan de Hanzekooplieden die rond 1560 in grote getale Brugge hadden omgeruild voor Antwerpen. Het gebouw, dat voorzien was van een hoge toren, diende als stapelplaats en bevatte op de eerste en tweede verdieping driehonderd vertrekken voor het overnachten van de kooplieden. Het gebouw telde vijf verdiepingen.

HET HANZEHUIS VAN ANTWERPEN Het was gebouwd door Cornelis Floris en had dezelfde stijl als het Antwerpse stadhuis. In 1564 werd met de bouw aangevat en werd in 1568 in gebruik genomen. Een bouwmeester was vlugger gevonden dan een geschikte bouwplaats. In het oude stadscentrum was er voor een gebouw dat men nogal monumentaal plande geen plaats genoeg, zodat men zich uiteindelijk akkoord verklaarde met grond in de bijna volledig onbebouwde Nieuwstad.

Hier was nog plaats genoeg, en de stad schonk de Hanze deze grond.

De grond was goed gelegen, langs de vlieten waar tamelijk grote boten hun goederen rechtstreeks bij de opslagplaatsen konden lossen.

Het grootste probleem was, zoals steeds, de financiën. Men had een te optimistische berekening gemaakt. Door het verhuren van kamers, pakhuizen en kelders van het huis en door het innen van de Hanzebelasting hoopte men het gebouw in vijf jaar af te betalen. Dit was een realistische denkpiste, vermits de grond en een derde van de bouwkosten door de stad gedragen werden en de handel floreerde. Op 4 mei 1564 werd de eerste steen gelegd door de burgemeester. Vier jaar later kon het gebouw de eerste handelaars onderbrengen. Het Hanzehuis was een reusachtig gebouw van 80 bij 26 meter. Om u een

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 5

7/07/2011 8:45:32

GESCHIEDENIS idee te geven van het volume van dit gebouw: het stadhuis meet 68 bij 26 meter. Het gebouw kennen we enkel van tekeningen en gravures. Het was opgetrokken rond een ruime binnenkoer, welke kon bereikt worden langs vier poorten die in het midden van iedere zijde waren aangebracht en uitliepen in gewelfde gangen. De stijl van de poortomlijstingen vertoonde veel gelijkenissen met die van het Hessenhuis. Het gebouw werd versierd door een prachtige toren. Het was een uitkijktoren van 55 meter hoog, omringd door een open gaanderij en een balkon. De gaanderij werd gedragen door Korinthische zuilen.

In de buitengevels zaten drie rijen vensters van ongelijke hoogte, waarvan de meeste voorzien waren van luiken waarop de grote ster van het Hanzewapen geschilderd was.

Behalve de vier grote poorten die naar het binnenplein leidden, wisselden de lagere toegangen tot de kelders en de hogere tot de pakhuizen elkaar op het gelijkvloers af.

Deze waren van buitenaf dus rechtstreeks bereikbaar, wat het laden van de kade vergemakkelijkte. Op het gelijkvloers bevonden zich 24 ruimtes die als stapelplaats dienst deden, waarvan er 16 van buitenaf bereikbaar waren. De noordwestelijke hoek werd ingenomen door het lokaal waar de waag stond. De Hanze had van de stad de toelating gekregen om hun eigen waren ter plaatse te wegen. Weliswaar onder het waakzame oog van de stadsweegmeester. Hierdoor werd het traject uitgespaard naar de officiële stadswaag, waar normaal alle goederen dienden gewogen te worden. De pakhuizen namen meer dan twee derde van het gelijkvloers in beslag, die zeer gemakkelijk verhuurd werden. De rest van de benedenverdieping bestond uit kantoren, een grote en een kleine refter en de bijhorende lokalen zoals keukens en bergruimten. Een eigenaardigheid voor die tijd was, dat de woonkamers op de bovenverdiepingen niet genummerd waren, maar namen droegen van heiligen, mythologische- en bijbelfiguren en dieren.

De binneninrichting van de kamers werd door de gebruikers bekostigd, vermits er voor stoffering geen geld meer was. De Hanzekooplieden versierden hun kamers soms weelderig met wandtapijten, Venetiaans glas, uurwerken en andere kunstwerken.

De versiering van de gemeenschappelijke zalen was daarentegen bij-

na armzalig. Zeker in vergelijking met de weelderige buitenkant. De grote zaal was wel met schilderijen versierd en aan de zoldering hing een groot scheepsmodel. Dit was een traditie voor de Hanzehuizen want aan de zoldering van het stadhuis van Bremen hangen eveneens scheepsmodellen. De kleinere eetzaal was rijkelijker versierd. Het Hanzehuis heeft een aantal hoge gasten op bezoek gekregen in 1569 ter gelegenheid van het huwelijk van de koning van Spanje, Filips II. De Koninklijke gasten en hun gevolg logeerden toen niet in het normale prinsenhof in de St Michielsabdij. Ook de prins van Oranje heeft er aan tafel gezeten. Echter de bezetting van het Hanzehuis was nooit optimaal. Zo is het nooit gelukt dat er meer dan dertig kamers voor een langdurig verblijf konden verhuurd worden. De meeste Hanzekooplui resideerden liever in de oude stad.

De pakhuizen werden daarentegen wel zeer talrijk verhuurd.

RAMPJAAR 1585 1585 was voor Antwerpen een rampjaar. De stad bereikte haar hoogtepunt, maar kwam meer en meer in de handen van de protestanten. Dit was uiteraard niet naar de zin van “onze” katholieke koning Filips II. Deze stuurde zijn troepen en zuiverde Antwerpen van de ketters. Het gevolg was dat de Schelde gesloten werd. Heel wat invloedrijke personen verlieten Antwerpen en de stad liep beetje bij beetje leeg…

Ook de Duitse kooplieden verlieten de stad. Het Hanzehuis stond leeg

en deed dienst als kazerne en militair hospitaal. Bij de heropening van de Schelde probeerden de Hanzesteden terug in het bezit te komen van hun wettige eigendom.

NAPOLEON Vanaf 1794 nam Napoleon het Hanzehuis in beslag, om er zijn soldaten onder te brengen. Zijn argument was dat een dergelijk kolossaal gebouw midden in een oorlogshaven, niet in handen van een vreemde mogendheid mocht komen. Hij legde ook de dokken er rond aan (het Willem- en Bonapartedok). In 1880 werd de stad uiteindelijk eigenaar van het gebouw en bouwde het om tot een gigantisch graanmagazijn.

1883 FATALE BRAND Op 10 december 1893 om één uur ’s nachts verwoeste een brand het Hanzehuis. Smeulende, kromgetrokken silo’s stonden te midden van het puin overeind. Er werd dan ook besloten om alles volledig af te breken en op te ruimen. Bij collegiaal besluit van 22 december 1919 werden de Hamburg-, Lübeck- en Bremenkaaien ontduitst. En de kades werden respectievelijk de Oostende-, Nieuwpoort- en Veurnekaai.

Hierdoor viel het doek definitief over het Hanzehuis van Antwerpen.

Staf Van Gorp

Bronnen: Atlas van Antwerpen R.BinnemansG Van Cauwenbergh Het Eilandje – K Geelen Geschiedenis van de Antwerpse Straatnamen – R Vande Weghe - Wikipedia

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 6

7/07/2011 8:45:32

ACTUEEL

SENIOREN EN GRATIS OPENBAAR VERVOER Sinds 2000 reizen de Vlaamse 65-plussers gratis met de bussen en trams van De Lijn. Uiteraard betekent dit voor de Vlaamse senior een mooi voordeel waar ze gretig gebruik van maken.

Sinds de invoering kenden we ook wat aanvallen op het systeem, vooral de laatste jaren en niet in het minst vanuit rechtse hoek. ABVVsenioren spreken zich duidelijk uit voor het behoud van gratis vervoer voor senioren.

De term “gratis vervoer” is ietwat misleidend, de overheid financiert immers het initiatief. Maar voor de gebruikers is het een duidelijke meerwaarde. Meer zelfs: in Nederland kent het initiatief navolging.

De Nederlandse motivering ligt wel ietwat anders. Terwijl het bij ons vooral om sociale redenen is ingevoerd, volgt men bij onze noorderburen de meer pragmatische aanpak van verkeersontlasting in grote en middelgrote steden.

In de discussie over de kostendekkingsgraad (in welke mate De Lijn meer uitgaven met eigen inkomsten moet kunnen dekken) lanceerde N-VA begin 2011 een persbericht waarin ze senioren na 9 uur met de Lijnbus willen laten vertrekken om zo een deel van het gratis vervoer voor 65-plussers terug te schroeven.

Na lancering waren er zowel voorals tegenstanders van dit plan. Voor Sp.a is het voorstel alleszins onbespreekbaar. In sé is en blijft het een aanval vanuit rechtse hoek op een sinds 2000 verworven recht voor senioren. Als nu toegevingen zouden gebeuren, is de kans reëel dat in de toekomst er een verdere afkalving kan komen van het gratis openbaar vervoer voor senioren. Ergens is het wel te vergelijken met de aanvallen op het systeem van sociale zekerheid, zij het in kleinere en concretere vorm.

ABVV-senioren hebben het niet nagelaten te reageren met een persbericht (zie kader) op deze aanval vanuit N-VA hoek. Ook onze tegenhanger Okra deed hetzelfde.

Bijkomend is het een feit dat 1 op

Brussel, 24 januari 2011

PERSBERICHT

ABVV Senioren voor het behoud van het gratis openbaar vervoer Afgelopen week werd in het Vlaams Parlement het ontwerp van beheersovereenkomst voor De Lijn besproken. N-VA suggereerde om het gratis openbaar vervoer voor 65-plussers die voor 9 uur de tram of bus willen nemen af te schaffen. ABVV Senioren zijn niet te spreken over dit voorstel.

Als het van N-VA afhangt, dan zullen 65-plussers in de toekomst moeten betalen als zij voor 9 uur de tram of bus willen nemen. Op die manier zou De Lijn volgens N-VA de overbezetting moeten aanpakken en zou men meer inkomsten hebben. ABVV Senioren betreuren dit voorstel ten zeerste om volgende redenen: 1. Vooreerst is het niet denkbeeldig dat een dergelijke maatregel de start vormt van een geleidelijke verdere afbouw van het gratis openbaar vervoer voor de 65-plusser.

2. De maatregel sluit niet aan bij andere aspecten van het Vlaamse zorgbeleid voor ouderen: enerzijds wil men de sociale bescherming verhogen door maatregelen te nemen via de zorgverzekering en de maximumfactuur in de thuiszorg, maar anderzijds wordt het snoeien in de mobiliteitskansen van diezelfde ouderen ingezet.

3. Het gratis busvervoer moet ook gezien worden vanuit het gegeven dat onze pensioenen tot de laagste in Europa behoren. Van daaruit is het belangrijk dat aanvullende regelingen ervoor zorgen dat mensen meer kunnen doen met een klein pensioen. De regeling waarbij ouderen gratis met de bus kunnen rijden behoort daar bij.

4. Door te starten met de opbouw van een financiële drempel creëert men ook ongewilde neveneffecten: Zo spelen bus en tram een belangrijke rol in het bieden van kansen op sociale integratie en het tegengaan van vereenzaming bij senioren. Een goed uitgebouwd openbaar vervoer kan het isolement waarin minder-mobiele senioren zich bevinden doorbreken. Bovendien vaart het milieu er wel bij als meer ouderen het kunnen stellen zonder auto en zijn ouderen voor hun vervoer minder afhankelijk van derden.

De ABVV-Senioren dringen er dan ook op aan om de bestaande regelgeving niet te wijzigen.

Contactpersoon: Hervé Devos, 02/289 01 30 - 0496/97 57 89 hdevos@vlaams.abvv.be

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 7

7/07/2011 8:45:32

ACTUEEL 5 senioren op de rand van armoede bengelt of in armoede leeft en dit cijfer groeit alleen maar. Net deze kwetsbare groep wordt het hardst getroffen door de maatregel. Dit alleen al vormt een reden om het gratis vervoer voor senioren te behouden.

ABVV-senioren zijn met veel thema’s bezig, maar mobiliteit ligt toch nauw aan het hart.

ABVV-senioren kiezen er ook voor om de meest sociale maatregelen te blijven verdedigen. Als de rechtse krachten hun zin kunnen en mogen doordrijven, zal veel meer geld stromen naar zij die al genoeg hebben en een pak minder naar zij die het het meest kunnen gebruiken.

Daarom blijven ABVV-senioren gaan voor het behoud van de bestaande regelgeving wat betreft gratis openbaar vervoer bij senioren en bij uitbreiding van een sociaal beleid.

Peter Dekort

BEZOEK AAN DE RUIEN VAN ANTWERPEN Al vanaf de Middeleeuwen beschikt Antwerpen over een uitgekiend net van waterwegen: de ruien, vlieten en vesten. Oorspronkelijk gegraven als verdedigingsgordel, werden ze vervolgens gebruikt als binnenhaven en systeem voor watervoorziening. Eeuwen later dienden die oude stadskanalen als riool en werden de ruien overwelfd. Zo verdween dit unieke stukje erfgoed uit het stadsbeeld en uit het geheugen.

Sinds 2005 kan u dit verborgen patrimonium terug ontdekken. Vanuit het Ruihuis kunnen groepen de ruien veilig verkennen onder leiding van een ervaren gids. Oude gewelven, fundamenten, bruggen en sluizen spiegelen de historische stadskern boven uw hoofd. Een kijkje in de onderbuik van de stad, met tal van interessante weetjes en geheimzinnige anekdotes. In 2008 wonnen de Antwerpse ruien de Vlaamse Monumentenprijs.

Wanneer? 6 oktober 2011 vanaf 10u00 Waar? Het RUIHUIS, Suikerrui 21, 2000 Antwerpen Prijs: â‚Ź 15/pp Voor deze wandeling is enige fysieke conditie vereist.

De wandeling is niet geschikt voor rolstoelgebruikers en voor personen met een beperkt gezichtsvermogen en dieptezicht.

Info en inschrijvingen: Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdieping) 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalen kan enkel met Bancontact of via overschrijving op rekeningnummer BE20 132-5201931-56

8

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 8

7/07/2011 8:45:34

ONGEWONE MENSEN

Gesprekken met (on)gewone mensen

HERVÉ DEVOS We hadden het genoegen Hervé Devos te mogen interviewen. Hij werkt bij het Vlaams ABVV en is de coördinator van Linx+ en van de ABVV seniorenwerking.

VIB: Hervé, je werd geboren in Brugge, in de tijd van Achiel Charbon. Klopt dat?

Hervé: Dat klopt. En ik werd ook geboren in een kansarm gezin. Mijn moeder stond er alleen voor vanaf mijn geboorte. En haar loon als kuisvrouw was zo gering dat je er na 48 uur werken per week niet kon van leven. Ik herinner me nog, toen ik in het eerste studiejaar tot 10 leerde tellen, verdiende ze precies 10 frank per uur. En een groot brood kostte op dat moment 7 frank.

VIB: Meer dan 50 jaar later herinner je je die bedragen nog ?!

Hervé: Ja, dat komt omdat we van de toenmalige COO een steuntje in de rug kregen: maandelijks kregen we een aantal bonnetjes waarmee we bij de bakker gratis brood konden afhalen. Ik heb dikwijls met zo’n bonnetje bij de bakker gestaan.

“Goed voor 1 brood van 7 frank” stond erop. Als zesjarige in de rol van “bedelaar”, dat blijft wel bij.

In die tijd heb ik armoede in al zijn aspecten van nabij leren kennen.

Maar achteraf bekeken ben ik er zeker niet rouwig om. Ik beschouw mezelf als ‘ervaringsdeskundige’.

VIB: Je kwam hoe dan ook met een serieuze handicap aan de start.

Hervé: Wel, ik moet zeggen dat er nog een grotere handicap was waar ik moest tegen op boksen.

Omdat mijn moeder erg katholiek was, werd ik ondergedompeld in de christelijke waarden. Zo moest je altijd dankbaar zijn. Bijvoorbeeld tegenover de vriendelijke mijnheer van de COO die bonnetjes kwam afgeven. Ook de waarde van de nederigheid werd gecultiveerd. In de catechismusles werd ons systematisch ingepompt hoe klein en nietig we wel waren. En tot slot was er de

gehoorzaamheid tegenover het gezag. De meester in de klas, de baas op het werk, de pastoor in de kerk: ze hadden het allemaal goed met ons voor en ze wisten precies wat goed voor ons was. En dus moesten we hen met de passende eerbied en onderdanigheid benaderen.

VIB: En zo’n iemand komt uiteindelijk terecht bij het ABVV ?

Hervé: Precies. Toen met de puberteit ook mijn rechtvaardigheidsklieren tot volle ontwikkeling kwamen ben ik geëvolueerd van heel braaf en katholiek naar heel rebels en socialist. En zeg nu zelf : er zijn weinig mensen die zo’n goede opleiding als ik gekregen hebben om later heel bewust en overtuigd socialist te worden.

VIB: Maar je bent je carrière wel niet in het ABVV begonnen ?

Hervé: Nee. Ik was erop gericht om “mensen te helpen”, en dus werd ik sociaal assistent. Aanvankelijk ging ik samen met mijn echtgenote aan de slag als “opvoedersechtpaar”, Aansluitend op de “wittebroodswe-

ken” runden we onder ons twee een tehuis met 15 gerechtskinderen.

Een erg druk huishouden. We werkten er dag en nacht , 7 dagen op 7, de volle 365 dagen per jaar. Later schakelden we over op “begeleid wonen” waarbij we met volwassen psychiatrische patiënten samenwoonden. Na een tiental jaar waren we op dat punt wel “verzadigd”. Ik werd toen directeur van een tehuis voor zwaar mentaal gehandicapten.

VIB: En dat heb je toen ingeruild voor het ABVV ?

Hervé: Wel, normaal gezien zat ik daar vandaag nog, maar op een bepaald moment werd de inrichtende macht van de instelling overgedragen aan een kloosterorde. En die zagen het uiteraard niet zitten om iemand zoals ik aan het roer van hun instelling te laten. En zo stapte ik na 20 jaar gehandicaptenzorg over naar het vakbondswerk.

VIB: En het beviel je!

Hervé: Dat kan je wel zeggen. Aanvankelijk startte ik als lesgever informatica in wat we vandaag “KOPA”

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 9

7/07/2011 8:45:34

ONGEWONE MENSEN noemen. Maar na een paar jaar had ik door dat de toenmalige Culturele Centrale eigenlijk een braakliggend terrein was dat precies aansloot bij wat ik wilde doen: mensen bewust maken, zodat ze in beweging komen. Ik startte hiermee in het toenmalige gewest “Waasland”. Van daar maakte ik de overstap naar het landelijk secretariaat, waar ik vandaag coördinator van de werking ben.

VIB: En wat is je uit heel die periode als beste herinnering bijgebleven?

Hervé: Wel, 15 jaar geleden maakte ik een educatief pakket waarmee je op 2 tot 3 uur tijd op een ludieke manier tot een basisinzicht komt over het belang van de sociale zekerheid. Het noemde “Het land van Octaaf”. Vandaag de dag wordt dat pakket nog steeds gebruikt. Niet alleen in diverse geledingen van het ABVV maar ook bij ACV en ACLVB. Ik denk dat in die richting een heel belangrijke opdracht ligt voor Linx+ in de komende jaren. In de vakbond

zijn we bezig met moeilijke materies die bij de meeste mensen heel erg saai overkomen. Linx+ kan een belangrijke rol spelen om die materies over te brengen op een aangename en licht verteerbare manier.

VIB: En hoe zie je de toekomst voor de ABVV-Senioren?

Hervé: Door de band met het ABVV hebben de ABVV-Senioren meer kansen om een stevige belangenorganisatie te worden dan de “gewone” seniorenverenigingen. Maar de weg om die positie te veroveren is nog lang. Om er te geraken zal vooral intensief moeten ingezet worden op vorming. We moeten mikken op een groep militanten die de seniorenthema’s zodanig beheerst, dat men er gewoon niet buiten kan om met hun inzichten rekening te houden. Als de senioren de plaats willen veroveren die hen toekomt, dan denk ik dat ze niet zozeer moeten mikken op de kracht van hun aantal maar veeleer op de kracht van hun inzichten.

VIB : Om af te ronden: Wij formuleren een aantal begrippen, en jij vertelt telkens het eerste wat in je opkomt: Linx+ Een rood-nodige aanvulling op vakbondswerk.

Antwerpen Beter in vakbondswerk dan in voetbal Beste groep/zanger/zangeres Within Temptation België Vrolijke anarchie Wilfried Martens Getrouwd met de uitvindster van de onderhoudsplicht.

Kameraadschap Het cement van het ABVV Augurk Lekker in een slaatje met radijs en rode peper Mojito Past in het rijtje “Metro, Boulot, Mojito” VIB: Bedankt voor dit gesprek!

Peter Dekort

BEZOEK AAN DE ANTWERPSE HAVEN Geleid bezoek aan de haven met de bus. U bezoekt een stukgoedterminal, een containerterminal, een fruitwerf, het opleidingscentrum voor de dokwerkers en het aanwervingslokaal “het kot”…u voelt zich een dokwerker voor één dag. ’s Middags eten we een warme maaltijd in de kantine van het kot.

Prijs: €17/pp dranken niet inbegrepen. Betalen kan enkel met Bancontact of via overschrijving op rekeningnummer BE20 132-5201931-56 Wanneer? donderdag 22 september 2011 van 9u00 tot 16u00 Waar? Bus vertrekt aan de BTB, Paardenmarkt 66, 2000 Antwerpen INFO en INSCHRIJVINGEN: Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdiep) 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 - adviespunt.antwerpen@abvv.be Bij inschrijving moet de naam en identiteitskaartnummer van ELKE deelnemer meegedeeld worden.

Dit op voorschrift van het Antwerps Havenbedrijf.

10

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 10

7/07/2011 8:45:35

MILITANTEN IN BEWEGING

CHARLES BRESSELEERS – 50 jaar bestuurslid bij TKD Charles Bresseleers werd door de voorzitter, Dominique Meyfroot, en de algemeen secretaris van de TKD, John Colpaert, in de bloemetjes gezet omdat hij 50 jaar ononderbroken bestuurslid is van de vakgroep (bondsraad) diamant. Hij werd op 1 juli 1960 verkozen en is tot op vandaag nog zeer actief in de vakgroep alsook in oa de ABVV seniorenwerking van het gewest Antwerpen, de ATB Natuurvrienden en de vriendenkring van De Mick waar hij ook TKD vertegenwoordigt.

VIB had een warm maar ook kritisch gesprek met Charles over de evolutie van de vakbeweging in de diamantsector…

VIB: Hoe ben je bij de vakbond verzeild en hoe komt het dat je uiteindelijk in het bestuur bent beland?

Na de lagere school mocht ik ofwel verder studeren ofwel diamantslijper worden van mijn ouders. Mijn keuze was snel gemaakt… Ik heb van thuis uit een rode opvoeding gekregen. Mijn grootouders hielden café in Wijnegem en daar kwamen veel socialisten over de vloer. Eigenlijk was dat café een soort volkshuis. Mijn vader had vroeg zijn ouders verloren. Hij is zeer snel aan het werk gegaan en was zelf ook een vakbondsman. Het was ook hij die me de Volksgazet leerde lezen.

Nadat ik in 1955 zes jaar aan het werk was als diamantslijper, werd er me gevraagd om de afdeling Schoten Brasschaat te vertegenwoordigen in de bondsraad van de diamant. Ik heb toen ja gezegd … hoewel het twee keer mijn job heeft gekost, ben ik er nog steeds bij.

In die tijd moest je sowieso lid zijn van de ADB (Algemene Diamantbewerkersbond van België) anders kwam je niet aan de bak in de diamantsector. Zelfs de grootste Katholieken waren lid bij ons…die zaten anders zonder werk.

heb natuurlijk maar herinneringen uit de 2e helft hiervan. De beginjaren waren nog de beste voor het slijpersvak… vrijdag pree ontvangen en maandagmiddag moesten we pas terug beginnen werken. De bondsraad was in die tijd zeer woelig in vergelijking met de vergaderingen van nu. Zeker met de communisten die op de eerste rij zaten en steeds probeerden het vuur aan de

schenen te leggen van de voorzitter.

In die tijd was dat Frans Schoeters.

Het verschil tussen de diamantbewerkers van de Kempen en Antwerpen stad was groot. En dit zorgde voor heel wat problemen.

In de Kempen waren er zeer veel zwartwerkers die na de uren in de slijperij, ook nog thuis slepen.

Om het verschil tussen toen en nu aan te tonen heb ik enkele anekdotes. Alles werd toen groots aangepakt. Ik herinner me dat het 60 jarig bestaan van de ADB werd gevierd.

Het stadion van “Den Antwerp”, de beurs én het Bondsgebouw werden afgehuurd voor de feestelijkheden.

Het was echt gouden tijd voor de diamantnijverheid en dus ook voor de ADB. Om een idee te geven hoe zeer men naar werkvolk op zoek was: Als de postbode passeerde in de slijperij, dan werd die door de baas aangesproken en trachtte die hem te overhalen om diamantslij-

VIB: Wat heb je door de jaren heen positief of negatief zien veranderen binnen jou centrale?

Toen in 1895 de stichters van de ADB van start zijn gegaan, hadden zij zich niet kunnen indenken hoe de geschiedenis van onze vakcentrale er na 116 jaar er zou uitzien. Ikzelf

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 11

11

7/07/2011 8:45:35

MILITANTEN IN BEWEGING per te worden. In die tijd waren het de diamantslijpers die tijdens de 1 mei stoet deel uitmaakten van de grootste groep. Wij vulden de volledige breedte en lengte van de Meir!

Dan was er ook de oprichting van het Sociaal Fonds met de hulp van Louis Major. Er werd daar in die tijd 50 miljoen Belgische frank in gestopt. Wat toch niet min was. Dat fonds werpt trouwens vandaag de dag nog altijd zijn vruchten af…ondanks de vele pogingen van het patronaat dat door de jaren heen geprobeerd heeft om het geld van het Sociaal Fonds weer te laten verdwijnen in de eigen zakken. Vandaag genieten bvb veel gepensioneerden nog van een hospitalisatieverzekering via dat Sociaal Fonds.

In de laatste 50 jaar ging het op en af met de bond van de diamant.

Stilletjesaan ging het toch altijd in dalende lijn. De tijd veranderde, de diamantnijverheid werd kleiner door de concurrentie uit het buitenland

en we kregen minder en minder leden. Dus een fusie met de Kleding en de Textiel werd een feit. We werden TKD en van de ADB bleef er bijna niets meer over. Verdere fusies met de Metaal en Horval werden in het verleden ook nog overwogen.

Vandaag doen de geruchten de ronde dat TKD binnenkort zou fusioneren met de AC. Gelukkig hebben wij nog een vakgroep die regelmatig vergadert om de belangen te verdedigen van de diamantbewerkers die nog steeds aan het werk zijn in Antwerpen. Dat zijn er nu een kleine 1000. In de goeie oude tijd waren we met 22000!

VIB: Hoe zie je het verder nog evolueren binnen de diamantsector hier in België?

Het is een utopie om nog te durven hopen dat we terug zo groot zouden worden als vroeger. Daar zijn de tijden té veel voor veranderd. Maar

wat we wel moeten blijven koesteren en promoten is, dat we nog met een kern zitten van zeer goede vaklui. En het is algemeen geweten dat de “moeilijke stenen” nog steeds naar Antwerpen komen om geslepen te worden. Ook de ontwikkeling van nieuwe slijpmachines gebeurt nog steeds hier in België. Het is wel jammer dat die uitvindingen/machines die hier gemaakt en ontwikkeld zijn met staatssteun, meestal snel naar het buitenland verdwijnen.

VIB: Wat is je wens naar de toekomst toe voor TKD? Wij proberen in de frontlinie te blijven staan met de gedachte bij onze goede oude ADB en verder, gezien ik gepensioneerd ben, wil ik zeker blijven strijden voor het algemeen belang van iedereen en daarvoor hebben we een sterk ABVV nodig.

PD

Wandel- en Fotozoektocht doorheen Oud-Antwerpen Familiale wandelzoektocht georganiseerd door afdeling “Centrum” Deelnameprijs: € 4 /deelnemingsformulier Afstand: ± 5 km Vertrek en eindpunt: Grote Markt Prijsuitreiking: 29 oktober 2011 Formulieren zijn verkrijgbaar van juli tem september 2011 bij: Café Den Bengel Grote Markt 5, 2000 Antwerpen T: 03 233 32 90 Open van maandag tot zondag vanaf 09u00 ABVV adviespunt Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Open maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 08u30 tot 12u00 Woensdag open van 14u00 tot 18u30 Jos Kalhen Renaat Veremansstraat 6/64, 2030 Antwerpen.

GSM: 0475 55 51 68 Verantwoordelijke inrichters: Staf Van Gorp en Jos Kalhen Controle: Eugeen Strijbosch, José Van Rompaey en Frank Piepers

1

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 12

7/07/2011 8:45:36

GESCHIEDENIS

ISUA ? VOSEB ?

De universiteit voor vakbondsmilitanten ISUA en VOSEB zijn een gekend begrip bij tientallen, zelfs honderden militanten van het ABVV in Antwerpen. De ISUAstudiedagen en de VOSEB-opleiding gaven hen de mogelijkheid om hun syndicale standpunten te versterken met wetenschappelijke informatie en inzichten. Voor heel wat militanten was VOSEB één van de stappen in hun syndicale carrière als delegee in de onderneming of als medewerker of secretaris in de vakbondsstructuur. Het volgen van VOSEB is dan ook een aanrader voor elke militant die na de basisvorming bij het ABVV of zijn centrale een voortgezette syndicale opleiding wil volgen.

democratisering van het universitair onderwijs Eind jaren 1970 kwam ISUA, voluit het Instituut voor Samenwerking tussen Universiteit en Arbeidersbeweging, tot stand. Het was een samenwerkingsverband tussen de drie Antwerpse universitaire instellingen, RUCA (RijksUniversitair Centrum Antwerpen), UFSIA (Universitaire Faculteiten St.-Ignatius Antwer­pen), UIA (Universitaire Instelling Antwerpen) en de drie represen­tatieve vakorganisaties (Algemeen Belgisch Vakverbond, Alge­mene Centrale der Liberale Vakbonden van België, Algemeen Christelijk Vakverbond).

In 1983, na lange besprekingen, werd gestart met een tweejaarlijkse, twee jaar durende, opleidings- en vormingscyclus. Het VOSEB-project (Vorming en Opleiding Sociaal-Economisch Beleid) was gericht op het bijbrengen van basiskennis in economie, sociale wetenschappen en recht. VOSEB werd vanaf dan het centrale onderwijs­programma van het ISUA. Over heel zijn bestaansperiode heeft VOSEB zich gericht tot de syndicale militanten, de leden van de ondernemingsraad en van de vakbondsafvaardiging. VOSEB was steeds complementair ten aanzien van het vormings- en opleidingsaanbod van

de vakbonden. VOSEB wilde de militanten weten­schappelijke informatie leren verwerken en wetenschappelijk analyses leren toepassen op de eigen syndicale ervaring. Op die manier zouden de vakbonden in onderhandelingen met werkgevers sterker staan.

op maat van de militanten Het VOSEB-programma heeft doorheen de jaren een evolutie doorgemaakt van een traditionele academische indeling, naar een volledig thematische benadering en tot slot naar de huidige formule met een inleiding in de sociologie, de economie en het arbeidsrecht én een thematische uitdieping.

Aanvankelijk betrof VOSEB een bloemlezing van vakken van de faculteiten economie, sociale wetenschappen en rechten. Het programma volgde m.a.w. de traditionele academische indeling, met inbegrip van examens.

De gewijzigde maatschappelijke noden brachten het ISUA ertoe om

De bedoeling van de universitaire en syndicale initiatiefnemers was bruggen te slaan tussen de wereld van het wetenschappelijk onderzoek en de syndicale praktijk. Aan de ene kant moest ISUA de vakbonden beter wapenen in hun overleg en onderhandelingen met de werkgevers.

Omgekeerd moest de inbreng van de syndicale praktijkervaring het universitair onderzoek en onderwijs een meer reële dimensie geven. Het initiatief kaderde dan ook in de beweging voor de democratisering van het universitair onderwijs.

Aanvankelijk nam deze samenwerking de vorm aan van het gezamenlijk inrichten van enkele studiedagen. Daarnaast werd in de aanvangsperiode vanuit de universiteit meegewerkt aan de vormings­ initiatieven die per vakorganisatie werden georganiseerd.

UNIVERSITEIT ANTWERPEN - STADSCAMPUS

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 13

13

7/07/2011 8:45:37

GESCHIEDENIS VOSEB te herprofileren in een meer thematisch en modulair lessenpakket. Zo werden tijdens de achtste promotie, die startte in september 1997, de toekomst van de sociale zekerheid en de arbeidsherverdeling, de invalshoeken voor het bijbrengen van essentiële noties op het stuk van economie, sociale wetenschappen en recht. Tijdens de negende promotie was het centrale thema de oorsprong, de huidige toestand en de toekomst van de vakbeweging. De tiende promotie kende als hoofdthema de actieve welvaartsstaat en de elfde promotie organiseerde zich rond het thema arbeid met de vraag of arbeid een productiefactor met een (sociale) toekomst is. De twaalfde promotie handelde over arbeid en zelfrespect.

Ondertussen stelde ISUA vast dat met de informatiemaatschappij de kennis, know-how en vaardigheden van de militant fragmenteert.

De ondernemingsraad en het comité confronteren de gemandateerde met sociaal-economische informatie- en milieuverslagen die om een specifieke, vaak technische kennis vragen. VOSEB bleef in deze bekommerd over de samenhang der dingen. Vanuit een academische reflex reikt het een kapstok aan en legt het de context van de thematisch gefragmenteerde aanpak bloot. Vanaf de dertiende promotie, dus vanaf september 2007, werd een synthese gevonden tussen de nood aan het geven van een inleiding in de sociologische, economische en arbeidsjuridische grondslagen en anderzijds de uitdieping van een thema vanuit die drie wetenschappelijke vakgebieden.

Het thema van die dertiende promotie was herstructurering onder invloed van de internationale openstelling van economieën, de technologische innovaties, de invoering van nieuwe regelgeving of deregulering, en, de verandering in de vraag van consumenten. De veertiende promotie had als thema collectieve actie en conflictbeheersing, of hoe conflicten en bemiddeling bijdragen tot de verdediging van de belangen van werknemers in veranderende ondernemingen. De vijftiende promotie, die nu in september 2012 zal starten, handelt over werkbaar werk in een gewijzigde wereld van werk.

14

15de promotie werkbaar werk in een gewijzigde wereld van werk De 15de promotie van VOSEB volgt het ondertussen vertrouwde stramien van enerzijds een inleiding in de sociologie, de economie en het arbeidsrecht en anderzijds de uitdieping van een thema vanuit een sociologische, economische en arbeidsjuridische invalshoek.

Het thema Werkbaar werk in een gewijzigde wereld van werk pikt in op de vele veranderingen in de wereld van werk onder invloed van de internationalisering op het einde van de 20ste eeuw. De toename van interimarbeid, contracten van bepaalde duur, onderaanneming die de plaats innemen van vaste contracten van lange duur. De toenemende flexibiliteit en werkdruk die leidt tot stress. Het beloningssysteem dat meer wordt afgestemd op competenties en minder op functiekwalificatiesystemen. De druk op de brugpensioenen en zelfs de pensioenleeftijd. Het systematisch verdwijnen van de job voor het leven en de noodzaak voor vakbonden om te onderhandelen over diensten op de arbeids­markt zoals het sociaal plan bij herstructurering en de diensten van de VDAB die werk­ zoekenden begeleiden bij hun zoektocht naar een nieuwe job.

Met de internationalisering- en herstructureringsgolf in de jaren ‘90 namen de opgesomde verschuivingen versneld plaats. In het sociaal overleg kwamen werknemers en werkgevers rond deze thema’s soms lijnrecht tegenover elkaar te staan.

De vakbeweging werd in snelheid gegrepen.

Dit is de context waarin de vakbonden zich afvragen of werken nog werkbaar is. Of we gezien de veranderingen in contracten en in bescherming van werknemers nog kunnen spreken van werkbaar werk.

Maar ook of het concept ‘werkbaar werk’ bruikbaar is voor delegees. Of de formule van werkbaar werk de overmatige flexibiliteit in contracten, van jobs, in functie­kwalificaties op een evenwichtige manier kan beslechten en in de onderhandelingen kwetsbare werknemers kan beschermen.

In het inleidende eerste academiejaar spitst de arbeidssociologie zich toe op de evolutie van onderhandelen ‘van het verdelen van de koek naar het verdelen van de risico’s’.

De economische leerstelsels worden afgetoetst op hun visie op werk en werkbaar werk. In het arbeidsrecht gaat de opleiding op zoek naar de bescherming van de sociale grondrechten zoals waardig werk en welzijn op het werk.

Omwille van de sociale verkiezingen zijn de eerste twaalf dagen van het eerste academie geconcentreerd tussen 16 september en 16 december 2011. De resterende drie dagen in 2012 focussen op de verschillen in onderhandelen over werkbaar werk in het mediterrane, Rijnland en Scandinavische model van sociaal overleg in de onderneming.

In de volgende 15 dagen van het tweede academiejaar diepen de studenten de thema’s van werkbaar werk uit in praktische oefeningen die de kennis van de sociologie, de economie en het arbeidsrecht combineren.

Als delegee krijg je te maken met het verwerken van moeilijke informatie en wetenschappelijke en juridische argumenten. Om in discussies met je werkgever over actuele syndicale thema’s sterker te staan, is een bredere kijk op wetenschappelijke informatie en theorieën een troef. Dit leer je niet op één , twee, drie. De VOSEB-opleiding biedt militanten de mogelijkheid om mits een volgehouden inspanning over twee jaar hier enorme stappen in vooruit te zetten.

Koen De Clercq Verdere informatie over dit programma kan bekomen worden bij: • Dominique Kiekens, coördinator ISUA Universiteit Antwerpen – Stadscampus, Venusstraat 23, 2000 Antwerpen tel.: 03 265 53 49 – fax: 03 265 59 77 – e-mail: dominique.kiekens@ua.ac.be www.ua.ac.be/isua • Vorming & Actie militantenvorming, Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen tel.: 03 220 67 25 – fax: 03 220 66 73 – e-mail: vorming.antwerpen@abvv.be www.abvv-regio-antwerpen.be

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 14

7/07/2011 8:45:37

INTERVIEW

DE KRINGWINKELS: van vele markten thuis !

Eind vorig jaar organiseerden we voor de tweede keer de Soep op de stoep-actie en zetten daarmee armoede opnieuw in de kijker. We deelden een kommetje soep uit op een aantal militantenvergaderingen als welverdiende afsluiter van een kleine quiz om onze syndicale kennis van ‘armoede’ te toetsen. Deze opbrengst – die we mooi afrondden naar boven tot 500 EURO – schenken we aan één van de projecten op de lijst van Welzijnszorg. We kozen voor De Kringwinkel Antwerpen.

In ons VIB-nummer van oktober 2008 publiceerden we reeds een interview met enkele van onze afgevaardigden in De Kringwinkel. Het was een eerlijke en ook kritische reportage over hun syndicaal werk, waarin je tegelijkertijd ook de trots kon voelen op hun groeiend bedrijf en op hun syndicale werk en verwezenlijkingen in de grootste kringloopwinkelketen in Vlaanderen. Nu maken we van deze gelegenheid gebruik om De Kringwinkels nog eens in de kijker én in de bloemetjes te zetten. Half juni ging de zevende Kringwinkel open in Merksem. 750m2 tweedehands shoppplezier in de winkelstraat van Merksem komt er dus bij. En wij waren erbij.

Goederen in kringloop houden, sociale tewerkstelling creëren, goedkope en degelijke spullen aanbieden in klantvriendelijke winkels blijven de hoofdbekommernis van De Kringwinkels. De opbrengsten van de verkoop in de winkels en online helpen om de maatschappelijke doelstellingen te realiseren. De opbrengst van de verkochte goederen wordt immers terug geïnvesteerd om nieuwe jobs te creëren. Een gesprek met Fenna Bouve van De Kringwinkel Antwerpen.

lingsdoelstellingen promoten en anderzijds de klanten meer kwaliteit bieden. Daarom heeft De Kringwinkel een hoofdletter... het is immers het kwaliteitslabel in de kringloop-

sector. Dat vind je overal in Vlaanderen: 106 Kringwinkels al!

Wat doen jullie in De Kringwinkel Antwerpen?

Al bijna 20 jaar zorgen we ervoor dat bruikbare en waardevolle goederen niet op de afvalberg belanden. Dagelijks bewijzen we aan meer dan 1.000 bezoekers dat tweedehands origineel en niet duur is. We openden begin juni onze zevende winkel in ons ‘ophaalgebied’ - op de Bredabaan in Merksem. En het is een succes!

Wat kan je zoal vinden in een Kringwinkel?

Allereerst goederen die behoren tot basisbehoeften zoals meubels, huisraad, boeken en kledij. Ook praktische zaken zoals ijskasten, gasfornuizen, stereoracks, platendraaiers en de lamp van weleer. Tenslotte vind je ook luxeartikelen, die wij “ ’t Schoon Goed” gedoopt hebben.

Dat is dan onder meer merkkledij en allerhande decoratie. Eigenlijk vind je alles wat je in je huis of tuin nodig hebt in De Kringwinkel. Maar het aanbod verandert dagelijks en

Waarom heeft ‘De Kringwinkel’ een hoofdletter?

Samen sta je sterk, daarom bundelden een aantal kringloopcentra in Vlaanderen tien jaar geleden hun krachten en komen ze naar buiten als ‘De Kringwinkel’. Ze spreken de klant aan op een uniforme en professionele manier, met dezelfde huisstijl. Natuurlijk zit er meer achter deze façade... Alle Kringwinkels voldoen aan welbepaalde kwaliteitsnormen. De Kringwinkels geloven in het enthousiaste engagement om vooruit te gaan. Ze willen met de gezamenlijke inspanningen en de uniforme waarden enerzijds hun milieu- en tewerkstel-

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 15

15

7/07/2011 8:45:37

INTERVIEW je ontdekt alle stijlen en prijsklassen, van retro tot hedendaags. Wist je dat om de maand ongeveer àlles in een Kringwinkel is verkocht en opnieuw aangevuld? Het loont dus de moeite om regelmatig eens langs te komen!

Sociale tewerkstelling is een belangrijk punt voor jullie?

Absoluut, naast het verkleinen van de afvalberg is het de tweede pijler in onze missie. Maar wij spreken liever over ‘betere loopbanen mogelijk maken’. Immers, ‘sociale tewerkstelling’, ‘doelgroepwerknemers’ dat klinkt stigmatiserend. Dat willen wij uit de weg gaan. Dik twee derde van onze ondertussen 300 werknemers zijn sociale tewerkstellingen. Maar wij streven vooral groei na. Want als wij groeien, kunnen we meer mensen betere loopbanen bieden. Doorstroming word dan ook sterk aangemoedigd. De Kringwinkel biedt opleiding en permanente tewerkstelling aan medewerkers voor wie de doorstroming naar een reguliere tewerkstelling moeilijker verloopt.

De meesten kennen de Kringwinkel als goed voor het milieu.

Hoe doen jullie dat juist?

De Kringwinkel draagt zeker en vast bij tot een beter milieu, want immers: de Kringwinkels verlengen de levensduur van goederen. Als je tweedehands koopt, zorg je mee dat er minder grondstoffen worden gebruikt (zowel bij productie als consumptie), en natuurlijk, omdat het niet van de andere kant van de wereld naar jou moet vervoerd worden, zorg je voor nauwelijks CO-2uitstoot.

Daarenboven streven we zelf ook naar een zo milieuvriendelijke werking - we plaatsten vorig jaar zonnepanelen, onze chauffeurs leren de principes van ‘Ecodriving’... We zijn ook bezig met een Duurzaamheidsverslag.

Vanwaar komen jullie goederen?

Van bij de mensen thuis, en soms ook bij bedrijven of organisaties.

Herbruikbare spullen worden opgehaald en indien nodig opgeknapt en weer verkocht. Ons ophaalgebied omvat Groot-Antwerpen, Wijnegem, Schoten, Wommelgem, Borsbeek, Kapellen, Stabroek en Brasschaat. Gemiddeld worden 550 ton goederen per maand behandeld in de centrale van Merksem!

16

Is het soms geen risico om bijvoorbeeld een tweedehands droogkast bij jullie te kopen?

Kijken jullie dan na of de machine nog werkt?

Zéker! Kwaliteit is echt wat ons onderscheidt van andere tweedehandswinkels. We zijn echt geen rommelmarkt, integendeel: drie grote herstelateliers staan borg voor de kwaliteit van de goederen die in de winkels verkocht worden. Onder toezicht van vaklui worden elektrische toestellen, meubels, fietsen en kachels nagekeken en hersteld.

Elektrische toestellen krijgen hierdoor het Revisielabel met 6 maanden garantie.

Jullie hebben ook een inboedelservice?

Ja, sinds een kleine twee jaar.

En dat is een groot succes! Na een overlijden of bij verhuis naar een kleinere woonst verzorgt de Kringwinkel de volledige ontruiming van woning of appartement, van kelder tot zolder. Zij demonteren, verpakken en ontruimen de volledige inboedel en laten alles netjes achter zodat de woning terug kan verhuurd of verkocht worden.

online te zetten, maar we willen daar wel naartoe. ‘Uw Kringding’ is een pilootproject. Zes Kringwinkels in Vlaanderen bieden originele spullen aan op het internet. Bezoek www. uwkringding.be, breng het hoogste bod uit en haal je favoriete kringding in huis. Boeken, verzamelitems, meubelen, speelgoed, curiosa, antiek, muziekinstrumenten, kunst, LP’s … je vindt het allemaal in De Kringwinkel zelf maar ook op deze internetsite. De deelnemende winkels zien in de site een promomiddel om ook mensen te bereiken die minder vertrouwd zijn met De Kringwinkel. Elke Kringwinkel heeft een afhaalpunt waar de bieders hun spullen kunnen afhalen.

Marina Van den Bulck Foto’s: Benny Degrove

Waar vind ik een Kringwinkel in de buurt?

De Kringwinkel Antwerpen heeft ondertussen al zeven winkels, verspreid over Groot Antwerpen, Schoten en Kapellen. Er is dus altijd wel een Kringwinkel in je buurt. Alle winkels zijn open van 10 tot 18 u, van maandag tot en met zaterdag.

(De adressen vind je onderaan in het kader, nvdr) Ondertussen kan je ook online dag en nacht Kringwinkelen?

Ja. Het is voorlopig helaas nog niet echt werkbaar om al onze goederen

DIRECTEUR DANNY VERCAUTEREN

Alle informatie kan je vinden op : www.dekringwinkelantwerpen.be.

Winkels : • Abdijstraat 104, 2020 Antwerpen • Bredabaan 397, 2170 Merksem • Kapelsestraat 237, 2950 Kapellen • Kroonstraat 166, 2140 Borgerhout • Sint-Jorispoort 29, 2000 Antwerpen • Venstraat 153 b, 2900 Schoten • Vosstraat 305, 2100 Deurne Centraal Magazijn & Maatschappelijke zetel: Deurnsebaan 52, 2170 Merksem mail: info@dekringwinkelantwerpen.be en telefonisch : 03 217 25 10 Je kan ook online kopen via www.uwkringding.be

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 16

7/07/2011 8:45:37

MILIEU

Het energievraagstuk, de uitdaging van onze generatie De energieproblematiek en de impact op onze leefomgeving komt de jongste tijd vaak in beeld. Het zorgt voor verhitte discussies en emotionele reacties in het publieke debat. De aandacht voor het energievraagstuk in alle lagen van de samenleving is terecht en hard nodig. Immers elk soort leven, elke beweging die je maakt, elke verandering in je omgeving, elke ontwikkeling op de planeet Aarde vraagt energie.

Momenteel ligt één van de belangrijkste vraagstukken van deze tijd op ons bord: welke energiebronnen willen we voor de toekomst?

De opkomst van de ‘Homo Petroliensis’ Voor de achttiende eeuw was de belangrijkste energiebron de zon, water en wind. De zon voorzag de aarde van een constante stroom aan energie. Voedsel groeide dankzij zonlicht en de in planten vastgelegde zonne-energie aten we om arbeid te kunnen leveren. Halfweg de achttiende eeuw vulde de mens de bestaande energiemix aan met millennia oude zonne-energie in de vorm van fossiele energiebronnen.

Het ontstaan van deze fossiele energiebronnen vroeg miljoenen jaren. Toen grote hoeveelheden planten (steenkool) en vroeger marien leven (aardolie) bedekt werden met

sedimenten kwamen die onder zware druk te staan. Gepaard met hoge temperaturen werd het organisch materiaal diep in de aarde omgezet in steenkool, aardgas en aardolie.

Het opgraven en toepassen van deze fossiele brandstoffen in combinatie met de technologische vooruitgang luidde een nieuwe revolutie in: de industriële revolutie.

Waarschijnlijk de belangrijkste fossiele brandstof is aardolie. Niet vreemd want olie bevat een enorme energiedichtheid. 1 liter bevat 38 MJ energie wat overeenkomt met ongeveer 2 weken menselijke arbeid gedurende 10 uur per dag. Fossiele brandstof met aardolie op kop zou

de samenleving grondig omvormen.

Olie bleek niet alleen als energiebron goud waard maar ook als grondstof.

De chemische industrie ontwikkelde met de olie nieuwe producten zoals plastic, medicijnen, kledij, kunstmest, biociden, …. Als je zou vragen aan een student geschiedenis in 4059 hoe men ons zou omschrijven dan zou hij je vast een overtuigend verhaal vertellen over de Homo Petroliensis. Onze welvaart, onze mobiliteitsmogelijkheden, ons sociaal zekerheidsstelsel, kortom de wereld zoals we die nu kennen, is er dankzij goedkope energie uit fossiele brandstoffen.

Piekolie, klimaat en vervuiling Een schone fossiele energiebron ligt niet voor de hand. Integendeel heel wat milieuproblemen hebben een link met deze energiebronnen. In de eerste plaats zorgt de verbranding voor de uitstoot van CO2, een belangrijk broeikasgas. Ondanks de klimaatonderhandelingen en de economische crisis is de uitstoot van broeikasgassen in 2010 gestegen tot een historisch hoogtepunt. Het oplopen van de temperatuur als gevolg van het toenemen van broeikasgassen in de atmosfeer doet de ijskappen smelten, de gezondheidsrisico’s toenemen, de kans verhogen op uitzonderlijke weersomstandigheden waaraan een duur prijskaartje hangt.

Een tweede probleem waarmee een wereld gebaseerd op fossiele energie kampt, is de vervuiling van het leefmilieu met gifstoffen, mestoverschotten, smog, fijn stof, afvalbergen, olievervuiling, enzovoort.

Een belangrijk ander probleem is dat olie- en gasreserves niet onbeperkt zijn. Ze kunnen met andere woorden opgeraken. Dit zorgt voor een welbepaald verloop in de productie van fossiele brandstoffen.

Eenmaal de ontginningspiek (piekolie) is bereikt valt de productie jaar na jaar terug. Na die piek zal elk volgend jaar met minder fossiele grondstoffen moeten stellen.

Het Internationaal Energie Agentschap voorspelt dat de olie- en gasreserves tussen 2008 en 2020 met

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 17

17

7/07/2011 8:45:38

MILIEU liefst 50 procent zal afnemen. Daartegenover staat dat de vraag naar fossiele brandstoffen blijft stijgen.

Dit heeft een aantal belangrijke gevolgen. Spanningen rond de beperkte olie – en gasreserves zijn aanleiding tot internationale conflict. De reserves worden vaak ingezet bij internationale onenigheden. Zo stopte Rusland in de jaarwisseling 2008-2009 de levering van gas aan Oekraïne waardoor ook in grote delen van Europa tekorten ontstonden. Een logisch gevolg van de steeds kleinere hoeveelheden fossiele energiebronnen is dat ze duurder worden.

Nu zijn net deze fossiele brandstoffen, met olie voorop, de motor van onze economie. Stijgende olieprijzen hebben een negatieve impact op de productiekosten en de transportkosten van goederen en diensten. Hierdoor daalt de vraag en kan dit leiden tot verminderde investeringen, een economische krimp en stijgende werkloosheid.

Het verder ongeremd gebruik van niet hernieuwbare fossiele brandstoffen zonder in te zetten op alternatieve grondstoffen en energiebronnen ondermijnt de welvaart.

Het tekort aan fossiele brandstoffen zet het verdelingsvraagstuk in de verf. Die stijging raakt in de eerste plaats het budget van de armen.

Zo kunnen vandaag meer dan 100 000 Vlaamse gezinnen hun energiefactuur niet langer betalen. En zien ongeveer 170 000 gezinnen hun kansen verdwijnen via energieverslindende woningen.

Teerzanden en schaliegas Door de stijging van de prijzen is het rendabel om minder voor de handliggende fossiele energiebronnen aan te boren. 2 opties vallen hierbij op. De ontginning van teerzanden en schaliegas. Doch beide opties hebben een grote impact op het leefmilieu. Bij de ontginning van de

teerzanden in Alberta in Canada zou volgens Greenpeace meer dan 3000 km2 bos verdwijnen. Om stoom te produceren, gebruikt bij de extractie van de olie, is veel water nodig.

Geschat wordt dat per vat gewonnen olie vier vaten water nodig zijn.

Achtergelaten mijnbouwafval wordt achtergelaten in meren en rivieren wat de lokale drinkwatervoorzieningen ernstig bedreigt. Bij de winning van schaliegas wordt onder hoge druk een mengsel van water, zand en chemicalieën (chloor, kerosine, tolueen of formaldehyde) in de ondergrond gespoten om de rotsformaties te verbrijzelen en zo het gas vrij te maken. Beide opties zijn zo smerig dat je alleen maar kan hopen dat de ontginning wordt verboden.

Wat met kernenergie?

Kernenergie is in vergelijking met fossiele brandstoffen een beperkte energiebron. Naast belangrijke medische toepassingen levert kernenergie enkel elektriciteit. Op wereldschaal staat kernenergie in voor slechts 7 procent van de wereldenergievoorziening. Daarbovenop werken kerncentrales met uranium wat, net zoals fossiele brandstoffen, een eindige grondstof is en geografisch ongelijkmatig verspreid. Hoewel vaak beweerd wordt dat kernenergie klimaatneutraal is, klopt dit niet helemaal met de realiteit.

Wanneer je de bouw van de reactor en de ontginning van het uranium in rekening brengt. Dan ligt de CO2-uitstoot van een kernenergie 25 keer hoger dan die van windenergie. Daarnaast roepen het veiligheidsprobleem en het kernafval heel wat ethische vragen op. Zonder oplossing zal het kernafval door de volgende 1000 generaties moeten bewaakt worden. De kans is klein dat een oplossing voor het kernafval wordt gevonden door de generaties

die het uranium hebben opgebruikt voor hun energievoorziening. Hiermee eisten de huidige generaties de voordelen op van kernenergie terwijl we de lasten opschuiven naar de toekomstige generaties.

Waar zijn de kansen?

Hernieuwbare energiebronnen (zon, water, wind, aardwarmte,…) leveren zoals kernenergie enkel elektriciteit. Enkel doen ze dit minder problematisch en hebben ze een groter potentieel. Elk half uur valt er voldoende zonlicht op de aarde om de hele wereld een jaar lang van energie te voorzien.

Het aandeel van groene stroom in de wereldvoorziening is vandaag klein maar sterk groeiend. Het beleid dient snel werk te maken van een langetermijnvisie en de weg vrij te maken voor een sociaal rechtvaardige overgang naar een slimme groene economie aangedreven door hernieuwbare energiebronnen.

Ook moeten we veel meer dan nu energie-efficiëntie en energiebesparingen realiseren. Op dit moment zijn energiebesparingen de goedkoopste manier om het klimaatprobleem aan te pakken. Het kost vandaag gemiddeld 35 euro om 1 ton CO2-emissies te vermijden via energiebesparende maatregelen en 150 euro per ton CO2 om hetzelfde te realiseren met de opwekking van hernieuwbare energie.

Energiebesparingen en de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen in combinatie met de juiste ondersteuningsmechanismen bieden mogelijkheden om de milieuproblematiek, de armoedeproblematiek en het herverdelingsvraagstuk aan te pakken. En tegelijkertijd het pad vrij te maken richting een groene economie. Deze kansen mogen we niet laten liggen!

Timothy Wyffels

RADEIS is een gratis driemaandelijks infoblad van de ABVV senioren. Rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren komen hierin aan bod.

Interesse? Stuur een mail met uw naam en adres naar peter. dekort@abvv.be en u ontvangt het blad per post thuis.

18

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 18

7/07/2011 8:45:38

SOCIAAL TOERISME

WE ZIJN GOED AANGEKOMEN! Vakantiekolonies aan de Belgische kust [1887-1980] Vakantiekolonie. Het woord alleen al. Siberië aan zee. Congo in Koksijde. Vakantie en kolonie in één woord, een contradictio in terminis.

Bernard Dewulf Eerst zit je daar een uur te wenen omdat mama en papa weg zijn en dan is er het middagmaal. [...] Als kind van 7 à 8 jaar is dat zeer indrukwekkend allemaal. En dan na het eten, het eerste wat ze dan deden, was allemaal naar boven, naar de verpleegster voor de luizencontrole.

Sylvia Van Haelst Van mijn 6 tot 16 jaar ben ik ieder jaar minstens veertien dagen met het ziekenfonds naar zee, Oostduinkerke, getrokken; ik woonde toen in Antwerpen. Dat was een fantastische tijd. Ieder jaar bij het vertrek met de bus was het al uitkijken naar bekende gezichten. Welke leider had je, in welke slaapzaal – tot 35 bedden – lag je ... Kortom, iedere keer opnieuw was dit fun’.

Alain Dubois De vakantiekolonie is een van de meest miserabele periodes uit mijn leven.

Herr Seele Wie herinnert zich niet die rumoerige eetzalen, het heimwee bij het slapengaan, het zand in de boterhammen, de koude douches, het zingend stappen, de kaartjes die je schreef met daarop ‘We zijn goed aangekomen’?

Vakantiekolonies hebben een lange geschiedenis. Eind 19e eeuw al organiseerden liberale filantropische verenigingen dergelijke kolonies om arme kinderen naar het openbaar onderwijs te lokken. Uiteraard konden ook de katholieken niet achterblijven en richtten zij soortgelijke instellingen op. Met de afschaffing van de kinderarbeid in 1889 werd de nood nog hoger: kinderen gingen in de vakantie immers niet meer naar de fabriek en hingen op straat rond. Dé oplossing voor deze hangjongeren van toen was de vakantiekolonie.

Na de Eerste Wereldoorlog kwam ook de overheid tussen door de oprichting van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn (nu Kind en Gezin), dat de kolonies controleerde en subsidieerde. Daarbij werd meer en meer gefocust op de hygiëne van het kind. Kinderen werden immers gezien als het toekomstige kapitaal en moesten worden behoed tegen tbc en andere ziektes. Het succes van de kolonies werd gemeten aan de ‘aangekomen’ kilo’s van de kinderen.

In de jaren 1920 gingen de Vooruitziende Vrouwen kindervakanties organiseren om het lidmaatschap van de socialistische mutualiteit te propageren. Na de Tweede Wereldoorlog kregen ook de mutualiteiten overheidssubsidies. Omdat alle loontrekkenden verplicht werden om hierbij aan te sluiten, waren de vakantiekolonies niet langer enkel voor arbeiderskinderen.

Martine Vermandere schreef hierover een rijk geïllustreerd boek waarin deze boeiende geschiedenis tot leven wordt geroepen. Het fascinerend beeldmateriaal toont ook hoe de deelnemertjes en de oud-monitoren hun vakanties ervaarden. Je wordt ondergedompeld in de sfeer van toen: de kartonnen koffer, samen douchen, de geur in de kolossale refter, de verveling tijdens de verplichte siësta, de spelletjes in de duinen, de kazerneachtige slaapzaal en de kaartjes naar huis.

Het boek is uitgegeven door AmsabISG en ASP Editions. Het is het 25e nummer in de reeks Bijdragen van het Museum van de Vlaamse Sociale Strijd van de provincie Oost-Vlaanderen en kan besteld worden via orders@amsab.be. ( € 25/exemplaar) Je kan je eigen ervaringen in een vakantiekolonie ook kwijt op de website www.vakantiekolonies.be.

Die geeft een volledig overzicht van alle vakantiekolonies aan zee, met meer dan duizend foto’s en film- en geluidsfragmenten, en is dus een unieke databank over dit thema.

Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis vzw Bagattenstraat 174, 9000 Gent tel.: +32 9 224 00 79 – fax: +32 9 233 67 11 www.amsab.be www.vakantiekolonies.be

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 19

19

7/07/2011 8:45:38

BOEKBESPREKING

DE NOBELE KUNST VAN DE VERONTWAARDIGING In een half jaar tijd werden er in Frankrijk meer dan een miljoen exemplaren van verkocht. Een piepklein boekje dat jongeren oproept tot verontwaardiging en verzet. Geschreven door een 93-jarige Fransman, geboren in Berlijn met PoolsJoodse roots. Veteraan van het Verzet, overlevende van Buchenwald en andere kampen, als diplomaat betrokken bij het opstellen van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en voormalig Frans ambassadeur bij de Verenigde Naties. ‘Indignez vous!’ van Stéphane Hessel is nu ook naar het Nederlands vertaald onder de titel ‘Neem het niet!’.

Het is een fenomeen. Een boekje, niet groter dan een brochure, werd een bestseller. Dit pamflet met een kaftje rond verovert na Frankrijk ook de rest van de wereld. Het dankt zijn succes aan de verontwaardiging, de strijdbaarheid maar ook het optimisme en de positieve energie die van elke pagina spatten. Geen moeilijke analyses of ideologische omkadering, geen uitgebalanceerd en realistisch politiek programma, geen zure opmerkingen van een oude krokodil over de jeugd van tegenwoordig of de dag van vandaag. Wel een enthousiasmerend geloof dat verontwaardiging de motor is van het verzet dat de wereld ten goede keert.

Hessel grijpt terug naar de basiswaarden voor een democratische samenleving die het Franse Verzet in 1943 formuleerde. Een samenleving met een sociale bescherming, een rechtvaardige verdeling van de rijkdom, een genationaliseerde energiesector, sociale en economische democratie, een vrije pers en onderwijs voor iedereen zonder discriminatie. En hij vergelijkt met de hedendaagse trends van sociale afbraak, uitzetting van illegalen, discriminatie van migranten, commerciële mediamonopolies en de onderwijshervormingen. Typerend voor het hele boekje en zijn verontwaardiging is daarbij de vaststelling:

20

“Men durft tegen ons te zeggen dat de staat de kosten voor deze maatregelen (…) niet meer kan opbrengen. Maar hoe is het mogelijk dat de staat nu geen geld meer heeft om de verworvenheden in stand te houden, ook voor de toekomst, terwijl de rijkdom zo enorm is toegenomen sinds de bevrijding, een periode waarin Europa geruïneerd was? Toch zeker doordat de macht van het geld nooit eerder zo groot is geweest?”

Waarop hij de jongeren oproept om de fakkel van de oude garde over te nemen en “zich niet te laten overdonderen door de internationale dictatuur van de financiële markten”.

De auteur wenst alle jongeren een eigen motief voor verontwaardiging toe, om op die manier deel uit te maken van een historische stroming. Hessel ziet in dat de redenen voor verontwaardiging en verzet vandaag misschien minder duidelijk zijn dan het nazisme en de oorlog dat waren. Met voorbeelden toont hij aan dat het echter volstaat om goed rond zich heen te kijken. De groeiende kloof tussen arm en rijk, de mensenrechten en de toestand van de aarde zijn voor hem vandaag de belangrijkste uitdagingen.

Hij concretiseert dit met zijn eigen verontwaardiging over de toestand in Palestina.

moordende concurrentie verantwoordelijk zijn. In het licht van die bedreigende tendens plaatst hij zijn warme oproep: “Aan al degenen, mannen en vrouwen, die de eenentwintigste eeuw haar beslag zullen geven, zeggen wij, met gevoelens van genegenheid: Scheppen is weerstand bieden.

Weerstand bieden is scheppen.”

Een boekje voor grootouders en kleinkinderen en voor alle generaties er tussen.

LVO Neem het niet! | 31 pagina’s | Stéphane Hessel | Van Gennep – Van Halewyck | 2011

Verontwaardiging en verzet zijn voor Hessel positief en de bron voor een optimistische visie – “alles wat wenselijk is, is ook mogelijk”. Dit in tegenstelling tot de pessimistische opvatting die de geschiedenis herleidt tot een opeenvolging van rampen. Verzet moet daarom geweldloos zijn. Geweld is niet doeltreffend en keert zich af van de hoop. Hij ziet en benoemt de vooruitgang die sinds de 2de wereldoorlog gemaakt is. De eerste 10 jaar van de 21ste eeuw ervaart hij echter als een achteruitgang waarvoor George Bush, 11 september, de reactie van de VS hierop en het Westerse “productivistische” denken met zijn

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 20

7/07/2011 8:45:39

ACTIVITEITEN

SENIORENDAG IN DE ZOO VAN ANTWERPEN - LEDENVOORDEEL voor de SENIOREN van het ABVV Op dinsdag 27 september 2011 organiseert de stad Antwerpen een seniorendag in de ZOO aan een voordelig toegangstarief. Wij zetten onze ABVV senioren nog eens extra in de bloemetjes met een ledenvoordeel. Tickets zijn bij ons te koop aan € 4 ipv € 6,50.

Let wel, dit aanbod geldt enkel voor onze gepensioneerde leden.

Niet leden kunnen ook bij ons terecht voor een toegangsticket aan €6,50.

Info en reservaties bij het ADVIESPUNT

FOTO SABINE ORY

Kaarten zijn ter beschikking vanaf 1 augustus 2011.

Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdieping) 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalingen bij Adviespunt zijn enkel mogelijk met Bancontact of via overschrijving op rekeningnummer BE 20 132-5201931-56

Daguitstap naar ZOUTLEEUW en DIEST Zoutleeuw lijkt met zijn kleine oppervlakte (963 ha) en zijn landelijke ligging in het Hageland wel op een dorp, maar zijn bouwkundig erfgoed zoals oa de Grote Markt, het stadhuis, de Lakenhalle en de St Leonarduskerk getuigen van een groots verleden... Zoutleeuw was ooit één van de 7 belangrijkste steden van Brabant.

Gezien de St Leonarduskerk ontsnapt is aan de Beeldenstorm kan men er vandaag zeldzame kunstschatten bewonderen uit de 13e en 14e eeuw.

Het bezoek aan Zoutleeuw start met een koffie/thee en een versnapering. Aansluitend wordt u rondgeleid in het oude stadscentrum en brengt u een bezoek aan de St Leonarduskerk.

Diest laat zich niet alleen lezen als een geschiedkundig verhaal, maar is ook een levendige stad waar het aangenaam vertoeven is. We gaan er lekker eten en na afloop is er een geleid bezoek aan het stadscentrum en het begijnhof.

Aansluitend is er vrije tijd voorzien.

Praktisch: 07u30: Vertrek aan de Van Straelenstraat (zijde Kon. Atheneum), Antwerpen.

17u30: Terugreis Prijs: €35/pp dranken bij het middagmaal niet inbegrepen Wanneer? donderdag 25 augustus 2011 INFO en INSCHRIJVINGEN: Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdiep) 2018 Antwerpen - T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalen kan bij het Adviespunt enkel met Bancontact of via overschrijving op het rekeningnummer BE20 132-5201931-56

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 21

21

7/07/2011 8:46:14

RODE OORTJES

Musica per piccole orecchie rosse

Zomer editie: De rode oortjes op vakantie Probeer het u even voor te stellen. Links van u, een palmboom die zachtjes mee deinend met het briesje, u in zijn schaduw een beetje koelte toewuift. Rechts van u, een mooie gebruinde jonge dame, wiens enige doel het is om die dag nog mooier en nog bruiner te worden. Het zal niet gemakkelijk zijn om uw blik hiervan af te wenden, toch vraag ik u nu om even recht vooruit te kijken.

Een symfonie van blauw viert feest voor uw ogen. De lucht al blauwer dan de zee. De zee al blauwer dan de lucht. En om elkaars blauwheid te overtroeven, lijken ze afgesproken te hebben om te werken met witte accenten. De hemelsblauwe lucht steekt fel af tegen het wit gekwetter van de talloze meeuwen. Terwijl de witschuimende koppen van de golven lijken te vluchten voor de zeilbootjes, die zachtjes liggen te dobberen in het azuren water. Inderdaad…het is vakantie!

De kans is groot dat u zich dit tafereel heel gemakkelijk kan voorstellen, omdat u er daadwerkelijk in zit.

Of misschien hebt u het nog niet zo lang geleden meegemaakt. Of misschien gaat u het heel binnenkort mee maken. Want eindelijk, daar is hij dan, de Zomer. Het seizoen bij uitstek om te genieten van vakantie. En het is u gegund. Onze voorvaderen hebben hier hard genoeg voor gevochten.

22

Uw trouwe dienaar gaat er trouwens ook van genieten. Dit jaar gaat mijn voorkeur uit naar een rustig strandje aan de Italiaanse bloemenrivièra, ver weg van de dagdagelijkse beslommeringen. De zon verhit het witte zand maar dat is niet erg.

Want er zijn slechts een paar dingen die ik koel wil houden en dat zijn mijn hoofd (petje) en een fles Lambrusco (koelbox). En dit schijnt me nog aardig te lukken ook.

Het is natuurlijk wel een beetje jammer dat ik in deze toestand nooit motivatie, noch inspiratie ga vinden om een artikel te schrijven over strijdliederen. Uitgeteld, puffend in een strandstoel is immers niet bepaald de meest strijdvaardige positie die een mens zich kan aanmeten. Dus mijn liefste lezer, met spijt in het hart moet ik u aankondigen dat de Rode Oortjes een nummer van Vakbond in Beweging gaan missen, wegens vakantie. En nu ga ik even mijn ogen sluiten en genieten van muziek gemaakt door vogels en golven.

“Ciao Bella!”, roept een zwoele Italiaanse mannenstem achter mij. En nee, ik voel mij niet aangesproken.

En dat vermoeden wordt bevestigd door de mooi gebruinde blondine die heftig begint te zwaaien naar de eigenaar van de stem. Toch doen die twee simpele woordjes me ontwaken uit mijn vakantieroes. Ciao en Bella zijn zowat de enige twee woorden Italiaans die zich niet be-

vinden in de culinaire sfeer en die ik toch machtig ben. Maar dat is niet de reden voor mijn plotse en onverwachte alertheid. De echte reden is: wanneer je die twee woordje van plaats wisselt, dan krijg je: Bella Ciao En laat dit nu net één van de meest populaire Italiaanse strijdliederen zijn die ik ken. En natuurlijk wil ik nu op zoek gaan naar de oorsprong van dit prachtig lied. Zo moeilijk kan dit niet zijn, ook zonder laptop, want Italiaanser dan dit kan toch moeilijk anders.

Na wat omzwervingen doorheen prachtige Italiaanse regio’s, kom ik uiteindelijk aan in de vallei van de Po. Volgens de overlevering werd het lied daar voor het eerst gezongen in 1906 door de werklieden die daar de rijst oogsten. (Risotto! Toch iets culinairs in dit artikel) Met dit lied vierden zij de erkenning van hun recht op een 8 uren werkdag.

Dit originele Bella Ciao was eigenlijk een samensmelting van twee oudere volksliederen. Zo kwam het eenvoudige deuntje van een oud kinderliedje : “La ballata della bevanda soporifera” (“De balade van het slaapverwekkend drankje”).

Maar het woordje slaapverwekkend paste natuurlijk niet in een werklied, dus de tekst diende aangepast te worden. De inspiratie hiervoor werd gevonden in het oud Italiaans volkslied: “Fior di tomba”, wat zoveel betekend als bloem op het graf.

Wie de tekstdichter was, zullen we nooit weten, want diens naam verdween in de anonimiteit.

De tekst handelt duidelijk over de eeuwige zoektocht naar rechtvaardigheid en vrijheid. Het refrein “bella ciao, bella ciao”, herhaald in elke strofe, zou kunnen betekenen “Vaarwel jeugd, vaarwel schoonheid, verdwijnend door het hard labeur in deze rijstmoerassen.”

Het lied beleefde in de jaren 40 haar tweede jeugd. Toen maakte in de Po vlakte, de rijst oogst plaats voor grote concentraties verzetstrijders.

Partizanen die zich verzetten tegen

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 22

7/07/2011 8:46:15

RODE OORTJES het fascistische regime van Mussolini. Deze partizanen vonden hun oorsprong in politieke partijen die door het fascistisch regime verboden werden: communisten, socialisten, liberaal republikeinen en christen democraten.

Deze heterogene groep had dringend nood aan een strijdlied dat hen aan elkaar kon binden en in de Po vallei kwam je dan al snel uit bij Bella Ciao. De tekst werd aangepast tot de tekst die nu het meest courant is. Het lied gaat over de heldhaftige dood van een Partizaan die zijn kameraden aanmaant om niet te rouwen maar verder te gaan met de strijd. De Nederlandse tekst vind je hiernaast.

Ondertussen bestaat Bella Ciao al meer dan honderd jaar. Je kan het horen in wel 26 talen. En er bestaan veel uiteenlopende versies, van Joodse Klezmer tot Hongaarse Punkrock. Er is zelfs een Deense voetbalploeg, Brøndby IF, die van Bella Ciao haar officiele clublied maakte. Daar word ik nu moe van, zie. Hoog tijd om terug te keren naar mijn strandstoel en te genieten van een heerlijke vakantie. En natuurlijk wensen mijn rode oortjes u hetzelfde toe.

Paul Van Rymenant (bronnen : http://www.antiwarsongs.org/canzone.php?id=722&lang= en http://riowang.blogspot. com/2008/12/bella-ciao.html

BELLA CIAO Toen ik vanmorgen vredig ontwaakte bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao Toen ik vanmorgen vredig ontwaakte trof ik de verdrukker in mijn stad Oh partizaan, ‘k wil met je mee bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao Oh partizaan, ‘k wil met je mee want de dood zit in mijn hart En als ik sterf, als partizaan bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao En als ik sterf, als partizaan laat mij dan rusten in mijn graf En laat mij rusten, in gindse velden bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao En laat mij rusten, in gindse velden in de schaduw van mijn bloem En alle mensen, die daar voorbij gaan bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao En alle mensen, die daar voorbij gaan zullen wijzen naar die bloem Dat is de bloem der partizanen bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao Dat is de bloem der partizanen voor de vrijheid zijn zij dood.

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 23

23

7/07/2011 8:46:15

ACTIVITEITEN

CUBA ANDERS BEKEKEN “PAREL VAN DE ANTILLEN” ZONDAG 11 DECEMBER TOT EN MET DONDERDAG 22 DECEMBER 2011 Reis met ons mee naar het mooiste, meest veelzijdige en eigenzinnige eiland van de Grote Antillen. Onderga de magische aantrekkingskracht van haar hoofdstad Havana en geniet van een veelzijdige natuur. Doorkruis met ons de unieke landschappen van de tabakstreek, stranden en mangrovebossen op een van de vele kleine eilandjes nog onbedorven door het massatoerisme, feest mee met een danslustige bevolking, geniet van de architectuur in grote en kleinere steden en neem met ons een diepe duik in de revolutionaire geschiedenis én actualiteit …

Maar bovenal: geniet van dit unieke land…!

Info en reservaties: LINX+ • Watteeustraat 10 • 1000 Brussel tel. (02)289 01 81 � fax (02)289 01 89 e-mail: info@linxplus.be Internet: http://www. linxplus.be HAVANA - CUBA

24

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 24

7/07/2011 8:46:15

FILMBESPREKING

LES AMOURS IMAGINAIRES Na zijn vrij agressief ‘coming of age’ filmdebuut ‘J’ai Tué ma mére’ gaat Xavier Dolan ditmaal de zwierige toer op. Francis en Marie zijn al sinds hun jeugdjaren boezemvrienden. Zij is hetero en hij is homo. Een uniek platonische combinatie blijkt maar toch hebben ze het even moeilijk met elkaar omdat er een wondermooie jongen, Nicolas, vriendschap sluit met beiden. Bij zowel Francis als Marie slaat de liefdesvlam over en vanaf dan begint er een wedloop om de aandacht te trekken van de adonis. Elk geniaal idee om de andere buitenspel te zetten behoort tot de opties. Is het niet hem te verrassen met een geschenkje dan wel elkaar de loef af te steken om met hem als eerste een afspraakje te maken om iets te gaan drinken dan wel naar een optreden te gaan.

Hoewel ze beide niet vijandig tegenover elkaar staan, ze ontkennen de liefde voor de jongen trouwens, is de competitiedrang hoog. Beide vergeten wel één ding: wie of wat verkiest Nicolas zelf? Het antwoord wat volgt zal onherroepelijk zijn.

Vanaf de eerste beelden merk je dat de opzet goed zit. Via kleine interviews proberen enkele mensen duidelijk te maken wat liefde voor hen betekent en welke ervaringen

of pogingen tot toenadering zij hebben uitgedokterd. Op de tonen van het liedje ‘Bang! Bang!’ uitgevoerd door Dalida, worden we geïntroduceerd in de kleurrijke wereld van de protagonisten. Zij zijn jong, impulsief en laten zich leiden door hun gevoelens. Met de nodige swing wordt het verhaal verteld, soms in mooie slow motion beelden wat de gelaatsuitdrukkingen benadrukt bij zowel een hartelijke overwinning maar ook bij een amoureuze nederlaag. Over het algemeen wordt het geheel niet al te zwaarmoedig maar is er plaats voor humor en olijke ideeën.

en een manusje van alles: hij verzorgde zowel de regie, het scenario en speelt een hoofdrol. Een energiek persoon dat is zeker. Op twee acteurs heeft hij kunnen rekenen om wederom mee te doen in zijn film: Anne Dorval, ditmaal de moeder van Nicolas (in zijn vorige speelde zij de hardvochtige moeder) en Niels Schneider als Nicolas. Monia Chokri is een mooie verschijning die de film een mooi elan geeft. Aarzel niet om deze speelse film te gaan kijken. Het oogt nieuw, fris en origineel!

Deze tweede speelfilm van Canadees Xavier Dolan is wederom een schot in de roos. Pas 23 jaar oud

Nu exclusief te koop: ‘ Les Amours Imaginaire’ en ‘J’ai Tué ma mére’ in één box voor een spotprijs!

Patrick Van Laer

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 25

25

7/07/2011 8:46:16

ACTIVITEITEN

GROEPSREIS MADRID 29 oktober - 2 november 2011

Het land achter de Pyreneeën is fascinerend, onbekend en romantisch.

Noodgedwongen ingeslapen tijdens veertig jaar Franco regime, ontwaakte Madrid bruusk in het begin van de jaren ’80 met een uitbarsting van creativiteit, intellect, cultuur en kunst. Dit was de ‘Movida’ of de beweging.

Cineast Almodovar is daar zowat het boegbeeld van.

Vandaag is Madrid een bruisende stad, die leeft … dag en nacht. De 4 miljoen inwoners ontvangen u met druk verkeer, veel lawaai en een grote bedrijvigheid. Madrid is een stad die grootscheepse veranderingen doormaakt, een stad midden in een economische bloeiperiode, die daarnaast nog steeds de decadente, vervallen luister van de jaren twintig bezit.

Wij wensen u alvast een aangenaam verblijf !

Info en reservaties: LINX+  Watteeustraat 10  1000 Brussel tel. (02)289 01 81  fax (02)289 01 89 e-mail: info@linxplus.be Internet: http://www. linxplus.be

26

VAKBOND IN BEWEGING 70

vib nr 70.indd 26

7/07/2011 8:46:17

vib nr 70.indd 27

7/07/2011 8:46:20

vib nr 70.indd 28

7/07/2011 8:46:21

!LGEMENE INKOM `

,EDEN 3 0LUS !"66 SENIORENWERKING EN 6RIENDENKRING ¦$E -ICK§ `

2ESERVATIE EN INFO

3AM 6ERHOEVEN

PRESENTATIE ,UC #AALS EN

"EN #RAMER

*ACQUES 2AYMOND EN )NGRIANI

,OU 2OMAN "AND EN .ADIA 'OLDEN -EMORIES 3INGERS

3ENIOREN SHOW

!! OPGELET NIEUW RESERVATIESYSTEEM!!

De reservatieperiode loopt vanaf heden tot en met 16 september 2011.

Kaarten kunnen ten vroegste afgehaald worden vanaf maandag 19 september 2011.

Reservaties nà 16 september 2011 zijn enkel mogelijk via De Mick. Hiervoor kan u bellen naar volgend nummer: 03 217 10 00.

Prijs kaarten: € 9 leden,€13 niet-leden

aanvang 14.30 u. - deuren 13.30 u.

Vrijdag 14 oktober ’11

!LGEMENE INKOM `

,EDEN 3 0LUS !"66 SENIORENWERKING EN 6RIENDENKRING ¦$E -ICK§ `

6OOR MEER INFO EN

er d a r n a a Een

3AM 6ERHOEVEN

PRESENTATIE ,UC #AALS

,UC 3TEENO 'ARRY (AGGER

,OU 2OMAN "AND EN .ADIA 'OLDEN -EMORIES 3INGERS

3ENIOREN SHOW

Info en reservaties: Adviespunt, Ommeganckstraat 35 (1e verd.), 2018 Antwerpen - T: 03 220 66 13 Betalingen gebeuren na reservatie, met Bancontact of per overschrijving op het nummer BE20 132-5201931-56

Gelegenheidsadres: Zaal Kielpark – St Bernardsesteenweg 113, 2020 Antwerpen

aanvang 14.30 u. - deuren 13.30 u.

Zondag 16 oktober ’11