Vakbond in Beweging 94 | november 2017

PB- PP B- 8/6342 BELGIE(N) - BELGIQUE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X Toelatingsnummer P408993

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT | NR. 94 SEPT-OKT-NOV 2017

Agenda

Actueel

Wereld

Wat beweegt er in de regio Antwerpen? Je vindt het in onze linXe agenda.

Interview met Kathleen Van Brempt en Frank Moreels over sociale dumping

Verhuizen om te werken

p 24

p5

p 12

1

|

Vakbond in Beweging 94

7DAGEN SOCIALE FILM

Antwerpen 2017

VAN 23 NOVEMBER tot 8 DECEMBER 2017

VU: Karel Caubergs, Klappeistraat 2, 2060 Antwerpen

PRIJS VAN DE SOCIALE FILM 2015

WWW.7DAGEN.INFO

Reserveer via ďŹ lmhuis@telenet.be Filmhuis Klappei Klappeistraat 2 2060 Antwerpen 03/272 51 10 www.klappei.be

WWW.7DAGEN.INFO Out of a Box

BIB Permeke Out of a Box De ConinckpleinDe 57 Burburestraat 11 De Burburestraat 11 2060 Antwerpen 2000 Antwerpen 2000 Antwerpen 03/233 38 00 0475/862 758 0475/862 758 www.permeke.org vrijzinnigantwerpstrefpunt@gmail.com

vrijzinnigantwerpstrefpunt@gmail.com

Edito

Fietsen naar het werk Sinds een jaar gebruik ik voor bijna al mijn verplaatsingen in de stad de fiets.

Een elektrische weliswaar, maar toch: een fiets. Het gaat sneller, het is beter voor mijn conditie, de file- en parkeerstress zijn weg en ik draag minder bij tot de vervuiling van de lucht die ik uiteindelijk ook zelf inadem. Allemaal positieve gevolgen die maken dat ik me regelmatig afvraag waarom ik niet eerder van de wagen op de fiets ben overgestapt. Want ik ben zeker geen, zoals men dat nu noemt, ‘early adapter’. Tienduizenden stadsgenoten gingen me voor en fietsen al vele jaren. Gelukkig ben ik ook niet bij de allerlaatsten want het aantal fietsers blijft fors groeien. Vorig jaar nog met 5,36% in de stad en met 1,8% in de provincie. Met die cijfers zijn we bij de koplopers in Vlaanderen.

Maar die medaille heeft jammer genoeg ook een negatieve kant. De stad Antwerpen staat bovenaan de lijst van verkeersongevallen. Terwijl vorig jaar in 300 Belgische gemeenten het aantal ongevallen daalde, steeg het in Antwerpen met 9,6%. Met 14 dodelijke slachtoffers stond de stad in 2016 ook op de 2de plaats in de ranglijst met verkeersdoden. En 2017 belooft geen beterschap. Afgelopen maand kwamen kort na elkaar 3 fietsers om het leven in het Antwerps

verkeer. Het 3de ongeval gebeurde de dag na dat het stadsbestuur het voorstel had afgewezen om de gevaarlijkste kruispunten conflictvrij te maken. De terechte verontwaardiging hierover, leidde tot een cynisch rondje lippendienst aan verkeersveiligheid door diezelfden die sinds 2013 bewust het wagengebruik qua prioriteit in het mobiliteitsbeleid terug op dezelfde hoogte gezet hebben als stappen, fietsen en het openbaar vervoer.

De verkeersveiligheid van fietsers wordt een thema dat ook een belangrijke plaats op de syndicale agenda verwerft. Volgens de 1ste resultaten van de 3-jaarlijkse enquête van de federale overheidsdienst mobiliteit springen steeds meer werknemers op de fiets voor hun dagelijkse verplaatsing naar en van het werk. Vorig jaar gebruikte 16% van de werknemers in België de fiets voor het woon-werkverkeer. Dat is een verdubbeling in vergelijking met 2010. Die toename is er vooral in Vlaanderen. De mobiliteitsbarometer van Acerta spreekt van 1 op 5 fietsende werknemers in Vlaanderen. In de provincie Antwerpen is dit zelfs 1 op 4.

Duurzame mobiliteit is al langer een zorg van het ABVV. We benaderen dit 3

|

Vakbond in Beweging 94

thema vaak vanuit onze ongerustheid over het milieu en de klimaatopwarming. De succesvolle campagne ‘Klimaatkameraad’ is hiervan een goed voorbeeld. En via CAO’s en sociaal overleg stimuleren we het fietsgebruik door invoering van fietsvergoedingen en door infrastructuuringrepen – douches en fietsstallingen – op bedrijven.

Naast sensibiliseren en stimuleren wordt het echter ook tijd voor een syndicale veiligheidsaanpak van het woon-werkverkeer per fiets. Verkeersveiligheid voor fietsers is een globaal onderdeel van de arbeidsveiligheid van werknemers en vraagt evengoed een aanpak van preventie en bescherming als de andere aspecten. In bedrijven en sectoren, zeker.

Maar ook de verschillende overheden die verantwoordelijkheid dragen voor weginfrastructuur en verkeersveiligheid moeten we als ABVV onder druk zetten. Niet in het minst de stedelijke overheden die verzuimen om van de bescherming van hun fietsende inwoners én werknemers een prioriteit te maken.

Dirk Schoeters

Nr. 94 - 24ste jaargang SEPT-OKT-NOV 2017 Prijs: â‚Ź 1 Jaarabonnement: â‚Ź 4 Driemaandelijks tijdschrift van Linx+ en ABVV-regio Antwerpen in samenwerking met ABVV-seniorenwerking Verantwoordelijke uitgever Dirk Schoeters Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen Redactieadres Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen 03 220 67 11 luc.vanoverberghe@abvv.be Bewegingswerk Linx+.antwerpen@abvv.be Werkten mee aan dit nummer F.J. Robson Frank Van Dessel Frans Van Heddeghem FOS Linx+ Philippe Diepvents Steffi Verbraeken Christijn Terlingen Anne Remery Peter De Ridder Dirk Schoeters Marina Van den Bulck Luc Van Overberghe Vormgeving Stien Verbelen / Dear Design

In dit nummer 3 Edito

20 Column

5 Actueel

22 11.11.11

11 Verkoop me geen lampen, geef me licht

24 De linXe agenda

Met de fiets naar het werk

Sociale dumping, een syndicale strijd

Gespreksavond met Thomas Rau

11 Stadswandeling Linx+

12 Internationaal

Het water aan de lippen

Allemaal mensen op weg naar beter

26 Thomas Rau in de Roma 27 De toekomst van jouw pensioen Info avond in Mortsel

Verhuizen om te werken

13 Boekbespreking

Samenleven met gezond verstand

17 7Dagen Sociale Film Filmfestival Antwerpen

18 Museum

Museum De Reede

Foto voorpagina Edgard Schroyens

@abvv.regio.antwerpen @abvvantwerpen

Ondertekende teksten geven uitsluitend de mening weer van de auteur en binden geenszins de organisatie.

4

|

Vakbond in Beweging 94

“De vakbond moet de progressieve krachten in Europa versterken om een andere draai te geven aan het huidige rechtse beleid.”

Actueel

INTERVIEW MET KATHLEEN VAN BREMPT (SP.A) EN FRANK MOREELS (BTB)

De syndicale en politieke strijd tegen sociale dumping Roemeense chauffeurs die in ellendige omstandigheden kamperen op de parkings langs onze snelwegen.

Oost-Europese bouwvakkers die voor een minimumloon op zondag aan de slag zijn op onze werven.

Indische informatici die voor 30% minder loonkost werken voor de ITdiensten van onze grote bedrijven.

Sociale dumping laat geen werknemer onverschillig. Om vele redenen.

Omdat het vaak zichtbare uitbuiting is, in sommige gevallen grenzend aan slavernij. Omdat sociale dumping de reguliere jobs aan collectief onderhandelde lonen kapot maakt.

Omdat het ons systeem van sociale zekerheid op termijn ondergraaft.

En vooral omdat het zo overduidelijk om oneerlijke en verdomd onrechtvaardige praktijken gaat.

Sociale dumping is voor de dienstensectoren wat delokalisatie naar lageloonlanden is voor de industrie: een ‘race-to-the-bottom’. Met dit verschil dat sociale dumping zich voor onze eigen voordeur afspeelt, op de werven in onze eigen stad, op onze eigen snelwegen, in onze eigen bedrijven. Waardoor ook de syndicale en politieke strijd tegen sociale dumping heel dichtbij komt en zichtbaar wordt. Net zoals de belangrijkste bestrijders van het fenomeen. Bijvoorbeeld Kathleen Van Brempt (Europees parlementslid voor sp.a) en Frank Moreels (voorzitter van de BTB). ‘Vakbond in Beweging’ bracht Frank en Kathleen bij elkaar voor een dubbelinterview.

5

|

Vakbond in Beweging 94

Vakbond in Beweging: Wat is sociale dumping eigenlijk?

Frank Moreels: Mensen die onderbetaald zijn en dat doen ten koste van mensen die een min of meer deftig statuut hebben. Het is dus eigenlijk een soort van vervalsing van de concurrentie en een uitholling van statuten. Het is ook meer dan alleen een Europees probleem. Soms is het echt mondiaal. Zo zie je in de luchtvaartsector dat bijvoorbeeld Norwegian Airlines goedkope bemanningen uit Zuidoost-Azië inzet op intercontinentale vluchten tussen Europa en Amerika.

Kathleen Van Brempt: Vanuit Europees perspectief is het, sinds de uitbreiding van de Unie met de

Oost-Europese lidstaten, een geïnstitutionaliseerd systeem waarbij werknemers van bij ons uitgespeeld worden tegen werknemers uit OostEuropa. Beide moeten onze bekommernis en aandacht krijgen.

Heel vaak wordt deze problematiek ook nog eens uitgebuit door politieke partijen die Oost en West tegen elkaar opzetten omdat ze tegen een Europese integratie zijn en opnieuw grenzen willen optrekken.

Dat lijkt op het eerst zicht een oplossing voor sociale dumping: schaf Europa af en installeer terug Belgische of Vlaamse of Catalaanse grenzen. Maar sociale dumping is een wereldwijd fenomeen. Europa heeft deels mee schuld aan het ontstaan ervan. Men had dit moeten regelen vóór de uitbreiding. We weten wat de oplossingen zijn, maar ondertussen gaan de Oost-Europese lidstaten dwars liggen. Zij zenden hun zonen en dochters uit en die zorgen voor heel wat economische return.

Die blokkerende houding moeten we omvormen met een pact waarbij iedereen wint, in eerste instantie de werknemers.

hip, sexy en innoverend. Maar de loon- en arbeidsvoorwaarden worden er op een schandelijke manier uitgehold.

Frank: Sociale dumping is trouwens ook vaak een plaatselijk probleem.

De impact van sociale dumping is groot. In de Belgische transportsector gingen de afgelopen jaren circa 6.000 jobs, of 10% van de totale tewerkstelling, verloren. In de bouw gaat het zelfs over 20.000 werknemers.

“Vanuit Europees perspectief is sociale dumping een geïnstitutionaliseerd systeem waarbij werknemers van bij ons uitgespeeld worden tegen werknemers uit Oost-Europa.”

De zogenaamde platformeconomie werkt met werknemers van hier die via lagere statuten anderen uit de markt drukken. Kijk naar Über, zij lappen een aantal wetten en regels aan hun laars en verkopen het als

Frank Moreels »»

»»

»»

»»

Voorzitter van de Belgische Transportbond ABVV-BTB. www.btb-abvv.be Vice-voorzitter van de ‘sectie wegvervoer’ van de Internationale Transportbond. www.itfglobal.org Sinds mei 2017 ook voorzitter van de Europese Transportbond ETF. www.etf-europe.org In juli 2017 mochten Frank Moreels en zijn BTB op de Gentse Feesten de 26ste prijs voor de Democratie ontvangen voor hun opgemerkte strijd tegen sociale dumping.

6

|

Vakbond in Beweging 94

VIB: Sociale dumping bedreigt dus jobs van mensen, maar ook de Sociale Zekerheid?

Frank: Als chauffeurs ingeschreven zijn in bijvoorbeeld Roemenië is er uiteraard een belangrijk loonverschil. Maar zijn er ook geen afdrachten aan de Belgische Sociale Zekerheid. Het gaat dus niet enkel om de persoon in kwestie, het is ook schadelijk voor de hele gemeenschap.

Kathleen: Dit is duidelijk een ideologische strijd. Als er geen regels of wetten bestaan op Europees vlak inzake fiscaliteit krijg je de ‘Race to the Bottom’. Kijk maar naar wat de nieuwe Nederlandse regering voorstelt inzake bedrijfsbelastingen. We moeten dringend een sociaal Europa bouwen, waar iedereen het recht heeft op een deftige sociale bescherming als tegengewicht tegen die ongebreidelde liberalisering.

VIB: Is de transportsector extra gevoelig voor sociale dumping?

Frank: Uiteraard. De sector is internationaal actief, chauffeurs rijden van land naar land, boten varen van haven naar haven, vliegtuigen doorkruisen heel Europa. Slimme gasten als O’Leary van Ryan Air gaan dan shoppen en schrijven hun piloten in, in het fiscaal en sociaal meest gunstige land. Voor hen, niet voor hun werknemers.

Gelukkig komt hiertegen eindelijk wat reactie. Tot voor kort waren enkel een aantal progressieve politieke partijen en de vakbonden zich bewust van het probleem. Want O’Leary creëert toch jobs? Maar welke jobs? En welk respect heeft hij voor zijn werknemers?

Het zijn vooral de Europese Commissie en de nationale regeringen die hier schuld hebben, omdat ze niet reageren op vaak schrijnende situaties. Deze Commissie kiest er – ideologisch – voor om de werkgevers een aantal zaken toe te laten en een stuk sociale bescherming voor werknemers niet meer te bewaken.

Kathleen: Europees Commisaris Vestager, ook al is ze liberaal, is een dame die durft. Ze durft, met wetten en regels aan haar kant, optreden tegen mastodonten als Facebook of Google. Als we dergelijke daadkracht nu ook eens zouden zien in

de strijd tegen sociale dumping, dan zouden we een halt kunnen toeroepen aan deze praktijken.

Frank: De verantwoordelijkheid van nationale regeringen is ook groot.

Het fenomeen van sociale dumping bestaat al tien jaar of langer maar pas nu begint men het probleem schoorvoetend op de Europese agenda te plaatsen (zie ook kader).

Kathleen: We moeten aan de OostEuropese landen zeggen dat sociale dumping niet kan. Maar we mogen ze nadien wel niet in de steek laten.

In een solidair Europa moeten we hen helpen om een sterker sociaal systeem op te zetten. Daarvoor is echter leiderschap en visie nodig.

Bij de Commissie en bij de nationale lidstaten.

“Vandaag stellen ook Oost-Europese vakbonden vast dat sociale dumping een tijdelijk verhaal is. Poolse chauffeurs worden uit de markt geprezen door Roemenen of WitRussen.”

VIB: Wat is de rol van de vakbond hierbij?

Frank: Sociale dumping is inderdaad niet enkel een uitdaging voor politici. Ook de Europese vakbond moet zijn rol opnemen. Er is een tijd geweest dat binnen de Europese vakbond het bestaan van sociale dumping door sommigen zelfs in vraag werd gesteld. Vandaag stellen ook Oost-Europese vakbondscollega’s vast dat sociale dumping maar een tijdelijk verhaal is. Poolse chauffeurs worden nu al uit de markt geprijsd door Roemenen of zelfs door 7

|

Vakbond in Beweging 94

Wit-Russen.

In oktober is er in Roemenië, met de hulp van BTB, een vakbondskantoor geopend dat net deze problematiek zal aanpakken. Als je namelijk de vakbonden in Oost-Europa versterkt is dat op langere termijn ook een middel om sociale dumping tegen te gaan.

VIB: We hebben dus nood aan Europese maatregelen. Welke rol spelen de Europese socialisten hierin?

Kathleen: We zijn hierin uiteraard voortrekkers, vooral in het Europees Parlement. We hebben een duidelijke visie en voorstellen. We beseffen echter wel dat we compromissen zullen moeten sluiten. We gaan niet in één keer naar een ideale wereld, maar we gaan wel stappen vooruit zetten.

Zo zullen we een aantal dossiers van de Commissie, die zeer liberaal zijn, moeten tegenhouden. We moeten vooruitgang boeken op en rond belangrijke voorstellen over werknemersmobiliteit die nu op tafel liggen.

Frank: We zijn niet tegen mensen die hier komen werken. Voor bepaalde sectoren is er trouwens een grote krapte op de arbeidsmarkt. Maar het moet wel gebeuren aan correcte loon- en arbeidsvoorwaarden.

Voor veel mensen is Europa synoniem voor de aanval op het dokwerkersstatuut, voor sociale dumping en heel wat andere nadelen. Dan volgt vaak de reflex: Europa weg ermee!

Maar we moeten net Europa gebruiken om een sociaal antwoord te geven op deze zaken. We moeten dan wel vanuit de vakbond de progressieve krachten in Europa versterken om een andere draai te geven aan het huidige rechtse beleid. Ook in de nationale lidstaten moeten we als vakbond onze energie hierop inzetten. We zullen het niet krijgen om-

Kathleen Van Brempt »»

Europees Parlementslid voor sp.a. * Vice-voorzitter bevoegd voor duurzame ontwikkeling van de fractie Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten. www.socialistsanddemocrats.eu * Lid van de Commissie industrie, onderzoek en energie * Plaatsvervangend lid van de Commissie ontwikkelingssamenwerking

»»

Antwerps gemeenteraadslid * Fractieleider sp.a. www.s-p-a.be

8

|

Vakbond in Beweging 94

dat we het vriendelijk vragen, maar omdat we het afdwingen. We zullen ervoor moeten strijden.

VIB: Wat met het rechtse beleid hier in Antwerpen? Veel zaken komen hier samen: het statuut van havenarbeider, een grote transportsector, … Is het stadsbestuur hier ook een hinderpaal? Wat kan er in de stad Antwerpen gebeuren?

Frank: Met dit stadsbestuur zal er niks veranderen. Als de mensen willen dat er iets gebeurt zullen ze andere keuzes moeten maken.

Het statuut van dokwerker is in Europa alleen maar aangevallen omdat die vraag vanuit Antwerpen kwam.

Met name van Fernand Huts en zijn vrienden van N-VA en Open VLD. Laat dat duidelijk zijn. Het gaat hier over dezelfde neoliberale visie op alle niveaus. Concreet zou de stad Antwerpen, net als andere steden en gemeenten, het ‘Charter tegen sociale dumping’ kunnen onderschrijven, zodat minstens bij de opdrachten van de stad alles correct verloopt.

dat alleen al op het zaterdagwerk inbreuken eerder regel dan uitzondering zijn. Dat ook hier de CD&V van Kris Peeters haar sociaal gelaat niet toont, is voor mij een grote teleurstelling. Steden zijn de voortrekkers van sociale vooruitgang, overal in Europa. Tot mijn spijt is Antwerpen, de stad die ik zo graag zie, hierop een grote uitzondering Vakbond in Beweging: Allebei hartelijk bedankt voor dit gesprek.

Peter De Ridder Luc Van Overberghe Het interview met Kathleen Van Brempt en Frank Moreels werd afgenomen op 12 oktober ’17. Dus bijna 2 weken voor het Europese akkoord over de nieuwe detacheringsrichtlijn.

De opname van het interview kan je bekijken op de Facebookpagina van ABVV-regio Antwerpen.

@abvv.regio.antwerpen

Kathleen: In Antwerpen werd ons voorstel voor het Charter totaal genegeerd. We hebben het op de gemeenteraad gebracht omdat ook op de werven van de stad en haar nevenbesturen sociale dumping schering en inslag is. We vroegen het engagement van het stadsbestuur om het Charter te onderschrijven en concrete maatregelen tegen sociale dumping te nemen. Bijvoorbeeld door de inspectie op te drijven.

ELIANE, Moeiteloos heb je de tijd achter je gelaten, weggetikt in de ruimte van je leven, en volgens het ritme van je verlangens.

Met heel je persoonlijkheid rustte je op mijn bestaan, terwijl het geluid van je aanwezigheid je steeds vergezelde en natrilde in mijn gedachten.

Geboeid was ik steeds door je eigen stempel, want jij die me voorttrok, hogerop in het leven, was meer dan een dag mijn voorbeeld.

Meestal was je daar waar de vruchten bloeiden, terwijl je als je eenzaam was, waakte over Je verdraagzaamheid, nuchter en ongedwongen.

En bij storm en wind vluchtte je steeds naar de omgeving van de werkelijkheid, en schikte je de bloemen gelijk je dat altijd deed.

Daaruit kon ik opmaken dat je je hield aan je ritme, om je leven in een richting te sturen, ver weg van wat je kon deren.

J.F.Robson

Op het spreekgestoelte in het Europees Parlement is de N-VA tegen sociale dumping maar bij de stemmingen zijn ze meestal al veel minder enthousiast. In Antwerpen wordt de problematiek echter gewoon ontkend, doodgezwegen. ‘Dat gebeurt niet bij ons’, is het enige antwoord dat we krijgen. Terwijl acties van de Algemene Centrale toch aantonen 9

|

Vakbond in Beweging 94

Nieuwe detacheringsrichtlijn is gemiste kans in strijd tegen sociale dumping Dinsdag 24 oktober 2017 | De Europese ministers van Werk bereikten op 23 oktober een akkoord over de regels voor gedetacheerde werknemers. “Een stap in de goede richting”, vindt fractieleider voor sp.a Meryame Kitir. “Maar Marianne Thyssen en Kris Peeters kloppen zich te snel op de borst. De impact voor ons land van deze detacheringsrichtlijn is verwaarloosbaar en ze hebben de kans gemist om meteen ook een correcte betaling van de sociale bijdragen te regelen. Net daar wringt het schoentje.”

“Gelijk loon voor gelijk werk is een mooi principe, alleen heeft ons land er bijzonder weinig aan. Want de bestaande Europese richtlijn is in 2002 in ons land al ‘maximaal’ omgezet in de detacheringswet waardoor de Belgische loon- en arbeidsvoorwaarden al vanaf de eerste dag van detachering van toepassing zijn”, zegt Meryame Kitir. Ze vindt het vooral een gemiste kans dat het bereik van de oefening niet werd verbreed door meteen ook te kijken naar de Europese regels die de arbeidsvoorwaarden regelen, die de sociale zekerheidsrechten en- bijdragen regelen én die bepalen welke regels van toepassing zijn voor internationaal transport.

“Nu heeft Europa iets beslist dat specifiek over loon- en arbeidsvoorwaarden gaat, terwijl de knelpunten vooral bij sociale zekerheidsbijdragen zitten. En de aanpak daarvan wordt ondergesneeuwd en vooruitgeschoven.” zegt Kitir. Daarnaast had men klaarheid moeten schep10

|

pen zodat voor zogezegde internationale transporteurs die in de feiten (bijna) exclusief ritten en opdrachten uitvoeren voor Belgische opdrachtgevers, de Belgische loon- en arbeidsvoorwaarden van toepassing zijn.

De reden waarom zo vaak Poolse of Bulgaarse werknemers worden ingeschakeld als arbeidskracht in de transport- of bouwsector is niet alleen het lage loon (hoewel er mensonterende gevallen zijn van 3 à 5 euro per uur maar dat is vandaag al strafbaar), maar vooral de verschillen in sociale zekerheidsbijdragen en de correcte inning daarvan. Het is immers niet het Belgisch bedrijf dat de bijdragen betaalt op de Poolse of Bulgaarse bouwvakker.

“De sociale zekerheidsbijdragen zouden betaald moeten worden in het werkland en de opbrengst doorgestort naar het uitzendland”, zegt Kitir. Op die manier blijf je in de geest van detachering. Dat wil zeggen dat je voor een korte tewerkstelling in een andere lidstaat, in dienst van je onderneming, niet telkens onder een ander sociaal zekerheidsstelsel valt. En het werkland krijgt zekerheid dat de bijdragen correct en eerlijk worden betaald. De duurtijd van een detachering zou dan wel redelijk moeten zijn, wat wil zeggen maximaal 6 maanden”, besluit Kitir.

Peter De Ridder

Vakbond in Beweging 94

GESPREKSAVOND MET THOMAS RAU IN DE ROMA

Verkoop me geen lampen, geef me licht.

Anders gaan consumeren, maar hoe? Het is een belangrijk vraagstuk in een tijd waarin consumeren herleid werd van ‘net nieuw’ tot ‘net niet stuk’. Thomas Rau kiest voor een nieuw economisch model waarin enkel prestaties tellen, en geen eigendom meer bestaat. Hij stond aan de wieg van het concept Pay per Lux, waarbij geen lampen meer worden verkocht maar verlichting als dienst wordt aangeboden. Met een witgoedfabrikant en een woningcorporatie biedt hij de meest energiezuinige wasmachines en koelkasten op prestatiebasis aan sociale huurders aan. We evolueren zo van verbruikers naar gebruikers. De producent blijft eigenaar en leent zijn producten / grondstoffen tijdelijk uit aan de gebruiker. Hiermee stelt Rau het Turntoo-principe voor als een alternatief voor cradle-to-cradle.

Met zijn architectenbureau RAU heeft hij diverse innovaties en nieuwe standaarden opgezet op het gebied van CO2neutraal, energieneutraal en energiepositief bouwen en recentelijk ook voor de circulaire architectuur. Wil je nu al meer weten, kan je nu al zijn boek ‘Material Matters’ lezen.

Thomas Rau komt zijn uitdagende ideeën uiteenzetten. Aansluitend gaat hij in gesprek met ondernemers Christ’l Joris (CEO Etap Lighting) en Peter Garre (CEO Bopro) die uitgedaagd worden door deze toekomstvisie. De moderatie is in de deskundige handen van Lien Van de Kelder.

Deze avond is een organisatie van Curieus Antwerpen, het Vermeylenfonds, Brood en Rozen i.s.m. De Roma. woensdag 13 december 2017 20.00u

De Roma Turnhoutsebaan 286 - 2140 Borgerhout

Kaarten zijn aan 5 € te bestellen via de website van De Roma (www.deroma.be)

STAD ANDERS BEKEKEN

Wandelingen door de geschiedenis van de kleine man en vrouw Met kant en klare stadswandelingen en fietstochten, serveert Linx+ je de geschiedenis van de gewone man en vrouw. Stap voor stap, omdat die geschiedenis compleet vergeten wordt. Met onze wandelingen gaan we voorbij aan het anekdotische en komen we tot wat voor Linx+ de essentie is: de emancipatie van de kleine man.

Saaie tochten? Neen, absoluut niet. Architectuur, kunst én het culinaire doen we tegelijk in uw soep. Op aanvraag organiseren we onze wandelingen en fietstochten ook voor groepen.

Komende wandelingen: 27 januari 2018: Brussel – Wereldoorlog I 24 februari 2018: Gent 31 maart 2018: Turnhout 28 april 2018: Koekelberg De wandelingen van Linx+ zijn altijd snel volzet. Laat je kans niet voorbijgaan en schrijf vlug in.

Info en inschrijvingen: www.linxplus.be

11

|

Vakbond in Beweging 94

Internationaal

Verhuizen om te werken Europa voelt nog dagelijks de gevolgen van de economische crisis.

Daardoor lijkt er amper ruimte voor de erkenning van economische migranten. Maar de besparingen, in combinatie met politieke crisissen, zorgen wereldwijd voor een gebrek aan waardig werk. Laat dat net een van de oorzaken zijn van migratiebewegingen.

Vroeger werden economische migranten als goedkope arbeidskrachten geïmporteerd, vandaag doet men er alles aan om ze weg te houden. Net zo ontstaat een illegaal arbeiderscircuit.

Waarom?

Waar er werk is, vind je migranten. Daar spelen bedrijven op in. Multinationals verhuizen naar landen waar de arbeidscondities laag zijn, liefst in combinatie met een gunstig fiscaal systeem.

Intussen worden miljoenen mensen gedwongen om hun thuisland, stad of dorp te verlaten op zoek naar inkomsten. Zij worden het slachtoffer van lage lonen, uitbuiting en discriminatie. Hun afhankelijkheid van werk maakt hen kwetsbaar. Asielzoekers en migran-

ten nemen elke job aan die ze vinden, want ze hebben geen netwerk of sociale bescherming om op terug te vallen.

Overheden Werkgevers zijn op zoek naar goedkope arbeiders. Die nood trekt mensen aan, ook in België. Onder de noemer van ‘sociale dumping’ werken hier heel wat Poolse vrachtwagenchauffeurs tegen een lager loon dan hun Belgische collega’s. Dat is oneerlijke concurrentie.

De migratie-arbeider wordt zo uitge-

‘Er bestaat een systeem gebaseerd op de uitbuiting van migranten’ speeld tegen Belgische arbeider. ‘Als zij dat goedkoop kunnen, waarom jij niet?’

Er bestaat dus wel degelijk een systeem gebaseerd op de uitbuiting van migranten. De vele uitzonderingen en inkrimpingen van hun rechten garanderen dat een goedkoop en niet-aangegeven bestand van werkkrachten regelmatig vernieuwd kan worden. Migranten zijn

12

|

Vakbond in Beweging 94

immers bereid om flexibel en in precaire omstandigheden te werken. Respect voor de rechten van buitenlandse werknemers is dan ook een uitdaging. Alle arbeiders verdienen eenzelfde behandeling en hebben recht op dezelfde arbeidsomstandigheden.

Als overheden zowel nationaal als internationaal niets ondernemen, kan je economische migratie niet beperken.

Toch kan migratie een hefboom zijn voor economische ontwikkeling en om de sociale zekerheid te versterken. Migratie kan helpen om de vergrijzing op te vangen en biedt culturele verrijking en innovatie. Door iedereen volwaardige burgers te maken, worden we allemaal sterker.

11.11.11 voert samen met FOS dit jaar campagne over migratie.

Meer informatie vind je op www.allemaalmensen.be en www.FOS.ngo/migratie.

Tekst en foto’s: Fonds voor Ontwikkelingssamenwerking – Socialistische Solidariteit

Boekbespreking

MULTICULTURELE SAMENLEVING, IMMIGRATIE, ISLAM, ...

Volstaat gezond verstand voor een geslaagde integratie?

‘De samenleving kan tegen een stootje als we erop kunnen vertrouwen dat iedereen zich redelijk opstelt en de uitgangspunten van ons samenleven deelt. Ons model combineert vrijheid, gelijkwaardigheid, diversiteit, gemeenschappelijkheid, inclusie en solidariteit.’

Aldus het besluit van moraalfilosoof Patrick Loobuyck aan het einde van zijn recent boek ‘Samenleven met gezond verstand’ waarin hij dit met kennis van zaken onderbouwt.

De auteur studeerde godsdienstwetenschappen en daarna moraalwetenschappen, een niet alledaagse combinatie. Hij is docent aan de Antwerpse en Gentse universiteiten.

Hij publiceerde al heel wat over de multiculturele samenleving, secularisering (scheiding tussen kerk en staat), islamfundamentalisme, enz…

Hij is actief in mediadebatten als een intellectueel onafhankelijke, deskundige en een redelijke stem. Te vermelden is zeker ook zijn boekje van 2014, ‘Meer LEF in het onderwijs - levensbeschouwing, ethiek en filosofie voor iedereen’. Dit werk is een pleidooi voor een onafhankelijk, verplicht en algemeen vormend vak in alle netten van het onderwijs.

Het ‘islamdebat’: optimisten en pessimisten Volgens Loobuyck heeft onze geseculariseerde samenleving de omgang met publieke uitingen van religie wat verleerd. En precies nu worden we terug geconfronteerd met een zelfbewuste religie van mensen, zonder ervaring met een seculiere cultuur. De aanwezigheid van de groeiende groep moslims heeft tot samenlevingsproblemen

13

|

Vakbond in Beweging 94

geleid, vooral door een sterke fundamentalistische stroming binnen de islam. Is dit te verzoenen is met de seculiere rechtsstaat, vrije meningsuiting en verdraagzaamheid?

Kan de islam hier een leerproces doormaken gelijkend aan dat van de rooms-katholieke kerk? Hij citeert Bruno Tobback: “Ik ben niet bereid om terug te geven aan de imam wat we de pastoor hebben afgepakt.”

Loobuyck onderscheidt in het debat twee kampen: de islampessimisten en de islamoptimisten.

De pessimisten zijn de islamcritici of islamofoben zoals Wim van Rooy, Filip Dewinter en Geert Wilders voor wie de islam een gevaarlijke ideologie is op basis waarvan geweld, terreur en dwang gelegitimeerd kunnen worden. Volgens de islamoptimisten

daarentegen gaat de islam over vrede, gerechtigheid, spiritualiteit, liefde en barmhartigheid. Deze visie vind je bij nogal wat moslims, imams, moslimintellectuelen en inspecteurs islamitische godsdienst, evenals bij antiracismeactivisten en in politiek correcte en linkse kringen. Moslims zijn voor hen een te beschermen minderheid. De optimisten en de pessimisten bezondigen zich volgens de auteur echter aan dezelfde fout: ze geven alleen aandacht aan informatie die de eigen ideeën bevestigt en negeren wat niet in hun kraam past. Beide kampen lijken wel in totaal verschillende werelden te leven. Loobuyck daarentegen pleit zelf voor islamrealisme.

Politiek liberalisme, staatsneutraliteit en pluralisme Hij benadrukt de drie verlichtingswaarden: vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Onze liberale rechtsorde staat of valt met een neutrale overheid, die zich baseert op de principes van vrijheid en (politieke) gelijkheid.

Maar die neutraliteit slaat alleen op de overheid zélf. Voor de burgers is er in het publieke domein dus ruimte voor uiteenlopende levensbeschouwingen of morele regels, voor religie, voor een waarachtig pluralisme. Levensbeschouwelijke groepen kunnen echter hun eigen opvatting en symbolen niet aan anderen opleggen. Let wel: met liberalisme is hier niet het economisch liberalisme bedoeld, en evenmin de liberale partijen.

Loobuyck ziet op termijn de huidige spanningen verminderen. Ook moslims ‘socialiseren’ in de maatschappij, zij het dat die evolutie bij hen minder snel gaat dan het geval is geweest bij de katholieken. ‘Meer dan het christendom bevat de islam elementen die ertoe neigen om de politieke ordening deels of helemaal op een godsdienstige leest te schoeien. Jezus en zijn volgelingen waren geen politieke leiders, de pro-

feet Mohammed en zijn opvolgers wel.’ Zijn voorstel voor een LEF-vak zou alleszins de sociale samenhang én de levensbeschouwelijke kennis versterken.

Die socialisatie of integratie - de auteur gebruikt vaak de term ‘redelijke accommodatie’ - zou ook gemakkelijker verlopen als er in dit land meer zorg was besteed aan het opbouwen van een gemeenschap waarin de moslims ten volle hun plaats zouden krijgen. Hier komt dan de derde waarde, ‘solidariteit’, op de proppen (zie ook verder).

Met welke aanpassingen kan Loobuyck al dan niet leven?

Mensen mogen de meest uiteenlopende regels en normen hanteren als ze maar redelijk blijven en de basisrechten van anderen respecteren. Op basis van een heel gedegen argumentatie komt hij tot volgend lijstje.

Redelijke en te accepteren pragmatische aanpassingen: »» Recht op hoofddoek of levensbeschouwelijke symbolen voor ambtenaren (ook aan loketten) en in onderwijs; recht op boerkini; recht op halalvoedsel in grotere kantines, maar het vlees moet komen van verdoofd geslachte dieren. »» Recht op vakantiedag (Offerfeest...) voor scholieren; begrafenis in lijkwade, maar met respect voor de volksgezondheid. »» Geen plicht om aan de vrouwelijke ambtenaar van burgerlijke stand een hand te geven zonder dat het huwelijk daarom niet voltrokken wordt (een voorbeeld uit de recente actualiteit). »» Over zoiets als de onwil om gezamenlijk te zwemmen lijkt de auteur te willen zoeken naar mogelijkheden ...

Niet te accepteren aanpassingen, want van morele aard en vrijheids14

|

Vakbond in Beweging 94

beperkend of leidend tot ‘onderwerping’: »» Opleggen van verplicht alcoholverbod, vasten, hoofddoek, boerkini. »» Weerstand tegen het bespreken van het darwinisme en de evolutieleer in het onderwijs, zogezegd strijdig met de religie. »» Dracht van de boerka, zelfs vrijwillig (gezicht wordt verscholen); gedwongen huwelijk; onverdoofd slachten. »» Offerfeest of Suikerfeest tot algemene vakantiedag maken. »» De sharia, islamrechtsspraak toepassen oa. bij echtscheidingen en erfenissen, zoals in Engeland wel toegestaan is.

John Rawls en de sluier van onwetendheid Loobuyck betoogt dat alle burgers een stel onpartijdige uitgangspunten - ‘overlappende consensus’ moeten delen om samenleven in diversiteit mogelijk te maken, ongeacht de individuele levensbeschouwing. Hij verwijst naar John Rawls, een Amerikaans filosoof die zich boog over het rechtvaardigheidsprobleem en die de bedenker is van volgend gedachte-experiment.

Stel dat je, in de originele positie, moet kiezen in welke samenleving je wilt leven, niet wetend wat je positie, overtuiging en talenten daarin zullen zijn (de ‘sluier van onwetendheid’). Met het risico dat je bij de minderheid of sociaal economisch zwakkeren zou belanden. Hoe zou je dan die samenleving rechtvaardig ingericht willen zien?

Volgens Rawls zouden we, om elk persoonlijk risico te vermijden, redelijkerwijze opteren voor een rechtvaardige samenleving gebaseerd op wederkerigheid en met sociale zekerheid, die rekening houdt met de belangen en overtuigingen van allen, ook van de zwakken. Dus een samenlevingsmodel zoals het bij ons feitelijk gegroeid is.

Een eigen nationale cultuur en gemeenschapsgevoel, basis van solidariteit en de sociale welvaartsstaat In het echte leven komt een politieke gemeenschap pas tot stand als er lotsverbondenheid en sociale cohesie is, wat verder gaat dan de abstracte principes van de overlappende consensus. We delen een geschiedenis, media, openbaar vervoer, feestdagen, taal en wetten, scholen, een belastingsysteem en sociale zekerheid. Er moet dus een sterker bindmiddel zijn, zeker nu het gemeenschapsgevoel verzwakt door migratie enz.

Vandaar een voorzichtig pleidooi voor een ‘liberaal nationalisme’ (dat is een ‘dunne’ nationale identiteit, dus geen etnisch of rechts nationalisme), voor een emotionele binding van ‘autochtonen’ én nieuwkomers met het vaderland. Aan die nieuwkomers moeten de grondwettelijke uitgangspunten van onze samenleving aangeleerd worden.

naal gemeenschapsgevoel dat geen monopolie van (extreem) rechts zou zijn. Met name het in stand houden van de herverdeling en solidariteit, dus het verankeren van sociale rechten in de verzorgingsstaat.

De neutrale, liberale staat is immers een sociale welvaartsstaat geworden, met sociale bescherming, goed onderwijs, toegang tot arbeidsmarkt, gelijkheid... Dit is natuurlijk niet uit het denkbeeldig experiment van Rawls voortgekomen, maar uit syndicale strijd en politiek actie.

Het is de beste garantie voor solidariteit (broederlijkheid), de derde verlichtingswaarde van het politieke liberalisme. Ook de brede bevolking geniet daardoor van vrijheid en gelijkheid.

Uit vroegere artikels blijkt overigens dat Loobuyck zich linkser opstelt dan een (sociale) liberaal, hij is op zijn minst een sociaaldemocraat. Zie o.m. ‘Geen echte vrijheid zonder sociaaldemocratie’, in Samenleving en Politiek.

Loobuyck ziet een ander, en volgens mij voor socialisten of sociaaldemocraten en syndicalisten, veel belangrijker motief voor zo’n natio-

Besluit Deze uitgave kreeg terecht al veel positieve commentaar. Kritische opmerkingen kwamen er van Mark El-

Samenleven met gezond verstand Patrick Loobuyck, 2017, Uitgeverij Polis, 252 blz.

19,99 €

15

|

Vakbond in Beweging 94

chardus. Van moslimzijde las ik (nog) geen reacties.

In het gepolariseerd debat meer dan 200 pagina’s lang tegelijk begripvol en beginselvast te blijven is een echte verademing. Ik ben het eens met Leo De Haes in zijn lovende bespreking: ‘Er zijn zo van die boeken die orde op zaken stellen in je hoofd, daar waar vooraf chaos heerste’.

Dit helder geschreven boek is inspirerend, soms uitdagend en kan het debat over deze actuele thematiek stimuleren. De verwijzingen naar politieke en sociale denkers en vele interessante gegevens zijn leerrijk, evenals de laatste hoofdstukken over immigratie, die het islamdebat overstijgen. Het boek verdient ruime verspreiding, zeker ook bij moslims.

250 pagina’s is weliswaar wat lang, ondanks de toegankelijkheid. Het geheel leent er zich gelukkig goed toe om in verschillende ‘brokjes’ gelezen te worden.

Frans Van Heddeghem gepensioneerde BBTK-militant, actief in de ABVV Seniorenwerking, juli 2017. frans.vanheddeghem@telenet.be

Is de kritiek van Mark Elchardus op Loobuyck in Samenleving en politiek van juni 2017 gegrond?

In zijn bespreking van het boek waardeert gepensioneerd VUB-professor Mark Elchardus het optimisme, de kalme en overtuigend gebrachte inzichten van de auteur. Toch vindt deze uitgesproken vrijzinnige socioloog het pleidooi voor redelijkheid en gezond verstand onvoldoende. Ik vat enkele van zijn belangrijkste punten van kritiek samen, en geef daarna - als leek - wat eigen commentaar.

1. Dat het politieke liberalisme de juiste grondslag vormde voor de seculiere samenleving vindt Elchardus niet correct gezien.

Liberalisme doet meer kwaad dan goed en leidt tot verdere vervreemding tussen groepen die het sowieso al moeilijk met elkaar kunnen vinden.

2. Precies het gebruik van Rawls en zijn gedachte-experiment is liberalisme ten top: mensen zonder verleden, eigenheid of identiteit, zonder verankering in een geschiedenis of gemeenschap moeten oordelen hoe zij willen gaan samenleven. Deze wereldvreemdheid maakt het de liberale denkers moeilijk om te gaan met begrippen als gemeenschap, klasse, identiteit. We moeten het samenleven met de islam in Europa niet benaderen vanuit een gedachte-experiment met mensen zonder ouders, verleden of geloof. Echter wel vanuit het sociale model dat hier is gegroeid: democratie, rechtsstaat, verzorgingsstaat, wetenschap, secularisme. Niet aan de werktafel ontstaan, maar resultaat van vallen en opstaan.

3. Redelijkheid heeft slechts betekenis binnen één cultuur, echter niet of nauwelijks over culturen heen. Wat wij onredelijk vinden, vindt de gelovige precies wel redelijk want hij volgt de superieure voorschriften van een alwetende god. ‘Met onredelijke mensen valt niet samen te leven’, aldus Loobuyck.

Dat is nu precies wat we wel moeten doen, stelt Elchardus daarentegen. We moeten daarvoor de cruciale voorwaarden voor ons seculiere samenlevingsmodel bestuderen: waardenveralgemening, geloofsafval, het verdwijnen van fundamentalisme en letterlijkheid, het loskoppelen van identiteit en religie. Welke rol hebben die factoren gespeeld en kunnen zij die rol opnieuw spelen? Die cruciale vragen komen in dit boek niet aan bod.

4. Geen aandacht voor empirische evidenties (feitelijkheden).

Loobuyck schat in dat er secularisering optreedt bij de Europese moslims. Nederlands onderzoek wijst op het tegendeel, nl. herconfessionalisering, meent Elchardus.

Mijn visie op Elchardus’ kritiek Ik ben het in het algemeen meestal eens met de opinie van deze socioloog maar deze kritieken gaan me wat te ver.

1. Historisch gezien lag het negentiende-eeuwse politieke liberalisme in de westerse democratieën nu eenmaal aan de basis van de seculiere samenleving, denk aan de strijd van de radicale, vrijdenkende liberalen tegen het klerikalisme en het obscurantisme. Loobuyck gaat terug naar die basis, zeer goed wetende dat die te beperkt is en dat het precies de

socialistische denkers en politici, voortgekomen uit de liberale beweging, zijn die het terrein verbreed hebben met hun strijd voor een andere, rechtvaardige sociaaleconomische orde, tegen uitbuiting en ongelijkheid. Dit is een onderdeel van zijn visie. Ik vind het flauw van Elchardus om hem in de eng liberale hoek te zetten.

2. De sluier van onwetendheid van Rawls, die inderdaad geen socialist was, is wat het is: een louter theoretisch gedachteexperiment dat tot nadenken kan aanzetten over een rechtvaardigere samenleving. Loobuyck weet ook wel dat veranderingen in de praktijk niet achter de studeertafel tot stand komen. Vreemd dat de academicus Elchardus het niet heeft voor maatschappijfilosofen die eens afstand nemen van de dagdagelijkse werkelijkheid en ‘out of the box’ denken.

3. Elchardus heeft zeker een punt als hij stelt dat de door ons gewenste redelijkheid er niet zo maar zal komen. Maar zijn pleidooi voor verdere (academische) studie van de cruciale voorwaarden, op zich inderdaad nodig, zal op zich ook niets veranderen aan de onwil om redelijk te zijn zoals wij dat in onze seculiere cultuur plegen te zien. Hiervoor zijn uiteindelijk concrete acties nodig, en wettelijke maatregelen. Loobuyck mikt met zijn LEF-voorstel terecht op het onderwijs. Ik verwijs graag naar Sammy Mahdi, voorzitter van Jong CD&V, die n.a.v. de recente heisa rond moslimkleuters schreef ‘dat kinderen helaas nog niet beschikken over een zeef om een onderscheid te maken tussen de kennis die ze absorberen en de kwalijke stoffen die daar af en toe tussen zitten. Gelukkig speelt bij kinderen, bij een doeltreffend beleid, de tijd in ons voordeel. Het is onze taak om erop toe te zien dat kinderen over voldoende kennis beschikken om in een latere fase de zeef juist in te stellen’. Loobuyck benadrukt ook het positieve resultaat van veel contacten en samenwerkingservaringen.

Als ex-syndicaal bedrijfssyndicalist kan ik enkel zeggen dat de samenwerking op de werkvloer met collega’s en syndicale militanten met islamachtergrond ons nader tot elkaar heeft gebracht, de verdraagzaamheid en redelijkheid heeft versterkt.

4. Of de feitelijke tendens bij de jonge moslimgeneraties secularisering dan wel herconfessionalisering is kan ik zelf niet beoordelen. Men mag zich natuurlijk niet blindstaren op bepaalde opvallende ‘uiterlijke tekenen’, dan nog enkel bij minderheden, uitvergroot in de media. Hopelijk reageert Loobuyck hier nog op, desnoods met een correctie.

Frans Van Heddeghem

Film

Festival: 7Dagen Sociale Film Antwerpen Eindelijk is het weer zo ver! Van 23 november tot 8 december kan je op groot scherm genieten van de beste sociale films en documentaires. Inhoud, maatschappelijke relevantie en authenticiteit staan zoals altijd centraal op het ‘7DAGEN SOCIALE FILMfestival’. Het festival van Klappei en partners gaat door op 3 locaties: Bibliotheek Permeke, Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box” en Filmhuis Klappei.

Naar jaarlijkse traditie worden tijdens het festival de beste sociale film gelauwerd. De Gouden Mira gaat naar de film die bij het publiek van Filmhuis Klappei de meeste stemmen haalde. Dit is dit jaar Back to Utopia van Fabio Wuytack. De regisseur krijgt zijn beeldje uitgereikt op vrijdag 24 november om 20u in het auditorium van Bibliotheek Permeke De Prijs van Verdienste 2017 gaat naar regisseur Ken Loach voor zijn film I, Daniel Blake. Deze prijs wordt uitgereikt door de Vlaamse Vereniging voor Filmkritiek op donderdag 23 november om 20u. Eveneens in het auditorium van Bibliotheek Permeke.

Het volledige programma kan je raadplegen op www.7dagen.info of www.klappei.be.

7DAGEN SOCIALE FILMfestival Antwerpen Van donderdag 23 november tot woensdag 8 december 2017

Reserveren filmhuis@telenet.be - 03 272 51 10

Op drie locaties Bibliotheek Permeke | De Coninckplein 57 | 2060 Antwerpen | 03/233 38 00 | www.permeke Vrijzinnig Antwerps Trefpunt “Out of a Box” | De Burburestraat 11 | 2000 Antwerpen | 0475 862 758 Filmhuis Klappei | Klappeistraat 2 | 2060 Antwerpen | 03 272 51 10 | www.klappei.be €5 Algemene inkom | €4 Studenten, uitkeringsgerechtigden en 65+ €8 Filmcategorie: Keuze van de Muzikant Combi ticket?

Wil je graag je steentje bijdragen aan het festival? Stort € 20 op het rekeningnummer BE83 0013 0345 8415 bij de Fortisbank, met vermelding van jouw naam en adres. Als sponsor krijg je na betaling een combikaart waarmee je alle voorstellingen van de 7dagen sociale film Antwerpen 2017 kan bekijken. Betaling moet wel gebeuren vóór 15 november 2017. Zo geraakt de combikaart nog op tijd bij jou in de brievenbus! Opgelet: ook met een combikaart moet je vooraf je voorstellingen reserveren aangezien de plaatsen beperkt zijn. De combikaart mag ook niet doorgegeven worden.

17

|

Vakbond in Beweging 94

Museum

Museum De Reede Sinds 10 juni 2017 is Antwerpen een museum rijker. Naast ruim 200 werken van drie van de grootste graveurs aller tijden - Goya, Rops en Munch - bestaat de collectie van Museum De Reede uit werken van meer dan 20 kunstenaars en overspant vijf eeuwen grafiek: van de 17de tot en met de 21ste.

Grafiek was het middel om, op een voor iedereen herkenbare manier, indrukken of emoties weer te geven. De thematiek van het werk van de grafici is erg gevarieerd. Zo waren er politiek geëngageerde grafici die dankzij hun grote vaardigheid en met een eigen symboliek corrupte regimes en leiders hekelden en bekritiseerden. Sommige grafici kozen ervoor om de mens met al zijn gebreken weer te geven terwijl anderen de schoonheid van het lichaam verheerlijkten. Die laatsten beeldden vaak de onweerstaanbare macht van de liefde poëtisch of ondeugend uit. Anderen graveerden dan weer met stille liefde en getemperde passie landschappen of afbeel-

dingen in een koperen plaat.

Grafiek is een vorm van plastische kunst waarbij de lijnets de druktechniek bij uitstek is. Geen enkele kunstvorm heeft deze artistieke uitdrukkingskracht kunnen overtreffen maar de weg naar de prent is lang. Op een voorverwarmde, zorgvuldig gepolierde koperen plaat wordt gelijkmatig een dun laagje ‘etsgrond’ gesmolten.

Die etsgrond bestaat uit een mengsel van bijenwas, hars en asfalt. Daarna wordt de plaat berookt met een kaars of een roetfakkel. De plaat heeft nu een zwart matte etsgrond waarop de kunstenaar met zijn etsnaald kan tekenen. Soms combineert de etser naalden van verschillende diktes.

Wanneer de tekening is afgewerkt kan het etsproces beginnen. Eerst zal de kunstenaar de keerzijde en de bij voorbaat afgeschuinde zijkanten met vernis beschilderen.

Vervolgens wordt de plaat in een zuurbad gedompeld. Dat bestaat meestal uit salpeterzuur of ijzerchloride. Tijdens het etsproces worden

18

|

Vakbond in Beweging 94

er gasbelletjes gevormd die door de etser voortdurend met een pluim dienen te worden verwijderd. Op de plaats van het ontstane gas wordt er immers minder geëtst! De sterkte en aard van het zuur, de diepte van de kras, de tijdsduur en de temperatuur zullen het eindresultaat bepalen.

Na het etsproces zal de graficus proefdrukken. De grondlaag en de afdekvernis worden met petroleum zorgvuldig verwijderd en met een tampon geïnkt. De etser zorgt dat alle groefjes met inkt zijn gevuld. Als laatste handeling wordt de etsplaat met de vlakke hand ‘afgeslagen’. De laatste slagen gebeuren met bekrijte handen, waardoor de overtollige inkt verwijderd wordt. Vaak wordt de etsplaat voorverwarmd om de inkt tot in de kleinste lijnen te laten lopen. De ets kan nu worden afgedrukt. Op de metalen plaat van de pers wordt de etsplaat gelegd. Op de etsplaat wordt een bevochtigd vel papier gelegd en daarboven een dik stuk vilt.

Dan wordt de stalen plaat met een

draaimechanisme door onder druk staande cilinders gedraaid.

Dan volgt een proces van evalueren, accenten wijzigen en de licht-donker contrasten verder uitdiepen. Daarvoor dient de kunstenaar-graficus telkens opnieuw het ganse procedé te herhalen tot het hoogtepunt van zijn artistieke uitdrukkingskracht is bereikt.

Vaak gaat de kunstenaar vernuftige technieken of speciale werktuigen opzoeken om zijn werken een extra expressie of spanning te geven. Met de aquatinttechniek tracht de kunstenaar de tonaliteit of grijswaarden van zijn werk te wijzigen en daardoor zijn werk een extra gevoelsuitdrukking te geven. Bij toepassing van deze techniek zal men fijne harsdeeltjes op de (ets)plaat verstuiven en daarna de

Museum De Reede Ernest Van Dijckkaai 7 2000 Antwerpen (recht over het Steen)

plaat verwarmen. Bij het etsen zal het zuur enkel tussen de harskorreltjes in de plaat bijten. De grootte van korreltjes en de etstijd zullen grijs- of toonwaarde beïnvloeden. De verstuiving kan gebeuren door twee uit gaasdoek vervaardigde zakjes gevuld met fijne harskorreltjes tegen elkaar te slaan.

Frank Van Dessel

Tarieven Van 0 € tot 8 €.

Open op maandag, donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag 10 - 17 uur.

Info www.museum-dereede.com info@museum-dereede.com telefoon: 03 434 03 04

Francisco Goya - El caballo raptor - © Museum De Reede

foto Ch. Jennis

19

|

Vakbond in Beweging 94

Column

foto © David Joyner

Het water aan de lippen Maandagochtend, 8u30. Met mijn kraakvers abonnement in de hand – mijn persoonlijke wapenuitrusting tegen de midlifecrisis - stap ik het zwembad binnen. Ondanks het vroege uur is er nog maar één baantje vrij. De gemiddelde leeftijd schommelt hier ergens tussen de 65 en 75 jaar. Het voelt als zwemmen in een grote pot bejaardensoep.

Het water is heerlijk en ik geef me over aan het hersenloze baantjes trekken. Het lichaam op automatische piloot, het hoofd overgeleverd aan een vrije stroom van gedachten.

De kranige zestiger naast me is heel erg zijn best aan het doen. Wanneer hij me opmerkt, versnelt zijn crawl. Ik negeer hem en volhard in mijn slome schoolslag. Ik ben hier meer voor contemplatie dan voor competitie.

Ik bedenk dat deze zestigers en zeventigers waarschijnlijk behoren tot de eerste generatie mensen die nooit een oorlog hebben gekend in eigen land. De Tweede Wereldoorlog is dik 70 jaar geleden afgelopen.

En lange tijd hebben we geleefd in de illusie dat alles zo nog wel even door zal gaan.

Een paar jaar geleden: Januari 2011, des avonds. Ik zit thuis uitgeteld in de zetel, na wat de meest bijzondere dag van mijn leven is geweest, want vanmiddag werd mijn zoon geboren. Nu ligt hij, voor het merendeel roze maar met een blauwe plek op zijn hoofd – een souvenir van de zuignap waarmee ze hem de wereld in getrokken hebben – vredig te slapen bij zijn moeder in het ziekenhuis. Op de televisie volg ik live de Jasmijnrevolutie die in Tune20

|

Vakbond in Beweging 94

sië volop aan de gang is. Het is best indrukwekkend. De historicus in mij zegt dat ik hier naar iets betekenisvol zit te kijken, iets dat Verandering in gang zal zetten. Voor het eerst in mijn leven kijk ik echter niet alleen met interesse, maar ook met een vleugje angst in het achterhoofd.

Hey, Wereld, kalm aan oké? Ik ben net vader geworden. Waag het niet om je net nu in de afgrond te gaan storten.

Twee maanden later, met de zuigeling thuis op mijn schoot en aan de papfles, kijk ik naar het begin van de burgeroorlog in Syrië. Het angstgevoel wordt erger. Het is al erg genoeg dat de huiskamer plots vol scherpe hoeken en levensgevaarlijke stopcontacten lijkt te zitten, dit hoeven we er echt niet bij. Natuurlijk zijn er enge plaatsen in de we-

reld, zo is het altijd al geweest en je weet dat, maar met een baby op je arm moeten ze niet te dichtbij komen. Zal mijn zoon ook zeventig jaar vrede mogen meemaken? Voor het eerst lijkt het geen evidentie meer.

Er is een uur voorbij en stilaan dunnen de bejaarden uit. De jicht is bestreden en beetje bij beetje slaan ze preventief op de vlucht voor de drommen schoolkinderen die straks het zwembad zullen bestormen. Ik verhuis naar een minder diep baantje, eentje waar ik bij het keren kan staan.

Toen destijds de Twin Towers tegen de grond gingen, in 2001, toen was dat op een bepaalde manier spannend. Erg natuurlijk ook, maar toch spannend want ik was toen 24 en dan is alles spannend. Ik had er een mening over, schreef papers over Bin Laden, kwam ermee in de krant.

Vandaag overheerst niet langer de nuchtere analyse, maar eerder het onbehagen voor de impact van

grote gebeurtenissen op mijn eigen kleine microkosmos. Het is niet zozeer angst om zelf het slachtoffer te worden van een aanslag of zo, maar wel de vrees dat onze samenleving, onze manier van samenleven zichzelf zal verdrinken in haat. Je ziet het zo gebeuren in de taal die mensen spreken.

En daarnaast zijn er natuurlijk nog de gekken aan onze grenzen, in Rusland en Turkije, in Engeland en in Trump-sylvanië. Overal lijkt het oude verhaal op, en wordt er gesnakt naar iets nieuws. Maar wat voor iets?

Brengt de toekomst zelfrijdende auto’s en een 30-uren werkweek, of eerder een nieuwe gooi naar het wereldrecord wreedheden? Krijgen ze ons voor de zoveelste keer in de geschiedenis bang genoeg om onze kinderen de loopgraven in te sturen?

Genoeg donkere gedachten. De toekomst is NIET aan de idioten, mag dat niet zijn. Mijn zoon zal geen oorlog meemaken. Desnoods ram

ik hoogstpersoonlijk alle haat uit de wereld. Wat ik de voorbije jaren verloren ben aan nuchtere analyse, heb ik gewonnen aan vechtlust. Dat is wat er gebeurt als je plots iets hebt om voor te vechten. Het is zoals G.K. Chesterton ooit zei: de geschiedenis staat niet alleen vol met ruïnes, maar ook vol onafgewerkte bouwwerken. Onze samenleving is nog niet af. Zeventig jaar vrede is nog niet af. Het enige dat nodig is, is de wil van zoveel mogelijk mensen om er verder aan te werken.

Ik kijk op de klok. Er is nog wat tijd voor de kleuters als Hunnen het zwembad zullen innemen. Dus ondanks mijn verregaand verrimpelde vingers en tenen zwem ik nog wat verder. En morgen kom ik terug. Zo ben ik alvast wat aan het trainen, voor het geval ik ooit met mijn zoon op de rug het water in moet, op zoek naar een veilige haven.

Philippe Diepvents

In memoriam Mon Rooses Op 26 september 2017 overleed Raymond ‘Mon’ Rooses (6 juli 1929), voormalig vicevoorzitter van de federale ACOD en lid van de Vriendenkring van de oprustgestelde Bestendigen van het ABVV-Antwerpen. In deze moeilijke tijden betuigen het ABVV-regio Antwerpen en de ABVV-senioren hun innige deelneming aan de familie en vrienden van Mon en wensen hen veel sterkte.

21

|

Vakbond in Beweging 94

11.11.11

Allemaal mensen, op weg naar beter.

Woonde je buurman ooit elders?

Studeerde je zoon of dochter in het buitenland? Spendeer je het grootste deel van je dag in de stad waar je werkt? Het is allemaal niet abnormaal. Iedereen is op pad: we zijn allemaal mensen op weg naar beter.

Dit jaar stelt 11.11.11, samen met FOS, migratie en vluchtelingen centraal. Niet toevallig, de cijfers spreken voor zich. 65 miljoen mensen zijn op de vlucht voor oorlog en vervolging. Miljoenen anderen ontvluchten armoede, ongelijkheid, klimaatverandering… Complexe pro-

blemen waar organisaties als FOS en 11.11.11 een antwoord op proberen te vinden.

Rechtvaardig Nu eisen we een rechtvaardig migratiebeleid, dat de oorzaken van migratie aanpakt. Een beleid dat veilige en legale migratieroutes aanbiedt. Dat verbindt en met juiste cijfers over vluchtelingen en migratie communiceert. Met de slogan #allemaalmensen en de feiten in de hand, trekken we de straat op en naar politici.

Dat is nodig want iedereen komt in

contact met migratie. Migratie is van alle tijden en valt niet te ontkennen.

Iedereen heeft wel familie, collega’s of kennissen die ooit ergens anders woonden. Ook de organisaties waar FOS wereldwijd mee samenwerkt, komen in contact met migratie.

Mensen verhuizen tijdelijk om een job te vinden of moeten wel elders heen om de juiste medische zorgen te kunnen krijgen. Het is zo algemeen verspreid, dat het duidelijk is: migratie is menselijk!

Tekst: FOS Foto’s: 11.11.11

De politieke eisen van de campagne »» »» »» »»

Pak structurele oorzaken van migratie aan. Strijd tegen armoede, ongelijkheid en klimaatverandering.

Zorg voor veilige vluchtroutes. Zo vallen er minder doden en worden minder mensen misbruikt.

Behandel iedereen met respect. Vluchtelingen moeten als volwaardige burgers behandeld worden.

Praat correct over migratie. Halve waarheden verspreiden, vertekent de werkelijkheid.

Meer informatie over de campagne vind je op www.allemaalmensen.be

22

|

Vakbond in Beweging 94

AĂŻcha verdrinkt op zee. speelt in de rivier.

Jij beslist mee.

Help de grondoorzaken van gedwongen migratie aanpakken in het Zuiden. Steun 11.11.11.

BE30 0000 0000 1111 | 11.be/AllemaalMensen

De linXe agenda

Wat ruist er door het struikgewas? Wat en wie beweegt er daar allemaal? In de regio Antwerpen en soms ook daarbuiten. Zijn het de rooie en hun maten? Nonkel Sos zoekt uit voor Vakbond in Beweging en plakt het allemaal goed vast in de linXe agenda.

06 11 17 - 20.00u Het Steen Steenplein 1 2000 Antwerpen

Plan A-vond (Tweewekelijks) - Plan A – We nemen de stad mee in handen Info: www.planvoora.be

08 11 17 - 10.30u Vertrek: Jubelpark Brussel

Actie voor een meer sociaal en rechtvaardig Europa - ABVV, ACV en ACLVB Info: www.abvv-regio-antwerpen.be

09 11 17 - 9.00u-16.00u Paardenmarkt 66 2000 Antwerpen

Bezoek Haven Van Antwerpen - Linx+ Regio Antwerpen

11 11 17 - 9.00u-16.00u Scheppersinstituut Melaan 16 2800 Mechelen

46ste Vrouwendag - Furia Info en programma: www.vrouwendag.be

20 11 17 - 20.00u Het Steen Steenplein 1 2000 Antwerpen

Plan A-vond (Tweewekelijks) - Plan A – We nemen de stad mee in handen Info: www.planvoora.be

22 11 17 - 19.30u Zaal ’t parkske Edegemsestraat 26 2640 Mortsel

Infoavond Pensioenen met Frank Vandenbroucke en Miranda Ulens - sp.a Zuidrand, Linx+, de VoorZorg, ABVV Kom alles te weten over de pensioenen.

Meer info: gitta.vanpeborgh@telenet.be

23 11 17 t.e.m. 01 12 17 Filmhuis Klappei Klappeistraat 2 2060 Antwerpen

7 dagen van de sociale film 2017 - Filmhuis Klappei, Linx+ e.a.

7 dagen lang genieten van de beste sociale films.

Info, programma & tickets: www.7dagen.info Reservatie: filmhuis@telenet.be

VOLZET

Bibliotheek Permeke De Coninckplein 26 2060 Antwerpen Vrijzinnig Trefpunt ‘Out of a Box’ De Burburestraat 11 2000 Antwerpen

25 11 17

Wandeling ‘Borgerhout Anders Bekeken’ - Linx+

24

|

Vakbond in Beweging 94

VOLZET

25 11 17 t.e.m. 01 10 17 Witte-lintencampagne.

Draag een wit lint van 25/11 tot 6/12

NEEN tegen geweld op vrouwen. Internationale dag van de uitbanning van geweld tegen vrouwen - VIVA-SVV, zij-kant, vzw Zijn Info: T: 03 285 43 38 – www.viva-svv.be

week van 04 12 17

Provinciale actie voor eerlijke fiscaliteit. - ABVV, ACV, ACLVB Info: www.abvv-regio-antwerpen.be

INFO VOLGT

04 12 17 - 20.00u Het Steen Steenplein 1 2000 Antwerpen

Plan A-vond (Tweewekelijks) - Plan A – We nemen de stad mee in handen Info: www.planvoora.be

09 12 17 Dortmund (busvervoer)

Kerstshoppen - VIVA-SVV Info : www.trekeropuit.be – T: 03 285 43 38 - viva.svv.304@devoorzorg.be

13 12 17 - 20.00u De Roma Turnhoutsebaan 286 2140 Borgerhout

Gepreksavond met Thomas Rau. Auteur van ‘Material Matters’ Brood en Rozen vzw i.s.m. Vermeylen-fonds en de Roma Gaan we naar een nieuw economisch model waarin de consument niet langer eigenaar is maar gebruiker, materialen rechten krijgen en afval verleden tijd wordt?

Meer info: dirk.vandepoel@vlaamsabvv.be - www.deroma.be

16 12 17

Wandeling ‘Molenbeek Anders Bekeken’ - Linx+

14 t.e.m. 16 12 17 De Vooruit Sint Pietersnieuwstraat 23 Gent

5de Festival van de Gelijkheid - Curieus Info en programma: www.festivalgelijkheid.be

18 12 17 - 20.00u Het Steen Steenplein 1 2000 Antwerpen

Plan A-vond (Tweewekelijks) - Plan A – We nemen de stad mee in handen Info: www.planvoora.be

Heel het jaar Provincie Antwerpen

Samen ontdekken. Samen genieten! - VIVA-SVV Info: www.altijdgoesting.be

26 01 18 - 14.00u Feestzaal BTB Paardenmarkt 66 2000 Antwerpen

Nieuwjaarsfeest - ABVV Senioren Info en inschrijvingen: ABVV-regio Antwerpen - Adviespunt Ommeganckstraat 35 | 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 - adviespunt.antwerpen@abvv.be

25

|

Vakbond in Beweging 94

VOLZET

THO

MAS RAU WOENSDAG 13 DECEMBER

KOOP GEEN LAMPEN EN KOELKASTEN,

MAAR LICHT EN KOELING TURNHOUTSEBAAN 286 BORGERHOUT TICKETS: WWW.DEROMA.BE + 03 600 16 60 + FNAC

DE TOEKOMST VAN JOUW PENSIOEN

INFOAVOND WOENSDAG

22.11

START

ZAAL ’T PARKSKE - EDEGEMSESTRAAT 26 - 2640 MORTSEL

WIL JE WETEN HOE HET ÉCHT ZIT MET DE PENSIOENEN? KEN JIJ DE ALTERNATIEVEN? HEB JIJ VRAGEN OVER JOUW PENSIOEN? KOM TIJDENS DEZE INFOAVOND ALLES TE WETEN OVER PENSIOENEN. NAAST DE ALGEMENE INFO VAN DE GASTSPREKERS STAAN DE MEDEWERKERS VAN DE PENSIOENSERVICE VAN DE VOORZORG KLAAR OM AL JOUW VRAGEN TE BEANTWOORDEN.

19.30u

SPREKERS FRANK VANDENBROUCKE Voorzitter van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040

MIRANDA ULENS Federaal secretaris ABVV

MEER INFO? sp.a Mortsel gitta.vanpeborgh@telenet.be

v.u. Sascha Luyckx | Ommeganckstraat 47-49 | 2018 Antwerpen | illustratie © freepik.com

26 j 20 anu 18 ar i

ABVV senioren nodigen je uit

Nieuwjaarsfeest

c Van M Lu

J o ha n V

Een vreugdevolle namiddag boordevol zang, dans en humor

ee

gelers u e

uwen

Koen Crucke owcas e

owballe h S

t

Sh

Presentatie: Eddy Herman

Feestzaal BTB Paardenmarkt 66 2000 Antwerpen

10 euro voor leden & VVK (+versnapering) 13 euro voor niet-leden & kassa (+versnapering)

Info en inschrijvingen ABVV-regio Antwerpen - Adviespunt Ommeganckstraat 35 | 2018 Antwerpen | tel. 03 220 66 13 | adviespunt.antwerpen@abvv.be Eerst inschrijven via telefoon of mail, dan pas betalen!

Betalen kan bij Adviespunt enkel met Bancontact of via overschrijving op het rekeningnummer BE20 1325-2019-3156.

Met de steun van

v.u. Dirk Schoeters - Ommeganckstraat 35 - 2018 Antwerpen

Vrij 26 januari 2018 Deuren: 13.30u Aanvang: 14.00u