Vakbond in Beweging 84 | maart 2015 by ABVV-regio Antwerpen

vakbond in

E T O R G E D beweging

PB- PP B- 8/6342 BELGIE(N) - BELGIQUE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X Toelatingsnummer P408993

PARADE

VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS | NR. 84 | 21e JAARGANG

MAART-APRIL-MEI 2015

D E G ROT E

PARADE

straat, er is- Noordstation een alternatief! Zondag 29Kom maartop2015 - 13u00 Brussel

Zondag 29 maart 2015 - 13u00 - Noordstation Brussel Samen trekken we aan de bel: willen we een menselijke toekomst Samen trekken we aan de bel: willen we een menselijke toekomst voor iedereen,voordan moetdan onze dringend iedereen, moetsamenleving onze samenleving dringendanders. anders. VU Wouter Hillaert, Engelselei 21/402, 2140 Borgerhout

VU Wouter Hillaert, Engelselei 21/402, 2140 Borgerhout

Kom op straat, er is een alternatief!

tien hartenwensen. Kleurrijke optocht. optocht. tien hartenwensen. éénéén Kleurrijke

Inhoud

Nr. 84 - 21ste jaargang MAART-APRIL-MEI 2015 Prijs: € 1 Jaarabonnement: € 4 Driemaandelijks tijdschrift van Linx+ ABVV-regio Antwerpen In samenwerking met ABVV seniorenwerking Verantwoordelijke uitgever: Dirk Schoeters Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen Redactieadres: Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen 03 220 67 11 cedric.haes@abvv.be peggy.devis@abvv.be Medewerkers aan dit nummer: Dirk Schoeters Marina Van den Bulck Luc Van Overberghe Staf Van Gorp Frans Van Heddeghem Frank Van Dessel Liesbet Vangeel François Breugelmans Cédric Haes Peggy Devis

3 REDACTIONEEL Omdat het Hart nodig is! 4 KINDEREN VAN SEMINI Ward Ruyslinck 7 GESCHIEDENIS Handel in Antwerpen In wel en wee 12 CULTUUR Tour de France Franse kunst uit het KMSA 14 HART BOVEN HARD De Grote Parade van het Hart Brussel 29 maart 2015 25 INTERNATIONAAL Sociale bescherming voor iedereen Ook voor suikerrietkappers in El Salvador 29 BOEKBESPREKING Doe eens een boek(je) open ‘Het Kapitaal in de 21ste eeuw’ van Thomas Piketty 31

BOEKBESPREKING ‘Stille getuigen Schoonselhof, het Antwerpse Père Lachaise’ van François Breughelmans

Vormgeving: Albert Balboa

Ondertekende teksten geven uitsluitend de mening weer van de auteur en binden geenszins de organisatie.

Vakbond in Beweging 84

REDACTIONEEL

Op zondag 29 maart is er in Brussel de Grote Parade van de nieuwe burgerbeweging Hart boven Hard. Een kleurrijke maar tegelijkertijd kritische optocht voor een andere, een warmere samenleving. Samen met het ABVV-regio Antwerpen en al zijn centrales hoop ik dat er heel veel volk op die parade – noem het gerust betoging – zal zijn. Ook heel veel syndicalisten, ABVV’ers, lezers van dit magazine. Ik hoop op een grote opkomst omdat het hard nodig is en vooral: omdat het hart nodig is!

Al jaren maakt men de mensen wijs dat er geen alternatief is voor een koud egoïstisch economisch beleid. Een propagandaoorlog die vorig jaar zijn doel bereikt heeft en in ons land en in Vlaanderen een ‘rijkenregering’ aan een parlementaire meerderheid geholpen heeft. Met alle gevolgen van dien. Met de Grote Parade willen mensen, families en organisaties uit alle hoeken, tonen dat er wel alternatieven zijn. Die alternatieven zijn omschreven in de tien hartenwensen van Hart

Omdat het Hart nodig is! boven Hard. Zij bieden andere uitwegen, op vele terreinen van ons leven, realistisch en betaalbaar. Met deze hartenwensen wil Hart boven Hard niet alleen behouden wat goed was of is, maar ook pleiten voor wat beter moet.

De hartenwensen van Hart boven Hard gaan voor eerlijke belastingen, gedeelde menselijke rijkdom, werkbaar werk, investeren in jong en oud, een leefbare buurt, ecologische verandering, internationale solidariteit, meer democratie, een samenleving zonder armoede of discriminatie. De verwoording verschilt misschien van hoe wij onze syndicale eisen formuleren, maar de inhoud sluit er perfect bij aan. Dat kan je verder in dit blad nalezen op pagina 17.

Het ABVV-regio Antwerpen staat pal achter Hart boven Hard en de Grote Parade. Omdat de brede burgerbeweging en haar Hartenwensen ook de vakbonden sterker maakt in de syndicale actie. Hoe groter en meer divers de groep is die een ander, meer sociaal beleid wil, hoe moeilijker het wordt voor de tegenstanders – maar ook voor de media en de politieke commentatoren – om die groep in de verdomhoek te plaatsen zoals men dat al verschillende keren met de vakbonden heeft proberen te doen.

Vakbond in Beweging 84

De eenzijdige besparingen op de kap van de gewone mensen en gezinnen worden door de regeringen Bourgois-Michel verkocht als het economisch antwoord op de wensen van een zogenaamde ‘Vlaamse rechtse grondstroom’.

Hart boven Hard kan bewijzen dat er in Vlaanderen nog wel iets anders bestaat dan zo een gure, koude grondstroom. Een warme solidaire stroom, die het potentieel kan krijgen om de kou en kilte van rechts weg te blazen. Is het niet vandaag, dan misschien morgen of over een paar jaar. Dat wordt het signaal dat de Grote Parade op zondag 29 maart kan geven. Daar roept het ABVV-regio Antwerpen zijn leden en militanten voor op, om die zondag naar Brussel te gaan. Omdat het Hart hard nodig is! Dirk Schoeters algemeen secretaris ABVV-regio Antwerpen

KINDEREN VAN SEMINI

Op 3 oktober 2014 overleed Raymond Charles Marie De Belser. Hij was beter bekend onder zijn pseudoniem Ward Ruyslinck. Ruyslinck was een Vlaamse schrijver, die volledig ten onrechte, geen veelgelezen auteur was. Hij was meer wat men noemt, een “schoolauteur”, een verplicht te lezen schrijver in de middelbare scholen, ondanks zijn schitterend werk. Ruyslinck brak vooral door als roman- en novelleschrijver.

BIOGRAFIE

Ward Ruyslinck werd te Berchem geboren op 17 juni 1929. Tijdens de oorlog verhuisde het gezin naar Mortsel. Hier werd de jonge Ward voor het eerst geconfronteerd met de oorlog, wat tekenend zou blijven tijdens zijn verder leven en dat zo kenmerkend was voor zijn gehele oeuvre. In 1943 werd de woning van het gezin Ruyslinck vernield bij het bombardement op Mortsel.

Ward Ruyslinck Ward Ruyslinck studeerde na zijn humaniora één jaar Germaanse filologie te Gent. Hij stopte na het overlijden van zijn oudere broer in 1948 en schreef vijf gedichten voor zijn dode broer. In 1953 werd hij adjunct-bibliothecaris, wat hem voldoende inkomen gaf om te schrijven. Hij was tot aan zijn pensioen, in 1984, werkzaam op het Stedelijk Prentenkabinet van het Plantin-Moretusmuseum. Ward huwde met Alice Burm en ze kregen één zoon, Chris.

ZIJN WERK

Ruyslinck brak als roman- en novelleschrijver door in de jaren vijftig met De ontaarde slapers en Wierook en tranen, allebei aanklachten tegen de oorlog die zijn jeugd had vernietigd. In 1956 en 57 kwam hij met verrassend gaaf en oorspronkelijk proza voor de dag. Verhalen zoals Geluiden, De Slakken, De stemmer en De

Door Michiel Hendryckx (Eigen werk) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons

Vakbond in Beweging 84

pogrom wekten onmiddellijk grote verwachtingen. Een openbaring werd de kleine roman De ontaarde slapers, algemeen beschouwd als een van de belangrijkste debuten in Vlaanderen. Ook in zijn volgende prozawerken bleef Ruyslinck steeds op hetzelfde niveau. Met zijn romans en verhalen wist hij zich in zeer korte tijd een vooraanstaande positie te veroveren in de Nederlandse literatuur. Hij behoorde eind de jaren ’60 en begin ’70 tot het clubje schrijvers dat werd uitgegeven door Angèle Manteau. Werk van Ward Ruyslinck werd vertaald in verscheidene talen, vooral Duits en Engels. De stille zomer (1962) en Wierrook en tranen (1958) werden verfilmd en De ontaarde slapers (1957) en Het reservaat (1964) werden bewerkt voor het toneel. Hij ontving in totaal 15 prijzen. Zijn eerste boek verscheen in 1951, zijn laatste in 1999.

MAATSCHAPPIJKRITISCH

In vrijwel het hele oeuvre van Ward Ruyslinck zat maatschappijkritiek verweven naar aanleiding van zijn door de oorlog vernietigde jeugd. Hij stelde zich vragen bij de grote onderdrukkende systemen als het kapitalisme, de (katholieke) goddienst en de staat met zijn militaire apparaat. Toch werd, alles bij elkaar genomen, die maatschappijkritiek gevoelig tot sentimenteel geuit, soms als een pathetische aanklacht. Daardoor komt zijn stijl vandaag wat bombastisch over, al blijven de vragen die hij zich stelde actueel.

Aangezien Ruyslinck zich niet opwierp als de grote hervormer of beeldstormer en zijn verhalen gesitueerd konden worden binnen het kleinburgerlijke zwoegende bestaan van de meerderheid, stuitte hij niet op afwijzing van het Belgische establishment.

en Kunsten, waarvan hij 1985 voorzitter werd.

In de jaren ’60 en ’70 reisde Ruyslinck naar Polen, de Sovjet-Unie, Canada en Argentinië om artikels in tijschriften te schrijven. In 1975 werd hij lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen

Ward Ruyslinck overleed op 85-jarige leeftijd in een rusthuis aan de gevolgen van de ziekte van Alzheimer.

BEREISD MAN

ZIJN LAATSTE JAREN

In 1984 ging Ward Ruyslinck met pensioen. Nadat zijn echtgenote in 1990 door zelfdoding overleden was ging hij in Meise samenwonen met zijn maîtresse.

Staf VAN GORP Bron : Wikipedia

Een dagje uit naar Sint-Martens-Latem en Deinze 7 mei 2015

Vanaf 1900 speelt Sint-Martens-Latem, het dorp langs de Leie, een prominente rol in de (Vlaamse) kunstgeschiedenis. De nabijheid van Gent, waar veel van de Latemse schilders werden geboren en het heersende culturele klimaat bevorderen de ontwikkeling van Latem als schildersdorp. De uitwassen van het industrieel kapitalisme en de bestaande sociale ongelijkheid prikkelden Gentse intellectuelen en kunstenaars tot verzet. Onder hen Karel van de Woestijne, George Minne en Valerius de Saedeleer. Deze artistieke voorhoede zette zich af tegen de gevestigde burgerij waarvoor geld belangrijker was dan schoonheid. Ze ontvluchtten daarom de stad op zoek naar de ongereptheid en puurheid van het platteland. Volgen we de Leie 10km verder stroomafwaarts dan komen we in Deinze, gekend om zijn vele arbeidershuisjes en het natuurgebied de Brielmeersen. Programma: 8.30u 10.00u 13.00u 15.00u 17.00u 18.30u

Vertrek aan de Van Stralenstraat | Antwerpen Aankomst in Sint-Martens-Latem Gegidst bezoek aan het museum Gevaert-Minne Vrij moment in het pittoreske dorp van Sint-Martens-Latem mogelijkheid tot een kleine wandeling aan de Leie-oevers 3-gangen-lunch in het Volkshuis van Deinze Gegidst bezoek aan het Kasteel van Ooidonk Gegidst bezoek aan de graanstokerij van Filliers Vertrek naar Antwerpen

Prijs: 45 euro per persoon Dranken bij de lunch zijn NIET in de prijs inbegrepen. Info en inschrijvingen: Adviespunt | Ommeganckstraat 35 | 1ste verdieping 2018 Antwerpen | tel: 03 220 66 13 | adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalen kan bij het Adviespunt enkel met Bancontact of via overschrijving op het rekeningnummer BE20 1325-2019-3156

Vakbond in Beweging 84

Mons 2015: de Trefdag van Linx+ Na een geslaagde editie vorig jaar in Ieper, staat de Linx+ trefdag 2015 in het teken van de culturele hoofdstad van Europa: Mons. We nemen jullie mee naar Vincent Van Gogh en gaan langsheen de Borinage de mijnwerkers achterna. In het stadscentrum van Mons kun je verschillende interactieve kunstinstallaties bewonderen, en wie weet bots je er wel op de plaatselijke burgemeester: Elio Di Rupo. We laten je Mons ontdekken per bus, per fiets of te voet, zodat je zelf bepaalt welke route je volgt. Kortom, een ideale gelegenheid om met collega’s, vrienden en familie aan (rode) cultuur te doen.

Wanneer: zondag 24 mei 2015 Waar: Zaal C.A.L.V.A. De Flénu, Pavé du Vingt 1 | 7012 Mons Start: vanaf 9u Prijs: €10,- pp

Wat zit er in de prijs? • koffie bij aankomst • lunchpakket • activiteit naar keuze (op voorhand in te schrijven via deze www.linxplus.be of 02 289 01 81) • kleine verwennerijtjes

BBQ (niet inbegrepen in de prijs) Heb je ’s avonds honger? Wel, daarom organiseren we een grote barbeque (€10,-pp) om de dag mee af te sluiten. Het is wel verplicht je hier voor in te schrijven.

Hoe geraak je best in Mons? • Met de auto: er is ruime parkeermogelijkheid aan de zaal. • Of reserveer tijdig jouw plekje op de regiobus. Dit kan via adviespunt.antwerpen@abvv.be of via 03 220 66 13.

Inschrijven kan tot 1 mei 2015 (zowel individueel als in groep).

Maar snel zijn is de boodschap, want vol is helaas echt wel vol.

Vakbond in Beweging 84

GESCHIEDENIS

Antwerpen was al zeer vroeg in de geschiedenis een belangrijk handelscentrum. Talrijke buitenlanders uitten al in de 16e eeuw hun bewondering voor de rijkdom, de aantrekkingskracht van de Antwerpse jaarmarkten en de smeltkroes van vreemde kooplieden, schippers, talen en ideeën. Honderden kooplui uit de hele wereld deden er zaken, de belangrijkste Europese bankiers waren hier actief en over de Schelde voeren uit alle windstreken goederen naar hier. Antwerpen was toen het kloppend hart van de wereldeconomie. Schaarse sporen uit de Middeleeuwen tonen aan dat haven en handel al zeer vroeg belangrijk waren voor de Antwerpse economie.

AL IN DE MIDDELEEUWEN

Toen men nieuwe belastingen wilde invoeren, was men van oordeel dat Antwerpen in staat was om ruim één derde meer te betalen dan de andere grote Brabantse steden. In enkele eeuwen was deze stad uitgegroeid van een eenvoudige nederzetting tot

Handel in Antwerpen In wel en wee de rijkste en, na Brussel, grootste stad van Brabant. Rond 1100 waren Antwerpenaren al bedrijvig als vrachtvaarders, handelaars en piraten rond de Middellandse Zee, maar toen moest Antwerpen gedurende nog lange jaren het overwicht erkennen van het rijke en machtige Brugge. Vooral de kwaliteit van het dure Vlaamse laken dat hier werd verhandeld genoot toen een internationale reputatie. Tijdens de jaren 1295, 1315 en 1338 verkoos Engeland, om politieke redenen hun wol, de belangrijkste grondstof in de lakenindustrie, uitsluitend via Antwerpen uit te voeren. Hierdoor werden we een belangrijk handelsknooppunt. De wolhandel lokte vreemde kooplieden, zoals Duitsers, Genuezen en Florentijnen.

DE JAARMARKTEN

Rond 1320 ontstonden de eerste jaarmarkten, welke aan de basis lagen van de verdere groei van de stad tot internationale handelsmetropool. Het verschil van jaarmarkten met gewone wekelijkse

Vakbond in Beweging 84

markten was dat er mensen van overal naar toe kwamen en daar speciale bescherming genoten. Wie een jaarmarkt bezocht mocht er vrijwel zeker van zijn niet gearresteerd te worden wegens niet betaalde schulden aan de stad. De kleinhandel was gewoonlijk een zaak van de eigen inwoners, tijdens de jaarmarkten mochten ook handelaars uit andere steden hun koopwaar komen aanbieden. De jaarmarkten duurden normaal zes weken. De eerste markt (de Sinksenfoor) begon op de tweede zondag voor Pinksteren, de tweede op de tweede zondag na Maria Hemelvaart,15 augustus (Antwerpse Kermis). Deze druk bezochte markten werden rondom het Groenkerkhof (lees de Groenplaats) gehouden.

INTERNATIONALE METROPOOL

Rond 1565 was Antwerpen het centrum bij uitstek van de wereldhandel. In 1500 had de stad de commerciële leidersrol van Brugge overgenomen. 75% van de totale uitvoer van de Nederlanden liep in 1540 vanuit Antwerpen. De stad was

toen de welvarendste van heel de Nederlanden.

DANKZIJ DE VREEMDELINGEN

De groei van onze stad tot handelscentrum was in de eerste plaats het gevolg van de gelukkige ontmoeting van buitenlandse handelaars. De Engelse lakenuitvoer was nog altijd één van de voornaamste commerciële troeven, maar Antwerpen was ook populair omdat de stad de stapelmarkt voor Portugese specerijen was geworden. Hierdoor dienden al deze kruiden, die uit de kolonies kwamen, en die niet voor de Portugese markt bestemd waren, in Antwerpen te koop worden aangeboden. Uit Duitsland kwam dan weer koper en Rijnwijn. Dankzij de overvloed van zilver uit de Spaanse kolonies die onze toenmalige “bestuurders” meebrachten groeide de koopkracht in Spanje, maar bracht ook welvaart in onze gewesten. Grote hoeveelheden producten van bij ons werden naar Spanje verscheept, zoals wandtapijten uit Brussel en Oudenaarde. Het was de doelstelling van het stadsbestuur het de vreemdelingen zo aangenaam mogelijk te maken. Vooral de leden van de Engelse Natie werden extra verwend.

Deze waren o.a. niet onderworpen aan het Antwerpse gerecht, doch hadden een eigen rechtspraak. In 1474 schonk het stadsbestuur de Engelsen een eigen pand in de Bullinckstraat, in de volksmond niet toevallig Engelandstraat en – vanwege de Engelse wolexport – Wolstraat genoemd (dit gedeelte noemt nu Oudebeurs). In 1485 ontstond destijds tevens de beurs. In 1518 verkregen de Engelsen zelfs dat de straten waarin alleen zij hun koopwaar mochten verkopen tijdens de jaarmarkten verkeersvrij gemaakt werden. De leden van de Engelse gemeenschap dienden ook geen belastingen op bier en wijn te betalen, in de 16e eeuw de enige echt belangrijkste accijnzen op het verbruik én de belangrijkste bron van inkomsten voor het stadsbestuur. Met de oprichting van de Nieuwe Beurs in 1531 verplaatste het zwaartepunt van de Antwerpse handel zich in de richting van de Meir. De Engelsen verhuisden mee. Ze kregen daartoe eveneens van het stadsbestuur het prachtige Hof van Liere, bovendien liet de stad 38 pakhuizen voor hen bouwen.

HET DAGELIJKSE WINKELEN

De dagelijkse inkopen, zoals melk, brood, groenten, vlees, vis en kaas kocht de Antwerpenaar in de ambachtswinkel of één van de vele

Vakbond in Beweging 84

markten. De Ossenmarkt, Melkmarkt, Graanmarkt en natuurlijk de Grote Markt, al deze namen verwijzen naar hun oude marktfunctie. Wat niet wil zeggen dat de plaats van markten volledig of voor altijd vastlag. De ossenmarkt bijvoorbeeld kende een heuse zwerftocht door de stad. Waar de markt verscheen, regende het van klachten van de buurtbewoners. De overlast die deze markt rond 1500 veroorzaakte, was de oorzaak dat ze meermaals moest verhuizen. Pas na de aanleg van de Ossenmarkt, vlakbij de Kipdorppoort, waarlangs het meeste vee de stad werd binnengebracht, vond deze markt haar definitief onderkomen. Steden konden pas overleven door een vlotte bevoorrading van buitenaf. Stokte deze bevoorrading, door een slechte oogst, dan stond ook meteen de sociale vrede op het spel. Ten tijde van graanschaarste schoten de broodprijzen de hoogte in en leden heel wat mensen honger. In 1693 viel de graanoogst tegen. Het stadsbestuur zag zich toen verplicht het gewicht van het

brood te verminderen – de prijs bleef dan ongewijzigd. Dit bracht een enorm tumult met zich mee, heel wat bakkersruiten werden ingegooid. Men ging zelfs zover dat de inboedel van een bakkerij op straat gesmeten werd en in brand werd gestoken. Ook brouwerij Promen moest er aan geloven. Deze laatste was niet alleen brouwer, maar ook graanhandelaar en schoot met een pistool op de betogers, met als balans twee doden en een vijftal zwaar gewonden. Zijn biervoorraad moest er wel aan geloven. Alsof dit nog niet genoeg was forceerden enkele heethoofden, waarschijnlijk onder invloed van het “gevonden” bier de woning van Promen met een bierkar, en vernielden en verbrandden er meubels en sneden de (in die tijd zeer dure) met pluimen gevulde beddenzakken stuk . Het stadsbestuur sloot, uit angst voor deze sociale onrust, de stadspoorten en mobiliseerde de schuttersgilden en de burgerwacht. Enkele oproerkraaiers werden opgepakt. Zodra de rust was weer gekeerd, kon de vermindering van het broodgewicht doorgevoerd worden. De man in de straat, die de graanhandelaars soms ‘korenbijters’ noemde, beschuldigde hen er – niet helemaal ten onrechte - van graanvoorraden in te slaan (te zolderen). Zo werd het graan schaars en kon men hogere prijzen vragen.

markt en handel. Ambachtslui en handelaars van alle slag trotseerden de ijkmeesters en gebruikten soms vervalste maten en gewichten. Er bestond geen reglement of het werd door de een of de andere handelaar overtreden. Toch onderwierpen keurders streng vee en vlees. Enkel levend vee kon worden ingevoerd. Van afgekeurde dieren werd een half oor afgesneden, en moest binnen vierentwintig uur de stad uitgevoerd worden. Ook bakkers werden aan strenge regels onderworpen.

KLEUR EN STANK

Markten gaven kleur aan de stad. De pittoreske marktschouwspelen die door menig schilders uit die tijd op doek werden gezet, toonden zelden de mindere mooie kant: de stank en het geloei van het vee, het rottende visafval en de (toen al) verkeershinder. Om die te vermijden verbood de magistraat de kleinhandelaars hun kraampjes

LEVEN IN DE BROUWERIJ

FRAUDEURS EN SJOEMELAARS

Vele Sinjoren maakten zich zorgen of de wijn niet versneden was en het brood niet te duur. Er bestond weliswaar nog geen hormonenmaffia maar knoeiers en sjoemelaars waren er wel. Zo draaiden sommige vishandelaars er hun hand niet voor om de kaken van vissen met rode verf bij te kleuren om ze een verser uitzicht te geven. Duurdere wijnsoorten werden door wijnhandelaars versneden met goedkopere wijn. Om oneerlijke concurrentie tegen te gaan en de verbruiker te beschermen tegen onbetrouwbare praktijken, organiseerden ambachten samen met het stadsbestuur controle op

worden, maar in een ton die dan in een mestbak geleegd moest worden. Ook de Vrijdagmarkt was uit het dagelijks leven van onze voorouders niet weg te denken. Het was toen al een tweedehandsmarkt. Er werd van alles geveild, niet alleen inboedels van mensen in financiële moeilijkheden, maar ook de huisraad van overledenen. De handelaars in tweedehandszaken waren veelal ‘oudkleerkopers’ maar soms ook gewoon ‘voddenrapers’ deden er zaken. Huisraad was toen nog vaak vervaardigd uit kostbaar en duurzaam materiaal, zoals koper en tin, maar ook soms goud. Dit vond men bij de betere klasse. Het merendeel van de bezitloze arbeiders spendeerden hun volledig huishoudbudget aan drank, voedsel en huurgeld. Meestal restte er dan niet genoeg voor nieuw schoeisel, kledij of huisraad. Deze mensen en de boeren van het omliggende platteland, waren aangewezen op wat ze op de vrijdagse markten op de kop konden tikken.

op te stellen in de straten. In de nabijheid van de viskramen heerste een enorme stank. In 1625 werden de visvrouwen verplicht om dagelijks hun visbakken op de markt te reinigen. Afval mocht niet langer op de grond gegooid

Vakbond in Beweging 84

Er heerste vroeger een grote drukte in de straten. Ambachtsui waren meestal vroeg op pad, vrouwen bevoorraadden zich aan gemeenschappelijke waterpompen, paard en kar ratelde over de kasseien voorbij uitgestalde koopwaar en gestort huisvuil. Leurders en straatventers gingen met hun koopwaar van deur tot deur en lokten met luid geroep in alle toonaarden hun klanten. Zij brachten allerlei koopwaar aan de man. De “kolenmarchand”, en specifiek de leveranciers van boskolen met energie voor de koperen lollepotten en voetoventjes, de “blinkmarchand” of verkoper van schoensmeer, de fosfoorkens- of luciferverkoper… enz. Het verkopen van voedingswaren, zoals noten, krabben, garnalen, worst, en het spijzen van hongerige kroeghangers kenden veel succes. Kraampjes met caracoles of gepofte kastanjes zorgden voor een warm en zout hapje. Een apart, luidruchtig volkje waren de viswijven die hun manden haring, mosselen of verse ‘gârnot’

(garnalen) door de straten droegen. De haven was het terrein van de jeneverleursters en de bierwijven die de dorst van de hardwerkende dokwerkers tegemoet kwamen. Een nieuwe trend in 1845 was de aanraag om op de kermis op het Walburgisplein (dit plein bestaat niet meer, maar was destijds gelegen aan het Steen) een frietkraam te mogen plaatsen. De “pommes de terre frites“ boden een welgekomen afwisseling met de wafels en de smoutebollen van voorheen. De voddenrapers werkten zich op tot voddenmarchands. Hun luidkeels “voddelingue” (vodden liggen) lokten klanten met hun afgedankte wolletjes en katoentjes de straat op. Bakkers, beenhouwers en andere gasten, die aan huis bestelden, fleurden met hun karren en fietsen (triporteurs) het straatverkeer op. De bakkerskarren van de coöperatieve bakkerijen “Help U Zelve (liberalen), “Het Beste Brood” (katholieken) en “De Vrije Bakkers” (socialisten) leverden vanaf het einde van de 19e eeuw “fabrieksbrood”

zeer tot ongenoegen van de warme bakkers. Meer exotisch getint waren de “tsjoek- tsjoeken”, meestal Turken of Tunesiërs, die met al dan niet in Doornik vervaardigde tapijten over hun schouder, van deur tot deur trokken. Straatfotografen legden vele straatscènes vast. Zij waren meestal van Duitse herkomst en vereeuwigden met “portretje machen minheer” of met “ein, zwei drei und die Photographie ist fertig” onthutste voorbijgangers op de foto. Verkopers van buiten de stad kregen van de zelfbewuste Sinjoor dikwijls de naam “boer” of “boerin” opgekleefd. De melkboer met een hondenkar, geladen met stopen melk, de eierenboer en de boterboer met hun volgepropte manden, afgedekt met een wit en blauwgeruite doek, de patattenboeren die met een kar op de markt kwamen en ondanks de verordeningen van de gemeenteraad nog lang na 1847 koppig hun aardappelen bleven verkopen. De zandboer trok met ezel en kar door de stad, roepend “zand, wit zand!“

en bevoorraadde de inwoners met zand voor het keren van de woning. Versleten of kapot geraakte gebruiksvoorwerpen werden zo goed mogelijk gerepareerd. Daarvoor zorgde de ambulante schoenmakers, die voor de opkomst van de schoenfabrieken ook schoeisel produceerden, de paraplumakers en de ‘lepelgiet’ die op straat, boven een houtskoolvuur tinnen lepels en vorken een nieuw uitzicht gaf, of de stoelenbinder met zijn lokroep ‘stoelen bendi….” Wie zijn messen en scharen wilde laten scherpen, kon terecht bij een ‘scheiresliep’. Aanvankelijk duwde hij een stootkar, waarin zijn slijpsteen lag. De vooruitgang zorgde er voor dat hij later rond reed met een triporteur. Tot in de jaren 1960 bleef hij een vertrouwd beeld in de stad. Staf VAN GORP

Bron: Waar is de tijd – Antwerpen – deel 11

Door het bos – Into the woods

Geleide natuurwandeling in het Zoerselbos ism Linx+, Curieus en VIVA-SVV Louis Eyskens, onze erkende bos- en natuurgids van dienst, zal u met veel plezier en passie het historisch en natuurwetenschappelijk belang van het bos uitleggen. Stevige wandelschoenen of laarzen zijn aangewezen. Honden zijn niet toegelaten. Waar? Afspraak in het bezoekerscentrum “Het Boshuis” | Boshuisweg 2 | 2980 Zoersel Wanneer? zondag 26 april 2015 van 13.45u tot 16.00u

vrijdag 19 juni 2015 van 09.45u tot 12.00u

10 |

Vakbond in Beweging 84

JOODSE WANDELING IN HEIDE MET LUNCH | 28 mei 2015

Heide kende tussen de twee wereldoorlogen een ware toevloed van joodse mensen. De grote joodse aanwezigheid heeft een wezenlijke bijdrage geleverd in de explosieve groei en bloei van Heide. Tussen 1930 en 1942 waren er minstens 700 ingeschreven joodse inwoners. Bovendien kwamen er vele honderden joodse toeristen in de weekends en tijdens de zomermaanden genieten van de natuur. Eind jaren ‘20 bouwden zij er een mooie synagoge, de enige in België buiten de stad. Ze stichtten er eveneens een Jeshiva, een hogeschool voor de Talmoedstudie, de allereerste in België. Verschillende hotels waren specifiek gericht op joodse toeristen. En vele pensionnetjes en kamers bij gewone burgers hadden joodse gasten. Voor en tijdens de tweede wereldoorlog waren vele joden - die het naderende onheil hadden zien aankomen- al vertrokken uit Heide en Antwerpen. Maar spijtig genoeg werden de achtergebleven joodse mensen, 37 in totaal, tijdens twee razzia’s in Heide door de Duitsers opgepakt en naar de vernietigingskampen gestuurd. De gids loodst u tijdens de wandeling doorheen het bruisende Joodse leven in Heide tijdens de jaren ‘30-’40. De wandeling duurt ongeveer 2.30 uur. Na afloop kan u genieten van een heerlijke 3-gangen maaltijd in het volkshuis (OKA) van Kalmthout. Wanneer? donderdag 28 mei 2015 om 10.00u Waar? Bijeenkomst om 09.45u aan de parking van het station in Heide. Waar eten we? In het volkshuis van Kalmthout (OKA) | Kapellensteenweg 234 | 2920 Kalmthout. | Ruime parking achter het gebouw. Prijs: 19 euro per persoon Deze prijs omvat: de gegidste wandeling, een glaasje cava, een voorgerecht, Kalmthouts stoofpotje met verse frietjes en vla als dessert. Alle andere dranken tijdens de maaltijd zijn apart te betalen. Tip: Eigen vervoer is aangewezen voor deze activiteit omdat u na de wandeling voor de lunch in het volkshuis (OKA) van Heide naar Kalmthout moet geraken. Indien u toch met de trein of ander openbaar vervoer komt, kan u ook te voet van Heide naar Kalmthout. Dit is ongeveer 2 km wandelen. Of misschien kan u meerijden met iemand. Info en inschrijvingen: Adviespunt | Ommeganckstraat 35 | 1ste verdieping | 2018 Antwerpen | tel: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalen kan enkel met Bancontact of via overschrijving op het rekeningnummer BE20 1325-2019-3156

11 |

Vakbond in Beweging 84

Tour de France Franse kunst uit het KMSA

CULTUUR

TOUR DE FRANCE

Onder de titel ‘Dicht maar Dichtbij’ organiseert het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) tijdens de noodgedwongen sluiting, tengevolge zijn verbouwing, tal van tentoonstellingen in en om

Antwerpen. In de Koningin Fabiolazaal aan de Jezusstraat 28 te Antwerpen, brengen het KMSKA en de provincie Antwerpen wisselende tentoonstellingen uit de collectie 19de en 20ste eeuw, kunst onder de noemer ‘De Modernen’. Voor de achtste tentoonstelling

rond het thema ‘De Modernen’ selecteerde curator Sisca Beele uit het depot van het KMSKA zestig topwerken van veertig Franse meesters. Schilderijen, tekeningen, aquarellen en beeldhouwwerken aanvankelijk verzameld door de Academie later aangekocht door het museum van heden onbetaalbare wereldvermaarde grootmeesters. ‘Tour de France’ is een tentoonstelling met verrassende ontdekkingen, verwonderende waardering en sculpturale bewondering. Een fietstocht langs de Franse groten waaronder Gustave Courbet, Auguste Rodin, Edgar Degas, Paul Signac maar ook Marc Chagall, Maurice de Vlaminck, Modigliani, Ossip Zadkine…

HET MUSEUM VAN DE ACADEMIEKERS

In 1810 opende Napoleon in Antwerpen een museum voor oude kunst. Langzaamaan breidde de collectie zich uit met recentere werken van de academisch georiënteerde meesters: Jean Auguste Ingres, Joseph Nicolas Robert-Fleury, Alexandre Cabanel en William Adolphe Bouguereau.

1310. Virginie Elodie Demont-Breton, Het water in!, olieverf op doek, 182 x 122 cm, KMSKA/Lukasweb

12 |

Vakbond in Beweging 84

Curator Sisca Beele over de Academiekers: “Ze zetten mythologische onderwerpen en Bijbelse en historische gebeurtenissen geconstrueerd in scène: op groot formaat, scherp omlijnd, technisch verfijnd, met oog voor detail.” en over het schilderij van Alexandre Cabanel ‘Cleopatra laat gif proeven door veroordeelde gevangenen’: “In 1887, schilderde Cabanel voor het Museum van de Academiekers een tafereel met Cleopatra in de hoofdrol. Hij vond het zelf een van zijn beste werken. De gruwelijk koelbloedige wijze waarop de Egyptische koningin zich op haar zelfmoord voorbereidt is met academische virtuositeit

in beeld gebracht. Gezeten in een luxueus oosters decor kijkt Cleopatra verveeld toe hoe gif op ter dood veroordeelde gevangenen wordt uitgeprobeerd”. De conservatieven toonden respect en bewondering voor de salonkunst, toch werden de Akademiekers meesmuilend als ‘Pompiers’ benoemd, een verwijzing naar de blinkende helmen van de afgebeelde historische figuren.

BURGERLIJKE SMAAK, NAAR BUITEN

Naast ‘Art Pompier’ werden de genrewerken, portretten en landschappen op het salon bijzonder gegeerd: Emile Auguste CarolusDuran, Jean Louis David, Virginie Demont-Breton, Henri FantinLatour, Edouard Hamman, Ernest Meissonnier, James Tissot.

Curator Siska Beele vertelt waarom ze ‘A l’eau!’ – ‘ Het water in!’, een schilderij van Virginie DemontBreton, koos als affichebeeld: “De jonge vrouw wil met haar kinderen het water in, maar ze zijn bang. Het kleintje kijkt beteuterd en zijn broertje stribbelt tegen en klampt zich vast aan de rokken van zijn moeder. Tevergeefs. Met ferme hand leidt de moeder haar kinderen naar zee. Het schilderij heeft alles wat je een schilderij zou wensen: het is aantrekkelijk, goed gemaakt en ongewoon. Een jonge vrouw loopt op het strand met een baby op de arm en een kind aan de hand. Ze stappen naar de zee toe, die in de verte rustig ruist. De moederfiguur tekent zich scherp af tegen de wazige achtergrond van zand, zee en lucht en neemt bijna de hele hoogte van het schilderij in. De kijker zit heel dicht op het onderwerp. Als je wil, kan je je bij zo’n schilderij zelfs voorstellen dat je ook op het strand staat. Je hoort als het ware de zee en de meeuwen.” Een aantal schilders plaatsten hun schildersezel rechtstreeks in de natuur en werkten vrij en ongebonden ‘en Plain d’air’ in de omgeving van Barbison. De ‘school van Barbison’, de voorloper van het impressionisme, was geboren. Met Gustave Courbet, de vader van het

realisme voorop, zullen ook JacquesEmile Blanche, Emile Othon Friesz, Maurice de Vlaminck en Paul Signac met kleur en vorm experimenteren.

RODIN & Co, ECOLE DE PARIS, DINGEN VAN ALLEDAG

Na bijna een jaar beleg door de Engelse Koning Edward III gaf Calais zich over. Zes vooraanstaande burgers uit Calais, blootsvoets, slechts gehuld in een hemd met een touw rond de hals smeekten de koning hen als zoenoffer te beschouwen en de inwoners van de stad te sparen. Ontroerd door deze vorm van altruïsme smeekte de koningin haar man de bijzondere onzelfzuchtige mannen te sparen.

In 1886 krijgt Auguste Rodin de opdracht van het Calais’ stadsbestuur ‘De herinnering aan de heldhaftige actie’ te vereeuwigen. Het wordt geen overdreven allegorische bronzen verering. Rodin plaatst de zes ‘burgers van Calais’ in een cirkel, in een groep. Nederig, menselijk, met de dood in de ogen. Afgebeeld op een laag voetstuk maken ze suggestief deel uit van hun omgeving. Toen ‘Les bourgeois de Calais’ werden voorgesteld op het Brussels

salon, kocht het museum één figuur aan, ‘Pierre de Wissant’. Het meer dan levensgrote beeld is de perfecte afbeelding van Rodins impressionistische sculpturale benadering. De volmaakte expressie van de menselijke tragiek.

De toeschouwer wordt nog meer verwend: sculpturen en tekeningen, verhoogd met aquarel van Rodin waarvan de modellen ervoor uit het leven zijn gegrepen, twee naakten van Edgar Degas een beeldje en een pastel en Ossip Zadkine met een brons en een pastel.

Ecole de Paris, een benaming voor de kunstenaars die tijdens het interbellum in Parijs werkten. Een groot aantal zijn in de Tour de France vertegenwoordigd: Chagall, Rouault, Zadkine, Segonzac, Vlaminck, Dufresne, Le Fauconnier, Dufy, Friesz, Lurçat, Modigliani, Pascin, Prax, Urtrillo en Van Dongen, Vuillard. Banale ‘Dingen van alledag’ krijgen een nieuwe dementie: Narcisse Virgile Diaz de la Peña schildert zeldzame bloemstukken, Raoul Dufy prefereert anemonen. Bij Diaz en Dufi overheersen kleuren. Henri Le Fauconnier dweept met fauvisme, kubisme en expressionisme. Charles Dufresne stelt vooral belang in de vormgeving. Arman toont een assemblage met scheerapparaten. Zeker zijn we een aantal deelnemende kunstenaars in deze heerlijke Tour de France vergeten te vermelden...

De tentoonstelling ‘Tour de France - Franse kunst uit het KMSA’ loopt nog tot 30 augustus 2015 Waar: Koningin Fabiolazaal Jezusstraat 28 | Antwerpen. Met zestig werken van 40 kunstenaars. Ondermeer: Courbet, Rodin, Degas, Signac Chagall, de Vlaminck, Modigliani, Vuillard, Zadkine … Praktisch: Dinsdag tot zondag van 10 – 17 uur | Zaterdag 10 – 18 uur. Prijzen: 4€ | studenten en 60+: 3€ van 19 – 25 jaar: 1€ | 0 – 18 jaar: 0€. Frank Van Dessel

13 |

1654. Auguste Rodin, Pierre de Wissant, burger van Calais, brons, 204 x 111 x 105 cm, KMSKA/Lukasweb

Vakbond in Beweging 84

De Grote Parade van het Hart Brussel 29 maart 2015

Zondag 29 maart is er de Grote Parade. Een kleurrijke optocht van al wie vindt dat er wel alternatieven zijn. Samen trekken we in Brussel aan de bel: willen we een menselijke toekomst voor iedereen, dan moet onze samenleving dringend anders. ABVVâ&#x20AC;&#x2122;ers laten zo een gelegenheid niet liggen: wij stappen mee in de Grote Parade. Met zo veel mogelijk. Verontwaardiging. Ongenoegen. Boosheid. Die gevoelens groeien bij velen. Aan de ene kant is er de stroom van berichten over hoe de grote vermogens de dans ontspringen of belastingen ontduiken in Luxemburg of Zwitserland. Aan de andere kant de niet aflatende reeks regeringsmaatregelen die diep snijden in het leven van wie werkt of een uitkering geniet. Dagelijks wordt die ongelijkheid en onrechtvaardigheid duidelijker. Het verzet hiertegen wordt niet meer alleen door de vakbonden

14 |

gevoerd. Talrijke mensen en organisaties protesteren tegen wat er allemaal gebeurt in ons land. De spil van dit diverse protest is de nog jonge maar steeds groter wordende beweging Hart boven Hard. Sinds september vorig jaar brengt Hart boven Hard (HbH) mensen en organisaties samen die zich zorgen maken over de besparingen. Mensen en organisaties die zich verzetten tegen een al te economische kijk op onze samenleving. Die solidariteit, waarde boven winst en zuurstof voor mensen verdedigen. Hart boven Hard werkt van onderuit en gelooft dat er wĂŠl een alternatief is. De nieuwe beweging liet zich al opmerken op de grote vakbondsbetoging van 6 november in Brussel en tijdens de daaropvolgende provinciale en nationale

Vakbond in Beweging 84

stakingsdagen. In de provincie Antwerpen kennen syndicalisten Hart boven Hard vooral van de autokaravanen langs de stakingspiketten, de fietseling met telkens 700 tot 800 deelnemers en de bijeenkomsten in de Roma op de stakingsdagen. Maar daarnaast organiseert Hart boven Hard zelf meetings, optredens en acties.

De Grote Parade op 29 maart in Brussel wordt het volgende hoogtepunt voor Hart boven Hard. Die Grote Parade moet dĂŠ betoging worden van alle mensen en organisaties die het onrechtvaardige beleid van de regeringen Bourgeois en Michel niet pikken. En daar horen ook de vakbonden en hun leden bij. De Grote Parade sluit perfect aan bij onze syndicale acties maar is veel breder omdat meer maatschappelijke themaâ&#x20AC;&#x2122;s aan bod komen. Inhoudelijk draait de Grote Parade rond 10 Hartenwensen: Samen rijk | Eerlijke belastingen! | Sterk jong en oud! | Stop armoede! | Werkbaar werk! | Leefbare buurt! | Diversiteit is realiteit! | Eco is logisch! | Wees wereldwijs! | Doe de democratie!

Het ABVV staat helemaal achter Hart boven Hard en hun Hartenwensen. We vinden het belangrijk dat het verzet tegen het onrechtvaardige regeerbeleid leeft in vele lagen van de bevolking. Dit maakt ons ook sterker in de syndicale actie. Het ABVV zal meehelpen om van de Grote Parade een succes te maken. Alle leden in de provincie Antwerpen worden uitgenodigd om op 29 maart in Brussel deel te nemen aan deze betoging voor een andere samenleving.

Het ABVV vraagt ook aan iedereen om deze oproep verder te verspreiden onder collegaâ&#x20AC;&#x2122;s, vrienden en familie. Dat kan digitaal via www. hartbovenhard.be en via de Facebookpagina van Hart boven Hard. Of door uithangen van de affiche van de Grote Parade. Affiches die te verkrijgen zijn in alle kantoren van ABVV-regio Antwerpen en in de Oxfam-Wereldwinkels.

15 |

Vakbond in Beweging 84

Doe mee aan de Grote Parade In welke samenleving wil jij leven? Met duizenden burgers en organisaties trekken we aan de bel: als we een menselijke toekomst willen voor iedereen, dan moet deze samenleving dringend anders.

Wees erbij, op zondag 29 maart vanaf 13u in Brussel, voor de Grote Parade! Tien hartenwensen kleuren de optocht. ABVV-regio Antwerpen stapt op achter de 2de Hartenwens: Eerlijke belastingen! Kom op straat, er is een alternatief! ABVV-leden die deelnemen aan de Grote Parade, krijgen hun kosten voor de verplaatsing naar Brussel met het openbaar vervoer terugbetaald. Het volstaat om de vervoersbewijzen in te dienen bij je ABVV-beroepscentrale. Voor meer info over de Grote Parade en de vervoersregeling voor de leden van ABVV-regio Antwerpen zie: www.abvv-regio-Antwerpen.be

Samen naar de Grote Parade

Je kunt natuurlijk vanuit elk NMBS-station naar Brussel vertrekken. Maar als je op zondag 29 maart graag samen met andere ABVVâ&#x20AC;&#x2122;ers naar de Grote Parade gaat, spreek je best af in het Centraal Station van Antwerpen. De volgende treinverbindingen zijn ideaal om samen aan de start van de Grote Parade te verschijnen. Vergeet je rode ABVV-sjaaltje niet! Vertrek Antwerpen Centraal 12:09 12:17 12:40

Aankomst Brussel Noord 12:52 13:05 13:22

16 |

reistijd 00:43 00:48 00:42

Vakbond in Beweging 84

type IC IC IC

De 10 Hartenwensen Omdat er alternatieven zijn Leefbare buurt

Op zondag 29 maart zullen 10 Hartenwensen de Grote Parade kleuren. Die Hartenwensen zijn de streefprincipes voor een andere samenleving. Een samenleving waar het Hart boven Hard staat. Omdat een alternatief mogelijk is.

Samen rijk

Een rijke samenleving herken je aan de kwaliteit van haar zorg, onderwijs, cultuur, mobiliteit, sport, ... Die rijkdom is van iedereen, verkoop ze niet uit aan private bedrijven! Wij bepleiten extra investeringen in elk sterk aanbod dat mensen rijker maakt aan kennis, verbeelding en artistieke gevoeligheid. Omdat levenskwaliteit niet in een spaarvarken past.

Eerlijke belastingen

Werkenden, gezinnen en kleine zelfstandigen betalen belastingen zoals het hoort. Waarom de grootste bedrijven en de grote fortuinen niet? Met die middelen kunnen we meer energievriendelijke scholen, rusthuizen en sociale woningen bouwen. We dringen aan op rechtvaardige belastingen, ook op de grootste vermogens.

Sterk jong en oud

Een samenleving met toekomst bouw je op van in de wieg, met toegankelijke kinderopvang, genoeg vrije speelruimte, bloeiend jeugdwerk, degelijk onderwijs. Creëer waardevolle jobs voor jongeren, één op vijf zit zonder werk! Als gemeenschap gunnen we iedereen dezelfde kansen aan de start, én een evenwichtige oude dag.

Stop armoede

België is een rijk land, maar één op zeven Belgen leeft in armoede, en de kinderarmoede is verdubbeld. Intussen groeit de kloof: de 1 procent rijkste Belgen bezitten evenveel als 60 procent van de bevolking. Trek alle inkomens en uitkeringen op tot boven de armoedegrens. Dat kost de staat 1,5 miljard per jaar, terwijl ze wel 6 miljard ophoest voor de notionele interestaftrek, een belastingvoordeel voor vennootschappen.

Werkbaar werk

Stress en burn-outs zijn dé ziekte van onze tijd. We snakken naar meer tijd voor onszelf, ons gezin, voor (mantel)zorg. Daarom blijft herverdelen van arbeid en inkomen de uitdaging. Met tijdskrediet of een kortere werkweek met loonbehoud kunnen we de werkdruk verminderen en meer mensen tewerkstellen. Het maakt tijd vrij om bewuste, actieve burgers te zijn.

17 |

Steden groeien steeds verder aan. Dat vraagt een sociale en ecologische vernieuwing. Willen we de kracht van het lokale echt opwaarderen, dan moeten steden en gemeenten méér in plaats van minder geld krijgen. Om fors te investeren in hun wijken en hun basisvoorzieningen, van cultuurcentra tot jeugd- en rusthuizen. We geven onze buurt niet prijs.

Diversiteit is realiteit

Diversiteit kleurt onze samenleving. Die grote verscheidenheid is onze realiteit. Toch versterkt nog te veel beleid de ongelijke behandeling van mensen op basis van afkomst, religie en/of seksuele geaardheid. Samen moeten wij voor gelijkwaardigheid gaan. Van ‘wij’ tegen ‘zij’ naar ‘onze’ samenleving. Omdat de toekomst pas begint waar racisme, discriminatie en uitsluiting stoppen.

Eco is logisch

Het klimaat geeft alarmsignalen: we overschrijden de draagkracht van de planeet. We moeten onze economie terug in handen nemen en inzetten op kwaliteit en hernieuwbaarheid. Van onderuit groeien tal van initiatieven die tonen dat het anders kan. Maar ook structurele veranderingen blijven nodig, met een internationale planning en bindende afspraken. Omdat zuurstof fijner ademt dan fijn stof.

Wees wereldwijs

België is geen eiland. Wat elders gebeurt, gaat ons mee aan. We geloven in meer internationale solidariteit, in een gastvrij België met een eigen vredespolitiek om conflicten te voorkomen. Ook pleiten we voor een ontwikkelingssamenwerking die geleidelijk evolueert naar een wereldwijde sociale zekerheid. In een wereld die een dorp geworden is, vegen we niet enkel voor eigen deur.

Doe de democratie

Democratie is meer dan bolletjes kleuren. Ook na de verkiezingen moet besturen gebeuren mét de bevolking. De kwaliteit van een democratie valt af te meten aan kracht van een kritisch en actief middenveld. Wie dat aan de kant schuift, is geen democraat. De toekomst zal sociaal, ecologisch, solidair en superdivers zijn, of niet zijn. Daar is geen alternatief voor. Dat is het alternatief! Lees meer over de 10 Hartenwensen op www. hartbovenhard.be/10-hartenwensen/ Bekijk de Hartenwensen in 10 filmpjes: www.youtube. com/user/ABVVantwerpen

Vakbond in Beweging 84

Laat het Hart spreken 6 mensen over hun steun aan Hart boven Hard

Amper 8 maanden oud is Hart boven Hard. Maar de burgerbeweging kan al op steun en medewerking van vele mensen en organisaties rekenen. In heel wat steden en gemeenten zijn tientallen mensen in lokale afdelingen bezig met activiteiten en met de mobilisatie voor de Grote Parade op 29 maart in Brussel. Van waar komt al die positieve energie? Zes mensen vertellen waarom zij Hart boven Hard, de Hartenwensen en de Grote Parade steunen. Caroline Copers (algemeen secretaris Vlaams ABVV) Ook bij heel wat burgers en middenveldorganisaties uit vele sectoren groeide de bezorgdheid rond de aangekondigde besparingsplannen. Met een spontane oproep vanuit de cultuursector werd een alternatieve septemberverklaring opgesteld en was Hart boven Hard gelanceerd. Een duidelijk signaal werd gegeven: we verdedigen solidariteit, waarde boven winst en zuurstof voor mensen. Er is wél een alternatief voor een louter economische kijk op onze samenleving.

“Waarom Hart boven Hard de steun heeft van het Vlaams ABVV? Het Vlaams ABVV is sterk begaan met het Vlaamse beleid. Als sociale partner binnen het Vlaams sociaal overleg en als één van de grote sociale en syndicale organisaties. Met het aantreden van de nieuwe, rechtse Vlaams regering in mei 2014 voelden we – met de eerste besparingsballonnetjes die gelost werden – de bui al hangen. Vlaanderen zou terecht komen in een kille besparingslogica. Naast onder meer het optrekken van de prijs voor kinderopvang, het duurder maken van tram en bus (en ondertussen schrappen in het aanbod), het verhogen van het inschrijvingsgeld voor hoger onderwijs en volwassenonderwijs, werd tijdens de zomer in 2014 ook duidelijk dat er fors zou gesnoeid worden in de subsidies van middenveldorganisaties, culturele verenigingen, jeugdbewegingen, de kunstensector en musea, het bibliotheekwezen, armoedeorganisaties,… De ongerustheid groeide bij heel wat middenveldorganisaties toen duidelijk werd dat de doorsnee gezinnen en heel wat verenigingen in de hoek staan waar de klappen vallen. Een onaanvaardbare gedachte voor het Vlaams ABVV.

18 |

Van bij aanvang heeft het Vlaams ABVV mee zijn schouders gezet onder de beweging van Hart boven Hard. Omdat ook wij weten dat het anders KAN en anders MOET. Geen ongelijkmatige en kille besparingen op gezinnen, middenveldorganisaties en overheidsvoorzieningen maar meer ambitieuze investeringen in de vele sociale en ecologische uitdagingen in Vlaanderen!

Met het aantreden van de neoliberale regering Michel I mocht de man in de straat opnieuw het gelag betalen. In gemeenschappelijk vakbondsfront trokken de vakbonden massaal op straat in alle provincies en Brussel. Hart boven Hard stak de vakbonden een hart onder de riem aan de piketten op de stakingsacties, met fietsacties, met een erehaag op de nationale manifestatie van 6 november… Het Vlaams ABVV wil samen met de beweging Hart boven Hard een brede tegenstroom bieden tegen het huidige conservatieve besparingsbeleid. Vandaag voelen wij ons als syndicalisten gesterkt door deze beweging met tal van verontruste burgers en verenigingen die ook geloven dat het anders moet. Met de nationale parade in het vooruitzicht is het nu aan ons om onze solidariteit te tonen met Hart boven Hard. We delen dezelfde strijd. Het KAN anders en het MOET ook anders. Hop naar de parade van 29 maart.”

Vakbond in Beweging 84

Sarah Wagemans (lokale groep Antwerpen) “Ik heb het gehad met een wereld waar alles draait om geld en macht en uitbuiting en angst. Ik wil werken om te leven en niet andersom. Ik wil op straat kunnen wandelen zonder me te moeten afvragen of ik niks verkeerds doe en daarvoor een GAS-boete kan krijgen. Ik wil durven zeggen wat ik denk, schrijven wat ik denk en wanneer ik daar zin in heb. En ik wil dat daar op zijn minst oprecht naar geluisterd wordt. Ik wil kunnen stemmen op iemand die mij echt vertegenwoordigt in het parlement en ik wil dat die persoon zolang hij/zij mij vertegenwoordigt blijft luisteren naar mij en mijn bekommernissen. Ik wil niet op mijn 43e moeten zitten stressen over mijn pensioen. Ik wil als alleenstaande in staat kunnen zijn rond te komen van mijn loon, zonder daar een burn-out aan over te houden.

Ik wil geen para’s op straat omwille van mijn veiligheid als ik daar niet om gevraagd heb en waardoor ik mij nu onveiliger voel dan ervoor en ik wil niemand zien of horen neerkijken op iemand anders omwille van origine, religie of gender. Ik wil dat iedereen genoeg te eten heeft en een fatsoenlijk dak boven zijn hoofd en niet hoeft te vrezen om ziek te worden, omdat-ie weet dat er voor zijn gezondheid zal gezorgd worden; ik wil propere lucht kunnen inademen en proper water kunnen drinken en gezonde voeding kunnen eten. Iedereen moet naar school kunnen gaan en kunnen leren zolang-ie wil en wat-ie wil, en er moet ruimte zijn en blijven om al wat aangeleerd wordt in vraag te kunnen stellen.

En daarom vind ik het belangrijk dat er zoiets als Hart Boven Hard is, want als ik moet gaan zitten wachten tot er iemand in de regering tot actie overgaat en dat allemaal mogelijk maakt, dan schiet ik wortel.”

Wouter Hillaert (oprichter Hart Boven Hard)

“Hart Boven Hard begon vorige zomer vanuit een gedeelde bezorgdheid, namelijk dat er vooral wordt bespaard op gezinnen en voorzieningen zoals cultuur, onderwijs, verenigingsleven, jeugdwerk... datgene dat ons als mens verrijkt. Wij willen een goede zorgverlening, kwalitatief onderwijs en ontspanningsmogelijkheden. We willen een samenleving met menselijke rijkdom, gelijke kansen en solidariteit. We hebben onze visie uitgewerkt in een eigen septemberverklaring, als alternatief voor de beleidsverklaring van de Vlaamse regering. Inmiddels ondertekenden duizend organisaties en 16.000 burgers dit alternatief. Aan onze platformbijeenkomsten nemen meestal een 50-tal organisaties actief deel. Een 20tal lokale groepen groeiden als paddenstoelen uit Vlaamse grond en in Brussel en Wallonië bestaat een Franstalige broer, Tout Autre Chose.

19 |

Onze visie over een warme samenleving hebben we nu samengevat in 10 hartenwensen, gaande van eerlijke belastingen, over diversiteit tot goed uitgeruste bibliotheken en openbaar vervoer. Geen vage wensen, wél concrete beleidswensen. Onze ambities liggen verder dan één hete herfst. We willen een beweging zijn die een breed maatschappelijk verhaal voedt, argumenten aanreiken voor iedereen die wil meedenken hierover, ook voor een beter gesprek op café :-) Het middenveld speelt een belangrijke rol daarin. We kunnen ons niet meer veroorloven om elk ons eigen belang te verdedigen. Elke organisatie heeft een eigen werkterrein, met eigen bezorgdheden, en toch vindt iedereen zich terug onder die ene noemer van Hart Boven Hard. We willen als een paraplu van verzet opkomen voor de belangen en verzuchtingen van elk van ons, als één solidaire beweging.”

Vakbond in Beweging 84

Tjen Mampaey (lokale groep Klein-Brabant) “In Klein-Brabant-Vaartland nam Vredesnieuws het initiatief tot het oprichten van een lokale Hart Boven Hard-groep. Vredesnieuws is het tijdschrift van het vroegere Vredeskomitee, ontstaan uit de vredesbeweging van de jaren 1980. Het biedt een forum aan lokale verenigingen, organisaties en bewegingen die werken rond milieu, vrede, antiracisme, mensenrechten, vluchtelingen, arbeidersbeweging, rechtvaardige wereldhandel, vierde wereld, ontwikkelingssamenwerking, duurzame ontwikkeling…

Een aantal leden uit die organisaties waren meteen enthousiast om de Grote Parade van 29 maart mee te helpen voorbereiden en er zoveel mogelijk ruchtbaarheid aan te geven. Op 13 januari kwamen we een eerste keer samen, daarna volgden nog twee vergaderingen om de krijtlijnen uit te zetten voor mogelijke initiatieven. We wilden eerst het attribuut kiezen om mee te dragen in de optocht. Het werd een wereldbol. Als

hartenwens koos de groep voor ‘Wees wereldwijs’. Meer internationale solidariteit, meer investeringen in de welvaart en het welzijn van het zuiden zijn voor ons prioritair. We kozen ook een eigen lied: een actuele tekst op ‘Er komen andere tijden’. Hart Boven Hard Klein-Brabant-Vaartland hield al een flyeractie aan de verschillende treinstations in de regio en bood tegelijk gratis suikerhartjes aan. Een geslaagd concept dat voor veel lachende gezichten zorgde. Diezelfde flyer met oproep voor de Grote Parade en ons lokaal evenement gaan we ook nog in 30.000 huizen bussen. Op 14 maart hadden we ons eigen lokaal evenement ‘Hartop’ in CC De Kollebloem in Puurs. Een benefietavond met sprekers en muzikale acts. We hopen met deze acties niet alleen veel volk naar de Grote Parade te krijgen maar ook een permanente werking op te bouwen om het protest te verstevigen. Want ook wij vinden dat er zeker een alternatief is!”

Diane Vangeneugden (lokale groep Antwerpen)

overal warm onthaald, aan geen enkel piket voelden we ons vreemde eenden, en omgekeerd: de arbeiders en arbeidsters leerden die “bezoekers” kennen als vrienden-actievoerders, samen voor dezelfde eisen.

“Vanaf de eerste platformbijeenkomst was ik verkocht aan Hart Boven Hard: zo goed als het hele middenveld verzameld, met veel vragen, veel uitwisseling onder elkaar, één doel: het besparingsplan stoppen en een eigen alternatief naar voor schuiven. In de hete herfst leerden we elkaar kennen in de actie: fietselingen, volle zalen met actievoerders, samen naar de stakerspiketten gaan... Mensen die in armoede leven – zij die de eerste slachtoffers zijn van de besparingen, maar die meestal zelf niet de kansen hebben om aan protestacties mee te doen – werden gemobiliseerd om mee te doen.

Op zulke momenten groeit de kracht van de beweging. Zangers, dichters, muzikanten, straathoekwerkers, zelfs professoren trokken naar de piketten. Dokwerkers verwelkomden de leraars bij een stevig vuurtje, veel mensen die stakersposten enkel kennen van tv gingen gretig mee voor de eerste keer in hun leven. We werden

20 |

Hoe driest de regering ook tekeer gaat – het tart elke verbeelding, zo driest! – de kracht die van onze beweging uitgaat zal hen niet ontgaan. Elkaar leren kennen, over de muren van ieders organisatie heen, dat is een toverspreuk die door niemand kan verbroken worden. Ik vind het belangrijk dat we ons comité in Antwerpen geduldig en stevig opbouwen; de eenheid is daarbij het belangrijkste. Over de hartenwensen werd gediscussieerd tot iedereen het eens was met elke komma en punt. Over de acties ook zo: plannen worden zodanig gesmeed dat elke lokale groep zijn ding kan doen en tegelijk een maximale eenheid van nationale campagnes.

De parade op 29 maart is geen klassieke betoging, wél een creatieve en protest-feestelijke parade met een eisenplatform, met name de 10 hartenwensen. Dus even wennen voor alle deelnemers: de jeugdbeweging zal op zijn manier deelnemen, de vakbonden zijn het gewend om met vlaggen en gekleurde vestjes te lopen.... Het wordt voor elk wat wils en naar elkaars actievormen kijken en vooral: combineren. Harde eisen combineren met hartenwensen, generaties van vroeger met die van nu, papieren flyers met facebookevents, hand-inhand-kameraden combineren met de beatbox van de soundtrack-van-het-verzet. De regering en co zien de maartse bui hangen. Leve de Lente van Hart Boven Hard!”

Vakbond in Beweging 84

Stien Verbelen (lokale groep Antwerpen) Hart boven Hard was me al van het begin opgevallen. Met enkele vrienden was ik vaak aanwezig op de manifestaties, stakingen en betoging in de afgelopen Hete Herfst. Zomaar in onze luie zetel zitten, daar hadden we geen zin in. De straat op, om te gaan voor een betere samenleving. Het mogen ontwerpen en uittekenen van het stakingsbeeld met de wolf en rood-, groen- en blauwkapjes vervulde me niet enkel van trots, ik zag het ook als een noodzaak om mijn stem te laten horen. Het potlood is in dit geval mijn wapen. Gaandeweg zag ik Hart Boven Hard groeien. Op een bepaald moment ontstond er in de schoot van Hart Boven Hard het platform Soundtrack Van Het Verzet. De krijtlijnen hiervan werden uitgetekend door Jan Blommaert. Het bleek al snel een succes. Het was idee om muzikanten en andere kunstenaars een stem te geven. Met reeds de tweede avond van de Soundtrack achter de rug, mag ik wel zeggen dat we ons hebben laten horen! Aan dit kunstenaarscollectief trek ik mij op, het is schitterend om te zien hoe iedereen broederlijk bij elkaar komt in een café bijna uit haar voegen barst. Ik vond het wel nodig dat deze Soundtrack een gezicht kreeg. Daarom ook het ontwerp van logo. Als ik iets teken voor Hart Boven Hard, ben ik altijd trots. Ik teken dan voor iets positiefs en waar ik helemaal achter sta. Ik wil kiezen voor een warme samenleving, daarom Hart Boven Hard. ‘We need to work for need, not for greed’.”

Zelf meewerken of steunen ? Wil je ook een affiche voor de Grote Parade aan je raam hangen? Affiches en flyers kan je ophalen:

• in je lokale Wereldwinkel. Ga naar www.oxfamwereldwinkels.be voor de Wereldwinkel in je buurt. • in de kantoren van ABVV-regio Antwerpen. Ga naar: www.abvvantwerpenkantoren.be

Wil je actief meewerken aan Hart boven Hard? Contacteer Hart boven Hard in de provincie Antwerpen: • Antwerpen: antwerpen@hartbovenhard.be • Klein-Brabant-Willebroek: kleinbrabant@hartbovenhard.be • Mechelen: mechelen@hartbovenhard.be • Turnhout: turnhout@hartbovenhard.be • Voorkempen: voorkempen@hartbovenhard.be

Geen lokale afdeling in je buurt? Maar voel je iets kriebelen? Meld je dan bij info@hartbovenhard.be.

Een hart onder de riem

Draag je het verhaal van Hart boven Hard een warm hart toe? Dan kan je de jonge beweging ook financieel een hart onder de riem steken. Want voor de organisatie van de Grote Parade en lokale activiteiten, het drukken van stickers, flyers, posters… is geld nodig. Steun aan Hart boven hard kan vanaf een bedrag van 10 € via https://www.growfunding.be/bxl/de-grote-parade

Of via overschrijving op BE 81 8918 7401 9924 – vermeld ‘crowdfunding’ + je mailadres.

21 |

Vakbond in Beweging 84

Hier speelt het Hart

Hart boven Hard ontstond toen een paar personen in augustus 2014 verontrust werden door berichten over besparingen in de culturele sector. De beweging breidde snel uit naar alle lagen van de bevolking en andere sectoren. De betrokkenheid van de artistieke wereld bij Hart boven Hard bleef echter groot. Bekende en minder bekende artiesten waren opvallende aanwezig tijdens de acties en activiteiten in het najaar 2014. Schrijvers, dichters, acteurs, zangers, muzikanten, stand-up comedians, plastische kunstenaarsâ&#x20AC;Ś komen op voor een samenleving waar het Hart boven Hard staat.

22 |

Vakbond in Beweging 84

23 |

Vakbond in Beweging 84

Rubens privĂŠ. De meester portretteert zijn familie 21 mei en 5 juni 2015 Geleid bezoek aan deze tijdelijke tentoonstelling Deze tentoonstelling toont een vijftigtal topstukken van Rubens uit internationale musea die voor het eerst zijn samengebracht in het Rubenshuis. Deze meesterwerken zijn de allermooiste en intiemste portretten die Rubens maakte van zijn eigen familie. Het is een echte familiereĂźnie met het meditatieve portret van zijn broer Filip, getekende en geschilderde portretten van zijn beide echtgenotes Isabella Brant en Helena Fourment, beeltenissen van zijn kinderen en drie van zijn vier zelfportretten. We organiseren twee rondleidingen omdat er in kleine groepen wordt gegidst. Wanneer?

donderdag 21 mei 2015 om 14.15u vrijdag 5 juni 2015 om 10.00u

Waar? Bijeenkomst een kwartier voor aanvang aan de ingang van het Rubenshuis | Wapper 9-11 | 2000 Antwerpen Prijs: 14 euro per persoon Info en inschrijvingen: Adviespunt Ommeganckstraat 35 1ste verdieping | 2018 Antwerpen tel: 03 220 66 13 | adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalen kan enkel met Bancontact of via overschrijving op het rekeningnummer BE20 1325-2019-3156

24 |

Vakbond in Beweging 84

INTERNATIONAAL

Ziek worden maar je behandeling niet kunnen betalen. Je job verliezen of je oogst vernield zien en geen inkomen hebben. Een leven lang werken en op je oude dag geen pensioen krijgen: voor ¾ van de wereldbevolking is dit geen fictie! Meer dan 5 miljard mensen zijn niet beschermd tegen risico’s als ziekte, werkloosheid of arbeids-ongevallen en komen in levensgrote problemen bij de minste tegenslag. Sociale bescherming moet er voor zorgen dat iedereen een menswaardig leven kan leiden. Het is een mensenrecht, én het is haalbaar!

Om iedereen hiervan te overtuigen voert FOS samen met 11.11.11, ABVV, de Socialistische Mutualiteiten en vele andere organisaties campagne voor sociale bescherming.

Sociale bescherming voor iedereen Ook voor suikerrietkappers in El Salvador

GOED BESCHERMD

In België zijn we vrij goed ‘sociaal beschermd’. Bij ziekte, worden veel medische kosten terugbetaald en verliezen we ons inkomen niet. Als we onze job verliezen en een tijdje zonder werk zitten, kunnen we terugvallen op een werkloosheidsuitkering. Na de bevalling kunnen vrouwen enkele maanden voor hun kindje zorgen terwijl ze een vervangingsinkomen krijgen. Op onze oude dag zorgt ons pensioen voor een inkomen.

ONZEKER INKOMEN

Jammer genoeg geniet niet iedereen deze zekerheden. Wereldwijd hebben maar liefst 5,2 miljard personen geen toegang tot volwaardige sociale bescherming! In België leven nog steeds 1,5 miljoen mensen

25 |

Vakbond in Beweging 84

in armoede, maar vooral in het Zuiden is het gebrek aan sociale bescherming nijpend. Laat ons El Salvador als voorbeeld nemen. Volgens de wet moet iedere werknemer er ingeschre-ven zijn in de sociale zekerheid. Of je al dan niet sociaal beschermd bent, hangt echter af van het type arbeid dat je uitvoert. In El Salvador heeft slechts 20% van de bevolking een formele job met een contract met de werkgever, waarin loon, werkuren en andere afspraken worden vastgelegd. De overige 80% heeft dus geen formele baan, wat echter niet betekent dat ze niet werken. De overgrote meerderheid, 60% van de actieve bevolking, werkt in de informele economie. Een klein eetstandje langs de baan, een taxichauffeur in de stad, een suikerrietkapper op de plantages, …

Wie geen formele job heeft, draagt niet bij tot de sociale zekerheid, en bouwt met andere woorden geen pensioen op, krijgt geen uitkering bij werkonbekwaamheid en zal medische kosten niet terugbetaald krijgen. Werk in de informele economie is, per definitie, werk met amper of geen toegang tot sociale bescherming.

Geen sociale bescherming betekent ook geen inkomenszekerheid. Een suikerrietkapper bv., heeft daarom een erg onzeker bestaan. ‘Wij hebben een pensioen nodig. Als we oud zijn, en om een of andere reden geen kinderen konden krijgen, wie zal er dan voor brood op de plank zorgen? Als we dan geen pensioen hebben, en we zijn niet langer in staat om te werken, dan zullen we sterven’, zegt de 24-jarige suikerrietkapper Oscar Antonio. Zijn angstige aanklacht beperkt zich niet alleen tot het pensioen. Ook wanneer men door een arbeidsongeval of door ziekte niet kan werken, is er geen vervangingsinkomen.

STRIJDEN VOOR EEN UNIVERSELE SOCIALE BESCHERMING

Suikerrietkappers werken zich de naad uit het lijf, maar kunnen de eindjes amper aan elkaar knopen. Bij de minste tegenslag komen zij en hun families in de problemen. Om hier iets aan te doen, hebben enkele bedrijfsvakbonden in El Salvador met de hulp van FOS de krachten gebundeld om de informele suikerrietkappers te organiseren en te mobiliseren. Ze steunden de oprichting van een vakbond. “Suikerrietkappers zijn een belangrijk deel van de productieketen. Wij willen dat alle arbeiders, informeel of formeel, in alle fasen van de productieketen waardig werk hebben. Mét toegang tot sociale bescherming.”, zegt Noé Nerio, algemeen secretaris van de vakbond STEIA. De coalitie van suikervakbonden wil tegen 2018 de suikerrietkap formaliseren, en kappers op die manier toegang geven tot het systeem van sociale zekerheid. Dat zou betekenen dat ook suikerrietkappers een pensioen opbouwen, een vervangingsinkomen krijgen

bij arbeidsongevallen, zich kunnen laten behandelen bij ziekte, … Het blijft echter de verantwoordelijkheid van de Salvadoraanse regering om de kwaliteit van de sociale zekerheid te garanderen, met degelijke en toegankelijke gezondheidszorg en basisvoorzieningen voor de hele bevolking. Iedereen, overal ter wereld, heeft recht op sociale bescherming! Daarom verdient de strijd van onze partners in het Zuiden alle steun. Liesbet Vangeel

26 |

Vakbond in Beweging 84

SUPPORTER MEE VOOR SOCIALE BESCHERMING VOOR IEDEREEN! Het ABVV steunt deze campagne, en roept je op om mee te supporteren voor sociale bescherming! Hoe meer supporters, hoe hoger de druk op politici om echt iets te veranderen. Lees onze politieke eisen op www.socialebescherming.be. Wat kan jij doen? • Bestel de campagnepleister bij FOS • Doe mee met de petitie: - Kleef pleisters op je wangen, lichaam, kledij,… - Neem een foto van jezelf of met een groep mensen - Upload je foto op www.socialebescherming.be en deel ze op sociale media, #socialebescherming • Hang een affiche voor je raam gedurende de maanden april, mei en juni. • Verspreid affiches, flyers en andere materialen • Word fan van FOS en volg en deel de campagne op facebook: www.facebook.com/fossocsol  Alle materialen kan je aanvragen via www.foslink.be/socialebescherming, 02 552 03 14 02, campagne@fos-socsol.be De FOS partners in het Zuiden die strijden voor sociale bescherming voor iedereen, kunnen niet rekenen op overheidssteun. Onze solidariteit is voor hen van levensbelang. Stort daarom vandaag nog je bijdrage op:

FOS-socialistische solidariteit BE16 0000 0000 7474 IBAN: BPOTBEB1 Mededeling: STEUN VOOR SOCIALE BESCHERMING

27 |

Vakbond in Beweging 84

BOEKBESPREKING

Doe eens een boek(je) open

Naar een nieuwe periode van grotere ongelijkheid? Over “Het Kapitaal in de 21ste eeuw”, van Thomas Piketty Zelden kwam een boek zo op zijn tijd als “Le Capital au XXIe siècle” van de Franse econoom Piketty. Het zorgde voor beroering en sensatie bij economen, beleidsmakers, politici en journalisten. De originele Franse uitgave van 2013 was nog redelijk ongemerkt gebleven, behalve bij specialisten. Maar toen de Engelse vertaling (“Capital”) van 2014 door de Nobelprijswinnaar economie Paul Krugman met veel lof overladen werd in de New York Times kon het succes niet meer op. Er zijn al meer dan 500.000 exemplaren van verkocht, vertalingen volgden snel (ook in het Chinees), einde 2014 dan in het Nederlands. Vele honderden artikels werden gepubliceerd, niet enkel in de vakpers, maar ook in de populaire kranten en magazines. Discussies volgden. Op de boekvoorstelling in Amsterdam verdrongen de vele studenten zich voor een handtekening van de auteur. Er kwamen interviews van de auteur op TV en in de pers (bij ons in Tijd, Knack, Standaard …). Google toont 6.550.000 hits bij Piketty (NB: de term “Capital Marx“ scoort 36.200.000 keer). Piketty wordt al vergeleken met een … rockstar.

WIE IS THOMAS PIKETTY?

Hij komt uit een Frans radicaal links nest, was een briljant student, econoom (1971) aan de prestigieuze Ecole Normale Superieure. Studeerde verder in Engeland en de VS, maar vond de economiestudie er te wereldvreemd en ook te ideologisch. Na zijn terugkeer naar Parijs (École

d’économie de Paris) begon hij er rond einde jaren ‘90 met een groepje medestanders de geschiedenis van de maatschappelijke ongelijkheid te bestuderen. Samen legden ze een enorme databank aan op basis van vooral belastingaangiftes en erfenisgegevens over de concentratie van inkomens en vermogens, sinds het begin van de industriële revolutie. 15 jaar onderzoek en monnikenwerk resulteerden in zijn boek. “Het Kapitaal in de 21e eeuw”: er is altijd een grote ongelijkheid geweest in de geschiedenis, met één uitzonderingsperiode

De titel verwijst natuurlijk naar “Das Kapital” van Karl Marx, van 1867. Het gaat over een vergelijkbare materie: de monopolisering van inkomen en vermogen door een klein deel van de bevolking (10%, zelfs 1%). Let wel: Piketty gebruikt de termen “kapitaal” en “vermogen” door elkaar. Het boek schetst 250 jaar evolutie van inkomens en vermogens in ons (kapitalistisch) systeem, vooral in de VS en Europa. Het besluit is dat het economische systeem de ongelijkheid vanzelf doet toenemen, uitgenomen tijdens een beperkte uitzonderlijke periode, met name na WO I tot eind de jaren 70/80. Sindsdien is de ongelijkheid weer aan het groeien, vooral de concentratie van inkomen en, meer nog van vermogen, bij de top 10% en 1%. We evolueren weer naar een rentenierskapitalisme zoals in de 19e eeuw, zeker in landen met weinig bevolkingsgroei. Daarbij worden de sleutelsectoren niet gedomineerd

29 |

Vakbond in Beweging 84

door getalenteerde hardwerkende individuen (en al helemaal niet door de gemeenschap!) maar door rentenierende dynastieën. Dit is een gevaar voor de democratie. Als oplossing schuift Piketty een wereldwijde progressieve vermogenstaks naar voren, om te beginnen in Europa (VS zal moeilijk zijn, geeft hij toe). Uit zijn indrukwekkende gegevensbank (die men op zijn website openlijk kan raadplegen) en de grafische voorstellingen leidt Piketty ook enkele wetmatigheden af die hij ook in wiskundige formules uitdrukt. Ik ga hierop niet verder in maar vermeld enkel zijn belangrijkste formule: r > g : r, de rente op kapitaal of vermogen, is hoger dan g, de groei van het nationaal inkomen (m.a.w. de economie of het bruto binnenlands product). De enige uitzondering op deze “wet” is precies de genoemde periode 1914-1970/80.

WAAROM DIE UITZONDERINGSPERIODE?

Door de beide wereldoorlogen en hun vernielingen, de crash in de jaren 30, de inflatie en faillissementen gingen de grote vermogens achteruit door minder opbrengst. Dit verminderde de ongelijkheid wat nog versterkt werd door de forse economische en bevolkingsgroei, de uitbouw van de welvaartsstaat met progressieve en hogere belastingen op kapitaal (althans een tijdlang), een meer gelijke welvaartsherverdeling. Men denkt hierbij natuurlijk ook aan de rol van de vakbonden!

ONGELIJKHEID WEER OP DE AGENDA?

Deze periode van sociale herverdeling is nu voorbij, tenzij we met politieke maatregelen ingrijpen via een vermogenstaks. In de woorden van Piketty: “we dreigen weer aan te knopen bij de tijd van de Balzac toen rijk trouwen en een erfenis meepikken een betere strategie was om een vermogen te vergaren dan studeren en hard werken…”. (NB: De Balzac is een beroemde Franse romanschrijver uit wiens werk hij uitvoerig citeert om de levensomstandigheden van de 19de eeuw te evoceren) Feit is dat de elites toch wel voelen dat er wat schort want men begint het probleem meer en meer te signaleren: Obama, IMF-topvrouw Christine Lagarde, VN-secr.-gen. Ban Ki Moon, het elitaire WEF in Davos, de voorzitster Janet Yellen van de VS centrale bank, …

IS PIKETTY DE NIEUWE KARL MARX?

Ondanks de uitdagende titel van zijn boek zeker niet. Hij is een pragmaticus. In een interview met De Tijd stelde hij duidelijk dat zijn “Kapitaal” niet voor links is geschreven. Het verwijt van sommigen dat hij een communist zou zijn doet hij af als onzin: “ik behoor tot de eerste post-Koude

Oorlog-generatie. Ik heb niets met het communisme, ik geloof juist in het kapitalisme en de vrije markt. Maar we moeten het behoeden voor zijn uitwassen. Het is vooral een kwestie van gezond verstand.”.

zullen terugschrikken voor zo’n dikke turf die bovendien nog behoorlijk duur is.

Ook marxistisch georiënteerde economen zijn vol lof voor zijn schat aan statistische gegevens en zijn bewijs over de groeiende ongelijkheid, maar ze volgen hem niet in zijn stelling dat het kapitalistisch systeem te hervormen is (voor hen moet dit systeem gewoon verdwijnen).

Uitgekomen in december, nog geen 10€, slechts 80 blz., in harde en zachte kaftversies, dus ideaal voor de vestzak en als treinlectuur ... Een vlot lezende samenvatting, zonder veel grafieken en voetnoten, die makkelijk uit te lezen is in 2 uurtjes. Men heeft dan zeker de boodschap mee. Een aanrader. Ik weet al van minstens één ABVVCentrale die het geschenk deed aan zijn bedrijfsafgevaardigden.

IS EEN BOEK VAN 970 BLZ. LEESBAAR?

Vreemd genoeg wel, al zal iemand zonder economische interesse dit niet direct op zijn nachttafeltje leggen. Maar je hoeft geen expert te zijn. Piketty zegt duidelijk wanneer een hoofdstukje technisch wordt en raadt het over te slaan. Zelf zegt hij het volgende: “Mijn doel bij het schrijven was om dit boek toegankelijk te maken voor mensen zonder speciale technische training, terwijl het boek in combinatie met de technische bijlage op internet beantwoordt aan de vereisten van de specialisten van het domein.” Toch moet men ervan uitgaan dat het grote publiek en zelfs de vele geïnteresseerden in de problematiek

GELUKKIG IS ER IN HET NEDERLANDS NU DE KLEINE PIKETTY

Gegevens: • Thomas Piketty, Het kapitaal in de 21e eeuw, uitg. De Bezige Bij, 49,90€ (ook al aangeboden op internet voor 20€) • De Kleine Piketty, Wouter Van bergen en Martin Visser, uitg. Business Contact, 9,99€. Frans Van Heddeghem, februari 2014, email: frans.vanheddeghem@telenet.be

Thomas Piketty over het belang van de economie als een sociale wetenschap: “Degenen die heel veel geld hebben zullen nooit nalaten hun belangen te verdedigen. Wegkijken van de cijfers is nooit in het belang van de armen”

Voor wie verder geïnteresseerd is Enkele kritische en leerrijke goede recensies te lezen via internet: • Henri Houben in Marxistische Studies nr. 107, zie http://www.marx.be/nl/content/het-kapitaal-van-de-18e-tot-de-21e-eeuw • Lode Vanoost op de website De Wereld Morgen, zie http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/06/02/thomas-piketty-de-recensie

Zie ook het recente interview met Piketty op VPRO, Tegenlicht met Nederlandse ondertiteling http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2014-2015/red-de-mens.html

Goed is ook nog: “Waarom Piketty lezen?”, 49 reflecties op ‘Kapitaal in de 21e eeuw’ van Robert Went. Een verzameling van (ook vertaalde) bijdragen van diverse economen.

30 |

Vakbond in Beweging 84

Stille getuigen BOEKBESPREKING

Schoonselhof, het Antwerpse Père Lachaise

Wij reizen om te leren zegt men wel eens. Wie Parijs zegt, zegt de Eifeltoren, de Champs Elysée, het Louvre, enz… en Père Lachaise, de beroemde Parijse begraafplaats.

Aan het graf van Oscar Wilde stelde de gids aan de aanwezige jeugdige medereizigers de vraag of zij wisten wie Oscar Wilde was. De meesten moesten het antwoord schuldig blijven. Het volgende graf: Yves Montand/Simone Signoret, wie kende deze beroemde franse acteurs? Je raadt het al… Edith Piaf misschien?

Zou onze Antwerpse jeugd evenmin kunnen antwoorden op de vraag wie bv. Van Ostaijen, Nicole Van Goethem of Julien Schoenaerts waren? De ontstellende onwetenheid van mijn medereizigers was voor mij de aanleiding om een boek over het Schoonselhof te schrijven. ‘Stille getuigen’ met als ondertitel ‘Schoonselhof, het Antwerpse Père Lachaise’ is een terugblik op een stuk Antwerpse, Vlaamse geschiedenis, een verhaal over boeiende mensen. De naam Schoonselhof zou afkomstig zijn van ene zekere Jan van Wilrike, gezegd van Sconsele. Het kasteel Schoonselhof kent sinds 1540 een twintigtal eigenaars.

Omstreeks 1779 laat Marie Louise du Bois de Vroylande het kasteel, zoals we het thans kennen, bouwen. In 1871 wordt Jules Moretus de laatste bewoner van het Schoonselhof, hij zal er wonen tot zijn dood in 1911. De stad Antwerpen verwerft het landgoed Schoonselhof voor de som van 806.799,10 frank en 58.000 frank beschrijvingskosten. Op initiatief van schepen Frans Van Kuyck, de man die in Antwerpen 15 augustus tot moederkensdag verhief, wordt het domein als begraafplaats

ingericht. De officiële opening vond plaats op 1 september 1921. Een belangrijk aantal graven van het oude Kielkerkhof werden in 1938 naar het Schoonselhof overgebracht. Het boek ‘Stille getuigen’ kreeg een selectie van een 120-tal al dan niet bekende personen, van Evarist Allewaert tot Lode Zielens. De lezer zal tevens tal van Antwerpse straatnamen ontdekken in de lijst van bekende personen. Zowel de politieke, artistieke als literaire wereld komen in het boek aan bod. Een bijzonder hoofdstuk werd gewijd aan de symboliek der graven. Een bijzondere vermelding kregen enkele beeldhouwers die verantwoordelijk zijn voor de

31 |

Vakbond in Beweging 84

prachtige monumenten die we op het Schoonselhof aantreffen.

Tot slot kregen ook enkele kerkhoven uit de Antwerpse districten de nodige aandacht. Wie kent immers Ludo Coeck, Stanneke Ockers en Jef Cassiers, alias het Manneke, niet? Ontdek de schoonheid van… het Schoonselhof. François Breugelmans

De leden van het ABVV kunnen het boek aanschaffen aan de prijs van 20€ (winkelprijs 24,95€). Bestellen via Linx+: Bellen naar 03 220 67 21 of mailen naar linx+.antwerpen@abvv.be

ONDEUGEND OUDER WORDEN met ZAKI

en een gezellige lekkere BBQ | 12 juni 2015 We vieren dit jaar de lente in het OKA in Kalmthout: ZAKI komt uitleggen hoe je ondeugend kan ouder worden en aansluitend kan u nagenieten tijdens een gezellige barbecue.

De lezing: Eeuwenlang stond een hoge leeftijd voor verwezenlijkingen, ervaring en wijsheid die respect verdienden. Helaas worden vandaag senioren al te vaak – onder andere door de media – als minderwaardig afgeschreven. Want jonger is zogezegd beter. Een karikatuur, natuurlijk. Zaki heeft het over de wondermooie levensherfst, waarin we meer presteren en beter tegen stress bestand zijn. We hebben meer geduld en genieten van de intense relaties met onze partners en kleinkinderen. We kunnen de deugniet in onszelf weer aan het woord laten. En problemen bestaan niet langer, of zijn in elk geval niet meer van belang. Eindelijk hebben we tijd voor kwaliteit. Het is een hoopgevend idee voor jongere mensen: oud zijn is iets prettigs om naar uit te kijken. De maaltijd bestaat voor de vleesliefhebber uit 3 stukken vlees: een stukje varkenskarbonade, 1 kippenbout en een BBQ-worst of voor de visliefhebber uit twee gebakken haringen. Dit alles met een assortiment groenten, slaatjes/sauzen en een dessert. De dranken zijn apart te betalen. Wees er snel bij want de plaatsten zijn beperkt!

Wanneer? vrijdag 12 juni 2015. Om 11.00u start de lezing met aansluitend omstreeks 12u30 de BBQ. Waar? Het volkshuis van Kalmthout (OKA), Kapellensteenweg 234, 2920 Kalmthout. Ruime parking achter het gebouw.

Prijs: 20 euro per persoon - Gelieve bij de inschrijving mee te delen of u kiest voor vlees of vis.

Bereikbaar met het openbaar vervoer vanuit Antwerpen: Bus 720 richting Kapellen/Putte vertrekt aan de F Rooseveltplaats op perron 22. U stapt af in Kapellen aan de halte Dennenburg. Aan diezelfde halte neemt bus 670 richting Essen. U stapt af aan de Kapellensteenweg halte Foxemaatstraat. Het OKA bevindt zich op ±100 m van de bushalte. Info en inschrijvingen: Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdieping) 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 adviespunt.antwerpen@abvv.be

32 |

Betalen kan bij het Adviespunt enkel met Bancontact of via overschrijving op het rekeningnummer BE20 1325-2019-3156

Vakbond in Beweging 84

Het ABVV seniorentreintje | 1 mei 2015 1 mei, ons Feest van de Arbeid, is weer in aantocht. En dit jaar kunnen de senioren die moeilijk te been zijn ook weer mee met de optocht in het treintje van de ABVV senioren. Zegge het voort aan al jullie gepensioneerde vrienden! Vrijdag 1 mei verzamelen we vanaf 10u30 aan de Leopold de Waelplaats voor het Museum voor Schone Kunsten waar de toespraken zullen plaats hebben. Na de toespraken, omstreeks 11u15 kan je in het treintje stappen dat klaarstaat aan de Leopold de Waelplaats. Onderweg tijdens de optocht kan je ook nog instappen / afstappen. Let wel, de plaatsen zijn beperkt. Geen reservatie mogelijk. Vol is vol!

Bezoek de Zoo met Linx+ + Kaarten met korting! Je kan dankzij Linx+ voor een verminderde prijs naar de Antwerpse Zoo en het dierenpark Planckendael in Muizen bij Mechelen. De opbrengsten van een bezoek dragen rechtstreeks bij aan wetenschappelijk onderzoek en natuurbehoud. Tickets: Volwassenen (vanaf 18 jaar) : 20 euro ipv 22.50 euro Kids / 60+ : 15 euro ipv 17.50 euro Kids -3 jaar : gratis Info en kaarten: Adviespunt Ommeganckstraat 35 (1e verdieping) 2018 Antwerpen T: 03 220 66 13 of adviespunt.antwerpen@abvv.be Betalen kan enkel met Bancontact of via overschrijving op rekeningnummer BE20 1325-2019-3156

33 |

Vakbond in Beweging 84

Herbeleef de veldslag aan de Marne! De Marne anders bekeken | van 17 t/m 19 mei

Het gebied rond de Marnerivier is geen klassieke reisbestemming. Reden te meer voor ons om er naar toe te trekken, want dit gebied heeft heel wat te bieden. Dompel jezelf onder in het strijdgewoel van de Eerste Wereldoorlog, met onze reis naar het noorden van Frankrijk. Verschillende nationaliteiten We bezoeken een trits symbolische plekken, die heel wat geschiedenis in zich dragen: Duitse, Italiaanse begraafplaatsen, een Russisch-Orthodoxe kerk, monumenten ter meerdere eer en glorie van de gesneuvelden. Een dagje Reims De tweede dag van onze trip naar de Marne speelt zich af in Reims, een weinig bekende stad. Toch is deze stad met haar 180.000 inwoners meer dan de moeite. Van Clovis over Jeanne d’Arc tot Dight D. Eisenhower: ze hebben allen een band met deze Noord-Franse stad. Vandaar dat we je het voor een stuk zélf laten ontdekken.

Praktisch Het aantal plaatsen is beperkt. Het is dus belangrijk zo vlug mogelijk in te schrijven bij Linx+. Voor de exacte prijzen verwijzen we graag naar het landelijk secretariaat van Linx+. tel. 02 289 01 81 | info@linxplus.be | www.linxplus.be Linx+ | Watteeustraat 10 | 1000 Brussel. Organisatie: Linx+ en Azura cvba (vergunning A1374’)

Brugge Anders Bekeken

Kom op zaterdag 11 april naar Brugge!’ Wij durven stellen: Alle Japanners, Chinezen en Vlamingen zijn er al 100 keer geweest. Tot daar correct. Maar wie kent nog de sociale historiek van deze feeërieke, neogotieke stad? Wat mag je verwachten? In het klassement van de wereldwonderen komt Brugge onmiddellijk na de piramiden en de Berlijns muur. Zou goed kunnen! Maar waar is het oude station naar toe? Wie heeft de torens en de poorten van Brugge gebouwd, om Bertolt Brecht te parafraseren? Wandel mee met onze lichtrode gids en krijg zeker antwoord op deze vragen. Op een schelmachtige manier vertelt hij/zij over Achiel Charbon en zijn stad, over katholieken en vrijzinnigen, over die goeie ouwe tijd van de spellenwerksters, over de tijd van de te lange werkdagen en de te korte pree…over voetbal, over de link met Gent, …

34 |

Wil je mee? Inschrijven kan via 02 289 01 81 of info@linxplus.be Na betaling van 5 euro per persoon op rekening BE79 8777 9643 0233, met vermelding ‘Brugge Anders Bekeken’, wordt je inschrijving definitief. We spreken af aan de fontein op het ‘t Zand, de wandeling start stipt om 10u. Welkom!

Vakbond in Beweging 84

ABVV-METAAL ANTWERPEN PRESENTEERT:

2015

VOORAVOND

TIJD VOOR SOLIDARI...

30 APRIL DEUREN: 20.30U MUZIEK: 21.30U

BONDSGEBOUW OMMEGANCKSTRAAT 47/49 ANTWERPEN

PARTY!

KAARTEN & INFO VOORVERKOOP €5

(INCLUSIEF 1 CONSUMPTIE) via 03 203 43 49 antwerpen@abvvmetaal.be of uw ABVV-afgevaardigde

V.U. Eddy Goovaerts, Ommeganckstraat 47/49 – 2018 Antwerpen