Vakbond in Beweging 91 | februari 2017

PB- PP B- 8/6342 BELGIE(N) - BELGIQUE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X Toelatingsnummer P408993

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT | NR. 91 DECEMBER-JANUARI-FEBRUARI 2017

Interview

Actueel

Wereld

Make America great again | Bart Kerremans.

Gesprek met Inga Verhaert over de loonkloof en onderwijs.

Zuid-Afrikaanse vrouwen leren elkaar strijden tegen geweld.

p 10

p4

p 15

1

|

Vakbond in Beweging 91

Nr. 91 - 21ste jaargang DEC-JAN-FEB 2017 Prijs: € 1 Jaarabonnement: € 4

In dit nummer

Driemaandelijks tijdschrift van Linx+ en ABVV-regio Antwerpen in samenwerking met ABVV-seniorenwerking

3 Edito

Verantwoordelijke uitgever Dirk Schoeters Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen

Rechts & Recht

4 Actueel

Redactieadres Ommeganckstraat 35 2018 Antwerpen 03 220 67 11 luc.vanoverberghe@abvv.be

Interview met Inga Verhaert / zij-kant

8 Cursief

Werkten mee aan dit nummer Peter De Ridder Peggy Devis Philippe Diepvents Cédric Haes FOS Dirk Schoeters Marina Van den Bulck Radeis Albert Balboa F.J. Robson Frans Van Heddeghem Luc Van Overberghe

BMW

10 Interview

Make America great again | Bart Kerremans

15 Internationaal

Vormgeving Stien Verbelen / Dear Design

Zuid-Afrikaanse vrouwen leren elkaar strijden tegen geweld

Foto voor- & achterpagina © Shutterstock

17 Portret

Je bent rood en dikke rebel @abvv.regio.antwerpen

@abvvantwerpen

+

Ondertekende teksten geven uitsluitend de mening weer van de auteur en binden geenszins de organisatie.

2

|

Vakbond in Beweging 91

Edito

Rechts & Recht ‘Ik stop voor elk rood licht, zelfs in de woestijn’. In de jaren 90 had Louis Tobback aan minder dan 50 tekens – dat is nog geen halve tweet – genoeg om uit te leggen waar het om draait. De rechtsregels worden in alle omstandigheden en door iedereen gerespecteerd. Zelfs een eenvoudige verkeerswet, zelfs in een verlaten woestijn, zelfs door een minister.

Jammer genoeg lijkt dit principe vandaag niet zo evident meer. Een staatssecretaris kan rechterlijke uitspraken naast zich neerleggen en daar nog eens trots mee uitpakken.

Een burgemeester-partijvoorzitter zet de rechters weg als wereldvreemd en ondergraaft collectief hun geloofwaardigheid. De grootste partij van Vlaanderen – waarvan vernoemde staatssecretaris en burgemeester trouwens prominente leden zijn, dat had u vast begrepen – brengt met een campagne op de sociale media ons hele rechtssysteem in diskrediet.

De scheiding tussen de uitvoerende

en de rechterlijke macht is één van de belangrijke pilaren waarop onze democratische samenleving steunt.

Eigenlijk even belangrijk als het algemeen stemrecht. Het volk kiest zijn vertegenwoordigers, de volksvertegenwoordigers maken wetten, de regering voert de wetten uit en onafhankelijke rechters waken over de correcte toepassing ervan. Het alternatief is willekeur en het recht van de sterkste, zoals ten tijde van de Franse zonnekoning en andere absolute monarchen.

Net dat recht van de sterkste is natuurlijk aantrekkelijk voor een partij op rechts. N-va-coryfeeën tonen geregeld dat ze niet zo goed kunnen omgaan met de inperking van hun macht. Niet door inspraak, niet door sociaal overleg, niet door studies of wetenschappelijk onderzoek, niet door rapporten en objectieve cijfers, niet door de pers… En nu dus ook niet meer door de rechtsregels en de rechters. Het ‘primaat van de politiek’ noemen ze het zelf. Maar het lijkt vooral op intimiderend borstgeroffel en spiergerol van politieke pri3

|

Vakbond in Beweging 91

maten. Of ‘gewapend bestuur’ zoals de burgemeester van Antwerpen regelmatig pleegt te zeggen als hij consequent de democratische elastiek weer eens wat verder oprekt.

Natuurlijk zullen de aanvallen op het rechtssysteem bij een deel van het electoraat wel in de smaak vallen. Niet alleen in ons eigen land, maar even goed in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk of Nederland zoals recente voorbeelden aantonen. Voor sommige mensen volstaat waarschijnlijk een als onterecht ervaren verkeersboete om in de tribune mee te joelen als hun rechtse helden de wet negeren en het de ‘wereldvreemde’ rechters eens goed inpeperen. Maar laat ons allemaal hopen, laat ons er allemaal vooral voor zorgen, dat er terug veel meer mensen zijn die van politici verwachten dat ze de rechtsstaat verdedigen en de wetten respecteren. En dat ministers én staatssecretarissen dus ook terug stoppen voor een rood licht in de woestijn.

Dirk Schoeters

Actueel

GESPREK MET INGA VERHAERT OVER DE LOONKLOOF EN ONDERWIJS

“Aan dit tempo zijn we nog 35 jaar zoet.”

Op 14 maart is het opnieuw Equal Payday. Die dag klaagt de socialistische beweging de loonkloof tussen mannen en vrouwen aan.

Waar staan we ondertussen met die loonkloof? Vakbond in Beweging sprak met Inga Verhaert, de voorzitster van de progressieve vrouwenbeweging Zij-kant.

sector. Vandaag bedraagt ze nog altijd 20%. Gaan we er dus op vooruit?

Welja, als je oeverloos veel geduld hebt. Maar aan dit tempo zijn we nog 35 jaar zoet. Onaanvaardbaar vind ik dat.

Vakbond in Beweging: Als voorzitster van Zij-kant kan je beter dan wie ook inschatten hoe de situatie van vrouwen op de arbeidsmarkt vandaag is. Gaan we erop vooruit? Of heeft het huidige beleid omgekeerde effecten?

Inga Verhaert: Sinds 2005 voert Zijkant samen met het ABVV campagne om de loonkloof tussen mannen en vrouwen aan te klagen. Toen we aan de Equal PayDay campagne begonnen bedroeg de loonkloof 28%. Die kloof van 28% slaat op het verschil in bruto maandloon van werkende vrouwen tov mannen in de private

“Gaan we er dus op vooruit? Welja, als je oeverloos veel geduld hebt.”

En intussen maken de rechtse regeringen het vrouwen ook niet gemak-

kelijk. De pensioenhervormingen treffen opnieuw de vrouwen het zwaarst. We weten dat de pensioenen in België al tot de laagste van Europa behoren en dat is zeker het geval voor vrouwen omdat zij moeilijker aan een volledige loopbaan kunnen geraken. 75% van de vrouwen die in 2014 op pensioen gingen, heeft geen volledige loopbaan.

4

|

Vakbond in Beweging 91

Zij hebben dus al de laagste pensioenen en vallen niet onder de categorie die de regering nu wil sussen met enkele kruimels. Het zijn immers enkel gepensioneerden met een minimumpensioen én 45 jaar loopbaan én een minimum aantal werkelijk gepresteerde arbeidsdagen in de loopbaan, die 1% verhoging van hun pensioen zullen ontvangen. Er moet een échte sociale compensatie komen voor alle uitkeringen.

We moeten elke discriminatie op de arbeidsmarkt wegwerken zodat vrouwen eindelijk uitzicht hebben op pensioenen die gelijk zijn aan die van hun mannelijke collega’s.

VIB: Als deputé in de Provincie Antwerpen ben je gepassioneerd door onderwijs. Wat moet de rol zijn van het onderwijs als motor voor emancipatie?

Inga Verhaert: Onderwijs en goede infrastructuur moeten prioritair zijn.

Om de eenvoudige reden dat brein

en branie van jonge mensen onze enige grondstoffen zijn. We willen iedereen dezelfde kansen geven aan de start, wat ook je achtergrond is. Vanaf dit schooljaar werken we daarom in al onze provinciale scholen met een maximum factuur. Van het 1e tot het 6e of 7ejaar secundair weten ouders nu op voorhand wat

“Het brein en branie van jonge mensen zijn onze enige grondstoffen” de studie van hun dochter of zoon zal kosten. Want de kostprijs mag geen drempel vormen om een technische opleiding te volgen. Zowat iedereen heeft de mond vol van de nood aan goed geschoolde technici.

Wel, als je dat meent, dan moet de drempel om voor een technische of praktische opleiding te kiezen ook écht omlaag. We hebben, na enkele

jaren studiewerk en één jaar proefdraaien, de maximum factuur nu effectief ingevoerd. Het netwerk tegen armoede, de gezinsbond, KAJ, … zijn al met belangstelling komen kijken. De provinciale scholen in de andere provincies zullen stapsgewijs het systeem ook mee invoeren.

En als we de drempels écht willen verlagen en straks voldoende stielmensen en technici willen afleveren, dan moeten de schotten tussen de opleidingen ook weg. De onderwijshervorming laat wat dat betreft te wensen over. De schotten tussen ASO, TSO, BSO en KSO blijven helaas overeind. In de provinciale scholen gaan we daarom voortaan de focus leggen op de richting waarin een opleiding je stuurt: naar de arbeidsmarkt of naar het hoger onderwijs of de twee. Dat is alvast duidelijker dan de oude benamingen. Die hebben toch vooral met vermeende “rang en stand” te maken en niet

met de échte toekomstperspectieven van jonge mensen.

Je kan overigens niet vroeg genoeg beginnen om jonge mensen te enthousiasmeren. Ze moeten uiteraard niet allemaal technici worden, het is van belang dat ieders talenten herkend en erkend worden. Maar het is wel opvallend dat meisjes nog een eind bij te benen hebben wat betreft deelname aan technische richtingen.

Dat is dan ook één van de centrale doelstellingen van projecten als het Talentencentrum en de Techno Trailer van de provincie Antwerpen. We stimuleren jongeren er om hun (technische) talenten te ontdekken. De trailer, boordevol technologie, laat kinderen begeleid experimenteren.

Ze maken gel, een opstelling rond groene stroom of bouwen bruggen.

Belangrijk is de link met de ouders.

Want zij zijn het die de studiekeuze van zoon- of dochterlief voor een groot deel bepalen. We vinden het

Wie is Inga Verhaert?

Inga Verhaert Geboren op 18 april 1969 in Essen met dubbele nationaliteit: Belgisch/Zweeds. In 1993 getrouwd met Filip en mama van 2 jongens: Oskar en Harry.

Politiek werk “Sinds 2006 ben ik sp.a gedeputeerde bij de Provincie Antwerpen. Ik schrijf regelmatig over mijn bevoegdheden op https://ingaverhaert.wordpress.com. Daarnaast ben ik provinciaal voorzitter van sp.a provincie Antwerpen en mag ik me sinds 2009 nationaal voorzitter noemen van Zij-kant, de progressieve vrouwenbeweging. In mijn thuisdorp Kalmthout leid ik de lokale sp.a afdeling.”

“Politiek ben ik eigenlijk al actief vanaf het jaar 2000. Ik zetelde toen voor het eerst voor sp.a Kalmthout in de gemeenteraad (2000 tot 2006). Van 2004 tot 2006 was ik Federaal Volksvertegenwoordiger.”

Loopbaan “In 91-92 gaf ik Duits aan de University of Miami in de VS. Toen ik terug in België was, kreeg ik eerst een baan aan het LUC waar ik Nederlands en Engels kon geven aan uitwisselingsstudenten. In 94 was ik nog even interimaris Duits en Engels aan mijn oude College in Essen. Van 1995 tot 2004 had ik verschillende opdrachten aan de Universiteit Antwerpen. Ik gaf er Engelse letterkunde, was betrokken bij de internationalisering en werkte er tenslotte voor de rector. In 2004 vertrok ik bij de universiteit om voltijds aan politiek te gaan doen.”

5

|

Vakbond in Beweging 91

onze plicht om hen hier goed over te informeren. Er leven nog te veel onterechte vooroordelen.

Maar vergis u niet, iedereen gelijke kansen geven is niet altijd makkelijk.

Ik zal een concreet voorbeeld geven. De Artesis-Plantijn Hogeschool in Antwerpen heeft altijd aanspraak gemaakt op het Aanmoedigingsfonds. Logisch, want de school in de stad Antwerpen heeft heel wat studenten die tot een kansengroep behoren. Met de middelen uit het fonds kon een team gemotiveerde mensen studenten begeleiden die het hard nodig hebben. Zoals de jongen die na de waterval ASOTSO-BSO dan maar ging werken.

En na een tijdje toch wilde gaan studeren als werkstudent. Niet simpel, maar met de nodige taal- en andere studieondersteuning halen ze het vaak en krijgen ze nu een hele groep in hun kielzog.

Dat Aanmoedigingsfonds is in bijna stilte geschrapt. De overheid heeft daarmee een kleine besparing gerealiseerd. Wat als je het Aanmoedigingsfonds toch overeind had

“Als je zelfs maar 1% van de jongeren uit kansengroepen kunt laten doorstromen in het hoger onderwijs, dan heb je je geld er al weer uit.”

gehouden? Als je zelfs maar 1% van de jongeren uit kansengroepen kunt laten doorstromen in het hoger onderwijs, dan heb je je geld er al weer uit. Want wat is de grote kost? Mensen laten aanmodderen en hen laten uitstromen zonder diploma. Dat kost de maatschappij veel méér geld: je stuurt gedemotiveerde jongeren zonder diploma en zonder veel kansen naar de arbeidsmarkt. Kostelijk dus. En onverantwoorde verkwisting van menselijk kapitaal.

VIB: Je spreekt ook over het ‘recht op een voltijdse baan’. Op het eerste zicht tegengesteld aan de pleidooien voor korter of deeltijds werken. Of hoe zie jij dit?

Inga Verhaert: Er wordt, terecht, veel gesproken over de moeilijkheden die mensen ondervinden om

6

|

Vakbond in Beweging 91

werk en privé te combineren. Het is goed dat we nadenken over manieren om de werksituatie leefbaar te houden. Alleen denken we bij zij-kant dat er éérst een ander probleem moet worden aangepakt. Als er stress ontstaat door de moeilijke combinatie van werk en privé, dan wordt dat alleen maar erger als je op het einde van je loon nog maand over hebt. Te veel mensen hebben vandaag eenvoudigweg geen andere keuze dan een deeltijdse job te aanvaarden. En ja, dan gaat het opnieuw vooral over vrouwen. Dat is nefast voor de loonongelijkheid tussen vrouwen en mannen. Van alle werkende vrouwen in de privésector, werkt 41% deeltijds. Bij alle werkende mannen bedraagt dat 9%.

Dit komt omdat vrouwen vaak in een job werken waar enkel deeltijdse functies worden aangeboden.

Denk maar aan de kassiersters in de grootwarenhuizen. Of omdat ze geen betaalbare, kwalitatieve kinderopvang vinden. Slechts 8,5% van de vrouwen die deeltijds werken wil écht geen voltijdse job. Op ons sp.a congres over Tijd hebben we

daarom de prioriteit gelegd bij het récht op voltijds werk. Als we mensen dat recht kunnen geven, kunnen we daarna nog praten over hoe we een voltijdse baan invullen, met welke uren, met welke omschrijving etc . Het recht op voltijds is dus niet in tegenspraak met pleidooien voor arbeidsduurvermindering, integendeel. Maar daar moet iedereen dan van kunnen genieten, en niet enkel zij die vandaag over een voltijdse baan kunnen beschikken.

VIB: Is er een rol weggelegd voor de vakbond bij de verbetering van de situatie van vrouwen op de arbeidsmarkt? Of is dit iets wat louter via wetgevend werk tot stand moet komen?

Inga Verhaert: Natuurlijk is vakbondswerk belangrijk voor vrouwenrechten op de werkvloer! Het is daar dat de eerste tekenen worden opgepikt van bv onrechtvaardige verloningsverschillen. Elk jaar staan

ABVV en zij-kant zij aan zij tijdens Equal PayDay. Dat is de dag van het jaar dat vrouwen het loon hebben binnengehaald dat mannelijke collega’s al op het einde van het voorgaande jaar hadden gekregen.

De vakbond levert getuigenissen en krachtig weerwerk tegen situaties die we in 2017 niet langer zouden mogen tolereren.

Maar er is ook veel wetgevend werk nodig. De gelijkstellingswet die we nav onze Equal PayDay acties in het parlement lanceerden, is intussen gestemd en zal mensen helpen om ongeoorloofde verschillen in verloning aan te klagen en uit de wereld te helpen. Zo ook met de quota voor raden van bestuur. De eerdere pogingen van bedrijven om “zelfregulerend” te werken, klonken goed, maar rendeerden niet. Nu er wetgeving is - die trouwens behoorlijk wat tegenstand kende - zijn er ook resultaten.

7

|

Vakbond in Beweging 91

De regeling rond het ouderschapsverlof is ook zoiets. Wij pleiten voor de invoering van het Zweeds model. Het ouderschapsverlof moet uitgebreid worden tot 16 maanden. En ook de vader of mee-ouder zou verplicht een deel moeten opnemen. Bijvoorbeeld 1/3 voor mama, 1/3 voor papa of de mee-ouder en 1/3 om samen over te beslissen. Ik ben ervan overtuigd dat heel wat mannen daar vragende partij voor zijn. Maar nu worden ze op het werk vaak scheef bekeken als ze hun, wettelijke, ouderschapsverlof of zelfs enkele dagen na de geboorte opnemen. Een meer gelijke verdeling van het ouderschapsverlof is goed voor het kind. Bovendien krijgen mannen en vrouwen op die manier een meer gelijke kans op verdere carrièreontwikkeling.

Cursief

Knuffel eens een BMW-chauffeur ©Shutterstock

Dus ik zat op de sofa en keek naar een aflevering van Mega Mindy. Akkoord, er zijn meer coole intro’s te bedenken voor een column, maar het is niet anders. De realiteit dient naar waarheid beschreven te worden. Mega Mindy dus. Als verzachtende omstandigheid kan ik aanvoeren dat ik niet alleen aan het kijken was, maar in het gezelschap van een driejarig heertje met een – voorlopig nog gezonde hoop ik – fascinatie voor blondines in roze Spandexpakjes. En toen stootte ik op een raadsel.

Zoals de wetten van het studio 100 universum het willen, was onze steevast goedgeluimde meesmuiler Mindy in haar rol van “de goeie” verwikkeld in een strijd tegen “de slechte”.

Die laatste deed zich deze keer voor in de vorm van een naar mannetje met vettig haar en een verdacht Russisch klinkende tongval, wiens snode plan erop neer kwam dat hij grof geld ontving voor het verwerken van chemisch afval, hetwelke hij echter prompt gewoon in het bos ging dumpen met een winstmarge tot gevolg waar alleen Electrabel tegenwoordig nog van kan dromen.

We leven in een era waarin zelfs superhelden zich met milieuvervuiling dienen bezig te houden, nietwaar;

want wie zal het anders doen?

Maar goed, wat ik eigenlijk wilde zeggen is dat er me iets opviel tijdens het bekijken van Mindy’s strapatsen. Iedereen in het dorp of waar het verhaal zich ook hoort af te spelen, meent het goed. Toegegeven, de personages zijn soms wat aan de domme kant, zijn beïnvloedbaar, ijdel of ietwat overdreven jolig, maar ze hebben allemaal in wezen goede bedoelingen en willen niemand bewust kwaad berokkenen. In het universum van Mega Mindy, en bij uitbreiding heel wat andere kinderseries, maken welwillende, brave mensen steevast de meerderheid uit van de bevolking en zijn de slechteriken, hoe karikaturaal uitvergroot ook, altijd de zeer uitzonderlijke uitzondering op de regel.

Hoe anders is dat in het wereldbeeld van volwassenen? Ook daar zijn mensen natuurlijk dom, ijdel, beïnvloedbaar enzovoort, maar dat ze het goed menen, daar gaan volwassenen eigenlijk meestal niet van uit. Integendeel, een ietwat anders gepigmenteerd aangezicht dat op straat voorbij komt gelopen, kan al volstaan opdat een volwassen vrouw haar handtas wat dichter tegen zich aan drukt. Of net zo goed zal het voorvallen dat een man subtiel even 8

|

Vakbond in Beweging 91

checkt of zijn portefeuille nog in zijn achterzak zit wanneer een kerel waarvan zonnebanken nooit rijk zullen worden een paar passen achter hem loopt. Maar het gaat verder. Wij lijken ons tegenwoordig wel boos en wantrouwig op te stellen tegenover zowat iedereen. Wie tijdskrediet neemt en op wereldreis gaat, die profiteert van ons. Wij willen ook wel eens op wereldreis. De vrouw van de bankdirecteur, die verdient toch geen uitkering, die doucht zich met champagne. Die zelfstandigen, dat zijn allemaal sjoemelaars die hun grootmoeder van de belastingen zouden aftrekken als het kon. En een premie als je ontslagen wordt, ja ja, kassa kassa. Om van BMW-chauffeurs nog maar te zwijgen.

Maar dat is niet het raadsel. Het raadsel is dit: Toen Mega Mindy uiteindelijk de boef van de dag bij de lurven had, gaf ze hem een flinke trap waardoor hij op de grond viel, definitief verslagen. En wat was de reactie van de driejarige?

Was het “Hoera, gewonnen!”?

Was het “Ja-haa! Eindelijk gedaan met profiteren!”?

Nee, het was… “Mega Mindy! Zeg!

Lief zijn voor mekaar hé!”

Ik laat de uitspraak even bezinken.

Mijn punt is dit: We weten allemaal waarom de slechteriken in het Studio 100 universum de uitzondering zijn.

Men doet dat immers bewust. In een kinderwereld horen de meeste mensen het goed te menen, opdat die kinderen zich veilig zouden voelen en niet te bang zouden worden.

Maar waarom staan we, als we dat weten, dan zo weinig stil bij de vraag waarom onze volwassenenwereld vol lijkt te lopen met mensen die het slecht menen? Het antwoord is nochtans simpel. Ook dat is bewust en achter de schermen beslist. Ook in de echte wereld bedenken scenaristen onze kijk op wat zich afspeelt.

En die scenaristen hebben er alle baat bij dat wij, volwassenen, wél bang zijn en ons onveilig voelen. En wat lukt dat uitstekend zeg. We zijn bang voor ons pensioen, voor onze job, voor de Russen, voor terroristen, voor natuurrampen, voor de toekomst van onze kinderen… De waarheid is dat de politieke klasse vandaag zodanig onmachtig is om

buiten de heersende paradigma’s te denken, dat zij de wereld almaar meer trachten te verkleinen tot een vijandige en bedreigende plek, vol van profiterende wereldreizigers, zelfstandigen, bankdirecteursvrouwen, BMW-chauffeurs en nog veel meer van dat schorriemorrie. Want in zo’n wereld is het voor politici niet nodig om de monsterlijk moeilijke opdracht aan te vatten om een nieuw paradigma uit te werken, een nieuwe manier van samenleven als alternatief voor een te ver doorgedreven hebzucht-model. In zo’n wereld volstaat het voor wie macht wil verwerven om een superheldenpak aan te trekken en te doen alsof hij of zij de slechteriken eens goed hun vet gaat geven. Maar of het nu gaat om een roze Spandex-pakje dan wel een Kung Fu Panda-outfit, hun superkrachten zijn niet meer dan wat holle special effects.

les durven leren van de driejarige naast me op de bank. Namelijk dat iemand die wordt afgeschilderd als de slechterik, dat niet noodzakelijk ook is en dat een superheldenpak aantrekken niet betekent dat je ook gelijk hebt en zomaar alles mag.

Het is niet mijn bedoeling om de kinderlijke ethiek te idealiseren. U zult in mij geen Rousseau of Saint-Simon terugvinden. Maar als we echt een betere toekomst willen, dan moeten we met z’n allen, denk ik, toch één

Philippe Diepvents

9

|

Vakbond in Beweging 91

Tot slot: laat ons gewoon al die superhelden aan de kant schuiven. Het is met politici zoals met driejarigen die stout zijn. Hoe meer aandacht je ze geeft, hoe slechter ze zich gaan gedragen. En ze zijn echt niet zo belangrijk, hoor. Of dacht u misschien dat uw eigen rol in een betere toekomst beperkt kan blijven tot het inkleuren van een bolletje? Nee, we zullen het zelf moeten doen, dat nieuwe paradigma vinden. Ik weet alvast een goed motto om mee te beginnen: lief zijn voor mekaar. Zo, en dan ga ik nu een BMW-chauffeur knuffelen.

Interview

Foto: Gage Skidmore

INTERVIEW MET BART KERREMANS

Make America great again!?

In de nasleep van Amerikaanse verkiezingen gaan we in gesprek met professor Bart Kerremans over de politieke cultuur in Amerika, de opkomst van de latino’s en de invloed van de nieuwe president Donald Trump.

Een inkijk in het hedendaagse Amerika en de uitdagingen van de toekomst.

Wie kan president van Amerika worden?

Bart Kerremans: Elke burger kan zich kandidaat stellen. Maar je moet minstens 35 jaar oud zijn en geboren zijn op Amerikaans grondgebied. De meeste kandidaten hebben geen ervaring in Washington DC, enkel Obama was hierop een uitzondering, maar uitsluitend op staatsniveau. Bijvoorbeeld Gouverneur. Maar dit is geen vereiste, Trump heeft geen enkele politieke functie uitgeoefend.

Hoe verlopen de verkiezingen in Amerika?

Bart Kerremans: Alles begint bij de primaries of voorverkiezingen. Tijdens de voorverkiezingen bepalen de leden van de partij (Democratisch of Republikeins) wie presidentskandidaat zal worden. De voorverkiezingen worden staat per staat gehouden. Dit keer werden ze gehouden van februari tot juni. De staten die altijd eerst aan bod komen zijn Iowa, new Hampshire, South Carolina, Nevada. Overwinningen in die staten leveren namelijk een aantal stemmen op tijdens de partijconventie.

10

|

Wat verstaan we onder de partijconventie?

Bart Kerremans: Op de partijconventies, het partijcongres, worden de winnende kandidaten genomineerd. De spelregels zijn verschillend tussen de politieke partijen.

Bij de democraten duurt het langer voordat de winnaar bekend is. Zij passen een proportioneel systeem toe, met een kiesdrempel van 15%. Bij de republikeinen varieert dit van staat tot staat. Omdat ze na verloop van tijd het ‘winner-takes-all’ of ‘winner-takes-most’ principe toepassen. Diegene met de meeste stemmen, krijgt alle stemmen op de partijconventie in de betrokken staat.

Dit jaar heeft het in beiden partijen lang geduurd voor men een kandidaat naar voren schoof. Bij de republikeinen was het resultaat verdeeld, bij de democraten liep het resultaat van Clinton en Sanders gelijk op.

Vervolgens start de campagne?

Bart Kerremans: Eens de kandidaten genomineerd zijn, gaat de campagne voor de algemene verkiezingen van start. De echte formele verkiezing gebeurt pas op 19 december in het kiescollege. De uitslag van de verkiezingen van 8 november, bepaalt hoeveel kiesmannen elke presidentskandidaat heeft verworven in het kiescollege.

De echte stemming in het kiescollege gebeurde pas op 19 december.

Welke invloed had het debat rond de verkiezingsfrau-

Vakbond in Beweging 91

de op de formele verkiezing van 19 december? die staat. Kleinere partijen kunnen in dit kiessysteem niet Bart Kerremans: Dat element speelde in dat kiescol- winnen. lege geen rol. Het hele gedoe rond die tellingen is een kwakkel. Het is heel zwak geargumenteerd. Alex Halder- Kleinere politieke bewegingen moeten proberen in te man, een Amerikaanse computerspecialist, merkte op breken in het bestaande partijensysteem. In de demodat elektronisch stemmen zonder cratische partij heb je bijvoorbeeld papieren bewijs onbetrouwbaar is “Trump wil bijvoorbeeld een linkervleugel. Socialisme binen men dit algemeen zou moeten nen de VS heeft veel minder doormassaal investeren in incontroleren. Maar hij heeft de inbraakmogelijkheden gehad. Er is frastructuur en is bereid voor een stuk de politieke cultuur. terpretaties die in Pennsylvania, Michigan, Wisconsin aan zijn woorden om daarvoor een over- Die veel meer de nadruk legt op de zijn verbonden in twijfel getrokken. individuele vrijheid. Er zijn ook de heidsschuld op te bouIn kiesdistricten waar met de comvoortdurende immigratiestromen wen. Nu staat de partij waardoor het moeilijk is om zich te puter is gestemd, is de score van Hillary Clinton gemiddeld 7% lager nog achter hem, omdat verenigen. Je ziet dat in een aandan in kiesdistricten waar op papier ze verrast is dat hij ver- tal Amerikaanse staten waar je nog is gestemd. Statici hebben dit vereen aantal migratiegolven hebt. De band onderzocht. Scholingsgraad kozen is. Hij was het zelf vakbonden staan daar redelijk zwak. ook. Maar binnen 1,5 en ras verklaren dit verschil. Ik beHet is nog altijd een element van grijp wel dat de groene partij een jaar wil ik het zien. Dan frustratie bij een deel van die laaghertelling wilde. Zij stonden aan de geschoolde kiezers. vinden de congresververliezende kant. kiezingen plaats.”

U heeft het net over de vakbonAmerika heeft een tweepartijenden, hoe ziet het middenveld er stelsel. De democraten zijn vanuit Europees oogpunt in Amerika uit? Welke invloed hebben ze op de polieerder een centrumrechtse partij. Waarom komen de tieke processen? linkse partijen in Amerika niet aan bod? The green Bart Kerremans: Dat heb je in de VS ook, maar de conparty bijvoorbeeld? Waar komt die afkeer voor soci- text is helemaal anders. De geïnstitutionaliseerde rol alisme vandaan? van het maatschappelijk middenveld hier in Europa is Bart Kerremans: Het tweepartijenstelsel heeft te ma- veel, veel sterker dan in de VS. De overheid speelt in ken met het kiessysteem. Het Amerikaanse kiessysteem Europa een belangrijke rol in de cofinanciering van het is gebaseerd op het principe van ‘First past the post’. maatschappelijk middenveld en er zijn samen met dat Diegene die het meeste stemmen haalt in een kiesdis- middenveld overlegorganen opgericht. In de VS is dat trict, krijgt de volle prijs in dat kiesdistrict. Voor de ver- veel minder. Er zijn wel adviesorganen waarin vertegenkiezingen van het Huis van afgevaardigden en de Senaat woordigers van verschillende organisaties worden opgeis dat altijd één zetel. Voor de presidentsverkiezingen nomen, maar het is niet vergelijkbaar met wat we hier wordt het ‘winner-takes-all’-principe toegepast, twee hebben. De sterkte van de vakbonden varieert van staat uitzonderingen zijn Nebraska en Maine. Wie in een staat tot staat. De syndicalisatiegraad ligt in de VS een stuk lade meeste stemmen haalt, krijgt al de kiespersonen van ger, is ook afgenomen. Dat heeft voor een stuk ook met

Wie is Bart Kerremans?

Bart Kerremans is politicoloog en hoogleraar internationale relaties en Amerikaanse politiek aan het Instituut voor Internationaal en Europees Beleid (IIEB) aan de Katholieke Universiteit Leuven. Sinds 2013 is hij de decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen.

11

|

Vakbond in Beweging 91

de interne concurrentie tussen staten te maken. Staten concurreren met elkaar inzake arbeidsomstandigheden, zij zetten druk op staten met een hogere syndicalisatiegraad. Maar de vakbonden van ambtenaren staan wel nog altijd sterk, zij hebben ook een belangrijke rol in de financiering van de campagnes.

Maar de meerderheid van de uitgaven in deze verkiezingen komt nog altijd langs de PACs. De Super PACs blijven een minderheid van de uitgaven. Maar in sommige races kan het wel een verschil maken. Ook het verbod op coördinatie-praktijken zitten in een grijze zone. Men zal niet rechtstreeks communiceren, maar er bestaan andere manieren.

Hoe financieren zij de campagnes?

Bart Kerremans: Een vakbond en een bedrijf mogen Wie waren de grote geldschieters voor de campagne niet rechtstreeks een kandidaat financieren. Zij mogen van Hillary Clinton en Donald Trump? Kan Trump een alleen maar campagnemiddelen beroep doen op zijn eigen vastverzamelen via een PAC (Politi“Het Amerikaanse kies- goedimperium? cal Action Committee). Men mag systeem is gebaseerd op Bart Kerremans: Bij de beide kangeen kandidaat steunen vanuit de didaten is de financiële wereld een het principe van ‘First eigen schatkist. Men zal hun leden belangrijke geldschieter geweest. past the post’. Diegene Dat is klassiek. Bij de democraten en werknemers aanspreken om bij te dragen aan een PAC. Sommige die het meeste stemmen veel advocatenkantoren, Hollywood leden kiezen om hier aan bij te draen universiteiten. Trump heeft veel haalt in een kiesdistrict, gen, anderen niet. De bijdrage die minder geld uitgegeven aan die krijgt de volle prijs in een individu geeft aan een PAC, campagnes. De vastgoedsector, de mag maximum 5.000 dollar per perinfrastructuur en energiesector wadat kiesdistrict.” soon bedragen. ren de belangrijkste in zijn geval. Bij Clinton was ook de gezondheidssector heel belangrijk.

Wat een bedrijf of vakbond wel kan doen, is op eigen houtje campagne voeren voor een kandidaat zonder te Was de wapensector geen belangrijke sponsor van overleggen met die kandidaat. Dit ondergraaft het hele Trump? campagne financieringssysteem. Ze staan niet meer Bart Kerremans: Hier maak je een belangrijke vergisbloot aan de wetgeving van de campagnefinanciering. sing. De wapenhandel is geen belangrijke sponsor. In Het maximumbedrag is dan niet meer van toepassing. de top 50 van sponsors staan ze niet. Ze hebben veel Daar komen de Super PACs uit voort. Een individuele invloed, maar dat wil niet zeggen dat ze veel geld bijsponsor kan dan miljoenen geven aan een kandidaat. dragen aan campagnes. Op de wapensector is het ‘Buy

Campagnefinanciën - verzameld Voor- en Algemene verkiezingen – verzamelde bedragen

1

McMullin

0

11,4 1,3

Johnson

3,5

Stein

0

247,5

Trump

59,4

497,8

Clinton

189,4 0

125

250

Hard Money

375

500

Super PACs

in m$ Until Oct 28, 2016

Bron: Center for Responsive Politics

12

|

Vakbond in Beweging 91

American’ principe van toepassing. Openbare aanbestedingen van defensie moeten in eerste instantie gebeuren bij binnenlandse producenten.

Dit betekent dat de verkozen president de belangen van de sponsors moet verdedigen?

Bart Kerremans: Uiteraard, daar moeten we niet onnozel over doen. We moeten ons wel de vraag stellen in welke richting het werkt. Ten tijden van Bush bijvoorbeeld dacht men dat Bush de belangen van de energiesector verdedigde omdat hij door hen werd gefinancierd. Het omgekeerde bleek waar. De energiesector financierde hem omdat Bush dacht in het belang van de energiesector. Die man heeft geen moedermelk gekregen, maar ruwe petroleum, hij is daar mee opgegroeid (lacht)!

Hillary heeft een groot deel van het kiezerskorps niet kunnen aanspreken. Vooral de blanke arbeidersklasse heeft zich van haar afgekeerd.

Bart Kerremans: In 2008 heeft een deel van de laaggeschoolde blanke kiezers op Obama gestemd. Hillary heeft deze kiezers niet kunnen houden. Een deel van die mensen zijn naar Trump gegaan. Zij voelen zich door drie fenomenen zwaar bedreigd: globalisering, technologisering en migratiegolven. Het is geen verrassend fenomeen, hier zien we dat ook. Hoeveel mensen van de Socialistische Partij zijn in de jaren negentig wel niet overgestapt naar het Vlaams Blok? De Socialistische Partij is in handen gekomen van een links intellectuele elite.

Die hebben het over gelijkheid man-vrouw, homohuwelijk, enz. Veel van die laaggeschoolden voelen zich vervreemd. Dat heb je in de VS ook. De wortels met de Labour Democrats zijn veel zwakker geworden. Die groep heeft Trump met zijn eenvoudige populistische verhalen meegekregen.

Hoe komt het dat sommige staten altijd dezelfde partij steunen? Hoe zijn de ‘battleground states’ historische gegroeid?

Bart Kerremans: De partijkeuze hangt sterk samen met Hoe zal Amerika er over twee jaar uitzien? de mate van religiositeit. Zeer religieuze mensen stem- Bart Kerremans: Ideologisch gezien gaan de handelinmen voor de republikeinen, minder religieuze mensen gen van de republikeinse partij in tegen de belangen stemmen voor de democraten. Texas bijvoorbeeld is van de kiezers. Het wordt spannend om te zien hoe een zeer conservatieve, religieuze staat. We stellen vast dat tijdens de Trump periode er zal uitzien. Trump wil dat het overwicht van de republikeinen begint te ver- bijvoorbeeld massaal investeren in infrastructuur en is zwakken naarmate de latino’s als bereid om daarvoor een overheidsgroep zwaarder wegen. We zien “We stellen vast dat het schuld op te bouwen. Nu staat de dat in Texas gebeuren, maar in partij nog achter hem, omdat ze veroverwicht van de repu- rast is dat hij verkozen is. Hij was het New Mexico, California en Colorablikeinen begint te ver- zelf ook. Maar binnen 1,5 jaar wil ik do is dit al veel verder gevorderd.

Je ziet de battleground states ook het zien. Dan vinden de congresverzwakken naarmate de verschuiven. North Carolina was latino’s als groep zwaar- kiezingen plaats. De opkomst voor heel lang een republikeinse staat. congresverkiezingen ligt veel lager, der wegen.”

In 2008 heeft Obama er gewonnen, vooral de meest militante kiezers dit jaar heeft Trump er gewonnen. komen stemmen. Dat zijn niet de Dat heeft te maken met latino’s, de immigratie van ho- aanhangers van Trump. Dit kan veel veranderen, maar ger geschoolden van het noorden naar het zuiden, en dat is pas zichtbaar na 1,5 jaar. Dat eerste jaar ga je er in zekere mate de gepensioneerden die verhuizen naar nog niets van merken. het zuiden omwille van een warmer klimaat. Virginia was vroeger een echte battleground state, nu is ze blauw ge- Kan Trump veel verwezenlijken op zo’n korte tijd? worden. Obama heeft in die staat twee maal gewonnen, Bart Kerremans: Toch wel. Kijk naar Obama. Obama’s nu heeft Hillary die ook gewonnen, maar heel nipt. Ze grootste verwezenlijkingen zijn gerealiseerd het eerste heeft er opmerkelijk zwak gescoord. jaar van zijn presidentschap. Het grote stimuleringspakket was al de eerste maanden, de grote compromissen Had u de verkiezing van Trump zien aankomen? rond Obamacare zijn gesloten in het najaar van 2009.

Bart Kerremans: Neen. Ik heb 1,5 week voor de verkiezingen in verschillende interviews gezegd dat de kaarten Kan Trump Obamacare zomaar herroepen? van Hillary beter lagen, maar Trump was zeker niet kans- Bart Kerremans: Hij zal dit via wetgeving moeten doen. loos. Het heropenen van het emailonderzoek heeft een Het is niet uit te sluiten dat dit al het eerste jaar wordt invloed gehad op de resultaten van Hillary, maar er was gerealiseerd. Meestal lopen die zaken in de wetgeving meer aan de hand. Dat hebben we niet gezien. traag, maar sommige dingen lopen ongelofelijk snel. We zullen moeten afwachten.

13

|

Vakbond in Beweging 91

Foto: rob walsh

In hoeverre kan Trump internationale verdragen terugdraaien?

Bart Kerremans: Dat hangt af van de opzegclausules van die verdragen.

Europa is niet gerust in de aanstelling van Donald Trump, is dit terecht? Is er nood aan een Europees leger?

Bart Kerremans: Dit is terecht, maar Amerika gaat niet uit de NAVO stappen. Trump wil druk zetten op de andere leden van de NAVO om meer te investeren in hun defensiebudget. Hij vindt dat Amerika te veel betaald voor de verdediging van anderen. En dat scoort bij zijn kiezerskorps. Amerika betaalt nu 71% van het volledige NAVO budget. Dit zal tot discussies leiden, zeker in ons land. Want België is momenteel één van de zwakste leerlingen (lacht). Er zijn ook risico’s verbonden aan de ‘American first’ politiek van Trump. Vooral Poetin zal zijn mogelijkheden bekijken. Er zou een onomkeerbare proces van actie en reactie in gang gezet kunnen worden.

Wat zijn de gevolgen voor het milieu wereldwijd?

Bart Kerremans: Ik denk niet dat Trump zijn hand in het vuur gaat steken voor het akkoord van Parijs. Volgens de republikeinse partij is de klimaatopwarming een farce.

Zij geloven daar niet in. Trump wil bovendien nieuwe in-

14

|

vesteringen in de koolsector. De kans is groot dat de VS zich uit het akkoord van Parijs zal terugtrekken. Er zit wel een termijn op, het duurt wel een aantal jaren. Maar we moeten ons daar geen illusies over maken, het zou me verrassen als het anders was. © Radeis

Vakbond in Beweging 91

Internationaal

Feministen van Women on Farms trekken de straat op tijdens ‘16 days of activism’

Zuid-Afrikaanse vrouwen leren elkaar strijden tegen geweld Wereldwijd is het knokken voor vrouwen. Ze krijgen vaak minder loon naar werk dan mannen, moeten meestal alleen het huishouden doen en hebben meer kans om het slachtoffer te zijn van geweld.

In een land als Zuid-Afrika, waar mannen ondanks de progressieve wetgeving dominant blijven, leren vrouwen elkaar hoe ze hun lot in eigen handen kunnen nemen.

in de werkloosheidcijfers en hebben vooral laagbetaalde flexibele jobs.

Zuid-Afrika komt van ver wat betreft gendergelijkheid. Tijdens de apartheid waren vrouwen wettelijk gezien afhankelijk van hun echtgenoot.

Zwarte vrouwen werden zo twee keer gediscrimineerd: op basis van hun ras en op basis van hun gender.

Intussen is er 22 jaar democratie, maar de ongelijkheid blijft. Zwarte vrouwen zijn oververtegenwoordigd

“Soms komen mannen zomaar je huis binnen terwijl je aan het slapen bent.”

Landelijk Zuid-Afrika hinkt achterop Zuid-Afrika slaagde er vooral niet in om in de landelijke gebieden het apartheidsverleden van zich af te schudden. Nog steeds zijn de doorsnee landbouwbedrijven in handen van de blanke mannelijke elite. De tijdelijke jobs, wat de meest kwets-

bare jobs zijn, worden hoofdzakelijk overgelaten aan de vrouwen van de zwarte landarbeiders. Vrouwen komen zo op de laatste plaats.

15

|

Vakbond in Beweging 91

“Gezinnen wonen vaak in kleine huisjes op de grond van baas”, legt de Zuid-Afrikaanse feministe Auntie Stienie uit. “Enkel mannen krijgen een contract voor een huisje. Dat maakt dat je jouw man niet zomaar verlaat als hij je mishandelt, want waar ga je dan naartoe?”

Zuid-Afrika worstelt met hoge geweldcijfers Geweld tegen vrouwen en holebi’s is in Zuid-Afrika een gigantisch probleem. De helft van de Zuid-Afrikaanse vrouwen is ooit al het slachtoffer geweest van fysiek of seksueel geweld en er zijn vijf keer zoveel moorden op vrouwen dan in de rest van de wereld.

Ju-Kayline is zelf tiener in landelijk Zuid-Afrika, ze vertelt over haar er-

varingen: “Het is hier heel onveilig.

Soms komen mannen zomaar je huis binnen terwijl je aan het slapen bent.

Meisjes worden hier verkracht door bendeleden. Als zo’n bendelid je opeist en je zegt neen, dan neemt hij je gewoon vast en dwingt hij je om met hem mee te gaan. Als je tegenstribbelt, slaat hij.”

Ondanks de hoge geweldcijfers, is de Zuid-Afrikaanse wet best progressief.

Huiselijk geweld wordt als een ernstige misdaad beschouwd en je hoeft niet getrouwd te zijn om door de wet beschermd te worden. Ook ongetrouwde koppels, koppels van hetzelfde geslacht, moeders en zonen en mensen die een woning delen vallen onder de wet. Toch laat de toepassing van de wet te wensen over. Slechts zes percent van de rechtszaken leidt tot vervolging en heel wat hulpdiensten volgen hun eigen richtlijnen om tactvol om te gaan

met slachtoffers niet goed op.

Sterke vrouwen dankzij opleidingen Door de complexe problematiek maken feministische organisaties van de strijd tegen geweld een prioriteit. Women on Farms is zo een

“Dankzij workshops en infosessies kunnen vrouwen hun eigen leven in handen nemen.” organisatie. Men streeft naar gendergelijkheid, maar er kan geen gelijkheid zijn waar geweld tegen vrouwen en holebi’s zo’n proporties aanneemt en zo genormaliseerd is.

Women on Farms focust daarom op bewustwording bij vrouwen en holebi’s via allerhande workshops, informatiesessies en opleidingen. Zo kunnen ze hun eigen leven in han-

den nemen, hun gemeenschap mobiliseren en hun rechten opeisen.

Elk jaar doet Women on Farms bijvoorbeeld mee aan ‘16 days of activism’. Activisten zoals Auntie Stienie en Ju-Kaylin trekken dan de straten op en organiseren activiteiten in hun gemeenschap voor een grootschalige campagne tegen geweld tegen vrouwen en holebi’s. In 2016 organiseerden ze bijvoorbeeld een informatiesessie die mannen uitdaagde om hun eigen gedrag onder de loep te nemen. Op die manier leert de hele maatschappij bij en kunnen er stappen gezet worden naar een Zuid-Afrika waar iedereen evenwaardig is.

FOS Foto’s: FOS

FOS, de solidariteitsorganisatie van de socialistische beweging in Vlaanderen, maakte ter gelegenheid van het 20-jarige bestaan van Women on Farms een speciale documentaire over de strijd van vrouwelijke landarbeiders in Zuid-Afrika. Daarin vertellen onder andere Auntie Stienie en Ju-Kaylin hun ervaringen.

De documentaire toont de kracht van vrouwen. Met de hulp van Women on Farms en FOS hebben ze nu voldoende zelfvertrouwen en kennis om misbruik en onrecht aan de kaak te stellen. En ze vinden steun bij elkaar, want samen staan ze sterk. Of zoals Auntie Stienie in het filmpje zegt: “Niet één, niet twee, niet drie, allemaal tesaam.”

Bekijk de documentaire op de website: fos.ngo/allemaalsamen

Ju-Kayline Johnsen (rechts) samen met haar vriendin Rozaan Booysen (links).

16

De huizen van de meeste landarbeiders zijn zelden in goede staat.

|

Vakbond in Beweging 91

Portret

PORTRET VAN PIERRE VAN WELDE

Je bent rood en een dikke rebel Pierre Van Welde is al jaren actief lid van De Brug en de Vlaamse Seniorencommissie. Hij staat bekend onder zijn alias: ‘Ik zen De Pierre van Armoe’. Een rebel is hij altijd geweest. Jaren heeft hij gewerkt voor Makro, de Wallmart van Deurne. Interims kwamen er niet binnen, profiteurs ook niet.

het werken en ik moest al voor de arbeidsrechtbank komen. Ik kon er niet tegen dat ze me commandeerden. Als de meestergast twee keer tegen mij zei: “Nee, je moet dat zo doen”, dan antwoordde ik terug: “Als je het beter kunt, doe het dan zelf.” Dan vlieg je natuurlijk buiten, dan krijgt ge uw C4. En als ge drie

In welk soort nest ben je geboren?

Pierre Van Welde: Een rood nest.

Mijn bompa was een dokwerker.

Mijn vader mocht geen kleur hebben, die was beroepsmilitair. Ik liep elk jaar mee in de 1 mei stoet met mijn bompa. Als ik niet ging, was er iets. Toen ik bij de scouts ging, heb ik het mogen uitleggen. ‘De japneuzen’, dat mocht niet hé.

“Mijn moeder zei altijd: ‘Gij hebt dertien stielen en veertien ongelukken.’”

Wanneer ben je beginnen werken?

Pierre Van Welde: Ik ben op mijn 14 jaar beginnen te werken als leerjongen plaatslager en ik was toen al een dikke rebel. Ik was nog geen jaar aan

keer uw C4 krijgt, dan moest ge in die tijd voor de arbeidsrechtbank komen.

Je bent niet lang leerjongen geweest?

Pierre Van Welde: Leerjongen ben ik niet lang geweest, neen (lacht).

Mijn moeder zei altijd: “Gij hebt dertien stielen en veertien ongeluk17

|

Vakbond in Beweging 91

ken”. Maar… ik heb nooit gedopt. Ik kon alles. “Kan je met een kamion rijden? Jaa!” Ik weg met de vrachtwagen, met een remork aan mijn gat. Ik heb vanalles gedaan: leerjongen, plaatslager, bakker, cartonage, … ik noem er maar enkelen op. Dan ben ik bij mijn schoonbroer gaan werken, die had een groothandel in fruit. Ik was daar op zelfstandige basis, maar ik wist dat niet. Dat heeft maar één jaar geduurd, totdat ik de rekening kreeg. Daarna ben ik baanchauffeur geworden. Ik heb dat 5 à 6 jaar gedaan voor een meubelfabriek in de Kempen. Daarna ben ik bij Makro begonnen.

Hoe ben je bij Makro terecht gekomen?

Pierre Van Welde: Mijn toenmalige vrouw werkte daar. Dat was in 1970.

En zij hadden iemand nodig voor meubeltransport. En ik had altijd in de verhuis gewerkt. Makro had toen maar één winkel en wij deden

het transport van meubelen over heel België. Van Luik tot Namen. Ik heb geweten dat ik met een keukenkas bij een klant stond om half 1 ’s nachts. Die stond daar al in zijne pyjama. Dan moest ik nog om half 1 naar Antwerpen. Dan zat je daar met een hoop geld, want ik moest dat nog ontvangen. Maar ik wou dat niet meenemen naar huis. Als ze het ‘ratten’ had ik het gedaan.

Waarom ben je delegee geworden?

Pierre Van Welde: Je bent rood en je bent ook wat rebels. Je kent al die mannen op de lijst. Ze vragen u om op de lijst te staan omdat ze niet voldoende volk hebben en dan gaat de bal aan het rollen. De eerste verkiezingen zit je al in de CPBW en daarna in de ondernemingsraad.

Vervolgens word je herverkozen en zo ben ik altijd blijven gaan.

Wat is het meest memorabele moment in je carrière als delegee?

Pierre Van Welde: Ik ben de eerste en enige die de Makro ooit heeft gesloten met een staking, samen met mijn secretaris. Er kwam een arbeidswet waardoor vrouwen ook

langer moesten werken. Heel België was in staking. We zijn toen naar de baas gegaan en ik zei: “Rob, zijt so-

“Ik ben de eerst en de enige die de Makro ooit heeft gesloten.” lidair en doet de Makro toe van zeven tot vier” “Och jonge, dat doe ik niet!” “Ok, dan doe ik hem dicht!”.

En die bezag me zo: “dat kunde gij niet!”. De dag was er en hij had alles vastgemaakt. Karrekes, alles. Die was vergeten dat wij een mes en een tang hadden. Al die karrekes voor de winkel, ik kende dat van de GB want ik was altijd mee op stakingspiketten, en hij kon niet binnen. Hij dacht dat ik het personeel ging tegenhouden om te gaan werken, maar ik liet die allemaal binnengaan. Die waren allemaal tegen de vakbond, die wilden werken. Die konden toch maar werken van 7 uur tot 9 uur en voor de rest van den dag zaten die met hun duimen te draaien. Wat konden die doen? De winkel kuisen? Je kan niet heel de dag kuisen. Het heeft hem veel geld gekost. En dan heeft

18

|

Vakbond in Beweging 91

hij nog het restaurant gesloten, omdat wij daar een koffie kwamen drinken. “Als je niet braaf zijt Rob, dan doe ik uw benzinestation ook toe.”, zei ik hem. “Gij meent dat?”, zei hij. “Neen, het zal niet”. En dan kwam hij vragen: “Pierre, tot welk uur zoekt gij dat hier te sluiten?”. De winkel was open tot negen uur. Om half vijf waren wij weg. Dan moest hij nog de laatavondploeg laten komen werken en er was geen werk (lacht).

Het personeel was niet vakbondsgezind?

Pierre Van Welde: Al die chefs die daar rond liepen waren allemaal van de katholieken. En al dat personeel kiest voor hun chef, die hebben hun chef nodig voor een dagske congé.

Maar ze kwamen ons dan wel om uitleg vragen, want die katholieken die kenden er niks van. Wij waren nog opgeleid. Al de mensen die op de lijst wilden staan, moesten van mij cursus gaan volgen op het ABVV. Anders kwam je bij mij er niet op.

Profiteurs daar kon ik niet mee om.

Hoe heb je het delegeeschap ervaren?

Pierre Van Welde: Makro was een heel plezant bedrijf. Dat was een familiebedrijf. S.H.V., Steenkool Handels Vereniging, dat waren onze bazen. Onze grote baas was Fentener Van Vlissingen. Zolang de Makro draaide, mochten wij een ondernemingsraad en CPBW vragen. Als we tien punten aanhielden, waren ze met één punt niet akkoord. Meneer Van Vlissingen zei altijd: “Zolang ik verdien, mogen de anderen ook verdienen.” In 2000 zijn we overgenomen door het Duits bedrijf Metro en dan was het gedaan.

Wat is er gebeurd?

Pierre Van Welde: Metro is een beursgericht bedrijf. Het moest allemaal opbrengen. Eigen aan Makro was dat ze niet met interims werkten. Wij wilden niet dat er interims kwamen werken. Die vlogen direct buiten. Wij vonden dat ze iemand parttime moesten aannemen. En op termijn een voltijds contract aanbieden. Maar geen interims. Daar waakten wij over. Maar Metro heeft alles afgeschaft. Ontvangstgoederen werden afgeschaft, de meubelen werden afgeschaft, er was een fusie van twee of drie afdelingen

om minder chefs te hebben. Ik zei tegen mijn directeur: “Als je nu nog wil besparen dan zal het op personeel zijn.” “Ik weet het.”, zei hij. Dat is het verschil tussen een familiebedrijf en een beursgericht bedrijf. De laatste nationale ondernemingsraad

“Eigen aan Makro was dat ze niet met interims werkten. Daar waakten we over.’” vroeg ik aan de grote baas van Metro “Wat is er gebeurd met de notionele interest, wat heb je gekregen?”

En die zei met een platgestreken gezicht “18 miljoen.” “En wat is daarmee gebeurd?” “Dat is doorgestuurd naar de hoofdzetel in Duitsland”, zei hij. Dus ons 18 miljoen was gewoon doorgesjast, de dividenden zijn ervan betaald.

Je bent nog steeds actief in het ABVV? Pierre Van Welde: Ik ben nog altijd actief in de BBTK en zo ben ik bij de senioren terechtgekomen van De Brug. Daarnaast ben ik ook lid van de Vlaamse seniorencommissie.

19

|

Vakbond in Beweging 91

Wat is er veranderd met pakweg 15 jaar geleden?

Pierre Van Welde: Alles is veranderd. Er is meer werkloosheid. Al die sluitingen van bedrijven. Het is allemaal ten koste van de arbeider of de bediende. Al wat je hoort van de mensen, zijn klachten. Ook de vakbond vandaag. De secretarissen tegenwoordig die hebben geen tijd meer voor u. Die mensen hebben teveel werk, die hebben ook nog een huishouden. Als wij een vergadering hadden vroeger waren wij met 50-60 man. Je moet nu eens naar een vergadering komen. Als er 20 man zit, moogt ge blij zijn.

Waar liggen de grote uitdagingen?

Pierre Van Welde: De vakbond is er om de mensen te helpen en dat moeten ze blijven doen. Wij moeten een spreekbuis zijn van de werkman.

Welke boodschap wil je nog meegeven aan de jonge mensen?

Pierre Van Welde: Dat ze in de vakbond moeten komen. © Radeis

r o o v n o o l k j i l Ge ! k r e w g i d r a a gelijkw

Dinsdag 14 maart 2017 Dag voor gelijk loon v/m ijd 20% Loonkloof nog alt

@abvv.regio.antwerpen