Surp Pırgiç Vakfı Kasım-Aralık 2015 by acropolia

Kasım-Aralık 2015.indd 1

16/12/15 08:01

Abdi İpekçi Spor Salonu

E5 Çevreyolu Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı

MARMARAY KAZLIÇEŞME İSTASYONU (100 metre)

Kazlıçeşme

Sahi lyol u

Taksim - Eminönü

MARMARA DENİZİ

Yedikule

Bakırköy Atatürk Airport

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı ZAKİRBAŞI SOKAK NO.32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL TEL: 0212 582 50 50 PBX FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com

Kasım-Aralık 2015.indd 2

16/12/15 08:01

SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ VAKFI YÖNETİM KURULU MUTLU YILLAR DİLER

Kasım-Aralık 2015.indd 3

16/12/15 08:01

SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ AYLIK DERGİSİ SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ VAKFI YÖNETİM KURULU ADINA SAHİBİ

BEDROS ŞİRİNOĞLU SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ H. MAKRUHİ B. HAGOPYAN SAYFA DÜZENİ TEOMAN MAT KATKIDA BULUNANLAR MARKRİT ARSLAN NAİRA SÜZME HİLDA KARAPEKMEZ YÖNETİM YERİ Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Zakirbaşı Sok. No:32 - 34780 Kazlıçeşme - İstanbul 0212 582 50 50 0212 510 80 52 Faks 0212 582 69 91 Yaygın Süreli Yayındır Para İle Satılmaz DİZGİ ve BASIM Teo Ajans - 2015 Mahmutbey Mah. Taşocağı Cad. Ağaoğlu My Office 212 Residence No:3 Kat:7 Ofis:106 Güneşli - Bağcılar / İSTANBUL 0212 659 59 31

Geleceğe Umutla Bakabilmek İçin... Yeni Yılda Toplumsal Değişim Yeni bir yılın arifesindeyiz. Bu özel günler, klişe de olsa hâlâ geçerliliğini koruduğu iki önemli anlamı barındırıyor: Umut ve değişim. Toplum olarak geleceğe umutla bakmak istiyoruz, bunun için de sebeplerimiz var ancak toplumsal değişim gerekli hızda gerçekleşemiyor. Surp Pırgiç Hastanesi Vakfı ve VADİP Başkanı Bedros Şirinoğlu öncelikle bazı prensiplerde uzlaşmak gerektiğini söylüyor: “Örneğin, bir cemaat vakfının kasasındaki para, tüm cemaate aittir. Kişilere ait değil. Yöneticilerin görevi bu parayı toplum yararına en faydalı şekilde değerlendirmelidir. Bunu yapamayanlar görevi bırakmalıdır.”

KÜÇÜLEREK BÜYÜMEK Ermeni okullarının sayısının azaltılması görüşünü savunanlardan biri olan Bedros Şirinoğlu, okulların birleştirilmesi ve yeni binalarda daha kaliteli eğitim verilmesi için harekete geçilmesi çağrısında bulunuyor: “Üç bin öğrenci için 16 okul açık tutmak, üstelik öğrenci sayısının giderek azaldığı bir dönemde cemaatin sırtında büyük bir yük oluşturuyor. Okulların bütçe açıkları artık Sevgi Sofralarında (madağlarda) da denkleştirilemiyor. Piyasanın durumu da ortada... İnsanlar eskisi kadar bağış yapamıyor vakıflara. Geçtiğimiz yıl devletin okullara yardım başlatmasına karşın bütçe açıkları azalacağına artıyor. Bu yükü hayırseverlere yüklemek ise hiç gerçekçi değil. Şahsi fikrime göre bazı okullar birleşmeli.” Şirinoğlu, bu birleşmenin vakıf gelirlerini artıracağının da altını çiziyor: “Aynı bölgede olan okullar pekâlâ birleşebilir. Kurulacak yeni bir kampüste hem öğrencilere daha kaliteli eğitim verebilir, hem de eski okul binalarına farklı işlevler kazandırıp, vakıfların gelirlerini artırabiliriz. Yeni kampüslerde istenirse spor sahaları, havuz, bilgisayar odaları, gece okulları gibi istenirse daha başka ihtiyaca göre ek bölümler yapılabilir. Ermenice, İngilizce, üst düzeyde öğretilebilir. Bu sayede cemaat okullarında eğitim almayan öğrenciler de Ermeni okullarını tercih eder ve biz de toplum olarak büyürüz. Toplam 6 bin öğrenci kapasiteli dört veya beş okul cemaate yeter.”

Murat Ofset Solakzade Sokak No:5 Beyoğlu - İstanbul 0212 244 47 36

Kasım-Aralık 2015.indd 4

16/12/15 08:01

SURP PIRGİÇ SURP PIRGİÇ ERMENİ HASTANESİ AYLIK DERGİSİ KURULUŞ: SÂLNAME OLARAK 1900-1910 ve 1924-1949 AYLIK DERGİ 1949 SONRASI SENE 65 NO: 789-790 KASIM - ARALIK 2015

TASARRUF YAPMALIYIZ Bu gibi büyük projeler öncesinde de alınması gereken tedbirler olduğu görüşünü paylaşan Şirinoğlu, vakıfların daha fazla tasarruf yapabileceklerini de belirtiyor: “Eskiden sefertasıyla gidilirdi okula. Sonuçta herkesin evinde tencere kaynamakta, dolayısıyla eğer öğrenciler yemeklerini evden getirirse yaklaşık 2 milyon 800 bin TL tasarruf yapmış oluruz. Her okulun ayrı öğrenci servisinin olması yerine, basit bir düzenlemeyle ortak servis kullanılsa yine çok büyük oranda tasarruf yapılabilir. Vakıf yönetmenin esası da bu gibi uygulamaları hayata geçirebilmekte yatar. Yöneticilerin bu hesapları yapması gerekir. Mali komisyon da bu doğrultuda çalışmalara yön verebilir, tavsiyelerde bulunabilir.”

YAŞLILARA BAKIM, GENÇLERE KREDİ

“Bir cemaat vakfının kasasındaki para, tüm cemaate aittir. Yöneticilerin görevi bu parayı toplum yararına en faydalı şekilde değerlendirmektir.”

Tasarruflarla ve yatırımlarla elde edilecek gelirle yaşlılara daha iyi bakım sunulabileceğini, gençlere iş kurmaları için kredi verilebileceğini, ihtiyaç duyanlara daha iyi yardım götürebileceklerini kaydeden Şirinoğlu, düşüncelerini ve bir hayalini şöyle paylaşıyor: “Önümüzde fazla zaman yok, nüfusumuz giderek azalıyor, dünyada ve ülkemizdeki ekonomik kriz derinleşiyor. Daha fazla bu şekilde ilerleyemeyiz. Kimse söz etmiyor ama öyle zor geçinen aileler, toplumdan izole olmuş o kadar çok yaşlımız ve işsiz o kadar çok gencimiz var ki onlara yardım etmek boynumuzun borcu olmalı. Benim ve Surp Pırgiç Hastanesi Vakfı’nın diğer yöneticilerinin bir hayali var. İstanbul’da yeni yapılan 150-200 daireli bir blok kiralayıp, yaşlıları ve ihtiyaç sahiplerini oraya yerleştirmek ve onların barınma ve gıda ihtiyaçlarını karşılamak, tedavilerini ve bakımlarını sağlamak arzusundayız. Bunu başaracağımıza inanıyoruz. Bu gibi projeler cemaat olarak bizi birbirimize yakınlaştıracaktır. Bizler Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Yönetim Kurulu olarak yönetimimizde yukarıda bahsi geçen konulara titizlikle dikkat etmekte ve uygulamaktayız... Bu doğrultuda geleceğe dönük projelere yönelmeye devam edeceğiz. Not: Bu sayının hazırlanmasında emeği geçen Sayın Arsen YARMAN’a teşekkür ederiz. © Yayımlanan yazıların ve resimlerim tüm hakları saklıdır. Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı'ndan izin alınmaksızın fotokopi dahil, optik ve mekanik herhangi bir yolla kopyalanamaz, çoğaltılamaz, basılamaz, yayımlanamaz. Dergimizde yer alan makalelerin içeriğinden yazarları sorumludur.

Kasım-Aralık 2015.indd 5

16/12/15 08:01

İNDĞÇ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR USİUKŞĞK İNDĞÇ YĞMRV UÖÜ$ ARDUZEUZNJR ANÜUÇUĞQNDKŞUZ UZNDZNF UĞI*ZUITĞ HŞIĞNİ BRĞRZ*PLND :SÇUÜĞUHŞI A$ SU?ĞNDAR H$ WUMNÇŞUZ T>UEĞNDKRDZ KTNSUZ SUK U>UMRJZŞĞ SUĞÜĞRI UĞİLUZ ZURĞU İRDÖST ARLIU ÜUĞUYT?STÖ FUĞVUMUZ FUWĞ İndğç Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznj Öu=rğhubg Ynpnj Krd 32 - 34780 Üuölgvtbst - Rikuzhndl 0212 582 50 50 0212 510 80 52 (u=i! 0212 582 69 91 Huğçşğumuz Ağuıuğumndkrdz Uzfouğ T

ÜĞUBUĞNDKRDZ ŞD IHUÜĞNDKRDZ Kt+ Ucuzi - 2013

Suasndıhtw Sua$ Kub+oupg Hnpnıuw Upu+plnd Suw *)ri 212 Ğtirıgzi Krd 3 Wuğm 7 *)ri 106 Mrdztblr - Hupogluğ 0212 659 59 31

SNDĞUI *(İTK İnlu=öuıt Ynpnj Krd 5 Htw+plnd - Rikuzhndl 0212 244 47 36

WNWİNF ZUWŞLND AUSUĞ ETHR UHUÜUW$$$ ZNĞ IUĞNDUZ ST> AUDU?UMUZ YNYN:NDKRDZ Mg üızndrz= Znğ Iuğdnw işsrz! Uwi suizuwuındm +ğşğg anü vt kt rğşzj infnğumuzndkrdzg huaşz ıumudrz^ şğmnd muğşdnğ rsuiı mg çnfuzeumşz! Wnwi şd ynyn.ndkrdz! Nğhti audu=umuzndkrdz^ m'ndöşz= wnwinf zuwrl uhuüuwrz^ uinğ ausuğ ul huıouxzşğ ndzrz=^ sruwz kt audu=umuz ynyn.ndkrdzg auğmud nğ uğuündkşusç v'rğumuzuzuğ! İ$ Yğmrv Uöü$ arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz şd FUIRY-r Uışzuhşıg Hşığni Brğrz+plnd mg wuwızt kt zu. şd uxu< htı= t muğü sg imöçndz=zşğnd ü,nf ausuquwzndkşuz üul! {*ğrzum% ausuwz=uwrz auiıuındkşuz sg eğusuğmprz st< üızndnp eğusg usçnp< ausuwz=rz mg huımuzr! Uzqşğnd vr_ huımuzrğ! Fuğrvzşğnd huğıumuzndkrdzz t uwe eğusg audu=umuzndkşuz +üırz^ ustztz +üıumuğ qşdnf uğcşdnğşl! Uznz= nğ vşz mğzuğ gzşl uirmu^ htı= t ağucuğrz´! HÖIRMZULNF SŞ;ZUL Hşığni Brğrz+plnd mnv m'ndppt wuwızşlnf nğ Auwmumuz fuğcuğuzzşğnd krdg htı= t iuasuzuyumşl^ nğhtiör fuğcuğuzzşğg znğ btz=şğnd st< nğumudnğ ndindjnds muıuğşz! Uz m'git$ {Şğş= Auöuğ ubumşğır ausuğ 16 fuğcuğuz çuj huaşl^ suzuduze zşğmuw bğ<uzrz şğç fuğcuğuzzşğnd st< ubumşğızşğnd krdg mg znduör^ uirmu ausuwz=r mxzumrz sş, çşx mg çşxjzt! Fuğcuğuzzşğnd hrdıotr çujşğg uwlşdi muğşlr v'glluğ ünjşl İrğnw İşpuzr &suıupzşğnd/ audu=nwkzşğnf! Ağuhuğumr froumz ul st<ışpz t$$$! Suğermg zu.mrz qşdnf vşz mğzuğ zndrğuındndkrdz gzşl sşğ auiıuındkrdzzşğndz! Aumuxum nğ uzjşul ıuğr hşındkrdzg imiud zrdkumuz +cuzeumndkrdz muıuğşl sşğ fuğcuğuzzşğndz^ uwzndauzeşğq hrdıotr çujşğg yn.uzum znduöşlnd^ m'udşlzuz! Rim uwi çşxg çuğşğuğzşğnd çşxjzşl rğuhubıumuz buğcnds sg vt! Uzqzumuz muğ,r=ri ausuquwz^ muğü sg fuğcuğuzzşğ htı= t sruzuz´! Brğrz+plnd mg bşbıt nğ uwe srujndszşğg sşğ auiıuındkrdzzşğnd şmusndızşğz ul hrır udşljzşz! {Srşdznwz kuprz st< şpu, fuğcuğuzzşğg buı lud qşdnf mğzuz sruzul! Arszşlr znğ ndiuznpumuz ausulrğnf sg kt_ muğşlr t udşlr nğumudnğ ndinds <usçşl ubumşğızşğndz şd kt fuğcuğuzzşğnd arz btz=şğndz ıuğçşğ ersuür, buaşjzşlnf^ auiıuındkrdzzşğndz şmusndızşğg udşljzşl! Znğ ausulrğzşğndz st< şkt ndöndr muğşlr t suğöueubışğ^ uduöuzzşğ^ ausumuğürvr işzşumzşğ^ ürbşğuwrz fuğcuğuzzşğ şd huauz<=r ausuquwz znğ çucrzzşğ çuzul! Auwşğtzz nd Uzülşğtzg muğşlr t ustztz çuğqğ sumuğeumr fğuw ndindjuzşl! Uinğ bznğard ausuwz=uwrz fuğcuğuzzşğnd st< ndinds viıujnp ubumşğızşğg kt_ Auw fuğcuğuzzşğg mg zu.gzığşz şd kt sşz= nğhti audu=umuzndkrdz mg sş,zuz=! Fşj auöuğ ubumşğır ıuğnpndkrdz ndzşjnp vnği mus arzü fuğcuğuzzşğg sşğ ausuwz=rz ausuğ çuduğuğ şz´!

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 6

18.12.2015 10:29:51

İNDĞÇ YĞMRV USİUKŞĞK İNDĞÇ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR Arszndu, ıuğşürğ= 1900 - 1910 şd 1924 - 1949^ rçğ Usiukşğk 1949 IUĞR 65 KRD 789 - 790 ZNWŞSÇŞĞ - EŞMIŞSÇŞĞ 2015

{Ausuwz=uwrz auiıuındkşuz sg eğusuğmprz st< üızndnp eğusg mg huımuzr usçnp< ausuwz=rz! Fuğrvzşğnd hubı+zz t uwe eğusg audu=umuzndkşuz r zhuiı usşzu+üıumuğ qşdnf uğcşdnğşl´!

HTI? T :ZUWNPNDKRDZ GZŞZ? Brğrz+plnd erışl mndıuw nğ zsuz+ğrzum ,ğuürğzşğt uxu< uzağucşbı t ersşl muğü sg sr<njuxndszşğnd! Fuüg)zşğg mğzuz udşlr buı .zuwnpndkrdz gzşl! {Uxu< oubr iumuxnf ehğnj m'şğkuwrz! R fşğ<nw ustz ıuz st< oub sg m'şyr^ ndğşsz şkt ubumşğızşğg rğşzj oubg ındztz çşğşz^ s+ıudnğuhti 2 srlrnz 800 auöuğr .zuwnpndkrdz mg muıuğndr! Mus yn.uzum ustz ehğnj ubumşğızşğnd oub huığuiışlnd buı huğö muğüueğndkşusç sg muğşlr t çnlnğ ehğnjzşğndz auiuğumuj oubr ihuiuğmndkrdz muıuğşl şd uwe mşğhnf ul .zuwnpndkrdz rğumuzujzşl! Fuüg)zşğnd muxufuğndsg uauduirm uwihrir ünğ,ueğndkrdzzşğg rğumuzujzşlt m'uzjzr! Şlsıumuz wuzqzu.ndsçz ul mğzuw ndppndkrdz ıul uwi ub.uıuz=rz^ mğzuw wuzqzuğuğndkrdzzşğ gzşl! IUĞR?NIZŞĞNDZ :ZUS?^ ŞĞRIUİUĞEZŞĞNDZ FUĞM Brğrz+plnd ıumudrz erışl mndıuw nğ .zuwnpndkrdzzşğnf şd zşğeğndszşğnf qşx= çşğndu, şmusndır bznğard muğşlr m'glluw udşlr lud .zus= ıuzrl ıuğr=nızşğndz^ rim şğrıuiuğezşğndz ul eğusumuz fuğm çuzul^ nğhtiör uznz= muğşzuz ünğ, arszşl! Muğr=udnğzşğndz muğşlr t udşlr lud +cuzeumndkrdz auijzşl! Brğrz+plnd iuhti m'uğıuwuwıt rğ sıu,ndszşğg$ {Sşğ ux<şd buı cusuzum vmuw^ sşğ çzumvndkşuz krdg aşıöaşıt mg humir^ ub.uğar fğuw şd sşğ şğmğrz st< ızışiumuz ıuüzuhg +ğt +ğ mg .nğuzuw! Uwi mşğhnf vşz= mğzuğ wuxu<ersşl! N_v stmg .+i=g m'gzt^ iumuwz ürışz= nğ muz gzıuzr=zşğ^ nğnz= buı ecnduğ m'uhğndrz! Muz ıuğr=nızşğ^ nğnz= yğku, şz audu=umuzndkşztz şd uwz=uz sş, krdnf uzünğ, şğrıuiuğezşğ ndzrz=^ nğ sşğ orırz huğı=z t uznzj +üzşl! Şi şd İ$ Yğmrv Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz srdi fuğvuwrzzşğg şğuöuz= sg ndzrz=! Rikuzhndlr st< 150-200 wuğmuçucrznf znğumuxnwj hln= sg fuğqşl^ anz ışpudnğşl ıuğr=nızşğz nd muğr=udnğzşğg şd uhuanfşl uznzj uhğndiız nd izzeşptzg^ uhuanfşl zuşd euğsuzndsz nd .zus=g! Mg auduıuz= nğ hrır wu<nprz= rğumuzujzşl uwi ,ğuürğg! Uwihrir ,ğuürğzşğ^ nğhti ausuwz= sşö rğuğnd hrır s+ışjzşz! Sşz=^ İ$ Yğmrv Auwnj Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz uzeuszşği^ ç,u.zeğndkşusç muzü m'uxzşz= fşğnwrbşul auğjşğnd fğuw şd öuznz= mg ünğ,ueğşz=! Uwi ndppndkşusç hrır buğndzumşz= öçuprl zsuz+ğrzum ,ğuürğzşğnf! ;UZ*K% Bznğaumulndkrdz mg wuwızşz= Uğitz ŞUĞSUZRZ nğ uwi krdr huığuiındkşuz st< çşğud rğ u<umjndkrdzg! © Ağuıuğumndu, çnlnğ üğndkrdzzşğnd şd lndiuzmuğzşğnd rğudndz=g fşğuhuandu, t! Uxuzj İndğç Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr fuğvndkşuz uğı+zndkşuz^ çuösuüğndkrdzg zşğuxşul^ üğndkrdzzşğg ışinpumuz şd sş=uzr= nğşdt sr<njud gze+ğrzumşl^ çuösuüğşl şd uwl ışp ağuıuğumşl muğşlr vt! Huğçşğukşğkrz st< ağuıuğumndu, w+endu,zşğnd çnfuzeumndkşztz üğuütızşğz şz nğ huıui.uzuınd şz!

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 7

18.12.2015 10:29:55

MARMARAY

Kasım-Aralık 2015.indd 8

16/12/15 08:01

Çığır Açan Teknolojilerin İzindeyiz... Teknolojik gelişmelerin tıp alanındaki yansımaları en hızlı ve en iyi şekilde Radyolojik görüntülemelerde kendini göstermektedir. Yeni teknolojiye sahip olmak hekimi ve hastayı en az bir adım önde kılar. Hastanemize yeni alınan ileri teknoloji bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme bizlere yeni olanaklar sağlamakta ve yeni ufuklar göstermektedir.

Ayrıca bu cihazlarla protez artefaktları minimuma indirilebilmekte, kardiak perfüzyon gibi incelemelerde üstün performans elde edilebilmekte, böbrek taşlarının yapısı belirlenebilmektedir. Yeni Nesil Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR cihazı da birçok avantaj sağlamaktadır. 70 cm lik tünel açıklığı özellikle klostrofobisi olan hastalarda rahatlık hissi verir. Cihazın sessiz oluşu da hastaya konfor sağlar. Bu cihazla nefes tutmaya gerek olmaksızın incelemeler yapılabilmektedir. Yüksek çözünürlüğü ile başta kas iskelet sistemi olmak üzere daha iyi ve ayrıntılı görüntüler verir. Kontrast madde verilmeden anjiografik görüntüler elde olunabilmektedir.

Yeni Nesil Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi cihazı ile daha az radyasyon ve kontrast kullanılarak kısa sürede optimal görüntüler elde olunabilmektedir. Bu “az zamanda çok işler başarmak”tır. Rutin incelemeler saniyeler içinde tamamlanmaktadır. Bu özellikle çocuk ve yaşlı hastalarda inceleme kolaylığı sağlar.

Yeni ufuklarda görüşmek dileğiyle... Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Radyoloji Servisi

Kasım-Aralık 2015.indd 9

16/12/15 08:01

Dünyanın Sayılı Merkezlerinde Bulunan İleri Teknoloji Cihazlar Radyoloji Servisimizde Hizmetinizde...

Kasım-Aralık 2015.indd 10

16/12/15 08:01

Kasım-Aralık 2015.indd 11

16/12/15 08:01

Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi PROTEZLİ HASTALARA ÇEKİM İMKANI

SANAL ENDOSKOPİ

Girişimsel metodun zorunlu olmadığı ve tarama amaçlı gerçekleştirilen endoskopik tetkiklerin kalın barsak görüntülenmesi, BT sistemimizde mümkündür.

Metal protezli hastaların artefaktsız olarak incelenebilmektedir,

YENİ NESİL KARDİYAK BT UYGULAMALARI

Kalp kaslarının perfüzyon incelemeleri yapılabilmektedir. Kalp myokard perfüzyon çalışmasında perfüzyon defekti gösteren bölümler renk kodlamalı olarak izlenmektedir. Çekim sırasında kullanılan kontrast ajanlar ekstra çekime gerek kalmadan görüntülerden sanal olarak çıkarılabilmektedir. Hastalara uygulanan kontrast madde ajanlarının dokular içerisinde nümerik değerler ile sistem tarafından otomatik tespit edilmektedir. Kalp damarlarında kireç plakları arasına gizlenmiş olan ve tehlikeli plaklar görüntülenebilmektedir.

Sanal Anjiyo Tetkikleri

YÜKSEK UZAYSAL ÇÖZÜNÜRLÜK

Koroner arter gibi küçük yapıların incelenmesi gerektiği durumlar, sistemlerin limitlerini zorlaması gereken alanlardan biridir. Hastanemizde kullanılan spektral görüntüleme yapabilen BT sisteminde koroner damar görüntüleme uzaysal çözünürlüğü 18.2 lp/ cm’dir. Kalp damar darlık incelemelerinde ihtiyaç duyulan bu değer ne kadar yüksek olursa görüntü kalitesi o kadar artmaktadır. Bu uzaysal çözünürlüğü elde eden teknolojinin altında geleneksel teknolojiye göre 100 kat daha fazla‘’Primary Speed’’ özelliği ve 4 kat daha hızlı olan ‘’Afterglow’’ süresi yatmaktadır. 12

Kasım-Aralık 2015.indd 12

16/12/15 08:01

Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi 13

Kasım-Aralık 2015.indd 13

16/12/15 08:01

Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi YENİ NESİL BT UYGULAMALARI

kullanımı ve yaş gibi unsurlarında içerisine dahil edildikleri skorlama analizlari sonucunda ilk onyıl içerisindeki kalp krizi geçirme riskleri yüzdesel olarak ifade edilebilmektedir.

Böbrek taşlarının sertlik derecelerine göre karakterizasyonlarının analiz edilmesi ve tedavi şeklinin belirlenmesi mümkündür. Göz ile ayırdedilemeyen kontrast madde tutulumlarının sayısal olarak analiz edilebilmektedir.

İLERİ UYGULAMALAR

Özellikle kemik yapılar içerisinde yol alan boyun veya beyin damarlarının gördüğü hasar ve darlıklar kemik yapılar olmaksızın değerlendirilebilmektedir.

DÜŞÜK DOZ, HASTA GÜVENLİĞİ

X-ışını güvenliği, sistem olabilecek en düşük X-ışınını kullanabilmek adına gelişmiş hasta güvenliği teknolojileri kullanmaktadır.

Akciğer çekimlerinde ise nodüllerin takibi otomatik olarak sistemler tarafından gerçekleştirilmektedir. Onkoloji vakalarında radyoterapi sonrası TM değişimlerini takip etme amaçlı ve inme vakalarının teşhisi için beyin ve karaciğer perfüzyon çekim ve analizleri yapılabilmektedir.

3D Doz Modülasyonu, kalınlık ve yoğunluk farkı olan vücut bölümlerinin aynı çekim içerisinde farklı X-ışını dozu ile çekimine olanak sağlamaktadır.

Sonuç olarak kalitatif değerlerin yanında kantitatif değerlerin yüksek doğrulukta elde edilebildiği ve teşhis sırasında bu sonuçlarında gözönünde bulundurulduğu BT tetkikleri hastanemiz radyoloji bölümünde gerçekleştirilebilmektedir.

0-18 yaş aralığında her yaş dönemine ait çekim protokolleri maksimum güvenlikte kullanıcıya sağlanmaktadır. “Adaptive Statistical Iterative Reconstruction’’ (ASiR) tekniği olarak adlandırılan yöntemde önceki teknolojilere göre çok daha düşük X-ışını ile HD görüntü kalitesinde BT görüntülerine ulaşmak mümkün olmaktadır.

KALP KRİZİ RİSK HESAPLAMA

Kalp damarlarını daraltan kireçlemelerin teşhisinin kontrast madde dahi kullanmadan BT tetkik ve analizi ile (SmartScore) yapılması saniyeler içerisinde gerçekleşmektedir. Hastaların diyabetik olma durumu, kan analizleri, sigara

Kasım-Aralık 2015.indd 14

16/12/15 08:01

Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi 15

Kasım-Aralık 2015.indd 15

16/12/15 08:02

Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR SESSİZ MR ÇEKİMİ

Hasta çekim deneyimine damgasını vuran “SESSİZ MR” çocuk hastalar için atılan önemli bir adım olmaktadır. Özellikle çocuk hastalar için anestezi vermeden çekim yapmayı mümkün kılabilen bu teknoloji, dayandığı hızlı donanımsal tasarım ve yazılımlar sayesinde hastanın haraket etmesinden doğan görüntü bozukluklarını gidererek üstün imaj kalitesini de beraberinde getiriyor.

GENİŞ HASTA TÜNELİ

İĞNESİZ UYGULAMALAR

Hasta dostu “İğnesiz Uygulamalar” konsepti kapsamında, hastaya kontrast madde (ilaç) enjeksiyonu yapılmaksızın MR anjiyografi yapılabilmesi, özellikle gebe, çocuk hastalarda ve böbrek yetmezliği sorunu yaşayan hastaların da görüntülenebilmesi için önemli bir alternatif oluşturuyor.

Omurga ve Merkezi Sinir Sistemi

Hasta dostu “İğnesiz Uygulamalar” konsepti kapsamında bulunan yeni nesil yazılımlar sayesinde tanı koymak için daha az biyopsi uygulamasına ihtiyaç duyuluyor.

Kasım-Aralık 2015.indd 16

16/12/15 08:02

Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR 17

Kasım-Aralık 2015.indd 17

16/12/15 08:02

Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR TEK ÇEKİM 6 KONTRAST Rutin beyin taramalarını çok daha kısa sürede ve çok daha hızlı gerçekleştirmek artık hastanemize kurulan Yeni nesil Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR ile mümkün.

Sentetik MR

Konvansiyonel

Kasım-Aralık 2015.indd 18

16/12/15 08:02

Kasım-Aralık 2015.indd 19

16/12/15 08:02

Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR HASTA KONFORUNU ÖN PLANA ÇIKARAN TASARIM

Hasta konforu düşünülerek tasarlanan yüzeyel koiller ve hasta masası sayesinde özellikle obez hastaların çekimleri artık çok daha konforlu... Bu tasarım sayesinde, tüm MR çekimleri hasta tüneli içerisine ister kafa önce ister ayak önce girecek şekilde gerçekleştirilebiliyor.

Karaciğer Yağlanması Tanısı

NEFES TUTMASIZ ÇEKİMLER

Yeni nesil yazılımlar sayesinde MR çekimi sırasında nefes tutmakta zorlanan hastaların, nefes tutmadan MR çekimlerinin yapılması artık mümkün.

YENİ NESİL YAZILIMLAR

İnme ve mikrokanama vakalarında, ileri nöroloji yazılımlarını üzerinde barındıran MR cihazımız ile erken teşhis hayat kurtarıyor. Kalp Hastalıklarının Tanısı

Kıkırdak Hasarı Tanısı

Vücudunda Metal İmplant Bulunan Hastaların Çekimleri Yapılabiliyor. 20

Kasım-Aralık 2015.indd 20

16/12/15 08:02

Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR

Kasım-Aralık 2015.indd 21

16/12/15 08:02

Premium Seviye Renkli Doppler Ultrason Özel biyopsi probu ve yeni genişletilmiş E Serisi prob ailesiyle bir araya getirilen S-Agile mimarisi, abdominal, kas-iskelet, küçük organ, meme, vasküler, kadın hastalıkları ve doğum, kardiyoloji ve daha fazlasını içeren geniş bir klinik uygulama grubunda üstün görüntü kalitesi elde etmeye yardımcı olur. Batın ve Yüzeyel Dokularda Renkli Doppler Ultrasonografi

Kasım-Aralık 2015.indd 22

16/12/15 08:02

Premium Seviye Renkli Doppler Ultrason 23

Kasım-Aralık 2015.indd 23

16/12/15 08:02

Kasım-Aralık 2015.indd 24

16/12/15 08:02

Kasım-Aralık 2015.indd 25

16/12/15 08:02

Kasım-Aralık 2015.indd 26

16/12/15 08:02

Kasım-Aralık 2015.indd 27

16/12/15 08:02

Surp Pırgiç Hastanesi

Teknoloji Harikası Yeni Cihazlarla Donatılıyor Yakında monte edilecek yeni BT ve MR’dan dünyada sadece 6 tane var

ğitilmiş kadrosu ve ileri teknolojik yöntemlerle hizmet veren Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi, en gelişmiş radyolojik cihazları bünyesine katmaya devam ediyor. Yenilenen iki adet ulltrasonografi cihazının yanı sıra, önümüzdeki günlerde monte edilecek yeni BT (Bilgisayarlı Tomografi) ve Kasım ayı sonunda montajı tamamlanacak yeni MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme) cihazları, tam konfigürasyon donanımlı olup dünyada üretilen ve satışa çıkarılan ilk altı cihaz arasında yer alıyor. Ayrıca Surp Pırgiç Hastanesi Kardiyoloji servisi EKO cihazları da yenilenmiş bulunuyor.

SESSİZ MR

Hasta çekim deneyimine damgasını vuran “SESSİZ MR” deneyimi kapalı alan korkusu olan ve çocuk hastalar için atılan önemli bir adım. Özellikle çocuk hastalar için anestezi vermeden çekim yapmayı mümkün kılabilen bu teknoloji, dayandığı hızlı donanımsal tasarım ve yazılımlar sayesinde hastanın hareket etmesinden doğan görüntü bozukluklarını gidererek üstün imaj kalitesini de beraberinde getiriyor.

HASTA KONFORUNU ÖN PLANA ÇIKARAN TASARIM

Hasta konforu düşünülerek tasarlanan yüzeyel koiller ve hasta masası sayesinde özellikle obez hastaların çekimleri artık çok daha konforlu. Bu tasarım sayesinde, tüm MR çekimleri hasta tüneli içerisine ister kafa önce ister ayak önce girecek şekilde gerçekleştirilebiliyor.

Kasım-Aralık 2015.indd 28

16/12/15 08:02

İĞNESİZ UYGULAMA

70 cm geniş tünel açıklığı, daha geniş hasta masası, daha ferah aydınlatma ve iç havalandırma sistemleri, daha hafif ve esnek yapıdaki yüzey koilleri ve tek çekimde birden fazla görüntüleme işlemini kısa sürede tamamlayabilen ileri yazılımlar; hasta dostu “İğnesiz Uygulamalar” konsepti kapsamında, hastaya kontrast madde (ilaç) enjeksiyonu yapılmaksızın MR anjiyografi yapılabilmesi, özellikle gebelerde, çocuk hastalarda ve böbrek yetmezliği sorunu yaşayan hastaların görüntülenebilmesi için önemli bir alternatif oluşturuyor.

NEFES TUTMASIZ ÇEKİMLER

Yeni nesil yazılımlar sayesinde MR çekimi sırasında nefes tutmakta zorlanan hastaların, nefes tutmadan MR çekimlerinin yapılması artık mümkün. İnme ve mikrokanama vakalarında, ileri nöroloji yazılımlarını üzerinde barındıran MR cihazı ile erken teşhis hayat kurtarıyor. Vücudunda metal implant bulunan hastaların çekimleri yapılabiliyor.

YENİ NESİL BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ SİSTEMİ

Geçtiğimiz yıllar içinde bilgisayarlı tomografi görüntüleme yöntemlerinde yeni bir çağın başlangıcı olarak sayılan çok kesitli BT sistemleri kısa süre içerisinde gelişen donanımlarına yeni yazılımları da ekleyerek “Spektral Görüntüleme” yapabilen sistemler haline geldiler. Yeni nesil BT sistemlerinin kullanıcılara sağladığı en önemli özellik gri renk skalasındaki görüntülerin yanı sıra doku ve vücut içi materyallerin karakterizasyonu hakkında bilgi vermeleri oldu. Konvansiyonel BT görüntüleme de tek enerji seviyesinde çekim yapılabilmesine karşın spektral görüntülemede kullanılan X-ışınının 101 enerji seviyesinde tüm datalarının toplanarak değerlendirilmesi mümkün hale geldi. Bu sayede X-ışınının oluşturduğu imajlardan geleneksel yöntemlere farklı olarak çok daha bilgiyi hastadan alabilir durumdayız. Spektral datalar ve analizleri sayesinde lezyonların içeriği hakkında daha fazla bilgi toplanabilmektedir. Tüm bu uygulamalar gerçekleştirilirken kullanılan x-ışını miktarının minimize olması ise diğer önemli bir konudur.

Kasım-Aralık 2015.indd 29

16/12/15 08:02

Sessiz 3.0 Tesla Sentetik MR • SESSİZ MR ÇEKİMİ • GENİŞ HASTA TÜNELİ • İĞNESİZ UYGULAMALAR • TEK ÇEKİM 6 KONTRAST • HASTA KONFORUNU ÖN PLANA ÇIKARAN TASARIM • NEFES TUTMASIZ ÇEKİMLER • YENİ NESİL YAZILIMLAR

ZAKİRBAŞI SOKAK NO: 32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL (MARMARAY KAZLIÇEŞME İSTASYONUNA 100 METRE) TEL: 0212 582 50 50 RADYOLOJİ SERVİSİ DAHİLİ 1031-1032 FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com

Kasım-Aralık 2015.indd 30

16/12/15 08:02

American University of Armenia Z iyareti

Kasım-Aralık 2015.indd 31

16/12/15 08:02

American

University

of Armenia Z iyareti

Kasım-Aralık 2015.indd 32

16/12/15 08:02

Kasım-Aralık 2015.indd 33

16/12/15 08:02

KALP KRİZİNDEN NASIL KURTULABİLİRİZ ? Prof.Dr. Murat GENÇBAY

Kasım-Aralık 2015.indd 34

16/12/15 08:03

Kalp krizi, “koroner arter” denilen kalbi besleyen damarların içerisinde biriken yağ tabakasının çatlaması ve bu yağın kanla teması sonunda olur. Bu yağ kanla temas eder etmez milisaniyeler içerisinde pıhtı oluşur ve pıhtı yeterli büyüklükte olursa damarı tıkar ve buradan kan akışınını tamamen durdurur. Yaklaşık yarım saat süre kansız kalan kalp dokusu geri dönülmez bir biçimde kaybedilir. Kaybedilen kalp dokusu kasılma işlevinde bulunamaz ve kalp yetersizliğine yol açabilir. Ayrıca bu dokudan ölümcül olabilecek ritm bozuklukları oluşabilir.

olması damarlarda yağ birikiminin kolaylaştığı durumlardır. Başka pek çok faktör saptanmaktadır, örneğin kanda, homosistin denilen aminoasidin veya Lipoprotein a’nın yüksek seviyede olması bilinen başka faktörlerdir. Stresin veya depresyonun kalp damarında yağ birikimine etkisi olmamakla birlikte, kalp krizi geçirme riskini artırdığına dair kanıtlar bulunmaktadır. Özellikle bel bölgesinde olan şişmanlığın kalp damarında yağ birikimine doğrudan bir etkisi olmasa da, bu durumun şeker hastalığı, yüksek tansiyona yol açması ve kolesterol seviyesini bozması nedeniyle yatkınlık oluşturan bir durum olduğunu söyleyebiliriz. Kısaca özetlersek; kalp krizinde genetik zemin çok önemlidir, şeker hastalığı, yüksek kolesterol seviyesi, yüksek tansiyon, kalp krizi, şişmanlık “kardeş” hastalıklardır ve soyağacına bakılırsa bazı ailelerde sık görülürken bazılarında çok nadiren görünür. Yani bazı kişiler genetik olarak kalp krizi açısından şanssız doğmaktadır, ancak bu şansızlığın önemli oranda önüne geçmek olanaklıdır.

Kalp krizinden nasıl kurtulabilirim? Kalp krizinden kurtulmanın

Damar içerisinde yağ birikimi yavaş bir süreçle olur. Eğer damardaki çapa göre daralma %60’ların üzerine çıkarsa çok yoğun egzersiz sonrası göğüste anjina pektoris (Latince anlamı göğüs ağrısı) denilen ağrı oluşur. Bu darlık %90’ların üzerine çıkarsa kalbe giden kan o denli azalır ki dinlenme durumunda bile yeterli kan sağlayamaz ve dinlenme anında bile ağrılar oluşur. Ancak önemli olan bir şey damardaki darlık çoğu hastada sabit bir darlık değildir, yağ birken kısımda zaman zaman spazmlar olur ve darlık önemli oranda artabilir. Sigara, duygusal stresler, kokain bahsedilen spazmı oluşturan önemli etkenlerdir.

en sağlam yolu kalp damarlarında yağ birikimini önlemektir. Bunu nasıl başarabiliriz? Doğaya uygun yaşayarak! Egzersiz yapmak. Egzersiz haftada en az 3 gün, 1 saatlik tempolü yürüyüşler şeklinde olmalıdır. Yediklerimize dikkat etmek. Margarin veya hayvansal yağlar tüketmemek. Yağlar; balık (özellikle soğuk su balıkları) veya bitkisel kökenli olmalıdır. Badem, zeytin, ceviz, soya özellikle yararlı yağlar içeren gıdalardır. Dışarıdan almaya hiç ihtiyacımız olmayan ve sadece hayvansal gıdalarda bulunan kolesterol alınımını en aza indirmek. Sakadatlar, yumurta sarısı özellikle kolesterolden zengin gıdalardır ve başta sakadatlar olmak üzere kolesterol içeriği yüksek gıdalardan uzak kalmak çok önemlidir. Sigara içmemek. Herhalde, kızılderililerin eski dünyalı “beyaz adam” dan bundan daha büyük bir intikamı olamazdı! Sanırım sigara bize dünya tarihinin en aptalca dönemini geçirtmektedir. Çok kolay bağımlılık yaratan ve hem içenin hem de çevresinin sağlığını inanılmaz derecede bozan başka bir tüketim maddesi olmamıştır. En vahimi de toplumun sigara içimine hastalık gözüyle

Kalp damarında neden yağ birikir? Buna tam olarak cevap vermek oldukça zordur. Bilimdeki onca gelişmeye rağmen cevaplanamamış pek çok soru daha vardır. Bilinenler, bazı durumlarda yağ birikiminin kolaylaştığıdır. Sigara kullanılması, kanda kötü kolesterol seviyesinin yüksek olması, iyi kolesterol seviyesinin düşük olması, ailede genç yaşta kalp krizi veya ani ölüm öyküsü olması, kişinin kendisinde şeker veya tansiyon hastalığı

Kasım-Aralık 2015.indd 35

16/12/15 08:03

bakmamasıdır. Sigara içen kişi madde bağımlısıdır. Bu gerçeğin farkına varmak ve bunu her platformda vurgulamak çok önemlidir. Eğer sigaraya daha önce başlanıldıysa bir an önce bırakmak insanın kendisine yapacağı en büyük iyiliklerden birisi olacaktır. Sigarayı bırakmak sanıldığı kadar da zor değildir. Kişisel hayatımda hastalarımın yüzde 80-90’nına sigarayı bıraktırdığımı söyleyebilirim. Hekimlerin bu konuya hastalık gözüyle bakması ve tedavisi için yeterli zaman ayırması kanımca çok önemlidir.

basıncını başdönmesi, aşırı halsizlik yaratmayan en düşük seviyede tutmakta yarar vardır. Örneğin, büyük tansiyonun 10-13 arası olması çok iyidir. Eğer mümkünse hastanın evine bir tansiyon aleti satın alması ve kan basıncını daha yakından takip etmesi çok iyi olur. Kan şekerinin ve kolesterollerin de bir hekim gözetiminde yakın takibe alınması önemlidir. Tüm bu önelmelerden daha da önemlisi hastanın kalp damarında tıkanıklık saptandığı anda frene basması ve yaşam tarzını tekrar gözden geçirmesi gerekir. Sigara içememek, egzersiz yapmak, yediklerine daha dikkat etmek, fazla stresten kaçınmak, düzenli bir hayat yaşamak çok çok önemlidir.

Kalp damarlarımda tıkanıklık var

mı? Hemen herkesin merak ettiği sorulardandır. Eğer özellikle efor sonrası göğüs bölgesinde yanma, sıkışma, ya da tanımlanması zor nitelikte bir ağrı duyuluyorsa hemen hekime başvurmak gerekir. Yukarıda belirtilen risklerden pek çoğuna sahip kişiler bu tür bir yakınmaları yoksa bile hekime başvurabilirler. Bu tür durumlarda en azından riskin azaltılması yönünde bir program planlanabilir. Eğer risk yüksekse efor testi veya anjiyografi denilen damarın filmini çekme yöntemleriyle hastalık belirlenebilir. Efor testinin, damarda kan geçişini kısıtlayan darlıkları yakalamadaki hassaslığı %70-80’lerde iken, anjiyografinin %100’dür. Ancak önemli bir fark, anjiyografi kan akışını engellemeyen daha az miktardaki daralmaları da gösterebilmektedir. Toplumdaki kalp krizi vakalarının üçte ikisinin bu tür hafif daralmalardan kaynaklandığını da belirtelim. O halde herkese anjiyografi mi yapılmalı? Elbette hayır. Ancak kalp krizi riski çok yüksek olan durumlarda ve hekimin hasta şikayetlerinden dolayı gerekli gördüğü durumlarda yapılmasında çok yarar vardır.

Tüm bu kalp ilaçlarını hayat boyu kullanmak zorunda mıyım? Kalp ilaçları genellikle hayat boyu kullanılması gereken ilaçlardır. İlaç bittiğinde eğer hekim aksini söylemediyse hemen ara vermeden yenisini almak gerekir. Aspirin hariç diğer ilaçlar hastanın durumuna göre hekim tarafından gerekirse kesilebilir. Ancak unutmayalım ki, kullanılan kalp ilaçları fayda/zarar terazisinde tartıldığına fayda tarafı oldukça ağır basar. Bu nedenle, gerek görülen ilaçlar düzenli bir şekilde alınırsa hastaya oldukça yarar sağlar. Kalp krizi geçirmek elbetteki üzücü bir olaydır. Ancak yaşam, kalp krizi sonrasında da devam eder ve eskisinden daha da mutlu ve huzurlu bir yaşam sürmek elimizdedir.

Kalp damarımda tıkanıklık saptandı, neler yapmalıyım? Hergün düzenli olarak 100 mg aspirin kullanılmalıdır. Piyasada değişik isimlerde pekçok aspirin türevi vardır. Aspirin kanı sulandırarak kalp krizine neden olan pıhtı oluşumunu engeller ve bu riski çok öenmli oranda düşürür. Eğer aktif mide ülseri varsa veya yakın bir zamanda mide kanaması geçirilmişse aspirin yerine başka bir kan sulandırcı kullanılması gerekir. Bu konuda hekime başvurmak zorunludur. Kan

Kasım-Aralık 2015.indd 36

16/12/15 08:03

Spektral Görüntüleme Yapabilen (256 Kesitli Dual Enerjili) Bilgisayarlı Tomografi • PROTEZLİ HASTALARA ÇEKİM İMKANI • YENİ NESİL KARDİYAK BT UYGULAMALARI • YÜKSEK UZAYSAL ÇÖZÜNÜRLÜK • SANAL ENDOSKOPİ • DÜŞÜK DOZ, HASTA GÜVENLİĞİ • KALP KRİZİ RİSK HESAPLAMA

Kasım-Aralık 2015.indd 37

16/12/15 08:03

HUZUREVİNDE YAŞGÜNÜ KUTLAMALARI

Bayan Öjen EŞlİ ve Bayan Vartiyat KÜÇÜKERKİN’in yaşgünü kutlaması 28 Ekim 2015

Bay Garbis ÇORLUYAN’ın yaşgünü kutlaması 05 Kasım 2015 38

Kasım-Aralık 2015.indd 38

16/12/15 08:03

Bay Ardavast MAMİGONYEN’in yaşgünü kutlaması 12 Kasım 2015

Bayan Araksi MENDİKYAN, Talin KOLUKISAYAN, Öjen BAKIRCI’nın yaşgünü kutlaması 17 Kasım 2015 39

Kasım-Aralık 2015.indd 39

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 40

16/12/15 08:03

KAZAZ ARTİN

“EVİNE” DÖNDÜ

Sotheby’s de düzenlenen sıkı bir açık arttırmada satın alınan üzerinde Kazaz Artin portresi bulunan 19.yy Kütahya çinisi evine döndü.

Kasım-Aralık 2015.indd 41

16/12/15 08:03

KAZAZ ARTİN “EVİNE” DÖNDÜ!

Kasım-Aralık 2015.indd 42

16/12/15 08:03

Sotheby’s de düzenlenen sıkı bir açık arttırmada satın alınan üzerinde Kazaz Artin portresi bulunan 19.yy Kütahya Çinisi evine döndü!

Kasım-Aralık 2015.indd 43

16/12/15 08:03

TARİHTEN

Surp Pırgiç Dergisi 1999 Sayı 598

Kasım-Aralık 2015.indd 44

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 45

16/12/15 08:03

TARİHTEN

Surp Pırgiç Dergisi 1999 Sayı 598

Kasım-Aralık 2015.indd 46

16/12/15 08:03

ESKİ DOSTLAR YILLAR SONRA 2015’DE TEKRAR BULUŞTU... Anri MARUTYAN Yerevan-70, Kaj Aznunu, 9, 115 Armenia

Kasım-Aralık 2015.indd 47

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 48

16/12/15 08:03

Anri MARUTYAN Yerevan-70, Kaj Aznunu, 9, 115 Armenia

Kasım-Aralık 2015.indd 49

16/12/15 08:03

TARİHİMİZDEN

NEREDEN NEREYE

Kasım-Aralık 2015.indd 50

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 51

16/12/15 08:03

TARİHİMİZDEN

NEREDEN NEREYE

Kasım-Aralık 2015.indd 52

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 53

16/12/15 08:03

TARİHİMİZDEN

NEREDEN NEREYE

Kasım-Aralık 2015.indd 54

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 55

16/12/15 08:03

TARİHİMİZDEN

NEREDEN NEREYE

Kasım-Aralık 2015.indd 56

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 57

16/12/15 08:03

TARİHİMİZDEN

NEREDEN NEREYE

Kasım-Aralık 2015.indd 58

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 59

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 60

16/12/15 08:03

Değerli Hayırseverimiz “Hassas İnsan”

CANO OZGENER’in Sanatı

Kasım-Aralık 2015.indd 61

16/12/15 08:03

Değerli Hayırseverimiz “Hassas İnsan”

CANO OZGENER’in Sanatı safhasıyla başladı. Kemoterapi beni üç sene bu hastalıktan uzak tutsa da 2005 senesinde -tam da oğlumun düğününün olduğu haftada- hücre yapılarımı çok ileri derecede tahrip etmiş bir şekilde hastalık geri geldi. Hayata olan bağlılığımı yeniledim ve 2006’da çok zor bir kök-hücre nakil ameliyatı oldum. Ciddi yan etkiler beni hayatın sınırına daha da yakınlaştırdı. Varoluşun için çaba vermek zorunda bırakılmak, insanı ruhunun en diplerine çekebiliyor. “Varolmak ya da olmamak” gerçeği ile yüzyüze kalacağınız yere... İşte orada “sanat” ile de karşılaşıyorsunuz, hem de her çeşidiyle! Ve sanatın ruhunuza yeniden hayat verebildiğini ve bedensel ve zihinsel savaşından size yardım eli uzattığını keşfediyorsunuz. Biliyorum, çünkü bunu yaşadım. 2011’de ise bir başka mücadele beni bekliyordu: Aort kapakçığımın değiştirilmesi ve üç baypas! Bu zorlukların üstesinden gelmek için yine sanata sığındım. Ailemin de desteğiyle, sanatın yaşam ile ölüm arasındaki farkı yaratmaktaki kudretine şahit olduk. Eşim ile 1961 senesinden beri ABD’de bulunmaktayız ve bu ülkeye bize sunduklarından ötürü muteşekkiriz. Bir şükran borcu olarak ve hayata olan yeni bakış açım ile kâr amacı gütmeyen, çağdaş bir performans ve görsel sanatlar merkezi olan OZ Arts Nashville’i kurduk. Her değişimin altında bir sebep yatar. Hastalık ve acı ile ben de yeni bir başlangıç yaptım, ikinci bir hayata başladım ve işte, yeni doğmuş bir sanatçı olarak karşınızdayım. Sanatıma inanıyorum ve sizin de inanacağınızı ümid ediyorum. Evet, işte karşınızdayım: Sanatçı Cano.

ashvill’in ünlü puro üreticisi Cano Ozgener’in merakla beklenen kitabı yayımlandı. Milyonlarca ürettiği CAO markasını dünyanın bir numaralı puro şirketi olan Scandinavian Tobacco Group’a satıp üretime son verdikten sonra, John C. Tune Havaalanı yakınına inşa ettirmiş olduğu depoyu, OZ Nashvill Çağdaş Sanat Merkezi’ne dönüştüren Ozgener, Oz Galeri’de sergilediği resim ve heykellerini bir kitapta topladı. Büyük bir titizlikle derlenen ve İtalya’da basılan kitap artık Türkiye’de. Paros Yayıncılık aracılığıyla Türkiyeli okurlarla buluşacak kitap, Cano Ozgener’in bilim matematik ve sanatı birleştiren eserlerini gözler önüne seriyor. Ozgener, bölümlere ayırdığı kitabında, seçtiği konu başlıkları ve resimleri hakkında değerlendirmeler yaparak okura açıklamalarda bulunuyor. Kitabın önsözünde Cano, neden ve nasıl sanata sarıldığını, “ikinci hayatım” dediği, kendisini yeni bir başlangıca iten sebepleri naïf bir dille anlatıyor. Dilerseniz artık Cano ve sanatına kulak verelim. HAYAT BENİ BİR SANATÇIYA DÖNÜŞTÜRDÜ. 70’İMDE... Bu benim ikinci hayatım. Lütfen, açıklamama izin verin. Ocak 2002 senesi benim için lenf kanserinin en ölümcül

Pİ VE SİNESTEZİ Neden Pi? Pi sınır tanımaz, tektir, ve sonsuzdur. Sonsuza kadar uzanan rakamlar serisinde hiçbir düzen göstermez. Pi de dahil olmak üzere geometrik şekil, rakam ve harflerin çizimi ve renklendirilmesi fikri iki kaynaktan geldi: Ziyaret ettiğim galeri ve müzeler ile Saint Joseph Lisesi’nde ezberlediğim geometrik şekiller, görüntüler, rakamlar, ve Pi’nin ilk elli rakamı. Ve birdenbire rakamları renklendirme fikri aklımda beliriverdi! Bazı eserlerimde rakamlar için rastgele renkler seçtim. Daha sonra Jammie Williams beni sinestezi fenomenine yönlendirdi: Bazı insanlar, duyuları ikinci bir his

Kasım-Aralık 2015.indd 62

16/12/15 08:03

den oluşmuş bir potpuri.

ile algılarlar. Örneğin, rakam veya harfleri belli renkler ile… Mühendislik altyapım ile bilim-temelli bir renk ilişkilendirilmesi kurmak istedim: “1” için kırmızı, “2” için turuncu vs... Yoga icracıları da aynı renk gelişimini çakra sisteminde görürler. Bazı eserlerimde renkleri değiştirdim. Eserlerimde her rengin uzunluğu temsil ettiği rakam ile orantılı: Örneğin kırmızının (‘1’ rakamı) 1 inç uzunluğunda oldugu bir eserde, 9’u temsil eden yeşil de 9 inç oluyor. Benim için sanatta bilim ve bilimde sanat var. Bu Pi Sinestezi kavramıyla, bilim, matematik ve sanatı birleştirdim.

DOĞU İLE BATI BİRLEŞİYOR Hayat sürprizler ve ilginç rastlantılarla doludur. Hayatımızı zenginleştirmek için bu fırsatların farkında olmalıyız. Butanlı üstad ressam Phurba Namgay ile tanışınca, sanatını bana da öğretmesini rica ettim. Üç aylık rehberliği sırasında, çağdaş Batı ile klasik Doğu tarzlarını birleştiren yedi tablo oluşturdum. PİPO RÜYALARI Lületaşı pipolara hayranlık duyarım. Bu yumuşakça katı madde enteresan oymacılığa ve sanata imkân verir. “Meerschaum” olarak bilinen ve suda yüzebilen bu hafif maddenin adı Almanca “deniz köpüğü” anlamına gelir, ancak lületaşı aslında deniz altında yüzlerce sene boyunca fosilleşmiş kabuklugillerin, deniz suyunun geri çekildiği karalardan çıkartılmış halidir. En kalitelisi ise Eskişehir’de bulunur. Erdil Sever ile yerel ustalar ile çalışıp, pipoları Avrupa ve ABD’de pazarladık. Mühendislik temelimiz ise bizi bu pipoların hem kalitesinde hem de kullanımında düzeltmeler yapmaya itti. CAO Meerschaum da alanında tanınmış bir isim oldu. Elementary My Dear adını verdiğim esere lületaşı pipo içen detektif Sherlock Holmes ilham verdi. Maggie Rose’ın da izniyle, onun çok sevdiğim bir tablosundaki beyaz ineğin, Dr. Watsons’ın şapkası ve Holmes’in piposuyla sonsuza giden dumanı ile sentezlenmiş yorumu.

RAKAM VE HARF SİNESTEZİSİ Rakam sinestezisinden harf sinestezine geçişim “Panache ile Beklenmeyeni Bekle” ve Ömer Hayyam’ın eseri Rubaiyat’ta geçen “Bir Somun Ekmek, Sürahi Şarap ve Sen” ifadesiyle renk spektrumlu bir fon oluştururken gerçekleşti. GEOMETRİ Şekillere her daim hayran kalmışımdır. Bir şekle renk ilave ettiniz mi, adeta yeni bir boyut hayat bulur. Pipolarda lületaşı formuna sıkça rastlarız. Roman kahramanı Sherlock Holmes da lületaşı piposu içip, bu şeklin tanınmasında yardımcı olmuştur. Lületaşı geometrisini capcanlı renkler içinde daireler ve kareler ile birleştirdim. Zevklerim arasında şekilsel olarak kendine özgün ve elegan harflerle bezenmiş ve kökeni MS 405’e kadar giden Ermeni alfabesini çizmek de var.

HEYKELLER Bu heykellerin ilham kaynağı sanat galerileri ve müzeler oldu. Pipo ticareti yaptığım senelerde, iki çok yetenekli sanatçı ile çalışma fırsatı buldum: Eskişehir’in en tanınmış lületaşı sanatçılarından İsmet Bekler ve Danimarkalı Preben Holm. Bekler, sanatını pipoların ötesinde boyutlara taşımış, modern ve klasik ressamların tarzında heykeller yaratan ender bir sanatçı. Holm ise akıcı, narin ve duyusal kıvrımlar oyan bir sanatçı. Heykel bahçemiz için bana gerekli yetileri kazandırdılar. Brian Somerville ise farklı maddelerden özgün heykeller yaratma arzumu anlayabilecek üstün bir kil sanatçısı. Bir sanatçı ve bir sanat merkezinin kurucusu olarak sanat ile buluşmam kaderimin kaçınılmaz bir parçasıydı. Burada tek tek sayamayacağım kadar çok insanın bu yolda bana katkısı oldu. Onların desteği ve sanata olan bağlılığım ve vizyonum ile çalışmaya ve yaratmaya devam etmekteyim.

NOSTALJİ İstanbul dünyanın en güzel şehri: Tanrı onu özenerek yaratmış: Yedi tepeyi çevreleyen deniz, yaşam veren ozon ve oksijen zengini hava, Boğaz üzerinde gündoğumu ve batışı. Asya ile Avrupa’yı ayıran bu Boğaz, dünyanın en karmaşık ve zarif deniz koreografilerine sahiplik eder. İstanbul insanoğlunun yarattığı en güzel mimariye ve kültürlere sahiptir. Orada doğduğum ve yetiştiğim için çok şanslı bir insanım. Bu şehri resimlendirirken, artık eski özgünlüğünü, renklerini ve kozmopolitliğini kaybetmeye başladığını gördüm. Ben onun en güzel devirlerinde yaşayabilmiş olduğum için şanslıydım. HAYAT TARZI Bu tablolar seyahatlerim, gördüğüm sanat eserleri ve başıma gelen komik rastlantıların sonucunda kendiliğin-

İngilizce metinlerin çevirisi: Melis Kanık

Kasım-Aralık 2015.indd 63

16/12/15 08:03

CANO OZGENER

Kasım-Aralık 2015.indd 64

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 65

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 66

16/12/15 08:03

CANO OZGENER

Kasım-Aralık 2015.indd 67

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 68

16/12/15 08:03

CANO OZGENER

Kasım-Aralık 2015.indd 69

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 70

16/12/15 08:03

CANO OZGENER

Kasım-Aralık 2015.indd 71

16/12/15 08:03

Kasım-Aralık 2015.indd 72

16/12/15 08:04

Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı

Hastanemizi Tercih Eden Değerli Hastalarımızdan,

Axess, World, Bonus ve Card Finans Kart Sahiplerine Tüm Hizmetlerde Vade Farkı Alınmadan

4 TAKSİT!

World Card sahiplerine +2 taksit toplamda

6 TAKSİT!

ZAKİRBAŞI SOKAK NO.32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL TEL: 0212 582 50 50 PBX - FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com - info@surppirgic.com 73

Kasım-Aralık 2015.indd 73

16/12/15 08:04

Geçmişin Yorgun Tanıkları Dile Geldi ANİ HARABELERİ kitabı 14 Aralık’ta okurla buluşuyor HABER: ARTUN ATMACA

aros Yayıncılık okurun karşısına yine çarpıcı bir tarih-araştırma kitabıyla çıkıyor. Dünya Anıtlar Fonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ABD Büyükelçiliği tarafından belirlenen fonla restore edilmeye başlanan ve konservasyon çalışmaları yapılan Kars’taki Ani Antik Kenti’nin, binlerce yıl öncesine dayanan tarihini, coğrafi konumunu ve mimari yapılarını inceleyen kitap, bu büyülü kentin geçmişine bir yolculuk niteliğinde. Krikor V. Balakyan’ın 1910 yılında “ Nıgarakrutyun Ani’yi Averagnerun” başlığıyla Ermenice yayımlanan kitabı, Satenik Usta ve Anahid Hazaryan tarafından Türkçeye kazandırıldı. Kitabın sunuş yazısı ise Ani’deki restorasyon çalışmalarını yürüten Yüksek Mimar İsmail Yavuz Özkaya’ya ait.

Kitap Tanıtımı Tarih: 14 Aralık Pazartesi Saat: 18.00 Yer: Yunanistan İstanbul Başkonsolosluğu’nun İstiklal Caddesi’ndeki Sismanoglio Megaro binası

Sponsor: Bedros ŞİRİNOĞLU

Kasım-Aralık 2015.indd 74

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 75

16/12/15 08:04

ANİ’NİN BÜYÜLEYİCİ GÖRKEMİ

estorasyon Uzmanı Yüksek Mimar Yavuz Özkaya kitabın sunuş yazısında antik kente olan hayranlığını şöyle dile getiriyor: “(…) Ziyaret sırasında özellikle Menuçehr Camii ve Kervansaray’ın (Surp Arakelots Kilisesi) müthiş incelikteki taş işçiliğinin, farklı renkli taşlarla bezenmiş düz tavanların, izleri ayakta kalmayı başarabilmiş anıtlardan okunabilen görkemli kentin ve derin bir vadi içinde sessizce kıvrılarak akan Arpaçay’ın verdiği dinginlikle adeta büyülenmiştim. Neden? Hiç ummadığım ve hayal bile edemeyeceğim bir mimari ve teknoloji ile mi karşılaşmıştım? Yalnız benim üzerimde mi bu etkiyi yaratmıştı Ani? Onu bu kadar özel kılan neydi? (…) Şanslıyım Ani gerçekten hayatımın en önemli araştırma konusu ve ona çok şey borçluyum. Şanslıyım Ani tekrar hak ettiği ilgi ve ihtimamı görmeye başladı uzun bir yüzyılın ardından… Şanslıyım ilk kez bu kent sayesinde hiç tanımadığım bilmediğim, hayranlıkla izlediğim insanlarla tanıştım. Şanslıyım bu insanlara her gün yenileri eklendi ve bu hiç bitmeyecek...”

Kasım-Aralık 2015.indd 76

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 77

16/12/15 08:04

Ani diyor ki: Bin yılı aşkın yaşım Yerle yeksan saraylarım Yitip gitti çocuklarım Hani nerede krallarım? Yaşam vurdu, yıllar vurdu, doğa vurdu Onulmaz acılarla içim kavruldu Görkemli günlerim yele savruldu Ademoğlu kazmayı kalbime vurdu. Gözlerinde yeis görüyorum Sana arzumu söylüyorum Anlat beni soranlara Gönlü güzel insanlara...

Kasım-Aralık 2015.indd 78

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 79

16/12/15 08:04

ANİ KARTPOSTALLARI

GÖRSELOrlando AĞIRLIKLI ZENGİN İÇERİK Carlo Calumeno

Koleksiyonu A ANİ KARTPOSTALLARI

ni’de gerçekleştirilen kazıların da anlatıldığı yaklaşık 300 sayfalık kitapta, başta Ara Güler fotoğrafları olmak üzere, Orlando Carlo Calumeno’nun Ani kartpostalları koleksiyonu ve Arsen Yarman’ın Ani görselleri koleksiyonu ile 19. yüzyıla ait yöre gravürlerini de içeren 250’yi aşkın görsel malzeme yer alıyor. Kitabın sayfalarını çevirdikçe, hâlâ ayakta kalabilen ve ünlü Pakraduni Hanedanlığı’nın görkemli günlerini anımsatan tüm kalıntı ve harabeleri doyumsuz bir ilgiyle izleyecek, geçmişin yorgun tanıklarının hüzünlü sesini yüreklerinizde hissedeceksiniz. Bedros Şirinoğlu’nun sponsorluğunda Mayda Saris tarafından yayına hazırlanan kitabın tanıtımı, 14 Aralık Pazartesi akşamı saat 18.00’de Yunanistan İstanbul Başkonsolosluğu’nun İstiklal Caddesi’ndeki Sismanoglio Megaro binasında düzenlenecek kokteyl eşliğinde, Yüksek Mimar İsmail Yavuz Özkaya’nın katılımıyla gerçekleşecek bir sunumla yapılacak.

Orlando Carlo Calumeno Koleksiyonu

Kasım-Aralık 2015.indd 80

16/12/15 08:04

zuşd :nğuzr fğuw üızndnp 1^5 sşkğ şğmuğndkşusç şğmnd uğ,ukşuw ubıuzumzşğg! Smğırv İtğkbrsbt= udşlr uxu< Şğşduzr Kşlşaupnğendsr Ndindszuirğndkrdzzşğnd Tzikrkrdtz Yğ+)$ Saşğ Suğmnişuzr .niıuju, tğ pğmşl 17 {Mulfuz+´ lnüuğuz^ ğtığt+itğzşğ^ supşğ^ nğnzj yluzudnğndsz ul rz= ü,u, tğ! Zşğmuwri uwe mınğzşğnf çujndu, ub.uıuznjg smğındu, t Smğırv İtğkbrsbt= uzndznf! Suwğ Uknx İ$ T<sru,zr Erduzuhşı Uğbum İğçuöuzt iıujndu, .zeğuz=r sg gzeuxu<şlnf Smğırv İtğkbrsbt= 23 İşhışsçşğ 2015-rz euğqşul üzuj T<sru,rz şd wuğüşlnf rğ zu.mrz .niındsg^ rğşz aşı ıuğud nd Lndiuğuğuhşı Wnfzuz İğçuöuzrz wuzqzşj şğmnd Iuhuzumzşğ! 30 İşhışsçşğ 2016 Mrğumr^ Srdxnz+ğazndkşuz uğuğnpndkşuz gzkuj=rz Smğırv İtğkbrsbt=r wuzqzndşjud kuy+ğr .uvg mğşlnd huırdg! Sşğ irğşlr çuğşmusg sş, şğ<uzmndkşusç şd anüşmuz uzandz çuduğuğndkşusç t nğ t nğ fşğueuğqud uwi huısumuz auzerindkşztz!

ŞMŞPŞJRZŞĞND ÇUĞŞĞUĞ SMĞIRV İTĞKBRSBT?R ANÜU;NDKRDZG Sşğ uöüuwrz ünğ,rvzşğtz^ İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz uzeus Hğ$ Smğırv İtğkbrsbt= şğmuğ ıuğrzşğt r fşğ uzfauı ub.uıuz= mg ıuzr sşğ şmşpşjrzşğnd huw,uxndkşuz^ sşğ şmşpşjrzşğnd st< ünğ,u,ndu, iğçuz+kzşğnd znğnündkşuz^ nimşö+,suz^ su=ğndkşuz ausuğ^ srbı rğ işyumuz sr<njzşğnf! Rikuzhndlr nd Auwuiıuzr st< üğşkt vmuw şmşpşjr sg^ nğ uwihti mus uwzhti fuwşlu, vglluw Smğırv İtğkbrsbt=r anüu,ndkrdzz nd fuğhşır qşx=g! Rzvhti 24 Wndlri 2008 kndumuzr Srdxnz+ğazndkşuz^ znwzhti uwi ıuğr^ uz 11 Wndzri 2015rz Suwğ Uknx İ$ T<sru,rz ağudrğndşjud nğhtiör su=ğt nd yuwlşjzt Srdxnz+ğazndkşuz mukiuz! Suwğ Uknxr Lndiuğuğuhşı Wnfzuz İğçuöuzr aşı ışiumjşlt fşğ<^ uz şğş= +ğ ub.uışjud Mukiuwrz fğuw nd öuwz yuwlşjndj^ srdxnz+ğazndkşuz huığuiı froumr çşğud! Yuwlşjndj

hazırlayıp gönderen Sertşimşek, ardından dizaynını çizdiği gibi kurulumunu yerine yaptı. Yaptığı bu çalışmalardan ötürü isminin laboratuvara verilmesi kendisini çok mutlu etti.

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Yönetim Kurulu Üyesi Mıgırdiç Sertşimşek, 11 Haziran 2015 tarihinde 24 Temmuz 2008 yılında olduğu gibi tekrar Ecmiazin’e giderek Lusarebet Hovnan Sırpazan’la görüştü. Üç gün süren bir çalışma sonrasında “Müron Gazza” Müron Kabı’nı temizleyerek güzel parlak bir duruma getirdi. Aynı zamanda Horan’da bulunan 1,5 metre uzunluğundaki iki gümüş Momagalı da parlattı.

23 Eylül 2015 tarihinde Tivanabet Arşak Sırpazan’dan aldığı davet mektubuna istinaden tekrar Ecmiazin’e giden Sertşimşek, önceden söz vermiş olduğu iki adet Dabanağı Lusarabet Hovnan Sırpazan’a teslim etti. Bu vesile ile 30 Eylül 2015 pazar günü “Müron Töreni”nde Taporun Hacı’nı taşıma onuru kendisine verildi. Bu kutsal vazifeye katılmak kendisi için büyük bir şerefti.

Yerevan Telecommunication Research Institute J.S.C. de önceden söz verdiği 17 adet Galvano banyoları redresörleri ve filtreyi

Kasım-Aralık 2015.indd 81

21/12/15 11:16

ANİ, KİLİKYA, AMASYA ve SİVAS OKULLARI

ANADOLU ERMENİ TIBBINA KISA BİR BAKIŞ ARSEN YARMAN Kaynak: Toplumsal Tarih, Sayı 257, Mayıs 2015

Kasım-Aralık 2015.indd 82

20/12/15 12:59

Kasım-Aralık 2015.indd 83

20/12/15 12:59

Kasım-Aralık 2015.indd 84

20/12/15 12:59

Kasım-Aralık 2015.indd 85

20/12/15 12:59

Kasım-Aralık 2015.indd 86

20/12/15 12:59

Kasım-Aralık 2015.indd 87

20/12/15 12:59

Kasım-Aralık 2015.indd 88

20/12/15 12:59

Երանաշնորհ Շնորհք Պատրիարքի կողմէ գրի առնուած Ս. Սանդուխտ կոյսի հակիրճ վարքը, Սրբազան հեղինակին Հարաւային Ամերիկայի առաջնորդութեան օրերու մէկ նկարը, կենսագրութիւնը, զանազան շրջաններու ստորագրութիւններն ու կնիքները, շիրիմին լուսանկարն ու արձանագրութիւնը, եւ այլն։

ԼՈՅՍ ՏԵՍԱՒ ԳԱՐԵԳԻՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆԷ ԱՆՏԻՊ ՄԸ ԵՒՍ.

«ՍՐԲՈՒՀԻ ՍԱՆԴՈՒԽՏ ԿՈՅՍԻՆ ԹՌՉՆԻԿՆԵՐԸ»

Հատորը լոյս կը տեսնէ խմբագրութեամբ՝ Բրշ. Վաղարշակ Սրկ. Սերովբեանի, իսկ շքեղ կողքը պատրաստուած է Արիս Քարաֆիլի կողմէ։

Պատրիարքական Աթոռոյս Արմաշ Մատենաշարէն, որպէս տասնըերկրորդ հատոր լոյս տեսաւ Արմաշական հայրերէն Երանաշնորհ Գարեգին Պատրիարք Խաչատուրեանի՝ մեծանուն Տրապիզոնցիի «Սրբուհի Սանդուխտ Կոյսին թռչնիկները» ընդարձակ պատմուածքը։

Սոյն հատորը լոյս տեսաւ Ս. Խաչ Դպրեվանքի սաներէն եւ նոյն Վարժարանի Խնամակալութեան Ատենապետ՝ Տոց. Տքթ. Թորոս Ալճանի մեկենասութեամբ, ի յիշատակ իր քրոջ՝ Աղաւնի Ալճանի։

Երանաշնորհ Գարեգին Պատրիարք իր այս պատմուածքը գրի առած ու մեքենագրած է Պրազիլիոյ մէջ, իր առաջնորդութեան օրերուն։ Մեքենագրուած բնագիրը մաս կը կազմէր Պատրիարքական Աթոռոյս հաւաքածոյին։ Այսօր ահա այդ թղթածրարն է որ հրատարակելով կը յանձնենք մեր ընթերցող հասարակութեան ուշադրութեան։

Փափաքողներ կրնան հատորէն ունենալ դիմելով Պատրիարքարան, աշխատանքային ժամերուն։

Սրբազան Հեղինակը սոյն պատմուածքը կ՚աւարտէ 19 Յունիս 1952 թուականով։ Նորատիպ հատորը կը բաղկանայ 144 էջերէ եւ կ՚ընդգրկէ, բացի պատմուածքի բնագիրէն, Բրշ. Վաղարշակ Սրկ. Սերովբեանի գրի առած նախաբանը,

Kasım-Aralık 2015.indd 89

20/12/15 12:59

OSMANLI GRAVÜRÜNÜN SON USTASI

BOĞOS TATİKYAN

Kaynak: Ermeni Yazılı Kültürü, Sayfa 253, Arsen YARMAN 90

Kasım-Aralık 2015.indd 90

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 91

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 92

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 93

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 94

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 95

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 96

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 97

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 98

16/12/15 08:04

Kasım-Aralık 2015.indd 99

16/12/15 08:04

100

Kasım-Aralık 2015.indd 100

16/12/15 08:04

101

Kasım-Aralık 2015.indd 101

16/12/15 08:04

ULUSLARARASI “FOTO İSTANBUL” FESTİVALİNDEN

102

Kasım-Aralık 2015.indd 102

16/12/15 08:04

103

Kasım-Aralık 2015.indd 103

16/12/15 08:04

104

Kasım-Aralık 2015.indd 104

16/12/15 08:04

105

Kasım-Aralık 2015.indd 105

16/12/15 08:04

106

Kasım-Aralık 2015.indd 106

16/12/15 08:04

107

Kasım-Aralık 2015.indd 107

16/12/15 08:05

108

Kasım-Aralık 2015.indd 108

16/12/15 08:05

109

Kasım-Aralık 2015.indd 109

16/12/15 08:05

110

Kasım-Aralık 2015.indd 110

16/12/15 08:05

111

Kasım-Aralık 2015.indd 111

16/12/15 08:05

112

Kasım-Aralık 2015.indd 112

16/12/15 08:05

113

Kasım-Aralık 2015.indd 113

16/12/15 08:05

Norayr Kasper, Eski Mekânda Yeni Fotoğraflarla Dünyaca ünlü sinemacı ve fotoğraf sanatçısı Kanadalı Norayr Kasper’in fotoğrafları Fotoistanbul’da sergileniyor. RÖPORTAJ VE FOTOĞRAF: NAROD AVCI Norayr Kasper, sergi için geldiği İstanbul’da Paros’a da konuk oldu.

ürkiye ve yurtdışından önemli fotoğrafçıların yer aldığı sergi, 9 Ekim - 8 Kasım tarihleri arasında gerçekleşiyor. Bu fotoğrafçılardan biri de Antalya 48. Altın Portakal Film Festivali’nde “Zenne” filmi ile en iyi görüntü yönetmeni ödülünü alan Norayr Kasper. Geçtiğimiz yıl Fotoistanbul’da sergilenen fotoğrafları gördüğünü ve çok beğendiğini söyleyen Kasper, bu yıl “Başka Hayatlar” temasının işlendiği Fotositanbul’da “I will talk to you about time - Size zamandan bahsedeceğim” teması ile yer aldı. Sergi, ayrıca dünyaca ünlü pek çok sanatçının katılımıyla gerçekleşiyor. Ara Güler ve Diana Markosian ile aynı festivalde yer almaktan mutlu olduğunu belirten Kasper, Paros’un Haziran 2014, 33. sayısında yer alan kapsamlı röportajında fotoğrafa olan sevgisini şöyle ifade etmişti: “İdollerim daha çok fotoğraf sanatçıları olmuştur. Aynı zamanda fotoğraf enstalasyonlarım da var. Be-

114

Kasım-Aralık 2015.indd 114

16/12/15 08:05

nim için İtalyan neorealist okulu çok önemliydi. Tabii bu bir stil de demek. Benim stilim daha çok Avrupa’ya yakın. Sinemada sergilediğim de daha sanatsal bir yaklaşım.” Bu işe gönül vermiş yeni gençlere de tavsiyelerde bulunan Kasper, “Önce çok sevmek ve merak etmek lazım. Güzel bir makine edinmeden önce bilgi susuzluğunu değişik çeşmelerden sular içerek gidermesi gerekir. Hissederek, okuyarak, araştırmalara açık olarak, sosyal değişiklikleri takip ederek kendini geliştirebilir. Onu asıl ilginç kılan ise, kişiliğinin ve kültürünün zenginliği olacaktır. Mühim olan işini sabırla, kültürle, sanatla donatarak birleştirebilmektir” diyor. NORADUNKYANLARIN KONAĞI Serginin eski bir Ermeni konağı olan Ortaköy Yetim-hanesi’nde gerçekleşiyor olması Markosian’ın ve Kasper’in fotoğraflarına daha da derin bir anlam katıyor. Arsen Yarman’ın yayına hazırladığı, Boğos Natanyan’ın Sivas 1877 adlı kitabında konağın ilk sahipleri Noradunkyanlar ve konak hakkında yer alan bilgiyi okurlarımızla paylaşıyoruz: “Noradunkyanların yaşadığı konak, Les Amiras adlı kitapta şu şekilde tarif edilmektedir: ‘Noradunkyanlar, Çırağan’ın, Boğazı ayakları altına alan tepelerinden birinde yaşıyorlardı. Ekmekçibaşı sıfatıyla da bilinen ‘Büyük Panatier’ Artine Amira Noradunkyan (1770-1843) Osmanlı hükümdarı ile maiyetinin ekmeğini sağlamaktan sorumluydu ve bu ihtiyacı büyük ölçüde karşılıyordu. Ait olduğu zümredeki diğer insanlar gibi bu Amira da lüks içinde yaşıyordu. Boğaz’ın kıyısında heybetli bir konağa sahipti. Konağın etrafı oldukça geniş bir bahçeyle çevriliydi. Bahçenin içinde etrafa hoş kokular saçan ve güzelliğiyle göz kamaştıran gül ağaçları uzanıyordu. Konağın duvarları her biri bir servet değerinde tablolarla kaplıydı; tavanlarıysa eşsiz tahta kaplamalarla süslüydü. Bunlardan başka, konağın içinde en az beş bin tane kitap içeren bir kütüphane de bulunmaktaydı ki bu kitapların bir kısmı iki dilde birden yazılmıştı: Üçte biri Ermenice, geri kalanıysa Fransızca. Bu, kuşkusuz İstanbul’un en zengin kütüphanesiydi.’ 1896 tarihindeki Osmanlı Bankası olayından sonra, olayla ilgileri olabileceği düşünülerek Noradunkyan ailesinin bu konağı satmaya zorlanışı ve daha sonra konağın kimlerin eline geçtiği aynı eserde şöyle dile getirilmektedir: ‘Çırağan Sarayı, Balyanlar tarafından Noradunkyanların konağının eteğinde kurulmuştur. XIX. yy’ın sonunda, 1896 yılında Osmanlı Bankası’nda çıkan meşhur yangından sonra -ki Ermeni tulumbacılar bu yangını bir gün içinde kontrol altına almışlardır- yüksek makamlarca, bu yangınla bir ilişkileri olabileceği gerekçesiyle Noradunkyan konağının ve çevresinin bu ailenin elinden alınması kararı verilir. Böylece o sırada konakta yaşamakta olan Amira ailesi üyeleri, konaklarını hemen hemen yok pahasına bir Paşa’ya satmaya razı olmak zorunda kalırlar. Bu Paşa öylesine kültürsüz ve ilkeldir ki böyle bir eve bakabilecek yeteneğe sahip değildir. Nitekim bunu anlaması uzun sürmez, evi bir başka Türk’e satar. Konağın yeni sahibi Çırağan Sarayı’nı harap eden yangını bahane ederek, insanları bölgenin bundan böyle stratejik önemini kaybettiğine inandırır. Sonra da burayı Yahudilere satar ve konağın tekrar Türk olmayanlara geçmesi bu şekilde gerçekleşir. Yahudiler burayı önce öksüzler yurduna dönüştürür, ancak ardından kâr edemediklerini görünce 1946 yılında konak ve bahçenin bulunduğu alan üzerine yirmi tane gayrimenkul inşa ederek bunlardan gelir sağlamaya başlarlar.”

Lisansında mimarlık ve fotoğrafçılık üzerine eğitim alan sanatçı, Kanada Montreal Concordia Üniversitesi’nde Film Yapımcılığı ve Sinema Bölümü’nden mezun oldu. Kanada Sinematografi Derneği’nin üyesi olan Norayr Kasper, sanat fotoğrafları ve uzun metrajlı filmleriyle birçok ülkede tanınan bir görsel sanatçıdır. Eş zamanlı olarak İtalya’da da çalışmalarını sürdüren Kasper, Ekim ayı içerisinde bir başka sergisinin oradaki sanatseverlerle buluşmakta olduğunu söyledi ve şu sırada Türkiye’de “Çekmeceler” filmi üzerine yoğunlaştığını ifade etti. Fotoistanbul’da fotoğrafları sergilenen bir diğer isim de Amerikalı Ermeni fotoğrafçı Diana Markosian. Markosian, lisansüstü eğitimini Columbia Üniversitesi Gazetecilik Yüksek Okulu’nda aldı. Çalışmaları The New York Times, The New Yorker ve Time Magazine gibi önemli yayınlarda kullanıldı. Fotoistanbul’a katılan sanatçının eserlerinin Ermenilerle ilgili olması dikkat çekici.

Kaynakça: Boğos Natanyan, Sivas 1877, Birzamanlar Yayıncılık, 2008, İstanbul

115

Kasım-Aralık 2015.indd 115

16/12/15 08:05

Foto İstanbul etkinliğine katılan Norayr KASPER’in Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Ziyaretinden Kareler

Müze

Daimi Misafirlerimiz 116

Kasım-Aralık 2015.indd 116

16/12/15 08:05

Kilise

Kütüphane 117

Kasım-Aralık 2015.indd 117

16/12/15 08:05

Daimi Misafirlerimiz 118

Kasım-Aralık 2015.indd 118

16/12/15 08:05

119

Kasım-Aralık 2015.indd 119

16/12/15 08:05

ERMENİ TARİHİ

ARAP EGEMENLİĞİ ALTINDA ERMENİSTAN (640-884)

Ermenistan’da iki buçuk yüzyıl devam eden Arap istilası, Müslümanların Ortadoğu,Kuzey Afrika,İspanya,Sicilya ve Kıbrıs’taki fetihleriyle aynı zamanda denk düşmüştü. Avrupa,, Müslümanlarının elde ettiği başarılar karşısında önce büyük bir şaşkınlık yaşamış,fakat nihayetinde Arapları Konstantinopolis ve Tours’da yenilgiye uğratarak ilerlemelerini yavaşlatmayı başarmıştı. Bu dönemin sonuna doğru Avrupa, Charlemagne’ın imparator tacını giymesiyle birlikte Roma İmparatorluğu’nu yeniden canlandırmaya çalıştı. Sanskrit tiyatrosunun altın çağına ve taş mimarisinin en zarif örneklerine tanık olan Hindistan ise, bu dönemde, Müslümanalrın Sind’den gelen ilk saldırılarına direnmiş, kısa ömürlü Harşa krallığını kurmuştu.Tang hanedanı kendisini Çin’deki yeni güç olarak kabul ettirdi. Taiho Reform Fermanı’nın ardından Janponya,imparatorluk yönetimini oluşturdu. Amerika kıtasında ise, Maya uygarlığı en parlak günlerini yaşamakta, Peru’da Tiahuanaco-Huari dönemi başlamaktaydı.

Ermenistan’daki Arap Akınları 640’taki baskınlarla başlayan ve sekizinci yüzyılın sonunda Ermenistan’ın büyük bölümünün egemenlik altına alınmasıyla sonuçlanan Arap istilaları, Büyük Ermesitan’ın etnik bileşimini ilk defa olarak tedricen de olsa değiştirmeye başladı. Daha önceki fatihlerin

ya da istilacıların hiçbiri Ermenistan’a yerleşmemişti. Aksine,yerleşik ve merkezileşmiş bürokrasileri ve imparatorlukları temsil ediyorlardı.Daha ziyade, imparatorluklarını doğudaki ya da batıdaki rakiplerinden ayıran Anadolu ve Mezopotamya bölgesini yağmalamaya ya da kontrol altına almaya gelmişlerdi. Tebaası evlerini ve geleneklerini bırakıp yabancı topraklara yerleşmeye pek istekli olmayan Araplar söz konusu olduğundaysa durum farklıydı. Askeri kuvvetler aşiretler arasından toplanıyordu.Bunların çoğu merkezi yönetimden tımar almış, Suriye, Mezopotamya, Persia ve Ermenistan’a yerleşmişti.Müteakip sekiz yüzyıl boyunca, Kürtler, Türkeler, Moğollar ve Türkmenler gibi diğer göçebeler de Arap örneğini izleyecekti. Ermenistan’a yerleşmeye başlamalarıyla birlikte yerli halk kâh katliama uğradı,kâh dininden döndürüldü, ya da göçe zorlandı. Ermenistan’ın modern tarihini ciddi biçimde etkileyen bir süreç oldu bu. Persia’nın süratla fethinin aksine, Ermenistan’ın boyunduruk altına alınması Arapların yarım yüzyılını aldı. Ermenistan’ın dağları merkezi olmayan, parçalı hiyerarşisi ve yönetimi, uzun soluklu direniş odaklarını mümkün kılmıştı. 640’ta başlayan ilk akınlarda Tıvin zaptedildi. İmparator Herakleios tarafından Ermenistan prensi (işkhan) ilan edilen ve bir yıl önce Pers ve Bizans Ermenistanı’nı birleştirmiş olan Teotoros Rışduni, Arap akınlarına iki yıl boyunca direndi. Bizans-Ermeni kuvvetleri, 644’te, daha büyük bir Arap ordusu tarafından püskürtüldü. Bizanslılar bu yenilgiden Rışduni’yi sorumlu tutarak yerine başka birini getirmeye teşebbüs ettiler. Bunun

120

Kasım-Aralık 2015.indd 120

16/12/15 08:05

yanı sıra Arapları Persia ve Ermeninistan seferlerini fırsat bilen Bizans imparatoru, Khalkedon Konsili’nin karalarını Ermeni Kilisessi’ne dayatmaya çalıştı. Rışduni ve Katolikos Nerses III (Şinoğ [Yapıcı] sıfatıyla alınır), 649’da Tıvin’de bir konsil toplayarak, İmparator’un bu girişimini reddettiler.

Emeviler ve Ermenistan Suriye valisi Muaviye,650’de Ermenistan üzerine büyük bir ordu yollayarak birçok bölgeyi ele geçirdi. Vasburagan’ı savunan Rışduni, ya Sasanilerin ya da Bizanslıların Araplara karşı harekete geçeceğini umuyordu. Fakat karşısında, vereceği desteğe karşılık, Khalkedon hükümlerinin kabulünü şart koşan bir Bizans İmparatorluğu buldu. Sasanilere gelince;Araplar karşısında nihai çöküşü yaşıyorlardı.652’de Rışduni ve birkaç nakharar, tarihi bir adım atarak, Araplarla barış yapma kararı aldılar.Muaviye’yle anlaşmak Ermenilerin lehineydi. Ermenistan bir süre vergilerden muaf tutulacaktı. Araplar ise, muhafazasını kabullendikleri Ermeni süvarilerinden savaş zamanında yardım alabileceklerdi. Ermenistan’da hiçbir Arap vali görev almayacak, Bizans’ın olası saldırıları karşısında Arap birlikleri Ermenistan’ı koruyacaktı. Ermeniler, cizye yani “baş vergisi “ ödeyeceklerdi fakat “Ehl-i Kitap “ olduklarından din özgürlükleri güvence altına alınmıştı. Böylece Rışduni, Bizans’ın Hıristiyan imparatorundan elde etmeyi başaramadığı bazı hakları Müslüman hükümdardan almış oldu. Bu yeni gücün Ortadoğu’daki yükselişi, Ermenistan açısından, hepsi de aleyhine olmayan önemli siyasi değişikliler anlamına geliyordu. Sasani İmparatorluğu’nun çöküşü ve Bizan’ın Fırat nehrinin batısına itilmesiyle birlikte, bin yıldır ilk defa Ermenistan konusunda ya da toprakları dahilinde kayda değer Doğu-Batı çatışması yaşanmayacaktı. Dahası, Büyük Ermenistan 387’den beri ilk kez birleşmiş; derebeyler, halkı bir bütün olarak kabul etmişlerdi. Öte yandan bu durum, Pakraduni, Mamigonyan, Kınuni, Gamsaragan, Ardzıruni, Amaduni, Sünik ve Rışduni gibi soylu Ermeni ailelerinin, liderlik konumu kazanmak üzere aralarında mücadele edecekleri anlamına da gelmekteydi. Rışduni’nin Şam’la yaptığı anlaşma, Bizanslıları ve onların Ermeni destekçilerini kızdırdı. Mamigonyanlar ve Katolikos, paktı reddederek, Sünik dağlarına sığınmaya çalışan Rışduni’yi de-

virmek üzere Bizans güçlerine katıldılar. Muaviye’nin bunun üzerine sevk ettiği yeni ordu, Bizans’ı geri çekilmeye zorlayarak Rışduni’nin, halifelik krizi ve Sünni-Şii ihtilafıyla aynı zamana den gelen ölümü (654), Bizanslılara Mamigonyanları tekrar iktidara getirmek için mükemmel bir fırsat sundu.Katolikos Nerses de geri dönenler arasındaydı; Zvartnots Kilisesi’nin inşasını hızla tamamladı.Ancak 661 itibariyle halidelik mücadelesi sona ermişti.Muaviye’nin önderlik ettiği Emevi ailesi, Ali ve müritlerini (Şiiler) yenilgiye uğratarak bir hanedan kurdu. Bu aşamada Emeviler, Katolikos ve Mamigonyanları;Arap hükümdarlığını kabule ve Ermenistan’ı yönetmeleri karşılığında altın cinsinden yıllık haraç ödemeye zorluyorlardı. Bizanslılar, Ermenistan’ın siyasi ve dini açıdan boyunduruk altına alınması için uyguladıkalrı baskıları yinelediler. Hatta II. İustinianos ve müttefiki Hazarlar yedinci yüzyılın sonunda Ermenistan’ı işgal ettiler fakat Ermeni-Arap güçlerinin bozgununa uğradılar. Araplar,o tarihe kadar özerkliğini büyük ölçüde korumuş olan Ermenistan’a yerleşmeye henüz başlamamışlardı.Ermeniler, kiliseler ve surla inşa ettiler. Tarım gelişti;ticari faaliyetler büyük artış gösteri. Siyasi iktidar, Arap egmenliği altındaki Mamigonyan ve Pakraduni aileleri arasında gidip gelirken, öteki nakhararlar, atalarından kalan toprakları ellerinde tutmayı sürdürdüler. Yaygın kanaatin aksine, bu dönem boyunca Müslümanlar, kimseye inancı yüzünden zulmetmemişlerdir. Katolikos seyahat etmekte özgürdü; ayrıca Gürcüleri emsal alıp Yunan Kilisesi’yle başarısız bir birleşme girişiminde bulunan Ağvank Kilisesi üzerindeki nüfuzunu koruyordu. Nispeten barış ve refah dolu bu dönem, sekizinci yüzyılda sona erdi. Sonraki Emeviler özellikle de halefleri Abbasiler, ek vergilere ihityaç duyan büyük imparatorluklar kurdular. Vergiler Arap İmparatorluğu’nun her yerinde artırılırken, bunların tahsilatı için merkezi denetim de bir hayli sıkılaştırıldı. Hazarların ve Bizanslıların arkası kesilmeyen akınları, Ermenistan’ın Arap İmparatorluğu sınırlarıyla ilgili bir gerçeği açığa çıkarmıştı: Ermeni liderler bu sınırları gerektiği gibi savunamıyorlardı. Ermenistan, 652’deki antlaşmada taahhüt edildiği üzere, Ermeni süvarilerin muhafazası için ödeme yapmak zorunda olan Emeviler yük olmaya başlamıştı. Buranın doğrudan yönetimi, hem denetimi sıkılaştıracak, hemde daha fazla vergi

121

Kasım-Aralık 2015.indd 121

16/12/15 08:05

sağlayacaktı. Sonuç olarak, Emevi halifesi, kardeşinin idare ettiği büyük bir orduyu 701’de Ermenistan’a gönderdi; Ermenistan ‘ın resmen ilhakı böylece başlamış oldu. Hem Bizanslılar hem Arap, kontrolleri altındaki Ermeni topraklarını yeniden düzenlediler. Bizanslılar. Büyük Ermenistan’daki topraklarını kaybetmiş oldukalrından, Birinci ve İkinci Ermenistan’ın yerini tema adı verilen askeri mıntıkalara bıraqktılar; bunların başlıcası Armeniakon olarak adlandırıldı. Her temanın başında sivil ve askeri işlerden bir general bulunuyordu. Yerel birlikler oluşturuluyor, bunlara, hizmetleri karşılığında toprak veriliyordu. Toprak satılamıyor, fakat askerlik vazifesini üstelen erkek çocuklara devredilebiliyordu. Nihayetinde bu temelar daha küçük parçalara bölündüve Türkelerin gelişine kadar, Bizans askeri valisinin denetiminde kaldı. Emeviler, Büyük Ermenistan’ın büyük bölümünü, Gürcistan’ın doğuusnu ve Ağvank’ı kapsayan “el-Ermeniye “ eyaletini kurdular (bkz.Harita 14). Bölgenin başkenti olmayı sürdüren Tıvin, Müslüman valinin, yani vosdiganın makamı haline geldi. Ermeni nakhararlar, hiçbir aile tek başına hâkimiyet kazanmaksızın, vosdigan himayesinde özerkliklerini korurlarken, Araplar büyük şehirlerde garnizonlar inşa ediyorlardı. Ermenistan, İslam hukukuna mecbur edildi;aralarında ruhban sınıfı mensuplarının da bulunduğu birçok lider rehin alınıp Şam’a yollandı. Bu tür baskıcı politikalardan memnun olmayan nakhararlar 703’te isyan ederek Bizans’tan yardım istediler. İsyana çok daha büyük bir Arap kuvvetiyle cevap verildi; Kilise esirgenmiş, fakat nakharar safları, Nahçivan’daki bir katliamda kılıçtan geçirilmişti. 705’te Hazarların saldırısına uğrayan ve kendi topraklarında hoşnutsuz bir Arap olmayan Müslüman nüfusla karşı karşıya kalan Emeviler, çareyi kısıtlamaları hafifletmekte buldular. Bir kez daha Ermenilere belli düzeyde özerklik tanıdılar. Bazı nakhararlar, Hazarlara karşı Araplarla birlikte savaşmıştı; nitekim, müteakip yirmi yıl boyunca, Araplarla Ermeniler arasında yakın bir iş birliği dönemi yaşandı. Arapalr isyana katılmamış olan ve İslam hukukuna göre Ermenilerin asli önderi olarak görülen Kilise’ye karşı özellikle müsamahakâr davrandılar. Bu koşullar sayesinde Ermeni Kilisesi, kendi tarihinde bir kilometre taşı olan “kilise esaslarının düzenlenmesi “ işine ilk defa olarak girişebildi.

Pavlusçular Kilise esaslarının bir araya getirilmesinin ardındaki temel itki, muhtemelen. Pavlusçuların orataya çıkışıydı. Pavlusçuluk hareketi altıncı yüzyıl sonlarında doğmuş, İslamiyet’in yükseldiği ve Kilise’lerin güç kaybettiği dönemin sonunda, yedinci yüzyılda ivme kazanmıştı. Pavlusçular, ilk Hıristiyanların ve Manici konformizm karşıtlarının vârisleriydi; iyilik ve kötülüğün evrensel karşıtlığından doğan güce inanan, düalist bir öğretici benimsemişlerdi. Yerleşik düzenin geleneksel toplumsal değerlerine karşı çıkan Pavlusçular, alt sınıfa mensuptu. Çoğalmaya, et tüketimine, mülkiyete karşıydılar; Ermeni, Arap ve Bizanslı dini ve sivil yetki sahiplerine silahlı saldırılar düzenleyen bir yeraltı hareketi kurmuşlardı. Yedinci yüzyılın sonuna doğru Pavlusçuluk hareketi Ermenistan, Persia ve kuzey Mezopotamya ‘nın belirli bölgelerine yayılmış, sivil otoriteler açısından büyük tehdit oluşturmaya başlamıştı. 719’da Katolikos Hovhannes Otznetsi nakhararların ve Arapların da desteğini alarak Tıvin’de toplandığı konsilde, Pavlusçular bastırılma emrini alenen verdi. 726’daki bir başka konsilde de benzer kararlar alındı. Pavlusçular nihayetinde Ermenistan’ terk edeip Fırat’ın kuzey batısında bir cumhuriyet kurdular; buradaki varlıklarıyla Bizans için sorun olmaya devam ettiler. 726 yılı aynı zamanda, Bizans İmparatorluğu’nda bir yüzyıldan uzun sürecek ikonalar tartışmasının başladığı tarihti. Ermeni Kilisesi bu kriz sayesinde, Yunan Kilisesi’nin müdahalelerinden bir süre uzak kalacaktı.

Abbasiler ve Ermenistan 750 yılında İslam âleminde yaşanan bir olay, yeni bir düzenin tesisiyle sonuçlanmış, aynı zamanda Ermenistan’la ilişkileri de değiştirmişti: Bu olay Abbasi devrimiydi. Emevielrin aksine Abbasilerinki sadece bir Arap İmparatorluğu değil, aynı zamanda gerçek bir İslam İmparatorluğu’ydu. Arapların yanı sıra Persler, Türkler ve hatta mühtedi Hıristiyanlar da artık yüksek makamlara gelebileceklerdi. Başkent, Arapların merkezi olan Şam’dan Bağdat’a taşındı: daha yayılmacı bir yönetim benimsendi. Mali gereksinimler, Emevilerin son dönemleri boyunca zaten yükselmekte olan vergileri daha da arttı. Şam’daki karşılığı fırsat bilen Ermeniler küçük bir isyan başlatıp Araplara karşı Bizans’tan yardım istediler. Mamigonyan-Pakraduni rekabetinin

122

Kasım-Aralık 2015.indd 122

16/12/15 08:05

yanı sıra Bizan’taki putkıran ihtilafı, ayaklanmanın başarısınıengelledi; Abbasiler çok geçmeden Ermenistan’daki Arap kontrolünü yeniden tesis ettiler. Ne Abbasilerin Emevi yanlısı olarak gördükleri Pakraduniler, ne de Bizans’a yakınlıklarıyla bilinen Mamigonyanlar,Bağdat’ın güvenini hemen kazanabildiler. Ticaretin azalması, gümüşün fiilen dolaşımından kalkması, ağır vergiler ve artık Ermenilerin omuzlarına yıkılmış olan süvarilerin bakımı, Amaduni gibi kimi nakhararları Bizans’a göçe zorlandı. Bununla birlikte Pakraduniler, sekizinci yüzyıl sonlarında Abbasilerle ilişkilerini düzeltmeyi başardılar ve kendilerini Ermeni liderleri olarak kabul ettirdiler. Mamigonyanlar, Ardzıruniler ve Bizanslılar bu yakınlaşmadan hoşnut değillerdi; 774’te Ermenistan’da, Arap tahsildarların öldürüldüğü bir isyanı körüklediler. Pakraduniler, diğer nakhararları, Bağdat’ı kışkırtmamaları konuusnda uyardı, ancak tavsiyeleri dikkate alınmadı; Araplarla çarpışacak bir Ermeni ordusu toplandı. Ermenilerin 775’te Pakrevant’ta uğradıkları bozgun, idari konumdaki çoğu nakharar ailesi mensubunun hayatına maloldu; Rışduni,Kınuni,Mamigonyan gibi Ermeni hanedanları ciddi anlamda güç kaybettiler. Bu aileler gerçekten de Ermeni tarihinde bir daha önemli bir rol oynamayacaklardı. Öte yandan Pakraduniler, lider konumlarını muhafaza ettiler ve güçlendiler. Abbasi İmparatorluğu’nun tahkimi, Harun Reşit’in saltanat döneminde (786-809), sekizinci yüzyılın sonunda tamamlandı;bu, hem Arap âlemi hem de Ermenistan için büyük değişiklikler anlamına geliyordu. Arap askerleri ve tüccarları, ilk defa olarak, Ermenistan da dahil olmak üzere Arapların elinde tuttukları topraklara yerleşmeleri ve yeni cemaatler kurmaları yönünde teşvik edildiler. İslamiyet, ticaret vasıtasıyla Afrika ve güney Asya’nın kıyı şehirlerine yayılmıştı. Bağdat tarafından, Ermenistan’a ve Transkafkasya’nın diğer bölgelerine, hüküm sürmek yada koloniler kurmak üzere Arap aileler tayin edildi. Barda (Partav), Tiflis, Kantzag, Tıvin,Nahçivan ve Diyerbekir, emirler tarafından yönetilen Arap idari merkezleri haline geldi. Karma evlilikler ile rızaya bağlı bazende zor yoluyla din değiştirmeler yaşand; hatta Şaybani ve Cahhaf gibi kimi Arap aşiretleri, Ermeni nakhararları sınııfna maasedildiler.El-Ermeniye eyaleti Ermenistan, Gürcistan ve Ağvenk olarak üçe bölünmüştü. Arap emirleri ar-

tık geçici valilerden ya da garnizon komutanlarından farklıydılar; Van Gölü yakınlarına yerleşen Kayslıların yaptığı gibi Ermenistan topraklarını yurt edinmişlerdi. Bu emirliklerin nüfusun çoğunluğunu teşkil etmemeleri ya da birleşik yapıda olamamaları, Ermenistan için bir şanstı. Harun Reşit’in ölümü, halifeliğin ve merkezi Arap otoritesinin uzun sürecek gerileyişinin başlangıcı oldu. Emirlikliler bu dönem boyunca Bağdat’tan bağımsız hareket ettiler; vosdigan, Tıvin’den, Ermenistan’ın doğu ucundaki Barda’ya çekilmek zorunda kaldı. Arap otoritesinin parçalanışı, Pakraduni liderliğinin Aşod Mısager [et yiyen] (790-826) önderliğinde hayata dönmesine fırsat verdi.

Pakradunilerin Yükselişi Aşod, dokuzuncu yüzyılın başında, topraklarını, zayıflamış olan Mamigonyanlar ve Gamsaraganlar aleyhine genişletti. Halifelikten kopmuş bağımsız emirlerle çarpıştı ve Bağdat tarafından “Ermenistan prensi “ unvanıyla ödüllendirildi. Amcası ise İberya’ da ( Gürcistan) Pakraduni hanedanını kurmuştu. Aşod’un 826’daki ölümü üzerine en büyük oğlu Pakrad, prensler prensi payesini alırken, küçük oğlu ısbarabed ilan edildi. Bu sırada Vasburagan’da, Ardzıruniler bir güç odağı oluşturmaktaydı; Sünik prensleri, 816’da Bağdat’a karşı ayaklanmış olan, Artsakh’ın Ağvank ve Azerbeycan arasındaki kesimlerinde yerleşik Mazdakçı Pers Babek ile evlilik ittifakı gerçekleştirmişlerdi. Bazı Ermeni hanelerinin Bağdat’a ve hatta diğer Ermenilere karşı Müslümanlarla ittifak yaptığını gözden kaçırmamak gerekir. Aynısı, başka Müslümanlara karşı zaman zaman Ermenilerle ittifak kuran Müslümanlara karşı zaman zaman Ermenilerle ittifak kuran Müslümanlar için de geçerliydi. Bağdat’ta, Harun’un Pers eşinden doğan oğlu el-Memun ile Türk eşinden doğan el-Emin arasında, veliahtlık konusunda bir çatışma yaşanıyordu. Nihayetinde el-Memun galip geldi;on, kardeşi el-Mutasım izledi. 836’da, Müslüman bir Pers generali olan Afşin, el-Mutasım tarafından Babek’i yakalamak üzere gönderildi. Afşin, Babek’e karşı iş birliğini kabul etmeleri halinde Ermenilere ve Perslere özerklik ve vergi indirimi vaadinde bulundu. Babek ihanete uğradı; bir yıl sonra da yakalandı. Ardından, Babek müritlerinin çoğu bir başka lider, Mazyar etrafında toplanarak, Müslümanlığı kabul etmiş olan

123

Kasım-Aralık 2015.indd 123

16/12/15 08:05

Hazar bölgesi toprak sahiplerine karşı bir toplumsal devrim başlattılar. Azerbeycan’da nüfuz kazanan Afşin, isyancılara arka çıkmakla itham edildi ve 841’de halifenin emriyle öldürüldü. Nihayetinde Azerbeycan’a, Ermenistan üzerinde çok büyük etkisi olacak Saci aşiretinden yeni bir komutan atandı. İşte bu dönemde, Persia’daki toplumsal huzursuzlu, Tontragyan hareketi adıyla bilinen heretik grubun ortaya çıkışıyla Ermenistan’a yayıldı. Görünüşe göre Tontragyanlar, cumhuriyetlerinin çöküşü sonrasında Bizans zulmünden kaçan Pavlusçulardan, Babek taraftarlarından ve toplumun, bu gruplardan etkilenen alt sınıflarından oluşuyordu. Bu sırada el-Mutasım kendi ordusuna Türk köleler ve paralı askerler almaya başlamıştı. Almanların çoğunlukta olduğu Praetor birliklerinin Roma’da giderek güç kazanmasına benzer biçimde, bu politika da, Pers Büveyhilerin onuncu yüzyılın başındaki gelişine kadar, Hilafet’in Türk hâkimiyetine girmesine yol açtı. Türk, Arap ve Pers hizipleri arasındaki rekabet sonucunda el-Mutasım, 836’da, başkenti daha kuzeye, Dicel nehrinindoğu kıyısı üzerinde bulunan Samarra’ya taşımak zorunda kaldı; başkent 870’e kadar buradan kaldı. Türkeler 847’de, Samarra’da yeni halife olarak el-Mütevekkil’i seçtiler. El-Mütevekkil, Hilafet’in gücünü yeniden tesis etmek adına en sert tedbirleri aldı. Yunan felsefesini anlatan eserlerin tercümesi durduruldu; Yahudilere ve Hıritiyanlara zulmedildi. Ermenilerin, 850-851’deki ikinci büyük isyanı, işte böyle bir zeminde, bu defa el- Mütevekkil’in vergileri ve baskı politikalarına karşı gerçekleşti. Yeni vosdiganın Ermenistan’a girmesi engellendi. Bunun yerine, Aşod Mısager’in oğlu Pakrad Pakraduni, kendilerinden istenen vergilerle beraber bir elçi gönderdi; böylece, Ermenistan’ın halife karşısında vasallık bağını bozmadan özerkliğini koruyacağı mesajını verdi. Halife bu adımı isyan olarak niteledi. Vosdiganın ordusu Ermenistan’ı işgal etti fakat Vasburaganlı Ardzırunilerle ittifak kuran Pakrad’ın bozgununa uğradı. Bunun ardından halife bir ordu daha gönderdi. Ardzıruniler, Vasburagan nakhararının validesi Hıripsime tarafından takdim edilen hediyelerle cevap verdiler; böylece Hıripsime, topraklarına yönelik Arap istilasını durdurmayı başardı. Pakrad tek başına savaşmak zorunda kaldı ve çok geçmeden yakalanıp Samarra’ya gönderildi; orada katledildi(852). Bunun üzerine ayaklanan Erme-

ni nüfus, Arap generalini öldürerek Arap ordusunu Daron’daki Pakraduni topraklarının dışına çıkmaya zorlandı. İsyan, nakhararların çoğunu Müslümanlara karşı birleştirdi. İsyanı bastırmak isteyen halife, nakhararları daimi olarak kontrol altına almak üzere büyük bir ordu gönderdi.Pakradı’ın kardeşi, ısbarabed Sımpad Pakraduni, isyancılara katılmayı reddetti. Muhtemelen, Ermenilerin yeni lideri olarak sadık bir tebaa olduğunu ve uzalşma arzuladığını halifeye belli etme niyetindeydi. Bununla birlikte Mütevekkil, uzlaşmayı kabul etmeycekti. Arap ordusu, Türk general Boğa el-Kebir komutasında Ermenistan, Gürcistan ve Ağvank’ı yıkıp geçti.Boğa el-Kebir, 853’te, Sımpad Pakraduni dahil önde gelen nakhararların çoğunu yakalatarak Samarra’ya getirtti. Sımpad haricindeki tüm nakhararlar canlarının bağışlanması için din değiştirmeyi kabul ettiler; el-Mütevekkil’in ölümünün ardından eve dönmelerine izin verildi. Bu teklifi tek reddeden Sımpad oldu; Samarra’da kaldı ve bir süre sonra burada ölüdü. El-Mütevekkil’in seferleri, halifeliğin Ermenistan’ı doğrudan kontrol etmeye yönelik son çabalarıydı; 861’de Türk birliklerinin elinde katli, Abbasilerin çöküşünü hızlandırdı. Nakhararlar esaret altındayken Arap emirleri topraklarını serbestçe genişlettiler. Bir yandan, Bizans da Makedon hanedanından ı. Basileios (867-886) önderliğinde yeniden canlanıyordu. Geri dönüşlerinden sonra nakhararlar, özellikle de Pakraduniler ve Ardzıruniler,Arap emirleriyle mücadeleye devam ettiler. En önemli çatışmalar, başta Daron, Sasun, Vasburagan ve Mogk olmak üzere, Ermenilerin kendilerine ait olanı Araplara karşı savundukları güney bölgelerinde meydana geldi.

Sanat, Edebiyat, Mimari Bu dönemin en önemli Ermeni tarihçileri,Sepeos,Zenop Klag,Hovhannes Mamigonyan ve Ğevont Vartabed’dir. Sepos’un, Bizans ve Persia tarihine dair değerli bilgiler içeren eseri, altıncı yüzyılın sonundan yedinci yüzyılın başına uzanan dönemi kapsar; ayrıca, İslamiyet’in doğuşu ve 661 yılına kadar Persia, Ermenistan ve Bizans İmparatorluğu’daki Arap istilaları da tasvir edilir. Zenop Klag ve Hovhannes Mamigonyan tarafından kaleme alınan Badmutyun Darono’da [Muş’un Trahi], Daron eyaletinin ve Mamigonyan sülalesinin Pers-Bizans savaşları sırasında yaşadıkları

124

Kasım-Aralık 2015.indd 124

16/12/15 08:05

anlatılmaktadır. Ğevont’un anlatısından ise, 661’den 788’ e kadar Ermenistan’daki Arap hâkimiyeti ayrıntılandırılır.Bu dönemdeki Ermeni-Arap mücadelesinin sonuçlarından biri de sözlü halk destanı Sansa Dzırer [Sasonun’un Yiğitleri] ve kahramanı Sasuntsi [Sasonlu] Tavit’in ortaya çıkışıdır. Ancak yüzyıllar sonra kâğıda dökülen hikâyede, Tavit’in önderlik ettiği Pakraduniler, Toros Dayı özelinde Rışduniler ve Müslüman lideri temsil eden Msra Melik anlatır. Buğa ve Ardzıruniler de canlandırılmıştır.. Tavit’in daha güçlü Arap kuvvetleri karşısındaki zaferi, Davut ve Golyat arasında gerçekleşen iyi ile kötünün mücadelesi şeklinde temsil edilmiştir. Ermenistan’ın yedinci yüzyılda, bilim alanında yetiştirdiğien önemli isim, Ananya Şiragatsi’dir. Trabzon’da, bir Yunanlıdan mametmatik dersleri alan Ananya, Ermenistan’a dönmüş ve aritmetik,kronoloji,ağırlık ve ölçü birimleri,ay döngüsü,coğrafya ve kozmoloji üzerine kitaplar yazmıştır. Ermeni takvimi üzerinde çalışmış, sabit bir siistem geliştirmiştir. Ticaret yolları, ağırlık ve ölçü birimleri, Transkafkasya ve Pers coğrafyası hakkındaki birikimi sayesinde tarihçelere nadir bulunan, son derece kıymetli bilgiler sağlamıştır. Aşkharhatsuyts [coğrafya] başlıklı eserinde Ermenistan’ın on beş eyaletini tasvir etmiş, Gürcistan,Persia ve Ağvank hakkında da ayrıntılı bilgiler vermiştir.Bu dönemde öne çıkan edebi simalardan biri, yazılarında Pavlusçuluk hareketini yeren Katolikos Hovhannes Otznetsi, diğeri ise Isdepanos Sünetsi’dir.Isdepanos,Porphyrios hakkında bir değerlendirme kalem, Trakyalı Dionysius’un Techne Grammatike [dilbilgisi sanatı] eserini tercüme etmiş, ilahiler (şaragan) yazmıştır. İlahiler yazmış olan isimlerden bazıları da kadındır: Her ikiside sekizinci yüzyılda yaşamış olan Khosrovitukhd Koğtnetsi [koğtanlı] ve Sahagitukhd Sünetsi [sünikli]. Mimarı alanında, Zvartnots Kilisesi (644-652) yonca tipli olarak bilinen plana iyi bir örnek olup, dört köşegenli ana ayakların yarım yarım dairler halinde birleşmesiyle oluşmuştur. Bu türdeki diğer yapılardan farklı olarak, dairesel bir kemerli yol ile dairenin dışında yer alan kare bir odaya sahiptir. Kilise onuncu yüzyılda yıkılmış da olsa, kalıntılarda görülen kabartmalar, bu dönemin heykel sanatının başlıca örneklerindendir. Resim alanında, 862 tarihli ve Ardzıruni ailesi tarafından ısmarlanarak resimlendirilmiş bir İncil, özgün üslubuyla dikkat çe-

ker. Dokuzuncu yüzyılın bitiminde, iki yüzyılı aşkın Arap akınlarının ardından Ermeniler, hâlâ Ermenistan nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturuyorlardı. Arap emirleri buradaki topraklarını muhafaza etmekte zorlanıyordu. Mahalli nakhararlar tarafından kontrol edilen Ermenistan’ın dağları ve vadileri, özerkliğin muhafaza edilebilmesini sağlayan birer sığınak işlevi görüyordu. Toparlayıcı güç haline gelen Sımpad’ın oğlu Aşod Pakraduni, Arap emirleri baskı oluşturmaya devam etti. Pakradunilerin Ermenistan’daki saygınlığı artıyordu. Ermenilerle kurulacak bir ittifakın önemi hem giderek güç kaybetmekte olan halifelik, hemde Bizans’ta ortaya çıkan Makedon hanedanı tarafından fark edilmişti. Dolayısıyla koşullar yeni bir Ermeni krallığının ortaya çıkması için uygundu.

Çok Krallı Topraklar Pakraduni Hanedanı ve Ortaçağ Ermeni Krallıkları (884-1045) Pakradunilerin,Büyük Ermenistan’ın değişik kısımlarından yaklaşık iki yüzyıl süren yönetimi, Karolenj İmparatorluğu’nun parçalanarak İngiltere,Fransa ve Almanya’da ayrı devletlerin oluşmaya başlamasıyla aynı zamana rastlar. Romanesk mimarinin gelişmeye başladığı bu dönemde manastırlar, Clun’de başlatılan reformlar vesilesiyle, dini ve düşünsel hayatın can damarları haline gelmişlerdi. Avrupa’da, Viking akınlarının en yoğun olduğu dönem yaşanıyordu. Normanlar İngiltere’yi fethetmeye hazırlanırken, İspanya’da Reconquista hareketi başlamıştı.Bundan kısa bir süre sonra Yunan Ortodoks Kilisesi ve Roma Katolik Kilisesi ayrıldı. Japonya ve Çin’de, ağaç oyma kalıplarla kitap baskısına başlanmıştı. Çin’de Sung hanedanı hüküm sürüyordu; Japonya’da ise buşido kuralları samuray savaşçılarını yaratmıştı. Tarihte ki ilk roman Genji Monogatari [Genji’nin Hikâyesi], Japon kadın romancı Murasaki Şikibu tarafından yine bu dönemde kaleme alındı. Arap ve Pers dünyasında bilim, İbni Sina’yla birlikte doruk noktasına ulaştı. Sufilik, Ortadoğu’daki esas edebi ve dini güç haline geldi. Kiev’de kurulan ilk Rusdevleti, Bizans’tan gelen misyonerler vasıtasıyla çok geçmeden Hıristiyanlığa döndü.İslam dininin nüfuz ettiği Sahra Altı Afrika’da Gana ve Kanem krallıkları ortaya çıktı. Kuzey Hindistan Müslümanlar tarafından fethedildi. İnkalar, Peru’daki Cuzco

125

Kasım-Aralık 2015.indd 125

16/12/15 08:05

vadisine yerleştiler; klasik Maya uygarlığı çökmüş, Meksika’da Olmeklerin yerine Toltekler almıştı.

Ermeni Krallığının Uyanışı Dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Ermenistan bir iktidar boşluğu yaşıyordu. Bizanslılar ve Abbasiler, Ermenistan’a yoğunlaşmayacak kadar iç ve dış meseleleriyle meşgullerdi; öte yandan, bu durumdan istifade edecek güçteki nakhararların sayısı da çok değildi. Bazıları Ermenistan’ı terk etmiş, kalanlar ise tümüyle ortadan kalkmış veya kendi iç çekişmeleri nedeniyle güç kaybetmişlerdi. Nakhararların Samarra’daki ihtidadına, sekiz yıl boyunca Ermenistan’da bulunmayışları eklendiğinde siyasi yapı daha da zayıflamıştı. Samarra şehidi Sımpad’ın oğlu Aşod Pakraduni, işte böyle bir boşlukta ilerlemeye başladı. Babasının ölümünün hemen ardından Pakraduni hanesinin danuder (sülale reisi) ve ısbarabed [ordu komutanı] unvanlarını üstlendi; Arap egemenliğine karşı Ermeni direnişinin odak noktası haline geldi. Aşod kısa zamanda Pakradunilerin gücünü ve saygınlığını artırmayı başardı. Mamigonyan ve Gamsaragan topraklarının ilhakının yanı sıra Vasburaganlı Ardzıruniler ve Gürcistan’daki Pakradunilerle yaptıüı evlilik ittifakları, 855-862 arasında topraklarını genişletmesini sağladı. Böylece, Büyük Ermenistan’ın kuzey,güney ve batı kesimleri ya Pakradunidenetimine girdi ya da onlarla ittifak kurdu. Doğudaki Sünik beyleriyle dostane ilişkilerini muhafaza etmeye özen gösteren Aşod, ayrıca, Katolikos’un kendi sınırları dahilinde ikamet ediyor olması vesilesiyle Kilise’nin de desteğine mazhar oluyordu. Bnunla birlikte, Aşod ve sonraki Pakraduniler, Büyük Ermenistan’ın yeniden birleştirmelerini önleyen birçok iç ve dış engelle karşılaştılar. Bunların başında, Ermenistan’da geriye kalan, güç sahibi son iki nakharar ailesi Sünikler ve Ardzıruniler geliyordu. Her iki ailede sık sıkdesteklerini geri çekiyor, hatta Pakradunilere karşı bilfiil ittifak kuruyorlardı. İkinci ve daha acil olan iç engel, Arap vosdiganı ve Arap emirlikleriydi. Vosdigan, ikametgâhını kâh Barda’ya kâh Tıvin’e taşıyor, böylece Pakradunilerin Gürcüler ve Süniklerle ilişkileri geriliyordu. Emirlikler, Büyük Ermenistan’ın, Pakraduniler ve Ardzıruniler arasında kalan merkez kısımlarını ellerinde tutuyorlardı. Bu yüzden Aşod ve haleflerinin, Ermenilerin ellerindeki toprakları Arap

karşı tek bir birleşik cepheye dönüştürmeleri nadiren mümkün oluyordu. Dahası, Tıvin ve Nahçivan gibi önemli şehirler bu dönem boyunca genel olarak Arap denetiminde kaldılar. Pakeadunilere yönelik asıl açık tehdit dış güçlerden geliyordu. Makedonya hanedanının, dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Bizans’ta ki yükselişi, Konstantinopolis’i bir kez daha Ermenistan’ın iç meselelerinin davetsiz misafiri konumuna soktu. Her iki tarafın da ortak bir dine (Hıristiyanlık) ve Makedonya hükümdarları örneğinde olduğu gibi, ortak bir soya (Ermenilik) mensup olmaları, Araplara karşı kurulacak güçlü bir Ermeni-Bizans ittifakına fazla katkı sağlamadı. Aksine, Bizanslılar, askeri yardım karşılığında, zorlayıcı teolojik imtiyazlarını ve Ermeni toprakları üzerindeki denetimlerini muhafazaedebildiler. Ayrıca, Abbasi halifesinin güç kaybı, Ermenistan’ın güney ve güneydoğu sınırlarında küçük Müslüman hanedanların ortayaçıkışına ve bunların, Ermenistan’ı düzenli olarak tehdir etmelerine izin verdi. Aşod, ısbarabed unvanını erkek kardeşine devrettiyse de, bütünlüğünü henüz yitirmemiş olan nakharar ordusunun denetimini elinde tutmayı sürdürdüğüne şüphe yoktur. Aşod, konumunu daha fazla güvence altına almak için Bizans’la ittifakını yeniledi; Yunan Ortodoks Kilisesi ile Ermeni Kilisesi’nin birliği konusunda bir uzlaşmaya, en azından resmi anlamda onay verdi. Abbasi halifesi el- Müstain, Pakradunilerin artan iktidarı vasıtasıyla giderek bağımsızlaşmakta olan Arap emirliklerinin denetim altına alınabileceğini fark etti. 862’de Aşod’a, prensler prensi payesi verildi; bazı tarihçilere göre buna bir de vergi toplama yetkisi eklenmişti. Bu unvan, Gürcistan ve Kafkasya’nın diğer bölgeleri üzerinde egemenliği de kapsıyor, ancak vosdiganın Barda’daki varlığı, Aşod’un yönetiminin kuvvetle muhtemel Büyük Ermenistan’ın ötesine geçmeyeceği anlamına geliyordu. Aşod’un desteğini alan Ermeni Kilisesi bir kez daha Ağvank Kilisesi üzerinde hak iddia etti. 884’te halife el-Muhtedi Aşod’a bir kraliyet tacı gönderdiğinde, Aşod zaten nakhararların çoğu ve Kilise tarafından Ermenistan hükümdarı olarak kabul edilmiş bulunuyordu. Böylece, Aşod, bu adı taşıyan beşinci Pakraduni prensi, Kral I. Aşod olarak taç giydi. Kısa bir süre sonra yeni hanedan üzerindeki nüfuzunu muhafaza etmek isteyen Bizans İmparatoru I. Basileios tarafından da bir taç gönderildi. Böylece

126

Kasım-Aralık 2015.indd 126

16/12/15 08:05

Ermenistan o dönemde bir kere daha bir hanedana ve krallığa kavuşmuş oldu. İzleyen altı yıl boyunca Aşod, emirlikler nezdindeki siyasi nüfuzunu artırmakla kalmadı, Gürcü Pakradunilerin İberya üzerindeki denetimlerini güçlendirmelerini sağladı. Aşod, Tıvin’in denetimini de ele geçirdi fakat makamını buraya taşımadı; Pakaran’daki istihkâmında kalmayı tercih etti. Bu kararın ciddi sonuçları oldu zira Tıvini, düzenli aralıkla yanlız bırakıldığından, Ermenistan’ın merkezi Arapların elinde,korumasız kalıyordu. Aşod’un 890’daki ölümünün hemen ardından, Pakradunileri durmadan rahatsız eden birçok sorun ortaya çıktı. Beş asırdır sürmekte olan bölünmüşlük ve ademimerkeziyetçilik, siyasi parçalanmaya ve tek devlet perspektifinin yitirilmesine yol açtı. Bunun da ötesinde, büyük nakharar aileleri, altıncı yüzyıldan bu yana kendi aralarında savaşan küçük kollara ayrılmışlardı. Dahası, Müslümanların elinde bulunan Nahçivan ve Aras vadisi, Doğudaki Süniktopraklarını güneydeki Ardzıruni arazilerinden ayırıyordu. Böylece Tıvin,Tiflis, Nahçivan ve merkezdeki diğer şehirler, Arap denetiminde kalmaya devametti. Emirlerin Abbasi halifelerine her zaman itaat ettikleri söylenemezdi; bu durum Ermenilerin ve Pakradunilerin kimi zaman lehine kimi zaman da aleyhine oldu. Aşod’un ölümünün ardından, oğlu I. Sımpad (890-914) tahta geçti; karşılaştığı iç ve dış meseleler babasının zamanındakilerden farklı değildi. Ancak onun otoritesine sahip olmayan Sımpad, Kilise’ye ya da nakhararlara, özellikle de Ardzırunilere tam olarak söz geçiremiyordu;kendi amcası bile yeğenini tanımayı reddetmişti. Ardzırunilere kulak verilecek olursa, Pakraduniler, geçmişte Arşaguni soyundan gelen hükümdarların geleneksel saray muhafızlarından öte bir şey olmamışlardı; bu iddia, kraliyet makamındaki Pakradunilerin meşruiyetini sorgulamak anlamına geliyordu. Bununla birlikte Sımpad, yönetiminin ilk dönemlerinde Bizanslıların, Gürcü akrabalarının ve Katolikos’un yanı sıra Azerbeycan’ın Saci yöneticisi, vosdigan Muhammed’in deteğini kaybetmemeyi başardı.

Ermenistan’daki Rakip Krallıklar Sımpad yönetiminin ikinci yarısı başarısızlıklarla doluydu. Muhammed Ermenistan’a saldırdı. Tıvin ve Nahçivan alındı; Katolikos esir düştü. Sımpad, sonun-

da Muhammed’le barış analaşmasına varmayı başardı, artık Müslümanların eline geçmiş olan Tıvin’deki makamına giden Katolikos için fidye ödedi. Ağvank sadık kalmış, fakat Süniklerden ve Vasburagan’daki Ardzırunilerden Muhammed’e dostane teklifler gitmişti. Muhammed Ermenistan’ın yeniden işgali için bu durumu fırsat bildi. Sımpad’ın eşi tutsak edildi; kraliyet hazinesiele geçirildi. Sacilerin gücünden çekinen halife el-Muktefi’nin Ermenistan’ı onların denetiminden çıkarması üzerine, durum kısa süreliğine düzelme gösterdi. Vasburagan liderleri Pkradunilere sadakatlerini yinelemekte gecikmediler. Öte yandan, Muhammed’in kardeşi Yusuf ’un 901’de vosdigan olmasıyla tablo esaslı bir değişime uğradı. Muhammed’in ölümünden istifade etmek Sımpad, halifenin doğrudan vasallığını talep ederek vosdiganı devre dışı bırakmayı hedefledi. Halifenin üstünlüğünü göz ardı eden Yusuf, Pakraduni topraklarını işgal etti. Bağdat’ın eylemsizliği sonucunda varılan anlaşma uyarınca, Sımpad 903’te Yusuf ’un otoritesini kabul etti; teslimiyeti karşılığında taçlandırıldı. Gürcü prensi ile Gürcistan’ın Pakraduni kralı arasında gelişen bir ihtilafa, ayrıca Sünik ile Ardzıruniler arasındaki anlaşmazlığa dahil olan, böylelikle her iki aileye ters düşen Sımpad’ınkonumu dahada zayıfladı. Hıristiyanlar arasındaki bölünmeden istifade etmeye çalışan Yusuf, Sımpad’ın Bağda’a ödediği haracın üstüne ek vergiler talep etti. Yusuf, Sımpad’ın gücünü daha da azaltmak adına 908’de, Gagik Ardzıruni’ye bir taç ihsan ederek güneyde özerk bir krallık yarattı. Pakraduni Ermenistanı parçalanmanın eşiğindeydi. Bir yıl sonra, birleşik Müslüman-Ardzıruni kuvvetleri Sımpad’ın topraklarına saldırarak bölgeyi talan ettiler. Sımpad, Bizans ve halifeden yardım istedi;ne var ki her ikisi de iç meseleleriyle meşguldü. Yusuf ’un yakalanıp katlettiği Ermeni prensleri arasında Sımpad’ın oğullarından biri ve yeğenide yer alıyordu. Sımpad katliamı durdurmak için teslim oldu, işkence gördü ve çarmıha gerildi. Sımpad’ın ölümü yine de bir amaca hizmet etmişti. Yusuf ’un Sımpad’a ve diğer nakhararlara yönelik gaddarlığı, Gagik Ardzıruni ve diğer Ermeni liderlerinin desteğine maloldu. Bunlar, Sımpad’ın, Yergat (Demir) sıfatıyla bilinen oğlu II.Aşod etrafında birleşerek, Müslümanları Büyük Ermenistan’ın çoğu yerinden uzaklaştırdılar. Gürcü Pakradunileri de toparlanmıştı; Aşod 914’te taç giydi.

127

Kasım-Aralık 2015.indd 127

16/12/15 08:05

Öte yandan Aşod’un kuzeni, kendisini Tıvin valisi tayin eden Yusuf ’a sadık kaldı. Hemen akabinde, Ermenistan’daki olaylardan endişe duyan Bizanslılar, Müslüman tehdidini ebediyen kaldırmak için yardım önerdiler. II. Aşod Konstantinopolis’e gitti; burada ortak düşmana karşı Hıristiyan birliğinin tesisi meselesi tartışıldı. Aşod 915’te, bir Bizans ordusuyla geri döndü; Tıvin’i almayı başaramadıysa da nüfuzunu ciddi anlamda genişletti. Halifeye isyan eden Yusuf ’un 919’da esir düşmesiyle Pakradunilerin en büyük hasmı ortadan kalkmış oldu; aynı zamanda Aşod’un Tıvin’deki kuzenini özerkliği de böylece sona erdi. Vasburagan’daki Gagik Ardzıruni ve II.Aşod, Büyük Ermenistan’ın yeniden inşa ve imarı dönemini başlattılar. Daha öncede belirttiği üzere, Bizans’ın zaman zaman sunduğu yardımalar karşılığında siyasi ve dini teslimiyet talebi, Pakraduniler açısından büyük bir sorundu. II.Aşod da bundan muaf değildi; yeni vosdiganla ilişkilerini düzeltir düzeltmez Bizanslılar, Errmenistan’ı istikrarsızlaştırmak üzere kuvvet sevk ettiler. Yusuf bu esnada özgürlüğüne kavuşmuş, vosdigan makamına tekrar yerleşmiş ve en yakınındaki komşuları Sünik ve Vasburagan’a yeni saldırılar başlatmıştı. Aşod ve sadık nakhararları, Arapları ve Yunanlıalrı yenilgiye uğratmayı başardılar. Aşod yönetiminin son yılları barış içinde geçti. Yusuf ve Aşod aynı yıl, 929’da öldüler. Onların ölümü ve Azerbeycan’da Saci egemenliğinin sona erişiyle birlikte Ermenistan için yeni bir dönem başladı. Pakradunilerin liderliğini 929’da Aşod’un kardeşi Apas üstlendi;hükmü 953’e kadar devam etti. Ermenistan’ın bazı bölgelerinde ve Azerbeycan’da Revaddiler gibi değişik Kürt-İran hanedanlarının ortaya çıkışı ile Bizan’ın ve Mezopotamya’daki Arap emirlerinin yarattığı tehditlerle meşgul oldu. Bulunduğu bölgeyi terk etmeyerek başkentin yani Kars Kalesi’nin savunmasını güçlendirmeyi tercih etti. Vasburaganlı Gagik artık Ermenistan’ın en güçlü lideri haline gelmişti. Onun tarafından seçilmiş birçok Katolikos bulunmakta, üstelik bunlar, sarayında ikamet etmekteydi. Tıvin’in Müslümanların elinde olması, bu durumun asıl nedeniydi. Vasburagan önemli bir siyasi ve kültürel merkez haline geldi. Van Gölü’ndeki Ağtamar Adası Ermeni Katolikosluğu oldu. Onuncu yüzyılın ortalarından itibaren Ermenistan, Gagik’in çabaları sayesinde, eski siyasi ve iktisadi konumuna büyük

ölçüde kavuşmuştu.III.Aşod’un saltanatıyla birlikte (953-977) Pakraduni yönetiminin yetmiş yıl sürecek en parlak dönemi başladı. Vasburaganlı Gagik’in ölümünün ardından, Aşod, Ermenistan’ın tek lideri oldu. Katolikos, Aşod’un yeni başkenti Ani’ye gelerek krala tacını giydirdi. Kilise, bunun karşılığında, Aşod’un desteğini aldı; yeni mabetler için mali destek sağlamış oldu. Aşod’un icraatlarından biri de, Ermeni Kilisesi otoritesinin Ağvank Kilisesi tarafından tanınmasını kesinleştirmekti. Tıvin’in de geri alındığı bu dönemde, Ermenistan görece güçlenmiş, ayrılıklar giderilmişti. Bizans İmparatoru İoannes Tzimiskes 974’te bir orduyla Ermenistan’a dayandı fakat nihayetinde geri çekilmek zorunda kaldı. Aşod kendisini öylesine emniyette hissediyordu ki Kar Kalesi’ni kardeşine bağışladı ve onun kral unvanını kullanmasına izin verdi. Sevan Gölü’nün kuzeyindeki bölgeyi ise, kısa bir süre sonra Lori kralı unvanını alacak olan oğluna bıraktı. Aynı yaklaşım Gagik’in vârisleri arasında bölünen Vasburagan’da da uygulandı. Onuncu yüzyılın son çeyreğinden itibaren Sünik de krallık haline geldi. Unvanlar ve taç giyenlerdeki bu artış büyük bir tehlike arz etmedi zira Ermenistan hâlâ, Ani’de ikamet eden güç sahibi bir yöneticinin idaresindeydi. Dağıtılan unvanlar bir bakıma, çekişmeleri sona erdirmiş; aksi takdirde krala kumpas kurabilecek, düşmanla ittifaka girişebilecek ya da kralın ölümünün ardından ayaklanabilecek olanları tahmin etmişti. Elbette güçlü olmayan kralların saltanat dönemlerinde ya da dış baskılar bunaltıcı hale geldiğinde bazı sorunlar yaşanmıştır. Buna ek olarak, bu “krallıklardaki “ piskoposlar zaman zaman Katolikos’un otoritesini yok saymış, kendi katolikosluklarını ilan etmişlerdir. III.Aşod’un ölümünün ardından oğlu II.Sımpad tahta geçti; Kars’taki amcasıyla Müslümanlarla uğraşmak zorunda kaldı. Tıvin yeniden el değiştirdi fakat Sımpad, zamanını, katedrali ve kiliseleriyle büyük bir merkez haline gelmiş olan Ani şehrini genişletmeye vakfetti. Gürcü Pakradunilerin yardımını alarak amcasıyla uzlaşan Sımpad, Ermeni Pakradunilerin liderliğini üstlendi. Emirler arasındaki rekabet sayesinde, Müslüman ilerleyişine direnerek topraklarını genişletme imkânı buldu. 990’da I.Gagik Pakraduni ( Vasburaganlı Gagik’le karıştırılmamalıdır) tahta geçti. Vasburagan ona meydan okuyamayacak kadar bütünlüğünü yitirmişti.

128

Kasım-Aralık 2015.indd 128

16/12/15 08:05

Gagik, Ermenistan’ın çeşitli kısımlarında hüküm süren topluluklardan, ayrıca diğer nakhararlardan destek-bazen de itaat gördü. Ne var ki, II.Basileios yönetimindeki Bizans, Gürcistan’ın batısını denetim altına aldı; böylece Ermenistan’a, ileride entrikalara neden olacak kadar yaklaşmış oldu.

Pakradunilerin Çöküşü Gagik’in 1020’deki ölümüyle birlikte Pakraduniler hızla gerileyerek çöküş evresine girdiler. Krallığın yıkılmasına neden olabilecek güçler yeni ortaya çıkmamışlardı fakat bunlar, güçlü Pakraduni yöneticilerin otoritesi sayesinde, denetim altında tutuluyorlardı. Gagik’in oğulları arasındaki rekabet krallığın parçalanmasıyla sonuçlandı. Tüm bunlar Türklerin sahneye çıktığı ve II.Basileios’un daha güçsüz komşularını ilhak etmek suretiyle imparatorluğunu genişlettiği dönemde meydana geldi. 1022’de, Vasburagan’ın eski kralı Senekerim, krallığını, çocuğu olmadığından Basileios’a vasiyet ettiğinde Bizanslılar Ermenistan’ın güneybatısını çoktan almışlardı. Ani’nin Pakraduni kralı Hovhannes-Sımpad da, Bizans saldırılarının korkusuyla, krallığını Basileios’a bıraktı. Basileios’un 1042’deki ölümünün ardından, Bizans yanlısı hizip şehri teslim etmeye çalıştı fakat II.Gagik ve yandaşlarının direnişiyle karşılaştı; neticede Ani bağımsız kaldı. Gagik, üç yıllık hükmü boyunca, Tıvin emrinin, Bizanslıların ve Lori’deki hısımlarının saldırısına uğradı. Davasını savunmak üzere Konstantinopolis’e gitti fakat burada tahttan çekilmeye zorlandı. Böylece, tarihi Ermenistan’ın son büyük Ermeni krallığı, 1045’te son buldu. Ani Bizanslıların eline geçti; 1064’ te Kars’taki Pakraduni krallığı ilhak edildi. Yanlızca iki dağ krallığı ile bir prenslik özerk kaldı: Sünik krallığı (1116’ya kadar), Lori krallığı (y.1100’e kadar) ve Karabağ’daki Khaçen prensliği(y.1450’ye kadar).

Bizans İmparatorluğu’nda Ermeniler Ermeniler, Hıristiyanlık dönemi öncesinde Roma İmparatorluğu’nun doğu kesimlerine yerleşmiş, önemli konumlara yükselmişlerdi. İmparator Herakleios bile Ermeni soyundan gelmesiyle ünlüydü. İustinianos Ermeni ailelerinin zorla Bizans’a naklini başlatmışsa da bunların sayıları oldukça azdı. Ermenilerin büyük gruplar halinde Bizans’girişleri, altıncı yüzyıl sonla-

rında, Kızıl Vartan Mamigonyan,yandaşları ve Katolikos Hovhannes II.’nin, Sasanilere karşı giriştikleri başarısız ayaklanmanın ardından Konstantinopolis’e kaçmalarıyla başladı. Rivayete göre resmen Bizans ordusuna katılan Vartan ve maiyeti, Pergamum2a yerleşti.Mauricius’un hükümdarlığı ve Ermenistan’ın ikinci defa parçalanması, yerinden edilern binlerce Ermeni’nin Bizans İmparatorluğu’na gitmesine neden olmuş, bunların büyük bir kısmı Kıbrıs’a ulaşmıştı. Yedinci yüzyılın ikinci yarısında, Pavlusçu Ermeniler, Ermenistan’daki yurtlarından sürülerek Bizans Bizans İmparatorluğu’na, ağırlıklı olarak da Pontos’a yerleştirildiler. Arap istilalarından itibaren onuncu yüzyıla dek bir çok Ermeni nakharar hanesi Bizans’a göç ett; bunlardan bir kısmı Kilikya’yı yurt edindi. Pakraduni krallığının on birinci yüzyılda yaşadığı gerileme ve çöküş, Kilikya’nın yanı sıra, başta Konstantinopolis olmak üzere İmparatorluğun diğer şehir merkezlerine gelen nakhararların sayısını daha da artırdı. İzleyen süreçteki Türk-Moğol istilaları bu akışı hızlandıracaktı. Bizans’ın Türklerin eline geçmesiyle birlikte Ermeniler, İstanbul’un ticari ve idari hayatında önemli bir güç haline geleceklerdi. Tarihçilere göre Ermeniler, çokuluslu Bizans İmparatorluğu bünyesindeki en etkili gruplardan biriydi. Ticaret, yönetim ve çiftçilikle uğraşırlardı. Ordunun baskın unsurları arasında yer alırlardı. Prokopios’a göre sadece İustinianos’un ordusunda bile, yiğitlikleriyle tanınan Ermeni ihtiyat birliklerini kumanda eden on altı general bulunmaktaydı. Sekizinci yüzyıldam on birinci yüzyıla kadar orduda önemli mevkilere gelen Ermeniler oldu. Bedronas, Kurkuas ve Mosele gibi birçokları, Bizans’ın Araplara ve diğer istilacılara karşı kazandığı zaferlerde pay sahibiydi. Ermeni askeri önderlerden bie kısmı eyalet valisi olarak görevlendirilmişti. Bazısı da tahtın arkasındaki gizli güç haline gelmiş, birçok imparatorun başa geçmesinde etkili olmuştu. Ermeni kökenli olan sadece Herakleios değildi;çoğu Bizans uzmanına göre Makedon hanedanı da Ermeni kökenliydi. Bu hanedanın (dokuzuncu yüzyıldan on birinci yüzyıla kadar süren) saltanat dönemi, imparatorluğun siyasi ve askeri yapısındaki Ermeni hâkimiyetinin doruk noktası olarak görülür. Ermeni imparatorları, generaller ve askeri ihtiyat birlikleri, en büyük askeri başarılarını Araplar, Slavlar ve Bulgarlar

129

Kasım-Aralık 2015.indd 129

16/12/15 08:05

karşısında kazandı. Pakraduni krallığının bitişinin de en büyük sorumlusu yine bu Ermeni hanedanı olmuştur.Öte yandan, gelecek bölümde görüleceği üzere, Makedon hanedanı, Kilikya’da yeni bir Ermeni devletinin doğmasında da dolayı olarak pay sahibidir. Ermeniler Bizan’ın düşünce hayatında da önemli bir rol oynadı. Konstantinopolis Üniversitesi en parlak döneminde, Levon Matematdigos olarak da tanınan Levon Pilisopa tarafından idare ediliyordu. Dönemin eğitmenlerinden diğer bir önemli isim, Hovhannes Keragan’dır.

Ticaret, Sanat, Mimari ve İlim Pakraduni kralları kendi adlarına sikke bastırmadılar. Abbasi ve Bizans sikkeleri yaygın olarak kullanılıyordu. Gümüş, bakır,demirarsenik,boraks ve tuz ihracatının yanı sıra Mezopotamya’ya kurutulmuş balık satılıyordu. Yörenin özgün kuş türlerinden olan doğan, kimi zaman halifeye ödenen vergi işlevi görüyor, Ermeni atlarına ve katırlarına da bu anlamda büyük bir değer biçiliyordu. Ermenistan ormanlık bir coğrafyaya sahipti; dolayısıyla, Bağdat’a kürk ve deri mamullerinin yanı sıra ceviz kerestesi de ihraç ediliyordu. Ermeni kilimlerine, özellikle de keçi kılından dokunmuş olanlara rağbet büyüktü. Ermenilere özgü kumaş boyaları sayesinde tekstil endüstrisi de gelişmişti. Arapların kırmız olarak adlandırdığı, şarap kırmızısı rengindeki boyaya, antik çağlardan beri çok değer verilirdi;Ararat’ın eteklerinde büyüyen, yöreye özgü bir bitkinin kökleriyle beslenen kırmızböceğinin kurutulmuş kabuğundan elde ediliyordu. Bundan başka, Artsakh, Sünik ve Gence bölgelerinde de ipek üretiliyordu. Pakraduni döneminde birçok tarihçi yetiştirmiştir: Arisdages Lasdivertsi, bu dönemin sonunda ortaya çıkan Tontragçı hareketini ve Ermeni-Bzans ilişkilerini tasvir ettiği eseri Badmutyun’u, Malazgirt Savaşı (1071) ve Selçukluların Ani’yi işgaliyle sonlandırır. Hovhannes Mamigonyan’ın kaleme aldığı Badmutyun Darono [ Muş Tarihi], bir ortaçağ romansı üslubuyla yazılmıştır ve Mamigonyan hanesinin tarihine odaklanır. Badmapan [tarihçi] sıfatıyla anılan Hovhannes Traskhanagerdtsi (Katolikos Hovhannes V) Badmutyun Hayots [ Ermenilerin Tarihi] adlı eseriyle bilinir. Bu dönemin en değerli çalışmalarından biri, Asoğig olarak da bilinen Isdepanos Daronetsi’nin

[Muşlu] zaman sıralamasını büyük bir doğrulukla sunduğu Badmutyun Diyazeragan’ıdır. Tovma Ardzıruni’nin Ardzırunyats Dan Badmutyun [ Ardzıruni Hastanesinin Tarihi] adlı eseri, Kral Gagik Ardzıruni’nin saltanat dönemindeki Vasburagan’ı ayrıntılarıyla anlatır. Movses Taskhurantsi’nin (bazı kaynaklarda Gağangadvatsiolarak geçer) Badmutyn Ağvanits Aşkharhi [ Ağvan Yurdunun Tarihi] eseri, nihayetinde Ermeniler, Persler, Araplar ve Türkler tarafından asimile edilmiş olan Ağvan halkına Ait herhangi bir dilde yazılmış yegâne kaynaktır. Edebi alanda öne çıkan diğer simalar arasında, büyük ozan ve din yorumcusu Khosrov Antzevatsi; Ermeni Kilisesi ile Gürcü Kilisesi’nin ayrılışını betimleyen Başpiskopos Ukhdanes Sepasdatsi [Sivaslı]; tarihçi Şabuh Pakraduni yer alır. Krikor Makisdros Bahlavuni’nin şiir ve derlemeleri; Katolikos Bedros I’ın şaraganları [ilahiler]; Vartan Anetsi’nin kasideleri; Hovhannes Pilisopa’nın denemeleri; Madyan Voğperkutyun’un [ Ağıtlar Kitabı] yazarı Aziz Krikor Naregatsi’nin şiirleri, bu dönemde kaleme alınan diğer eserlerdir. Pakraduni dönemi, Ermeni kilisesi mimarisinin en verimli dönemidir. Gerçekten de, bugünkü Ermenistan’da ayakta kalan kiliselerin çoğu bu dönemde inşa edilmiştir. Pakraduni kralları, varlıklı tüccarlar ve nakhararlar Ani’de çok sayıda kilise inşasına maddi destek sağlamış, nihayetindebunlardan bazıları günümüze ulaşmıştır: Sevan Gölü’ndeki kiliseler, Kars,Arkina ve Ani’deki katedraller, Marmaşen ve Khıdzgonk manastırları. Datev,Sanahin,Hağbad,Keğart ve Magaravank manastırlarının inşası bu dönemde başlamış ve sonraki iki yüzyıl boyunca devam etmiştir. Ambert Kalesi ve Kilisesi ile Bıcni Kilisesi de bu döneme aittir.Mimari açıdan en etkileyici eserlerden biri de Gagik Ardzıruni tarafından Ağtamar’da yaptırılan Surp Khaç Katedrali’dir. Mimaride kabartma ve heykel kullanımının incisi niteliğindeki bu yapı üzerinde, Adem ve Havva’yı, Aziz Meryem’e inen Müjde’yi, ve Mahşer Günü’nü tasvir eden etkileyici duvar resimleri yer alır. Kabartma heykelciliğinin şaheserleri arasında sayılan sayısız khaçkarı (işlemeli taştan haç) da unutmamak gerekir. İlk khaçkar örnekleri dokuzuncu yüzyılda ortaya çıkmış, on dördüncü yüzyılda zirveye ulaşmıştır. Dönemin tezhipli elyazmaları farklı akımları temsil etmektedir. Buna göre kimi örneklerde beşeri formdan vazgeçme

130

Kasım-Aralık 2015.indd 130

16/12/15 08:05

pahasına süslemeye vurgu yapılmış, ya da 989 tarihli Eçmiyadzin İncili’nde görüldüğü gibi, kimilerinde de beşeri formun doğal görünüşü vurgulanmıştır. Elyazması tezhibinin belki de en emsalsiz örneği, çeşitli eski üslupların dönem sanatçılarının üsluplarıyla harmanlanması suretiyle özgün bir Ermeni üslubuna ulaşılmış olan Moğnu İncili’dir. On birinci yüzyıla gelindiğinde, Pakraduniler tarafından ısmarlanan daha büyük bir dizi minyatürle birlikte Bizans etkisi de yaygınlaşmaya başladı. Bu minyatürlerin örnekleri, Venedik’teki Mıkhitarist Kütüphanesi’nde bulunan Trabzon İncili’nde ve Kars Kralı Gagik’in İncili’nde görülmektedir.Kitabı Mukaddes’te yer alan Kral Davut’un soyundan geldiğini iddia eden ve bazı dönemlerde türban takıp Arap isimleri de alan Pakraduniler, Ermeni krallığını yeniden kurarak hem içerden gelen baskıları, hem de Araplardan ve Bizans’tan gelen baskıları zaman içinde dengelemeyi başardılar. Ermenistan’ın bazı bölgelerinin bağımsız kalmasını sağlayarak büyük Müslüman yerleşimlerinin oluşmasını engellediler. Bununla birlikte, Bizans’ın yerli yersiz müdahalelere hiç ara vermemesi, nihayetinde hem Pakradunilerin hem de Ardzırunilerin yıkımına sebep oldu. Aslında, Bizans’ın Ermenistan’a yönelik bu politikası kendi imparatorluklarının da sonunu hazırladı; zira Ermenilerin oluşturduğu tampon bölgenin ortadan kalkması ve Bizanslıların Ermeni ordularının yerine yenisini koymaktaki aczi, Selçuk Türkler’nin bölgeye nüfuz edebilmesinin önünü açmıştır. Ani şehri 1064’te düştü. Bunu, bir yıl sonra Kars izledi. Nihayet, Selçukluların 1071’de Bizans İmparatoru’nu Malazgirt’te yenilgiye uğratmasından kısa bir süre sonra, tarihi Ermenistan Türk yönetimi altına girdi. Bununla birlikte varlıklarını sürdürmeye ve gelişmeye devam eden Gürcü Pakraduniler, Gürcistan’ın bazı bölgelerini on dokuzuncu yüzyıla dek yönettiler.

Doğu Batı’yla Buluşuyor Kilikya Ermeni Krallığı (1075-1375) 1199’da yeni bir Ermeni krallığının kurulmasıyla sonuçlanan Kilikya dönemi, Ermeni halkının tarihinde eşsiz bir sayfadır. Ermeniler ilk defa olarak tarihsel anayurtlarının dışındaki topraklarda bağımsız bir devlet kurmuşlar ve yine ilk defa, denize doğrudan bağ-

lantısı olan bir yerde konumlanmış, Batı Avrupa’nın ortaya çıkışı aşamasındaki milletleri ve Roma Katolik Kilisesi’yle yakın temas kurmuşlardı. Kilikya, Anadolu’nun Akdeniz kıyısında, üç sıradağla çevrili (kuzeybatıda Toroslar, kuzeydoğuda İç Toroslar ve doğuda Amanoslar), geniş bir ovadır. Dağlardaki dar geçitler sayesinde, ki en bilineni Kilikya Geçidi’dir, istilacılara karşı kolayca savunulabilir, güvenli bir yerleşke sunar. Kıyı şeridi, seyre elverişli nehirleri ve ticaret merkezleriyle, on birinci yüzyılda Ermenistan’ı terke zorlanan Ermeniler için kusursuz bir bölgeye dönüşmüştür.

Kilikya’da Ermeniler Kilikya, onuncu yüzyılın ortalarından itibaren Bizans denetimindeydi;bölgeyi Araplardan geri aldıktan sonra Müslümanları sürmüş, ardından toprakların yeniden iskânı için Hıristiyanları, özellikle de Küçük Ermenistan’dan Ermenileri getirmişlerdi. Ermenistan’daki Bizans ve Türk istilalarının ardından Kilikya’ya gelen Ermenilerin sayısı arttı; aileleri ve maiyetleri de beraberlerindeydi. Pakraduni krallığının yıkılmasından sonra Bizans İmparatorluğu, Kilikya’ya birkaç Ermeni komutan tahsis etti. Görevleri, Bizans’ın can damarına açılan bu koridoru Türk ve Arap akınlarından korumaktı. Tımarlarını kaybetmiş, Bizans’ın merkezinden bir ölçüde uzakta ve dağlarla korunmakta olan birkaç Ermeni beyi, belli bir özerklik düzeyine ulaşmıştı. Bu güçler arasında, ötekilere baskın gelen iki hanedan, Rupinyanlar ve Hetumyanlar, on birinci yüzyıl sonlarından itibaren ovanın denetimi için rekabet etmeye başladılar. İleride, Pakradunilerle akrabalık iddiasında da bulunacak olan Rupinyanlar, daha başlangıçta Bizans otoritesine karşı çıkmışlardı; Vahga (Feke) Kalesi’ni karargâh olarak kullanıp, Kilikya Geçidi’nin doğusundaki dağlık bölgeyi denetim altına aldılar. Vasal konumundaki Hetumyanlar, Bizans’a sadık kaldılar; Lampron ve Baberon kalelerini ticaret yolları ve limanlar vasıtasıyla, ana üs olarak kullandılar. Rupinyanlar, çok geçmeden, denetim alanlarını güneye, aşağı platolara doğru genişletmeye çalıştılar. Busaldırgan tutum, onları Hetumyanlarla karşı karşıya getirdi. Tam bu sırada, Rupinyanların amacına hizmet eden bir olay meydana geldi; Batı Avrupa birliklerinden oluşan ilk Haçlı ordusu harekete geçmişti (1096-1099).

131

Kasım-Aralık 2015.indd 131

16/12/15 08:05

Haçlılar ve Ermeniler Haçlılar,Batı dünyasının siyasi, dini ve iktisadi hırslarının bir ifadesiydi. 1010’da, Mısır’ın Fatımi hükümdarı el-Hakim, Harun Reşit ve Charlemagne’ın yaklaşık 200 yıl önce (807’de), üzerinde uzlaştıkları anlaşmayı ihlal etmişti: Buna göre, Kudüs’teki Hıristiyan mahalleri hac ziyaretine açık olmalıydı. Oysa, el-Hakim’in Hıristiyanlara uyguladığı zulüm ve kilise yıkımları, Suriye ve Kudüs’ü denetim altına almak istiyen Müslüman askerlerin kendi aralarındaki silahlı çattışmalarla birleştiğinde, hacca gitmek son derece zorlaşmıştı. Kudüs’ü on birinci yüzyılın sonlarında işgal etmiş olan Selçuklular, belirli bir düzen sağlamışlardı fakat son kertede, yaşanan onca ıstırabın Avrupa üzerinde bıraktığı etki olumsuzdu. Selçuklu istilası altında bulunan Bizanslılar, 1095’te Avrupa’dan askeri yardım talep ettiler. Amaçlarından biri, Kudüs’ün tekrar Hıristiyan denetimine girmesiydi. Yunan ve Roma kiliseleri 1054’te ayrılmış olduğundan, bir zamanlar Bizans’ın olan bu topraklara yapılacak bir Haçlı seferi, yeniden birleşme konusundaki her tür tartışmada, Roma’ya nüfuz sağlayacaktı. Bu nedenle, Bizans’ın çağrısı, Papa II.Urbanus için karşı konulamayacak kadar cazipti. Bunun yanı sıra Papalık, Hıristiyan Avrupa’ya kimin liderlik edeceği konusunda Alman imparatorlarıyla sert bir çatışmaya girmişti. Şayet Papa diğer Avrupa prensliklerini Kilise bayrağı altında birleşecek bir ordu yollamaya ikna edebilirse, hâkim konuma yerleşmiş olacaktı. Papa’nın 1095’te, Fransa’nın Claremont bölgesinden yaptığı kutsal savaş çağrısı, lordlardan, şövalyelerden, papazlardan ve maceraperestlerden müteşekkil büyük bir orduyla neticelendi. Düzen sağlamaya çalışan krallar açısından bu savaş, başlarına dert olmuş gruplardan kurtulmak için bir çıkış sağlıyordu. Soylu ailelerin, Ortadoğu’da tımar elde etmeyi uman genç ve topraksız mensupları bu kutsal davaya sımsıkısarıldılar; diğer yandan, iaşe ve ticaretten fayda sağlamayı umanlar da vardı. İnançlıları hareke geçiren esas sebepse, Papalığın, tüm günahların bağışlanacağı yönündeki teminatıydı. Ne Müslümanlar nede Bizanslılar, dindar Hıristiyanlardan, usta savaşçılardan ve yağmacılardan oluşan böylesi bir gruba karşı hazırlıklıydı. Bizans İmparatoru derhal her türden ganimet toplayıcılığını cezalandırdı; amacı, şövalyelere, elde edilecek her toprağın Bizans kontrolüne bırakılacağı-

nı hatırlatmaktı. Müslümanların dikkat ise, bir yanda Mısır Fatımileri ile Bağdat’taki halifeye bağlı kuvvetler arasındaki Şii-Sünni mücadelesine, öte yandan bağımsız bir yönetim arzusundaki mahalli emirlerin ayrılıkçı emellerine yoğunlaşmıştı.Haçlılar, Suriye ve Kudüs’e uzanan bir geçit niteliğindeki Kilikya’ya vardıklarında, rehber, iaşe tedarikçisi veya asker olarak gördükleri Ermenilere yöneldiler. Kudüs, 1099’da Hristiyanların eline geçti;kentin Müslüman ve Yahudi sakinleri kılıçtan geçirildi. Papalık elçisinin ölümü üzerine bölge, bu sefer de feodal baronların hükmü altına girdi; bunlar, çok geçmeden, Trablus, Edessa,Antakya ve Kudüs’te Haçlı (ya da Latin) devletleri kurdular. Ne Bizanslılar ne de Araplar yeni gelenlere direnecek kadar güçlü değildi. Rupinyanlar, yerli halkın “Franklar “ diye adlandırdığı Haçlılarla ittifak yaparak kısa sürede Kilikya’nın baskın gücü haline geldiler. Ermeni ve Haçlı liderleri daha en başından, kendi toprak hırslarını doyurmaya çalıştılar. Örneğin, bir Ermeni’nin yönetimindeki Edessa Boulogne’lu Baudouin tarafından ele geçirildi; Baudouin, Edessa kontu unvanını aldı. Diğer küçük Ermeni, Bizans ve Arap reislerine ait topraklar, kısa zamanda Antakya ve Trablus’taki hırslı Haçlı beylerinin eline geçti. Topraklarının denetimini elinde tutabilen yegâne Ermeni beyleri, Rupinyanlar ve Hetumyanlar oldu. Durumdan istifade eden Rupinyanlar, topraklarını Bizan’ın zararına olacak şekilde genişletti. Partzrapert ve Anavarza kalelerini Yunanlılardan alan Toros (1102-1129), buraları yönetim merkezi haline getirdi. Kardeşi Levon (Leo (1129-1137) ), Rupinyan topraklarını denize kadar genişletti. Rupinyanların konumu, Latin yöneticilerle, özellikle de Antakya kontu Raimond ile kurdukları ittifaklar sayesinde güvence altındaydı. 1137’de Bizans İmparatoru İoannes Komnenos, Sırbistan ve Macaristan’da Bizans iktidarını yeniden tesis etikten sonra, Haçlılar tarafından Bizans’a teslim edilmesi gereken, Antakya yolu üzerindeki Kilikya Ermenistanı’nı işgal etti. Hetumyanlar, Rupinyan kalesinin ve Antakya’nın ele geçirilmesinde, imparatora destek oldular. Levon, karısı, oğulları Rupen ve Toros esir alınarak Konstantinopolis’e götürülürken, Kont Raimond, Bizans’ın vasalı olarak Antakya’da kaldı.Levon, karısı ve oğlu Rupen esaret altında öldüler; fakat Toros ( daha sonra II.Toros ) kamayı başardı. Kilikya’ya döndü ve bir-

132

Kasım-Aralık 2015.indd 132

16/12/15 08:05

kaç yıl içinde Rupinyanların iktidarını yeniden tesis etti. Bu tarihlerde, Toros’un işini kolaylaştıran iki olay meydana geldi: İlki, İoannes Komnenos’un 1143’teki ölümüydü; diğeriyse, aynı zamanda 1147-1149arasındaki başarısız İkinci Haçlı Seferi’ni tetikleyen, Edessa’nın Zengilerin eline düşmeseydi. Edessa Ermenileri, Kilikya ve Antakya’ya kaçtılar; Edessa kontluğu ise Bizanslılar ve Müalümanlar arasında pay edildi. Bu sırada, Fırat nehri kıyısındaki Hromgla ( Rumkale), bir asilzade kadın tarafından Ermeni Katolikosu’na verildi. Burası, daha ziyade Müslümanlar tarafından kontrol edilen toprakalrın iç kısımlarında kalmakla beraber, gelecek yüzyıl boyunca Ermeni Katolikosluğu olacaktı. II.Toros (1144-1169) böylece babasının toprakları üzerinde yeniden hak iddia etti; Bizans-Antakya yakınlaşmasında geri adım atılınca, Antakya kontu Reginald’la ittifak yaptı. Öte yandan, Kilikya’nın bir vasal devlet olarak boyun eğmesini talep eden İmparator Manuel Komnenos bölgeyi işgal etti. Artık Kudüs kralı olan ve Bizans imparatoruyla evlilik bağı kurmuş bulunan Baldiw aracı oldu ve Toros ismen bir vasal olarak topraklarını korudu. Zengi hanedanının ortaya çıkarak Nureddin komutasında Şam’ı alması üzerine Hıristiyanlar, farklılıklarını bir kenara bırakıp kendi aralarında ittifak kurmaya mecbur kaldılar. Toros, hem Bizans’la hem Müslümanlarla iyi geçinerek barışı korumayı başardı. Hatta Rupinyan ve Hetumyan aileleri arasında evlilik yoluyla bir bağ kurmaya çalıştı, fakat bu çabasında muvaffak olöadı. Kurduğu diplomatik ilişkiler ve ittifaklar, hem Bizanslılar hem de Latin prenslikler tarafından tanınan, güçlü bir Rupinyan devleti yarattı. Toros 1169’da ölünce, muhtemelen Müslümanlığı kabul etmiş olan kardeşi Mıleh, Toros’un oğlunu öldürerek Nureddin’le ittifak kurdu ve Rupinyan Kilikyası’nı yönetmeye başladı. Zengi liderlerinin ölümü Mıleh’i güçsüz bıraktı; tahttan indirildiğinde yerine yeğeni II.Rupen (1175-1187) geçti.Rupen, hem Hetumyanlarla hem de yeni Antakya kontu Bohémond’la mücadele etti. Mahir bir yönetici değildi; tahtı 1187’de, ailenin kaderini belirleyecek olan kardeşi Levon’a bıraktı. Dış koşullar bir kez daha Rupinyanların kendilerini avantajlı bir durumda bulunmalarını sağlayacaktı. Zenginlerin hizmetinde yükselen bir Kürt, Seladdin, Kahire’yi 1171’de Fatımilerden alıp; Hıristiyanların canını bağışlamasına rağmen

bu hareket, Üçüncü Haçlı Seferi’nin ( 1189-1192 ) başlamasına neden oldu. Bu Haçlı seferi, papanın bütün çabalarına rağmen, kiliseye ait olmayan, krallarla sınırlı bir girişimi oldu. Alman hükümdar Friedrich Barbarossa, İngiltere’den ( Aslan Yürekli ) I.Richard ve Fransa’dan Philippe II. Augustus önderliğindeki kalabalık bir şövalye topluluğu Akra’yı ele geçirmeyi başardı, fakat Kudüs geri alınamadı. Friedrich’in Kilikya’da boğulması üzerine emrindeki muazzam ordu bütünlüğünü yitirdi. Selahaddin’in avantajlı konumu, Richard ile Philippe arasındaki rekabet ve Avrupalı hükümdarların artık geri dönüş yolunu tutmaları, Hıristiyanların elinde sadece Antakya, Trablus ve Sur devletlerinden oluşan dar kıyı şeridini bıraktı. Başarısızlıkla biten Üçüncü Haçlı Seferi’nin bir sonucu daha vardı: Kıbrıs, Richard tarafından ele geçirilmiş, ardından, ailesi gelecekte Kilikya Ermenistanı’nı yönetecek olan Guy de Lusignan’a satılmıştı.

Yeni Bir Ermeni Krallığı Doğuyor Latin devletlerinin zayıf düşmesiyle birlikte Kilikya’nın stratejik önemi yeni bir boyut kazandı; Avrupa’nın ruhban sınıfına dahil olmayan liderleri, Kilikya’dan, Haçlı kuvvetleri için askeri ve maddi yardım talep ettiler. Krallık tacı arayışındaki Levon, bu durumu lehine kullanmaya çalıştı. Üçüncü Haçlı Seferi’ne yapacağı yardım karşılığında, Friedrich Barbarossa’nın, Levon’a bir taç sözü verdiğini kanıtlayan bazı kaynaklar bulunmaktadır. Yapılan yazışmalardan sonra Levon, nihayet Friedrich’in halefi Alman İmparatoru VI. Heinrich’ten almayı başardığı tacını, Rupinyanlardan, Hetumyanlardan ve Haçlı asilzadelerinden daha evvel, 6 Ocak 1199’da, Tarsus’taki katedralde Kral I.Levon olarak giydi. Katolikos tarafından kutsanarak, hem Papalık hem krallık elçisi olan Mainz Başpiskoposu Conrad’tan krallık nişanı aldı. Bizans İmparatoru’ndan da, Kilikya’yı ve onun hükümdarını hâlâ vasalı kabul ettiğini gösteren ikinci bir taç gelmişti. Levon’un taç giymesiyle birlikte, krallık boyunca sürecek bir kriz de başlamış oldu: Roma Katolik Kilisesi ile dini birlik meselesi. Levon’a tacı giydiren Kutsal Roma İmparatoru idi; taç, Batı Avrupa’nın, Hıristiyanlığın başı olarak gördüğü Papa tarafından da Kutsanmıştı; oysa taç giyme töreni öncesinde Levon’un, Roma Kilisesi’nin üstünlüğünü kabul ettiği-

133

Kasım-Aralık 2015.indd 133

16/12/15 08:05

ni gösteren bir hareketi olmamıştı. Bununla birlikte Levon, tören sonrasında, Ermeni ruhbanlardan, kilise ayinlerinde ufak bir değişikliğe gidilmesini, Aziz Petrus’un halefi olması itibariyle Papa’nın adının da anılmasını istedi. Roma’yla ilişkilerin güçlendirilmesini amaçlayan bu hareket, Nerses Lampronatsi gibi bazı din adamlarından destek gördü, fakat bu piskoposun ölümünden (1199) sonra Ermeni ruhbanlarla herhangi bir uzlaşma sağlanamadı. Kral ve ruhban sınıfı arasındaki bu ihtilaf, hanedanı zayıflatacak, ayrıca Papalık ve Haçlılar tarafından kötüye kullanılacaktı. Levon’un kral mertebesine yükseltilmesi ve Avrupa tarafından tanınması sayesinde Kilikya, Avrupa haritasına girdi: Yeni adı “Küçük Ermenistan “ dı. Böylece Kilikya ovası ve limanların denetimi de Levon’un eline geçmişti. Levon, Hetumyanların egemenliğine son vererek Sis’te yeni bir başkent kurdu; Kıbrıs, Antakya ve Bizans’la birçok evlilik ittifakı kurmayı başardı. Bunlardan biri, Antakya ile yapılanı, kötü sonuçlandı. Levon’un yeğeni Alis, Antakyalı Bohémond’un oğluyla evlenmiş, fakat çok geçmeden, kucağında oğlu Rupen Raimond’la dul kalmıştı. Levon, Bohémond’un ölümünün ardından, Yönetimi bir Ermeni kral naibinin devralmasını ve burayı Kilikya’yla birleştirmesini istedi; böylece, Ermeni devletinin gücü ve önemi pekişmiş olacaktı. Papa ve İmparator başlangıçta Levon’un planını destekledi; fakat Antakya’daki İtalyan tüccarlar ve Bohémond’un Trablus’u yönetmekte olan küçük oğlu karşı çıktı. Üç yıl süren bir savaşın ardından genç veliaht Rupen Raimond saf dışı bırakıldı. Bu sorunlara rağmen, Levon’un yönetimi yaklaşık iki yüzyıl sürecek bir krallık yarattı. Soylularla ilişkisi Ermeni nakharar sistemi üzerine değil, vasallar ve hükümdar arasındaki Batı feodalizmi üzerine kuruluydu. Sarayı ve soyluları ilgilendiren meselelerin hükme bağlanmasında Batı feodalizmine dayalı kanunlar kullanılıyordu. Nitekim, Haçlı devletlerinin ana kanunnamesi olan Antakya Hükümleri’nin günümüze ulaşan tek çevirisi Ermenicedir. Soylular, Avrupa âdetlerindeki gibi şövalye unvanı almaya başlamış, at üstünde oynanan mızrak oyunları ve turnuvalar popüler hale gelmişti. Soylulara ve idari makamlarda görev alanlara verilen Ermenice isimlerin yerini Latince ve Fransızca karşılıkları almaya başladı; nakharar yerine “baron “, ısbarabed yerine “gonsdebıl “ (constable) vb. Fran-

sızca ve Latince saray dili olarak kabul edildi; Ermeni alfabesi bile Avrupa dillerinden gelen “o “ ve “f “ seslerini kapsayacak şekilde genişletildi. Batılı feodaller gibi giyinmek kural haline geldi. Saray mensupları ve eşleri arasında Fransızca isim kullanımı yaygınlaştı. Avrupa’daki ittifal kurma geleneğini takiben, soylu ailelere mensup Ermeni kadınlar Avrupa ve Bizans soylularıyla evlendiler. Katolik ya da Rum Ortodoks inancına ihtidalar yine bu kesim arasında yaygınlaştı. Öte yandan, Ermeni toplumunun geri kalanı, söz konusu Batı yanlısı eğilimlerin taklitçisi olmadı. Dış evlilikler, Ermeni tüccarlar arasında çok daha seyrekti. Ermeni Apostolik Kilisesi’nin önderliğindeki nüfusun büyük kısmı kesinlikle Batı karşıtıydı. Kilikya’nın dini meselelerini, Katolikos, Hromgla’dan yönetiyor, bu işte kendisine en az on dört piskopos destek sağlıyordu. Birçok Ermeni manastırının da temelleri yine bu dönemde atılmıştı. Levon’un başarılı yönetiminin en dikkat çekici tarafı, ticaretteki artıştı. Basra Körfezi ve Orta Asya’dan gelen ticaret yollarının bağlantınoktasıydı Kilikya. Ermeni tüccarlar, başka tüccarlarla bağlantı kurarak, Çin ve Avrupa ‘da ticarethaneler açtı. Avrupalı misyonerlerin tuttuğu kayıtlara göre, bu dönemde Çin gibi uzak yerlerde bile Ermeni kiliseleri inşa edilmiştir. İskenderun Körfezi’ndeki Ayas limanı, daha sonraları Doğu-Batı ticaretinin merkezi haline gelmiştir; Marco Polo,Çin seyahatinin buradan başladığını anlatır. Pazarlarında türlü boyalar,ipek,baharat,pamuk,şarap,kuru üzüm,halı ve inci satılan Ayas limanından, keçi kılından yapılma Kilikya giysileri,tuz,demir ve kereste ihraç ediliyordu. Levon,Venedik,Cenova ve Pisa gibi İtalyan şehir devletleriyle anlaşmalar imzalamış, kendisiyle ticaret yapmaları karşılığında vergi muafiyeti sağlamıştır. Tarsus,Adana ve Mamistra limanları kısa sürede, yabancı tüccarlarla dolup taşan büyük şehirler haline geldi. Bu tüccarlar arasında, yapılan anlaşmalar uyarınca kendi ticarethanelerini, kiliselerini ve mahkemelerini kurabilen İtalyanlar ağırlıktaydı. İtalyanca çok geçmeden Kilikya ticaretinin ikinci dili haline geldi. Levon 1219’da öldüğünde, geriye vârisi olarak kızlarından Zabel’i bırakmıştı. Ortadoğu’nun durumu bir önceki yüzyıldan çok farklıydı. Venediklilerin öncülük ettiği Dördüncü Haçlı Seferi’nde (1202-1204) Müslümanlar hedef olmamış, fakat Konstantinopolis,in ele geçirilip yağma-

134

Kasım-Aralık 2015.indd 134

16/12/15 08:05

lanmasıyla, Bizans İmparatorluğu ciddi anlamda güç kaybetmişti. Selahaddin’in hanedanı Eyyubiler, artık Mısır’da önemli bir güç haline gelmiş ve başarısızlıkla sonuçlanacak Beşinci Haçlı Seferi’ni (1218-1221) harekete geçiren asıl etken olmuşlardı. Antakya’dan kovulmuş olan Prens Rupen Raimond, Papa’nın desteğini alarak Levon’un tahtına geçti. Fakat yönetimi uzun sürmeyecek, denetimi ele geçirme şansı olduğunu gören, Hetumyanların başını çektiği Ermeni soyluları tarafından saf dışı bırakılacaktı. Bunun ardından Zabel, Ermeni âdetlerini hor gördü, zamanının çoğunu Antakya’da geçirdi. Ermeni soyluların kararıyla evliliği sonlandırıldı; Philippe, Ermeni âdetlerini hor gördü, zamanının çoğunu Antakya’da geçirdi. Ermeni soyluların kararıyla evliliği sonlandırıldı;Philippe yakalandıve nihayetinde zehirlenerek öldürüldü. Bu defa Zabel ile evlendirilimesi kararlaştırılan kişi, Hetumyan ailesinden naip Constantin’in oğlu Hetum oldu. Oysa Zabel hâlâ Philippe’e aşıktı; krallıktan kaçtı. Fakat yakalanıp Hetum’la evlendirildikten sonra bile yeni eşiyle yaşamayı bir süre reddetti. Yine de, 1226’da her ikisi de Sis’te taç giydi; Rupinyan-Hetumyan soyu böylece doğmuş oldu. Zabel ve Hetum 1226’dan 1252’ye kadar tahtta kaldırlar. Saltanatları her ikisinin de resmini taşıyan sikkelerle ölümsüzleştirildi; Zabel’le birlikte, Ermeni sikkelerinin üzerinde ikinci kez bir kadın resmi yer almış oldu. Zabel’in ölümünün ardından Hetum 1270’e kadar yönetiminde kaldı; Kilikya kralları arasında en uzun süreli saltanat onunki oldu. Kralın en yakın danışmanı, aynı zamanda saray nazırı olarak hizmet eden kardeşi Sımpad’tı. Önce Eyyubiler’in, daha sonra da Memlüklerin ve Selçukluların düzenli seferlerine maruz kalmış da olsa, sanattaki gelişmelerle anılan bir çağ oldu bu. Yaşanan en önemli siyasi olay ise Moğolların Ortadoğu’ya gelmesiydi.

Moğollar ve Kilikya Ermenistanı Cengiz Han, kısa bir süre içinde Asya’nın büyük kısmını fethetmeyi başarmış, 1206 yılı itibariyle Moğolları tek çatı altında toplamıştı. Cengiz Han’ın 1127’deki ölümünün ardından, Çin ve Rusya’nın fethini tamamlayarak Doğu Avrupa’ya giren oğlu ve torunu, Batı ordularını Polonya, Macaristan ve Almanya’da yenilgiye uğrattılar ve Adriyatik Denizi’ne kadar

inmeyi başardılar. Şüphesiz, bu imparatorluk tek bit hükümdar tarafından yönetilmeyecek kadar büyüktü ve farlılıklar içeriyordu. Moğollar da nihayetinde imparatorluklarını dört parçaya ayırdılar. İlk grup Moğolistan, Batı Sibirya ve Orta Asya’yı yönetiyordu. İlhanlılar olarak bilinen ikinci grup Persia, Ermenistan, Gürcistan ve Ortadoğu’yu kontrol ediyordu. Altınordu olarak adlandırılan üçüncüsü Rusya, Ukranya ve Polonya’nın bazı kesimlerini işgal etmişti. Dördüncü grup ise Çin’e giderek Kubilay Han yönetiminde Yuan hanedanını kurdu. Moğolların lideri konumundaki Kubilay Han, uluslararası ticaretin geliştirilmesi için büyük çaba harcadı. Çoğunluğu şamanist olan İlhanlılar, Ortadoğu’da Müslüman Selçuklular ve Memlüklerle savaş halindeydi. Dolayısıyla, Papalık, Haçlılar ve Ermeniler, İlhanlılarla ittifak kurabilmek ve onları Hıristiyanlığa döndürmek için ellerinden gelen her şeyi yaptılar. Bölgedeki bu yeni gücün önemini ilk kavrayan Hetum oldu; kardeşi Sımpad’ı Karakum’daki Moğol merkezine yolladı. Sımpad burada, Kubilay’ın kardeşi Mongke Han’la görüştü ve 1247’de, Müslümanlara karşı bir ittifak kurdu. Sımpad, geri dönüş yolunda tarihi Ermenistan topraklarından geçti. İlk kez Kilikyalı bir lider atalarının anayurdunu görüyordu. İttifak, Hetum’un 1254’te Karakurum’ bizzat yaptığı ziyaretle yenilendi. Kilikya başlangıçta bu işbirliğinin faydasını görmüş, fakat ilhanlıların 1260’ta Memlükler tarafından yenilgiye Persia’ya çekilmek zorunda kalmalarıyla, Memlüklerin yeni hedefi haline gelmişti: Memlük saldırıları Kilikya’yı harabeye çevirdi. Hetum, 1269’da, tahtını oğlu II.Levon’a (12691289) bıraktı; yeni kral Memlüklere her yıl yüklü bir haraç ödemek zorunda kalacaktı. Memlük saldırıları, II. Levon’un oğlu II.Hetum devrinde de devam etti. Hromgla’nın 1292’de yağmalanmasıyla Katolikosluk makamı vakit kaybetmeden Sis’e taşındı. Hetum’un kız kardeşi Kıbrıs’ta Lusignan ailesine gelin gitmişti; çocukları ileride Kilikya tahtını devralacaklardı. Sofu bir Katolik olan II. Hetum, Roma’yla daha yakın bir ilişki kurmaya çalışıyordu. Çabaları sonuç vermedi; önce kardeşi, sonra da yeğeni III.Levon lehine tahttan feragat etti. Hetumyanların yönetimi, Kilikya’nın belli ölçülerde ekonomik refaha kavuşmasını sağlamış, fakat öte yandan, Müslümanların yarattığı tehditle başa çıkacak etkin bir yönetime en ihtiyaç duyulduğu

135

Kasım-Aralık 2015.indd 135

16/12/15 08:05

zamanda, II. Hetum’un karışıklarla dolu saltanatı, ülkede bir siyasi istikrarsızlık havasının esmesine neden olmuştur. Nitekim, İlhanlı Moğollar, tebaalarının çoğunluğunun dini olan İslamiyet’i bu dönemde benimsediler. Artık bir Fransisken keşişi olan Hetum, Levon ve kırk Kilikya soylusu, Memlüklere karşı Moğollarla ittifak kurmak üzere bir girişimde daha bulundular. Kuzey Suriye’deki İlhanlı karargâhına varır varmaz hepsi birden öldürüldü.

Kilikya Ermenistanı’nın Çöküşü Yaşananlara rağmen Hetum’un ardından tahta geçen, kardeşlerinden biri, Oşin oldu; yeni kral, 1307’de Sis’te, 1316’da Adana’da kilise konsillerini topladı. Avrupa’dan askeri yardım alma beklentisi içinde ki Ermeni ruhbanları ve soylular, bu toplantılarda, dini törenlerin Roma kiliselerindeki uygulanış biçimini benimsemeyi ve Papa’yı resmen tanımayı kabul ettiler. Ne var ki bu karar halkı ayaklandırdı. Oşin 1320’de öldü. Yerine geçen oğlu IV.Levon, Batı yanlılığında babasını aşıyordu.1341’de öldüğünde, Rupinyan- Hetumyan soyunun doğrudan vârisi kimse kalmamıştı; taht, Kıbrıslı Lusignanlar ile Hetumyan soyluları arasında el değiştirdi. Guy de Lusignan ile Hetumyanlardan III.ve IV. Constantin, kısa süreli hükümdarlıkları boyunca, barışı bozmamaları koşuluyla Memlüklere çeşitli imtiyazlar tanıdılar. Her biri, rakipleri ya da Batı yanlısı düşüncelerine şüpheyle yaklaşan Ermeni liderleri tarafından ortadan kaldırılan bu hükümdarların sonuncusu, Lusignan soyundan gelen son Kilikya Kralı V.Levon, 1374’te Sis’te taç giydi. Bir yıl sonra Memlükler tarafından ele geçirilecek Kahiri’ye götürüldü; burada, Avrupalı akrabalarının ödediği fidye ile serbest bırakıldı. Levon Avrupa’daki Haçlı ruhunu yeniden canlandırmaya çalıştı fakat muvaffak olamadan, 1393’te Fransa’da öldü. İlk önce Célestins Manastırı’na gömüldü fakat manastır yıllar sonra Fransız Devrimi sırasında yağmalanınca, boş kabri yenilenerek, Fransız hükümdarlarının yattığı Saint Denis Kilisei’ne nakledildi. Levon’un Ermeni kralı unvanı Kıbrıs Kralı I.James’e ve onun torunları vasıtasıyla da Savoy hanedanına geçti; unvan, hanedan mensupları tarafından on dokuzuncu yüzyıla kadar kullanıldı. Kilikyalı Ermeni soyluları Bizans, Ermenistan ve Gürcistan’a dağılırken, Ermeni tüccarlar da Fransa, Hollanda,

İtalya ve Polonya’ya göç ettiler. Yüz yıl sonra Kilikya, Osmanlı İmparatorluğu’nun parçası haline geldi.

Kültür ve Sanat Ermeniler çoğunluktaydı belki ama Kilikya, birçok farklı halkın yurdu olmuş, bunların her biri Kilikya’nın kültür zenginliğine katkı sağlamıştı. Yunanlılar, Sureyi Yakubiler, Araplar ve Yahudiler bu bölgede yaşıyor, kendi dini kurumlarını yaşatıyorlardı. İtalyan tüccarlar ve Avrupalı şövalyeler ya buraya tamamen yerleşmişler ya da Kilikya limanlarına sık sık gelir olmuşlardı. Ermeni soyluları arasında Fransız dili ve âdetleri yaygındı; tüccarların çoğu ise İtalyanca konuşuyordu. Tarih metinleri de dahil olmak üzere, Latin diliyle yazılmış birçok Avrupa kökenli eserin Ermeniceye çevirisi yapıldı. Daha önce de belirtildiği gibi Haçlı devletleri kanunnamesi olan Antakya Hükümler’nin sadece Ermenice çevirisi günümüze ulaşabilmiştir. Bu döneme ait daha birçok özgün eser mevcuttur. Kilikya’nın uzak tarihi Mateos Urhayetsi’nin Jamanagakrutyun adlı eserinde kaleme alınmıştır. I.Hetum’un kardeşi Sımpad Isbarabed’e ait Darekirk, Kilikya krallığına ilişkin en önemli anlatıdır. Yine Sımpad’ın kaleme aldığı, Mıkhitar Koş’un Tadasdanakirk’ine ilişkin düzeltmeleri ve Moğol sarayına yaptığı seyahatle ilgili değerlendirmeleri de unutulmamalı. Bir diğer önemli kaynak, Hetum’un 1307 tarihli vakayinamesidir; Asya’nın tarihi ve coğrafi mütalaasıyla başlayan eser, özellikle İlhanlılar ve Memlüklerle yaşanan çatışmaların odağa alındığı bir Moğol tarihi anlatısıyla devam eder ve yeni bir Haçlı seferi planıyla tamamlanır. Şınorhali (Faziletli) sıfatıyla tanınan Katolikos Nerses, Voğp Yetesyo [ Edessa’ya Ağıt] eserinin yanı sıra birçok şaragan, yani ilahiler bırakmıştır. Aşk gibi din dışı konularda yazılmış olanlar da dahil olmak üzere, şiir, Kilikya Ermenistanı’nın son iki yüzyılında ortaya çıkmıştır. Hovhannes Yerfzıngatsi [ Erzincanlı] şiirlerini, zaman zaman Orta Ermenice olarak da adlandırılan erken dönem konuşma dilinde yazmıştır. Bilim alanında, klasik Ermeni tıbbının kurucusu Mıkhitar Heratsi öne çıkar. Arapça, Yunanca ve Persçe bilen Mıkhitar, bu sayede tıbbın çok çeşitli dallarında eserler kaleme almıştır. Edebiyatta öne çıkan isimlerden ikisi Nerses Lampronatsi ile Vartan Medz’dir ( Vartan Areveltsi[Doğulu] olarak da bilinir). Çok yön-

136

Kasım-Aralık 2015.indd 136

16/12/15 08:05

lü bir filozof, hatip ve müzisyen olan Nerses’in tercümeleri de bulunmaktadır. Vartan ise Orta Asya’daki Moğol sarayını ziyaret etmiş, Pers İmparatorluğu’nda Hulagu Han ile dostluk kurmuştur. Zengin bir tarihsel kaynak niteliğindeki eseri Havakumın Badmutyan [ Tarih Derlemesi] bilhassa Ermenistan ve Persia’daki Moğol idaresini betimler. Kilikya mimarisinden geriye kalanlar Haçlı kalalerine ve surlarına benzemektedir; bunlar, dönemin Bizanslılara ve Batılılara ait büyük yapılarının birer kopyasıdır. Kilikya’dan geriye, heykel işçiliği ve oymacılığa dair kayda değer bir eser kalmamışsa da, on üçüncü yüzyıldan kalma kutsal emanet mahfazaları ve gümüş İncil kaplamaları Kilikya gümüş işçiliğinin ustalık derecesini göstermektedir. Bununla birlikte, dönemin en parlak eserleri, hiç kuşkusuz on ikinci ve on üçüncü yüzyıldan kalma tezhipli elyazmalarıdır. İnsanlar, hayvanlar, çiçekler ve geometrik şekiller, yoğun bir renk cümbüşü ve göz alıcı altın süslemelerle resmedilmiştir. Bunların en meşhuru, İncil’de işlenen temaları o günkü kostümlerle, oldukları gibi resmeden ve bunu yaparken Asya ve Avrupa motiflerini birleştiren Toros Roslin’in eseridir. Kilikya Ermeni krallığının doğuşu ve çöküşünün altında birçok neden yatmaktadır. Kilikya’nın coğrafi konumu, Ermeni feodal ailelerinin gelişi ve Bizans’ın bu dönemdeki güçsüzlüğü, Rupinyanların ve Hetumyanların yükselişine olanak tanımıştır. Haçlıların gelişi Ermenilere, önce bir prenslik, ardından da krallık kurmalarına yetecek siyasi, iktisadi ve stratejik gücü sağlamıştı. Yine de bir dizi etken Ermeni krallığının sonunu hazırlamakta gecikmedi: Müteakip Haçlı seferlerinin başarısızlığı; Hıristiyan kuvvetler arasındaki bölünme, Ermeni Kilisesi’nin Roma hâkimiyetini reddi; Eyyubi ve Memlük devletlerinin doğuşu, son Haçlı kalesinin 1291’de düşmesi ve İlhanlı Moğolların İslamiyet’e ihtidası. On dördüncü yüzyıl itibariyle Avrupa, kendi devlet inşa süreçleriyle meşguldü. Müslümanların İspanya’nın büyük bir kısmından çıkarılmaları, Haçlı ruhunun sona erdiğinin habercisiydi. Avrupa, Asya’da yaşayan Hıristiyanlara duyduğu ilgiyi büyük ölçüde yitirmişti. Bunun Batı açısından muazzam sonuçları olacaktı; zira Osmanlı Türkleri kısa sürede Bizans’ı yıkıp Doğu Avrupa’ya girecek, buradaki mevcudiyetleri yaklaşık dört yüzyıl sürecekti.

Kudüs Ermeni Cemaati Kilikya krallığının sonuçlarından biri de Kudüs’te dini ve seküler Ermeni cemaatlerinin ortaya çıkışıydı. Ermenilerin bu şehirdeki mevcudiyeti, Hristiyan çağın ilk yüzyılına kadar gider. Yedinci yüzyıldan itibaren burada çok sayıda Ermeni manastırı inşa edilmiştir. Rum Ortodoks Kilisesi’nden kopmalarının ardından Ermeniler, şehrin Bizanslı yöneticileri tarafından ayrımcılığa tabi tutulmuşlardır. Kudüs’ün 638’de Araplar tarafından fethedilmesinin ardından, şehirdeki Hıristiyanlarca kutsal sayılan yerlerin denetimi, Ermeni ve Rum cemaatleri arasında, iktidarın yolu ve simgesi haline geldi. Kudüs’teki Ermeniler, sayıca Rumlardan daha az olmakla birlikte, kendileri gibi Bizanslıları düşman olarak gören Araplarla daha iyi ilişkiler içindeydiler. Dolayısıyla, Hıristiyanlar için önemli birçok kutsal mekân, Ermeni Kilisesi’nin korunmasına bırakılmıştı. Rum Ortodoks Kilisesi ve Ermeni Kilisesi’nin korumasına bırakılmıştı. Rum Ortodoks Kilisesi ve Ermeni Kilisesi arasında buraların denetimine dair patlak veren tartışma yıllarca devam etti. Haçlıların gelişi Ermenilerin konumunu bir hayli güçlendirdi. Gürcü Kilisesi’nden arazi alarak, üzerine Surp Hagopyants Miyapanutyun’un temellerini atacakları Surp Hagop Manastırı’nı ve Katedrali’ni inşa etmeleri bu sayede mümkün oldu. Hacılar ve ziyaretçi tüccarlar için konaklama sağlayan Surp Hagop, Kudüs Ermeni cemaatinin merkezi haline geldi. Surp Hagopyants Miyapanutyun, on dördüncü yüzyılın başında, Kilikya Katolikosluğu’nun Latin yanlısı politikalarını reddetti; Kudüs Ermeni Patrikliği’ni, Ermenilerin nezaretindeki kutsal yerlerin muhafızı ve dini önderlik olarak kabul ettiğini açıkladı. Ermeniler, Selahaddin komutasındaki Müslümanların Kudüs’ü yeniden almalarının aradından da ayrıcalıklı konumlarını muhafaza etmeye devam ettiler ve cizyeden muaf tutuldular. Memlük dönemi boyunca Ermeniler, Gürcü Ortodoks Kilisesi’nin Surp Hagop topraklarını geri alma çabalarına engel olabildiler fakat Kutsal Kabir Kilisesi’nin muhafızlığını Gürcü ve Yunan kiliseleriyle paylaşmak zorunda kaldılar.

137

Kasım-Aralık 2015.indd 137

16/12/15 08:05

Huısndkşuz Bışsuğuz Tarih Ambarı

138

Kasım-Aralık 2015.indd 138

16/12/15 08:05

139

Kasım-Aralık 2015.indd 139

16/12/15 08:05

ANADOLU’DA ERMENİ BAĞ ve BAĞCILIĞI

Kasım-Aralık 2015.indd 140

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 141

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 142

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 143

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 144

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 145

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 146

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 147

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 148

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 149

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 150

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 151

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 152

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 153

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 154

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 155

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 156

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 157

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 158

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 159

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 160

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 161

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 162

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 163

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 164

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 165

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 166

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 167

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 168

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 169

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 170

16/12/15 08:05

Kasım-Aralık 2015.indd 171

16/12/15 08:05

ÜNDZUIU; ÇUWJ FUDŞĞUMUZ T>ŞĞ İ$ YĞMRV UÖÜ$ ARDUZEUZNJR ANÜUÇUĞQNDKŞUZ UIŞZUÜĞNDKŞUZ IŞIĞUMZŞĞTZ Huığuiışj% S$H$W$

ZRİI Ü$ 28 Znwşsçşğ 1878 Zşğmuw= S$ T)tzır Wumnçşuz I$ T)tzır Mrdsrdbmtğıuz H$ T)tzır Srğuiştışuz İ$ T)tzır İfuoşuz I+=k$ Xuyuwtlşuz I+=k$ Krdğuhşuz Zu.nğe zriırz Uışzuüğndkrdzg muğeujndşlnf uxuzj erınpndkşuz fudşğujndşjud! Snsuıuz şd Arduzeuznjr üğuişzşumrz fğuw+= Anüuçuğqndkrdzi iıuju, ışpşmndkşuzj fğuw aşışdşul nğnbndszşğz gğud! 1- Snsuğuzg 2 suir çuczndu, tğ$ ünğ,uındz şd fuouxuındz! Ünğ,uındzg 3 hubı+zşuw ndztğ^ snsuünğ, sg 750 pğndb usiumuzud +üzumuz sg 300 +is$ usiumuzud şd qğr ubumşğı sg! Snsuünğ,g ıuğşül.ndz ünwujşul buatz ıuig ux auğrdğ ul ıuiuznğe m'uxztğ^ rim snsr çupueğndkrdzz trz% sşpğusns^ uhuğsuvtk^ çuğu)rz^ rvşupr şd çushum şğçşsz ul rihrğk+! Ünğ,uındzg nğvuy nğ zrdk m'gzendztğ^ fuouxuıuz znwzvuy sns wuzqzşlnd huğıudnğ tğ! Brzndu, snsşğz uptm ışium vtrz şd zşğ=rz +ğrzudnğ ındsuğzşğt çnlnğnfrz öndğm trz$ fuouxuındzg 39065 +is$ eğusuülnd. ndztğ nğ fşğ<rz uzüus 44645 pğb$ bua çşğşğ tğ giı aubndşjndjumr şd ndztğ 2 huıui.uzuınd hubı+zşuw audu=rv şd üuzquhşı! Uinz= mg ,u.trz snsşğz uinzj sr<njud mg pğmndtğ ünğ,uındztz huauz<ndu, zrdkşğz! ;u.ndu, snsşğndz ausuğ muz.rm mnvuzudnğ iıujuürğ mndıuwrz uxznprz^rim şkt uhuxrm şd buğndzumşlr aubndnf% mnvuzudnğ stğmrzşğ mndıuwrz^itğmrz Anüuçuğqndtz şd mnvuzz ul aubdnw ıtğtz mz=şul^fuouxuıuz ınsuğg Arduzeuznjr ınsuğz tğ^izındmz% Arduzeuznjr şd hubı+zşuw= ul Arduzeuznjr hubı+zşuw= trz! ;u.ndu, snsşğndz eğusg uzsr<uhti Arduzeuznjr hrınwrj mg ünğ,u,ndtğ^ uwz rzv 40 umuz auöuğ pğndb ul huğıumuz şpu, tğ Arduzeuznjr izındmg^ rim auğm şpu, zrdkşğg giı sş,r suirz uhuxrm uxzndşğ trz! Zu.nğe Anüuçuğqndkrdzg fşğ<rz uzüus ndğrb ıuiuznğeumuz ,u.= sgz ul iuasuzu, tğ! Uwz t 5 ux auğrdğg

Ariuğlşuzrz^ 3 ux auğrdğg Ausuğumulrz şd 2 ux auğrdğg Ardz=şuğhtzışuzrz^ uwi ustzndz aşı eğusumuz bynk şd fzuiumuğ froum sg mg ırğtğ! Uwz t uxzndu, zrdkşğz nimrz 100 pğbtz^ ,u.ndu, snsşğz kpkueğusg 130 pğndbtz trz^nğnf şğç snsşğndz uğct=z eğusumuz şlşdt<rz aşı rim mg çuğqğuzuwrz şd mg znduötrz euğqşul^fuouxuındzg uöuı vtğ mğzuğ gllul uzşğşdnwk şd öüulr fzuit sg! Anüuçuğqndkrdzi uwi ustzg r zmuır uxzşlnf nğnbşj zu.=uz öusşzuwz uwindaşışd snsuıuz ünğ,npndkrdzg np< eğusr fşğu,şl uğ,$ storı 200 +is$ uğct=nf! Şğmğnğe^ izındmz nd ınsuğzşğg öuışl Arduzeuznjr izındmtz nd ınsuğzşğtz! Şğğnğe uzsr<uhti mbxşl fuouxuıuz şd ünğ,uıuz huığuiızşğz! Vnğğnğe^ eğusuül.nwz fğuw udşljzşl zuşd 172

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 172

18.12.2015 10:30:03

ÜNDZUIU; ÇUWJ FUDŞĞUMUZ T>ŞĞ İ$ YĞMRV UÖÜ$ ARDUZEUZNJR ANÜUÇUĞQNDKŞUZ UIŞZUÜĞNDKŞUZ IŞIĞUMZŞĞTZ

300 auı +is$ lrğu^ arzüşğnğe <z<şl r fşğ<nw iuasuzndu, üğuişzşumr hubı+ztrj ıuiuznğeg^ fşjşğnğe uöüuwrz snsuındzg +ğrzudnğndkşuz fşğu,şlnd ausuğ auğm şpu,g muğüueğşl^ rim snsr uğct=zşğndz üulnf nğnbşj Şmşpşjdnw ,u.ndu,zşğndz ausuğ =ubg 20 +is$ 20 pğndbr aubndnf^ 2 ux auğrdğnf öşpv gzşlnd huwsuzud! Auğiuzşuj ,u.ndu,zşğndz ausuğ ul aşışdşul juzmg iuasuzşj$ u- önwü 7 =ubznj 500 +is$ ç- önwü 51/2 ^^ 400 +is$ ü- önwü 41/2 ^^ 250 +is$ ü- önwü 3 ^^ 120 +is$ ş- önwü 21/2 ^^ 100 +is$ ö- önwü 2 ^^ 70 +is$ t- önwü 1 ^^ 50 +is$ 30 +is$ g- önwü 1 ^^ şd nğnbşj üğşl İ$ Huığruğ= A+ğ uwz uğct=zşğndz şd eğusumuz ynyn.ndkrdzzşğnd suirz nğ bğ<uçşğumuzzşğnf ,uzndjndr Kupuwrz

:nğağenw! Fuouxuıuz auinwkr audu=ndsg sruwz Ariuğlşuzr sr<njud audu=şl^nğ ustz rğrmndz audu=u,zşğz Mrdsrdbmtğıuz t)tzırrz auındjuzt^ rim ünğ,uıuz ausuğ auğm şpu, +ğrzudnğ ınsuğzşğg uzağucşbı ausuğşlnf uznzj ünğ,ueğndkrdzg huauz<t ausuğumultz! Auğiuzşuj snsşğndz fğuw yumu, kpkşuw fğuw zbuzumndu, =ubg çndz rim snsrz fğuw ynğuüğşul şğşdulnd şd fupndgzt imişul snsşğz .riı lud ışiumtz huığuiındşlnd ausuğ ünğ,udnğrz huındrğşl nğnbşj şd wuzqzuğuğşj Irüğuz T)tzır Mrdsrbmtğıuzşuzr nğ auğm şpu,g .+ir ünğ,udnğrz aşı! 2- Üğuişzşumr hubı+ztndkrdzg arzür çuczndu, tğ^ üuzquhşı şd ünğ,umuıuğ! Ausuğumul^audu=rv şd suıumuğuğ^üğuütı şd işzşmuhuz! Üğuişzşumrz erğ=g .riı upını şd uzwuğsuğ tğ^ uwzhti nğ arzü hubı+zşuzşğz srşdznwz işzşumr st< trz$ şğç srz arduzeuznj huıihuğşul sg pğmşlnd

173

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 173

18.12.2015 10:30:07

ÜNDZUIU; ÇUWJ FUDŞĞUMUZ T>ŞĞ İ$ YĞMRV UÖÜ$ ARDUZEUZNJR ANÜUÇUĞQNDKŞUZ UIŞZUÜĞNDKŞUZ IŞIĞUMZŞĞTZ auğju=zzndkrdz m'gztğ^srdig uzerz uxşdındğr .zerğ mg muğüueğtğ! Uierz ul ausuğumulz nd üğuürğg üğndkşusç mg öçuptrz! Audu=rvg srsruwz suıumuğuğ tğ! Audu=u, iıumzşğg nd gğu, ,u.=şğg rdğ suizudnğ ışığumrz st< zbuzumşlnf üuzquhşırz mndıuğ rdğ ausuğg^ üuzquhşız ul öuznz= rğ üuzqu,zşğndz nd gğu, ,u.=şğndz muğüg m'uzjgztğ izındmr ınsuğrz st<! Uwi şğmnd hubı+zşuzşğtz mu.nds ndztğ Arduzeuznjr ausuğ nşdt uxzndşlr=zşğz! Üğuürğg jşğşmzşğg üğuişzşumr st< m'ub.uıtğ şd rğrmndzşğz ul arduzeuznj şğkulnf^ zşğ=rz üğuüğndkşuz hubı+z mg fuğtğ! Ausuğumulg mğmzuınsuğr qşdnf ınsuğzşğg mg çxztğ şd rdğ aubrdzşğg mg iıuzuğ üuzquhşır ınsuğtz nd arduzeuznjr +ğuüğndkrdzzşğtz! İşzşmuhuaz ul +ğnduz st< rğşz ağusuwndu,zşğz muıuğşlnf^ rğrmndzzşğz ustz=g şğkult şı= üğuişzşumg mg ünjtğ şd çuzulrz +ıuhubrrz mg wuzqztğ! Uauduirm uwi tğ üğuişzşumr şd hubı+ztrj froumg! Rim üulnf kt uznz= r#zv eğndkşuz ıum mg fuğtrz rğşzj hubı+zg! Audu=rvg audu=u, iıumzşğndz ausuğ fouğnprz iıujuürğ mndıuğ^ nğnf aubndnf wuzqzndu, trz rğşz şd şğç rğst aubrd huauz<ndtğ mus iıujuürğ şd mus eğus auındjuzşlnd huğıudnğşul tğ^ rğşz wuzqzndu, tğ zuşd mulndu,nj fuğqndj iumuğmndkrdzg! Arduzeuznjr htı=şğg *ıuündlttz =upşlnf şğçşsz muz.rm şd şğçşsz uhuxrm mg üztğ! ?uzumndkşuzj obendkşztz şd uğct=zşğndz iındündkşztz rz=z tğ huıui.uzuınd! Üuzquhşıg buçukg uzüus sgz ul zbuzınd=r +ğşğg Huığruğ=uğuz m'r<ztğ şd zbuzınd=t ünwuju, auinwkzşğndz mtig nd uzjuürğzşğtz ünwuju, buçukumuz auinwkg mndıuğ^ uwi hubı+zşuz ul orbe audu=rv şd suıumuğuğrz eğndkşuz st< gllulnf^ uxudşlndkrdz sgz ul ndztğ^ uwz tğ rçğ ausuğumul audu=vrz ausuğuındndkrdzg rz= mg muıuğtğ! Üğuürğg rzv nğ rğşz mg huımuztğ öuwz m'uğquzuüğtğ şd ürbşğzşğz ul Arduzeuznj şğkulnf +ğnduz +ğuüğndkrdzg^ auğm şpu, kpkumjndkrdzz şd ışivr şlşdsırj ünğ,npndkrdz=z mg muıuğtğ şd +ğuüğndkrdzz aşışdşul uxud+ı üğuişzşum mg çşğtğ! Rim +ğrzudnğndkşuz huauz<u, zşğ=rz ınsuğzşğz çzud ünwndkrdz vndztrz şd uinğ huıouxg szuwndz zşğ=rz üğuüğr sg uzünwndkrdzz şpu, t! Anüuçuğqndkrdzi uwi şğş= hubı+ztrj erğ=g r zmuır uxzşlnf nğnbşj audu=rv suıumuğuğrz fğuwtz uxzndl mulndu,nj fuğqndj iumuğmndkrdzg^ suıumuğuğndkşuz ordpg şd sns ,u.şlnd ünğ,npndkrdzg^ rim

uznğ wuzqzşj audu=vndkrdzg! Arduzeuznj pğmndu, uzquzj froumuzndkrdzg^ Kupuwrz :nğağenw aşı ışpr ndzşzulr= çuzumjndkrdz= şd fşğ<uhti Anüuçuğqndkşuz ındu, ağuauzüuj ünğ,ueğndkrdzg^ usiumuzz ul 1 Eşmışsçşğtz uxuwcs 1600 pğndbr fşğu,şj! Üuzquhşırz fğ uw tz ux z n d l a ud u= r v ş d suı umu ğ u ğ r erğ=g şd wuzqzşl uznğ fuouxuıuz uxnd,u.r ünğ,npndkrdzg^ huındrğşl nğ ustz rğrmndz fuouxuındztz ünwujşul eğusg wuzqzt Mrdsrdbmtğıuz Irüğuz T)tzırrz^ huındrğşl zuşd kt çujr zbuzınd=r Arzübuçkr +ğşğtz^ srbı üğuişzşum üızndr^ nd şğkşdşmnpzşğndz aşı srbı =upjğ şd çuğşçuğnw fuğndr^ şd usiumuzz ul 1 Eşmışsçşğtz ux uwcs fşğu,şj 1600 pğndbr! Üulnf suıumuğuğndkşuz ordprz^ Anüuçuğqndkrdzi nğnbşj rz=z uzqusç muıuğşl uwi ünğ,g şd uwzhrir eğndkşuz sg ıum nğ hubuğzşğg kt ıuğrz sruzüus uxzndrz şd kt ışiumzşğz lud nd üzşğz ucuz şpu, glluz! Aşışduhti huındrğşj ausuğumulrz rdğu=uzvrdğ ,u.ndndj =uzumndkşuz ıuğşmuz hrdıotz huığuiışl^ nğhtiör Sş,uhuırd= Mrdlhtzmşuz şd İşğnfçt T)tzırr aşı .nğağeumjşlt şı= ünğ,ueğndkşuz qşxzuğmndr! 3-Anüuçuğqndkrdzi uzağucşbı auğm euışj Arduzeuznjr szuwndz zşğ=rz üğuüğr sg auğmg^ aşışduhti nğnbşj uxuwcs A$ Bznğa=şuzr wuzqzşl uwi hubı+zg nğ r auğmrz şğkuw Arduzeuznj şd rğşzj ığndu, ındsuğumuz ağuauzüzşğz ünğ,ueğt şd nğnw usiumuzz ul 700 pğndbr fşğu,şj! Rim ausuğumulrz erğ=z nd hubı+zufuğndkrdzg udşlr +ğrzudnğndkşuz fşğu,şlnd ausuğ Anüuçuğqndkrdzi nğnbşj U- Iumudrz Arduzeuznjr izındmtz ,u.= sg vfouğndu, ,u.ndj aşprzumtz iınğuüğşul ürğz zşğmuwuzuw ausuğumulrz^ nğnw obendkrdzg =zzşlt şı= hrır uğquzuüğt rdğ qşxuışığrz st< şd fouğnds zbuzumt uznğ fğuw nğhtiör üuzquhşıg muğşzuw znwz ,u.=g auındjuzşl şd ustz rğrmndz üuzquhşıg muzvşlnf hrır çupeuıt rdğ qşxuışığg izındmr ındsuğrz aşı^ şd fşğiırz fouğndr zbuzumşul kpkşğg uv=t uzjgzşlt şı= hrır wuzqzt öuznz= üuzquhşırz nğ hrır huat .zusumulndkrdzg$ 2 Ç- Sndı=şğg önği ndppumr üuzquhşıg mg iıuzuw^ iıujuüğşğg htı= t ausuğumulrz =nfg gllul şd r auğmrz ausuğumultz ığndrl^ nğhtiör üuzquhşıg gzendzu, iıumrz ausuğ kt iıujuürğz şd kt uznğ =+vndzg iınğuüğt$ Ü- Ausuğumulg eğusumuz ünğ,npndkrdzg muıuğndu, sr<njrz htı= t uzsr<uhti 174

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 174

18.12.2015 10:30:11

ÜNDZUIU; ÇUWJ FUDŞĞUMUZ T>ŞĞ İ$ YĞMRV UÖÜ$ ARDUZEUZNJR ANÜUÇUĞQNDKŞUZ UIŞZUÜĞNDKŞUZ IŞIĞUMZŞĞTZ uğquzuüğt^ nv kt izındmr ındsuğtz +ğrzumt^ ındsuğuj obendkrdzg çupeuıt Arduzeuznj pğmndu,zşğndz +ğuüğndkşuzj aşı^ +ğuüğndkşuzj st< {ihuindu,´ zbuzumndu,zşğndz obendkrdzg uznzj şğmğnğeumuz =nzkğnlzşğndz aşı çupeuışl! E- Kt üğuişzşumr şd kt Arduzeuznjr ındsuğuj çuğşmuğündkşuz huıui.uzuınd szul$ Ş- Nğşdt uz=+zkğ+l szuju,zşğz =nzkğnlr ıum ezşl muz.ud Anüuçuğqndkşuz auduzndkşuz ersşlnf! Ö- Ausuğumulg nğ sruzüusuwz ersuürğz t kpkumjndkş u zj ş d u ış zu üğ n dkş uz j .sçuüğndkrdzg gzşlnf su=ndğg üğuüğrz huığuiışl^ mulndu,uüğnj huğndzumndkrdzg suizudnğ ındsuğr st< +ğrzumşl ıulnd t! T - Snsu ğu zr ındsu ğzş ğg ö uı ş l ş d rğşz iuasuzşul huğıudnğndkrdzzşğnf znwz ındsuğzşğg çxzşl^ üulnf ausuğumulr usiumuzrz nğnbşj muğür ezşl öuwz^ rim üğuişzşumrz erğ=g uözndujzşlnd ausuğ Anüuçuğqndkrdzi auğm ışiud ausuğumulz nd üğuürğg öuışl üuzquhşırz şd audu=vr üğuişzşumtz! 3- Arduzeuznjr st< ul şlşdsırj ünğ,npndkrdzzşğg ışpr m'ndzşzuğ^ sndı=şğz trz İ$ Yğmvnw şd İ$ Wumnçuw şmşpşjşuj şd fuzndj üuzquzumrz şd hzumrz^ çuzmul^ zndtğ=^ arduzeuznjr etsr huğıtör auinwkg^arduzeuznjr st< sşxznpzşğndz auzeşğqrj şd ünwrj fuouxndsz^ Arduzeuznj üujnpzşğndz fğuwtz şlu, uduzezşğz^ rim ,u.=şğz trz ux+ğşuw suzğ huıuaumuz çuzşğ^ inwz auinwkrj şd ,u.indj suıumuğuğrz zşğ=şd Iz+ğtzndkrdzz tğ! Anüuçuğqndkrdzi uwi ordpg =+zkğ+lr ıum ezşl nğnbşj şd huındr ğş j au su ğu mu lrz nğ u z sr <uhti ünğ,npndkşuzj qşxzuğmt! Rim arduzeuznj üujnp uzquzj fğuwtz şlu,zşğndz ausuğ auğm euışj nğ uwindaşışd rzv uduze nğ şllt fğuzndz şd rzv =uzumndkşusç nğ glluw^ aşışdşul +ğg +ğuüğndkşusç rsujzşlnf pğmndrz üğuişzşum^ ndğ +ğrzudnğuhti uğquzuüğndşlt şd knduüğndşlt şı= huandrz üuzquhuarz =nf^ uwihti zuşd huğıtör nd htwkrsulr auinwkzşğg usçnp<uhti pğmndrz üğuişzşum! 4- Hubı+ztrj nsuzj usiumuzuj uzçudumuzndkrdzg r zmuır uxzndşlnf zşğ=rz Iz+ğtz Üul)uşuz Zbuz T)tzırr usiumuzg

2000 pğndbr^ eşpuünğ, Zbuz İu)ğuoşuzr usiumuzg 500 pğndbr^ işzşmuhua Irüğuzrz usiumuzg 300 pğndbr fşğu,ndşjud! 5- Arduzeuznjr auğm şpu, ihuiudnğzşğndz ausuğ lğuüğuj ığndu, uöeg uz+ündı şpu, gllulndz% nğnbndşjud Kupuwrz :nğağenw bğ<uçşğumuzzşğ pğmşl^ nğhtiör şkt muz uwzhrir= rğşzj kuprz st<^ pğmşz üğuişzşum! 6-Anüuçuğqndkrdzi Arduzeuznjr mulndu,nj juzmg r zmuır uxzşlnf^ auğm euışj znwz juzmtz stm stm auı ndzşzul rdğu=uzvrdğ uzeus^ aşışduhti huındrğşj ausuğumulrz huığuiışl öuznz=! 7- Anüuçuğqndkrdzi ndöşj ürızul zuşd kt rzv şpuzumud Arduzeuznj mg pğmndrz uzqşğ^ aşışduhti ışpşmujud kt şğç pğmndnpz arduze^ nğç^ mus huıihuğşul sgz t^ rğşzj Kupuwrz :nğandğetz mus şkt huzend.ı t^ çzumu, .uzrz işzşmuhşıtz fmuwuürğ sg mg çşğt üğuişzşum şd uznğ yn.uğtz ıhşul =+vuzudnğ uğı+zuürğ sg mg iıuzuw^ uwi huğuüuwri st< hubı+zşuz huğıudnğşul t şpşğ auğju=zzşl pğmndu, arduzezşğz nğhtiör sr ündjt znwz uzqg sşxzşlnd arduze sg gllulnf ndzşju,zşğz huaşlnd .niısusç wuybıumşz^ şd şkt uwihrir froumr ıtğ arduze sg huıuar^ hubı+zşuz öuznz= qşx= çşğşlnf arduzerz aşı sruirz mg pğmt arduzeuznj^ rzvhti buı uzüus huıuaşğ t şpşğ! Rim şğç pğmndşlr= uzqg nv arduze^ nv uzmşul^ nv wrsuğ şd nv nğç sgz t uwz uışz fmuwuüğşğz Huığruğ=uğuztz m'ndppndrz şpşğ ux Anüuçuğqndkşuzi şd şğç nğeşürğ mus ihuindar sg ndöndr zu. ndönpg rdğ kupr Kupuwrz :nğandğetz fmuwuürğ sg mg çşğt^ nğndz fğuw üğuişzşumtz mg zbuzumndr ux Iz+ğtzndkşuz ndöndu,rz nf gllulg^Iz+ğtzndkrdzz ul öuwz zbuzumşlt şı= euğqşul üğuişzşum mg pğmt şpşğ^ nğnf hubı+zşuz ndöndu, uzqrz Arduzeuznj şmu, cusuzumr fmuwuürğz auzşlnf şkt uğüşlrv huıoüux sg vüızt öuwz wuzqzndşlnd şd wuzqzndu, gllulndz iınğuüğndkrdzz uxzşlnd ausuğ fşğiırz mg üğt şpşğ ux Iz+ğtzndkrdz! Anüuçuğqndkrdzi uwi eğndkrdzg uxuwcs ünaujndjrv ausuğşlnf^ nğnbşj giı uwzs fuğndrl euğqşul! Uışzuhşı% I$ MRDSRDBMTĞIUZ

175

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 175

18.12.2015 10:30:14

AUSUWZ?UWRZ MŞUZ?

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 176

18.12.2015 10:30:21

AUSUWZ?UWRZ UZJNDEUĞQŞĞ 19 İŞHIŞSÇŞĞ -10 EŞMIŞSÇŞĞ Huığuiışj% S$H$W$

24 İŞHIŞSÇŞĞ- Şğşduzr Uğus :uvuığşuzr uznduz ausşğüuiğuarz st< Rikuzhndluauw uğndşiıuütı^ şğucbıumuz w+ğrznp Sucum K+brmşuz rğ iışp,uünğ,ndkrdzzşğnf ausşğü sg iuğ=şj! Qşxzuğmg muösumşğhndu, tğ İyrdx=r Zu.uğuğndkşuz mnpst^ Zu.uğuğndar Irmrz Ağuznwb Wumnçşuzr anfuzudnğndkşusç^ {Şğünds şz= Mnsrıui´ ausuauwmumuz yuxuı+zr bğ<uü,nf! Rzvhti zu.nğe qşxzuğmzşğnd^ uwi qşxzuğmr ünğ,ueğndkşuz ausuğ şdi Zu.uğuğndarrz aşı ünğ,umju, tğ kşğkri .sçuüğuhşındarz% Su=ğndar H$ Wumnçşuz! Qşxzuğmr zrdkumuz şd çuğnwumuz üşızr fğuw sşmşzuig auzeriuju, tğ Üuğumt+öşuzr :zusumulndkşuz Uışzuhşı Irüğuz Mrdlstömrl! Audu=nwkg huındşjrz% Zu.uğuğ Wumnçşuz^ Zu.uğuğndkşztz huındrğumndkrdz sg^ Hnlinw Huığruğ=uğuztz% Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus Uğ=$ Uktbşuz^ Üşğb$ I$ İuaum Şhi$ Subulşuz^ Anüb$ I$ Öu=tni ;$ Fğe$ *auzşuz^ Hnlinw Auw Muknprmt ausuwz=r F r o u m u d n ğ U ğ a r $ I $ L ş dn z U ğ = $ Ö t = r ş u z ^ Ündüuğuj kşsr Uxu<znğe% Üşğb$ I$ İşhnda Uğ=$ Vndloşuz^ Üuğumt+öşuzr :zusumulndkşuz Uışzuhşı şd qşxzuğmr sşmşzui^ uöüuwrz çuğşğuğ% Irüğuz Mrdlstömrl^ Xu=tl Irz=^ Rikuzhndluauwşğnd aimuw çuösndkrdz sg^ Auwuiıuzjr çuösukrd şğucbıuütızşğ^ .sçufuğzşğ şd uğndşiıuitğzşğ^ nğnz= usçnp<ndkşusç lşjndju, trz iğuag! *ğnduz .+izumz tğ Üuğnlrz Susrmnzşuz! Qşxzuğmrz ouğıuğuhşız tğ Sucum K+brmşuz! Ausşğürz suizumjndkrdz çşğud Htw+plndr Lndiudnğrv şğüvu.ndsçg^ Wumnç Susrmnzşuzr pşmufuğn dkş u z ıu m ! Su izu m jşju z zu şd şğürvzşğ% İrhrlg^ Huğkşdg şd Lrıuz! Usçnp< wuwıuüğrz gzmşğujud Şğşduzr {T=ihğnsı´ znduüu.ndsçg^ eubzumuauğzşğ% Uğtı H+ökubr şd Cndlru Eudrkr aşı!

Wuwıuürğg ndztğ önwü çucrzzşğ$ uxu<rz çuczrz st< auzeti şmuz şğürvzşğ% İrhrl^ Huğkşd şd Lrıu! Rim şğmğnğe çucrzg Sucum K+brmşuzr aşprzumndkşusç *ğuk+ğr+ sgz tğ^ nğ zndrğndu, tğ ıuğuçu.ı Ağuze Irz=r uznduz^ şd nğndz ub.uğar st< uxu<rz ndzmzeğndkrdzg ışpr ndzşjud! Uwi +ğuk+ğrnwrz çuxşğg üğndu, trz Hşğondar Htğhtğşuzr mnpst! Uwi çuczrz st< auzeti şmuz sşzşğürvzşğ^ i+yğuz+% Uwlrz Uktb^ huğrknz% İtğouz Muötğ+plnd^ ktznğ H+pni Şpruöuğ^ Wumnç Susrmnzşuzr pşmufuğndkşusç Lndiudnğrv Şğüvu.ndsçrz aşı! Uxu<rz suir uduğırz Huığruğ=umuz Yn.uznğe Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz ndpşğq sg zşğmuwujndj! Ausşğüg buı sş, gzendzşlndkrdz üıud! Uduğırz çşs ağudrğndşjuz qşxzuğmr aşprzum Sucum K+brmşuz^ qşxzuğmr u<umrjzşğ% Su=ğndar H$ Wumnçşuz^ Hşğondar Htğhtğşuz^ rzvhti zuşd Npçujşul Ağuze Irz=r mnpumrjg% Xu=tl Irz= şd fşğ<uhti İyrdx=r Zu.uğuğndar Irmrz Ağuznwb Wumnçşuz^ nğ ,uyuauğndkrdzzşğnd zşğ=şd çşs ağudrğşj qşxzuğmr sşmşzui^ Üuğumt+öşuzr :zusumulndkşuz Uışzuhşı Hğz$ Irüğuz Mrdlstömrlg şd uznğ lusçumrz usğujndj zu.uğuğndkşuz nimşuw b=uzbuzg! Uhu stm ux stm bznğaudnğşj çnlnğ uğndşiıuütızşğg şd uznzj ustz stmndz wuzqzşj zu.uğuğndkşuz huındnw ürğşğg! Uxuzqzuhti bznğaudnğşj usiukşğkri :sçuüğuhşıg şd np<uündğndşjud uznğ aşı^ wuwızşlnf nğ sbumndkuwrz üşızr fğuw ünğ,umjndkşuz usndğ muhşğ auiıuındu, şz uznğ aşı! 25 İŞHIŞSÇŞĞ-Şğşduzr st< iuğ=ndşjud {Şğünds şz= Mnsrıui´ b=uausşğüg^ nğ ışpr ndzşjud Mnsrıuir uznduz işzşmuwrz Şğucbındkşuz Iuz st<! Htw+plndr Lndiudnğrv Şğüvu.ndsçg uwi ausşğürz suizumjşjud fuğrv Wumnç Susrmnzşuzr sumuzrz zşğ=şd! Şğüvu.ndsçrz eubzumnf m'gzmşğuzuğ Uğtı H+ökub! Ausşğürz suizumrj çnlnğ şğüvu.ndsçşğg şd uzauı muıuğnpzşğ auzeti şmuz zşğmuwujzşlnf stmstm şğü! Uduğırz çşs şmud İyrdx=r Zu.uğuğndkşuz ışpumul İşğc İğuhrnzşuz^ nğndz qşxusç Lndiudnğrv Şğüvu.ndsçrz bznğandşjud {Auduiıuürğ´! Uwi uxrknf İğuhrnzşuz .nğuhti üzuauışj Lndiudnğrv Şğüvu.ndsçg şd rğ .sçufuğ Wumnç Susrmnzşuzg^ nğ uwz=uz wu<np suizumjndkrdz çşğu, tğ uwe +ğnduz ausşğürz şd +ğ sg uxu< ul% Uğus :uvuığşuz iğuarz st< iuğ=ndu, ausşğürz!

177

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 177

18.12.2015 10:30:22

{Auduiıuürğ´ bznğandşjud zuşd w+ğrznp Sucum K+brmşuzr^ nğ zşğmuw tğ ausşğürz!

2 6 İŞHI Ş SÇŞ Ğ - Ş ğ ş du z r Zu . u üu a u m u z huluır auzeriuiğuarz st< iuğ=ndşjud Auğrdğusşumr auzerindkrdzzşğnd suizumrjzşğnd üzuauısuz audu=nwk^ zu.uüuandkşusç Auwuiıuzr Auzğuhşındkşuz Zu.uüua İşğc İuğüişuzr! Zu.uüuag wuzqzşj çuösukrd sğjuzumzşğ^ nğnzjst stmz ul wuzqzndşjud Rikuzhndluauw uğndşiıuütı^ auwmumuz ıuğuözşğnd fşğuğıueğrv Cndlru Sndklndr! Rzvhti ,uz+k t^ Cndlru Sndklnd Şğşduzr st< Uhğrl usinduz gzkuj=rz iuğ=u, tğ {Auğrdğ ıuğr-auğrdğ auwmumuz ıuğuö´ jndjuauzetig^ sş, arujnds wuxu<ujzşlnf Şğşduzr uğndşiıuitğzşğndz s+ı! Auzğuhşındkşuz Zu.uüua İşğc İuğüişuzr qşxusç şğu. ıuürındkşuz b=uzbuz sg wuzqzndşjud zuşd Cndlruwrz!

26 İŞHIŞSÇŞĞ- Şğşduzr Muğtz Itsrğoşuz ausşğüuiğuarz st< zşğmuwujnds sg iuğ=şj =upu=ri Suğul Huğu.ndsçg^ Muğhri şd Rğri Vuy=uz usnlr önauçşğşul ub.uıuz=nf! Uwi qşxzuğmz ul mg fuwşltğ İyrdx=r Zu.uğuğndkşuz anfuzudnğndkrdzg {Rikuzhndluauw +ğşğ´ ,ğuüğr bğ<uü,nf! İğuag usçnp<ndkşusç lşjndz

tğ n_v sruwz Şğşduzr uğndşiıuitğzşğnf^ uwl zuşd Rikuzhndltz nd İyrdx=tz cusuzu, çuösukrd Auwşğnf! *ğnduz .+izumz tğ Auwuiıuzjr zbuzudnğ uğndşiıuütı İuğüri Zuouğşuz! Şlnwk ndzşjud Tiuşuz İuzndj Srndkşuz Uışzuhşındar Suğrus Iğustğşuz^ nğ uzeğueuğqud uwz önauçşğ ub.uıuz=rz nğ mg ıuğndr Muğhri nd Rğri Vuy=uzr mnpst! Ausşğürz zşğmuw trz İyrdx=r Zu.uğuğ Ağuznwb Wumnçşuz şd Zu.uğuğndkşuz huıui. uzuınd fuğrvzşğ! Suğulr .ndsçrz m'gzmşğumjtrz Auwuiıuzr Huğr Hşıumuz Şğucbındkşuz gzeauzndğ Huıui.uzuınd Auwm Üğrünğşuzr sumuzrz ıum Auwuiıuzjrzşğnd znduüu.ndsçg nd sşzşğürv Tımuğ :uvuığşuz! Suğulr uzeuszşğg rzvhti zu.nğe uzüuszşğ^ uwi uzüus şdi mğjuz arujnds wuxu<ujzşl nd np<ndzndrl buı <şğs ,uyuauğndkrdzzşğnf! Çşs şmud İyrdx=r Zu.uğuğ Ağuznwb Wumnçşuz nğ uwi uzüus şdi ndzşjud .uzeufux şlnwk^ bznğaudnğşj usçnp< .ndsçg^ Suğrus Iğustğşuzg^ şd Muğhri Vuy=uzrz wuzqzşj Zu.uğuğndkşuz nimşuw b=uzbuzg!

1 ANMIŞSÇŞĞ- Ündsüuçndr Uknxuzriı Suwğ Şmşpşjdnw st< muıuğndşjud znğ +ğazndu, srdxnzg arz srdxnzr aşı sru.uxzşlnd uğuğnpndkrdz^ nğnf T<sru,zr Suwğ Uknxr st< buçuk sg uxu< +ğazndu, znğ iğçulnwi srdxnztz Hnliuauwndkşuz wuımujndu, çucrzg eğndşjud arz srdxnzr st<! Uwi fşaubndzv nd rsuiıulrj uğuğnpndkşuz zu.uüuaşj Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Uğus İğçuöuz nğ Suwğ Uknxtz rğşz aşı çşğu, tğ sşör wuımujndu, İğçulnwi znğ Srdxnzg! Rzvhti ,uz+k t^ ustz srdxnz+ğazndkşuz uğuğnpndkşztz şı= znğ+ğazşul İ$ Srdxnzr {Ağubuyux´r uğuğnpndkşusç Uknxuzriı Suwğ Şmşpşjr fşğuçşğndsg muznzumuzuju, uduzendkrdz t Hnlinw Huığruğ=umuz Uknxr euindz ausuğ! Uğus İğçuöuz Ağubuyuxnf şmşpşjr sndı= ünğ,şj^ rğ =nf ndzşzulnf usçnp< anüşdnğ euig! Su wğ Iu ou ğr önwü öu züu m zşğg u dşışjrz 178

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 178

18.12.2015 10:30:24

znğ+ğazşul İ$ Srdxnzr üulndiıg! Znğ Srdxnzr iğçuz+kg nğ ,u,mndu, tğ ihrıum bpuğbnf^ mg mğtğ Öu=tni ;$ Fğe$ *auzşuz! Anüşdnğumuzzşğg^ mg muıuğtrz zuşd {Ağubuyux´r şğüşjnpndkrdzg^ ül.udnğndkşusç Uğc$ I$ Üğrünğ U$ ?azw Iusuışuzr! Anüşdnğumuzzşğg .nğuz çuğqğujuz nd imiud auzeriudnğ uğuğnpndkrdzg^ nğnd gzkuj=rz Uğus İğçuöuz znğ srdxnzg .uxzşj çşsrz fğuw şğş= usuzzşğnd st< eğndu, arz srdxnzrz! Mukiuzşğg +ğazndşjuz zuşd Subulşuz İğçuöuzr qşxusç! Ihudnğrv gzkşğjnds sg gğud Anüb$ I$ Wuğndkrdz Fğe$ Iusuışuz! Uhu +ğnduz rğ huıüusg ındud Uğus İğçuöuz Auwğg! ?uğnör fşğ<udnğndkşuz muıuğndşjud >ğ+ğazt=r uğuğnpndkrdz! Auzeriuerğ İğçuöuz Auwğg Huahuzrv uğıuiuzşj nd sruçşğuz şğündşjud Itğndzumuz Up+k=!

4 ANMIŞSÇŞĞ- Muıuğndşjud İusukrnw İuaumşuz Fuğcuğuzr r zhuiı Suıup+ğazndkrdzg İusukrnw İ$ Ütnğü şmşpşjdnw st<! Uğuğnpndkrdzzşğndz auzeriuhşışj şd =uğnöşj Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz! İ$ Huıuğuüg suındjuzşj Anüb$ I$ Öu=tni ;$ Fğe$ *auzşuz! Zşğmuw trz zuşd Üşğb$ I$ İuaum Şhi$ Subulşuz^ Şprbt Fğe$ Ndv=ndzşuz^ Öuırm Fğe$ Huhrmşuz nd Supu=ru Uçp$ Hti=riröşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğşjrz İuaumşuz Ehğuj Eui şğüvu.ndsçr uzeuszşğg% pşmufuğndkşusç fuğrv İşduz Um+bşuzr! ?uğnöşj Uğus İğçuöuz! Huıuğuür uduğırz muıuğndşjud Anüşauzüiışuz Hubı+z! Wşınw iuğ=ndşjud İrğnw İşpuz^ nğndz .+izumz tğ :uvrm İuğglg! :+işjud% Kupuwrz :nğandğer Uışzuhşı Şiuwr Itsrğ! Ünğ,ueğndşjud üşpuğndşiıumuz wuwıuürğ^ nğnd gzkuj=rz auzeti şmuz .ndsç sg ubumşğızşğ^ nğnz= şğüşğnf nd uisndz=nf yuwl ındrz wuwıuüğrz! Şğüşj İuaumşuz şğüvu.ndsçr sşzumuıuğndarzşğtz Üuğrz İndisu=! Rim İuaumşuz şğüvu.ndsçg auzeti şmud cnpnfğeumuz =uzr sg şğüşğnf! Kupuwrz :nğandğer mnpst wndbuzndtğ sg wuzqzndşjud Zuıru Kubtlrz^ nğnd zu.uqşxzndkşusç Suwğ ?upu=uhşındkrdzg

znğnüu, t Hulg=lgr üşğşösuzuıuz <ndğr zşğ=rz çnlnğ .npnfumzşğg şd şlşmığumuz aniuz=r luğşğg! Wndbuzndtğ sg wuzqzndşjud zuşd Fuöütz Huğgzr% Brblrr =upu=uhşındkşuz jndjuçşğu, szuwndz +cuzeumndkşuz ausuğ! Şmşpşjdnw =uğnörv Öu=tni Auwğ İndğçrz ul nğhti zndtğ wuzqzndşjud Smğırv İtğkbrsbt=r mnpst huığuiındu, uiu sg! Audu=nwkr andim çuz=g uğıuiuzşj Uğus İğçuöuz!

7 ANMIŞSÇŞĞ- {Yuğni´ usiukşğkg rğ arszueğndkşuz vnğğnğe ıuğşeuğqg zbşj Rikuzhndlr s+ı Wndzuiıuzr uduü ardhuıniuğuzr {İrisuz+mlr+ Stmuğ+´ btz=rz st<% Auwuiıuzjr wuwızr zmuğrv^ Npç$ İuğüri Sndğuışuzr ub.uıuz=zşğnd jndjuauzetinf! Zşğmuw trz% Wndzuiıuzr uduü ardhuıniz nd ardhuınig^ Wndzuj Huğknlnstni Huığruğ=g^ Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe% Üşğb$ I$ Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz^ Öu=tni ;$ Fğe$ *auzşuz^ çuğqğuiırouz uwl ets=şğ şd auw ausuwz=tz uöüuwrzzşğ! Çujndsg muıuğşj {Yuğni´r .sçuüğuhşı Suwıu İuğri! Uwzndaşışd^ {Yuğni´ usiuüğr nd İTF arszuğmr mnpst wndbuzndtğ sg wuzqzndşjud Hşğo Mndğırmşuzrz^ nğ Suğı usindz muzujr auündiışptzr sş, audu=u,nw sg ığusueğu, tğ fuoux=r ausuğ şd fuoux=tz ünwuju, auinwkz ul wuımujndu, tğ ausuliuğuzumuz ndiuznpzşğnd mğkuknbumrz! 9 ANMIŞSÇŞĞ- Ağuıuğumndşjud ifuijr auw üğnp Sşlriu ?nvu=r kğ=şğtz stm ürğ=g^ nğ mnvndu, t {Hıpndzj sg uzjşul´ şd nğ mg huıst ifuijr auwşğnd uzjşulz nd uwi+ğnduz mşuz=g! Ürğ=g wndbuüğndkrdz sgz t! Sşlriu ?nvu= rğşz zrdk euğqndju, t mşuz=r huısndkrdzg rğ sş, a+ğ Srağuz ?nvu=r nğ sşxşğ t 2011-rz! 9 ANMIŞSÇŞĞ- {Uğui´ ağuıuğumvuındzg kndğ= gzkşğjnpzşğnd ığusueğndkşuz ıum eğud ıupuzeudnğ^ çuwj şpşğuçu.ı üğuürındar

179

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 179

18.12.2015 10:30:25

Öuhtl Şiuwşuzr {Stlrau Zndğr Auzgs´ uzndz znğufthg^ nğndz st< üğuürındarz mg huıst Vuzu==ultr huışğuösr +ğşğndz şğmnd itğşğnd sr<şd ıuğndçşğndu, kğ=ndarr sg suirz^ nğndz irğuauğu, t zuşd auw çcrbm sg^ nğ mg .ndiuyr rğ itğg .niınfuzşlt! Öuhtl Şiuwşuz uwi ürğ=g üğu, t wndbuüğndkşuz qşdrz ıum^ rğ iışp,u, aşğnindarrz çşğztz^ jnlujzşlnf uwe bğ<uzr kndğ=şğndz ul uhğndszşğg! Uwi ürğ=g zu. nğhti kşğk+z ağuıuğumndşğ t^ uhu ürğ=r qşdnf ağuhuğum auzndşğ t 1928 kndumuzrz Yuğrör st< {Lndiu=up´ suışzubuğtz şd Iuğ+z ıhuğuztz! Öuhtl Şiuwşuzr uwi ürğ=g auwşğtztz kğ=şğtzr kuğüsuzndu, t Stastı (ukra Ndilndr mnpst! Ağuıuğumndu, ürğ=rz .sçuürğz t Xnhtğ Ünykub^ mnp=r huığuiındkrdzg gğu, t Uğtı Mgogğ^ nğ +üındu, t Yuğrötz Fuat Kuboşuzr mnpst ığusueğndu, lndiuzmuğt sg!

11 ANMIŞSÇŞĞ- ;uxndmşuz çuğşünğ,umuz arszueğusr anfuzudnğndkşusç^ ausşğü sg iuğ=şlnd ausuğ Auwuiıuz üujrz Hnliuauw uğndşiıuütızşğ şğürv Uğkrdğ Hupıuiuğşuz şd şğüşanzuauğ Tıfrz İğm$ Mulrhşuz! Ausşğüg ışpr ndzşjud Uçnfşuzr İndğç Wnfauzzti Smğırv şmşpşjdnw st<^ wuduğı İ$ Huıuğuür! Hnliuauw şğmnd uğndşiıuütızşğz ul rğşzj uwi qşxzuğmrz st< sş, wu<npndkrdz uğquzuüğşjrz!

11 ANMIŞSÇŞĞ- Uknxuzriı Suwğ şmşpşjdnw uduzeumuz suıup+ğazndkrdzz nd Htöoşuz Suwğ

fuğcuğuzr r zhuiı iuğ=şlr İrğnw İşpuzr audu=nwkg uzjuz ı.ndğ nd indür skznlnğır st<$ huıouxg% Uzüuğuwr iuasxmşjndjrv uauçşmvndkrdzz tğ nğndz öna üuju, trz udşlr =uz 97 auwğşzumrjzşğ nd frğudnğndu, trz 250 uzqşğ! Mğ+zumuz nd ub.uğarm önwü uğuğnpndkrdzzşğndz zu.uüuaşj Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus Uğ=$ Uktbşuz^ rim auzeriudnğ İ$ Huıuğuüg suınwj Uğc$ I$ Uzeğtui U$ ?azw$ Wumnçşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz Ünpkuz Ehğuj Eui şğüvu.ndsçrz mnpst% pşmufuğndkşusç Wnfity Ündwndsoşuzr nd şğüşanzuauğndkşusç Muğhri Üglgoşuzr! ?uğnöşj Uğus İğçuöuz! Wşınw muıuğndşjud Anüşauzüiışuz wuındm hubı+z şd Suwğ şmşpşjdnw şd Htöoşuz Suwğ Fuğcuğuzr auzündjşul iuıuğnpuj aşı sruirz^ wrbuıumndşjuz zuşd Uzüuğuwr st< huıuau, uauçşmvndkşuz önaşğg! Wşınw iuğ=ndşjud İrğnw İşpuz^nğndz zu.uüuaşj Uğus İğçuöuz^ rğ bndğ< ndzşzulnf Öu=tni ;$ Fuğeuhşıg şd uöüuwrz çuğşğuğzşğ! Audu=nwkr .+izumz tğ fuğcuğuzr auwşğtzr ndindjvndarzşğtz Lşxzu Şupşuöuz! :+i= ığndşjud Kupuwrz :nğandğer Uışzuhşı Ağuze Snimn) şuzrz^ nğ ağuhuğumud bznğaumulndkrdz wuwızşj İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz^ *ğkuürdpr İ$ Uiındu,u,rz şmşpşjdnw Kupuwrz :nğandğerz şd çnlnğ uznzj^ nğnz= u<umrj mg muzüzrz rğşzj! Uhu Kupuwrz :nğandğer uzeuszşğtz Sndğuı Brğrz zşğmuwujndj ışpşmuürğg! Wuwıuüğrz suizumjşjuz zuşd fuğcuğuzr ubumşğızşğg uğıuiuzndkrdzzşğnf şd şğüşğnf! Audu=nwkr andim çuz=g uğıuiuzşj Uğus İğçuöuz!

15 ANMIŞSÇŞĞ- Ündömndzond=r Kupuwrz :nğandğerz muhndu, İmrdıuğr Zşğitişuz Şğsnzşuz Fuğcuğuzg^ nğ yumndu, tğ^ btz=g Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Uğus İğçuöuzrz ul auduzndkşusç^ usrig 25$000 KL fuğq=r yn.uğtz fuğqndşjud İmrdıuğr 180

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 180

18.12.2015 10:30:26

?upu=uhşındkşuz! ?upu=uhşındkrdzg uwi btz=g arsznfrz znğnüşlnf hrır euğqzt sbumndkuwrz ünğ,ndztndkşuz mşeğnz^ zuşd Ndiuznpumuz mujuğuz! Zşğmuwri btz=g İmrdıuğr ?upu=uhşındkşuz mnpst arszumuz znğnündkşuz ıum t! Ündömndzond=r Kupuwrz :nğandğeg nğnbşj rğ iıu ju , fu ğq= tz u stz u sri 5 $ 0 0 0 K L yn.uzjşl Üul)uşuz Fuğcuğuzrz^ 5$000 KL ul İ$ :uv Ehğşfuz=rz! Uwi mşğhnf üuzqndu, fuğq=rz 10$000g hrır zndrğndr sşğ şğmnd auiıuındkrdzzşğndz! Zşğitişuz Şğsnzşuz zu.umğkuğuzr huısumuz btz=g fşğ<rz 20 ıuğrzşğnd gzkuj=rz öğmndu, tğ rğ huğıumuzndkrdzg muıuğşlt^ uwi mşğhnf arsu euğqşul rğ zrdkumuz zhuiıg hrır çşğt sşğ mğkumuz ausumuğürz! 17 ANMIŞSÇŞĞ - {ÜnxRİKuzhndl´ .ndsçr pşmufuğ^ ausçududnğ =nzkğghuirik Uğıu Um+bşuz şd rğ .ndsçg şğmnd +ğ wu<nğeuçuğ önwü ausşğüzşğ iuğ=şjrz stmg% Auğhrwtr İtzk Tiyğr Şmşpşjdnw st<^ rim şğmğnğeg wu<nğe +ğ% Şlıtprğstzr Uğndşiır Mşeğnzrz st<! Ausşğürz nğhti ardğ^ suizumjndkrdz çşğud Aushndğmtz {Ulknzu´ .ndsçg! Wuwıuürğg ndztğ şğmnd çucrzzşğ! Uxu<rz çuczrz st< auzeti şmud {Ulknzu´ .ndsçg^ rim şğmğnğe suirz st< Uğıu Um+bşuzr znduüu.ndsçg! Uwi çuczrz st< sşmzuçuzndşjud Uğıu Um+bşuzr znğ stm iışp,uünğ,ndkrdzg! Sşmzuçuzndşjuz zuşd auiuğumuj iışp,uünğ,ndkrdzzşğ!

22 ANMIŞSÇŞĞ- {:nğ skndkşuz st<´ ,ğuüğnf iuğ=ndşjud {Mnsrıuir aşı´ şğucbıumuz wuwıuürğg^ nğ zndrğndu, tğ Mnsrıui fuğeuhşır suanduz ndkindzusşumrz! Wuwıuüğrz suizumjşjuz gzeauzndğ uxsusç 180 anür^ nğnzj sr<şd 70g şğucrbızşğ trz! Suizumrjzşğnd muğürz trz huğrknz Uğkrdğ Hupıuiuğşuz^ inyğuz+ Euluğ BrltlşuzHupıuiuğşuz^ sşzumuıuğzşğ Itzrö Ndl=ukItğru Ndl=uk^ şğürvzşğ İuwuk Hşırmşuz^ İşduz Hşırmşuz^ Suiri-Uğus Mt+öht=^ şğucrbızşğ nd H+puörvr ouö şğüvu.ndsçg^ İrğtzt şğüvu. ndsçg şd lğuüğnp Çuüğuı Tiknd=şuz% Mnsrıuir zusumzşğnd gzkşğjndsnf!

23 ANMIŞSÇŞĞ- Uğusşuz İuzndj Srndkrdzg znğ şpuzumr çujndsg muıuğşj fuğvndkşuz mnpst iuğ=ndu, audu=nwknf sg! Zşğmuw üızndşjuz İ$ Kuüudnğ şmşpşjdnw =uğnörv Wuğndkrdz Uçp$ Iusuışuz şd anüşdnğ anfrd% Üğrünğ U$ ?azw$ Iusuışuz^ zuşd Kupuwrz :nğandğer nd Uğusşuz-Ndzoşuz fuğcuğuzr huıui. uzuındzşğg! İuzndj Srndkşuz fuğvndkşuz uzeuszşğg^ uışzuhşı Uğkrdğ Mtsğt=+plndr ül.udnğndkşusç^ ışpşmndkrdzzşğ yn.uzjşjrz rğşzj ünğ,ndztndkşuz nd uwi şpuzumrz ,ğuüğu, sr<njuxndszşğnd suirz!

25 ANMIŞSÇŞĞ- Auwmumuz ıuğuözşğnd aşprzum Cndlru Sndklnd^ {100 ıuğr^ auğrdğ ıuğuö´ qşxzuğmr rğ audu=u,nz Auwuiıuzt şı= ağudrğndşjud jndjueğşlnd zuşd Üşğsuzrnw st<! Uwe jndjueğndkrdzg muıuğndşjud Bkndkmuğır kuışğuiğuazşğtz stmndz st<! Wu<npndkrdzg anz ul mğmzndşjud! Cndlru Sndklndr aşı Rikuzhndltz Üşğsuzru sşmzu, trz rğ ünğ,umrjzşğg% Uğsuz Sndklnd^ Cuzrz Yuyuöşuz^ Uğıu Yuğsu=igö^ İrsnz Ündsğul^ Ulrz Ündsğul^ Znğu Ündsğul^ Rimtzıtğ Orzmt+ö şd Uğus Mniıuzşuz! :ndsçrz srujud şd qşxzuğmrz st< eşğ iıuzqzşj zuşd Cndlru Sndklndr nğerz% Ulş=i Sndklnd^ nğ m'ndiuzr Üşğsuzrnw ?t+lz =upu=rz st<! Ağudtğg ndppndu, tğ ışpdnwz Anüşdnğ anfrd% Uğc$ I$ Irğuındğ ?azw$ İuğıuğşuzr mnpst! Qşxzuğmrz u<umjndkrdz çşğrz Hşğo Iu=tişuz^

181

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 181

18.12.2015 10:30:27

rğ nğerz Iuzrtl Iu=tişuz şd Iu=tişuz gzıuzr=r uwl uzeuszşğg^ rzvhti zuşd Üşğsuzuçzum auw gzıuzr=zşğ!

25 ANMIŞSÇŞĞ- Muıuğndşjud (tğrürdpr İ$ Fuğeuzuzj Şmşpşjdnw suıup+ğazndkrdzg^ kupr Stğustkoşuz Fuğcuğuzr r zhuiı! Şmşpşjdnw st< İ$ Huıuğuüg suınwj% Huığruğ=umuz yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus Uğ= Uktbşuz! İ$ Huıuğuüg suınwj% şmşpşjdnw =uğnörv Anüb$ I$ Kukndl ;$ Fğe$ Uzndbşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz Fuğeuzuzj Ehğuj Euind uzeuszşğnd mnpst^ uxu<znğendkşusç fuğrv Uığndbuz Auluoşuzr şd şğüşanzuauğndkşusç Lrdir Üuaftor+plndr! ?uğnöşj Uğus İğçuöuz! Muıuğndşjud Huıuğuür uduğırz Anüşauzüiışuz wuındm Hubı+znf nüşmnvndşjuz şmşpşjdnw nd fuğcuğuzr çnlnğ iuıuğnpzşğz nd huıui.uzuındzşğg! Uwzndaşışd Stğustkoşuz fuğcuğuzr r zhuiı İrğnw İşpuz iuğ=ndşjud {Zuöuğ Brğrz+plnd´ iğuarz st<! İrğnw İşpuzrz şdi zu.uüuaşj Uğus İğçuöuz^ rğ mnp=rz ndzşzulnf Kukndl Auwğ İndğçg şd uöüuwrzzşğ! *ğnduz .+izumz tğ Kupuwrz :nğandğer uzeuszşğtz Üuğtz Ktğöşuz! Wşınw .+i= uxud Uışzuhşı Suzndm T+ptğ!Kupuwrz :nğandğer ışpşmuürğg zşğmuwujndj Uözrd Sş,uındğşuz! Uğıuwuwındşjud Iz+ğtzndar Uğyr Suzndmşuz! Üşpuğndşiıumuz çucznf auzeti şmuz fuğcuğuzr ubumşğızşğg! İrğnw İşpuzr audu=nwkg buğndzumndşjud Kukndl Auwğ İndğçr iğır .+i=nf! Kukndl Auwğ İndğç wşınw .+i= ındud andzüuğujr auwuütı% Htztıt= Crmsnzırz! Audu=nwkrz andim çuz=g uğıuiuzşj Uğus İğçuöuz! 26 ANMIŞSÇŞĞ- Arduzeuznjr Hrlt= audu=uiğuarz st< muwujud FUIRY-r aşğkumuz cnpnfg nğ uwi znğ şpuzumrz uxu<rzz tğ! Cnpnfrz çujndsg^ rzvhti srbı^ muıuğndşjud Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz Uışzuhşı Hşığni Brğrz+plndr şlnwknf! Brğrz+plnd erışl ındud

nğ sşğ muğü sg fuğcuğuzzşğg şkt rğuğnd aşı sruzuz^ huğhndu, btz=şğg mg ünğ,u,ndrz auindkuçşğ zhuıumzşğnf şd uırmu ul m'+üzt udşlr lud mğkumuz uğerdz= uxzşlnd ausuğ! K+=uklşuz :uzg mus uwl btz=şğ şkt huzenmr fşğu,ndrz^ buı sş, auinwkzşğ mğzuz uhuanfşl! Hşığni Brğrz+plnd^ ausuwz=uwrz auğjşğndz uzeğueuxzulnf giud nğ n_v stmg rz=zuülnd. buğcşlnd^ {Şi uwihti hrır gzşs´ gişlnd rğudndz= ndzr^ çnlnğz ul^ İ$ Yğmrv Arduzeuznjz ul zşğuxşul^ ausuwz=rz mg huımuzrz! Ausuwz=g srzvşd fşğ<şği şğmnd=r çuczndu, tğ^ arsu arzür çuczndşjud^ şkt uwihti buğndzumndr^ ausuwz= vr szuğ st<ışpg^ giud Brğrz+plnd! Uışzuhşıg uzeğueuğqud zuşd Huığruğ=umuz gzığndkşuz ybnı auğjrz^ erışl ıulnf nğ znğ gzığndkrdz sg muğşlr vt^ nğ=uz uışz nğ mşuz=r st< t Sndku)şuz Huığruğ= İğçuöuzg! Rim Kupuwrz Gzığndkrdzzşğz ul ıumudrz mğzuz çudumuz ndbuzul!

27 ANMI ŞSÇ ŞĞ -Hu b ı+z u ht i şd kuyndr wuzqzndsnf Auw ausuwz=rz fşğueuğqndşjud Kndöluwr ?usy Uğstzg^ nğndz ausuğ {Znğ Öuğk+z=´r ıpnj ül.udnğndkşusç huw=uğ mg spndtğ s+ıudnğuhti fşj usrit r fşğ &175 +ğ/! ?usy Uğstzr işyumuzukndpkg hubı+zuhti wuzqzndşjud uwi auğjnf öçupnp yuiıuçuz İşhnda Uiluzmrlr! ?usy Uğstzg uwlşdi Auw ausuwz=rz^ Mtırmyubuwr Udşıuğuzumuz Şmşpşjrrz mg huımuztğ! 2 ZNWŞSÇŞĞ- Auiıuındşjud K+yüuçndr Lşdnz Fuğendaşuz İuzndj Srndkrdzg! Uwi qşxzuğmr ausuğ^ fuğcuğuzr bğ<uzuduğızşğg

182

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 182

18.12.2015 10:30:28

ersnds muıuğşjrz İ$ Yğmrv Uöü$ Arduzeuznjr Anüuçuğqndkşuz s+ı^nğhtiör rğşzj audu=uışpr sg uhuanft! Arduzeuznjr fuğrvzşğg Şndind) şuz :uzr st< işzşum sg ığusueğşjrz rğşzj^ nğhtiör öuwz ünğ,u,şz nğhti hubı+zumuz audu=uışprr auijt! Znğuauiıuı srndkşuz uışzuhşındarz t Zuırz Fuzlg+plnd^ rim yn.-uışzuhşıg% Uğui Itprğstzor+plnd! Srndkşuz arszuerğ uzeuszşğnd krdg 21 anür t^ rim uzeuszşğnd krdg 100tz udşlr! Nğhti uxu<rz qşxzuğm^ 15 Znwşsçşğrz Srndkşuz mnpst muösumşğhndşjud {Nimr Ubndz´ auzerhndsg^ Fuğcuğuzr huğıtörz st<!

4 ZNWŞSÇŞĞ- İNDĞÇ YĞMRV UÖÜ$ ARDUZEUZNJG 0CINDŞJUD KT?ZR? IŞİUMTIT USŞZUUĞERUMUZ ÜNĞ;R?ZŞĞNF İndğç Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjg fşğ<rz b ğ < u z z ş ğ n d z s r b ı m g a u ğ i ı u z u w k t =z r = znğuünwz muğşlrndkrdzzşğ jnlujznp indpznj ünğ,r=zşğnf! Arduzeuznjg nğ=uz zu.uzqşlr erğ= mg zşğmuwujzt auzüiıudtındkşuz nd euğsuzndsr muğşlrndkrdzzşğnd ışiumtıt^ uwz=uz zu.uzqşlr huımşğ ndzr zuşd arduzezşğnd ,uxuwndkşuz eğndu, uğerumuz ünğ,r=zşğnf! Fşğ<şği Arduzeuznjg buaşjud knsnmğu) rr ustztz uğerumuz ünğ,r=zşğtz stmg nğndz zsuzg ub.uğar fğuw ıumudrz fşj auı t şd Kndğ=rnw st< hrır glluw srumg% İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjrz st<! Uwi wu<npndkrdzg qşx= çşğndşjud Anüuçuğqndkşuz Uışzuhşı Hşığni Brğrz+plndr şd gzmşğzşğndz mnpst^ nğnz= uxu<rz +ğtz r fşğ sş, orü mg fuızşz Arduzeuznjg cusuzumumrj çuğqğuünwz sumuğeumr fğuw huaşlnd ndppndkşusç! Wrbşul ünğ,r=g kt=zr= ışiumtıt ub.uğar ustztz uğerumuz knsnmğu)rr ünğ,r=z t^ ausumuğürvudnğ Ts-Uğ^ nğ zmuır uxu, t ustz çuzt uxu< arduzerz öüujndszşğz nd auzüriıg^ suzuduze suzndm arduzezşğndz anüşçuzndkrdzg! Uwi znğ ünğ,r=g ndzr kt=zr=uürıumuz huığuiındkrdz nğhtiör suzndmzşğg zmuğuauzndrz uxuzj öüuwuöğmndsr! Ünğ,r=g rıtul t zuşd uwz arduzezşğndz ausuğ nğnz= mg fu.zuz yum ışpşğt! Suizudnğuçuğ hrır

erdğuzuw buı ütğ arduzezşğnd zmuğuauzndsg^ ünğ,r=g hrır muğşzuw zmuğuauzşl nı=tz imişul ethr ülnd.^ mus gzeaumuxumg^ ülnd.tz imişul ethr nı=! Muğo .+i=nf^ uwi znğ ünğ,r=g <z<u, t çnlnğ uwz uzauzüiındkrdzzşğz nd fu.şğg nğnz= arduzerz fğuw mg ünğ,trz zu.mrz ünğ,r=zşğg! Uwi znğ ünğ,r=g hrır zmuğuauzt uxuzj eşp zşğuğmşlnd arduzerz^ uxuzj arduzerz iırhşlnd nğ bndzvg çxzt mus uzbuğc huxmr^ rim ustztz muğşdnğz uwz t nğ ünğ,r=g vndzr usşzuyn=ğ bnpuğqumndsz rim^ mğzuz zmuğuauzndrl çnlnğ uwz arduzezşğz ul nğnz= rğşzj suğszrz st< ndzrz sşıupuwrz nşdt yğnktö! Zmuğuauzndsz nd uğerdz=r u.ıuouzuvndsg hrır muıuğndr vuyuöuzj muğo cusuzumr gzkuj=rz! Rğnpndkrdz t wiwızşl nğ Kndğ=rnw uwi+ğnduz ustztz muıuğşluünğ,şul auöuğudnğ arduzeuznjzşğtz n_v stmg ndzr uwi ünğ,r=tz! \\\ Uwi znğ nd huınduçşğ rğuünğ,ndsrz ausuğ :sçuüğndkrdzi <şğs+ğtz mg bznğaudnğt Anüuçuğqndkşuz Uışzuhşı Hşığni Brğrz+plndz şd Anüuçuğqndkrdzg^ nğnz= sşğ Ükndkşuz Wuğmg euğqndju, şz zuşd Ahuğındkşuz Wuğm!

5 ZNWŞSÇŞĞ- Iupuzeudnğ lndiuzmuğvndar Uzr Vtlr= Uğşdşuzr znğ jndjuauzetig nğ mg mğtğ {Uwi ub.uğarz aşı=şğg´ uzndzg^ çujndşjud Frşzzuwr Üşpuğndşiır Buçknduz uxkrd^ {Anpusui 68´ mnvndu, uğndşiır mşeğnzrz st<! Uğşdşuzr jndjuauzetir çujsuz uxgzvndkşusç üğndkrdz sg ağuıuğumndşjud Frşzzuwr 50$000 ıhu=uzum ndzşjnp auzetir sg st<! Uzr Vtlr= Uğşdşuz suizumjşjud zuşd {Multğr Ztf´r Cusuzumumrj Rikuzhndlr .uxz jndjuauzetirz^ nğ çujndşjud 12 Znwşsçşğrz! 6 ZNWŞSÇŞĞ- Fşğorauz Ör)lr+plndr aşprzumndkşusç lnwi ışiud kğ=şğtz {Uğu)ku=r Tğstzrltğrz ar=uwtir´ .nğuüğnf ürğ=g^ nğndz bznğauzetig muıuğndşjud S.rkuğşuz İuzndj Srndkşuz st<! Uwi ürğ=g huısndkrdzz t uwz auwşğndz^ nğnz= 1915 kndumuztz fşğ< mğ+zuyn.

183

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 183

18.12.2015 10:30:29

kndumuzzşğnd sr<şd! Arzüşğnğe auınğrz mnp=z ul Wumnç Suğkuşuzg jnwj mndıuw Uğu Mrdltğr nihzşumtz^ srbı uznğ yuğkus üğueuğuzrz ux<şd! Ndindjvuj Arszuğmg uwi arzüşğnğe auınğg q+zu, t Arszuğmr uzsnxuzulr nd huındumul uışzuhşı Buazndğ Buatzr wrbuıumrz!

şpuz^ öudumzşğ ndzşjuz nd szujrz şğmnd mğumr st<ışpg$ n_v suasşıumuzzşğg şd nv ul auwşğg gzendzşjrz öuznz=! Uwi qşxzuğmnf Srndkrdzg şpuzumr çujndsg muıuğşj wnçşlşzumuz ıuğnduw st<^ rğ arszuğmndkşuz 70usşumr zbndsnf! Çujndsg muıuğşj İuzndj Srndkşuz uışzuhşı Fuğeuz Hulsndsond! Wşınw .+i= uxud aşprzumg% Fşğorauz Ör)lr+plnd^ zbşlnf nğ ürğ=g mg stmışpt uğşdşlşuz nd auğud-uğşdşlşuz zuauzüzşğnd st< uhğnp suasşıumuzuju, auwşğnd mşuz=r suirz ndbuüğud uhğndszşğ! 12 ZNWŞSÇŞĞ{Uğui´ ağuıu ğumvuındztz lnwi ışiud% {?uzr# anür t=^ H+pni T)tzır´ .nğuüğşul ürğ=g! Ürğ=rz aşprzumg wuwızr üğuütı sg vt^ infnğu mu z a u w su ğ e sgz t nğ rimumuz {fşğuhğnp´ sgz t 1915r sş, npçşğündkşztz!

12 ZNWŞSÇŞĞ-Ndindjvuj Arszuğmr zu.uqşxzndkşusç lnwi gz,uwndşjud s+ırm uzjşulr uzsnxuzulr huısuçuz Wumnç Suğkuşuzr mnknpuwrz {Ausuwzuhuımşğ Auw Sbumnwkr´ buğ=r arzüşğnğe auınğg! Suğkuşuz uwi anwu muh w+endu,ubuğ=g ağuıuğumu, tğ Suğsuğuwr ird zumzşğndz st< şğmuğ ıuğrzşğ^ srzvşd nğ wuzmuğ, gzeauıu, tğ öuwz! Arzüşğnğe auınğg^ nğ lnwi ışiu, t Suğsuğu-r ıhuğuztz^ m'gzeüğmt :uduğ Iuğrzşğnd bğ<uzg^ 1502 şd 1715

13 ÜàÚºØ´ºð-ä³ïñÇ³ñù³ñ³ÝÇ ÏáÕÙ¿ Ñ³ëï³ïáõ»ó³õ Ýáñ Ù³ï»Ý³ß³ñ ÙÁª §Ð³Ùµ³ñÓáõÙ»³Ý Ø³ï»Ý³ß³ñ¦ »õ Ññ³ï³ñ³Ïáõ»ó³õ ·»Õ³ïÇå Ñ³ïáñ ÙÁ© §Ø»Õ»¹Ç¦©£ ²Ûë Ñ³ïáñÁ áñ »ñ·³ñ³Ý ÙÁÝ ¿« å³ïñ³ëïáõ³Í ¿ »ñÇï³ë³ñ¹ »ñ³Åßï³·¿ïª ²ñÃÇõñ ä³Õï³ë³ñ»³ÝÇ ÏáÕÙ¿£ ¶ÇñùÇ ·»Õ»óÇÏ ÏáÕùÁ Ùï³ÛÕ³óáõÙÝ ¿ ê¿ÉÇÝ ä»ïÇÏ»³ÝÇ« áñ Ç ÙÇ µ»ñ³Í ¿ ì³Ñ¿ ä¿ñå¿ñ»³ÝÇ §ÜéÝ»ÝÇ¦ »õ ²ïÇë ¼³ñ»³ÝÇ §ÎáÙÇï³ë ì³ñ¹³å»ïÝ áõ Ù³ÝáõÏÝ»ñ¦Á ·Í³·ñáõÃÇõÝÝ»ñÁ£ Ð³ïáñÁ« ÓûÝáõ³Í ¿ Ð³Û ·ÇñùÇ áõ ïå³·ñáõÃ»³Ý 1600-³Ù»³ÏÇÝ »õ êÇñí³ñ¹ ¶³ñ³Ù³ÝáõÏÇ ÍÝÝ¹»³Ý 100-³Ù»³ÏÇÝ£ ÎÁ µ³óáõÇ ì³Õ³ñß³Ï êñÏ© ê»ñáíµ»³ÝÇ ³é³çÝáñ¹áÕ Ëûëùáíª ¦êÇñ»É§ Ëáñ³·ñáí« ³å³ ï»Õ ÏÁ ·ñ³õ¿ Ñ»ÕÇÝ³ÏÇ ¦ºñÏáõ Ëûëù§Á£ ºñ·³ñ³ÝÁ ÏÁ µ³ÕÏ³Ý³Û 152 ¿ç»ñ¿« áñáõÝ ³é³çÇÝ Ù³ëÇÝ Ù¿ç Ñ»ÕÇÝ³ÏÁ ³Ù÷á÷³Í ¿ ³õ»ÉÇ ù³Ý ÛÇëáõÝ »ñ·»ñ« Çñ»Ýó Ó³ÛÝ³ÝÇß»ñáí« ÇÝãå¿ë Ý³»õ É³ïÇÝ³Ï³Ý ï³é³¹³ñÓáõÃ»³Ùµ£ ¶ÇñùÇÝ Ù¿ç ï»Õ ïñáõ³Í ¿ Ý³»õ Ñ³ïáñÇ Ù¿ç ³éÏ³Û »ñ·»ñáõ ÛûñÇÝáÕÝ»ñáõ ³Ù÷á÷ Ï»Ýë³·ñ³Ï³ÝÝ»ñáõÝ áõ ÝÏ³ñÝ»ñáõÝ£ ì»ñçÇÝ µ³ÅÝÇÝ Ù¿ç ï»Õ ·ï³Í »Ý Ñ³ÛÏ³Ï³Ý »ñ³Åßï³Ï³Ý ·áñÍÇùÝ»ñáõ ÝÏ³ñÝ»ñÁ« ÝÇõÃ»ñáõ ó³ÝÏÁ« Ñ»ÕÇÝ³ÏÇ ßÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý ËûëùÁ »õ ³ÛÉÝ£ ÚÇß»³É Ñ³ïáñÇ Ù»Ï»Ý³ëáõÃÇõÝÁ ëï³ÝÓÝ³Í ¿ ¶»ñÙ³Ý³µÝ³Ï ä»ïñáë èáå¿ñ - ²ÝÅ¿É ¶³½³Ý×ÁûÕÉáõ ³ÙáÉÁª Ç ÛÇß³ï³Ï Çñ»Ýó Ñ³Ý·áõó»³É Ñûñª ê³Ùáõ¿É ¶³½³Ý×ÁûÕÉáõÇ »õ Çñ»Ýó »Õµûñª Î³ñåÇë äûÛ³×»³ÝÇ£

13 ZNWŞSÇŞĞ- Brblrr ?tzk sbumnwkr mşeğnzrz st< iuğ=ndşjud {Mnsrıuir aşı 184

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 184

18.12.2015 10:30:31

şğm.+indkrdz´ .nğuüğşul ausşğü sg^ nğ rğ çznwknf uğerumuz şğucbındkşuz ausueğndkrdz sgz tğ Mnsrıuir zbuzudnğ şğüşğnd ynyn. umzşğnf! Rğşzj muıuğndszşğnf auzeti şmuz {Suğ= İrzuz =usygzr´ .ndsçr uzeuszşğg^ gzmşğumjndkşusç ardğ uğndşiıuütızşğ% Auwuiıuzjr ındındmuauğ Uğuwrm Huğır=şuzr nd inyğuz+ Wuisrm Wuğndkrdzşuzr! 14 ZNWŞSÇŞĞ- {Uğui´ ağuıuğumvuındztz lnwi ışiud Aulthr zbuzudnğ {Huğnz´ huzenmr zndrğndu, ürğ= sg! Uwi huzenmg uışz+=^ suzuduze 1915-r ,uzğ +ğşğndz^ Auw cnpnfndğer huısndkşuz st< ndzşju, t buı muğşdnğ ışp nd uzndz^ kuışğuçşs euğqu, t =upu=umuz muğşdnğ uzjndeuğqşğnd mus auzerhndszşğnd^ rğ uzndzg uzsuaujzşlnf bğ<uzr huısndkşuz st<!

nd Auwuiıuzrz s+ırm uzjşulg huımşğujznp zrdkşğnd fğuw! Ürğ=rz şğmğnğe uzndzz t {Uğer huısndkşuz st< Auwuiıuz´! Aşprzumg% Ğnzulı Üğrünğ İrdzr huısuçuz sgz t nğ euiu.+iu, t Srvrmuzr^ Br=umnwr nd uwl ausuliuğuzzşğnd st<^ suizuürıuju, t İnfşıumuz Srndkşuz sui muösnp nv-xndi cnpnfndğezşğnd huısndkşuz st<^ aşprzumu, t uwi zrdkşğnd suirz çuösukrd ürğ=şğ!

18 ZNWŞSÇŞĞ- Ndindjvuj Srndkşuz fuğvndkrdzg Ndindjvuj *ğnduw uxrknf oubmşğnwk sg iuğ=şj auzüiışuz mnvndu, ndindjrvzşğndz r huırd! Audu=nwkg iuğ=ndşjud Şglıgö auzğuhuğıtör st<! Ndkindz ndindjrvzşğ suizumjşjuz uwi audu=nwkrz! Çujsuz .+i=g uğıuiuzşj Ndindjvuj Srndkşuz fuğvndkşuz Uışzuhşındar Irmrz Kuündar Auluoşuz! Ndindjrvzşğg .uzeufux nd çuğqğ ığusueğndkşusç auoşlr öğnwjzşğ ndzşjuz rğuğnd aşı^ nüşmnvşjrz uzjşulr wrbuıumzşğg! 17 ZNWŞSÇŞĞ- Uıuszuçnwc Xndır H+wuoşuz çnfuzeum Kndğ=rnw ıuğu,=rz uxu<rz auzeriujud suizuürıumuz =zzndkrdzzşğnd st<! Uıuszuçnwc Xndır H+wuoşuz ,zu, t 22 Uhğrl 1991rz^ Rikuzhndl! Rğ zu.umğkndkrdzg iıuju, t Uğusşuz-Ndzoşuz fuğcuğuzr st<^ rim wşınw lritr ndindsg buğndzumu, t Üuıgürdpr Uzuınlnd lritr st<! 2010rz suizumju, t ausuliuğuzr sırj =zzndkrdzzşğndz şd gzendzndu, t Rikuzhndlr ausuliuğuzr uıuszuçndcumuz )u=rdlkt! 2015rz fmuwndu, t ausuliuğuztz! 18 ZNWŞSÇŞĞ- {Uğui´ ağuıuğumvuıuz mnpst lnwi gz,uwndşjud kğ=şğtz ürğ= sg$ {Zuwrl ethr Uğuğuı´ &Uğuğuıu Hu=su=/^ nğ aşıu=ğ=ğumuz suzğusuizndkrdzzşğnf mg aumr Auw cnpnfndğerz

21 ZNWŞSÇŞĞ- Hu=gğürdpr kupg uhğşjud huısumuz nd .uzeufux +ğ sg! Muıuğndşjud

185

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 185

18.12.2015 10:30:33

hubı+zumuz çujndsg sşğ mğk+ou.zşğtz Iuışuz fuğcuğuzr znğumuxnwj yuxudnğ btz=rz! Çujsuz uxrknf ağudrğndu, trz çnlnğ uwz zndrğuındzşğz nd çuğşğuğzşğg^ nğnzj wuzqzndşjuz şğu. ıuürındkşuz wndbuzndtğzşğ! Rdğu=uzvrdğ euiuğuz^ iğua^ üğueuğuz nd liuğuz mnvndu, trz çuğşğuğr sg uzndznf! *ğrzum üğueuğuzg mnvndu, tğ Hşığni Brğrz+plndr uzndznf^ suğöuiğuag% Şk=rz Htğhtğ+plndr! Znwzhti% srdizşğg! Uwi huısumuz +ğnduw uxrknf Iuışuz fuğcuğuzr şğer=rz ıum ausu.sçndşjuz çnlnğ aşğnizşğg% çuğşğuğzşğ^ iuıuğnpzşğ^ Iuışuzr sş, gzıuzr=g% rğ arz nd znğ fuğvuwrzzşğnf^ mğkumuz sbumzşğnf nd fuiıumubuı uzeuszşğnf^ Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz^ Üşğb$ I$ İuaum Şhi$ Subulşuz^ fşpuğudnğ auwğşğ nd =uauzuzşğ^ zuşd hşıumuz ets=şğ^ Suwğ ?upu=uhşındkşuz s+ı yn=ğusuizndkrdzzşğnd auğjnf .nğağeumuz Zuıru Kubtl^ Brblrr Yn.-=upu=uhşı Fuöütz Huğgz şd ndğrbzşğ! Uwi uxrknf fuğcuğuzr auzeriuiğuarz st< muwujud üşpuğndşiıumuz auzerindkrdz! Auzeriufuğzşğz trz ndindjrvzşğ Buarz İulkg=lg şd Xtzu T+öıtsrğ! Uğıuwuwındşjud zuşd ız+ğtzndar Ulri Huwğus! Kupuwrz :nğandğer uzndznf iğır .+i= uğıuiuzşj Uışzuhşı Sşindı T+öıtsrğ^ nğ rğ şğu.ıuürındkrdzg wuwızşj uznzj^ nğnz= zrdkuhti nd çuğnwuhti rğşzj mnp=rz muzüzşjuz uwi şğuör rğumuzujsuz ousçndz fğuw!

22 ÜàÚºØ´ºÐ- ¶³ñÃ³ÉÇ ê© Üß³Ý ºÏ»Õ»óõáÛ Ù¿ç ê© ä³ï³ñ³·Ç Ù³ïáõóÙ³Ùµ ÛÇß³ï³Ïáõ»ó³Ý »Ï»Õ»óõáÛ ë³ï³ñáÕÝ»ñÁ£ ê© ä³ï³ñ³·Á Ù³ïáÛóª Ðá·ß© î© Ú³ñáõÃÇõÝ ²µÕ© î³Ù³ï»³Ý£ ê© ê»Õ³ÝÇÝ ëå³ë³ñÏ»óÇÝª ´ñÏ© ²ñ³ àõñ© ¸å©¾û½ÏÇõÝïÇõ½ »õ ¹åÇñÝ»ñ£ ê© ä³ï³ñ³·Ç »ñ·»óáÕáõÃÇõÝÝ»ñÁ Ï³ï³ñáõ»ó³Ý ¶³ïÁ·ÇõÕÇ ê© Â³·³õáñ ¸åñ³ó ¸³ë ºñ·ã³ËáõÙµÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñáõÝ ÏáÕÙ¿« Õ»Ï³í³ñáõÃ»³Ùµ ê»õ³Ý Þ¿Ý×³ÝÇ »õ »ñ·»ÑáÝ³Ñ³ñáõÃ»³Ùµ ì³ñ¹áõÑÇ î¿ÙÇñ×ÇûÕÉáõ£ î¿ñáõÝ³Ï³Ý ²ÕûÃù¿Ý ³é³ç ù³ñá½»ó

ä³ï³ñ³·Çã Ð³Ûñ êáõñµÁ£ Ú³õ³ñï ê© ä³ï³ñ³·Ç Ï³ï³ñáõ»ó³õ Ñá·»Ñ³Ý·ëï»³Ý å³ßïûÝ »Ï»Õ»óõáÛ í³Ë×³Ý»³É Ñá·»õáñ ëå³ë³õáñÝ»ñáõÝ« Û³ÛïÝÇ »õ ³ÝÛ³Ûï Ñ³Ý·áõó»³É µáÉáñ µ³ñ»ñ³ñÝ»ñáõÝ »õ Ý»ñÏ³Û µ³ñ»ñ³ñÝ»ñáõ Ñ³Ý·áõó»³É Ñ³ñ³½³ïÝ»ñáõ Ñá·õáóÝ Ç Ñ³Ý·Çëï£ ²ñ³ñáÕáõÃ»³Ý ³õ³ñïÇÝ Ý»ñÏ³Ý»ñ »Ï»Õ»óõáÛ ÏÇó ëñ³ÑÇÝ Ù¿ç ÑÇõñÁÝÏ»Éáõ»ó³Ý ï»ÕõáÛÝ Ã³Õ³ÛÇÝ ËáñÑáõñ¹ÇÝ ÏáÕÙ¿£ êÇñáÛ ë»Õ³ÝÇ ÁÝÃ³óùÇÝ ³ñï³Û³Ûïáõ»ó³õ Â³Õ³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç ²ï»Ý³å»ïª ÚáíÑ³ÝÝ¿ë ê³Ñ³ÏûÕÉáõ£ ÐáõëÏ µ³ÝùÁ ³ñï³ë³Ý»ó Ð³Ûñ êáõñµÁ£ 23 ZNWŞSÇŞĞ- Üul)uşuz Iuz 149ğe

ıuğşeuğqrz uxrknf ışpr ndzşjuz önwü uğuğnpndkrdzzşğ$ uxud+ındz İ$ Huıuğuü şd Anüşauzüiışuz Hubı+z% Suwğ şmşpşjdnw st<^ rim wşınw İrğnw İşpuz% Üul)uşuz fuğcuğuzr r zhuiı! Önwü uğuğnpndkşuzj auzeriuhşışj nd =uğnöşj Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz^ rim İ$ Huıuğuüg suınwj Uğc$ I$ Uzeğtui U$ ?azw$ Wumnçşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz Ünpkuz Ehğuj Eui şğüvu.ndsçr uzeuszşğndz mnpst^ Wnfity Ündwndsoşuzr pşmufuğndkşusç nd Muğhri Üglgoşuzr şğüşanzuauğndkşusç! Itğndzumuz Up+k=tz uxu< =uğnöşj Uğus İğçuöuz! Uduğırz Anüşauzüiışuz wuındm hubı+znf nüşmnvndşjuz Üul)uşuz Iuz fu.ouzşul Suwğuhşızşğz nd ?nwğşğg^ auzündjşul mğkumuz sbumzşğz nd çuğşğuğzşğg! Mğ+zumuz uğuğnpndkrdzzşğtz şı= İrğnw İşpuzzşğ iuğ=ndşjuz Htöoşuz iğuarz st<! İrğnw işpuzrz şdi zu.uüuaşj Uğus İğçuöuz^ rğ =nf ndzşzulnf uöüuwrzzşğ nd çuğşğuğzşğ! İrğnw İşpuzr auzeriufuğz tğ Uxltk Rzorırdötz^ nğ şğu.ıuürındkşusç fşğwrbşj İğçndar Suwğuhşı Üul)uwşuzg^ nğ 149 ıuğr uxu< sş, =u<ndkşusç arsg eğu, tğ Üul) uşuzrz^ auörd 17 iuzndarzşğnf! Uğıuwuwındşjud Uışzuhşındar Irmrz Iruzu Üusçuğnişuz! Uışzuhşındarrz wu<nğeşj fuğcuğuzr Iz+ğtzndar Irmrz Uwıu Üuwutğ! 186

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 186

18.12.2015 10:30:34

:zusumulndkşuz ıuğşmuz ışpşmuürğg muğeuj Hğ$ Wuğndkrdz Btbtkşuz! Audu=nwkr üşpuğndşiıumuz wuwıuüğr gzkuj=rz şlnwkzşğnf auzeti şmuz .ndsç sg iuzşğ! Audu=nwkg uduğırz çşğndşjud sruizumuz şğündu, Itğndzumuz Up+k=nf!

ehğuhşı Lşdnz T+öçtsht! Şğüşğnf auzeti şmuz Suğul Vuplgvndhnd=ond şd nğerz% Huğtıg! Şlnwk ndzşjud zuşd Kupuwrz :nğandğer Uışzuhşı Wuğndkrdz Buzlg!

23 ZNWŞSÇŞĞ- I+zndşjuz Önduğkznj Ehğuj Eui şğüvu.ndsçr şğğşum ıuğşeuğqzşğg^ nğnz= muwujuz zu.mrz auwuan, uwi kupr Mtırmyubuwr İ$ Wnfauzzti şmşpşjdnw şğer=rz ıum! Şmşpşjumuz nd ub.uğarm auzerindkrdzzşğndz zu.uüuaşj^ İ$ Huıuğuüg suındjuzşj nd =uğnöşj Anüb$ I$ Kukndl ;$ Fğe$ Uzndbşuz! Zşğmuw tğ zuşd şmşpşjdnw anüşdnğ anfrd% Uğc$ I$ Öudtz ?azw$ Hvu=og! Önduğkznj Ehğuj Eui şğüvu.ndsçg rğ usçnp<umuz şğmişx uzeuszşğnf^ Mnsrıuişuz çuösuquwz şpuzumnf şğüşj İ$ Huıuğuüg^ pşmufuğndkşusç Iruğ Ütnğü Vuplgvndhnd=ondr şd şğüşanzuauğndkşusç Aşğsuz Ynğku=ulşuzr! Itğndzumuz up+k=tz uxu< =uğnöşj Kukndl Auwğ İndğçg! Wşınw muıuğndşjud Anüşauzüiışuz Hubı+z^ nüşmnvndşjud Mtırmyubuwr uzsnxuzulr ets=şğtz^ şğüvu.ndsçr arszuerğ^ wnçşlşuğ ehğuhşı şd fuğrv Fuğeüti Üuçğrtlşuzg^ rğ suanduz şğğnğe ıuğşlrjrz uxkrd! Uznğ aşı sruirz nüşmnvndşjuz zuşd Euitz uzeuğq çuczndu, zu.uüuazşğ^ ehğuhşızşğ^ şğucbıuhşızşğ^ ehrğzşğ nd iuıuğnpzşğ! İ$ Huıuğuütz şı= audu=nwk sg iuğ=ndşjud wuğumrj iğuarz st<! Uwi auzerindkşuz şdi zu.uüuaşj Kukndl Auwğ İndğçg^ rğ bndğ< ndzşzulnf Bznğa= Uçşpuz^ Öudtz ?uauzuz^ Kupuwrz :nğandğer Uışzuhşı Wuğndkrdz Buzlgz^ fuiıumubuı ehğuhşı Çğb$ Lşdnz İğm$ T+öçtshtz nd uöüuwrzzşğ! Np<nwzr .+i= uğıuiuzşj Ehğuj Euind Iz+ğtz :nğandğer Uışzuhşı şd fuğrv Ütnğü Vuplgvndhnd=ond! Audu=nwkr .+izumz tğ Suğrus Iğustğşuz! Şğüvu.ndsçr ışpşmuürğg muğeuj Uışzuehrğ Muğ+ Um+bşuz! Wu<nğeşj Htiit Üuhu= nğ auwşğtz şğünf sg suizumjşjud wuwıuüğrz^ zuşd rğ öüujndszşğg uğıuwuwışj! Rğ öüujndszşğg uğıuwuwışj zuşd huındumul

24 ZNWŞSÇŞĞ- Üuıgürdpr İrdğğtwu +ytğuwr b=şp iğuarz st< iuğ=ndşjud huğn= şğucbındkşuz nğumudnğ şğucbıuauzeti sg^ nğndz suizumjndkrdz çşğud +yşğuwr nd hultr ız+ğtz şd üşpuğndşiıumuz pşmufuğ huğrk+z sşzşğürv Ütnğü Eudrkşuz^ nğ şğüşj znduüu. ndsçr şd şğüvu.ndsçr pşmufuğ^ ıupuzeudnğ şğucrbı şd w+ğrznp Uğıu Um+bşuzr sumuzrz ıum! 24 ÜàÚºØ´ºð-ä³ïñÇ³ñù³ñ³ÝÇ ²ñÙ³ß Ø³ï»Ý³ß³ñ¿Ý« áñå¿ë ï³ëÝÁ»ñÏñáñ¹ Ñ³ïáñ ÉáÛë ï»ë³õ ²ñÙ³ß³Ï³Ý Ñ³Ûñ»ñ¿Ý ºñ³Ý³ßÝáñÑ ¶³ñ»·ÇÝ ä³ïñÇ³ñù Ê³ã³ïáõñ»³ÝÇª Ù»Í³ÝáõÝ îñ³åÇ½áÝóÇÇ §êñµáõÑÇ ê³Ý¹áõËï ÎáÛëÇÝ ÃéãÝÇÏÝ»ñÁ¦ ÁÝ¹³ñÓ³Ï å³ïÙáõ³ÍùÁ£ ºñ³Ý³ßÝáñÑ ¶³ñ»·ÇÝ ä³ïñÇ³ñù Çñ ³Ûë å³ïÙáõ³ÍùÁ ·ñÇ ³é³Í áõ Ù»ù»Ý³·ñ³Í ¿ äñ³½ÇÉÇáÛ Ù¿ç« Çñ ³é³çÝáñ¹áõÃ»³Ý ûñ»ñáõÝ£ Üáñ³ïÇå Ñ³ïáñÁ ÏÁ µ³ÕÏ³Ý³Û 144 ¿ç»ñ¿ »õ ÏþÁÝ¹·ñÏ¿« µ³óÇ å³ïÙáõ³ÍùÇ µÝ³·Çñ¿Ý« ´ñß© ì³Õ³ñß³Ï êñÏ© ê»ñáíµ»³ÝÇ ·ñÇ ³é³Í Ý³Ë³µ³ÝÁ« ºñ³Ý³ßÝáñÑ ÞÝáñÑù ä³ïñÇ³ñùÇ ÏáÕÙ¿ ·ñÇ ³éÝáõ³Í ê© ê³Ý¹áõËï ÏáÛëÇ Ñ³ÏÇñ× í³ñùÁ« êñµ³½³Ý Ñ»ÕÇÝ³ÏÇÝ Ð³ñ³õ³ÛÇÝ ²Ù»ñÇÏ³ÛÇ ³é³çÝáñ¹áõÃ»³Ý ûñ»ñáõ Ù¿Ï ÝÏ³ñÁ« Ï»Ýë³·ñáõÃÇõÝÁ« ½³Ý³½³Ý ßñç³ÝÝ»ñáõ ëïáñ³·ñáõÃÇõÝÝ»ñÝ áõ ÏÝÇùÝ»ñÁ« ßÇñÇÙÇÝ Éáõë³ÝÏ³ñÝ áõ ³ñÓ³Ý³·ñáõÃÇõÝÁ« »õ ³ÛÉÝ£ Ð³ïáñÁ ÉáÛë ï»ë³Í ¿ ËÙµ³·ñáõÃ»³Ùµª ´ñß© ì³Õ³ñß³Ï êñÏ© ê»ñáíµ»³ÝÇ« ÇëÏ ÏáÕùÁ å³ïñ³ëïáõ³Í ¿ ²ñÇë ¶³ñ³ÝýÇÉÇ ÏáÕÙ¿£

187

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 187

18.12.2015 10:30:35

Ð³ïáñÁ ÉáÛë ï»ë³Í ¿ ê© Ê³ã ¸åñ»í³ÝùÇ ë³Ý»ñ¿Ý »õ ÝáÛÝ ì³ñÅ³ñ³ÝÇ ÊÝ³Ù³Ï³ÉáõÃ»³Ý ²ï»Ý³å»ïª îáó© îùÃ© Âáñáë ²É×³ÝÇ Ù»Ï»Ý³ëáõÃ»³Ùµ« Ç ÛÇß³ï³Ï Çñ ùñáçª ²Õ³õÝÇ ²É×³ÝÇ£

26 ZNWŞSÇŞĞ- (tğrürdpr {Zuöuğ Brğrz+plnd´ iğuarz st< iuğ=ndşjud Kndğ=rnw Auwnj Muknprmt Froumudnğ Uğa r$ I $ Lşdn z Uğ= $ Öt=rşu zr çuzu.+indkrdzg! Çuzu.+indkşuz uxuzj=g mg muöstğ {Suwğşzrz şd +ıuğ lşöndzşğnd ausgzkuj ndindjsuz +ündız nd muğşdnğndkrdzg ıpnj öuğüujsuz fğuw´ ktsuz! Qşxzuğmr muösumşğhrvz tğ Ndindjvuj Arszuğmg şd uwi audu=nwkg mg iuğ=ndtğ auiıuındkşuz wrizusşumr uxrknf! Çujsuz .+i=g uğıuiuzşj Ndindjvuj Arszuğmr fuğvndkşuz uzeusndarzşğtz Suğrus Iğustğşuz! Zşğmuzşğ aşıu=ğ=ğndkşusç aşışdşjuz Lşdnz Uğ=$ Öt=rşuzr uwi +üıubuı çuzu.+indkşuz!

28 ZNWŞSÇŞĞ- Ltftzır st< muwujud {Lnwi´ kğ=şğtz sumuörz-kşğkr arszuğmndkşuz şğmğnğe ıuğşeuğqr huğuauzetig! Uwi ıuğşeuğqrz uxkrd uwi ıuğr şdi wuwıuüğrz ül.udnğ suig mg muöstğ öuzuöuz suğöşğt zşği ıuğdnwz {luduünwz´zşğg fuğquığşl cnpnfndğer mus gzkşğjnpzşğnd =ndtzşğnf! Uinzjst endği^ :sçuüğndkrdzg^ ül.udnğndkşusç cğu<uz

ünğ,rv Uğus Ündğuzr^ nğ uzjşul ıuğr rğ huındnw sğjuzumg wuımujndju, tğ Uğu Mrdltğr^ uwi ıuğnduz huındnw sğjuzumz ul wuımujndj Suğsuğuwr :sçuüğuhşı^ üğuütı nd uöüuwrz ünğ,rv X$ Auııtoşuzr! *ğnduz .+izumz tğ Tssuz Vrvt=! Huğuauzetirz zşğmuw trz Huığruğ=umuz gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğbz$ I$ Uğus Uğ=$ Uktbşuz^ Üşğbz$ I$ İuaum Şhim$ Subulşuz^ Anüb$ I$ Kukndl ;$ Fğe$ Uzndbşuz^ Rikuzhndlr şğşiyn.uz İtlrzu Inpuz^ uöüuwrz çuğşğuğzşğ^ kndğ= uğndşiıuütızşğ^ ,nfu,udul çuösndkrdz sg^ gzeauzğuhti şğrıuiuğe işğndzetz! Çujndsg muıuğşj {Lnwi´ sumuörz kşğkr .sçuürğ Buazndğ Üuöuzog nğ np<ndzşj rğ ub.uıumrjzşğz nd gzkşğjnpzşğg! Uhu suizudnğ üzuauıuz=r uğcuzujud uöüuwrz çuğşğuğ şd şğmuğ ıuğrzşğnd auzğuwrz ünğ,rv Irm$ S+zr= Şğmuzşuz nğ çşs ağudrğndşjud şd iıujud üşpşjrm wndbuzndtğ sg! Wşınw nğhti auw susndlr {ınduwtz´^ çşs ağudrğndşjud Suğsuğuwr :sçuüğuhşıg^ nğndz wuzqzndşjud uwi ıuğnduz huındnw sğjuzumg! Sğjuzumg wuzqzşlnd ausuğ çşs ağudrğndşjuz zuşd Uğus İğçuöuz nd uöüuwrz çuğşğuğ Irüğuz Mrdlstömrl! Uwi uxkrd şlnwk sgz ul ndzşjud Uğus İğçuöuz! Çşs ağudrğndu, uöüuwrzzşğnd qşxusç sğjuzumzşğ ığndşjuz öuzuöuz suğöşğt zşği gzığndu, {luduünwz´zşğndz! Uwi uxrknf np<nwzr .+i=şğ uğıuiuzşjrz çcrbm İuğüri Uıus^ Ehğşfuz=r Iz+ğtz Uğstz İuğnd.uzşuz şd şğşiyn.uz İtltzu Inpuz!

29 ÜàÚºØ´ºð- ¶³ïÁ·ÇõÕÇ ê© Â³·³õáñ ºÏ»Õ»óõáÛ Ù¿ç« ê© ä³ï³ñ³·Ç Ù³ïáõóÙ³Ùµ Ï³ï³ñáõ³Í Ñá·»Ñ³Ý·ëï»³Ý å³ßïûÝáí ÛÇß³ï³Ïáõ»ó³Ý ³½·³ÛÇÝ Ñ³Ýñ³Í³ÝûÃ µ³ñ»ñ³ñÝ»ñª ²µÇÏ »õ Ø³Ãáõë àõÝ×»³Ý Ñ³ñ³½³ïÝ»ñÁ£ ê© ä³ï³ñ³·Á Ù³ïáÛó »Ï»Õ»óáÛ ù³ñá½Çãª Ðá·ß© î© Ú³ñáõÃÇõÝ ²µÕ© î³Ù³ï»³Ý£ ²ñ³ñáÕáõÃ»³Ý Ý»ñÏ³Û »Õ³õ Ý³»õ »Ï»Õ»óõáÛ »ñ¿óª ²ñÅ© î© ¶ñÇ·áñ ²õ© øÑÝÛ© î³Ù³ï»³Ý£ ê© ä³ï³ñ³·Ç »ñ·»óáÕáõÃÇõÝÝ»ñÁ Ï³ï³ñ»óÇÝ ê© Â³·³õáñ ¸åñ³ó ¸³ë ºñ·ã³ËáõÙµÇ »ñÏë»é ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ« Õ»Ï³í³ñáõÃ»³Ùµ ê»õ³Ý Þ¿Ý×³ÝÇ »õ »ñ·»ÑáÝ³Ñ³ñáõÃ»³Ùµ ²ñï¿Ý ¶³ñÇå»³ÝÇ£ ²ñ³ñáÕáõÃ»³Ýó Ý»ñÏ³Û ·ïÝáõ»ó³Ý Ý³»õ àõÝ×»³Ý 188

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 188

18.12.2015 10:30:36

ÁÝï³ÝÇùÇ ß³é³õÇÕ¿Ý î¿ñ »õ îÇÏÇÝ Ê³ãÇÏê³ÃÇ Ø³ÝÏ³ë³ñ»³Ý« ê© Â³·³õáñ ºÏ»Õ»óõáÛ Â³Õ³ÛÇÝ ÊáñÑáõñ¹Ç ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ« ²ñ³Ù»³ÝàõÝ×»³Ý í³ñÅ³ñ³ÝÇ ÑÇÙÝ³¹ñÇ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇã ´ñÏ© ê³ñí¿Ý ¸å© ê¿ñÃßÇÙß¿ù« îÝûñ¿ÝáõÑÇ îÇÏÇÝ Â³ÉÇÝ ä¿ñå¿ñûÕÉáõ »õ áõëáõóã³ó Ï³½ÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñ« ÇÝãå¿ë Ý³»õ ½³Ý³½³Ý Ñ³ëï³ïáõÃÇõÝÝ»ñáõ Ý»ñÏ³Û³óáõóÇãÝ»ñ£ ø³ñá½»ó Ð³Ûñ êáõñµÁ ÷áË³Ýó»Éáí Ñá·»õáñ å³ï·³ÙÝ»ñ£ Ú³õ³ñï ê© ä³ï³ñ³·Ç Ï³ï³ñáõ»ó³õ Ðá·»Ñ³Ý·ëï»³Ý ä³ßïûÝ« àõÝ×»³Ý Ñ³ñ³½³ïÝ»ñáõ Ñá·õáóÝ Ç Ñ³Ý·Çëï£ ºÏ»Õ»ó³Ï³Ý ³ñ³ñáÕáõÃ»³Ý ³õ³ñïÇÝ« »Ï»Õ»óõáÛ ëñ³ÑÇÝ Ù¿ç« »Ï»Õ»óõáÛ ïÇÏÝ³Ýó Ï³½ÙÇ å³ïñ³ëïáõÃ»³Ùµ« ï»ÕÇ áõÝ»ó³õ ëÇñáÛ ë»Õ³Ý Ç ÛÇß³ï³Ï Ñ³Ý·áõó»³É ³½·³ÛÇÝÝ»ñ ²µÇÏ »õ Ø³Ãáõë àõÝ×»³Ý Ñ³ñ³½³ïÝ»ñáõ£

30 ZNWŞSÇŞĞ- Brblrr ?tzk Sbumnwkr Mşeğnzrz st< ausşğü sg iuğ=şj şğürv Huğkşd Muğşuz^ {Uxuüuiı´ znduüu.ndsçr şd ynpuwrz znduüu,ndzşğnd aşı sruirz! Zşğmuzşğndz sr<şd mg üızndtrz Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz^ Üşğb$ I$ İuaum Şhi$ Subulşuz^ fşpuğudnğ auwğşğ^ zuşd wuwızr çuğşğuğzşğ nd uöüuwrz auiıuındkrdzzşğnd pşmufuğ ets=şğ! Qşxzuğmr ül.udnğ anfuzudnğz tğ Üuğumt+öşuz I u z :zu su mu l n dk ş u z U ı ş z u h ş ı I r ü ğ u z Mrdlstömrl! Çujsuz .+i=g uğıuiuzşj Uğşd Muğşuz! Wşınw çşsg wuzqzndşjud Huğkşdrz nd {Uxuüuiı´ znduüu.ndsçrz nğ zşğmuzşğg nüşdnğşj öndı auwşğtz şğüşğnf! Wuwıuüğrz st< şlnwk ndzşjud zuşd Suğul Vuyuz-Ukusuz^ nğ Huğkşdrz m'gzmşğumjtğ nğhti {fn=ulriı´! Ausşğürz st< rğ ndğnwz ışpz ndztğ znduüu. ndsçg^ nğnd uzeuszşğg% Xnhtğ Inpuzuw^ Uğr Aşğmtl^ Hşğo Şğusşuz^ Uğıu Ndwuğ^ Ğu))r Itğ Ütnğüşuz^ İuwuk Iulıul^ Ndpndğ Şzrşnl^ Kub=gz U=uğind^ Suw=gl Hğrzu^ öuzuöuz znduüuğuzzşğnd fğuw sşpşer-şğü-mbxnwkzşğeubzumndkrdzg mg jnlujztrz çşsrz fğuw! 2 EŞMIŞSÇŞĞ- K+yauztr zbuzudnğ Ity+ jndjuiğuar st< çujndşjud 1915 kndumuzr Auwnj

ışpuauzndkşuz muhumjndkşusç Kndğ=rnw fuğvuhşıuğuzr *isuzşuz Muwiğndkşuz bğ<uzr uğ.rdzşğtz endği çşğndu, lndiuzmuğzşğnd nd uğquzuüğndkrdzzşğnd buı muğşdnğ jndjuauzeti sg! Jndjuauzetig çnlnğnfrz znğ lnwi iyxşj auwnj ışpuauzndkşuz ,uz+k-uz,uz+k çuösukrd şğşiumzşğndz fğuw! Qşxzuğmg^ 1915-r auğrdğusşumrz uxrknf muösumşğhndu, tğ Huhrl Srndkşuz mnpst şd zu.uhti ,uzndjndu, tğ nğ yuiıukndpkşğg =upndu, şz fuğvuhşıuğuzr uğ.rdr uwz suitz nğ çuj t auzğndkşuz! Jndjuauzetig mg mğtğ {Uzqusç muğüueğşjt=´ .nğağeudnğ nd .+indz .nğuürğg^ suizudnğuçuğ ,uzğuzulnf ışpuauzndkşuz gzkuj=rz rb.uzndkrdzzşğnd mnpst pğmndu, aşxuürğzşğndz fğuw! R#zvhti rğumuzujud 1915-g^ nğn#z= trz uwi ışpuauzndkşuz ül.udnğ eşğumuıuğzşğg^ uwe bğ<uzr Zşğ=rz Zu.uğuğ Kuluk Yubuwr mnpst *isuzşuz zuauzüzşğnd pşmufuğzşğndz pğmndu, aşxuürğzşğg şdlz$!

3 EŞMIŞSÇŞĞ- Htw+plndr ?upu=uhşındkşuz mnpst^ ?upu=uhşındkşuz fşğuznğnündu, btz=r iğuarz st< muıuğndşjud çujndsg ub.uğauaxvum lndiuzmuğrv Uğu Mrdltğr {Uzjşultz ethr uwi+ğ´ zmuğzşğnd jndjuauzetirz! Jndjuauzetirz uxrknf^ 160 ıuğrt r fşğ ünwndkrdz ndzşjnp Htw+plndr ?upu=uhşındkşuz mnpst uxu<rz uzüus uğndşiıuütır sg^ nğ tğ Uğu Mrdltğg^ {Htw+plndr b=uzbuzg şd Üşğuöuzj ;uxuwndkşuz Üzuauıuürğ´g bznğandşjud! Wrbşul zndtğzşğg Uğu Mrdltğ iıujud Htw+plndr ?upu=uhşı Uastı Srihua Itsrğouzr qşxusç! Uwi uxkrd uğıuwuwındkrdz ndzşjud Uğu Mrdltğ^ nğ giud$ {B=uzbuzg uxzşl muğşdnğ vt^ muğşdnğ t b=uzbuzr uğcuzr gllul! Çuösukrd uzqşğ b=uzbuz mg iıuzuz! Şğ<uzrm şs´! Uğıuwuwındşjud zuşd Htw+plndr ?upu=uhşıg% Itsrğouz! 3 EŞMIŞSÇŞĞ- Htw+plndr İ$ Şğğnğendkrdz şmşpşjdnw st< muıuğşlr uöüuwrz wndpuğmudnğndkşzt şı= Brblrr Üşğşösuzuıuz st< anprz wuzqzndşjud Rikuzhndluauw uğct=udnğ

189

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 189

18.12.2015 10:30:37

üşğşösuzuındz! Anz wndpuğmudnğndkşuz fşğ<rz suig rğumuzujndjrz Anüb$ I$ Wuğndkrdz Uçp$ Iusuışuz şd Uğc$ I$ Üğrünğ U$ ?azw$ Iusuışuz! Euüupg anprz wuzqzşlt şı= wndörv eusçuzumuz sg .+işjud Hnliuauw kuzmuürz çuzuiışp, Rüzu İuğguiluz! Wşınw euğqşul İyrdx=r Zu.uğuğndkşuz judumjndkrdzzşğg wuwızşj şd İyrdx=r Zu.uğuğndar Irmrz Ağuznwb Wumnçşuzr judumjumuz ürğg muğeuj Yğ+)$ İndğtz Euzrtlşuz!

çuzuiışp, Öuğşa :ğu.ndzrz! Wndpuğmudnğndkşuz suizumjşlnd ausuğ =upu=i cusuzu, tğ Auwuiıuzr {İyrdx=´ ürıundindszumuz mşeğnzr fuğrv-ız+ğtz^ wuwızr üğumuzuütı nd rikuzhndluauw üğumuzndkşuz suizuütı İndğtz Euzrtlşuz^ zşğmuwujzşlnf Auwuiıuzr İyrdx=r Zu.uğuğndkrdzg^ Suzmufuğcumuz Ausuliuğuzr pşmufuğndkrdzz nd Auwuiıuzr Üğnpzşğnd Srndkrdzg! İüumrğzşğnd çuösndkrdz sg .nzud uv=şğnf ağucşbı ındud çuzuiışp,rz^ nğ rğ irğşlr Hnlritz nd auw üğumuzndkşztz mg çuczndtğ sşör uduze qüşlnf çuzuiışp,umuz iışp,uünğ,ndkşuz nd uöüubndzv uhğndszşğnd luwz nd çnfuzeumulrj cuxuzündkrdz sg! Wndpuğmudnğndkşuz uğuğnpndkşuz a u z e r i u h ş ı ş j Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğbz$ I$ Uğus Uğ=$ Uktbşuz^ rğ =nf ndzşzulnf şmşpşjumuz usçnp< euig! Mşğnzumrğ muzüzu, trz Suğsuğuwr :sçuüğuhşı X$ Auııtoşuz^ Auwuiıuztz İndğtz Euzrtlşuz^ Rüzu İuğguiluz^ Çui=ul Kt+ğtzlr^ Zuöuğtk Hul şd Fuğeuz Hulsndsond! Euüuprz fğuw eğndu, trz npçujşulrz iıuju, arzü b=uzbuzzşğg! Şmşpşjdnw st< eusçuzu.+işj Üşğbz$ I$ İuaum Şhim$ Subulşuz! Uğuğnpndkşuz uduğırz^ endğig^ Şmşpşjdnw çumrz st< şdi şpuz eusçuzu.+indkrdzzşğ! Zu. .+işjud Suğsuğuwr :sçuüğuhşı% Xnhtğ Auııtoşuz^ nğ ndzşjud iğıuürz nd wndörv uğıuwuwındkrdz rğ 67 ıuğnduz üğvşpç+ğ euüuprz ux<şd! Eusçuzu.+işj zuşd Auwuiıuztz wuımuhti cusuzu, İndğtz Euzrtlşuz^ nğndz .+iumjndkşuz ktsuz tğ {Uwi+ğ mg .nzuğarz auw çuzuiışp,ndkşuz çnlnğ eğ+bumzşğg´! Uwi eusçuzu.+indkrdzzşğtz şı= npçujşul çuzuiışp,rz suğsrzg yn.ueğndşjud Brblrr

4 EŞMIŞSÇŞĞ-Sşğ ausuwz=r çcrbmzşğtz Huğüşd Hulgsşuz (tğrürdpr Brğrz+plnd iğuarz st< auwşğtznf çuzu.+indkrdz sg iuğ=şj S.rkuğ İşçuiıujrr suirz! Çuzu.+indkrdzg q+zndu, tğ kuışğuürğ znğnü auzündjşul Uğsuz Fuğeuzşuzr wrbuıumrz nd iuğ=ndşjud İşçuiıuauwnj Auwğşzumjumuz Srndkşuz qşxzuğmzşğnd buğ=tz! Zşğmuw trz Muknprmt au s u wz =r Frou m u dn ğ Uğar$ I$ Lşdn z Uğ=$ Öt=rşuz^ Auwğ Uçğuaus (gğuk^ İşçuiıuauwşğ nd sbumndkuitğzşğnd mnmrm çuösndkrdz sg! I+=k$ Huğüşd Hulgsşuz şğmnd cus buğndzum^ çuzu.+işj^ kndşlnf S.rkuğ İşçuiıujrr mşuz=r auzüğnduzzşğg İşçuiıruwtz srzvşd Fşzşırm! Andim çuz=g uğıuiuzşj Uğar$ Lşdnz Uğ=$ Öt=rşuz! 6 EŞMIŞSÇŞĞ- Uknxuzriı Suwğ şmşpşjdnw wuğmr ıum muıuğndşjud K+yüuçndr İ$ Zrmnpuwni şmşpşjdnw ıuğşmuz suıup+ğazndkrdzz nd Lşdnz Fuğendaşuz fuğcuğuzr r zhuiı İrğnw İşpuz! Uxud+ındz^ Suwğ Şmşpşjdnw st< suındjndşjud İ$ Huıuğuü! Uğuğnpndkrdzzşğndz zu.uüuaşj nd =uğnöşj Huığruğ=umuz Gzeauzndğ Yn.uznğe Üşğb$ I$ Uğus İ$ Uğ=$ Uktbşuz! İ$ Huıuğuüg suınwj Uğc$ I$ Uzeğtui U$ ?azw$ Wumnçşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz Lndiudnğrv şğüvu.ndsçrz mnpst^ pşmufuğndkşusç Wumnç Susrmnzşuzr! İ$ Huıuğuür uduğırz muıuğndşjud Anüşauzüiışuz Hubı+z nd nüşmnvndşjuz İ$ 190

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 190

18.12.2015 10:30:38

Zrmnpuwni şmşpşjdnw npçujşul çuğşğuğzşğz nd iuıuğnpzşğg! Mğ+zumuz uğuğnpndkşztz şı= auğrdğudnğ ardğşğ nd ağudrğşulzşğ stmışpndşjuz Htöoşuz Usrğu iğuarz st< ndğ İrğnw İşpuzzşğ iuğ=ndu, trz Irmzuzj Muösrz mnpst! Çujsuz .+i= uğıuiuzşj nd Kupuwrz :nğandğer iğır .+i=g yn.uzjşj Uışzuhşı Sndğuı Vu=uz! Uz wuındm bznğaumulndkrdz wuwızşj rğ zu.nğerz% Irmrz S+zr= Şğmuzşuzrz^ nğ 11 ıuğr ül.udnğşj Kupuwrz :nğandğeg^ nd uwi ıuğr ul^ auzeriujud suıup+ğazndkşuz muösumşğhrvzşğtz stmg! Uışzuhşıg bznğaumulndkrdz wuwızşj zuşd Uğtı Şğmuzşuzrz% zrdkumuz nd çuğnwumuz +üzndkşuz ausuğ! Fuğcuğuzr ubumşğızşğg üşpuğndşiıumuz wuwıuüğr gzkuj=rz auzeti şmuz şlnwkzşğnf! İrğnw İşpuzr audu=nwkg buğndzumndşjud wndbuzndtğzşğnd wuzqzndsnf! Kupuwrz :nğandğer mnpst^ Uğus İğçuöuzr qşxusç uğ,ukşuw wndbuzndtğzşğ wuzqzndşjuz Çuğişp İuğuwlgr nd Uğtı-S+zr= Şğmuzşuz usnlrz! Wndbuzndtğg iıuzult şı= Irmrz S+zr= ndzşjud bznğaumulndkşuz şlnwk sg! İrğnw İşpuzr andim çuz=g uğıuiuzşj Uğus İğçuöuz!

10 EŞMIŞSÇŞĞ- Htw+plndr Wndzumuz Eşihuzuıuz İrisuz+mlr+ Sşmuğ+ iğuarz st<

lndiuzmuğvumuz jndjuauzeti sg çujndşjud {Ndğçuk^ Buçuk^ Mrğumr´ uznduz ıum! Jndjuauzetirz suizumjndkrdz çşğrz Kndğ=rnw st< uhğnp şd öuzuöuz uöündkrdzzşğnd şd mğ+z=zşğnd huımuznp arzü lndiuzmuğrvzşğ$ rzvhti% Auw^ Kndğ=^ Ağşuw şd Wnwz^ şd uznzjst ustz stmg zşğmuwujndj 20umuz ünğ,şğ^ gzeustzg 100 ünğ,! Uwe lndiuzmuğrvzşğz trz% Smğırv Uğ,rdşuz^ Hşğo Uğuhşuz^ Ulhtğk+ Snıruz+^ Tsrzt Rdl=tğrs şd Zr=+ Suzmrzui! Uwi arzü lndiuzmuğrvzşğnd ül.udnğ zhuıumz tğ sruirz uhğşlnd^ örğuğ irğşlnd^ rğ ersujrzrz anüşfroumg auimzulnd^ stmöstmnd auzeth wuğüuz= jndjuçşğşlnd şd znğ sbumnwkzşğnd ,uz+kuzulnd şğ<uzmndkrdzg bşbışl!

14 EŞMIŞSÇŞĞ- Htw+plndr Wndzumuz Eşihuzuıuz İrisuz+mlr+ Stmuğ+ iğuarz st< ,uz+kujndşjud Üğrünğ F$ Hulu=şuzr {Uzjşulr Wnüzu, Umuzuışizşğg% Uzrr Udşğumzşğg´ ürğ=g^ nğ kğ=şğtzr kuğüsuzndu, tğ İukşzrm Ndikuwr mnpst! Ürğ=rz sşmşzuig şpu, tğ İ$ Yğmrv Uöü$ Arduzeuznjr Uışzuhşı^ çuğşğuğ% Hşığni Brğrz+plnd! Ürğ=rz zmuğzşğg ığusueğndu, trz ub.uğauaxvum zmuğrv Uğu Mrdltğr mnpst! *ğnduz çuzu.+iz tğ Çuğqğ Ouğıuğuhşı% Risuwrl Şufndö T+öüuwu! Ürğ=rz st<^ aşprzumg% Üğrünğ F$ Hulu=şuz mg .+itğ Uzrr udşğumzşğndz ıulnf rğ quwzg nd m'git$ {Şi uwi ub.uğarz cuxuzü szujr! Öri arsznp^ iışp,np^ uhğşjznp audu=umuzndkrdzg% ub.uıuitğ^ brzuğuğ^ iışp,uünğ,^ =upu=umrğk suğenj audu=umuzndkrdzz tğ! Huışğuöstz udşlr .upupndkrdzg^ ausşğub.ndkrdzg^ uğeuğndkrdzg m'gpquğ! Rğşzj zhuıumz tğ uğndşiır^ gzmşğndkşuz^ uxşdındğr^ sbumnwkr çzuüuduxtz zşği srbı wuxu< gzkuzul! Sruwz kt uznz= =upu=umuzndkşuz st< buı yuwlndz vtrz zmuındşğ! Buı vtğ uznzj krdg^ çuwj uznz= rğşzj znğuğuğumuz qşxzuğmzşğnf srbı mg erstrz ethr wu<npndkrdz! Uwi audu=umuzndkrdzz ul rz,r aşı sruışp şd rzqst fşğ< ul frğudnğndşjud^ oösndşjud^ jzjndşjud^ sş,usuizndkşusç çzu<z<ndşjud´!

191

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 191

18.12.2015 10:30:39

MIUMR İ$ HUIUĞUÜ ŞD ANÜŞAUZÜİIŞUZ HUBI*Z İ$ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR SUIĞUZ ST> 9 Znwşsçşğ 2015 Şğmndbuçkr^ İ$ Yğmrv Suığuz st< suındjndşjud mıumr İ$ Huıuğuü şd muıuğndşjud hubı+z auzündjşul çuğşğuğzşğnd% \ \ Wuğndkrdz Kt=rğşuzr^ \ \ Örloşuz üşğeuiıuzr \ \ Ukuzr= Tüzuwşuzr \ \ Sşlrzt Ğtrişuzr \ \ Fuağus Mşiuğr \ \ Fuağus Üul)uşuzr \ \ İuğüri Wnfumrsşuzr \ \ Wnfauzzti Uğkrzşuzr \ \ Irğndar Ulkgyuğsu=şuzr^ usndiznwz Wumnç Ulkgyuğsu=şuzr öudumuj İuaumr^ Auwmr şd İğçndarr \ \ Suğırğni şd İğçndar Fuğeuzşuzr \ \ Üğrünğ şd Muğuhşı Sşl=nzşuzr \ \ (ndlrm İtkşuzr \ \ Ğ$ Suğmnişuzr \ \ Suğr İuğu)şuzr \ \ Üğrünğ K+yu=şuzr \ \ Fşğürzru Hubğtrişuzr \ \ İşğnfçt Sröuzoşuzr \\ A u w m u z n w b ^ W n f a u z z t i ş d U i ı p r m Üuğuh+pnişuzr \ \ Sşlrzt Mrdsrdbmşğıuzr \ \ Ağuze Brbsuzşuzr şd rğ s+ğ Uözrd Brbsuzşuzr \ \ İktllu Buhnwşuzr \ \ Şğnduze Kuetnişuzr \ \ İrğfuğe Buahuör \ \ Üğrünğ Itğ Üğrünğşuzr \ \ Şğnduze şd Yşğndö Htğhtğşuzr \ \ Uığrzt Wnfauzztişuzr ,znpuj Üuxzrm şd Uözrd Wnfauzztişuzr^ şpçuwğzşğndz% Uğus şd Xnhtğr^ s+ğşpç+ğ Wumnç Ausçuğqndsşuzr şd Wnfauzztişuz üşğeuiıuzr \ \ Uöuındar Fuğcuhşışuzr \ \ İuğüri ?rdğ=oşuzr \ \ Üuğşürz şd Znduğe Kuetni+plndr \ \ Hşığni Huwtğr \ \ Wuisrm Üulnwşuzr \ \ Uığrzt At=rs+plndr \ \ Uğu=ir Iz=gğ+plndr \ \ Smğırv Yuğlu=r \ \ Lndkfr=u İtkr \ \ İrğuöuğe Üusvşuzr^ I$ Üuxzrm U$ ?azw$ Üusvşuzr \ \ İşeğum Muğrh şd Şğ<uzrm Muğrhr

\\ W r d i z r m ? t b r b ş u z r , z n p u j Z n d u ğ e Smğırv ?tbrbşuzr^ Zşdğrm-Muğuhşı Iufndkşuzr^ Şudğndşuz^ Bndbuzşuz üşğeuiıuzzşğnd \ \ Auwmndar Üul)u+plndr \ \ Irüğuzndar Stosndzşuzr \ \ Ağuvşuw Çndllndşuzr \ \ Uığndbuz Uboşuzr \ \ Sriu= şd (ğuzirs Ytalrfuz+plndr şd \ \ *zzrm Ytalrfuz+plndr \ \ Hşğo Iulhuiığuz+plndr^ \ \ İrğuznwb Ynğin=r anüdnjz r auzüriı! İndğç Huıuğuüg suındjuzşj İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr suığuz Anüşdnğ Anfrd%

UĞC$ I$ HŞIĞNİ ?AZW$ HNDLIND?ŞUZ İ$ İşpuzrz ihuiuğmşjrz Çğb$ İuğmuduüzşğ% Fuağus Lrdltoşuz şd Lşdnz Ündwndsoşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz ağudrğşul ehğuj mnpst^ uxu<znğendkşusç şğucrbı Çğb$ Zbuz İğm$ Vulmgoşuzr!

ANÜUÇUĞQNDKRDZ İ$ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR *** İ$ Yğmrv suığuz st< suındjndşjud mıumr İ$ Hu ıuğuü şd muıuğndşjud hubı+z

auzündjşul çuğşğuğzşğnd% \ \ Wnfauzzti İrdıoşuzr şd Su=ğndarr \ \ Znwşsr şd *zzrm Cusmnvşuzr \\ Z u k u z Z u k u z ş u z r ş d Z u k u z ş u z üşğeuiıuzr \\ U ı n f s ^ Ş p r i u ç t k C u s m n v ş u z r ş d Cusmnvşuz üşğeuiıuzr \ \ Wnfauzzti Suğüuğşuzr \ \ ?rbs+ Irzvknindzr^ usndiznwz Wuğndkrdzr şd ,znpuj İrsnzr şd Suğrusr \ \ Şpru şd Mrdlröuğ Ftörğşuzr \ \ Aşğsrzt şd Knğüns Uiuındğşuzr \ \ T)krm Hrltörmoşuzr \ \ Upudzr Htörğoşuzr \ \ Şdürzt ?thuhoşuzr \ \ Wnfity İtğfrşuzr \ \ İğçndar Üuiuğr 192

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 192

18.12.2015 10:30:39

MIUMR İ$ HUIUĞUÜ ŞD ANÜŞAUZÜİIŞUZ HUBI*Z İ$ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR SUIĞUZ ST> \ \ Wumnç Üuğuündbşuzr şd mzn< T)krmr şd öudumuj \ \ Öuğndar Auogh+pnir &Uğbumndzr/ \ \ Wumnç Kuzğgitftğr^ Suğrus^ Kuündar Kuzğgitftğr \ \ İışyuz (rzouzoşuzr şd endiığşğndz Uğndir^ Ünauğr şd Lndiruwr \ \ Mrdlirst Mt+otzşuzr \ \ Üğrünğ Sndğuır \ \ Irüğuzndar Auogzlşuzr \ \ Wumnçouz Fuğeuzşuzr \ \ Lndiuçşğ Srzuişuzr \ \ Crğuwğ Kuüdnğşuzr \ \ Üğrünğ İtlfr+plndr \ \ Şenduğe Aşğsrzt Sndğuışuzr \ \ Ağuzendar Suğkrzr \ \ Uzeğuz şd Sulfrzt Sulkgör \ \ Öuğndar Onzinzr \ \ Suğr Uwıuzer^ İuaum Uwıuzer \ \ Znduğe Suırmşuz Üuluğşuzr \ \ Uğu=ir Knindzşuzr \ \ Azuöuze Ndöndzşuzr \ \ İğçndar şd Auwmuö Fuğeuzşuzr \ \ İ+zu Vrlrzmrğşuzr \ \ Uğirzt Uzkr=uoşuzr \ \ Irüğuzndar Stosndzşuzr \ \ Irğndar Ub.tz Yt=şndğkişdr \ \ Wumnç T+öüuaşuwr \ \ Öuğşa Şudğndşuzr \ \ Wumnç Mrğrklşuzr \ \ Uöuındar Itsrğulr \ \ Uğbulnwi Üuağusuzr \ \ Ağuze :uvrm :uvuındğşuzr \ \ Ulri İt)tğ+plndr \ \ Ulrz Upudzr Yuzinwr anüdnjz r auzüriı! İndğç Huıuğuüg suındjuzşj İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjr suığuz Anüşdnğ Anfrd%

UĞC$ I$ HŞIĞNİ ?AZW$ HNDLIND?ŞUZ İ$ İşpuzrz ihuiuğmşjrz Çğb$ İuğmuduüzşğ Fuağus Lrdltoşuz şd Lşdnz Ündwndsoşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz ağudrğşul ehğuj mnpst^ uxu<znğendkşusç şğucrbı Çğb$ Zbuz İğm$ Vulmgoşuzr!

\\\

7 Eşmışsçşğ 2015 Şğmndbuçkr^ İ$ Yğmrv Suığuz st< suındjndşjud İ$ Huıuğuü şd muıuğndşjud Anüşauzüiışuz Hubı+z Arduzeuznjri auzündjşul çcbmuhşızşğnd şd Arduzeuznjri nd ausuwz=ri auzündjşul çcrbmzşğnd^ uıuszuçnwczşğnd şd eşpuünğ,zşğnd anüdnjz r auzüriı! Uğuğnpndkşuzj auzeriuhşışj şd =uğnöşj%

ANÜB$ I$ ŞPRBT FĞE$ NDV?NDZŞUZ İ$ Huıuğuüg suındjuzşj%

UĞC$ I$ WNDİRM ?AZW$ AŞĞMTLŞUZ Zşğmuw üızndşjuz zuşd Anüşdnğ Auwğşğ%

UĞC$ I$ IRĞUZ U$ ?AZW$ ĞTRİŞUZ şd UĞC$ I$ HŞIĞNİ ?AZW$ HNDLIND?ŞUZ İ$ İşpuzrz ihuiuğmşjrz Çğb$ İuğmuduüzşğ% Fuağus Lrdltoşuz şd Lşdnz Ündwndsoşuz! Şğüşjnpndkrdzzşğg muıuğndşjuz ağudrğşul ehğuj mnpst^ uxu<znğendkşusç şğucrbı Çğb$ Zbuz İğm$ Vulmgoşuzr!

ANÜUÇUĞQNDKRDZ İ$ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR

ANÜUÇUĞQNDKRDZ İ$ YĞMRV UÖÜUWRZ ARDUZEUZNJR 193

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 193

18.12.2015 10:30:39

SURP PIRGİÇ DERGİSİ ÜCRETSİZ ABONELİK FORMU Adı: ............................................................................................................................................................................................ Soyadı: ......................................................................................................................................................................................... Mesleği: ............................................................................................................................................................................. Doğum Tarihi: ...................................................................................................................................................................... Firma Adı: .......................................................................................................................................................................... Ev Adresi

İş Adresi

Adres: ................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................

Semt: ...................................................................................................................................................................................... Şehir: ..................................................................................................................................................................................... Ülke: ...................................................................................................................................................................................... Ev Telefon: .......................................................................................................................................................................... İş Telefon: .......................................................................................................................................................................... Gsm Telefon: .......................................................................................................................................................................... E-Posta: ................................................................................................................................................................................ Ücretsiz abonelik için formu doldurarak lütfen bize ulaştırın. Adres: Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Zakirbaşı sokak no:32 - 34020 Kazlıçeşme - İstanbul / Türkiye Telefon: +90 212 582 50 50 - +90 212 510 80 52 Faks: +90 212 582 69 91 e-posta: markrid.arslan@surppirgic.com

194

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 194

18.12.2015 10:30:40

ANMIŞSÇŞĞ- ZNWŞSÇŞĞ usrizşğndz İ$ Yğmrv Uöüuwrz Arduzeuznjrz şpu, şz aşışdşul zndrğuındndkrdzzşğg$ İ*ZU KUĞU?OŞUZR WNDP$ UXKRD Ulrz Iuwgbgz 50! BU?T ÜUĞUZ(RLR WNDP$ UXKRD Uzr Öu)tğ 100! RFUZ UWFUÖR WNDP$ UXKRD Uzeğtui Tlröu Uwfuö 200! İRDÖUZ UİKUĞOŞUZR WNDP$ UXKRD Hndğum Uikuğoşuz 100^ Üğrünğ Spıgi 150^ Fuğndcuz Tsrğtşuz 100! NİMRUZ UİLUZŞUZR WNDP$ UXKRD Ouz Vtlr=hub 50^ Rsrğauz Mrdğıul 50! FUĞENDAR ITFLTKR WNDP$ UXKRD Muğ+ *auzşuz 100! SRİU? HUPIUIR WNDP$ UXKRD :uvşğ Uürkubıtltz 50! UZZU ?Tİ?RZR WNDP$ UXKRD Ünlt Hnk=u Zuk+) 50^ Sndğuı Vgzuğ 50! WUİSRM *ÜİTZR WNDP$ UXKRD St=r=tğ gzıuzr= 100! ZNDHUĞ ZR?İUĞLGR WNDP$ UXKRD Ğu))r Uğui 270! İRSNZ MTIR?R WNDP$ UXKRD İtğftk Mtır= 100! UDŞIRİ ŞBRLHUPR WNDP$ UXKRD İrlfu Ku=gog 50! ND(ND? UİGLR WNDP$ UXKRD Nsz 100! LNDİRZ ŞLŞMTZR WNDP$ UXKRD Uzr Tlsuwşuz 50^ Şdu Şlşmtz 50^ Lnd)tğ Vrvt= 20^ Şğnduzendar Vukg= 50! İUĞÜRİ UİLUZŞUZR WNDP$ UXKRD Uğus Uiluzşuz 100! ZNDĞAUZ ?RDLT?R WNDP$ UXKRD Uğsuz H+wuog 50! İŞEĞUM SUL:UİŞUZR WNDP$ UXKRD Uğbulnwi :uvuındğ+plnd 50! ÜĞRÜNĞ ÜNLUZOGR WNDP$ UXKRD Uğk+ Ytbıtsuloşuz 100^ İuğftz Ytbıtsuloşuz 100! LŞDNZ IUFNDLONDR WNDP$ UXKRD Muğhri Lrsnz 50! WNFAUZZTİ ITĞHTWR WNDP$ UXKRD Ausçuğqnds Ndzuzşuz 300^ Fşauznwb İuwuz 50! ULRİ ÇUĞNDZUMŞUZR WNDP$ UXKRD Wuğndkrdz Nfiuzzu T+övtlr= 200^ Zuor Zuouğ 50! KUÜNDAR MRDĞİNWR WNDP$ UXKRD Üğrünğ Spıgi 50^ Suzndm Kn=uv 50^ Knd)uz Uindğlnd+plnd 50! BU?T KNDĞUZR WNDP$ UXKRD Lrzıu Muğ+ ?ultor= 100^ Krdlrz Uxltk T+ömuöuğ 50!

İRLFU VTKRZ*PLNDR WNDP$ UXKRD Suwıu Sndiuhtfr 50! ÜĞRÜNĞ MNHTLR WNDP$ UXKRD Sşiğnh Üuğuhndğndz 50^ İşeu Yuhndoond+plnd 50! LŞDUZERM İNLUĞR WNDP$ UXKRD Wnfauzzti Rlmrlr 100! İUAUM ITSRĞORR WNDP$ UXKRD *isuz Şuzmgz 100! SZUJUMUZ LNĞIR WNDP$ UXKRD Wumnç H+wzndüulgz 50! UĞU HUKSUÖR WNDP$ UXKRD Uğtı Auııtltğ 20^ Stğr Suw=g 20! ŞĞUZNDAR HTĞHTĞŞUZR WNDP$ UXKRD Uğbulnwi Vr)kor+plnd 50^ Cuztk Kn=tğ 50! İŞEU ÜNLUZOGR WNDP$ UXKRD Uğk+ Ytbıtsuloşuz 100! ÜŞPUS İNDZUWR WNDP$ UXKRD Udşıri Şl=tzor 100! ÖUDRZTĞ KNĞNİŞUZR WNDP$ UXKRD Hşğo Şğusşuz 50^ :niğnf Uühnluı 100^ İrğuğyr Vuğiuzou=lg 30^ Öuğndar Auotğ+plnd 50! UĞYRZT SPIGİR WNDP$ UXKRD Hndğum Uiıuğog 100! FŞĞCRZ UĞUHŞUZR WNDP$ UXKRD Aşğsuz Suz=t+plnd 50! İUĞFTZ UZHUĞOGR WNDP$ UXKRD Wnfauzzti Hndluz 100! SUĞR T*SRDĞHU?R WNDP$ UXKRD İşeu Yuhndv+plnd 100! SUĞR MT*ĞTWR WNDP$ UXKRD Kuündar Lrsnz 50! UWL ZNDRĞUINDNDKRDZZŞĞ Rğsu Irbor 3$000^ Xnöu İrsnzşuz 900^ Uğkrz İuğuwlg 5$000^ Uzınzşuz gzıuzr= 500^ Xndır Htğhtğ+plnd 600^ Xnhtğ Üuwu 1$000^ Mrğumni Busog 2$000^ Zndğauz Yusnd=ond 100^ Xndır Tğ+l Htğhtğ+plnd 600^ Ünfuz şd Rl==uz gzıuzr=zşğg 1$500^ Zndğauz Crlhtğ Çuğndzum 1$000^ İ+zu Sşlr=şuz 500^ Suwıu Üuğuk+yğu= 600^ Uğkrz İuğuwlg 5$000^ Srağuz Uözrd Tit)şuz 8$865$60^ Ig Htzlruz Kğuik gzmşğndkrdz 19$947$60^ Uöuındar ?titzor 1$000^ Aşğu İuğu) 1$000^ Udşıri Hvu=og 550^ Şğ<uzrm H+wuog+plnd 150^ Uğkrz İuğuwlg 5$000^ Fğkuzti İuukor 1$600^ Fuğndcuz T+öhup 600^ Zndğauz Çuğndzumşuz 2$000^ Srdxnz Ndzoşuz 574^ Wnfauzzti Htörğor+plnd 150^ ?t+ğ+plnd gzıuzr= 4$000^ Kuündar Üglvg=+plnd 1$450!

195

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 195

18.12.2015 10:30:40

ANMIŞSÇŞĞ-ZNWŞSÇŞĞ usrizşğndz ÖRHTVrz şpu, şz aşışdşul zndrğuındndkrdzzşğg ÜĞRÜNĞ MUÖTĞR WNDP$ UXKRD Fuat ?tltbşuz 100^ İtlfrz Mtftzlr+plnd 50! HŞĞONDAR ORLUOGR WNDP$ UXKRD Huauıgğ gzıuzr= 100^ Sşlrzt Aşğsuz Üuöuzlg 50^ Hşğo Snğh+wuog 50^ Axryirst ?t+ikt=+plnd 50^ Ütnğü Vtshtğ 50! ŞĞUZNDAR KTÖT?VRR WNDP$ UXKRD Zşğsrz Wnfity :uvrm+plnd 150^ Fuğendar Uku= 50^ Zndğauz Üuiuğoşuz 100^ Uğndişum Uze+ İuğşuz 100! SUĞRUS İRDWLRZ*PLNDR WNDP$ UXKRD Zbuz Şupuz 50^ Sndğuı It+zşuz+plnd 50! ;UPRM ÜUİUHR WNDP$ UXKRD Çrdöuze H+ö 50^ Buarz Mtötğ 50^ Auog Zulhuzı 50^ Suiri Suğuzog+plnd 50^ İrsnz Zşdğndö 50^ Şğnduze Gbg= 50^ Smğırv Vu=gğ 50^ Fuğendar Ukr=kub 50^ Xndçtz Uku+plnd 100^ Knğni Bndbuzşuz 100^ Ulr=iuz Ündsub 100^ Uğk+ Kt+sird 100^ İuğüri Kt+sird 100^ Wnfumrs Irdlmtğ 100^ Azuöuze It+ztğkub 100^ İrlfu Şğtjşuz 100^ Şpru Ündsub 100^ Ütnğü Ündsub 100^ Udşıri Upıusuğ 100! WNFAUZZTİ T*ÖITSRĞOŞUZR WNDP$ UXKRD Rğsu Auımulndğşuz 50! ZUĞEUZT MRDLHTZLRR WNDP$ UXKRD Uxltk ?rdvrd= 20^ Uğui Üuğ+plnd 100^ Şpru Ündsub100! AŞĞSUZ UÜUĞR WNDP$ UXKRD Suğr Upuışuz 50^ Uğsuz (tğua 50! I$ HİUM U$ ?AZW$ KTÖTZLŞUZR WNDP$ UXKRD Ütnğü Üuwg=og 100^ Üuırs Hrğni 200! SUKRLI İUZNWŞUZR WNDP$ UXKRD Uğsuz Upıup 100^ Cuztk Ulkndzşuz 50! SR?UWTL ULT?İUZŞUZR WNDP$ UXKRD Üuğrz Ult=iuzşuz 500^ Wuğndkrdz Irdlmtğ 30^ Muğ+ Mtırm+plnd 50! LU(TK RZORIRDÖTZR WNDP$ UXKRD Zndğauz T+öıtsrğ 50^ Buarz T+öıtsrğ 50^ Zbuz Itsrğ 50^ :nğtz Uğöndsuz 50^ Suğrus Uğöndsuz 50^ Yuxuzqşs Vrl 50^ Buarz Rzorırdötz 100^ Ördsğrdk Uğsuz Huğndkond 100^ Uzrku Şuündh ?rlrvor 100! WUMNÇ TFRAUZR WNDP$ UXKRD Iruzu Wuğndkrdz Irsror+plnd 500^ Üğrünğ Mrdlltğ+plnd 300^ Üğrünğ İrzuz+plnd 200^ Kuzru Ulş=i Üuiuğ 150^ Uğk+ Kuzru Üuğuou+plnd 150^ Ünauğ Muğ+ İuznwşuz 100^ Zndğauz Muğrhşuz 100^ :uvrm İuğglg 100^ :uvrm Mtötğ+plnd 100^ Muğuhşı Huksuö 100^ İuğüri Huksuö 100^ Uğri It+ztğkub 100^ Uğsuz It+ztğkub 100^ Üuçğrtl Üuğukub 100^ Auğndz ?tvtor+plnd 100^ Lnxr Brğrzygzuğ

100^ Irüğuz Üuaftor+plnd 50^ İrlfu Ü+ouhuw 50^ Euzrtl Huksuö 50^ Huw,ux Anğuku 50! FUĞENDAR H*WUOG*PLNDR WNDP$ UXKRD İrğuznwb Auog 50! WNFAUZZTİ T*ÖITSRĞOŞUZR WNDP$ UXKRD Fuğndcuz Uwzul 50! ÜNAUĞRM :NDHTİTĞŞUZR WNDP$ UXKRD Azuöuze Uğitz Itsrğtl 100^ Cuztk Üuyndindö 100! İTWĞUZ UĞİLUZR WNDP$ UXKRD Wnfauzzti Tğüuz 50^ Auiuz Hulog 50^ İusndtl Hrğni 50^ Uğıub Yu=şrdö 50^ Buarz Mtötğ 70^ Ukrllu Uühndlndk 100^ Muğuhşı Huksuö 100^ Tğirz Ü+wndzond 100^ Uğk+ Ündwndsond+plnd 100^ Uğku=r Kuzğgftğır 100^ Tğ+l Uüıtsrğ 200^ Üuırs Hrğni 200! LŞDNZ ?RĞTSRKOR*PLNDR WNDP$ UXKRD Uğus Vuplg 200^ *zzrm Kuzru Stğıtzşuz 100^ Wnfauzzti Rlmrllr 100^ Uğri It+ztğkub 100^ İşhnda Btltltz= 100^ (tğrdındz It+ğkltğ 50^ Uxu=şl Uğkndv 50^ Wuğndkrdz Hrhtxşuz 50^ Wnfauzzti Ubgzsuö 50^Muğ+ Rlmrlr 50^ Şğnduze Vtağtlr 50^ Aşğsuz Mrdllrd+plnd 50^ Wnfumrs İndzu 50^ Udşıri Upıusuğ 50^ Lşdnz Zuöuğtkşuz 50^ Muğhri Mrdlrö 50^ Hşığni Huavgfuz+plnd 50^ Nimruz T+öhul 25^ İrzuwrğ Şglıgö 20^ Uiluz Stzktbt 20! MRDLLRD NDLND?R WNDP$ UXKRD T+öıtsrğ gzıuzr= 100^ Uze+ Ulkndzüuğu 50! OTSRL ZŞĞMRÖR WNDP$ UXKRD Ü u ır s Hr ğ n i 2 0 0 ^ :u v r m İ u ğ g l g 1 0 0 ^ Uzeğuzrm ?t+itıup 100^ Buarz Mtötğ 50! FUĞENDAR UZZRM T*ÖÜUWUWR WNDP$ UXKRD Ütnğü Aususoşuz 50! UPUDZR KUBAUZR WNDP$ UXKRD Irüğuz Ündsğnd 50! SUWIU SULU?ŞUZR WNDP$ UXKRD İrdöuz Bualrm+plnd 100! AŞĞSRZT HUĞIRÖHUZŞUZR WNDP$ UXKRD Uğk+ ?rltor 100! İRHRL ÜUZIUZR WNDP$ UXKRD Uğui Ulkgzsuz 1$000^ Uiuındğ Çuğndzumşuz 100^ Üuxzrm Öuğul+plnd 100^ Zşğiti İtlrz Euzrtlşuz 100^ Uzr Sndğuı+plnd 100! FUĞENDAR ÜUSVŞUZR WNDP$ UXKRD Uzuarı İtğktlşuz 50^ Tğ+l Mrdlhuavt 200^ Stğouz Btz=r Fuğrvzşğg 200! ÜĞRÜNĞ UİUWR WNDP$ UXKRD Knğni T+öaulluoşuz 50^ İuğüri Yusnd= 50^ Uauğnz Yusnd= 50! FRLIU İT*ÖRDI*PĞNDR WNDP$ UXKRD İuğüri Huksuö 100^ Muğuhşı Huksuö 100^ 196

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 196

18.12.2015 10:30:40

ANMIŞSÇŞĞ-ZNWŞSÇŞĞ usrizşğndz ÖRHTVrz şpu, şz aşışdşul zndrğuındndkrdzzşğg Uğkrdğ Itsrğhub 100^ Cuztk Üuyndindö 100^ Uze+ Bubsuö 50^ İşduz Vufıuğ 50^ Knğni Ytb=tk 50^ Şğuz İrlualg 50^ İrsnz K+ykub 50^ Xnhtğ ?rdvrd=uühndlndk 50^ Ausçuğqnds Knindz 50^ Uçğuaus Lulr=+plnd 20! ĞU((R ÜUĞUMT*ÖŞUZR WNDP$ UXKRD Mt+=itzr Şglıgğgs 10^ Kulrz H+bzu= 50^ Frlsu Htğhtğşuz 50^ Ğu))r Öu=uğşuz 50^ Uirwt Tğrb 50^ Zndğktz Ulkub 50^ Kulrz Hndıum 100^ Uzzu Ytğyrzşuzr 100^ Uzr Zuıru Uüstğouz 100^ Uztk Ulkgzsuz 100^ Xnö Suğr Muör+plnd 100! RDSRK UWİTLRR WNDP$ UXKRD Euzrtl Huksuö 50^ İrdatwlu Muööt 100^ Irüğuz Vuvu 100^ Muğuhşı Huksuö 100^ İtğüuz Tlıtz 100^ Htwtlt gzıuzr= 100^ Tğmrdz Vulgbuz 100! BU?T ÜUĞUZ(RLR WNDP$ UXKRD Uğıub Vuplg 100^ Üğrünğ Bndbuz 50^ Uğu İrsnzşuz 50^ İışyuz Huloşuz 50^ Yuğkus Itğıtğşuz 50! İRSNZ MTIR?R WNDP$ UXKRD Upu Vröstlr 100^ İışyuz Ktptltlr 100^ İrlfru *ükuğ Şulügb 150^ Wumnç Uğuhşuz 50^ Smğırv H+ö+pluz 50! ULRİ I*PĞUSUOŞUZR WNDP$ UXKRD İrsnz Zşdğndö 250! İRDÖUZ UİKUĞOŞUZR WNDP$ UXKRD Uğkrz ?rltor 50! İ*ZU SUZNWŞUZR WNDP$ UXKRD İrlfu Mrdzmt+ğırd gzıuzr= 100! SUZNDM KUB?T*YĞRDR WNDP$ UXKRD Sndklnd Üuöuou+plnd 50! I*?K$ ZNDHUĞ ZR?İUĞLGR WNDP$ UXKRD Htlrzıu Mrdzmt+ğırd 100^ Uzr Mşiuğ 100^ İrhtl Rbvr Stğrv 100^ İkğıuğ İtğ=uğ 100^ İuğüri Buahuö 100^ Uwıu Fuğeuz Uühub 100^ Tısnz Mrdsrdb 100^ Uğsşzum T+öüuluw 100^ Uğk+ Auııtltğ 150^ Uiluz *lrz=u Auııtltğ 200^ Wumnç Ünauğ İt+ördı+pğnd 200^ Uwıu Suğuü+plnd 200^ Tğ+l Rblg=t+= 200^ Auzıuz Sndğuı+plnd 200^ Zuıru Wumnç İuaumşuz 200^ I+=k$ Üuğrz Orauz+plnd 200^ I+=k$ Aşğsuz Rbvr 200^ I+=k$ Lşdnz Uzr Vuyuz 250^ Uğkrz Suğr Lşxzu Zr=iuğlg+plnd 400^ Zuıru Fuat Zr=iuğlg 500^ Ütnğü Ulorzt Zr=iuğlg 600^ Arlıu Sndğuı Auluoşuz gzıuzr=zşğg 600^ Zndğauz Lrlnöşuz 50^ İuğüri Hul 50^ Ulri Öu=uğ 50^ Xşauz Sri=or 100^ *lrzüu 100^ İuğu Zndğzndğ 100^ Luğu Ündör=+plnd 100^ Lnxr Rzoror 100^ I+=k$ Sşl=nz Hulog 100^ I+=k$

Uxu=şl Sşiğnhşuz 100^ Muğ+ Uots+plnd 100^ Fuat Yt=uwfuö 100^ Stkrz Kubog 100^ Uğk+ Vrlrzmrğ 100^ Fuağus Üuğusuz Tğhul 100^ Yrğuhşuz Şuzg= 100^ Crğuwğ Musiuğumuz 100^ Xnw Musiuğumuz gzıuzr=g 100^ İrlfu Yuznişuz 100^ Uğtı Kuzknzşuz 100^ Zuıru Rdkrdord 100^ Auğlrz Rl==uz 100^ Lult T+öüuğ 20^ İtlzndğ Otluindz 20^ İrzuwrğ Şglıgö 25^ Uğtı Auııtltğ 30^ Otösr Tzinz 40^ Hrğmrdl Mrdltğ 50^ Örftğ Uwktz Kt=tğ 50^ Sndzrğt Ndlndiuz Tğ+l Muğ+ 50^ Aşğsuz Uwlrz *örzşuz 50^ Kuündar Sukukşuz 50^ Fuauz ?t+ikt=+plnd 50^ Yğ+)$ Gbgl *louw 50^ Öndaul Rlausr Şrd=itl 50^ Arlıu I+ğura 50^ Ault İnwtğ 50^ Auiuz Ir=tğ İtlsu Ztoukrmrl 50^ Arlıu Öndz=u+plnd 50^ Fşirlt Mrdftzlr 50^ Öuhtl Ndlr= 50^ Rğsu H+ğndond 50^ Kukruzu Aşğsuz ?rdvrd=ğtrişuz 50! SRİU? HUPIUIR WNDP$ UXKRD Üuırs Hrğni 200^ Şpru Tfrauz 200^ Fuğendar ?t+ğ+plnd 100^ Üğrünğ Mrdğltğ+plnd 100^ Udşıri Upıusuğ 100^ Şyğşs Srağuzşuz 50^ Üğrünğ T+öüul)uşuz 50^ Suğırğni Suğırmşuz 50^ Ulr=iuz Buarzşuz 50^ Suzndtl İtstğoşuz 25! UZZU ?Tİ?RZR WNDP$ UXKRD Ö$Ö$ Wnfityşuz 200^ Uduü Irdlmtğ 100^ Fşauz Vulgb=uz 100^ Sndğuı T+ğzt= 50! FUĞENDAR YUFLTKRVR WNDP$ UXKRD İrlfu Yuyuöşuz 100^ İgğsu Oşğuzşuz 50^ Zşdğrm İrdğstlr+plnd 100^ Ausçuğ İşeu Stlr=itk+plnd 100^ İ+zu L+=sumt+ö 100^ Cuztk Ulkndzşuz 20! NİMRUZ UİLUZŞUZR WNDP$ UXKRD Ö+= Kuiuğgslgluğ 300^ Aşğsuz Uwlrz *örzşuz 150^ Üuğ+lrz Üusux 100^ Uğitz Azuöuze Itsrğtl 100^ Kulrz :uvrm Hulog+plnd 100^ Ulş=i Ündwndsond+plnd 100^ Wnfauzzti Sulrl 60^ Yu=şrdö gzıuzr= 50^ Buarz Mt+ötğ 50! SŞL?NZ ŞUPUZR WNDP$ UXKRD Uğui Üuğ+plnd 50^ Auwm Indğsuö 75^ :uvrm K+ykub 75! UĞSUZ FUĞEUZŞUZR WNDP$ UXKRD Buzk Ti=roşuz 20^Ulş=iuz Üuöuzog 50^ İuwuk Mt+z=titğ 50^ İışyuz Huloşuz 100^ Sndiku)u T+öı+puz 150! UDŞIRİ ŞBRLH*WUOŞUZR WNDP$ UXKRD Smğırv H+ö+pluz 50^ Indğindz Şuyuğ 30! WUİSRM *?İTZR WNDP$ UXKRD İtlrz Bulog+plnd-Uğri Ktytlr 200^ Şğnduze Şupigö+plnd 100^ Uğbulnwi Şupigö+plnd 100^ Otzru Hrğgbg= 100^ Wnfumrs İndzu 100^ Suw=gl Hrdwrd=ündwndsoşuz 100^ Wumnç

197

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 197

18.12.2015 10:30:40

ANMIŞSÇŞĞ-ZNWŞSÇŞĞ usrizşğndz ÖRHTVrz şpu, şz aşışdşul zndrğuındndkrdzzşğg Üuğ+lrz Buazuö+plnd 100^ Srzui İşeu Hrdwrd=ündwndsoşuz 100^ Şnğm+ Uzzu Lnd=rıri 100^ Öuğndm Ünvrb 100^ Muğtz Vtlr=kny 100^ İşhnda Btltltz= 50^ İşöuğ Stğırz gzıuzr= 50^ Aşğsuz Mrdllrd+plnd 50! ĞU((R AUIMULNDĞŞUZR WNDP$ UXKRD Üuğstz Yrğrzvoşuz 100! ÜĞRÜNĞ ÜNLUZOGR WNDP$ UXKRD Ausç+ ?rdvrd=şuz 100^ Uzuarı Şuösuoşuz 100^ Zuıru Ytbıtsuloşuz 100^ İ+zu Suluog+plnd 50! LŞIU TĞİNWR WNDP$ UXKRD Udşıri Upıusuğ 100^ Üustğ Tğinw 100^ İuaum İsçuı 160! SUĞZR?U ULKNDZR WNDP$ UXKRD Üğrünğ Mrdğltğ+plnd 100^ Mrdğrdzlrd gzıuzr= 100^ Uzr Uğk+ ?thuhog 50^ Huw,ux Anğuku 50^ Uze+ Ulkndzüuğu 50^ Uzr Ö+ğhuö 50^ Suıltz Auwğuzşuz 50^ Wuğndkrdz Irdlmtğ 50! ZNDĞUZR ?RDLT?R WNDP$ UXKRD Auwmndar Tğ+pndlluğg 50^ Auwmuznwb Uwfuı+plnd 50^ Upu Vröstor 50^ İrlfu Şğş=şuz 50^ Ğu))r Tlöu Mnhtl 50^ Znduğe Hu=gğog 50^ Huw,ux Anğuku 50! CUZTK ZNDĞR?*PLNDR WNDP$ UXKRD Sndğuı Iuzgb 400^ Sriu= Stzıt=şuz 200^ Wumnç Aşğsrzt Sul.uişuz 100^ Uğk+ Ündwndsond+plnd 100^ Ulş=iuzığu Mrdğsuz 100^ Uzzu Suwğu Ytğyrzşuz 100^ Aşğu Ulkndzşuz 50^ İrğuz Aulth+plnd 50^ Lşıu Sndğuı ?tbrbşuz 100^ Uğtı ?ğriıuynğşuz 100^ Uğtı Tğlr Bndbuzşuz 100^ Fr=knğru Wumnçşuz 50! LNDİRZ ŞLTMTZR WNDP$ UXKRD Zbuz Sndğuı+plnd 100^ Smğırv T+özrmnpnişuz 50^ Rğsu İrzuz 50^ Ulri Iuıgğ+plnd 50^ Uzürz Vuplşuz 50^ Buarz İusştlr 20! ULRİ ÇUĞNDZUMŞUZR WNDP$ UXKRD Zuırz Stastı Btzmt+ğ 100^ :uvrm Üşpşjrm 100^ Aşğsuz Wnfityşuz 50^ Ultz Üşpşjrm 50^ Uğyr Muğtz Vufıuğ 50^ İukr T+öuüind 50^ Uğk+ Ü+ouhuw 50^ Aşğu Uğkndzşuz 50! BU?T KNDĞUZR WNDP$ UXKRD Ağuwğ Knğni 100^ Ndöuw Su=rzu Gzmşğndkrdz 100! UĞKRZ H*ÖUĞR WNDP$ UXKRD Tiuşuz Gzıuzr=r ;znpuj Srndkrdz 100^ Ausçuğqnds H+öuğ 100^ Upudzr İt)tğ 50! ZŞĞİTİ BUARZR WNDP$ UXKRD Zuğst Krğ=ru=r 25! İUAUM ITSRĞORR WNDP$ UXKRD Uöuı Mrdl 100^ Ulri Aubaub 100^ Uihşı

Uğkndz 50^ Irüğuz Ündsğnd 50! ŞDÜRZT HTZLR*PLNDR WNDP$ UXKRD Rdpuçşğ H+wuoşuz 50^ Öuğşa Ti=rorüuihuğ 50^ Hşğo Şuösuoşuz 50^ İrzuwrğ Şglıgö 25! UZEĞUZRM ITĞSRZUİŞUZR WNDP$ UXKRD Suğırğni Suğırmşuz 50! RİMNDAR ?UVRZŞUZR WNDP$ UXKRD Ö+ağuh Yşğndö Jz,ul 100^ Xrku Üuğukub 100^ Rlıu Kt+sird 100^ Uğk+ Itsrğor 50^ Ünauğrm İuznwşuz 50^ Muğ+ Mtırm+plnd 50! LŞDUZERM İNLUĞR WNDP$ UXKRD Wnfity *ükuzşuz 50^ Srağuz *ükuzşuz 50^ Knğni Ytb=t= 50^ Muğ+ Rlmrlr 50^ Huw,ux Anğuku 50^ Öuğşa Ti=rorüuihuğ 50^ Wumnç Suğr Üuğuündb 100^ Ütnğü Ündsub 100^ Udşıri Upıusuğ 200! LŞDNZ IUFNDLONDR WNDP$ UXKRD T+ömrdğ Uwzu 50^ Suğrus İrzuz+plnd 50^ Üşpus Sşl=nz+plnd 50! AĞUV ZULHUZIR WNDP$ UXKRD Bznğarm İtwrğ 50^ Çrdöuze H+ö 50^ ?tğrs K+yond 50! ULRİ UĞEUĞŞUZR WNDP$ UXKRD Frlsu Smğırv Wumnçşuz 100^ Kusuğ Tğsuz ?tltb+plnd 100^ Ğu))r Ulluaftğır 100^ Uwıu Suğnd=+plnd 100^ Stğr Üglgouğiluz 100^ Frlsu Inpuzog+plnd 60^ Znduğe Üglgouğiluz 50! ZNDTĞRM MNDLNWR WNDP$ UXKRD Uğtı Auzvtğ+pllnd 30! L$ H*ĞÖU?*PLNDR WNDP$ UXKRD Suğırğni Yşçğnz Mrğrklr+plnd 50! İUĞÜRİ UİLUZŞUZR WNDP$ UXKRD Uzuarı İtğktlşuz 100^ Wumnç Huzınd=+plnd 50^ Tğ+l Mrdlhuavt 100^ İşduz Vufıuğ 50^ Uğk+ H+ğu 50^ Uğui Ulkgzsuz 50! KUÜNDAR MRDĞİNWR WNDP$ UXKRD Sndğuı Mt+z=titğ 100^ İşhnda Ünvu= 50^ İusrl Uğiluz 50^ İuğüri K+yuv 50^ Zndhuğ ?rhuğ+plnd 100^ Hndğauz Uğiluz 100! SUĞRUS UĞÖNDSUZR WNDP$ UXKRD Üuırs Hrğni 200^ Uze+ Ulkndzüuğu 50^ Uğitz Uğöndsuz 50! BUARZ ÜUĞUBR WNDP$ UXKRD Yşğndö Ündklnd 20^ Cuülrz Üuğub 20^ Sndğuı Ündklnd 30! İŞEĞUM SUL:UİŞUZR WNDP$ UXKRD *ğkufrğuz gzıuzr= 250^ Sndğuı T+==t 100^ Uğk+ Fuzlg+plnd 100^ :uvrm İuğglg 100^ Suzndm İuznwşuz 100^ Uze+ Ulkndzüuğu 50^ :uvrm Uğiluz 50^ İrlfu Şğtjşuz 50^ Sndğuı Ulknd 50^ Knğni T+öaulluoşuz 50^ Wnfauzzti Ndlndvrdiktğ 50^ Önduğk Uğr Ügğuz 50!

198

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 198

18.12.2015 10:30:41

ANMIŞSÇŞĞ-ZNWŞSÇŞĞ usrizşğndz ÖRHTVrz şpu, şz aşışdşul zndrğuındndkrdzzşğg ?TSUL T*ÖOUZR WNDP$ UXKRD Üuötğ *zuğ 50^ Mrdlhtwuö Şglsuö 50! (RLNĞ UĞÖNDSUZR WNDP$ UXKRD Suıltz Fğtc Irlmt 50^ ?tğrs K+yond 50! İRLFU VTKRZ*PLNDR WNDP$ UXKRD Suırğşuz gzıuzr= 200^ Vt+l+plnd gzıuzr= 250^ Sndğuı Üuğu+pluzşuz 100^ İuğüri Üuğu+pluzşuz 100^ Fşğcrz Vtkrzüuwu 100^ Srbtl Hrdwrd=ündwndsoşuz 100^ Wuğndkrdz H+bzu= 100^ Aşğsuz Wnfityşuz 50! ÜĞRÜNĞ MNHTĞR WNDP$ UXKRD Zndhuğ H+ındğ+plnd 200^ Ğu))r Tlöu Mnhtl 200^ Fşğcrz Torışuz 100^ İulçr Üuxzrm Torışuz 100^ Wuğndkrdz H+wuog 100^ Üuçğrtl Üuwg=og 100^ Zuıru Zndğauz Şuzg+=+plnd 100^ Suıltz *auzşuz 100^ Wuğndkrdz Ndlr= 100^ Nsz 50^ Wnfaumrs İtk 50^ Uğsuz Uüıup 50^ Auiuz Hulog 50^ İşhnda İndisu= 50^ Nfiuzzu Itsrğor+plnd 50^ Örhtvr Irmzuzj Wuzqzu.ndsç 50^ Xnhtğ ?rdvrd=uühndlndk 50^ ?tğrs K+yond 50^İşduz Mnhtl 145^ Irüğuz Ündğşuz 586^ Kusuğuğ Zröusşuz 586^ İrğuz Irdlmtğ+plnd 293^ Hşğo İ+zu Vndlauog+plnd 290^ Wumnç Srzt Stğorst=+plnd 290^ İrsnz Arlıu Ulügluv+plnd 290^ Crğuwğ Zuıru Mnhtl 864! RİMNDAR T*ÖBUAUZR WNDP$ UXKRD Uhırdlzndğ Ndwmuz 20^ Srağuz Yrlr=+plnd 20! UWL ZNDRĞUINDNDKRDZZŞĞ Vt=vr Şgligö 100^ Uğui Hup 700^ Wumnç Sigğlşuz 30^ *ıtk Ouzıuz 50^ Aşğu Htzlr+plnd 300^ Suğr Ülnır Uğuö 1$000^ Tğ+l İtatğşglıgög 200^ Şzul İndor 300^ Lşdnz Buışuz 100^ Zuğhtw Uiuındğşuz 100^ Tsrğ Üuwğu Vu=gğou 100^ Tğrzv İnwıuz Uüş+l 600^ İuwuk Brlu Orğ+plnd 500^ Nsz 10^ *zndğ İtfrs 150^ Uığrzu Kubog 100^ Sşlrıu (gğuk+plnd 100^ Muğhri Htzlşuz 400^ Lruzu Vrzorğor+plnd 80^ Uğıu Rdğztblr 200^ Uğsuz Ünvum 700^ Üupuz Tllrulkg+plnd 1$000^ Fuar Itsrğ 100^ Uzr Uğbum Tıtğşuz 500^ Tsrlr+ (uhğ+ Üukuı+ 30^ Uğu Kuzru Mt+öhtm 500^ Zuıru Yndğndk+plnd &Knğnzk+/ 100^ Wumnç Mrdzırdö 100^ İrlfu Itsrğor 400^ Tsrğ Üuwğu Vu=gğou 150^ Ulş=iuz Öuğsuz+plnd 280^ Zndğauz Otsots 100^ İşduz Vufıuğ 50^ Uwbt İtğğu Huğlu= 350^ *zndğ İtfrs 150^ Uğuğuı Tit+plnd 200^ Sndğuı Suğüuğşuz 400^ Srium Ouzlg 100 ınluğ^ İuğftz Şgluz 500^ Tzmrz Uğiluz 500^ Kuw)ndz Kulrh+plnd 100^ Xnct Zr=nkşuz 200^ Iruzu Şusuog 100^ Srlu Mtö 200^ Ulytğ Uühuwğu= 240^ Uwbt İtğğu Huğlu= 350^ *zndğ İtfrs 150^ Auzıt T+ömtz 10^ Musöt

T+ömtz 10^ Hndğum Btz 10^ Tlfrz Ulkndzüub 10^ Tlfrz Tlügğsgb 10^ Auüuz Tlügğsgb 10^ İşduz Upıusuğ 10^ Hndğum Upıusuğ 10^ Krdlrz Mrdğauz 10^ T+ölts Ktötğ 10^ Kuzündk Ktötğ 10^ T+ölts Mrdlkt=rz 5^ Tirz Suork 5^ Zndğitl Hulüuz 5^ Mt+=auz Hulüuz 5^ İrzts Hrzror Uğiluz 5^ *ğündz Uğiluz 5^ Wumnç Sigğlşuz 30^ Tğ+l İtatğşglıgög 200^ *ıtk Ouzıuz 50^ Ğu))r Buışuz 100^ Lşdnz Buışuz 100^ Zuğhtw Uiuındğşuz 100^ Şzul İndor 300^ Tğıts Vgzuğ 50^ İrdltwsuz Indğsndb 100^ Lru Itsrğor 300^ Auğr Örlsuz 100^ Ulrz Örlsuz 200^ Uzr Örlsuz 400^ Tsrğ Üuwğu Vu=gğou 200^ Suğul Sulu=şuz 100^ Sr<uöüuwrz I+zufuouxr ;uz+kuüğumuz ;uxuwndkrdz 100^ Uığruz Kubog 100^ Nsz 50^ Nsz 5^ İşzu Mrdlitv=rz 50^ Mrğumni Uüind 150^ İndlkuz Kuzouz 150^ Zndğauz Kubıtltz 150^ Zndğouz Srğuw Muööt 100^ Kndğauz Uğui 100^ Xnw *zuğ 100^ Uzuwri Zr=iuğlg 500^ Zuıru Hupıuı 200^ İrzts Türor 200^ Kuw)ndz Kulrh+plnd 500^ Tğıts Vgzuğ 100^ Üuğrz Ulkndz 50^ Tğouz K+yuğlu= 300^ Üupuz Tllrulkg+plnd 1$000^ Tsrğ Üuwğu Vu=gğou 300^ Oub oubuğuzr Mpörr şğrıuiuğezşğg 1$500^ Suwıu İuğri 100^ ?tsul Rdikrdztl 900^ Uğuğuı *ğu= 300^ Zuöuğtk Hu=gğmrl 200^ Xnct Zr=nkşuz 200^ Wumnç Sigğlşuz 30^ Şzul İndor 300^ Uwbt İtğğu Huğlu= 350^ Zndğauz Otsots 100^ İşduz Vufıuğ 50^ Wumnç Mrdzırdö 100^ Tğ+l İtatğşglıgög 200^ Mt+=auz İtğk 200^ *ıtk Ouzıuz 50^ Zuğhtw Uiuındğşuz 100^ Lndüui Kub 300^ Ulri İuğüri İtkşuz 500 ınluğ^ Tsğt Uzktplr 110^ Ytlrz Vnlu= 160^ Lşdnz Buışuz 100^ Tınduğı Gğsu= 100^ Mrdl)rıuz T+frdzv 20^ Ütnğü T+öhrdlhrdl 300^ Nsz 10^ İşeu Ügğuklg 500^ Arditwrz Kt=ıul 500^ Htwöu Hu=gğog 200^ Suğul Sulu=şuz 500^ Lnğu Buarz Tüithtk İuplusr uznduz 200^ İtsğu H+öündğk 10^ Ulhtğ Uühuwğu= 180^ Ulrz Vtlr= 800^ Zuöuğtk Hu=gğmrl 200^ Xnct Zr=nkşuz 200^ Stğr Şuikuzmuvünl 500^ Brlu Hndğum T+ö)gğgzog 200^ Wumnç Mrdzırdö 100^ İşduz Vufıuğ 50^ Rırlzuö Üuwu 200^ Ultz Şuüuğ 1$000^ İşduz Irsr 250^ Kuw) ndz Kulrh+plnd 100^ Uzrku Itsrğünds 500^ Hşznz Üuöuzog 350^ Uğus Subndlşuz Udşıri Uğöndsuz 200^ Üupuz Tllrulkg+plnd 1$000^ Tsrğ Üuwğu Vu=gğou 150^ Srğuz Itsrğor 300^ Zukulr T+öüuwu 50^ Sndğuı T+öüuwu 50^ Nsz 10^ Srzui Uğiluz 400!

199

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 199

18.12.2015 10:30:41

DAHİLİ TELEFONLAR Genel Sekreter

VAKIF YÖNETİM Silva Trika

Yönetim Kurulu Sekreteri

Markrit Arslan

Müze

Sonya Donbaoğlu

Başhekim Başhekim Yardımcısı

HASTANE YÖNETİM

755 752-754 554

Dr. Ardaş Akdağ

1147

Dr. Tercan Mildanoğlu

1076

Başhekim sekreteri

Karin Çekmez, Divinya Fındık

Başhemşire

Maral Hezer

1145-1146 1253

Başhemşire Yardımcısı

İlknur Nuhoğlu

682

İşletme Koordinatörü

Roy Üzümyemezoğlu

666

İdari Müdür

Talar Maviyan

1005-1048

SERVİSLER ACİL ALTIPARMAK

AMELİYATHANE

ASTARCIYAN GİRİTLİYAN-KUYUMCUYAN GÜLBENKYAN HAGOPYAN

PSİKİYATRİ - SAATÇİ

PSİKİYATRİ - DR. TARVER RUH VE SİNİR HAST. SERVİSİ UNCUYAN YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ YENİ DOĞAN YBÜ HASTA ODALARI

Doktor odası Gece telsiz Hemşire odası Vezne Hemşire bankosu Anestezi Teknisyeni Astarcıyan Ameliyathanesi Direktörlük Doktor odası Steril Depo Sterilizasyon Hemşire bankosu Bebek odası Doktor odası Hemşire bankosu Doktor odası Hemşire bankosu Hemşire bankosu Danışma bankosu Doktor odası Güvenlik Hemşire bankosu Hemşire odası Hemşire bankosu Erkek - Dilsizyan Kadın - Evleyan Hemşire bankosu Hemşire bankosu Hemşire bankosu Hasta odası kapı numarası

724 767 723 722 659-668 1072 1024-1071 1025-1028 1027 1099 1026 1133-1134 1354 1355 1351 1254 1255-1258 1251-1252 1400-1401 1407 1406 1402-1403 1404-1405 549-566 551 552 1256-1257 1113-1114 1354

LABORATUVAR - ÜNİTE BİOKİMYA LABORATUVARI EKG EMG-EEG ENDOSKOPİ ÜNİTESİ FİZİK TEDAVİ VE REHAB. ÜNİTESİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVAR PUVA RADYOLOJİ LAB.

UYKU LABORATUVARI

Dr. Vahen Kuyumcu Kan Bankası Sekreterlik Ön Banko Çekim Odası Çekim Odası Sekreterlik İşlem Odası Hemşire Odası Tedavi Salonu Dr. H. Ferda Soysal Puva Odası Doç Dr. Adil Öztürk, Dr. Tayfun Akoğlu MR Odası Müracaat Bankosu Sekreterlik Vezne Uyku Odası Sekreterlik

1108 643 1107 738 1104 1152 1152 1073 1112 1136 1109 1029 1035 1036 1031-1032 1034 1033 1224 1152

200

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 200

18.12.2015 10:30:41

ARDUZEUZNJR ZŞĞ?RZ AŞXUQUWZZŞĞND KRDŞĞG ANÜUÇUĞQNDKRDZ Gzeauzndğ ?uğındpuğndar

İrlfu Kğr=u

Anüuçuğqndkşuz ?uğındpuğ

Suğüğrı Uğiluz

752 - 754

755

Kuzüuğuz

İnzru Inzhu+plnd

544

ÇCBMUMUZ MUÖS Çcbmuhşı

I+=k$ Uğıub Uüıup

1147

Çcbmuhşır *üzumuz

I+=k$ Ktğouz Srlıuz+plnd

1076

Çcbmuhşır ?uğındpuğndar

Üuğrz Vt=stö^ Irfrzru (gzıg=

Uduü Çnwc ?nwğ

Suğul Atötğ

1145-1146 1253

Uduü Çnwc ?nwğr *üzumuz

Rl=zndğ Znda+plnd

682

Fuğvuünğ,umuz Ausumuğünp

X$ Xnw Rdördsştstö+plnd

Fuğvumuz Iz+ğtz

Euluğ Sufrşuz

666 1005-1048

WUĞMUÇUCRZZŞĞ BIUH *ÜZNDKRDZ ULKGYUĞSU?

FRĞUAUIUĞUZ

UİIUĞOŞUZ MRĞRKLŞUZ-ÜNDWNDSOŞUZ MRDLHTZMŞUZ WUMNÇŞUZ ANÜŞÇNDCUĞUZ-İUUKOG

ANÜŞÇNDCUĞ$ - I?K$ EUĞFTĞ ANÜŞMUZ ŞD >PUWRZ ARDUZE$ WUĞMUÇUCRZ NDZOŞUZ :IUJŞUL EUĞSUZNDS ZNĞU;RZZŞĞND :I$ EUĞS$ ARDUZEUİŞZŞUMŞĞ

Çcbmr işzşum Ürbşğuwrz uzkşl aşx$ Çnwc =nwğr işzşum Uğmpumul Çnwc =nwğr işpuz Öüuwuöğmndsr suizuütı Uiıuğoşuz frğuauıuğuz Iz+ğtzndkrdz Çcbmr işzşum U.ıuöşğ,ndsr usçuğ U.ıuöşğ,nds Çnwc =nwğr işpuz Znğu,rzzşğnd işzşum Çcbmr işzşum Çnwc =nwğr işpuz Çcbmr işzşum Çnwc =nwğr işpuz Çnwc =nwğr işpuz :nğağeuındumuz işpuz Çcbmr işzşum Aimrv mtı Çnwc =nwğr işpuz Çnwc =nwğr işzşum Çnwc =nwğr işpuz Uwğşğ-Irliröşuz Mrzşğ-Tfltşuz Çnwc =nwğr işpuz Çnwc =nwğr işpuz Çnwc =nwğr işpuz Arduzeuişzşumr krdg

724 767 723 722 659-668 1072 1024-1071 1025-1028 1027 1099 1026 1133-1134 1354 1355 1351 1254 1255-1258 1251-1252 1400-1401 1407 1406 1402-1403 1404-1405 549-566 551 552 1256-1257 1113-1114 1354

IUĞĞULND;UĞUZZŞĞ I+=k$ Fuatz Ündwndsond Hrn=rsruwr Iuğğulnd,uğuz

T ?U MT T ST MT - T T MT TZINİ?NYRR ÇUCRZ

1108

Uğrdz uxzşlnd işzşum

643

?uğındpuğndkrdz

1107

Zu.uişpuz

738

?zzndkşuz işzşum

1104

?zzndkşuz işzşum

1152

?uğındpuğndkrdz

1152

?zzndkşuz işzşum

1073

Çnwc =nwğr işzşum

1112

(RÖR? EUĞSUZNDSR ŞD FŞĞUMUZÜZNDSR ÇUCRZ

Euğsuzndsr işzşum

1136

SR?ĞNHRNLNCR IUĞĞULND;$

I+=k$ A$ (tğıu İnwiul

1109

YNDFU

Yndfu-r işzşum

1029

Inv$ I+=k$ Uırl T+ökrdğ=

1035

ĞUIRNLNCRR IUĞĞULND;$

?ZUZULND IUĞĞULND;UĞUZ

I+=k$ Kuw)ndz U=+plnd

1035

Ts-Uğ işzşum

1036

Ersndsr işpuz

1031 - 1032

?uğındpuğndkrdz - Uğmpumul

1034 - 1033

?zuzulnd işzşum

1224

?uğındpuğndkrdz

1152

201

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 201

18.12.2015 10:30:41

POLİKLİNİKLER-DOKTORLAR Dr. Armenak Aslan ANESTEZİ VE REANIMASYON ASTIM ALLERJİ BESLENME VE DİYET

1148

Anestezi Konsültasyon Odası

1068

Dr. Jilber Berberoğlu

1143

Dyt. Yelda Özel Dağcı

1060

Dyt. Nazan Desticioğlu Sekreterlik

ÇOCUK HASTALIKLARI

DERMATOLOJİ

FİZİK TEDAVİ VE REHAB. GENEL CERRAHİ

1024

Dr. Halis Enhoş

1038 1037-1138

Dr. Rabia Güneş

1105

Dr. Zeki Ötünç

1104

Sekreterlik

1164

Dr. Serkis Barış

1039

Dr. Vahe Kösem

1040

Dr. Eznik Ardaşes Menesyan

1068

Dr. Firuzan Altın Sekreterlik Dr. M. Ferhat Çelik

1155 1037-1138 1116

Dr. Kamer Tomaoğlu

1115

ÇOCUK CERRAHİSİ

Dr. Nuri Şen

1103

EL CERRAHİSİ

Sekreterlik

1408

GÖĞÜS HASTALIKLARI VE TÜB.

GÖZ HASTALIKLARI

İÇ HASTALIKLARI

Dr. Ebru Duygu Sekreterlik Prof. Dr. Hüseyin Yetik

780

Dr. İliya Ayvatoğlu

642

Dr. Sarkis Sirop

641

Dr. Garbis Yakupyan

1016

Dr. Maksut Ahbap

1014

Dr. Talar Kılıçdağı

1017

Dr. Tarık Turfan

1013

Dr. Yeliz Zıhlı Sekreterlik KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM

KARDİYOLOJİ

KULAK BURUN BOĞAZ

NÖROŞİRURJİ

1062

Dr. Yasemin Ağralı

1018

Dr. Yakup Çilingir

1046

Prof. Dr. Murat Gençbay

1137

Dr. Feza Güzet

1142

Sekreterlik

1140

Dr. Ali Akın Erkan

1065

Dr. Sait Şirazi

1066

Dr. Karolin Yıldırmaz

1023

Sekreterlik

1020

Doktor odası Sekreterlik

1150 1043

Sekreterlik Dr. Aydan Tandoğan Sarp Sekreterlik Dr. Sevan Sıvacıoğlu

ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ

Dr. Ufuk Oztürk Sekreterlik

PSİKİYATRİ - PSİKOLOJİ

1050-1063 1041 1139 1037-1138 1021 1022 1050-1063

Dr. Belinda Maşalı

1053

Dr. Zeynep Nergis Tellioğlu Saka

1054

Dr. Mehmet Ozan Kiki Sekreterlik

1054 1056 - 1057

Dr. Yasin Genç

1411

Doç. Dr. Didem Öztop

1410

Sekreterlik - Vezne ÜROLOJİ

1019 1101-1102-1103

Dr. Aram Bakırcı Dr. Armenak Mezaduryan

NÖROLOJİ

1015 1012-1064

Dr. Ağavni Tezenli

Odyometri Çekim Odası KONSÜLTAN HEKİMLER

1151 1037-1138

Dr. Hakan Suiçmez Sekreterlik

1409 - 1416 1044 1050-1063

Dr. Nişan Çilingiroğlu Dr. Murat Kuyumcu ASİSTAN DOKTORLAR

Dr. Jilber Berberyan Dr. Avedis Çepkinli Dr. Lida Çiteli Doktor Dinlenme Odası

768

202

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 202

18.12.2015 10:30:41

ÇUÖSUÇNDCUĞUZZŞĞ-ÇCRBMZŞĞ I+=k$ Uğsşzum Uiluz ÖÜUWUÖĞMNDS ŞD FŞĞUMUZÜZNDS UİKGS ULTĞCR İZZEUMUZNZ ŞD İZZEUX$

1148

Öüuwuöğmndsr :nğağ$İşzşum

1068

I+=k$ Crlhtx Htğhtğ+plnd

1143

Suizuütı Şlıu T+ötl Iupog

1060

Suizuütı Zuöuz Itikror+plnd ?uğındpuğndkrdz

SUZMUMUZ ARDUZENDKRDZZŞĞ

SNĞKUWRZ ARDUZENDKRDZ$

W*EUJUD ŞD (RÖR? EUĞS$ GZEAUZNDĞ FRĞUÇNDCNDKRDZ

1024

I+=k$ Aulri Tza+b

1038 1037-1138

I+=k$ Xuhru Mrdztb

1105

?uğındpuğndkrdz

1164

I+=k$ İuğüri Huğgb

1039

I+=k$ Fuat ?t+its

1040

I+=k$ Şözrm Uğıubti Stztbşuz

1068

I+=k$ (rğndöuz Ulkndz

1155

?uğındpuğndkrdz

1138

I+=k$ S$ (şğauk Vtlr=

1116

I+=k$ Üustğ Knsu+plnd

1115

SUZMUMUZ FRĞUÇNDCNDKRDZ

I+=k$ Zndğr Btz

1103

QŞX?R FRĞUÇNDCNDKRDZ

?uğındpuğndkrdz

1408

MNDĞ;?R ARDUZENDKRDZZŞĞ

UMZUÇNDCUĞUZ

ZŞĞ?RZ ARDUZENDKRDZZŞĞ

I+=k$ Thğnd Indwmnd ?uğındpuğndkrdz Yğ+($ I+=k$ Arditwrz Şkr=

780

I+=k$ Rlru Uwfuı+plnd

642

I+=k$ İuğüri İşğnç

641

I+=k$ Muğhri Şupndhşuz

1016

I+=k$ Suüindı Uahuh

1014

I+=k$ Euluğ Üglgoıupg

1017

I+=k$ Kuğg= Kndğ)uz

1013

I+=k$ Şlrö Ögalg

1015

?uğındpuğndkrdz I+=k$ Upudzr Ktötzlr MZN>UMUZ ARDUZENDKRDZZŞĞ ŞD ;ZZEUÇŞĞNDKRDZ

İĞIR ARDUZENDKRDZZŞĞ UMUZ>^ ?RK^ MNMNĞE

1151 1037-1138

1012-1064 1062

I+=k$ Şuitsrz Upğulg

1018

I+=k$ Şuündh Vrlrzmrğ

1046

Yğ+($ I+=k$ Sndğuk Mtzvhuw

1137

I+=k$ (töu Mrdötk

1142

?uğındpuğndkrdz

1140

I+=k$ Ulr Uügz Tğ=uz

1065

I+=k$ İurk Brğuör

1066

I+=k$ Üuğ+lrz Şglıgğsuö ?uğındpuğndkrdz Linpndkşuz Vuyndsr işzşum :NĞAĞEUIND ÇCRBMZŞĞ ZŞUĞEUWRZ FRĞUÇNDCNDKRDZ

Çcbmr işzşum ?uğındpuğndkrdz

1150 1043

?uğındpuğndkrdz I+=k$ Uwıuz Kuzınpuz İuğy ?uğındpuğndkrdz

*ĞKNYTIR-KĞUFSUKNLNCR

1021 1050-1063

I+=k$ Htlrzıu Subulg

1053

I+=k$ Ötwzşç Ztğmri Ktllr+plnd İuüu

1054

?uğındpuğndkrdz

1054 1056 - 1057

I+=k$ Şuirz Mtzv

1411

Inv$ I+=k$ Irıts T+ök+y

1410

I+=k$ Au=uz İndrvstö ?uğındpuğndkrdz

1409 - 1416 1044 1050-1063

I+=k$ Zbuz Vrlrzmrğ+plnd^ I+=k$ Sndğuı ÜndwndsOnd^ I+=k$ Crlhtğ Htğhtğşuz^ I+=k$ Udşıri Vty=rzlr^ I+=k$ Lrıu Vrktlr Çcrbmr auzüiıuişzşum

203

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 203

1139 1037-1138 1022

?uğındpuğndkrdz

*ÜZUMUZ ÇCRBMZŞĞ

1041

I+=k$ İşduz İfuog+plnd

I+=k$ Stastı *öuz ?r=r

RDĞNLNCR

1050-1063

I+=k$ Nd)nd= T+ökndğ= ?uğındpuğndkrdz

ANÜŞMUZ ARDUZENDKRDZZŞĞ

1019 1101-1102-1103

I+=k$ Uğus Hu=gğog I+=k$ Uğsşzum Sş,uındğşuz

>PUWRZ ARDUZENDKRDZZŞĞ

1020

768

18.12.2015 10:30:42

BİRİMLER

AMBAR ARŞİV BİLGİ İŞLEM BİYOMEDİKAL ÇAĞRI MERKEZİ ÇAMAŞIRHANE ECZANE GÜVENLİK HALKLA İLİŞKİLER HASTA HİZMETLERİ İNSAN KAYNAKLARI İŞYERİ HEKİMLİĞİ KALİTE BİRİMİ KANTİN MEDİKAL MUHASEBE MUHASEBE MUTFAK MÜHENDİSLİK PERSONEL ŞEFLİĞİ SATINALMA

TEKNİK BİRİMLER

TEMİZLİK HİZMETLERİ

VEZNELER

YEMEKHANE

Birim Sorumlusu Medikal Ambar Birim Sorumlusu Birim Sorumlusu Ofis Birim Sorumlusu Medikal ve Elektronik Kademe Sorumlusu Ofis Ofis Çamaşırhane Terzihane Ecz. Makruhi Çilingiroğlu Eczane Ana Kapı Otopark Kapısı İzleme Odası Birim Sorumlusu Birim Sorumlusu Birim Sorumlusu İşyeri Hekimi İşyeri Hemşiresi ve Başhemşire Yardımcısı Birim Sorumlusu Eğitim Hemşiresi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Cafe Medical Birim Sorumlusu Ofis Müdür Ofis Birim Sorumlusu Diyet Mutfağı Elektrik Mühendisi İnşaat Mühendisi Personel Şefi Ofis Boyahane Elektrik Atölyesi Kazan Dairesi Marangozhane Tesisat ve Demirhane Atölyesi Birim Sorumlusu Müdür Danışma Zemin kat I. Kat Yatış-Çıkış Veznesi Selviyan Salonu

Alen Uluk Arman Nalçacıer Cevat Yazıcı Sayat Çınar Yurdagül Demiriz Mehmet Emin Çır

Madlen İnal Alin Şarklı Sevan Karatoprak Dr. Lida Çiteli İlknur Nuhoğlu Pınar Tekneci Demet Sükün Sevda Karakılıç Mesut Caba Maryam Malhasoğlu Pınar Demiralay Nurhayr Ahbap Mari Hergel Serkis Küzel Yeros Asa

Sevgi Güventepe Toros Özhallaçyan

HUZUREVLERİ

Doktor Odası Bilek Huzurevi Erkek Huzurevi - Karamanukyan-Balyan Hintliyan - Taş Huzurevi Kadın Huzurevi - Karamanukyan-Balyan Kazancıyan - Yerganyan Huzurevi - Hemşire, Mutfak Anita Ösme

717 779 762 764 763-764 745 777 765 640-695 721 731 702 703 733 727 715 1007 1006 1031 558 558 761 682 681 707 1011 1004-1042-1049 757 756 718 704 728 701 758 729 687 714 710 708 712 674 1008 1059 1001-1002-1058 1161-1162 1009-1010 709

564 665 562 565 563 568, 569

Özçelik Huzurevi

567

Psikolog Odası

677

ZİBEÇ Akademik Sınıf Bireysel Sınıf Psikoloğu El Sanatları Sınıfı İdare Kadınlar Kolu Öğretretmenler Odası Konuşma Terapisti Sekreterlik Terapi Havuzu Uygulama Sınıfı Yemek Salonu

Gülfidan Övüç

686 688-691 690 709-698 692 691 734-735 696 689 694

YARDIMCI KURULUŞLAR EMLAK KOMİSYONU LOJMANLAR

Din Görevlisi Sendika Odası Sekreterlik Lojman

719 713 672-673 711-781-782-783

204

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 204

18.12.2015 10:30:42

ŞZKUMUXNWJZŞĞ USÇUĞ UĞ:RD IŞPŞMUINDUMUZ ÇCBMUMUZ-MŞZİUÇUZUMUZ

Çuczr huıui.uzuınd Çcbmumuz usçuğ Çuczr huıui.uzuınd Çuczr huıui.uzuınd Ub.uıuişzşum Çuczr huıui.uzuınd

Ultz Ndlnd= Uğsuz Zulvuogtğ Otfuk Şuögog İuwuk Vgzuğ

Çcbm$ şd Şlş=ı$ suiz$ huıui.uzuınd

Stastı T=ğts Vgğ

Şndğıumrdl Itsrğrö

OUBUĞUZ

Ub.uıuişzşum Ub.uıuişzşum Lnduj=uındz Eşğqumr işzşum Eşp$ Su=ğndar Vrlrzmrğ+plnd Eşpuğuz Suwğ endx Muxuıuz endx Erıuğmndsr işzşum Çuczr huıui.uzuınd Çuczr huıui.uzuınd Çuczr huıui.uzuınd Ünğ,uışprr Çcrbm Ünğ,uışprr çnwc =nwğ Huıui.uzuınd Ndindjuznp Uduü çnwc =nwğ Fuğumr iındünds Stır=ul iğouğuz Çuczr huıui.uzuınd Ub.uıuişzşum Iz+ğtz Ub.uıuişzşum Çuczr huıui.uzuınd İzzeumuznzr .nauznj Şlşmığumuzndkşuz ouğı$ Brzndkşuz ouğıuğuütı Hubı+ztndkşuz ız+ğtz Ub.uıuişzşum Zşğmuişzşum Şlşmığumuzndkşuz uğaşiı$ Mukiuwuındz Uıupquünğ,uğuz Şğmukr şd muösu,$ uğaşiı$ Çuczr huıui.uzuınd Iz+ğtz :nğağeuınd Zmndpuwrz wuğm Uxu<rz wuğm Şl= şd sndı=r uğmpumul İtlfrşuz iğua

Uzrku T+ist

Çcbmr işzşum Hrlt= Auzüiıuğuz Uwğşğnd Auzüiıuındz- Üuğusuzndmşuz-Hulşuz Mzn<umuz Auzüiıuındz-Üuğusuzndmşuz-Hulşuz Arzelşuz - Kub Üuöuzoşuz-Şğmuzşuz Auzüiıuındz-Çnwc =nwğ Üuöuzoşuz-Şğmuzşuz Auzüiıuındz-:nauznj Arzelşuz - Kub Auzüiıuındz T+övtlr= Auzüiıuındz Anüşçuzr işzşum

MUZVR MŞEĞNZ LNDUJ?UINDZ EŞPUĞUZ UHUANFNDKRDZ AUİUĞUMNDKŞUZ AŞI MUHŞĞ ARDUZEZŞĞND ;UXUWNDKRDZ SUĞEMUWRZ UPÇRDĞZŞĞ ÜNĞ;UIŞPRR ÇCBMNDKRDZ NĞUMR ÇUCRZ ?UZKRZ ÇCBMUMUZ AUSUĞUMULNDKRDZ INSUĞUMULNDKRDZ :NAUZNJ OUĞIUĞUÜRINDKRDZ HUBI*ZTNDKŞUZ FUĞV$ ÜZNDSR ÇUCRZ

KT?ZR? ÇUCRZZŞĞ

SU?ĞNDKŞUZ ;UXUWNDKRDZ

UĞMPUMULZŞĞ

Suıltz Rzul Ulrz Buğ=g İşduz Üuğuk+yğu= I+=k$ Lrıu Vrltlr Rlmzndğ Znda+plnd Ygzuğ Kt=ztor Itstk İrd=rdz İtfıu Üuğuüglgo Sşindı Ouhu Suğrus Sul.ui+plnd Ygzuğ Itsrğuluw Znğuwğ Uahuh Suğr Atğmtl İuğüri Mrdötl Şğni Uiu

İtfmr Mrdftzktyt Knğni T+öaulluoşuz

717 779 762 764 763 - 764 745 777 765 640-695 721 731 702 703 733 727 715 1007 1006 1030 558 558 761 682 681 707 1011 1004 - 1042 - 1049 757 756 715 704 728 701 758 729 687 714 710 708 712 674 1008 1059 1001-1002-1058 1161-1162 1009-1010 709

AUZÜİIUINDZŞĞ 564 665 562 563 565 568 569 565 567 677

ÖRHTV Umueşsumuz euiuğuz Uzqzumuz anüşçnwcnf euiuğuz Qşxuğndşiızşğnd euiuğuz Fuğvndkrdz Irmzuzj Wuzqzu.ndsç ndindjvuj işzşum :+iufuğcndkşuz suizuütı ?uğındpuğndkrdz Euğsuzndsr uduöuz Ünğ,ueğndkşuz euiuğuz Oubuiğua

686 688-691 690 Mrdl)rıuz T+frdv 692 691 734-735 696 689 694

*ÜZUMUZ SUĞSRZZŞĞ MULNDU;NJ WUZQZU:NDSÇ AUZĞUMUJUĞUZ

Anüşdnğumuz Uğasrndkşuz İşzşum ?uğındpuğndkrdz Auzğumujuğuz

719 713 672-673 711-781-782-783

205

Kasım Aralık 2015-ermenice bölümü.indd 205

18.12.2015 10:30:42

ANLAŞMALI KURUMLAR SOSYAL GÜVENLİK KURUMU (SGK) BAĞ-KUR SSK T.C. EMEKLİ SANDIĞI • ACIBADEM SAĞLIK VE HAYAT SİGORTA A.Ş. • AK SİGORTA A.Ş. • AMERİCAN LİFE SİGORTA • ANADOLU ANONİM TÜRK SİGORTA ŞTİ. • AXA SİGORTA A.Ş. • GROUPAMA SİGORTA A.Ş. • DEMİR HAYAT SİGORTA A.Ş. • ERGO SİGORTA • MAPFRE GENEL SİGORTA A.Ş. • MAPFRE GENEL SİGORTA A.Ş. (TAMAMLAYICI SİGORTA) • RUSYA FEDERASYONU İSTANBUL BAŞKONSOLOSLUĞU • "T.C. ZİRAAT VE HALK BANKASI A.Ş. MENSUPLARI EMEKLİ VE YARDIM SANDIĞI" • T.E.A.Ö. ÖĞRETMENLER VAKFI • TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ • TÜRKİYE JOKEY DERNEĞİ AT YETİŞTİRİCİLERİ VE YARIŞÇILARI İKT.İŞLET. • ALLİANZ - YAPI KREDİ SİGORTA A.Ş. • INTER PARTNER ASSİSTANCE

• TÜRK NİPPON SİGORTA ACİL TEDAVİ SİGORTASI • IŞIK SİGORTA ACİL TEDAVİ SİGORTASI • MEDLİNE SAĞLIK PAKETİ VE ACİL TEDAVİ SİGORTASI • SBN SİGORTA A.Ş. ACİL TEDAVİ SİGORTASI • GÜNEŞ SİGORTA ACİL TEDAVİ SİGORTASI • HALK SİGORTA ACİL TEDAVİ SİGORTASI • ING EMEKLİLİK ACİL TEDAVİ SİGORTASI • METLİFE EMEKLİLİK ACİL TEDAVİ SİGORTASI • METRO TURİZM SEYAHAT ORGANİZASYON A.Ş. • LİFE CENTER (MEDİKAMED SAĞLIK (MEDİKA GROUP)) • DR.BACK-UP KİŞİSEL SAĞLIK SİSTEMİ • BACK-UP KİŞİSEL SAĞLIK SİSTEMİ • DR. BACK-UP KİŞİSEL SAĞLIK SİSTEMİ & FORTİS BANK KARD • IPA CARD • IPA PREVİLEGE CARD • BENEFİT CARD • BENEFİT GLOBAL AIG CARD • BENEFİT GLOBAL & AVİVASA HAYAT VE EMEKLİLİK • BANK ASYA PLATINUM CARD & BANK ASYA CLASSIC CARD • BANK ASYA TUSCON KART

Kasım-Aralık 2015.indd 198

• TÜRKİYE EKONOMİ BANKASI • TÜRKASSIST CARD • LİFE PARTNER CARD • TICKET RESTAURANT - (IPA) ASİSTANS HİZMETLERİ • VIP HAYAT CARD • ASİST POİNT CARD • AXA PPP & AXA ASSISTANCE

• CGM TÜRKİYE (PROMED)

• ZÜRİCH SİGORTA A.Ş. & ZÜRİCH SİGORTA HSBC ACİL TEDAVİ SİGORTASI • FORTİS BANK SANDIK (ÇALIŞAN VE BAĞIMLILARI) • EUREKO SİGORTA (Garanti - Eureko Mediko Özel Sağlık Sigortası ve Garanti Bankası Çalışanları-İştirakleri) • RAY SİGORTA A.Ş. ACİL TEDAVİ SİGORTASI • ZİRAAT SİGORTA • SOMPO JAPAN SİGORTA (FİBA) • HDI SİGORTA • HALK SİGORTA (BİRLİK) • DUBAİ STARR SİGORTA A.Ş. • GENERALİ SİGORTA • ACE EUROPEAN SİGORTA (Ferdi Kaza Sigorta Hastane Tedavi Teminatı) • ANKARA ANONİM TÜRK SİGORTA • RAY SİGORTA

• CGM SAĞLIKTA AVANTAJLAR DÜNYASI

1. MEDLİNE BOX ÜYELERİ BİREYSEL 2. MEDLİNE BOX ÜYELERİ KURUMSAL • Aloynaver • Citibank • Groupama Emeklilik • Plastisan Plastik • Sodexo • Kobi Sağlık Paketi Üyeleri • TMSF 3. HDI Sigorta Acil Sağlık Sigortası 4. HDI-GS Sigorta-Galatasaray Aslan Yürek-Aslan Taraftarım Güvende 5. AvivaSA Emeklilik ve Hayat A.Ş. 6. Elite Card 7. HS GRUP • Hizmetmax • Artı Yaşam • Kadıköy Card • Köpük Card • Med Power • S-Line • Super Card • Şişli Card 8. Çağdaş Koruma Planı 9. ACE Group Sigorta Üyeleri 10. Mapfre Genel Yaşam Sigorta Ferdi Kaza 11. Nar Sağlık Hizmetleri • Efor Patent 12. Telemed Sağlık Hizmetleri 13. Card Asist 14. LİFE Card

16/12/15 08:06

Kasım-Aralık 2015.indd 199

16/12/15 08:06

Yedikule

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı

ZAKİRBAŞI SOKAK NO.32 34020 KAZLIÇEŞME - İSTANBUL TEL: 0212 582 50 50 PBX FAKS 0212 547 11 21 www.surppirgic.com

BU SÜRELİ (YAYGIN) YAYIN PARA İLE SATILMAZ

Kasım-Aralık 2015.indd 200

16/12/15 08:06