Hèt tijdschrift voor de operator en technisch vakman
Met zelfstudie naar een diploma
Verder in dit nummer:
Doe de grote eindejaars quiz! Nummer 6 December 2010
Gezonde vetten Slimme ploegendienst Behang maken doe je zo
Inhoud Hét tijdschrift voor de operator en technisch vakman, is een uitgave van de VAPRO groep. VAPRO groep Postbus 24090 2490 AB Den Haag T 070 - 337 83 00 F 070 - 320 51 86 E info@vapro.nl I www.vapro.nl Redactie Herbert Boland, Hanneke van Gaans, Wiljo Florijn, Melanie Lancel, Henny Luijten, Marvin Moentadj, Marion Reerds, Marjolein Veeninga, Sonja van Venrooij. Vormgeving Beeldvorm, Pijnacker Foto omslag Lourens Smak Drukkerij Veldwijk-Van Loon Grafische bedrijven
Efficiënt naar een VAPRO BO-diploma In zeven maanden behaalden operators Peter Agterdenbos en Ibrahim Yucedag hun VAPRO basisoperatordiploma. Dat is niet alleen heel snel, ze hebben het helemaal met zelfstudie gedaan. Dat kan met een flinke motivatie, duidelijke onlineleerstof en intensieve begeleiding van hun werkgever, Scheuten Glas Randstad.
6
Verschijning 6 keer per jaar Verspreiding Dit tijdschrift wordt gratis verspreid onder leden van het Platform voor Operators, operators en operators in opleiding, ploegchefs, productiechefs, praktijk begeleiders, praktijkopleiders en verantwoordelijken voor opleidingen binnen bedrijven in de (proces-)industrie. Wie kan aantonen tot de doelgroep te behoren kan zich als abonnee aanmelden via registratie@vapro.nl Advertenties Mooijman Marketing & Sales T 070 - 323 40 70 E info@mooijmanmarketing.nl Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunnen onder vermelding van onderwerp (adreswijziging VAPRO) via e-mail (registratie@vapro.nl) worden doorgegeven.
10 Proces in het zonnetje: behang Behangen gaat niet meer zoals vroeger. De manier van verwerken, ja zelfs de reden om überhaupt iets op de muur te plakken, is veranderd. Een behangetje is tegenwoordig een design statement. Bij BN in Huizen weten ze al meer dan 75 jaar hoe dat moet, behang produceren voor een veeleisende consument.
Gezondere vetten maken
Productie Beatrijs Media Groep T 076 - 530 90 31 E info@beatrijs.nl ISSN 1878-8033 © Copyright 2010 Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie van VAPRO is een onafhankelijk opererend orgaan. Meningen en opinies in het blad geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de bestuurlijke organisaties vertegenwoordigd in de VAPRO groep noch die van de redactie.
14
In de eerste aflevering van de nieuwe rubriek Zo werkt dat! gaan we je uitleggen hoe je vetten chemisch kunt veranderen zodat ze gezonder worden. IOI-Loders Croklaan Oils heeft op de Maasvlakte de grootste enzymatische omesterfabriek in Europa in bedrijf gesteld. Het produceert plantaardige oliën en vetten die geschikt zijn voor toepassingen in de margarine- en bakkerij-industrie. Een specialist van het bedrijf legt aan ons uit hoe dat zogenaamde omesteren precies in zijn werk gaat.
Column
8 Ploegendienst kan slimmer Aan het werk in de continudienst kleven bezwaren. Vooral het nachtwerk is belastend. Maar ja, hoe moet het anders in de procesindustrie? Veel bedrijven kunnen niet zonder. Hoe kun je dergelijke diensten minder belastend maken? Het artikel informeert over een groot onderzoek dat op stapel staat. Tevens vind je er tips en suggesties.
16
De grote VAPRO Eindejaarsquiz Ga er maar eens even goed voor zitten. Test hoe het zit met je kennis van de VAPROtheorie. Nog leuker: maak er een competitie van!
En verder… 3 4-5 7 12 13
Column Kort nieuws Raadplaat Trainingskalender Training in the spotlight
De bevoor rechte VAPRO operator We kijken terug op een jaar waarin we, samen met de leden van het Platform voor Operators, geweldig leuke dingen hebben gedaan. De discussies die we hadden over salarissen, ploegendiensten en de competenties van operators waren inspirerend en zijn goed ontvangen. De kennis die we met elkaar delen, zorgt ervoor dat operators een breder beeld krijgen van de industrie. In een aantal bedrijven zorgen deze discussies voor een positieve impuls in de ondernemingsraad of vragen werknemers aan hun baas of ze wel de authentieke VAPROopleidingen volgen. Het blues-gevoel door de crisis is in de loop van het jaar weg geëbd. Begin 2010 voelden we nog de pijn van werktijdverkorting, ja zelfs ontslagrondes. De ommekeer heeft zonder tromgeroffel plaatsgevonden. We merken dat de bedrijven weer moeite hebben met het vinden van goede operators. Daarnaast zien we dat operators veel positiever tegen hun toekomst aankijken. Jouw positieve instelling en de spannende arbeidsmarkt kan ons in 2011 ver brengen. Als operator ben je bevoorrecht met je baan en je perspectieven! Wij gaan er komend jaar alles aan doen om je te ondersteunen. Ook bedrijven helpen we bij het professionaliseren. Dit doen we vooral door goed te luisteren naar de wensen van operators en hun werkgevers. Een voorbeeld: VAPRO biedt je de mogelijkheid je te specialiseren in je eigen branche. Daarvoor zijn verschillende uitstroomrichtingen toegevoegd aan de opleidingen. 2011 wordt een feestje en daar gaan we met evenementen, prijsvragen, stevige discussies en een ongebreidelde passie voor het beroep aan werken! We wensen je graag, namens alle VAPRO-collega’s, een veilig en gelukkig 2011! De redactie vapro nummer 6
december 2010
3
Nieuws Dataflessen opener gadget Nieuwe leden van het VAPRO Platform voor Operators krijgen altijd een welkomstpakket toegestuurd. De samenstelling van dit pakket verandert regelmatig. Vanaf eind december vind je een nieuwe gadget in je pakket. Ditmaal is het een door lasers ingegraveerde usb-stick in de vorm van een flessenopener. We wensen onze nieuwe leden veel plezier met het handige hebbedingetje! ■
Tot ziens op Hyves en Facebook! Zoals je als je allang zult weten, worden social media steeds belangrijker om contacten te krijgen en te onderhouden. Voor operators is het extra handig, vooral als je met ongeregelde werktijden of een continurooster zit. Het Platform voor Operators is al enige tijd actief op Hyves en Facebook en we hebben op deze manier leuke contacten met operators. Veel verhalen en artikelen in dit magazine komen tot stand, doordat operators reageren op stellingen in de VAPRO Platform hyves. Omdat VAPRO erg geïnteresseerd is in de meningen van operators, zullen we alle leden van het Platform uitnodigen voor de VAPRO Platform Hyves en de VAPRO Platform voor Operators Facebook fanpagina. De uitnodiging zullen we versturen via de digitale nieuwsbrief en via Facebook en Hyves zelf. Krijg je geen uitnodiging, kijk dan op vapro-platform.hyves.nl of zoek ‘VAPRO’ op Facebook en voeg jezelf toe. Tot ziens online! ■
Taart bij Peter Greven Nederland Het afgelopen jaar hebben zestien medewerkers van Peter Greven Nederland uit Venlo deelgenomen aan een maatwerkopleiding van VAPRO. Ze werken in de afdelingen productie, technische dienst en laboratorium. Het doel van de opleiding was om de algemene en bedrijfsspecifieke kennis bij de deelnemers van belangrijke onderwerpen te verhogen, de bewustwording van de gevolgen van het eigen handelen te verhogen en daarnaast de medewerkers meer te betrekken bij zaken die zich afspelen in en rondom het productieproces. Veiligheid en kwaliteit speelden bijvoorbeeld een grote rol. De koppeling tussen theorie en de dagelijkse praktijk van de deelnemers was erg belangrijk. Daartoe hebben Peter Greven en VAPRO samen tien verschillende bedrijfsspecifieke hoofdonderwerpen 4
vapro nummer 6
december 2010
geselecteerd die samen de inhoud van de lesstof vormen. Dat waren bedrijfskunde, veiligheid, communicatie, kwaliteit, hygiëne, voedselveiligheid, grondstoffen, procesverloop, onderhoud en de klant. Door juist op deze onderwerpen in te gaan, de opbouw van de lessen en de manier waarop de lesopdrachten de koppeling met de praktijk verzorgen, sloot het traject aan op het doel van Peter Greven en de praktijk van de deelnemers.
Na afloop kregen alle deelnemers een praktijkexamen over de onderwerpen dat iedereen met voldoende resultaat afsloot. We feliciteren de operators van Peter Greven Nederland dan ook van harte met het behalen van dit certificaat. En natuurlijk hebben ook zij de alom bekende VAPRO-taart ontvangen. ■
Antwoorden Grote VAPRO Eindejaarsquiz
c d
8
a
7
c
6
b
5
b
4
d
3
a
2
d
1
19 18 17 16 15 14 13 12 11
c c d c b d c b d
c
29
a
28
c
27
b
26
c
25
b
24
c
23
a
22
c
21
vapro nummer 6
9
Voor wat hoort wat. De leukste foto’s plaatsen we en je krijgt de echte VAPRO-usbflessenopener toegestuurd. ■
c
Vertel eventueel ook waarom je het wel of niet prettig vindt om rond de feestdagen te (moeten) werken.
30
Het jaar 2011 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Chemie. Het thema is: ‘Chemie – ons leven, onze toekomst’. Gedurende het hele jaar kun je
Werk je rond Kerst en Oud & Nieuw? Doe dan mee met de VAPRO Kerstfotowedstrijd! Maak een gekke, grappige of feestelijke foto op je werk. De enige voorwaarden zijn dat er iets kerstachtigs op moet staan en jezelf of een collega. Stuur de foto’s naar operator@vapro.nl.
c
Jaar van de Chemie 2011
Gekke Kerst
20
Ieder jaar wordt in januari de Week van de Procestechniek georganiseerd om vmbo-leerlingen te laten kennismaken met werken in de proces. De volgende editie staat in januari weer voor de deur. De website weekvandeprocestechniek.nl informeert over alle activiteiten, deelnemende bedrijven en de mogelijkheden voor bedrijven die graag willen deelnemen. Doet je bedrijf nog niet mee? Stel het eens voor! Samen zorgen we er voor dat er voldoende jongeren blijven die kiezen voor een baan in de procesindustrie. ■
meedoen aan activiteiten, vaak voor het gehele gezin. Je kunt bijvoorbeeld naar de open dag van een chemisch bedrijf of naar een musical over Marie Curie. Op de website www.jaarvandechemie.nl vind je er alles over. ■
b
Week van de Procestechniek 2011
10
Vmbo leerlingen voeren een practicum uit tijdens de Week van de Procestechniek. In 2011 vindt de Week van de Procestechniek plaats van 24 tot en met 28 januari.
Onderstaand tref je de antwoorden per niveau. Vooraf heb je voor jezelf bedacht op welk niveau je dagelijks functioneert. Hierna heb je de vragen behorende bij dat niveau ingevuld. Afhankelijk van het aantal goede antwoorden kun je voor jezelf bepalen of je het juiste niveau hebt gekozen. Als je op deze manier minstens 6 punten hebt gescoord heb je een goede inschatting gemaakt. Scoor je 8 of hoger, is het aan te raden eens te kijken of een vervolgopleiding iets voor je is. Als je de vragen 21 t/m 30 allemaal goed beantwoord hebt, kan een C-opleiding tot de mogelijkheden behoren (als je tenminste een B-diploma hebt). Wil je dat jouw niveau ook inzichtelijk wordt voor je werkgever of toekomstige werkgever? Dan is het VAPRO Ervaringscertificaat of VAPRO Ervaringsindicatie iets voor je.
december 2010
5
Nieuws Bedrijf
Met zelfstudie naar een VAPRO BO-diploma Operators Scheuten Glas studeren zonder ROC In zeven maanden behaalden operators Peter Agterdenbos en Ibrahim Yucedag hun VAPRO basisoperatordiploma. Dat is niet alleen veel sneller dan de 12 maanden die er voor staat, ze hebben het helemaal met zelfstudie gedaan. Dat kan met een flinke motivatie, duidelijke online-leerstof en intensieve begeleiding van hun werkgever, Scheuten Glas Randstad.
Scheuten Randstad is leverancier van ruiten en dubbel glas. Het bedrijf heeft, ondanks de malaise
in de bouw, nog steeds voldoende werk. De verkoop aan particulieren is namelijk wel stabiel gebleven. Het opleiden gaat dan ook met veel inzet door.
Goede aanpak
Gemotiveerd Eind 2009 zijn operators Peter Agterdenbos en Ibrahim Yucedag, nadat ze een VAPRO-deelcertificaat glasproductie hadden gehaald, begonnen met hun opleiding VAPRO-basisoperator. Het bijzondere daarvan was dat ze daarbij geen gebruik maakten van de begeleiding door een ROC of docent. Wat het nog opmerkelijker maakte, is dat de twee leerlingen zeer snel door de opleiding vlogen. Na zeven maanden waren ze klaar, terwijl er normaal gesproken een jaar voor
Olf Smetsers tipt andere bedrijven om ook te kijken of dit ook iets voor hen is. “Het kost je uiteindelijk wel meer tijd als je het besluit zonder docent of zonder externe begeleiding te doen. Je kunt dan echter wel met een klein opleidingsbudget resultaten bereiken, daardoor is het heel geschikt voor kleinere bedrijven. We hebben ervaren dat het werkt.”
6
vapro nummer 6
december 2010
staat. Ze hadden al wel een deelcertificaat. Dat maakte het natuurlijk wel iets gemakkelijker. Hun mentor, Olf Smetsers, vertelt dat het twee gemotiveerde operators zijn die veel in hun mars hebben.
Strak schema Olf Smetsers vertelt hoe het was om zonder een docent te werken, iets dat toch relatief weinig voorkomt. “We maakten gebruik van boeken en elektronische leermiddelen van VAPRO en Kenniscentrum Glas. Daarmee konden de collega’s de theorie thuis en op het werk volgen. Eens per week planden we een uur in voor begeleiding. Dan namen we samen de leerstof en de opdrachten door. De jongens haalden goede cijfers met
de toetsen, ze waren dan ook zeer gemotiveerd. Belangrijk daarbij was om het schema voor de toetsen strak te volgen. Ook al was de voorbereidingstijd soms kort!”
Snel terugbetalen Olf Smetsers vindt de VAPRO CGO-opleiding nuttig. “Al onze mensen volgen natuurlijk al een training on the job. Daarbij staan de productie en de techniek voorop. Het voordeel van
de VAPRO-opleiding is dat je ook aandacht geeft aan bedrijfskunde, sociale aspecten, veiligheid, kwaliteit, verbetering van technieken en communicatie. Zoiets betaalt zich al snel terug. Je gaat bijvoorbeeld inzien dat een afgekeurde ruit op een bouwplaats voor ons veel meer schade met zich meebrengt dan een afgekeurde ruit binnen onze eigen productie.” Operators Peter Agterdenbos en Ibrahim Yucedag werken op heel verschillende plekken in de productie. Door de VAPRO-studie is het voor hen veel gemakkelijker om over dit soort onderwerpen te communiceren en komen ze bij problemen snel in actie. Ze vertellen zelf ook dat ze nu veel zelfstandiger functioneren en dat ze veel baat hebben bij hun hogere kennisniveau.
Doorgaan VAPRO-contactpersoon Huub van Strien vindt dat het succes van de opleiding niet alleen op het conto van de twee operators komt. “Bij Scheuten grijpen alle opleidingsradertjes perfect in elkaar. Vergeet niet het aanstekelijke enthousiasme van de mentoren Olf Smetsers en Henk Vos. Dat heeft veel bijgedragen aan het uiteindelijke succes!” En de twee operators zelf? Die gaan door met VAPRO A. Vanzelfsprekend. ■
Werk je in een klein bedrijf en denk je dat dit ook iets voor jullie kan zijn, neem dan contact opnemen met relatiemanager Huub van Strien, h.v.strien@vapro.nl of 06 – 29500315.
Op een dag ga je geld verdienen Waar kun je werken en leren? Wij bieden je een job waar je werkt én leert. SWA organiseert leer/werk-trajecten die een half jaar tot twee jaar kunnen duren. Dat doen we voor analisten, procesoperators, metaalbewerkers, havenmedewerkers en electrotechnici. Dat betekent dus: geld verdienen en toch verder leren! Kijk op onze website naar de mogelijkheden in jouw regio. SWA Personeelsdiensten Amsterdam • Beverwijk • Breda • Utrecht • Zaandam
weetvanwerken.nl vapro nummer 6
december 2010
7
Platform Nieuws Minivarkens komen te hulp
De ploegen dienst kan slimmer In het tijdschrift Intermediair van september stond een groot artikel over nadelige kanten van werken in ploegen. Vooral het nachtwerk moet het ontgelden. Maar ja, hoe moet het anders in de procesindustrie? Veel bedrij ven kunnen niet zonder. Hoe kun je dergelijke diensten minder belastend maken? Het artikel informeert over een groot onder zoek dat op stapel staat, tevens vind je er tips en suggesties. In Nederland werken wel een miljoen mensen regelmatig ‘s nachts. Maar door de vergrijzing wordt het steeds lastiger om de nachtwerkers te vervangen. De verhalen dat nachtwerk slecht is voor je gezondheid dragen ook al niet bij aan de populariteit ervan. Hoe maak je wisseldiensten minder belastend, zodat nachtwerk aantrekkelijk blijft? Dat is de hamvraag. We hebben in VAPRO magazine al eerder geschreven over de juiste voeding en een goed ritme zodat je gemakkelijker tussen diensten kunt omschakelen. (Kijk die oudere nummers er nog maar eens op na.) 8
vapro nummer 6
december 2010
Nadelen wegnemen Menno Gerkema, professor in de chronobiologie van de Rijksuniversiteit Groningen, bereidt momenteel een groot onderzoek voor over hoe licht en voeding de prestaties van nachtwerkers beïnvloeden, aldus Intermediair. Nachtwerkers eten vaak vette snacks omdat ze geen zin hebben om zo laat te koken en omdat het bedrijfsrestaurant op dat moment dicht is. En dat terwijl het lichaam ‘s nachts juist extra moeite heeft om vet voedsel af te breken omdat de organen in de ruststand staan. Dat ongezonde eetpatroon verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Een gedeelte van de nachtwerkers wordt er te dik door, maar er bestaan ook mensen die ‘s nachts helemaal geen trek hebben en juist chronisch ondervoed zijn. Minivarkens Grote bedrijven als Shell en Corus hebben zich al aangemeld als proeflocatie, lezen we in het artikel. Het plan van Gerkema is ook om met dieren testen uit te voeren om zo meer inzicht te krijgen. Minivarkens gaan in het testlab nachtwerkers nabootsen. Hun spijsvertering lijkt sterk op die van mensen en deze dieren zijn ook nog eens hoogintelligent. Gerkema kijkt dan ook naar
het slaappatroon van de dieren. Door de verwarring van het lichaam als er ‘s nachts licht brandt kun je een slaapstoornis ontwikkelen. Veel bedrijven hebben een te eenzijdig lichtpatroon, zegt de onderzoeker. Het licht is of gedempt of juist heel hard. Op de korte termijn vinden mensen het prettig als zij ‘s nachts in hard licht werken, omdat ze dan goed wakker zijn en daarna juist beter kunnen slapen. Op de lange termijn is dit echter schadelijk omdat hard licht de productie van de stof melatonine onderdrukt, waardoor allerlei verstoringen in het lichaam optreden. Bedrijven als Shell experimenteren al met een dynamische verlichting en wisselen hard licht met zacht licht af.
Zelf doen Wat kun je doen om nadelige gevolgen van ploegendiensten tegen te gaan? De werkgever kan en moet daarbij helpen. Medewerkers zouden bijvoorbeeld een power nap moeten kunnen doen in een rustige ruimte. Daarnaast is het beter om nachtdiensten met de klok mee te laten roteren. Dat is beter voor de biologische klok. Werkgevers moeten ook meer verantwoordelijkheid aan werknemers geven, zodat ze bijvoorbeeld zelf de verlichting en de roosters regelen. De werkgever moet zorgen voor goede faciliteiten: gezonde voeding en goede medische begeleiding. Daar bij hoort ook aandacht voor werkinhoud, arbeidsomstandigheden, sociale effecten en promotie van een gezonde leefstijl. Als we er samen voor zorgen dat we gezond en fit blijven in de ploegendienst, is dat niet alleen goed voor onszelf, maar blijft ons beroep ook aantrekkelijk! ■
Raadplaat
Wat is hier afgebeeld?
Oplossing raadplaat 5
Wat we vooral willen weten is een duidelijke uitleg over de werking, in je eigen woorden. Stuur je oplossing naar operator@vapro.nl. Vergeet niet je naam en adres erbij te vermelden. De beste inzending ontvangt een bol.com-bon.
We kregen deze keer heel wat meer inzendingen. Een enkeling noemde het ook een makkie. Dat mag ook wel eens een keer! Waar we naar op zoek waren was een niveaumeter. Wat je ziet is een drijver met daarin een permanente magneet, schuivend langs een buis. De drijver bedient met zijn magnetische veld een lineaire potmeter in de buis. De weerstand is recht evenredig met de vulhoogte. Via een opgebouwde transmitter wordt het signaal aan het regelsysteem doorgegeven. Hij is geschikt voor vloeistoffen. Velen van jullie herkende het wel, maar legden uit dat het werkt met bijvoorbeeld één of meer reed-schakelaars. Dat had het ook kunnen zijn, maar de fabrikant geeft aan dat het een lineair meetsysteem is met potmeter. Alex Kersten uit Nieuwegein krijgt de bol.com-bon, Gefeliciteerd, Alex! ■
Wij maken carrière, wat maak jij? Voor de meest gerenommeerde procesindustriële bedrijven in Gelderland en Overijssel zijn wij op zoek naar ervaren (proces)operators, shiftleaders en monteurs. Processionals is een gespecialiseerd bemiddelingsbureau binnen de procesindustrie en begeleidt procestechnici naar een volgende stap in hun carrière.
CHEMICALS ENERGY PHARMA OIL & GAS FOOD PAPER METAL PLASTIC TEXTILE
Ben je op zoek naar een nieuwe uitdaging of wil je carrière maken? Kijk dan op onze website voor een volledig overzicht van actuele vacatures of neem contact met ons op voor een afspraak.
www.processionals.nl/vapro Processionals: bemiddeling naar vaste banen in Gelderland en Overijssel. Processionals - Tweelingenlaan 123 - 7324 AR Apeldoorn T 055 - 360 46 25 - E info@processionals.nl - I www.processionals.nl
vapro nummer 6
december 2010
9
ProcesNieuws in het zonnetje
Op bezoek bij BN
Van pvc-poed Behangen gaat niet meer zoals vroeger. De manier van verwerken, ja zelfs de reden om überhaupt iets op de muur te plakken, is veranderd. Een behangetje is tegenwoordig een design statement. Niets is te gek: knalblauw of -roze, leerprint met zilver of gewoon bloemetjes.
1 De basis van het behang is onder andere een vlies op basis van papier en kunststofvezel. Dit wordt op rol aangevoerd. Dit vlies zet tijdens verwerking niet uit onder invloed van vocht, waardoor het behang direct op een ingelijmde muur geplakt kan worden.
Met pvc-poeder, weekmaker en vulstoffen worden zogenaamde moederpasta’s gemaakt. Deze vormen de basis voor de lagen die worden opgebracht. Er zijn twee varianten: wel- en nietschuimend.
2
3 In de dispersieafdeling maakt BN zijn eigen negentien pigmentdispersies door middel van kogelmolens.
4 In de doseerstraat worden aan de moederpasta kleurstoffen, stabilisatiemiddel en matteringsmiddel toegevoegd. Daarna is het mengsel klaar voor de pers. Het aantal van dit soort ingekleurde pasta’s hangt af van het aantal drukstappen dat voor een behangontwerp nodig is. 10
vapro nummer 6
december 2010
5
BN brengt met “Machine 10” maximaal zeven kleur lagen op, afhankelijk van het ontwerp. Het aanbrengen van de lagen gebeurt door middel van rotatie zeefdruk en diepdruk. Lagen hebben kleuren en motieven en kunnen al dan niet schuimend worden uitgevoerd.
International in Huizen
er tot designbehang Bij BN in Huizen weten ze al meer dan 75 jaar hoe dat moet, behang produceren voor een veeleisende consument. We laten het ons door opleidingsfunctionaris Herman Donker uitleggen.
Het omstellen van een machine naar een ander patroon kost een half uur. Als een patroon eenmaal draait, kan men zonder omstellen de kleuren veranderen. Eén type behang is vaak in een reeks van kleuren verkrijgbaar.
6
7
De pers kan zogenaamde rapporten drukken van 64 en van 90 cm. Dat betekent dat een motief zich herhaalt na 64 of 90 cm.
8
In een continu-oven, direct na de printstap, wordt de bedrukte baan verhit tot 200 °C, waarbij de schuimende lagen dikker worden. Een behangontwerp kan meerdere opdikkende kleurlagen over elkaar bevatten, wat complexe en bijzondere motieven kan opleveren.
9 Iedere 1000 meter wordt 1,5 meter monsterstaal uit de pers gehaald voor controle door het fysisch-mechanisch lab. Er mogen geen verschillen optreden ten opzichte van het normstaal. Het naast elkaar opplakken is de ultieme test. Je mag geen naad zien!
10 Verpakken en naar de winkel! ■ vapro nummer 6
december 2010
11
Nieuws Service
Trainingskalender
Informatie en aanmelden via vapro-college.nl.
VAPRO College biedt dit voorjaar een keur aan interessante trainingen voor operators, technici en iedereen die betrokken is bij opleiden en begeleiden. Kijk voor precieze data, locaties en prijzen op vapro-college.nl. Meld je aan via de website. Training
Startdatum
Bedrijfsbegeleider en -beoordelaar CGO (niveau BO, A en B)
10 januari
Praktische voedselveiligheid HACCP voor leidinggevenden
11 januari
Leergang Opleidingsmanagement
11 januari
Examinatorentraining CGO (traject Noord-Holland)
12 januari
Warmtewisselen, een verdieping
13 januari
Functioneringsgesprekken voeren voor medewerkers
14 januari
Didactische vaardigheden voor praktijkopleiders
14 januari
Instroom Certificaat Industrie
18 januari
Terugkomdag examinatoren (Competentiegericht- en eindtermgericht onderwijs)
18 januari
Bedrijfsbegeleider, -beoordelaar en -examinator C (competentiegericht)
21 januari
Functioneringsgesprekken voeren voor medewerkers
27 januari
Bedrijfsbeoordelaar en -examinator CGO (niveau BO, A en B)
1 februari
Mentor A en B - eindtermgericht onderwijs
7 februari
Bedrijfsexaminator CGO (Basis, A, B) eendaags programma van eindtermgericht naar competentiegericht
9 februari
Training instrueren op de werkplek
15 februari
Beoordelingscyclus voor leidinggevenden
23 februari
12
vapro nummer 6
december 2010
Training in de spotlight
Trainingen voor bedrijfsbegeleiders en bedrijfsbeoordelaars VAPRO heeft trainingen voor begeleiders, beoordelaars en examinatoren die binnen een bedrijf met het competentiegericht opleiden aan de slag gaan volgens het VAPRO CGO model.
Steeds vaker zien we dat de rol van begeleider en beoordelaar bij één persoon terecht komt of dat een begeleider er ook beoordelende taken bij krijgt. De bedrijfsbeoordelaars zijn vaak senior operators met een afgeronde VAPRO, procestechniek of technische opleiding op mbo-niveau.
Examinatoren De aanwezigheid van deskundige en bekwame examinatoren is een van de belangrijkste voorwaarden om competentiegericht te kunnen beoordelen in de praktijk. Een examinator staat immers voor de taak om te beoordelen of iemand voldoende kennis, vaardigheden en ervaring heeft om een examen met voldoende resultaat af te kunnen sluiten. Gecertificeerd Om de kwaliteit van de beoordelaar te garanderen heeft VAPRO in samenwerking met SPEN Certificatie een systeem van persoonscertificering voor de examinator ontwikkeld. Deze persoonscertificering is gebaseerd op de ISO norm 17024.
Meer weten? Kijk dan op www.vapro-college.nl en bekijk ook de trainingsagenda in dit nummer.
Ben je binnen een bedrijf of als freelance examinator betrokken bij het beoordelen van kandidaten bij examens binnen het competentiegerichte opleidingssysteem? Dan is persoonscertificering zeker interessant voor jou.
Trainingsmogelijkheden VAPRO biedt verschillende mogelijkheden om deel te nemen aan het certificeringstraject via open inschrijving of in company. Zijn er binnen jouw bedrijf meerdere examinatoren die het certificeringstraject willen doorlopen? Of geef je er de voorkeur aan om het traject binnen je bedrijf te laten plaatsvinden? Het traject kan binnen je bedrijf, op de werkplek worden uitgevoerd, in company. Wil je deelnemen aan een open inschrijving? Bekijk dan de informatie op www.vapro-college.nl voor de mogelijkheden en data. Voorbereiding Om in aanmerking te komen voor de persoonscertificering moet je beschikken over minimaal drie jaar relevante werkervaring in de procesinductie en heb je een denk- en werkniveau op hbo-niveau. Daarnaast adviseren wij je de VAPROtraining voor examinator CGO te volgen. De training bereidt je voor op je rol als examinator waarbij het competentiegericht beoordelen in de praktijk centraal staat. ■
50% subsidie stagebox regeling
Training Didactische Vaardigheden
Het opleiden van personeel voor het vak van operator of analist vereist meer dan goed kunnen uitleggen hoe een apparaat werkt. Het vereist een didactische aanpak: een goed doordacht opleidingsplan, met logische en herkenbare leerdoelen met een opbouw in moeilijkheidsgraad. Tijdens de training didactische vaardigheden komen al deze zaken uitvoerig aan bod. Deze training is bedoeld voor personen werkzaam als praktijkbegeleider of -opleider binnen de productie of het laboratorium. Je hebt opleiden volledig of als deeltaak in je pakket en je begeleidt regelmatig leerlingen in de praktijk. Verder houd je je bezig met het opzetten en implementeren van opleidingsplannen en trainingen. In de dagelijkse praktijk heb je veel met instrueren te maken en wil je jezelf verder ontwikkelen. Je beschikt over mbo denk- en werkniveau. In de training leer je hoe je het leren kunt organiseren op de werkplek. Instructies en informatieoverdracht kun je systematisch voorbereiden en uitvoeren. Uiteindelijk lever je een bijdrage aan de (leer)motivatie van deelnemers van de opleiding en medewerkers. Erg interessant: een door Kenniscentrum PMLF erkend leerbedrijf kan aanspraak maken op 50% subsidie op deze training in het kader van de stageboxregeling. Meer weten? Ga naar VAPRO-College.nl. ■ vapro nummer 6
december 2010
13
Zo Nieuws werkt dat!
Gezondere vetten uit grootste omesterfabri Europa In de eerste aflevering van de nieuwe rubriek Zo werkt dat! beschrijven we een proces van IOI-Loders Croklaan Oils. Dit bedrijf heeft op de Maasvlakte dit jaar de grootste enzymatische omesterfabriek in Europa in bedrijf gesteld. Hier worden op grote schaal plantaardige oliën en vetten omgeësterd, zodat ze geschikt zijn voor bepaalde toepassingen in de voedingsmiddelenindustrie, zoals bijvoorbeeld de margarine- en bakkerij-industrie. In dit artikel wordt uitgelegd hoe omestering precies in zijn werk gaat.
Wat is een vet? Om te kunnen uitleggen hoe omesteren in zijn werk gaat, is het goed eerst in het kort iets uit te leggen over vet. Een vetmolecuul ziet er als volgt uit: Glycerine
Vetzuur Vetzuur Vetzuur
Een vetmolecuul: glycerine + drie vetzuren = triglyceride.
Harden Elk vet is een mengsel van verschillende componenten, dus verschillende soorten triglyceriden. Vetzuurketens kunnen zowel verzadigd als onverzadigd zijn. 14
vapro nummer 6
december 2010
Onverzadigde vetten zijn minder slecht voor je gezondheid dan verzadigde vetten. Er bestaan ook onverzadigde transvetten; deze zijn nog minder gezond voor je dan verzadigde vetten. Trans-verbindingen (transvetten) worden gevormd tijdens het hardingsproces. Harden is een manier om van vloeibare vetten vaste vetten te maken. Dit wordt vaak gedaan om bijvoorbeeld soja-olie vast te maken bij kamertemperatuur.
Eigenschappen aanpassen Palmolie is van zichzelf vast bij kamertemperatuur en hoeft (meestal) niet meer gehard te worden. Palmolie behoort daardoor tot de trans-vetvrije producten. In plaats van harden wordt er steeds
meer omgeësterd. Dit doe je om toch bepaalde smelt- en kristallisatie-eigenschappen te krijgen van het product. Op de Maasvlakte wordt palmolie op grote schaal omgeësterd met behulp van enzy-
Glycerine
de riek van
Wat er tijdens het omesteren gebeurt, is heel simpel gezegd: losknippen van de vetzuurketens van het glycerinegedeelte en de vetzuren er weer op een andere volgorde aanplakken:
Vetzuur 2 Vetzuur 3 Vetzuur 1
OmgeĂŤsterd vetmolecuul.
Bij het omesteren is het uitgangspunt dat niet alleen de lengte van de verschillende vetzuren bepalend is voor smelt- en kristallisatie-eigenschappen, maar ook de plaats ervan.
men, waarmee producten ontstaan die een doorbraak betekenen in de voedingsindustrie.
Hoe werkt omesteren? Zoals gezegd: bij het omesteren veranderen de smelt- en kristallisatie-eigenschappen van een vet of een vetmengsel. Vetzuurketens kunnen verschillende lengtes hebben. Het molecuul zou eigenlijk op deze manier getekend moeten worden: Glycerine
Vetzuur 1 Vetzuur 2 Vetzuur 3
Vetmolecuul met drie verschillende vetzuurketens.
Precisiewerk Omesteren kan op twee manieren plaatsvinden: chemisch of enzymatisch. Bij chemische omestering wordt gebruik gemaakt van een chemische katalysator. Hierbij ontstaan alle mogelijke producten in evenredige hoeveelheden. De katalysator maakt geen onderscheid tussen de plek of de lengte van de afgeknipte en aangezette ketens. Bij enzymatische omestering, waar IOI Loders Croklaan Oils zich mee bezighoudt, is te zien dat de enzymen wèl voorkeur hebben voor bepaalde ketens. De buitenste ketens aan het vetmolecuul zijn gemakkelijker te bereiken dan de middelste keten. Waarom doen we dit? Het is de verwachting dat in de komende jaren de vraag naar palmolie flink zal stijgen, omdat de vraag naar gezonde producten zal toenemen en de vraag naar transvetten zal afnemen. Transvetten zijn altijd gedeeltelijk geharde vetten (niet helemaal doorgehard) en hebben veel toepassingen bij
klanten, bijvoorbeeld in margarines (het harde gedeelte, margarine bevat ook veel water). Deze zogenaamde hardstock-producten hebben karakteristieke eigenschappen: ze smelten volgens een bepaald gewenst traject. Ook de kristallisatie-eigenschappen zijn zodanig dat ze zich goed laten verwerken in eindproducten.
Gezonde trend Maar consumenten willen gezonde producten. Daarom zullen voedingsfabrikanten de transvethoudende producten steeds meer vervangen door producten met dezelfde smelt- en kristallisatieeigenschappen die deze stoffen niet bevatten. Een belangrijke methode om deze transvetvrije producten te vervaardigen is het omesteren van palmolie.
Met de grote omestercapaciteit van IOI Loders Croklaan Oils op de Maasvlakte kunnen we in de komende jaren aan de stijgende vraag naar gezonde vetproducten voldoen. De auteur, Ninke Hiemstra, is Manager Process Knowledge bij IOI-Loders Croklaan Europa. â–
vapro nummer 6
december 2010
15
Test Nieuws jezelf
De grote VAPRO
Eindejaarsquiz Hoe goed zit jij nog in je VAPRO-theorie? En weet je echt alles beter dan je collega? VAPRO helpt je graag met het up to date houden van je kennis en het beslechten van de immer sluimerende rivaliteit onder collega-operators. Hoe? Door de volgende test te doen. Doe het voor jezelf of samen.
VAPRO magazine heeft de hulp ingeroepen van de Exameninstelling van VAPRO. Deze heeft dertig authentieke VAPRO Examenvragen opgesteld.
Voor je begint We hebben ze in drie niveaus ingedeeld: basis, A en B. Beantwoord de vragen die bij je niveau passen. Dat is niet alleen afhankelijk van je diploma, maar zeer zeker ook van je werkervaring, verantwoordelijkheid en je competenties. Je kunt de vragen voor jezelf beantwoorden of met een aantal collega’s en er een kleine competitie van maken. De antwoorden staan elders in dit nummer. Veel succes!
Aan de vragen en antwoorden kunnen geen rechten worden ontleend. Deze examenvragen worden niet opgenomen in de reguliere examens. 16
vapro nummer 6
december 2010
3 4a + 8 = 6a –12 Wat is de oplossing voor a? a. –10 b. –2 c. 2 d. 10
Basisoperator 1 Welke bewering is juist? a. –2 is kleiner dan –6. b. 4 – 5 is hetzelfde als 5 – 4. c. –8 + 2 is groter dan 8 – 2. d. –3 – 4 is hetzelfde als – (3 + 4). 2 Het is 4°C onder nul. Hoeveel graden is het als de temperatuur 7 graden daalt? a. –11 °C b. –7 °C c. 3 °C d. 11 °C
4 Wat is de inhoud van een kubus met een zijde a = 3 dm? a. 3 x 3 = 9 dm3 b. 3 x 3 x 3 = 27 dm3 c. 6 x 3 x 3 = 54 dm3 d. 6(3 + 3 + 3 + 3) = 72 dm3 5 Je wilt een roerwerk aandrijven met een motor. Tussen het roerwerk en de motor moet slip op kunnen treden. Welke overbrenging is hiervoor geschikt? a. Kettingwiel overbrenging. b. Wrijvingswieloverbrenging. c. Tandwieloverbrenging met 2 tandwielen. d. Tandwieloverbrenging met 4 tandwielen.
Je kunt meer dan je denkt! De VAPRO Eindejaarquiz is natuurlijk slechts een quiz. Maar wel een met een serieuze ondertoon! VAPRO kan je namelijk helpen met het in kaart brengen van je competenties. Voor dit doeleinde hebben we de VAPRO Ervaringindicatie en het VAPRO EVC ontwikkeld. Het VAPRO EVC verkort de doorlooptijd van de VAPRO opleidingen, terwijl de VAPRO Ervaringsindicatie je carrièrekansen verbetert.
VAPRO Ervaringsindicatie Operators en technici hebben veel kennis in de praktijk opgedaan. Zij zijn hoogwaardig inzetbaar en vaak goed opleidbaar door hun jarenlange ervaring. De VAPRO Ervaringsindicatie is dé manier om alle benodigde competenties onder de aandacht te brengen van je huidige werkgever of toekomstige werkgever. Wat biedt de VAPRO Ervaringsindicatie? ■■ een waardevolle toevoeging aan je cv ■■ geeft je werkgever inzicht in wat je kan en weet ■■ kans op snelle instroom in een opleiding Hoe kun je de VAPRO Ervaringsindicatie verkrijgen? Ga naar VAPRO.nl/ervaring en vul het formulier in.
VAPRO EVC EVC staat voor het Erkenning van Verworven Competenties. Met VAPRO EVC wordt een formele erkenning gegeven aan kwaliteiten die door scholing, werkervaring of op andere wijze zijn verkregen. Met een VAPRO EVC bereik je dat: ■■ je gedurende een opleiding niet opnieuw leert wat je al beheerst ■■ je versneld een volledig erkend VAPRO operator diploma kunt halen ■■ je weet welke onderdelen van een operator opleiding je al beheerst ■■ je ervaringen in een ervaringscertificaat worden vastgelegd
Geïnteresseerd geraakt? overleg de mogelijkheden met je werkgever en bekijk de informatie op www.vapro.nl/evc
6 Welke kracht heb je nodig om 10 kilogram water op te tillen? a. 1 N b. 10 N c. 100 N d. 105 N
8 Welke pomp is niet zelfaanzuigend? a. Een plunjerpomp. b. Een tandradpomp. c. Een membraanpomp. d. Een centrifugaalpomp.
7 Bij de fabricage van papier worden cilinderdrogers gebruikt voor het droogproces. Wat voor soort bewerking is drogen? a. Een fysische bewerking. b. Een chemische bewerking. c. Een handmatige bewerking. d. Een mechanische bewerking.
9 Waar wordt in deze automatische regeling gemeten? 1
10 Welke benaderingsschakelaar werkt alleen op metalen? a. De optische opnemer. b. De inductieve opnemer. c. De capacitieve opnemer. d. De mechanische opnemer.
2 3 4
a. b. c. d.
1 2 3 4 vapro nummer 6
december 2010
17
Test Nieuws jezelf Operator A 11 5
2 3
+2
5 9
10 a. 7 27 7 b. 7 12
c. 8
1 3
d. 8
2 9
12 Een wijnglas bevat 1,5 dl rode wijn. De wijn heeft een alcoholpercentage van 12 %. Hoeveel alcohol zit er dan in een glas wijn? a. 0,125 dl b. 0,18 dl c. 0,8 dl d. 1,2 dl 13 Gegeven: p1 × V1 = p2 × V2 Isoleer p2 a. p2 = b. p2 = c. p2 = d. p2 =
V2 p1 × V1 p1 V1 × V2 p1 × V1 V2 p1 × V2 V1
14 Een stof heeft een vast volume en een vaste vorm. Wat voor een stof is dit dus? a. Een gas. b. Een damp. c. Een vloeistof. d. Een vaste stof. 15 Welke faseverandering is exotherm? a. Verdampen. b. Condenseren. c. Smelten. d. Vervluchtigen.
18
vapro nummer 6
december 2010
16 In het hoogovenproces maken we van ijzererts onder andere staal. Wat is het ijzererts voor die proces? a. Een afvalproduct. b. Een tussenproduct. c. Een grondstof. d. Een eindproduct. 17 Wat versta je onder het natuurlijk talud van vaste stoffen?
a. De hoek, die het grondvlak van de stof maakt met de bodem. b. De hoek, die helling van de stof maakt met de verticale as. c. De hoek, die de ondergrond maakt waarop de stof komt te liggen. d. De hoek, die de helling van de stof maakt met het horizontale vlak. 18 Waarvan is de leidingweerstand niet afhankelijk? a. Van appendages in de leiding. b. Van de afmetingen van de leiding. c. Van het drukverlies over de hele leiding. d. Van de stroomsnelheid van het medium.
19 Welke bewering over instrumentatieschema’s is juist? a. Een meetleiding vormt de verbinding tussen een regelaar en z’n uitvoerorgaan. b. Een kruising van twee lijnen geeft aan dat die leidingen met elkaar verbonden zijn. c. Signaalleidingen vinden we tussen meetinstrumenten, regelaars en uitvoerorganen. d. Vorm en dikte van een lijn in een schema geven aan hoeveel product er door de leidingen stroomt. 20 Waar kan het signaal dat uit een transmitter komt naar toe gaan? a. Naar een regelklep. b. Naar een meetpunt. c. Naar een regelaar. d. Naar een reduceerventiel.
Operator B 21
√49 2 √7
=
a. 5,3
√7 1 c. 2 √7 b.
d.
7
√7
22 Welk binair getal is 3 groter dan 11110(2)? a. 100001(2) b. 100000(2) c. 100011(2) d. 100010(2) 23 Gegeven de volgende vergelijking: 30800 = 2 · 7500 + 560 · h. Hoe groot is h? a. – 81,2 b. – 28,2 c. 28,2 d. 81,8
24 Als je met een pen op papier schrijft, blijft de inkt op het papier achter. Waardoor komt dit? a. De cohesie in inkt is groter dan de adhesie van inkt aan papier. b. De cohesie in inkt is kleiner dan de adhesie van inkt aan papier. c. De cohesie van inkt aan papier is groot; de cohesie in papier is groot. d. De adhesie van papier aan inkt is klein; de adhesie van papier aan inkt is groot. 25 Welke bewering is juist? a. 100 N/m2 = 1 Pa b. 100 N/m2 = 1 kPa c. 1 bar = 100 kN/m2 = 100 kPa d. 1 bar = 10000 N/m2 = 1000 Pa 26 Hoeveel kJ warmte is nodig om 25 kg water van 250°C om te zetten in 25 kg verzadigde stoom van 250°C? Druk, temperatuur en verdampingswarmte van verzadigde stoom.
27 Waaruit is een mengsel van suiker en zout opgebouwd? a. Uit twee elementen. b. Uit één verbinding en één element. c. Uit twee verbindingen. d. Uit één verbinding. 28 We willen een hogere opbrengst in een leidingsysteem hebben. Hoe kunnen we dit bereiken? a. Door de stroomsnelheid te verhogen. b. Door meer afsluiters in het systeem te plaatsen. c. Door de oppervlakte van de doorlaat te verkleinen. d. Door pompen met een lagere capaciteit te gebruiken.
Druk (absoluut)
Kookpunt
Warmte inhoud water
Warmte inhoud stoom
Soortelijk volume stoom
x 100 kPa
°C
kJ/kg
kJ/kg
dm3/kg
32
237
1025
2806
62
34
241
1041
2805
59
36
244
1057
2805
55
38
247
1072
2803
52
40
250
1087
2803
50
44
256
1115
2800
45
50
264
1154
2795
39
a. b. c. d.
60
276
1213
2784
32
70
286
1267
2771
27
80
295
1316
2756
23
29 Met een pijpencondensor voeren we 50 kW warmte af bij een logaritmisch temperatuurverschil van 8,0 °C. De overallcoëfficiënt van de condensor is 600 W/(m2·K). Het warmtewisselend oppervlak van één pijp is 0,15 m2. Hoeveel pijpen bevat de condensor? damp warme vloeistof koude vloeistof condensaat
a. b. c. d.
7 10 70 100
30 Wat verstaan we onder het setpoint van een regelaar? a. De gemeten waarde. b. De proportionele band. c. De ingestelde waarde. d. De integratietijd.
Operator C Als je op VAPRO C–niveau functioneert, vul dan de vragen in behorende bij B. Je mag dan praktisch geen fouten maken! ■
27175 kJ 42900 kJ 70075 kJ 97250 kJ
vapro nummer 6
december 2010
19
Afval = werk Afval = werk
De afvalverwerkende industrie biedt meer carrièrekansen dan je zou denken. Als grootste verwerker van huishoudelijk afval zijn wij voor onze vestiging in Venlo op zoek naar een professional met ambitie: De afvalverwerkende industrie biedt meer carrièrekansen dan je zou denken. Als grootste verwerker van huishoudelijk afval zijn wij voor onze vestiging in Venlo op zoek naar een professional met ambitie:
• Hoofdoperator • Hoofdoperator
Wij steken er al onze energie in om zoveel mogelijk uit dat afval te halen. Letterlijk! Duurzaam, innovatief, betrouwbaar en klantgericht Wij steken er al onze energie in om zoveel mogelijk zijn de afval kernwaarden het richtsnoer voor ons uit dat te halen.die Letterlijk! dagelijks handelen vormen. Duurzaam, innovatief, betrouwbaar en klantgericht Regelmatig zijn wij op zoek nieuwevoor mensen zijn de kernwaarden die het naar richtsnoer ons die daaraan bijdrage willen leveren. Mensen die dagelijkshun handelen vormen. – net als wij – energiek met milieu willen zijn. Regelmatig zijn wij op zoek naar nieuwe mensen die daaraan hun bijdrage willen leveren. Mensen die – net als wij – energiek met milieu willen zijn.
ATT0055
Attero is een krachtige en energieke speler op de Nederlandse afvalmarkt. Wij ontwikkelen ons nog steeds als betrouwbare, klantgerichte dienstverlener op milieugebied. Ons bedrijf manifesteert zich Attero is een krachtige en energieke speler op meer de en meer als een innoverende kracht in de ons productie Nederlandse afvalmarkt. Wij ontwikkelen nog van teruggewonnen grondstoffen en duurzame steeds als betrouwbare, klantgerichte dienstverlener energie uit afval. Ons bedrijf manifesteert zich meer op milieugebied. en meer als een innoverende kracht in de productie Met 650 medewerkers verwerken en wijduurzame op een van teruggewonnen grondstoffen vijftiental energie uitlocaties afval. onder meer het afval van bijna 40 procent van alle Nederlandse huishoudens. Ofwel: ruim 6 miljoen mensen. Met 650 medewerkers verwerken wij op een vijftiental locaties onder meer het afval van bijna 40 procent van alle Nederlandse huishoudens. Ofwel: ruim 6 miljoen mensen.
ATT0055
Heb je belangstelling? Kijk dan op onze website onder Werken bij Attero. Daar vind je een beschrijving van de functie en informatie over de sollicitatieprocedure. Heb je belangstelling? Kijk dan op onze website onder Werken bij Attero. Daar vind je een beschrijving van de functie en informatie over de sollicitatieprocedure.
www.attero.nl www.attero.nl
ATT0055_AD_Hoofdop_210x285_v2.indd 1
4-11-10 10:11