VAPRO magazine 4 2012 by VAPRO

Hèt tijdschrift voor de operator en technisch vakman

ag d r o t a Oper ber o t k o 7 den e l m r o Platf ezin met g zoo e naar d

Verder in dit nummer: Koffie branden voor de horeca Smeden van veren Veilig werken is kwestie van bijhouden

Presteren in ploegendienst

Je slaap de baas

jaargang 10 nummer 4, september 2012

Inhoud Hét tijdschrift voor de operator en technisch vakman, is een uitgave van de VAPRO groep. VAPRO groep Postbus 24090 2490 AB Den Haag T 070 - 337 83 00 F 070 - 320 51 86 E info@vapro.nl I www.vapro.nl Redactie Herbert Boland, Tycho van den Born, Hanneke van Gaans, Marvin Moentadj, Kees Noort, Marion Reerds, Marjolein Veeninga, Sonja van Venrooij. Vormgeving Beeldvorm, Pijnacker Foto omslag Lourens Smak Drukkerij Veldwijk-Van Loon Grafische bedrijven

6 Dit zou iedereen van slaap moeten weten Je draait ploegendienst en worstelt regelmatig met slaap. Je valt om als het niet moet en kunt niet slapen als het wel moet. Laat je je verrassen door de kracht van je eigen bioritme of kun je er goed op anticiperen en mee omgaan? En wat weet je eigenlijk van het fenomeen slaap? We hebben wat feitjes voor je op een rij gezet. En op het eind vragen we je om feedback: gebruik je wel eens middeltjes of pilletjes om de nadelen van de nachtdienst te verminderen?

Verschijning 6 keer per jaar Verspreiding Dit tijdschrift wordt gratis verspreid onder leden van het Platform voor Operators, operators (in opleiding), leidinggevenden in de productie, praktijkbegeleiders en -opleiders en verantwoordelijken voor opleidingen binnen bedrijven in de (proces-)industrie. Wie kan aantonen tot de doelgroep te behoren kan zich als abonnee aanmelden via registratie@vapro.nl. Advertenties Mooijman Marketing & Sales T 070 - 323 40 70 E info@mooijmanmarketing.nl Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunnen onder vermelding van onderwerp (adreswijziging VAPRO) via e-mail (registratie@vapro.nl) worden doorgegeven. Productie Beatrijs Media Groep T 076 - 530 90 31 E info@beatrijs.nl ISSN 1878-8033 © Copyright 2011 Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie van VAPRO is een onafhankelijk opererend orgaan. Meningen en opinies in het blad geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de bestuurlijke organisaties vertegenwoordigd in de VAPRO groep noch die van de redactie.

Proces in het zonnetje Van staal tot trailer-veer In Apeldoorn maakt VDL Weweler al decennialang veren voor vrachtauto’s. Oorspronkelijk waren het bladveren, daarna kwamen de lichtere paraboolveren, nu zijn het luchtveersystemen met name voor trailers. Het belangrijkste dragende onderdeel van zo’n systeem is nog steeds een veer. Deze heeft inmiddels wel een heel andere vorm gekregen omdat hij krachten in diverse richtingen moet kunnen opnemen. We kijken hoe men uit een brok staal en prachtig glanzende veer smeedt..

Gras bij de buren Koffie branden voor werk en horeca In de rubriek “Gras bij de buren” gaan we kijken wat het inhoudt om operator te zijn bij ICS International in Dordrecht. Het bedrijf heeft een grote expertise in het roosteren van koffie en het melangeren van instant producten. Hier worden dranken gemaakt die voornamelijk buitenshuis worden geconsumeerd. Denk hierbij aan het kopje koffie in de horeca en de cappuccino op het werk. ICS legt uit wat het is om er te werken.

Column

Voetballen bij Supertape en AVK Hard studeren voor je VAPRO-diploma levert je niet alleen een felbegeerde papiertje en een boel carrièreperspectieven op, ook een fijne voetbal. Het is niet voor niets ‘scoren met VAPRO’! Bij Supertape en AVK Plastics kunnen ze daarover meepraten.

Dirks veiligheidshoekje: Van kennis naar ‘prestatiekennis’ Terug van vakantie is net als oud en nieuw: er breekt een nieuwe periode aan en je zit vol energie en goede bedoelingen. Meer sporten om je strakke lijf vast te houden, bijvoorbeeld. Of een cursus of opleiding volgen om die verroeste hersens weer eens een flinke boost te geven. Kennis moet je gebruiken, anders verdwijnt deze. Dat geldt helemaal voor de kennis die je nodig hebt om veilig te kunnen werken.

En verder 3 4 17 23 24

Column Kort nieuws Training uitgelicht Trainingskalender Puzzel en raadplaat

Veiligheid (boven alles) Het was in de nachtdienst. De claxon en het beeldscherm gaven aan dat een transportschroef thermisch was gestopt. Ik ging ter plaatse kijken en ontdekte een stuk touw om het einde van de as. Hierdoor was een verstopping ontstaan. Ik pakte een mes en begon te snijden. Amper begonnen sloeg opeens de aandrijfmotor aan. Ik trok snel mijn hand terug. Dat ging dus maar net goed. Door de adrealinestoot, als gevolg van de hevige schrik, rende ik snel terug. Wie was de boosdoener? Het systeem kon van z’n levensdagen nooit starten. Eerst moest de schroef thermisch hersteld worden in de laagspanningsruimte en verder was er een startcommando nodig. Het bleek mijn chef te zijn. Hij had de storing gezien en op eigen initiatief de zaak zonder verder overleg afgehandeld. Ik heb hem op zijn foute actie gewezen. Mijn precieze woordkeuze zal ik jullie besparen. Ik ging natuurlijk ook niet geheel vrijuit. Ik had de werkschakelaar op de 0-stand moeten zetten. Dan had het niet kunnen gebeuren. Maar ja, ik was die nacht toch maar alleen en rekende niet op een ‘hulpvaardige’ passant. Een ongeluk zit soms in een klein en heel onverwacht hoekje. Veiligheid heeft meerdere componenten. Allereerst moet de installatie waar je als operator mee werkt veilig zijn. Bovendien moet jouw handelen dat ook zijn. Tenslotte heb je nog te maken met de houding van anderen. Als een van deze drie niet in orde is, is de kans op een ongeval met letsel levensgroot. Gelukkig heeft niet elk falen direct gevolgen. In de praktijk gaat het vaak nog net goed. Laten we daarom met elkaar afspreken dit soort gebeurtenissen allemaal leermomenten zijn. Deze voeden onze bewustwording. Ook al zijn de systemen waar we als operator mee werken nog zo veilig: als het mis gaat is de menselijke factor bijna altijd de boosdoener. Jolmer Winkel, operator, dewinkelhaak.blogspot.com Wil je ook een keer een bijdrage aanleveren voor de column in dit blad? Neem dan contact op met operator@vapro.nl. vapro nummer 4

september 2012

Nieuws Inschrijven halve en kwart marathon Egmond Wegens groot succes van vorige editie

De online inschrijving voor de PWN Egmond Halve Marathon is geopend. Het parcours voert de deelnemers over het strand en door het Noordhollands Duinreservaat. De vaak zware weersomstandigheden zorgen ervoor dat elke editie weer anders is. Dit boeiende aspect van de PWN Egmond Halve Marathon maakt deze klassieker een evenement waar vele duizenden lopers elkaar elk jaar weer terugzien. Vanuit VAPRO doen we al enkele jaren met teams mee. Wil je ook bij zijn? Schrijf je dan nu in. Dat kan online op www.vapro.nl/loopevenement. Inschrijven is mogelijk voor de halve (21,1 km) en kwart (10,5 km) marathon. Zowel bedrijven als individuele lopers kunnen zich inschrijven. Het evenement vindt plaats op 13 januari 2013. Tot dan! ■ 4

vapro nummer 4

september 2012

Hoe flexibel is jouw rooster? In de nieuwsbrief van maart vroegen we je naar je ervaringen met flexibiliteit in het ploegenrooster. Hierover is vervolgens in onze magazines uitgebreid geschreven. Het heeft zelfs als basis gediend voor een rapport en een seminar over dit onderwerp. We zijn heel tevreden met alle info die we met jouw hulp verkregen hebben. We willen die dankbaarheid graag fysiek tonen met een aardigheidje. Onderstaande tien operators waren heel snel met invullen van de enquête: N.H.P. van Dijke, R. Gervaise, R. Bakker, L.J.M. van Haren, R.M.W.H. Linssen, S. Otten, R. Rustenburg, J. Bosland, Th. Koning en A. Barendregt. Zij hebben de bol.com-bon welverdiend! ■

VAPRO tenue voor Sekisui Een stoer gezicht, de tourfietsers van folie-producent Sekisui in Roermond, in hun nieuwe fietskle-

ding van VAPRO. En nu maar aan de conditie werken, mannen! ■

Nieuw uiterlijk voor je diploma DI PL OM A

EMPOWERING

PEOPLE AND INDUSTRIES

VAPRO heeft haar waardedocumenten vernieuwd. De diploma’s, certificaten en bewijzen van deelname hebben een frisse, zakelijke lay-out gekregen. De VAPRO-kleur blauw is duidelijk aanwezig. Ook is een aantal echtheidskenmerken ingebouwd, zoals een watermerk, ruitjes met verloop en een foliedruk. Vanwege het watermerk is het papier iets dunner geworden. Scherpere eisen van het Ministerie van Onderwijs vormen de belangrijkste reden om deze aanpassingen door te voeren. ■

Win een originele VAPRO-fessional beker Wil je in het bezit komen van een VAPROfessional beker? We verloten er tien onder Facebookgebruikers die de fanpagina van het Platform voor Operators op Facebook ‘liken’. Dus log in en klik “Vind ik leuk”. ■

facebook.com/VAPROPlatform

WK-actie Het EK voetbalshirt 2012 ging naar: Ben van Louvezijn, Pieter Kamermans, Rico van Wijk.  De VAPRO-voetbal naar: Nico van Gaalen, Maurice Kuijt, Diana Klapwijk, Harrold van Eijk, Patrick van Oers, Albert Krzymowski, Florian Kapias, Ben Rennenberg, Dean Mamman, Peter Langelaar. De EK-pet tenslotte naar: Roel de Vries, Gerrit Horstman, Marvin Bruil, Sanne Samulski, Dennis Hameeteman, Wouter Landlust, Ronald Koerts, Stein Otten, Ton van Veenendaal, Yntse Bijlsma.  Niet alle winnaars hebben hun prijs afgehaald. Dat kunnen ze nog steeds doen door hun adres door te geven aan operator@vapro.nl. Iedereen van harte gefeliciteerd! ■ vapro nummer 4

september 2012

Platform

Baas over je slaap

Dit zou iedereen van slaap moeten weten Je draait ploegendienst en worstelt regelmatig met slaap. Je valt om als het niet moet en kunt niet slapen als het wel moet. Laat je je verrassen door de kracht van je eigen bioritme of kun je er goed op anticiperen en mee omgaan? En wat weet je eigenlijk van het fenomeen slaap? We hebben wat feitjes voor je op een rij gezet. En op het eind vragen we je om feedback: gebruik je wel eens middeltjes of pilletjes om de nadelen van de nachtdienst te verminderen?

Slaap is essentieel voor je lijf en je hersens. Het is een proces waarbij je lichaam zichzelf repareert en weer oplaadt voor een nieuwe dag. Een chronisch slaaptekort is slecht voor de gezondheid. Je loopt kans op allerlei problemen, van een slechter seksleven tot hartfalen aan toe. Zaak is dus om voldoende slaap te krijgen, ook in onregelmatige en nachtdiensten. Hier volgen wat leuke en belangrijke weetjes die we op de site Gezondheidsnet.nl voor je bij elkaar hebben gezocht. Pas op, het wordt een beetje medisch. Testosteron De invloed van slaaptekort op de productie van hormonen wordt door steeds meer onderzoek bevestigd. Een tekort aan slaap bij jonge mannen leidt tot een drastische vermindering van het man6

vapro nummer 4

september 2012

nelijke hormoon testosteron. Dit heeft niet alleen negatieve gevolgen voor het seksuele gedrag en de voortplanting, maar ook voor de bouw van spieren en botten. Dit is ontdekt bij een wetenschappelijke test waarbij minder dan vijf uur per nacht werd geslapen. Weinig testosteron gaat gepaard met een verminderd gevoel van welbevinden, kracht en energie. De gemeten verlaging kwam overeen met een flinke veroudering: van tien tot vijftien jaar. Depressie Het is bij ratten experimenteel vastgesteld: een chronisch tekort aan slaap kan de hippocampus doen krimpen. Dit hersengebied is betrokken is bij leren, geheugen en emoties. Het serotoninesysteem, dat betrokken is bij stress en emotie, raakt ontregeld. Het is iets

wat men ook vaak bij mensen met depressieve klachten waarneemt. Slaapproblemen kunnen wellicht meer zijn dan de gevolgen van een depressie, misschien vormen ze ook wel een beetje de oorzaak. Rimpeltjes De gevolgen kunnen ook heel klein zijn. Wist je dat slaaptekort het ontstaan van fijne lijntjes in je gezicht bevordert? Een deel van de normale huidveroudering wordt in de slaap hersteld. Dat proces komt bijna tot stilstand bij langdurig slaaptekort. Slaaptekort verhoogt ook het cortisol in het bloed, wat de werking van het huidverstevigend collageen dwarsboomt. Sneller dik Mensen die te weinig slaap krijgen, hebben meer kans op overgewicht. Een slaaptekort leidt

Pilletjes Gebruik jij wel eens opwekkende middelen (en dan bedoelen we geen koffie) of slaapregulerende middelen zoals melatonine om de diensten door te komen? Dan horen we graag je ervaringen. Je kunt deze eventueel anoniem met ons delen via operator@vapro.nl. Op de reacties komen we in een volgend nummer van VAPRO Magazine terug.

tot een verstoorde stofwisseling en een onbalans tussen de hormonen greline en leptine. Greline zorgt dat je zin krijgt in eten en leptine vertelt je lichaam wanneer je genoeg hebt gegeten. Door slaaptekort krijg je meer greline en minder leptine en neemt je eetlust dus toe, terwijl bovendien je spijsvertering niet optimaal werkt. Veel daglicht Wie overdag wordt blootgesteld aan veel daglicht maakt ‘s avonds voldoende van het slaaphormoon melatonine aan. In het donkere jaargetijde is blootstelling aan daglicht extra belangrijk. Daarvoor zijn speciale daglichtlampen met helderwit licht verkrijgbaar. Maar fel licht in de avond remt de melatonineproductie juist af. Dat fenomeen doet zich ook voor als je nog laat voor een computerscherm zit. Donkere slaapkamer Een goed verduisterde kamer is belangrijk voor een goede slaap.

Een klein beetje kunstlicht, al is het maar van je wekker, verstoort volgens diverse onderzoeken het slaap-waakritme. Vermoed wordt dat nachtelijk licht ook leidt tot een slechtere stofwisseling en een verstoorde celdeling. Geheugen Een nacht slecht slapen heeft een aantoonbaar negatief effect op de werking van het geheugen, zo blijkt onder meer uit Nederlands onderzoek. Bij een goede, diepe slaap kunnen de hippocampus en de cerebrale cortex samen belangrijke informatie goed opslaan. Wie veel moet leren, moet proberen een lichte, verstoorde slaap te voorkomen. Slaap en bewegen Uit recente onderzoeken blijkt dat er een sterk verband is tussen bewegen overdag en de kwaliteit van de slaap. Wie met moeite in slaap valt of een heel lichte slaap heeft, kan de slaap flink verbeteren door minstens vier keer per week twintig minuten te sporten. Een stukje hardlopen, de lopende band in een sportschool of een flink stuk fietsen helpen het beste. Wie beter slaapt krijgt

bovendien meer zin in bewegen, waardoor bewegen en lekker slapen elkaar in stand kunnen houden. Banaansmoothie Een glas warme melk kan de slaap een beetje bevorderen door het aminozuur triptofaan, een grondstof voor het slaaphormoon melatonine. Het is handig om hierbij een cracker of een banaan te eten, dan is het effect nog groter. Helemaal ideaal: een melk/ banaansmoothie. Lang slapen Uit onderzoek blijkt dat mensen die vaak langer dan acht uur slapen meer dan gemiddeld dezelfde slaapklachten hebben als mensen die te kort slapen. Lang slapen verstoort het bioritme en ontregelt geheugenfuncties. In één ruk door Het idee dat je pas een goede nachtrust hebt gehad als je in één ruk doorslaapt is nergens op gebaseerd. Want bij een normale slaap wordt een mens vele keren per nacht wakker. Je bent je daar niet altijd van bewust. Je maakt vijf cycli van diepe slaap door, die vapro nummer 4

september 2012

Platform

elk ongeveer anderhalf uur duren. Na elke cyclus ontwaak je even, en tussendoor zijn er ook nog vele kleine half-wakker momenten. Avond- en ochtendmensen Achttien procent van de werkende mensen geeft aan een avondmens te zijn, veertien procent een ochtendmens. Avondmensen hebben de meeste moeite met opstaan om vroeg naar het werk te gaan en daarmee ook de meeste slaapproblemen. Junkfood Na een korte nachtrust hebben we vaak trek in een vette hap. Niet zo gek, want onze hersenen moe-

digen ons daartoe aan, blijkt uit onderzoek. Onderzoekers uit New York ontdekten dat het beloningscentrum in de hersenen actiever is bij slaaptekort dan na een normale nachtrust. Het komt er op neer dat je dan gevoeliger bent voor de verleidingen van snoep of pizza. Deze conclusie is in lijn met het idee dat slaaptekort overgewicht kan veroorzaken. Andere onderzoeken lieten al eerder zien dat mensen die te weinig slapen meer eten en een grotere behoefte hebben aan zoet en zout voedsel.

Werkdruk Maar wakker liggen kan ook gewoon komen door werkdruk, dat is voor dagdienst’ers en ploegendienst’ers hetzelfde. Onderzoek heeft vastgesteld dat een kwart van de werkende Nederlanders regelmatig wakker ligt van het werk. Een op de zes heeft vanwege het werk te weinig tijd om voldoende te slapen. Een op de vijf doezelt regelmatig weg op het werk. Een kwart gebruikt opwekkende middelen zoals energiedrank, cafeïne, coffeïne tabletten en drugs. Vier procent geeft toe dat er door slaperigheid fouten worden gemaakt of ongevallen gebeuren. ■

Middelbare Veiligheidskunde en Middelbare Arbeidshygiëne Dit kan nu bij PHOV! Stichting PHOV geeft al ruim 20 jaar de opleiding HVK en heeft hiermee een stempel gedrukt op het vakgebied Veiligheidskunde. Nu gaan we verder en delen onze kennis ook op MVK- en MAH-gebied.

Kies voor PHOV, dan kies je voor • avondopleiding, dus geen verlies van werktijd • boeiende combinatie van theorie en praktijk • specialisatie Middelbare Arbeidshygiëne voor MVK’ers • veel ervaring op veiligheidskundig gebied De opleiding start op 28 november 2012 in Utrecht. De lestijden zijn van 18.00 - 21.15 uur. Meer weten? Bel ons gerust op 030 231 82 12 of check onze website www.phov.nl 8

vapro nummer 4

september 2012

Platform

Voor het hele gezin: 7 oktober

VAPRO Operatordag

nu al succesvol Hij heeft nog niet eens plaats gevonden of we kunnen nu al van een succes spreken. We verwachten voor de tweede VAPRO Operatordag meer dan 800 bezoekers: leden van het Platform die hun familie meenemen. Dat betekent dat de inschrijving is gesloten. De nadruk van deze Operatordag ligt op ontspannen. Maar dan niet alleen: met je gezin. Want dat schiet er nog wel eens bij in, als je druk bent met je werk of opleiding en ook nog eens diensten in de nacht en weekenden draait.

Op 7 oktober maakt VAPRO dat een beetje goed. Diergaarde Blijdorp is het daarvoor decor. Er is een programma voor kinderen met een ontdekkingstocht. En voor de volwassenen natuurlijk het prachtige park met bijzondere attracties zoals de aquaria.

Natuurlijk mag er over het werk gepraat worden. Zolang het maar een gezellige, relaxte dag voor leden van het Platform wordt. En dat gaat zeker lukken! ■

Nog een lid van het Platform? Meld je dan meteen aan op VAPRO.nl. Dan ben je van alle toekomstige activiteiten en acties als eerste op de hoogte.

vapro nummer 4

september 2012

En Endedevoetbal voetbalisisvoor... voor...

Supertape Hard studeren voor je VAPROdiploma levert je niet alleen een felbegeerd papiertje en een boel carrièreperspectieven op, ook een fijne voetbal. Het is niet voor niets ‘scoren met VAPRO’! Bij Supertape en AVK Plastics kunnen ze daarover meepraten. Op vrijdag 22 juni heeft VAPRO bij Supertape in Etten-Leur een grote groep operators mogen feliciteren met het afronden van hun opleiding. Supertape is producent van zelfklevende tape voor allerlei toepassingen. Om de kennis en vaardigheden van de operators uit te breiden, veilig en kwaliteitsgericht werken te verbeteren en het werk inhoudelijk te verdiepen, heeft Supertape samen met VAPRO een opleiding op maat ontwikkeld. Het werd een training specifiek afgestemd op de eigen werkplek. Theorie en praktijk wisselen elkaar daarin in snel tempo af. In maart 2011 begonnen ruim veertig medewerkers van verschillende afdelingen met een opleiding VAPRO Basisoperator. Veertig doorzetters haalden de eindstreep. Dat is een prima resultaat! Tijdens de feestelijke bijeenkomst kregen de geslaagden hun cer10

vapro nummer 4

september 2012

tificaat uitgereikt door algemeen directeur Peter van Noorloos. Hij benadrukte nog weer eens de meerwaarde van deze opleiding, voor operators en voor het bedrijf. Ze werden daarnaast getrakteerd op taart, een cadeaucheque en – niet te missen – de VAPRO-voetbal. Supertape is in ieder geval op de goede weg om in de toekomst ook hoogwaardige zelfklevende producten te kunnen blijven maken. VAPRO hielp bij het uitzetten van het speelveld, plaatste de doelen, coachte het team en liet de deelnemers scoren. Supertape is dan ook blij met dit resultaat en wil graag deze positieve lijn voortzetten. Dit bedrijf is in ieder geval op de goede weg.

AVK

Plastics In het vorige nummer van VAPRO magazine schreven we er al over. AVK Plastics is de afgelopen tijd druk geweest met optimaliseren van haar productieprocessen. VAPRO heeft daarbij flink kunnen helpen. In de afgelopen twaalf maanden zijn er spuitgietmachine-operators opgeleid en vijf leidinggevenden hebben hard gewerkt aan VAPRO-VVI. Daarnaast is 5S binnen AVK-Plastics ingevoerd. Operators en leidinggevenden zijn zeer tevreden. Bij zo’n een goed resultaat horen certificaten, VAPRO-ballen en een groot stuk slagroomtaart!

VAKBEURS VOOR PROCESAPPARATUUR, -ENGINEERING EN -AUTOMATISERING

ENGINEERING MOVES

VAKBEURS VOOR PROCESAPPARATUUR, -ENGINEERING EN -AUTOMATISERING

ENGINEERING MOVES

DÈ GROOTSTE VAKBEURS VOOR DE DÈ GROOTSTE VAKBEURS VOOR DE TOTALE NATTE EN DROGE TOTALE NATTE EN DROGE PROCESINDUSTRIE IN DE BENELUX PROCESINDUSTRIE IN DE BENELUX

VAN BEURS NAAR EVENT VAN BEURS NAAR EVENT

• 200 exposanten presenteren hier hun

• Kennisoverdracht en netwerken

• nieuwste 200 exposanten presenteren hier hun producten en diensten

• eninhoud netwerken • Kennisoverdracht Nieuw concept met en visie

producten en diensten • nieuwste Pomp.nl-plein, Machevo paviljoen en

• concept met inhoudSafety en visie • Nieuw Thema’s: Energy Saving, &

• Pomp.nl-plein, Machevo paviljoen en PIP Award uitreiking

• Thema’s: Energy Saving, Safety & Maintenance

uitreiking • PIP met Award één bezoek bent u weer helemaal

• Maintenance Inspirerende masterclasses,

• met één bezoek weer helemaal op de hoogte vanbent alleutrends en

• Inspirerende masterclasses, tentoonstellingen en demonstraties

op de hoogte van alle trends en ontwikkelingen

tentoonstellingen en demonstraties • Verrassende indeling en een nieuwe

ontwikkelingen

• Verrassende indeling en een nieuwe beleving beleving

2-5 OKTOBER 2012 | JAARBEURS UTRECHT 2-5 OKTOBER 2012 | JAARBEURS UTRECHT WWW.INDUSTRIALPROCESSING.NL

2-5 OKTOBER 2012 | JAARBEURS UTRECHT 2-5 OKTOBER WWW.IAD.NL 2012 | JAARBEURS UTRECHT

WWW.INDUSTRIALPROCESSING.NL

WWW.IAD.NL

Vraag met de code uw gratis toegangsbewijs Vraagaan metopdewww.industrialprocessing.nl code uw gratis toegangsbewijs

Vraag met de code uw gratis toegangsbewijs Vraag met de aan codeopuw gratis toegangsbewijs www.iad.nl

aan op www.industrialprocessing.nl

aan op www.iad.nl

200.000.707 200.000.707

IP_I&A2012_215x285_VAPRO.indd 1

300.001.819 300.001.819

14-06-12 12:30

Dirk over veiligheid Vakmanschap en veiligheidstrainingen, deel 1

Van kennis naar ‘prestatiekennis’ Terug van vakantie is net als oud en nieuw: er breekt een nieuwe periode aan en je zit vol energie en goede bedoelingen. Meer sporten om je strakke lijf vast te houden, bijvoorbeeld. Of een cursus of opleiding volgen om die verroeste hersens weer eens een flinke boost te geven. Helemaal geen verkeerd plan. Een opleiding kan je nieuwe competenties geven en je oude aanscherpen. Je moet eigenlijk ook wel. Door ontwikkelingen in de techniek is life long learning haast een must. Bovendien: stilstand is achteruitgang. In de loop van de tijd raken we vanzelf kennis kwijt. Dat komt niet doordat je dingen vergeet, maar ook doordat je kennis niet meer kunt vinden of doordat je het niet gebruikt. Wees maar eens eerlijk, hoeveel weet je nog van de wiskunde en scheikunde die je op school hebt gehad? Iets wat je niet toepast, raak je dus van lieverlee kwijt. Maar in hoeverre is dat nu ook van toepassing op veiligheidsopleidingen en hoe kan je daar iets aan doen? Losse flodders Veel veiligheidstrainingen richten zich op het overdragen van theorie 12

vapro nummer 4

september 2012

of op het oefenen van een vaardigheid op een specifiek terrein, zoals EHBO of brand blussen. Dat is makkelijk en praktisch, want het is goed in te plannen en je bent snel weer up-to-date. Maar is het ook goed? Wat bijvoorbeeld te denken van de training “VCA in één dag” – wordt daar het werk ook veiliger van? VAPRO vindt dat geen gunstige ontwikkeling. Veilig werken kan alleen worden bevorderd als je dat inpast in de normale, dagelijkse werkzaamheden. Veilig werken is een onderdeel van vakmanschap. Een vakman word je niet door het volgen van een aantal losse theorielessen. Je moet meerdere zaken tegelijkertijd en in de praktijk leren toepassen, anders is de kennis niet meer dan losse flodders.

met apparatuur, kan beoordelen of een proces op een juiste wijze verloopt en weet wanneer en hoe hij moet ingrijpen bij een afwijking of calamiteit. Daarnaast kent hij de risico’s op zijn werkplek en de functie van de diverse beveiligingen op de installatie. Datzelfde geldt uiteraard ook voor de productieleider, de medewerker van de technische dienst en de laborant die een monster komt nemen. Risico’s herkennen Een opleiding veiligheid, waarin aandacht is voor diverse risico’s en algemene veiligheidskennis, moet altijd worden afgestemd op de situatie in je eigen bedrijf, want anders blijft het abstract. Het werkt ook andersom. Bij een technische opleiding moet je vei-

Kennis wordt pas ‘prestatiekennis’ als je deze weet toe te passen in je eigen werk Vakmanschap Een belangrijk uitgangspunt bij VAPRO is dat je veilig werken in een productieomgeving niet los kunt zien van vakmanschap. Alleen een goed opgeleide operator weet hoe hij moet omgaan

ligheid betrekken bij het aanleren van processen. Het is dus belangrijk dat je door je opleiding in staat bent de risico’s op je werkplek te herkennen. Daarbij komen vragen aan de orde als: wat zijn de specifieke risico’s van een proces, is

Veiligheidsspecialist Dirk de Knecht is bereikbaar via d.d.knecht@vapro.nl en 06-52351504.

een proces inherent veilig, wat is het nut en de functie van beveiligingen en hoe grijp is in als het misgaat. Daarbij komt uiteraard kennis over de extra risicovolle werkplekken, de omgang met machines en gevaarlijke stoffen enzovoort.

Chemie Farmacie Levensmiddelen Olie en gas

‘Prestatiekennis’ En als we het over het verhogen van kennis hebben, dan hebben we het niet zozeer over boekenkennis en procedures. Dat zijn ‘dode dingen’ zolang je er niets mee doet. Er moet dus meer gebeuren. Met het werken aan inzicht en begrip kom je al een stapje verder. Maar omdat ook hierbij geen sprake is van goede nabootsing van de werkelijkheid en er geen ervaring wordt opgedaan met de echte praktijk, blijft deze kennis beperkt inzetbaar in ons dagelijks werk. Kennis wordt pas dynamische kennis of ‘prestatiekennis’ wanneer je in staat bent deze toe te passen in het eigen werk en dat ook werkelijk doet. Een goede training dwingt je om het geleerde toe te gaan passen in de praktijk. Een voorbeeld is het vertalen van de kennis van de risico’s van

gevaarlijke stoffen in concrete acties bij een (mogelijk) ongeluk met een bepaalde gevaarlijke stof. Dan beslis je over hoe je moet handelen, welke ehbo-maatregelen je moet treffen, of je een arts belt, hoe je de lekkage opruimt, ga zo maar door. Datzelfde geldt ook voor het fenomeen ‘beroepshouding’. In trainingen kom je het vaak tegen: good housekeeping. Maar wat blijkt, na de training loopt de cursist – jij natuurlijk niet – gewoon door als hij op de vloer een voorwerp ziet rondslingeren ziet liggen, in plaats dat hij het opraapt. Of erger nog: hij of zij ziet het nog steeds niet... ■

In een volgende uitgave van VAPRO Magazine gaan we nog een stapje verder met vakmanschap.

Alléén voor procesoperators! Ben je op zoek naar een nieuwe baan als procesoperator? vacatureprocesoperator.nl wijst je de weg! Alle vacatures bij elkaar, handig en overzichtelijk.

vacatureprocesoperator.nl vapro nummer 4

september 2012

Proces in het zonnetje In Apeldoorn maakt VDL Weweler al decennialang veren voor vrachtauto’s. Oorspronkelijk waren het

Van staal tot

bladveren, daarna kwamen de lichtere paraboolveren, nu zijn het luchtveersystemen met name voor trailers. Het belangrijkste dragende onderdeel van zo’n systeem is nog steeds een veer. Deze heeft inmiddels wel een heel andere vorm gekregen omdat hij krachten in diverse richtingen moet kunnen opnemen. We kijken hoe men uit een brok staal en prachtig glanzende veer smeedt. We laten ons door opleidingsmanager Tom Wijkamp en teamleider Bert Hoogenberg rondleiden in een snikhete productiehal.

2 1 Het uitgangsmateriaal is een staaf verenstaal, speciaal geproduceerd naar materiaalspecificaties van VDL Weweler.

3 Een gastunneloven verwarmt de veer in ongeveer 40 minuten tot 1000 graden. De veer wordt in een pers gevormd en is klaar om gehard te worden. 14

vapro nummer 4

september 2012

In het eerste bewerkingsstation gebeurt veel. Door middel van inductie worden de zware staven tot 950 graden verhit en bewerkt. Er wordt gewalst, geknipt, een oog gerold en zes gaten gestanst. Robots doen het zware werk. Bijna niet voor te stellen dat dit vroeger veelal handwerk was!

Spectaculair om te zien is hoe een 200 tons pers er in twee slagen drie bochten en een inkeping in drukt.

Een kijkje bij VDL Weweler in Apeldoorn

trailer-veer

Door het harden ontstaan er inwendige spanningen in het materiaal. Deze verdwijnen door middel van ontlaten. Dat gebeurt door de veer 1,5 uur op een temperatuur van 500 graden te houden.

5 In een oliebad van 60 graden laat men de veer snel afkoelen waardoor hij zijn hardheid en kenmerkende verengedrag krijgt.

De veren worden door een shotpeen straal-tunnel geleid, waarbij kleine stalen korrels de oppervlakte hameren. Dit brengt een drukspanning aan in de oppervlakte zodat de levensduur van de veer verlengd wordt met een factor drie.

7 Er wordt een rubber silentblock in het oog van de veer geperst dat als draaipunt dienst gaat doen. Tegelijkertijd wordt steekproefsgewijs de hardheid van het staal gemeten om het hardingsproces te blijven controleren.

De laatste stap is het elektrostatisch lakken. De veer is klaar voor montage bij de carrosseriebouwer! â&#x2013; vapro nummer 4

september 2012

BioFoam®

EPS

Uitdaging voor talent Synbra Technology BV in Etten-Leur maakt deel uit

Door deze ontwikkelingen is

van Synbra Holding en heeft zich gespecialiseerd in de

een behoefte ontstaan in

productie van Expandeerbaar Polystyreen en PLA

versterking van de productie

(polymelkzuur) door middel van polymerisatie en

en de ondersteuning hiervan. Synterra®

extrusie. Deze grondstoffen worden vervolgens door zusterbedrijven verwerkt tot speciale verpakkingen of bouw gerelateerde isolatiematerialen. De afdeling R&D van Synbra richt zich voortdurend op het ontwikkelen van nieuwe eigenschappen en

Synbra is op korte termijn op zoek naar:

• Monteur WTB

toepassingsmogelijkheden van deze grondstoffen. Met regelmaat brengt Synbra in samenwerking met

Zie www.synbratechnology.nl/jobs voor meer informatie over

zusterbedrijven nieuwe producten op de markt, zoals het

de vacatures. Het gaat hier om veelzijdige functies, met daarbij

op PLA gebaseerde schuim BioFoam®. Hiermee heeft

passende goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden.

Synbra in 2010 de nationale innovatie top 100 gewonnen. Het schuim is Cradle to Cradlecm Silver gecertiﬁceerd. Een

Spreken deze ontwikkelingen en ons productenpakket je aan,

recente ontwikkeling in 2011 is het succesvol opstarten

stuur of mail je sollicitatie naar de afdeling Personeelszaken t.a.v.:

van een fabriek voor het maken van de grondstof voor BioFoam® en hoog temperatuur bestendig biopolymeer.

Mevrouw D. Jansen (emailadres d.jansen@synbra-tech.nl)

Synbra is mede vanwege de veelzijdigheid van haar

Synbra Technology bv

productie processen een erkend en gewild leerbedrijf.

Postbus 37, 4870 AA Etten-Leur

Training in de spotlight

Leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap Start 20 september 2012 VAPRO College heeft een leergang ontwikkeld voor leidinggevenden in een complexe industriële omgeving. De leergang richt zich op beginnend leidinggevenden of leidinggevenden met al enige ervaring in een industriële omgeving, zoals productiemanagers, wachtchefs en teamleiders. Deelnemers hebben de behoefte zich verder in hun rol te verdiepen en kunnen hierbij goed handvatten gebruiken. Een industriële omgeving is complex, daar weet je alles van. Vooral als je daarin zelf een leidinggevende functie vervult. De techniek ontwikkelt zich razendsnel, organisatievormen wijzigen, medewerkers staan niet stil en de informatie die u dagelijks te verwerken krijgt is meer dan ooit. Vaak moet met minder mensen meer gedaan worden. Dat betekent dat je effectief en efficiënt moet kunnen werken. Waarom? Je bent beginnend leidinggevende of leidinggevende met al enige ervaring in een industriële omgeving. Dit kan in het primaire proces zijn, maar ook in onder-

steunende diensten. Dat leidinggeven doe je naar eigen inzicht. Een uitgebreide opleiding, gericht op leidinggeven, heb je nooit gevolgd. Je hebt de behoefte je rol verder te verdiepen en kunt hier handvatten bij gebruiken. ”Kan ik doelmatiger en doeltreffender werken? “Hoe doen anderen het? Wat zijn de best practices in de industrie en wat kan ik daarvan leren en toepassen?” Vooral de praktische handvatten zijn voor jou van belang. Een stevige theoretische basis, oké, maar het moet wel direct toepasbaar zijn in je eigen werk, zodat je snel resultaten ziet. De leergang operationeel management & persoonlijk meesterschap helpt je die resultaten te behalen. Programma Rondom elke module wordt aandacht gegeven aan je eigen inzichten en drijfveren. Belangrijk hierbij is dat je een koppeling kunt maken tussen de theorie en de toepassingsmogelijkheden. “Wat leverde mij dit op en wat zou mij nog effectiever maken?” Die cyclus wordt keer op keer doorlopen, vanaf de eerste module. Er zijn tien maandelijkse bijeenkomsten met een proeve na module 9. Het kan via open inschrijving worden gevolgd en het maximaal aantal deelnemers is 12.

Resultaat Tijdens de leergang ontwikkel je je leiderschaps- en managementcapaciteiten door direct met toepasbare methoden en technieken aan de slag te gaan. Na de leergang zijn deze methoden en technieken zover ingesleten, dat je ze nooit meer vergeet. De modules worden naarmate de leergang vordert complexer en uitdagender. Net als je dagelijkse praktijk. Jouw doelen zijn leidend, dus je neemt kennis en ervaring mee om je doelen nu en in de toekomst te realiseren. Je toont persoonlijk leiderschap en weet hoe je doeltreffend leert. De koppeling wordt gelegd met je dagelijkse praktijk. Het geleerde is direct toepasbaar. Tijdens de leergang ontwikkel je de volgende competenties: coachen, overtuigen, confronteren, motiveren, presenteren, emotieregulatie, stresshantering, zelfreflectie, conflictbemiddeling, timemanagement, budgettering, coördineren, beoordelen, communiceren, leren leren, innovatief denken, systeemdenken, teamontwikkeling, samenwerken en leiderschap. ■

Aanmelden Het kan nog. Ga naar www.vapro-college.nl voor alle informatie en aanmelding.

vapro nummer 4

september 2012

Gras bij de buren

Werken bij ICS International in Dordrecht

Koffiebrander achter sterke merken In de rubriek “Gras bij de buren” gaan we kijken wat het inhoudt om operator te zijn bij ICS International (ICS) in Dordrecht. Wil je weten hoe jouw heerlijke kopje koffie of warme chocolade wordt gemaakt, lees dan snel verder.

In Dordrecht, niet ver van de belangrijke koffiehavens van Rotterdam en Antwerpen is ICS gevestigd. Het bedrijf heeft een grote expertise in het roosteren van koffie en het melangeren van instant producten. Hier worden dranken gemaakt die voornamelijk buitenshuis worden geconsumeerd. Denk hierbij aan het kopje koffie in de

ICS International Dordrecht 18

vapro nummer 4

horeca en de cappuccino op het werk. Ruim twee miljard keer per jaar nuttigt er iemand een koude of warme drank die door ICS is gemaakt. Het concern ICS is het productiebedrijf binnen de internationaal opererende Autobar Group. Autobar is een belangrijke Europese dienstver-

De mengerijafdeling september 2012

lener als het gaat om de drankenvoorziening op het werk. Het concern voorziet consumenten in de zakelijke markt van koffie en andere warme en koude dranken onder de merken Autobar, Café Bar en Roode Pelikaan. Met veel passie zetten de 130 medewerkers van ICS hun vakmanschap in om exclusieve producten te ontwikkelen voor

Operator aan het woord “Iedere dag, ieder recept, geeft weer andere koffie” “Mijn naam is Raymond de Kroon. Oorspronkelijk ben ik banketbakker. In 2007 begon ik bij ICS als koffiebrander en inmiddels ben ik meewerkend voorman. Onlangs kreeg ik mogelijkheid om de opleiding VAPRO Basisoperator te volgen. Het is interessant en ik heb er al aardig wat van opgestoken. Hierna ga ik door met VAPRO A.” Raymond legt uit wat zijn werk als koffiebrander inhoudt. “Als koffiebrander ben ik verantwoordelijk voor het bewaken van het proces van het roosteren van de koffie. Ik controleer vooraf de voorraad, zodat de juiste koffie soorten klaar staan om de gewenste koffiemelanges te maken. Tijdens het proces moet je goed opletten of de brander de juiste temperatuur heeft en dat de koffie op tijd de brander weer verlaat. Tussentijds neem ik monsters, controleer deze en zo nodig stuur ik het proces bij. De kleur van de koffie is een belangrijke kwaliteitsindicatie in het proces. Daarnaast moet de koffie voldoen aan alle eisen die vooraf gesteld zijn. Het gaat erom dat het product voldoet aan eisen van de klant. Met lekkere koffie heb je tevreden consumenten.”

voor een warme chocolademelk, hieraan worden nog ingrediënten toegevoegd zodat het product probleemloos in de koffieautomaat gedoseerd wordt. Hierdoor is iedere consumptie constant van kwaliteit en gegarandeerd lekker.

“Ik drink het trouwens zelf ook graag”, besluit Raymond. “Voor mij zwart alsjeblieft!”

aansprekende merken. Daarnaast heeft ICS heeft een mooie staat van dienst als het gaat om het produceren van maatwerk. Zo wordt koffie exclusief geselecteerd, gebrand en verpakt voor onder andere La Place, de Bijenkorf en Heineken. Nederland is een belangrijke afzetmarkt voor ICS, daarnaast exporteert het bedrijf naar zo’n 60 landen. De productie De productie in Dordrecht kent twee specialismen: het melange-

ren van instantproducten en het branden van verse koffie. De afdeling “instant” maakt poederproducten die in de koffieautomaat met warm water worden bereid. Voorbeelden zijn oploskoffie, kant en klare cappuccino, warme chocolademelk en toevoegingen voor koffie zoals melkpoeders en creamers. Op de instant-afdeling komen halffabrikaten binnen die naar recept worden vermengd en vervolgens verpakt. Melkpoeder, cacaopoeder en suiker vormen de basis

Voor de koffiebranderij wordt per levering ruim 25 ton ruwe koffie gelost. Dit zijn onbewerkte groene koffiebonen. De koffie wordt eerst opgeslagen in silo’s. Vanuit de silo’s worden melanges samengesteld die per batch worden gebrand. Door het verhitten van de koffiebonen karamelliseren de suikers in de boon. Dit geeft de koffieboon de bruine kleur en de drank zijn bijzondere smaak. vapro nummer 4

september 2012

Gras bij de buren De productieorganisatie De dagelijkse leiding van de productie is in handen van de productiemanager. Deze geeft leiding aan totaal drie teamleiders op de branderij, de instant-mengerij en de verpakkingsafdelingen. De teamleiders geven op hun beurt leiding aan de operators op de desbetreffende afdelingen. De afdelingen instant-producten en verse koffie hebben ieder hun eigen afdeling inkoop en R&D. De gehele productie wordt ondersteund door de afdelingen planning, logistiek, kwaliteitsdienst, technische dienst en P&O. Productiepersoneel is te herkennen aan witte bedrijfskleding, de technische dienst draagt blauwe overalls, bij de koffiebranderij en logistiek worden groene overalls gedragen. Tijdelijke krachten zijn te herkennen aan een rode overall. Vaste medewerkers kunnen zo sneller onervaren krachten herkennen en hen coachen bij het werk.

dag van 6.00 uur tot 14.30 uur en 14.15 uur tot 22.45 uur. In de drukke maanden komt daar nog een nachtploeg bij. Een ploeg bestaat uit circa 20 medewerkers, verdeeld over de verschillende productieafdelingen. De operators rouleren voornamelijk binnen hun eigen afdeling, om hen zo allround mogelijk te kunnen inzetten.

De ploegen De operators werken in ploegen. In het zomerseizoen zijn er twee ploegen. Er wordt dan gewerkt van maandag tot en met vrij-

Verantwoordelijkheden De realisatie van de planning, waarborging van de kwaliteit en de productiviteit vallen onder de verantwoordelijkheid van de

Kleur bepalen van de koffie 20

vapro nummer 4

VoedselÂ veiligheid ICS produceert levensmiddelen die je veilig moet kunnen consumeren. Daarom is de hygiĂŤne tijdens de gehele productie een belangrijk aandachtspunt. Evenals de controle op de grondstoffen en het logistieke proces. HACCP-regels worden binnen ICS nauwkeurig nageleefd. Daarnaast is ICS gecertificeerd voor ISO 9001, 14001 en BRC.

teamleider. Storingen worden veelal verholpen door de operators zelf of in samenwerking met de technische dienst. ICS streeft naar een grote zelfstandigheid van de operators en waardeert een creatieve en oplossingsgerichte inzet als het gaat om het verbeteren van de processen en het voorkomen van storingen. â&#x2013;

Overzicht van de verpakkingsafdeling instant september 2012

Bedrijfsprofiel Kolb Nederland B.V., onderdeel van de Zwitserse Kolb groep, is gevestigd op industrieterrein Moerdijk. Wij produceren grond stoffen voor was en reinigingsmiddelen, cosmetica en voedings middelen die hun weg vinden naar gerenommeerde afnemers. Om aan de eisen van onze klanten te voldoen is ons bedrijf ISO 9001, 14001 en GMP+ gecertificeerd. Daarnaast voldoen wij aan de hoogst geldende Nederlandse en Europese veiligheids en milieueisen. Kolb Nederland B.V. is op dit moment bezig met de realisatie van een nieuwe productieunit, waarmee wij in de komende jaren een belangrijke omzetgroei zullen bereiken. Momenteel zijn wij op zoek naar meerdere:

Wachtchefs in 5 ploegendienst (M/V) 33,7 uur per week Voor onze productie afdeling zijn wij op zoek naar gemotiveerde collega’s die zich thuis voelen in een nononsense productie omgeving en bekend zijn met het sturen op basis van vooraf gestelde doelen. Je geeft leiding aan 7 medewerkers en bent verantwoordelijk voor de batchgewijze productie met 4 reactoren en de organisatie op het gebied van veiligheid en planning van alle overige operationele werkzaamheden daar omheen. De functie • Verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van de primaire processen en het realiseren van de afdelingsdoelstellingen • Samen met de overige afdelingen zorgen voor een opti male doorstroom en het volgens afspraak en planning, efficiënt en veilig verwerken van de klantenopdrachten • Zorgen voor een optimale personeelsbezetting en de begeleiding, beoordeling en ontwikkeling van de medewerkers in de ploeg • Voorbereiden, begeleiden van projecten en het vooraf, op basis van risicoanalyses, toetsen van het project aan de geldende voorschriften • Bijdragen aan de continue verbetering van de productie en bedrijfsprocessen • Maandelijks rapporteren aan de Manager Operations en verslag doen in het vakgroepoverleg en het afdelingsoverleg voorzitten Functie-eisen • Een afgeronde opleiding op MBO niveau 4, richting procestechniek en (praktijk)kennis op het gebied van leidinggeven en het begeleiden van veranderings processen • Minimaal 5 jaar ervaring in de chemische proces industrie, bij voorkeur als leidinggevende • Kennis van Engels en Duits is een pre Jouw belangrijkste competenties • Zelfstandig, nauwkeurig en analyserend kunnen werken met een positief kritische werkhouding • Sterk in mondelinge en schriftelijke communicatie en affiniteit met leidinggeven in de proces industrie • Bereid zijn te investeren in je persoonlijke ontwikkeling en mee te groeien met de organisatie

Wij bieden Kolb Nederland B.V. biedt jou, naast een uitdagende functie en een prima werksfeer, uitstekende primaire en secundaire arbeids voorwaarden waaronder een premievrij pensioen en uitgebreide opleidingsfaciliteiten. Kolb Nederland B.V. geeft je kansen tot persoonlijke ontwikkeling in een groeiend en dynamisch bedrijf. Contact Voor meer informatie kun je contact opnemen met Wim Verschuur, HR Manager, tel. 0168 – 414 300. Solliciteren? Ben je geïnteresseerd in een baan bij Kolb Nederland B.V. en wil je graag solliciteren? Stuur jouw motivatie met cv naar: Kolb Nederland B.V., afdeling HR, Postbus 123, 4790 AC Klundert. Per email: Secretariaat_NL@kolb.ch

Met VAPRO op je CV heb je een heleboel mee

De techniek biedt perspectief. En een VAPRO opleiding een nog veel breder perspectief. VAPRO is de meest erkende en gewaardeerde opleiding in de procesindustrie. Dus als je extra waardering wilt, een zekere toekomst of een mooie carriĂ¨re kies dan voor een VAPRO opleiding. Kijk voor meer informatie op vapro.nl of bel 070 3378 300.

Service

VAPRO College biedt dit jaar een keur aan interessante trainingen voor operators, technici en mensen betrokken bij opleiden en begeleiden. Kijk voor precieze data, locaties, prijzen en aanmelden op VAPRO-college.nl.

Trainings足kalender Training

Data

Bedrijfsbegeleider, - beoordelaar en -examinator C (beroepsgericht)

13 september

Leergang Operationeel Management & Persoonlijk Leiderschap (incl. iPad2)

20 september

Didactische Vaardigheden voor praktijkopleiders (*50% subsidie)

4 oktober

Bedrijfsbeoordelaar en -examinator BGO (niveau BO, A en B)

8 oktober

Leergang Opleidingsmanagement

8 oktober

Bedrijfsbegeleider en -beoordelaar BGO (niveau BO, A en B)

15 oktober

Bedrijfsexaminator BGO (Basis, A, B) van eindtermgericht naar competentiegericht

22 oktober

Kijk voor actuele data, nadere informatie en inschrijven op VAPRO-college.nl.

vapro nummer 4

september 2012

12 15

Horizontaal 1 Roofvogel 6 toneelgenre 12 eens 14 insect 15 autoteken IJsland 17 bezittelijk vnw. 18 vervoermiddel 20 politieke partij (afk.) 21 vogel 22 kunststof 25 minder worden 28 plaats in Duitsland 29 vuurpijl 31 tocht 32 oude lengtemaat 33 voorzetsel 35 huisdier 36 lange golf (afk.) 37 soort ingenieur (afk.) 38 plaats in België 40 fragiel 42 uitroep 43 Italiaans schilder 44 merkteken (afk.) 46 deel van het jaar 48 huid 51 waterpot 53 public relations (afk.) 54 scheepstouw 56 neon (symbool) 57 predikante (Latijnse afk.) 58 tegen 60 inhoudsmaat 62 smalle roeiboot 64 onaangename gevolgen 66 strijdmiddelen 68 nanofarad (afk.) 69 voorzetsel 70 autoteken Suriname 72 en omstreken (afk.) 73 de onbekende (afk.) 74 fraai 76 gast 78 op geen enkele plaats 79 bijbol van knoflook. Verticaal 1 Achtersteven 2 omroepvereniging (afk.) 3 bouwstijl 4 kolk 5 etage (afk.) 7 ampèrewinding (afk.) 8 heel goed 9 groente 10 antwoord betaald (Franse afk.) 11 doorgang 13 familielid 16 vlug 18 breuk 19 oevergewas 21 spie 23 Zuid Korea (in internetadres)

45 52

41 44

48 54

57 62

43 46

14 19

79 39

24 ondernemingsraad (afk.) 26 Bijbelboek (afk.) 27 muzieknoot 30 zijvertrek 34 bloem 36 in bruikleen geven 38 algemene ouderdomswet (afk.) 39 boom 40 kraan 41 dun takje 45 straktrekken 47 nawoord 49 zeer grote menigte 50 treffende 52 niet klaar 54 bouwmateriaal 55 honingbij 57 plezier 59 technische school (afk.) 60 Frans lidwoord 61 rijksuniversiteit (afk.) 63 informatietechnologie (afk.) 65 struisvogel 67 rivier in België 71 familielid 74 titel 75 voorzetsel 76 water in Friesland 77 Republiek

Wat we vooral willen horen is een duidelijke uitleg over de werking, in je eigen woorden. Vergeet niet aan te geven waar het voor kan worden ingezet. Stuur je oplossing met naam en adres naar operator@vapro.nl. De beste inzending ontvangt een bol.com-bon. september 2012

Wat is hier afgebeeld?

vapro nummer 4

Raadplaat

Puzzelen

Togo (in internetadres). Stuur je oplossing met naam en adres naar operator@vapro.nl. De beste inzending ontvangt een bol.com-bon. Oplossing puzzel VAPRO 3 De oplossing van de woordzoeker in nummer 3 was “Koninginnedag vierder”. De bol.com-bon gaat naar Claudy Groot Zevert, operator bij Apollo Vredestein in Enschede. Claudy, gefeliciteerd! ■

Oplossing raadplaat VAPRO 3 De vorige raadplaat toonde een wervelbedoven. We kregen een aantal inzendingen maar niet iedereen had het bij het juiste eind. Armèl du Saar schreef ons: Een wervelbedoven wordt gebruikt voor het verbranden van doorgaans geshredderd restmateriaal. Dit type oven maakt gebruik van een fluïdiserend zandbed in plaats van een conventioneel verbrandingsrooster, wat met behulp van verbrandingslucht in circulatie wordt gehouden. De brandstof wordt op dit zandbed geblazen en ontbrandt vrijwel direct. Op mijn werk (HVC Alkmaar) gebruiken we een wervelbedoven voor het verbranden van afvalhout. De vrijgekomen warmte wordt opgenomen door de ketelwand en oververhittingsbundels welke zich onder andere in het zandbed bevinden. Met de stoom wordt een stoomturbine aangedreven die elektriciteit produceert.” Armèl, je hebt van ons de bol.com-bon verdiend. Hij is naar je onderweg! ■