VAPRO magazine: Operator door de jaren heen by VAPRO

Hèt tijdschrift voor de operator en technisch vakman

VAPRO 55 jaar: Alle opleidingen op een rij

Uitkomst enquête

Operator door de jaren heen Verder in dit nummer:

VAPRO 55 jaar: Film je ploeg Hoe is het operator- Nieuwe veiligheidssymbolen vak veranderd? Proces in het zonnetje

Leercultuur in je bedrijf

Nummer 2 Jaargang 10 April 2011

Inhoud Hét tijdschrift voor de operator en technisch vakman, is een uitgave van de VAPRO groep. VAPRO groep Postbus 24090 2490 AB Den Haag T 070 - 337 83 00 F 070 - 320 51 86 E info@vapro.nl I www.vapro.nl Redactie Herbert Boland, Hanneke van Gaans, Melanie Lancel, Marvin Moentadj, Marion Reerds, Marjolein Veeninga, Sonja van Venrooij.

Leren doe je samen

Leren kun je op vele manieren. Maar het is wel prettig dat je bedrijf daar zelf het voortouw in neemt. Is dat bij jouw bedrijf zo? Enkele Platformleden geven antwoord.

Vormgeving Beeldvorm, Pijnacker

Foto omslag Lourens Smak Drukkerij Veldwijk-Van Loon Grafische bedrijven Verschijning 6 keer per jaar Verspreiding Dit tijdschrift wordt gratis verspreid onder leden van het Platform voor Operators, operators en operators in opleiding, ploegchefs, productiechefs, praktijk begeleiders, praktijkopleiders en verantwoordelijken voor opleidingen binnen bedrijven in de (proces-)industrie. Wie kan aantonen tot de doelgroep te behoren kan zich als abonnee aanmelden via registratie@vapro.nl Advertenties Mooijman Marketing & Sales T 070 - 323 40 70 E info@mooijmanmarketing.nl Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunnen onder vermelding van onderwerp (adreswijziging VAPRO) via e-mail (registratie@vapro.nl) worden doorgegeven. Productie Beatrijs Media Groep T 076 - 530 90 31 E info@beatrijs.nl ISSN 1878-8033 © Copyright 2011 Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie van VAPRO is een onafhankelijk opererend orgaan. Meningen en opinies in het blad geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten weer van de bestuurlijke organisaties vertegenwoordigd in de VAPRO groep noch die van de redactie.

Film je ploeg Camera? Geluid? Actie! Maak een filmpje waarin je een moment met je ploeg vastlegt en maak kans op een ballonvaart.

10 Vroeger was alles beter. Toch? Het vak van operator is de afgelopen dertig jaar sterk veranderd, zowel positief als minder leuk. Twee zijden van één medaille. Maar het blijkt ook per bedrijf nogal te verschillen. Reis mee in de tijd en kijk of jij je er ook in herkent.

Proces in het zonnetje: rotsvaste spoorrails We zijn op bezoek bij Edilon Sedra in Haarlem. Het bedrijf maakt kunststof bevestigingen voor spoor- en tramrails. We volgen de productie van tweecomponenten gietmassa.

Column

Nachtdienst

Nieuwe veiligheids symbolen: workshop GHS, je hebt er misschien al van gehoord. De bekende stoffen- en veiligheidssymbolen worden aangepast om tot een beter systeem te komen. Veel bedrijven krijgen er mee te maken. Daarom organiseert VAPRO een workshop om er mee bekend te raken.

Alle operatoropleidingen Hoe zat het ook alweer? Deze keer zetten we de operator-opleidingen, ook de speciale brancheuitstromen, overzichtelijk voor je op een rij. Vergeet niet te kijken op VAPRO-college.nl.

En verder 3 5 7 19 20 20

Column Platform-nieuws en acties Kartkampioenschap Trainingskalender Sudoku Raadplaat

Onlangs was ik laat in de avond nog op pad. Wegwerkers waren druk met aanbrengen van nieuw asfalt. ’s Nachts werken. Mijn gedachten gingen automatisch terug naar de tijd dat ik ook nachtdiensten draaide. Ik voelde weer de beruchte dip, zo tussen vier en vijf. De biologische klok die aangaf dat het eigenlijk tijd was de ogen te sluiten. Er kwamen weer namen van radioprogramma’s naar boven die in het holst van de nacht te horen waren. Ik zag me weer buiten zitten, tijdens een zwoele zomernacht, starend naar de sterrenhemel. We grapten wel eens dat de nachtdienst iets is wat velen wel zouden willen: overdag nooit meer werken en ’s nachts niet naar bed hoeven. Toch koester ik absoluut geen heimwee. Na zestien jaar nachtdiensten zag ik een personeelsadvertentie waarin VAPRO-opleiding en dagdienst voor mij de blikvangers waren. De keuze was snel gemaakt. En dat had helemaal niets te maken met het overdag slecht kunnen slapen. In tegendeel, ik sliep zelfs meer dan in de andere diensten. Als ik vertelde op welk tijdstip ik in de namiddag was opgestaan, klonk het vragend of ik wellicht een ‘open ruggetje’ had of ‘last had van doorligplekken’? In de winterperiode gebeurde het wel dat ik helemaal geen daglicht zag. Dat was niet voor iedereen weggelegd. “Nachtdiensten zijn voor politieagenten en dames van lichte zeden”, sprak een oud-collega vaak cynisch. Voor hem was het elke keer weer een enorme opgave om de broodnodige rust te krijgen. Om zeven uur ’s ochtends in z’n bed, om anderhalf uur later al weer klaarwakker te zijn. Na het middag- en avondeten weer even gaan liggen om toch wat slaapuurtjes bij elkaar te sprokkelen. Dan wordt het een lange worsteling waarbij je lichaam en geest het zwaar te verduren hebben. Functies in dagdienst voor operators zijn dungezaaid en niet iedereen die met de nachtdienst te maken heeft kan zonder de toeslag. Toch blijft het een tegennatuurlijk gebeuren. Operators doen soms rare dingen om aan (extra) geld te komen... Jolmer Winkel, operator Wil je je verhaal, ervaring als operator ook met ons delen in een column? Lever je idee dan aan bij operator@vapro.nl. vapro nummer 2

april 2011

NON-FOOD VLOEISTOFFEN ONTWIKKELEN, BEREIDEN, AFVULLEN EN VERPAKKEN

Wij zijn op zoek naar jou!

Wegens uitbreiding van onze activiteiten zijn wij op zoek naar een fulltime:

Teamleider/operator m/v Wat ga je doen? In de vulafdeling hebben we 10 productielijnen waarop onze producten worden afgevuld en verpakt. Jij wordt verantwoordelijk voor de efficiënte productie op 1 van deze 10 productielijnen. Ons streven is jou Multifill inzetbaar te maken op zoveel mogelijk productielijnen. Naast het verzorgen van een efficiënte productie zorg je ook voor het omstellen van de lijn en het verhelpen van storingen. Daarnaast haal je het beste uit je lijnmedewerkers, voer je de productieadministratie en verzorg je kwaliteitscontroles. Preventief onderhoud pleeg je in samenwerking met de technische dienst. Wie ben je? Je hebt een MBO kennisniveau in een technische richting. Je bent gemotiveerd en ziet je werk als een uitdaging. Mensen aansturen gaat je goed af en je functioneert goed in een team. Daarnaast ben je een sterke persoonlijkheid heb je een flexibele instelling en geen 9 tot 5 mentaliteit. Het draaien van wisseldiensten behoort tot jouw mogelijkheden. Wat bieden we je? Je salaris is natuurlijk afhankelijk van je kennis en ervaring. Daarnaast bieden wij je goede secundaire arbeidsvoorwaarden, waaronder een prima onregelmatigheidstoeslag, onkostenvergoeding, spaarloon/levensloopregeling en pensioenregeling. Wij geven de mogelijkheid jezelf te ontwikkelen tot het volgen van relevante opleidingen (intern & extern). Onze werksfeer is prettig en informeel.

Multifill B.V. is een professioneel dynamisch bedrijf, gespecialiseerd in het ontwikkelen, produceren, afvullen en verpakken van reinigingsmiddelen en Personal Care producten voor de zakelijke markt. Multifill heeft een platte organisatie en een hecht team van medewerkers

Hoe reageer je? Stuur je sollicitatie naar Multifill t.a.v. Michel Verbeek. Postbus 367, 3640 AJ, Mijdrecht of hermangroen@multifill.nl. Vraag voor inhoudelijke informatie over de functie naar Michel of Herman, tel. 0297 237627

Zeepbereider m/v Wat ga je doen? We maken jaarlijks ongeveer 8 miljoen liter product. Je bent na een interne opleiding bevoegd tot het bereiden en analyseren van de producten, vaak opgebouwd uit een scala aan ingrediënten. Je beheert na opleiding het aansluiten van opslagtanks, tankwagens en afvullijnen. Tevens ben je medeverantwoordelijk voor het beheren van de installaties op de afdeling. Al met al een zeer verantwoordelijke job, waarbij accuratesse, interesse en verantwoordelijkheidsgevoel een must zijn. Wie ben je? Je hebt een diploma op MBO niveau in een technische richting. Je wil graag zelfstandig onze producten bereiden, dat wil zeggen; grondstoffen doseren, mengketels bedienen, opslag en toelevering aan andere afdelingen verzorgen. Je kunt met analyseapparatuur overweg, of je bent bereid dit te leren. Daarnaast heb je een sterke persoonlijkheid heb je een flexibele instelling en geen 9 tot 5 mentaliteit. Het draaien van wisseldiensten behoort tot jouw mogelijkheden. Wat bieden we je? Je salaris is afhankelijk van je kennis en ervaring. Daarnaast bieden wij je goede secundaire arbeidsvoorwaarden, waaronder een prima onregelmatigheidstoeslag, onkostenvergoeding, spaarloon/levensloopregeling en pensioenregeling. Wij geven de mogelijkheid jezelf te ontwikkelen tot het volgen van relevante opleidingen (intern & extern). Onze werksfeer is prettig en informeel. Hoe reageer je? Stuur je sollicitatie naar Multifill t.a.v. Truus Pennings. Postbus 367, 3640 AJ, Mijdrecht of truuspennings@multifill.nl Vraag voor inhoudelijke informatie over de functie naar Nick van Bemmel, tel. 0297 283021

Nieuws Ga naar VAPRO.nl/kortingen

Leuke dagje-uit kortingen voor operators! Het seizoen voor pretparkbezoek is weer begonnen. Daarom hebben we voor de leden van het Platform voor Operators weer een aantal leuke kortingen bedongen. 20% korting Dolfinarium Wie wil nu niet een dolfijn van dichtbij ontmoeten? Of een kijkje

achter de schermen nemen? Ervaar de magische wereld van de zeezoogdieren. Geniet van tien spetterende shows en meeslepende voorstellingen, die een dag uit nog nooit zo bijzonder maakten. Dolfinarium is de plek waar dromen uitkomen. 25% korting Walibi Beleef een spectaculaire dag met dit seizoen veel nieuws! Zo kun je genieten van de nieuwe show Rockstar waar de bands W.A.B en The SkunX het tegen elkaar opnemen in een rockende Music Battle. Wil je meer spanning? Maak dan een rit in de compleet vernieuwde, sensationele achtbaan, de Speed of Sound. Maar er is veel meer: wilde rivieren, het reuzenrad,

Word jij goed beoordeeld?

Lopers opgelet: Chemieloop

Zweet in de handen en knikkende knieën of een grijns van oor tot oor. Beoordelings- en functioneringsgesprekken hebben voor iedereen een andere betekenis. Dit is natuurlijk afhankelijk van je eigen presteren, maar zeker ook van de manier waarop je beoordeeld wordt. In het komende VAPRO magazine willen we hierover een artikel schrijven. Daarvoor willen we graag jouw mening horen! Zou je de korte online-enquête willen invullen? De eerste 15 deelnemers ontvangen een Bol.com bon van 10 euro. Ga naar www.vapro.nl/enquete en doe mee. ■

Stel je eens voor: je doorkruist in een lang lint op een mooie zaterdag in september het ZeeuwsVlaamse land. Door uitgestrekt natuurgebied, langs en over (!) indrukwekkende industriegebieden kom je onder luide aanmoediging van vele duizenden toeschouwers aan op de Markt in Terneuzen. Daar is het gezellig druk met muziek, marktkramen en een verzorgingspost. Daar vindt ook de feestelijke huldiging van de winnaars plaats. De chemische industrie, de horeca en het MKB geven acte-de-présence in het Promodorp. Dit alles vindt plaats op 10 september, in het kader van Het jaar

teveel op te noemen. Voor iedereen een uitdaging! Wil je gebruik maken van deze spetterende ledenkortingen? Ga dan naar VAPRO.nl/kortingen en beleef een geweldige dag voor jou en je gezin! ■

van de Chemie. VAPRO is natuurlijk aanwezig. Aanmelden kan via www.chemieloop.nl. ■

Operatordag Dit wil je niet missen! Reserveer in je agenda: 6 oktober, de eerste landelijke operatordag van het Platform voor Operators, met info, ontmoeting, vermaak en aandacht voor de inwendige mens. We informeren je nader. Houd daarom dit magazine, Hyves en de nieuwsbrief goed in de gaten.

vapro nummer 2

april 2011

Platform

Is er in jouw bedrijf een leercultuur?

Leren doe je samen Leren kun je op vele manieren. Maar het is wel prettig dat je bedrijf daar zelf het voortouw in neemt. Is dat bij jouw bedrijf zo? We hebben over dit onderwerp een paar vragen uitgezet bij Platform-leden. Is er bij jou ook een leercultuur en hoe merk je dat? Een paar operators gaven aan hoe ze dat ervaren.

Processen worden complexer en je bedrijf moet aan steeds meer weten regelgeving voldoen. Dit vereist naast adequaat handelen ook een hoog kennisniveau. Deze kennis kan alleen worden opgedaan door te leren en de kennis goed bij te houden. Wordt het binnen jouw bedrijf aangemoedigd om te leren? Wordt dit beloond met een promotie of bonus? Vindt er ook kennisoverdracht plaats tussen collega’s onderling? We geven een paar leden van het VAPRO Platform het woord.

-redactie, Beste VAPRO m aar ik werkzaa Binnen U., w er dere werknem ben, wordt ie om te studegemotiveerd cursussen te ren of diverse lf kunnen we ze volgen. Ook m o r uitspreken onze voorkeu its g te doen, m een opleidin it te u e d ij sluit b deze wel aan . en aamhed voeren werkz PRO opleiding VA Onze huidige ste nd met een va B word beloo rt je promovee aanstelling en is n ee . Ieder een loongroep iedereen pro gelijk bij U. en e d te helpen en beert elkaar eel tu en ev n die dingen te lere M.d.V. ontbreken.

vapro nummer 2

april 2011

Beste VAPRO-redactie, Ik werk bij het bedrijf H. en dat houdt er sinds enkele jaren een zeer goed opleidingsbeleid op na. Nieuwe medewerkers moeten eerst een 70 pagina´s tellende presentatie doorlezen en ondertekenen zodat ze bekend zijn met de belangrijkste veiligheids-, hygiëne- en huisregels. Daarna haalt de nieuwe medewerker binnen twee weken een zogenaamd “werkbrevet” voor zijn afdeling. De ondersteuning hierbij van collega´s laat niets te wensen over. Afhankelijk van de diploma’s die je al hebt, wordt er dan gekeken welke opleidingen nog nodig zijn. Onafhankelijk van de genoten vooropleiding volg je werkplekopleidingen. Nadeel voor de trage of luie student is dat het niet behalen van de benodigde certificaten reden voor het bedrijf kan zijn iemand niet in vaste dienst te nemen. Het behalen van de bedrijfsinterne opleidingen is gekoppeld aan het salaris. In ieder geval worden we gestimuleerd om ons te scholen, wat zeker niet bij alle bedrijven in de levensmiddelenindustrie het geval is. Duim omhoog voor H! P.P.

Beste VA PRO-reda ctie, Ik ben we rkzaam a ls proces operator bij H. Als mensen zich door studie ve rder willen ontw ikkelen is d aar alle gelegenh eid toe. O ok worde er bedrijf n sgerichte cursusse georganis n eerd. Verd er zijn er leer-/werk plekken. W at leermo gelijkhed en betreft s coort H. een ruim e voldoen de. J.D.

Beste VAPRO-redactie, Jazeker wordt er bij ons leren gestimuleerd. VAPRO heeft een keer de basisoperatoropleiding verzorgd en dat was erg leuk en leerzaam en resulteerde in vier geslaagde cursisten. Daardoor werd de operator formeel verantwoordelijk voor de productielijn. Hij stuurt aan, overlegt en neemt beslissingen. Dit was gunstig voor ons, want we kregen meer salaris, maar ook voor het bedrijf. Het probleem is dat ons bedrijf momenteel de productie verplaatst naar Duitsland om economische redenen. Vergoedingen voor cursussen zijn gestopt. Ik zou graag nog de cursus 5S willen doen, maar gezien de onzekerheid zijn de kosten nu een probleem. Een operator

Platform

Film je ploeg en kies het luchtruim! Het VAPRO Platform voor Operators heeft weer een leuke actie voor leden! Maak een filmpje waarin je een moment met je ploeg vastlegt en maak kans op een ballonvaart voor de hele ploeg. Je bent vrij hoe je het filmpje invulling geeft. Voorwaarde is dat het direct met jouw werk als operator te maken heeft. Bijvoorbeeld:

leg vast hoe de ploegoverdracht plaatsvindt en stel je collega’s voor ■■ leg vast hoe je de nachtdiensten doorkomt ■■ haal een leuke grap uit met een collega, wachtchef of docent. ■■

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de filmpjes die je kunt toesturen of uploaden. Laat vooral je creativiteit tot grote hoogte stijgen. We kiezen er een uit de inzendingen en belonen deze met

een fantastische ervaring: een ballonvaart voor jou en je ploeg! Meedoen? Meedoen kan door het uploaden van een youtube filmpje in hyves of facebook. Je kunt de film ook mailen naar operator@vapro.nl. De film moet als titel hebben “VAPRO”+ “bedrijfsnaam”+”ploegnummer”. Let op: filmpjes kun je tot 20 mei inzenden. Een ballonvaart kan met maximaal 8 personen. ■

Voorrondes VAPRO kartkampioenschap Fun en kennisuitwisseling VAPRO organiseert ter voorbereiding van de landelijke operatordag (op donderdag 6 oktober) vier regionale kartkampioenschappen. Leden van het Platform uit Zuid-

De deelnemers in Zuidlaren.

laren (Drenthe) en Echt (Limburg) hebben inmiddels hun kunsten vertoond. Ware gedreven racers! Op de baan was er geen oog voor elkaar. Slechts één doel voor ogen: winnen! Tussendoor en na afloop werden er gebroederlijk met een drankje in de hand ervaringen, kennis en ideeën uitgewisseld. In Zuidlaren was Herman Elzinga, operator bij EON het sterkst, Kevin Wientjes, operator bij Lanxxes, liet in Echt bij de finish iedereen de achterkant van zijn bolide zien. In mei staan de kampioenschappen in Amsterdam (19 mei) en

Het erepodium in Echt.

Delft (24 mei) op de agenda. Je kunt je hier nog voor aanmelden! Ga naar vapro.nl/kart. Om deel te kunnen nemen moet je lid te zijn of worden van het Platform voor Operators. ■ vapro nummer 2

april 2011

Veiligheid

Workshop update gevaarlijke stoffen, GHS De veiligheidssymbolen worden aangepast om tot een internationaal herkenbaar systeem te komen. Dit staat bekend als het zogenaamde GHS, wat staat voor Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals. Veel bedrijven krijgen of hebben er mee te maken. Daarom organiseert VAPRO voor operators en technici een workshop om ermee bekend te raken. Wellicht ook iets voor jou?

De eerste workshop vindt plaats op vrijdag 16 september, Den Haag. Inschrijven via www.vapro-college.nl.

Het GHS is een internationale afspraak over wereldwijde harmonisatie van de indeling en etikettering van chemische stoffen en mengsels. Het doel is afstemming in indeling- en etikettering van gevaarlijke stoffen tussen verschillende regio’s in de wereld. REACH beoogt Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemicaliën en stelt onder andere nieuwe eisen aan veiligheidsinformatiebladen, VIB’s. De CLP-verordening heeft aardig wat verandering tot gevolg ten opzichte van de huidige etiketteringsregels uit de Stoffen- en preparatenrichtlijnen. Zo zijn er nieuwe pictogrammen en signaalwoorden en vervallen sommige bestaande symbolen, zijn

er andere gevarenklassen en is er een ander begrippenkader. De opzet VAPRO heeft een workshop ontwikkeld die een update geeft over de omgang met gevaarlijke stoffen in het algemeen en de nieuwe etikettering (GHS/CLP) en VIB’s (REACH) in het bijzonder. In twee dagdelen ben je weer helemaal bij met betrekking tot de omgang met gevaarlijke stoffen. De workshop wordt zowel via open inschrijving als in-company verzorgd. Voor in-company wordt de workshop bedrijfsspecifiek gemaakt door te werken met stoffen, etiketten, VIB’s en praktijkvoorbeelden uit het eigen bedrijf.

Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.vapro-college.nl of neem contact op met de klantenservice via 070 301 10 86.

Het programma ■ Veranderingen wetgeving indeling en etikettering en VIB’s ■ Herkennen eigenschappen gevaarlijke stoffen – Etiketten – Chemiekaarten – MSDS-en ■ Herkennen effecten gevaarlijke stoffen – Fysische, gezondheid en milieugevaren, – Gevarenzinnen ■ Beheersen risico’s van gevaarlijke stoffen – Preventiezinnen – PBM’s – werkpleketikettering – opslag en vervoer ■ Effectieve respons ■ Maatregelen na een ongeval Wat neem je mee na afloop? Je beschikt dan over kennis en vaardigheden die je in staat stellen om de nieuwe verordening (CLP of GHS) te hanteren in de praktijk en de vertaling te maken naar overige aspecten van gevaarlijke stoffen en mengsels. ■ vapro nummer 2

april 2011

Trend

1956 1960 1964 1968 1972 1976 1980

198

Vroeger was alles b

1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1 Was vroeger alles beter? Ja en nee. Dat is wel een erg

tevreden met zowel salaris als arbeidsvoorwaarden. Het salaris groeit nog steeds, de arbeidsvoorwaarden lijken een pas op de plaats te maken. Hoe was het dertig jaar geleden? Over het salaris en arbeidsvoorwaarden nu, zijn de oude rotten over de hele linie wel tevreden, maar ze zien wel duidelijk veranderingen. De een zegt positief, de

procesoperator vergelijkt met een verpleegkundige op mbo-niveau dan verdient een verpleegkundige veel en veel te weinig”, stelt iemand terecht. “In de jaren tachtig had je een redelijke vergoeding. Kennis werd daarin nog niet meegenomen, het was vooral gebaseerd op zwaar werk in een slechte werkomgeving. Nu is kennis het meest

ander zegt dat het afbrokkelt. “Salaris was goed, maar nu nog beter”, kun je vaak horen. “Operator zijn betekent met mbo+ anderhalf tot tweemaal modaal verdienen.” Je kunt het ook anders zien: “Als je het salaris van een

bepalend voor de hoogte van het salaris. Er zijn arbeidsvoorwaarden naar betere ploegendiensten, meer mogelijkheden om te leren, leeftijdsbewust personeelsbeleid.” Je kunt ook horen dat men denkt dat de goede betaling ten opzicht

gemakkelijk antwoord! Het blijkt dat het vak van operator in de

afgelopen dertig jaar best sterk is veranderd. Zowel positief als

minder leuk. Twee zijden van één medaille. Maar het blijkt ook

per bedrijf nogal te verschillen. Laten we eens kijken wat een enquête heeft opgeleverd.

Onder de titel ‘Toen was geluk…’ heeft het platform van Operators een enquête gehouden over de veranderingen die jullie in de afgelopen dertig jaar in je vak hebben ervaren. VAPRO viert dit jaar zijn 55-jarig bestaan en dat is een mooi moment om eens een blik op dat verleden te werpen. In totaal hebben we van ruim honderd operators reacties gehad. De meesten van hen, zijn in de jaren tachtig begonnen met werken, zeg maar de oude rotten. We zijn blij met hun reacties, omdat het een enorme berg aan waardevolle ervaring betekent. Geld toch wel belangrijk Hoe was het salaris, toen en nu? Operators die nog geen tien jaar werken, geven wisselende reacties. De een zegt dat het goed dan wel zeer goed is. De ander vindt dat het wel beter kan. Toch lijkt men over de hele linie redelijk 10

vapro nummer 2

april 2011

84 1988 1992 1996 2000 2004 2008

beter. Toch?

2012

1986 1990 1980 van de rest van het bedrijfsleven voor een groot deel komt door de ploegentoeslag. Of omgekeerd, dat een operator met het zelfde werk in de dagdienst eigenlijk meer verdient dan een continuoperator. Dat ervaar je doordat de verschillen in beloning kleiner worden.

“Als je het salaris van een procesoperator vergelijkt met een verpleegkundige op mbo-niveau dan verdient een verpleegkundige veel en veel te weinig” De een klaagt over onregelmatigheidtoeslagen die zijn verdwenen zijn, nivellering in beloning, te weinig gestegen na invoering van de euro. “Het salaris blijft achter bij andere beroepen. Je merkt dat niet zo, want de ploegentoeslag versluiert dat effect.” Ook is het zo dat in het westen de beloning beter is dan in de rest van het land. De combinatie van goed salaris en mindere arbeidsvoorwaarden komt, logisch bijna, ook voor. “Zijn nu ook nog goed, continudiensttoelage is gestegen van 18 naar 30

procent. Wel zijn er allerlei leuke secundaire arbeidsvoorwaarden weggevallen.” “Salaris is prima maar de ploegenroosters in veel gevallen ouderwets en niet op de mensen ingesteld. Arbeidsvoorwaarden worden nu wel wat minder.” Iemand herinnert zich dat vroeger voor de mensen die tijdens Kerst een dienst draaiden, een zeer uitgebreide maaltijd werd gezorgd, nu is dat veel kariger. “Salaris en arbeidsvoorwaarden waren, eerlijk gezegd, toen veel beter. Door de ploegentoeslag lag het salaris hoger dan het gemiddelde van de andere bedrijven om ons heen. De andere arbeidsvoorwaarden werden altijd goed vastgelegd in de CAO. Daarnaast had ons bedrijf ook nog voorzieningen die andere bedrijven niet hadden. In de loop

der jaren werd dat langzaam afgebroken en uitgekleed omdat het toch wel teveel kostte.” Een ander ervaart het omgekeerde: “Salaris wordt relatief minder, alleen op het gebied van roosters en werk tijden is veel verbeterd.” Toen lukte het je nog wel eens om tussendoor een loonstapje te maken, dat lukt nu vrijwel niet meer. Concluderend zijn de operators van het Platform tevreden met hun arbeidsvoorwaarden en meer dan modale salaris, ook al varieert het sterk per bedrijf of bedrijfstak. En, zo stelt iemand: “Daar komt nog eens bij dat door een tekort op de markt van operators met goede papieren en ervaring, je marktwaarde stijgt en je hoger kunt inzetten bij een sollicitatiegesprek.”

vapro nummer 2

april 2011

Trend Een machtig mooi vak Ook de mensen die nog maar kort in het vak werkzaam zijn, zien al veranderingen: controle en bewaking van processen is geavanceerder geworden, meer taken en verantwoordelijkheden waaronder administratie en registratie, breder, veelzijdiger, meer automatisering, steeds blijven bijleren, veel aandacht voor veiligheid, zeker nu na ‘Moerdijk’. Je moet leiding geven, problemen oplossen, de lijn draaiende houden, het overzicht houden. Iemand zegt dat tegenwoordig een gedegen opleiding de inhoud van het vak beter maakt. Kortom veel positiefs. Maar hoe was dat in de jaren tachtig? Het was de tijd van handbediende kleppen en schrijvende

ler door automatiseren. Maar er is wel veel meer papierwerk en meer vergaderen bijgekomen.” “Toen had je meer mensen die minder product draaiden, in vergelijking met nu. Het stelde eigenlijk nog niet zoveel voor”, schrijft iemand. Er is ook oudgediende die het toen helemaal niets vond en het kort maar krachtig als een k*tbaan omschrijft… “Veel handmatig werk, visueel direct, veel storingen zelf verhelpen, weinig kennis van gevaarlijke stoffen, veel lawaai, trillingen, hitte en kou. Weinig beschermingsmiddelen. Geen of weinig procedures of vergunningen.” Leren deed je toen vooral door praktijkervaring op te doen. Nu is er verdieping in theoretische kennis, door middel van VAPRO, die praktijk en theorie combineert. “Strenge regelgeving was er toen niet. Veiligheid en milieu waren niet zo’n issue. Je vergaderde ook nauwelijks. Je werd niet betrokken bij de aanschaf van nieuwe installaties.” Maar er zijn ook wel geluiden dat het vroeger leuker was. “Toen was het nog improviseren en experimenteren. Er was ruimte om ‘live’ te trainen. De automatisering was minder. Je deed met meer mensen het werk. Daardoor was er meer contact en oog voor elkaars problemen, zowel op het bedrijf als thuis. Je was meer op elkaar aangewezen. Er waren geen mobiele telefoons. Als de toeter klonk, ging je samen kijken wat er aan de hand was en samen loste je het op. Tegenwoordig is alles gerelateerd aan procedures en voorschriften. Je zou bijna zeggen dat denken verboden is.” Iemand uit de papierindustrie schrijft: “Inhoudelijk hield destijds het vak van operator veel meer in, bijvoorbeeld op het gebied van zelfwerkzaamheid doordat veel werkzaamheden niet geautomati-

meters. “Vroeger stond je nog aan een afsluiter te draaien en zakken van vijftig kilo te sjouwen. Nu is het meer controlewerk en met een beeldscherm besturen. Daarmee zijn er ook processen mogelijk geworden die met de hand gewoon niet te doen zijn”, lezen we. Anderen zeggen: “Toen was het meer productiewerk, nu veel meer zaken eromheen: klein en groot onderhoud, zelf meer verantwoordelijkheid bij storing oplossen, zowel klein als groot. Je kan en mag nu veel zelfstandiger werken. De processen zijn stabie12

vapro nummer 2

april 2011

seerd waren. Verder waren er veel meer storingen omdat de apparatuur nog niet zo betrouwbaar was als tegenwoordig.” De een zegt: het is nu complexer en uitdagender. De ander zegt: het werk is door de automatisering, regels en procedures smaller geworden. Je neemt minder zelfstandig beslissingen. Een derde zegt: “Het is nu nog net zo interessant als vroeger!”. Het zal allemaal wel een beetje waar zijn…

“Toen was je een veredelde productie medewerker, je ging ‘in de fabriek werken’, nu heb je meer status.” Steeds verder Hoe zien jullie de mogelijkheid om door te groeien en door te studeren in het vak van operator? Over het algemeen gunstig, kansen genoeg. Het zit vaak ook in de CAO verankerd. Vroeger was VAPRO C al ‘heel hoog’, nu kun je zelfs nog verder. Wel maken sommigen van jullie onderscheid tussen regio, conjunctuur en aard van het bedrijf en of het bedrijf dat stimuleert en voorzieningen biedt. Vroeger was het gebruikelijk dat je

Vrij, verantwoordelijk en leuke centjes…

na een aantal dienstjaren vanzelf ploegbaas werd. Nu is kennis en inzicht, en aanleg om te gaan met mensen en leidinggeven de basis om wel of niet door te groeien naar teamleider. Maar je hebt dat als operator wel in de hand, met voldoende inzet. Er zijn echter ook wel operators die wijzen naar de crisis of naar ‘nieuwe managers’ die je pad omhoog kunnen afsnijden. Daardoor nemen de ontwikkelmogelijkheden af en moet je misschien een andere baas zoeken. Voor sommigen is dat de beste kans om hogerop te komen. “Het wordt wel steeds moeilijker om door te groeien in een dagdienstfunctie’, zegt iemand. “De eisen aan operationele functies zijn veel hoger komen te liggen. Daardoor studeer je eigenlijk om je baan te behouden.” Iemand die in de jaren tachtig is begonnen zegt: “Ik heb toen voor mezelf een loopbaanontwikkeling samengesteld en die is zo goed als uitgekomen.” Een ander legt uit dat als hij een paar jaar geleden geen EVC-traject had gedaan voor mbo-3 niveau, hij zeker zonder werk thuis had gezeten.

Wat waren de belangrijkste redenen om voor beroep van operator te kiezen? Waarom kies je voor het vak van operator? Is dat veranderd door de jaren heen? Als we de antwoorden van de oudgedienden en nieuwkomers vergelijken, zijn er geen grote verschillen. Blijvers zijn de argumenten: verantwoordelijkheid, techniek, afwisseling, vrije tijd en beloning. Een aantal nieuwe operators geeft aan gevraagd te zijn voor de job. Hoe was dat in de jaren tachtig? Mensen die in die tijd voor het beroep kozen noemden een heleboel argumenten. Daarbij valt op dat toeval, erin rollen of stoppen met varen relatief vaak voorkomen. De procesindustrie bood toen betere perspectieven dan bijvoorbeeld de metaalindustrie, dus als je zekerheid en goede vooruitzichten wilde ging je daar aan de slag. Een paar argumenten zijn in al die jaren overeind gebleven: salaris, veelzijdigheid, interesse in techniek en chemie, vrijheid, geen 9 tot 5 baan, uitdagend en verantwoordelijk werk. Een paar mensen geven aan dat werken als operator in de familie traditie is of dat ze zagen hoe machtig interessant de baan van pa was: dat wilden ze ook wel. “Ik ben met mijn opleiding begonnen in 1978 op een bedrijfsschool. Ik had de keuze uit meerdere beroepsopleidingen destijds. Procesoperator had toekomst en verdiende het meest.” Zo was het toen. Het is nu niet veel anders.

Trots op je baan De operators die dertig jaar geleden begonnen, hebben wel wat zien veranderen. Bij de vraag naar het maatschappelijk aanzien toen en nu, wordt bij sommigen een tere plek geraakt. Maar gelukkig vinden de meesten onder jullie dat de waardering is gestegen. “Toen was je een veredelde productiemedewerker, je ging ‘in de fabriek werken’, nu heb je meer status.” Van arbeider naar werknemer, van ‘dom volk’ naar ‘verantwoordelijk medewerker’. “Nu kijken mensen positiever tegen je aan omdat je een deel van je sociale leven opoffert om in de nacht en de weekeinden te werken.”

Maar niet iedereen is het daarmee eens. “De menselijk factor is nu totaal uit het zicht.” of “Helaas, ik zie de verandering niet.”, “Er werd vroeger tegenop gekeken, nu niet meer.” Iemand maakt een vergelijking: “Waardering beneden peil bij publiek en werkgever, wat tot uitdrukking komt in lage salariëring, zeker gezien in het licht van de peperdure installaties die bediend moeten worden.” Men signaleert dat de animo om in de continudienst te gaan werken aan het afnemen is.

“In de jaren tachtig moest je vooral doen wat je chef zei en die wist het zelf ook niet.” Maar men ziet het ook wel als een vrij onbekende beroepsgroep. Er is geen waardering omdat men het domweg niet kent. “Nu is het zo dat je nog altijd een fabrieksarbeider bent. Maar als men hoort wat

je financiële beloning is, kijkt men je vol ongeloof aan.” “Ik geloof niet dat het grootste deel van Nederland procesoperator een beroep vindt, maar meer gewoon iemand die in een fabriek werkt, wat natuurlijk ook wel zo is.” Of: “Als ik in mij omgeving het erover heb – doe ik ook niet meer – dan is het moeilijk uit te leggen wat je werkelijk doet.” Die onbekendheid zal niet verbeteren doordat er zoveel gereguleerd en afgeschermd is: “Veel mensen konden vroeger zonder opleiding terecht op de locatie, dus veel mensen hadden ook een idee van de fabriek.” Leuk is ook de opmerking: “In de jaren tachtig moest je vooral doen wat je chef zei en die wist het zelf ook niet.” De redactie van VAPRO gelooft dat we gerust kunnen zeggen dat we die tijd achter ons hebben gelaten. Laten we daarom concluderen met de opmerking van een van de respondenten: “De maatschappelijke waardering geef ik een 8, een mooi beroep”. De goede opleiding is daar zeker debet aan, zo concludeert een aantal respondenten. ■ vapro nummer 2

april 2011

Proces in het zonnetje

Rotsvaste rails in hoog We kennen allemaal wel de rails op bielzen van hout of beton. Maar hoe zit dat nu bij spoorwegovergangen of bij tramrails die in de straat liggen? Bij het bedrijf Edilon Sedra weet men daar alles van. Bij Edilon Sedra zijn systemen bedacht waarbij rails in een betongoot kunnen worden ingebed door middel van snelhardende kunststof. Zo kan men een overgang ’s nachts vernieuwen en

is men klaar voor de eerste forens weer in de trein zit. We krijgen een rondleiding in Haarlem door Andy Pauw en laten het ons

We volgen de productie van tweecomponenten gietmassa, die in deze doorsnede goed te zien is. Het sluit de rail op in de betonnen goot.

door de VAPRO-operators uitleggen.

2 Het bedrijf verwerkt polyurethaan, epoxy en acrylaat. Wij volgen polyurethaan. Het is een tweecomponentensysteem bestaande uit een gietmassa en een harder. De massa heeft een vulstof en een kleur. Vroeger werd kurk veel als vulstof gebruikt. Tegenwoordig is gebruikt rubber (inzet) gangbaar. Dit wint men uit oude autobanden. 14

vapro nummer 2

april 2011

3 Het mengen vindt plaats in konische mengers of nautamengers. Hier wordt een menger schoongemaakt tijdens een geplande stop.

Op bezoek bij Edilon Sedra in Haarlem

gwaardige kunststof 4

Het afvullen gebeurt in emmers, blikken of kokers.

6 5 7

Een spoorsysteem moet aan strenge eisen voldoen qua belasting, elektrische isolatie, demping en bouwkosten. Op elk moment in het proces wordt daarom 100% gecontroleerd op receptuur en op mengsel, daarnaast ook nog steekproefsgewijs uitgebreider.

Een nieuw spoorsysteem wordt aan een duurtest onderworpen. Het bedrijf is gespecialiseerd in toepassingen die bijzondere eisen stellen, zoals trillingdemping in de bebouwde kom of voor bruggen bij natuurgebieden.

In het lab wordt iedere batch onderzocht op sterkte en hechting. Pas als dit in orde is, mag worden afgevuld.

Op naar de b ouwplaats! ■

vapro nummer 2

april 2011

Training Nieuws in de spotlight

55 jaar vertrouwde VAPRO Vakopleidingen VAPRO bestaat dit jaar 55 jaar. In die periode is VAPRO uitgegroeid tot kennisorganisatie voor industriële bedrijven en de opleider van vakmensen in de industrie. Kennis ontwikkelen en overbrengen staat binnen VAPRO centraal. Hoe doen operators kennis en kunde op? Voor velen is deze vraag een open boek. Toch zijn de opleidingen in de afgelopen jaar flink veranderd. Voor een overzicht van inhoud en mogelijkheden zetten we het allemaal nog eens voor je op een rijtje.

VAPRO Basisoperator opleiding De opleiding VAPRO basisoperator is bedoeld voor operators en technici in alle soorten industriële bedrijven. De opleiding is ook geschikt voor iedereen die al een tijd niet meer in de schoolbanken heeft gezeten en voor jongeren met een afgebroken vooropleiding. Doel De opleiding is gericht op het leren beheersen van apparatuur. Met kennis van specifieke installaties of deelprocessen kun je onder andere aan de slag als: productievakman, assistent-operator, machinist. De basisoperator: “Het leukste in mijn werk vind ik de afwisseling. Ik bedien verschillende machines, en voer controles en kleine reparaties uit. Ik ben bezig mezelf verder te ontwikkelen, want ik wil graag groeien.” VAPRO A opleiding Voor operators en technici die zelfstandig aparaten en installaties bedienen, regelen en bewaken is VAPRO A een mogelijkheid. Ook verrichten ze klein onderhoud en 16

vapro nummer 2

april 2011

assisteren ze bij complexe onderhouden ombouwwerkzaamheden. Verder doen ze mondeling en schriftelijk verslag over het procesverloop. Doel Met deze opleiding doe je kennis op om aan de slag te gaan als assistent-(panel)operator, fieldoperator of machineoperator.

Waarom VAPRO opleidingen? Als procesoperator of technicus werk je met machines en geautomatiseerde processen. Met een opleiding van VAPRO leer je de kennis en vaardigheden die je daarvoor nodig hebt. Het VAPRObranchediploma dat je aan het einde van de opleiding kunt aanvragen, is bovendien in heel Nederland bekend én erkend. Iedere werkgever weet dus precies wat je hebt geleerd. Wel zo handig als je wilt doorgroeien of gaat solliciteren!

De VAPRO A operator: “Ik ben verantwoordelijk voor het bedienen en bewaken van een productielijn. Veilig werken staat bij mij altijd voorop. De zelfstandigheid geeft me een kick.” VAPRO B opleiding Ben je een operator of technici die naast het zelfstandig bedienen, bewaken en regelen van installaties ook klein onderhoud verrichten en assisteert bij complexe onderhouds- en ombouwwerkzaamheden? Wellicht dat VAPRO B dan geschikt. Je doet ook mondeling en schriftelijk verslag over het procesverloop. Verder doen ze mondeling en schriftelijk verslag over het procesverloop. Doel Tijdens de opleiding leer je omgaan met de controle- en bedieningsorganen van machines en apparaten. Ook kun je straks werken in een centrale controlekamer met geïntegreerde meet- en regelfuncties voor de bewaking en sturing van het productieproces. Na deze opleiding kun je onder andere aan de slag als productie-

jectmedewerkers special duties. Een VAPRO D’er (Ingenieur Chemische Technologie) bekleedt vaak een kader- of managementfunctie.

vakman, paneloperator of hoofdoperator. De VAPRO B Operator: “Naast het uitvoeren van het dagelijks onderhoud en het constant bewaken van de kwaliteit, begeleid ik vier collega-operators. Juist die verantwoordelijkheid is voor mij de grootste uitdaging.” VAPRO C opleiding De opleiding VAPRO C is geschikt voor operators en technici die installaties bedienen en bewaken waarmee omvangrijke en gecompliceerde procesbewerkingen worden uitgevoerd. Zij bewaken bovendien het economische, veilige en verantwoorde verloop van het hele proces. Verder plannen en coördineren ze onderhoudswerkzaamheden en onderhouden ze contacten met andere afdelingen. Ze zijn in veel gevallen werkzaam als wachtchef.

Doel Tijdens de opleiding krijg je kennis van en inzicht in diverse complexe productieprocessen. Je leert deze processen te beheersen en te besturen. Bovendien leer je via wiskunde, scheikunde en natuurkunde hoe je relevante procestechnische berekeningen kunt uitvoeren. De VAPRO C operator: “Als hoofdoperator, of wachtchef, ben ik verantwoordelijk voor al het werk in de plant. Ik coördineer het werk van acht operators. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid en het milieuverantwoord werken. VAPRO D opleiding VAPRO D’ers zijn praktisch ingestelde technologen met leidinggevende taken. Bijvoorbeeld wachtchefs, technisch assisatenten productie, coördinatoren of pro-

Doel VAPRO D / HBO-CT is een duale opleiding, werken en leren tegelijk. Wat je leert, pas je toe in een aantal praktijkstudies en praktijkprojecten. Er zijn twee uitstroommomenten: na twee jaar als Basis Procestechnoloog VAPRO D en na vier jaar als Bachelor of Engineering (Ingenieur Chemische Technologie). Voordat je aan de opleiding begint, krijg je een zogenoemd intake gesprek: hierin wordt gekeken of je de opleiding kunt volgen. Om te worden toegelaten moet je één van de volgende vooropleidingen hebben: VAPRO C, mbo Procestechnologie, mbo Algemene Operationele Techniek of een gelijkwaardige vooropleiding met relevante werkkring. Ook met een VAPRO C- theoriecertificaat mag je beginnen met de duale opleiding. VAPRO-opleidingen met een specifieke uitstroom In een aantal branches heb je specifieke processen, regels en handelingen. VAPRO heeft voor deze branches specifieke uitstroomrichtingen ontwikkeld die naadloos aansluiten op de praktijk. Het gaat om de richtingen voor de operators in de open overslag, operationele techniek en voedingsmiddelen. Deze opleidingen zijn direct toepasbaar, flexibel in te zetten en herkenbaar voor de deelnemer. Op en overslag – logistiek operator Op- en overslagbedrijven stellen bijzondere eisen aan hun operators. Zij beheren grote hoeveelheden stoffen met de daarbij behorende verantwoordelijkheden op het gebied van veiligheid en kwaliteit. De opleiding tot logistiek vapro nummer 2

april 2011

Training in de spotlight operator is een volledige mboopleiding. Uiteraard kunnen ook alleen die onderdelen worden gekozen die de opleidingsvraag beantwoorden. Zo werkt je optimaal aan je eigen inzetbaarheid en flexibiliteit. Deze opleiding is beschikbaar voor de niveaus 2 en 3. Operationele Techniek Bedrijven worden gedwongen steeds duurzamer, efficiënter en kostenbewuster te produceren.

Je kunt contact opnemen met de klantenservice via opleidingen@vapro.nl of 070 301 10 86

Er wordt daarom kritisch gekeken naar het in- of outsourcen van specifieke onderhoudsdiensten en de daarbij benodigde multiinzetbaarheid van medewerkers. Hier speelt de opleiding operationele techniek in. Deelnemers die de opleiding afronden zijn naast het bewaken en bedienen van het proces ook in staat de installatie te onderhouden en storingsonderzoek doen. De opleiding is beschikbaar voor niveau 3. De OT-opleiding is geschikt voor procesoperators met onderhoudsverantwoordelijkheden of onderhoudsmonteurs die werkzaam zijn in de productieafdeling, voor procesoperators werkzaam binnen mechanisch georiënteerde processen en voor onderhoudstechnici

in de energieopwekking. Deze opleiding is een goed alternatief voor energiecentrales waar AOT 4 de norm is. Voedingsmiddelen De voedingsmiddelenindustrie stelt bijzondere eisen aan de kwaliteit en de veiligheid van het product en productieprocessen worden steeds complexer. Aan operators die deze processen bewaken en besturen worden daarom hoge eisen gesteld. Deze VAPRO CGO-opleiding combineert specifieke en generieke voedingsmiddelenthema’s in één. Denk aan warenkennis, hygiëne, microbiologie, reinigingsmethoden, desinfecteren en HACCP. Deze uitstroom is beschikbaar voor niveaus 1, 2 en 3. ■

Ja, ik wil een andere job! Ben je toe aan een nieuwe uitdaging? Loop je vast in je huidige werk..? Waarom geen overstap maken naar een heel andere werkomgeving? Kom eens praten met SWA, want wij zijn als geen ander thuis is in de wereld van de procesindustrie. SWA is dé springplank naar een betere job en een betere beloning. Kijk ook eens naar onze leer/werktrajecten, want: het is nooit te laat om te leren! Meer weten? Bel nu: (0251) 27 88 10 of kijk op onze website. SWA Personeelsdiensten Amsterdam • Beverwijk • Breda • Utrecht • Zaandam

weetvanwerken.nl

Service

Trainingen 2011 VAPRO College biedt dit jaar een keur aan interessante trainingen voor operators, technici en mensen betrokken bij opleiden en begeleiden. Kijk voor precieze data, locaties, prijzen en aanmelden opÂ VAPRO-college.nl.

Training

Wanneer

Waar

Functioneringsgesprekken voeren voor medewerkers

28 april

Nieuwegein

Professioneel communiceren in de praktijk

17 mei

Den Haag

Bedrijfsbegeleider en -beoordelaar CGO BO/A/B

31 mei, 7 en 14 juni

Rotterdam

Bedrijfsexaminator BO/A/B CGO 1 dag

7 juni

Bunnik

Bedrijfsbeoordelaar en -examinator BO/A/B CGO

7, 14 en 21 juni

Nieuwegein

Certificering bedrijfsexaminator

27 juni

Den Haag

Professioneel communiceren in de praktijk

6 september

Den Haag

Bedrijfsbegeleider en -beoordelaar BO/A/B CGO

7, 14 en 21 september

Rotterdam

Workshop GHS/CLP

16 september

Den Haag

Didactische vaardigheden voor praktijkopleiders

19, 20 en 27 september

Rotterdam

Masterclass GHS/CLP

20, 27 september

Den Haag

Introductie Total Productive Manufacturing

23 september

Bunnik

Bedrijfsexaminator BO/A/B CGO 1 dag

27 september

Bunnik

Warmtewisselen

29, 30 september en 6 oktober

Rotterdam

Leergang opleidingsmanagement

vanaf oktober

Amersfoort

Instroom Certificaat Industrie

3, 10 en 17 oktober

Bunnik

Bedrijfsbeoordelaar en -examinator BO/A/B CGO

4, 11 en 18 oktober

Bunnik

Bedrijfsbegeleider, -beoordelaar en -examinator C CGO

25 oktober, 1 en 8 november

Bunnik

Leidinggevende en coachende vaardigheden

31 oktober, 1, 7 en 8 november

Bunnik

Didactische vaardigheden voor praktijkopleiders

7, 8 en 15 november

Bunnik

Beoordelingscyclus voor leidinggevenden

8 november

Vlaardingen

Certificering bedrijfsexaminator

29 november

Den Haag

Kijk voor informatie en inschrijven op VAPRO-college.nl.

vapro nummer 2

april 2011

Woordzoeker

Oplossing puzzel VAPRO 1

De winnaar van de sudoku in VAPRO 1 is Renee van der Feen uit ‘s-Heerenhoek. Renee gefeliciteerd! De bol.com-bon is naar je onderweg.

In elk woord zitten minstens twee letters die maar op één manier weg te strepen zijn. Als alle hieronder opgegeven woorden in het diagram zijn weggestreept, blijft er een aantal letters over. Lees deze letters regel voor regel van boven naar beneden, zo vindt u de oplossing. Stuur deze naar operator@ vapro.nl. Veel puzzelplezier!

april bloemen bloesem bol broed broeden eieren eitje ereprijs fluiten

juni lente lentebloei lentebode lenteboter lentegroen lentekriebels lentemaand lentenachtevening lenteschuim

lente-uitje leven mei meikever merel

nesten regen roos tuin tulp

vieren vogelnest vogels voorjaarsavond voorjaarsbui

Puzzelen

voorjaarsganzerik voorjaarskrokus voorjaarsmode voorjaarsweer zon

Raadplaat Wat is hier afgebeeld? Wat we vooral willen weten is een duidelijke uitleg over de werking, in je eigen woorden.

Stuur je oplossing naar operator@ vapro.nl. Vergeet niet je naam en adres erbij te vermelden. De beste inzending ontvangt een bol.com-bon. 20

vapro nummer 2

april 2011

Oplossing raadplaat VAPRO 1 Deze keer kregen we erg veel oplossingen, waarvan bijna allemaal goede. Het blijkt dat de nauta- of conische menger, ook wel v-mixer genoemd (want daar waren we naar op zoek) bij erg veel bedrijven in gebruik is. Veel inzenders gaven gedetailleerde beschrijvingen van de werking en wat je er allemaal mee kan mengen. Het bijzondere van deze menger is dat je er een grote diversiteit van droge stoffen en vloeistoffen mee kan verwerken. De deeltjesgrootte mag erg verschillen en de kans op beschadiging is

gering. De mixer bestaat uit een schroef die een draaiende beweging door de ketel maakt en daarbij het materiaal omhoog voert. Sommigen noemen ook de mogelijkheid om de menger met twee schroeven uit te voeren of als droger. Het is lastig een winnaar kiezen. Maar we vinden dat Arjan Broos uit Oud-Gastel heeft gewonnen omdat hij in zijn antwoord ook in ging op nauwkeurigheid, energieverbruik, kosten en warmteontwikkeling. Arjan, gefeliciteerd met je bol.com-bon!