DS Futureproof ondernemen - 25 mei 2024

FUTUREPROOF ONDERNEMEN

DE GROTE PARADIGMASHIFT

Als bedrijven in de toekomst succesvol willen zijn, is in veel gevallen een paradigmashift nodig. Durf in vraag te stellen wat vandaag gangbaar is en of het niet radicaal anders en beter kan. In deze bijlage tonen vijf pioniers hoe je dat aanpakt. Zakenreizen met de trein. Vrouwen die typische mannenberoepen uitoefenen. Schepijs waar geen koemelk bij komt kijken. Een app die je vertelt wanneer je naar de dokter moet. En een manier om de materialen voor de duurzame transitie terug in Europese handen te krijgen: schoner én beter voor de werkgelegenheid.

COLOFON

V.U.: Bart Decoster, Harensesteenweg 226, 1800 Vilvoorde

Product management:

Catherine Mathieu Coördinatie en eindredactie: Ann Schoofs

Teksten: Jan Bosteels

Lay-out: Design Studio Mediahuis/ Ellen Jamar

Beelden: Eigendom van de respectieve merken, tenzij anders vermeld

Coverbeeld: Titus Simoens

Ads & Data Brand Studio is de branded content afdeling van Mediahuis, die samen met commerciële partners verantwoordelijk is voor de inhoud van deze publicatie.

Zakenreizen: het kan ook met de trein

Zeventien Belgische bedrijven en universiteiten mogen zich Business Travel Pioneer noemen. Ze engageren zich om minder te reizen voor het werk en, als het toch moet, voor korte tot middellange afstanden de trein te nemen. Een gesprek met coördinator Bart Dumoulin.

De klimaatverandering maakt het nodig om de dingen anders te doen. Bedrijfswagens worden verplicht elektrisch, bedrijven investeren in zonneenergie en energie-efficiëntie en nu komen ook zakenreizen op de radar. "Daar zijn verschillende goede redenen voor", stelt Bart Dumoulin. "De impact van luchtvaart op het klimaat is groot. Er is natuurlijk de CO2uitstoot, maar daarnaast blijken ook de condenssporen echte boosdoeners. Mogelijk verdrievoudigen ze het effect van de CO2. Zakenreizen stoten ook meer uit per passagier dan toeristenreizen. Zakenmensen vliegen vaker business, en nemen dus meer plaats in. We weten welke bedrijven het meest uitstoten in verhouding tot het aantal personeelsleden. Maar liever dan te namen & shamen gaan we met organisaties de dialoog aan: hoe kunnen we het aantal vliegtuigreizen verminderen? Bedrijven die de stap zetten, kunnen trouwens ook veel van elkaar leren."

Een vaak gehoorde kritiek is ongetwijfeld "Gaan ze ons dat nu ook nog afpakken?"

“Dat snap ik, want aan zakenreizen hangt een zeker prestige. Voor sommigen is het bijna een onderdeel van het loon geworden. Maar de jongere generatie kijkt er vaak anders naar. Bovendien is tijdens corona duidelijk geworden dat heel wat meetings online kunnen gebeuren. Een één op één meeting van minder dan vier uur kan eigenlijk perfect online plaatsvinden. Moet er toch gereisd worden, kijk dan naar de trein als alternatief. Afstanden die je met de trein op 8 uur kunt overbruggen zijn goed doenbaar. Zeker omdat er minder inchecktijd is en je meteen in het stadscentrum kunt aankomen. Moet je toch vliegen, vlieg dan zo duurzaam mogelijk. Liever economy dan business. En compenseer de uitstoot via een organisatie die bijvoorbeeld bomen aanplant. In drie woorden samengevat: vermijden, verschuiven, verschonen."

Jullie werken niet alleen met bedrijven, heb ik begrepen.

“Klopt, we praten ook met de aanbodzijde - treinmaatschappijen en reisbureaus dus - en met de overheid. Daar pleiten we ervoor om treinreizen aantrekkelijker te maken en de gunstige taxatie van vliegtuigreizen af te schaffen. Overheden kunnen ook hun eigen reisgedrag bekijken en er rekening mee houden bij aanbestedingen. Treinmaatschappijen kunnen hun aanbod nog verbeteren en beter afstemmen op de wensen van de zakenreiziger, met bijvoorbeeld meer treinen op maandag en vrijdag.”

WIE?

Bart Dumoulin, coördinator Business Travel Pioneers

De trein is vaak wel duurder dan het vliegtuig voor dezelfde afstand.

“Toch is minder gaan vliegen en meer treinen een kostenneutrale operatie voor veel van onze leden. Om te beginnen valt er een grote kost weg door het opzetten van online meetings. Als je de trein op tijd boekt, zijn de tickets ook niet zo duur. En de uren die je kan werken op de trein, maken voor de bedrijven zeker ook een verschil. Als je het slim speelt, kan je zelfs kosten besparen met deze ingrepen."

Wat zijn de voordelen voor de werknemers?

"Mensen die heel vaak vliegen, ervaren dat dikwijls als een last. Het is goed voor hun welbevinden om minder vaak te moeten vliegen. Voor sollicitanten van de jongere generaties kan een duurzame reispolitiek een reden zijn om voor een bedrijf te kiezen, want het is een organisatie die mee is met de bezorgdheid rond het klimaat en welzijn, en zijn verantwoordelijkheid neemt."

“Op termijn zullen bedrijven ook moeten rapporteren over hun reisbeleid en komt het overal hoog op de agenda.”

Het valt op dat organisaties die één keer aan boord zijn, na verloop van tijd nog minder gaan vliegen. "Je ziet inderdaad dat het reisbeleid gaandeweg wordt verduurzaamd. Omdat mensen ontdekken dat het ook anders kan en dat het draagvlak binnen het bedrijf dus groter wordt."

Wordt dit het nieuwe normaal?

"Ik ben overtuigd van wel. Bedrijven die vandaag niet actief zijn rond duurzaamheid, zijn geen lang leven beschoren. Op termijn zullen bedrijven ook moeten rapporteren over hun reisbeleid en komt het overal hoog op de agenda. Je kan er maar beter nu al werk van maken."

Info: www.businesstravelpioneers.be

Gemiddelde uitstoot van broeikasgassen voor een reis per vliegtuig en per trein (kgCO2e/reiziger, heen en terug).

Klimaatimpact

Evolueren we naar proactieve zorg?

Frederick Pouders is medeoprichter van Watcherr, een Belgische start-up onder andere actief in ouderenzorg en beveiliging. Een van hun producten is een smartwatch die continu de locatie van de drager monitort en alarm slaat als er van bepaalde patronen wordt afgeweken. Maar er is nog veel meer mogelijk.

WIE?

Frederick Pouders, kinesist en gerontoloog medeoprichter Watcherr

Frederick Pouders is kinesist en gerontoloog. Hij was ook een tijdlang uitbater van woonzorgcentra. Dat geeft hem een bijzondere expertise in het begrijpen van de zorgnoden van oudere mensen.

Watcherr speelt daar volop op in. Frederick Pouders: "Onze gezondheidszorg is vandaag nog vooral reactief. Je hebt een probleem en dus ga je naar de dokter. Tandheelkunde bewijst nochtans dat het ook anders kan, met een jaarlijks gratis preventief nazicht.”

Ook in de ouderenzorg is er nog veel ruimte voor verbetering, weet Pouders. “Woonzorgcentra en thuiszorg maken gebruik van manuele oproepsystemen. Maar wat als personen niet kunnen bellen of niet bij de knop geraken? Met een wearable kan je de zorgvraag die niet wordt gesteld, detecteren. Bijvoorbeeld wanneer een bewoner ten val komt. Ook met locatiebepaling kan je heel wat doen. Met geofencing leggen we een gebied vast waarbinnen de bewoner veilig kan bewegen. Verlaat hij dat gebied, dan wordt een operator, een zorgkundige of een familielid verwittigd."

Er is nog veel meer mogelijk. Via de integratie en combinatie van data en technologie wil Watcherr zorg in de breedste zin ondersteu-

nen. "Maar ook met pure locatiegegevens kan je al uitgebreide data-analyses maken", klinkt het bij Pouders. "Bewoner A is vannacht vier keer naar het toilet geweest. Van waar komt dit afwijkend gedrag? Is er een onderliggend probleem dat zich begint te manifesteren?” In de toekomst hoopt Pouders een heel ecosysteem rond de wearable te bouwen, gekoppeld met bluetooth-meters en andere systemen om data te verzamelen. “We kunnen evolueren naar een proactieve zorgvorm, waarin technologie je zorgverlener of jezelf vertelt dat het aangewezen is om iets nader te laten onderzoeken, omdat bepaalde tekens wijzen op een probleem, mogelijk zonder dat je er zelf erg in hebt. Onze gezondheidszorg is zeer goed. Het is een kwestie van ze nog sneller te activeren. ”

Privacy versus veiligheid

Wat voor de ene een utopie lijkt van betere preventieve gezondheidszorg is voor de andere pure dystopische horror. Want wie kan er allemaal beschikken over de data? "De gewone consument is doorgaans niet erg bezorgd over zijn privacy", analyseert Frederick Pouders. "We downloaden volop gratis apps en beseffen niet dat we eigenlijk betalen met onze

persoonlijke data. Als het over gezondheid gaat, zijn we wél argwanend. Zijn we wel zeker dat onze data ten goede gebruikt wordt?

Anderzijds: op het moment dat je een zwaar ongeluk hebt of een beroerte krijgt, zou het wel mooi zijn als je app meteen een ambulance naar je locatie stuurt. Voor mensen met beginnende dementie is onze wearable een zegen, want we kunnen nachtelijk dwalen vroegtijdig detecteren, zodat zorgverleners de juiste maatregelen kunnen nemen in een vroeg stadium. Een ander voorbeeld: als we kunnen detecteren dat je dagelijkse activiteiten vermoeiend beginnen te worden, kan technologie dat signaleren aan je zorgverstrekker. De kinesist kan hierop werken, of alternatieven aanbieden zoals zittend je tanden te poetsen. Nu moet je daarvoor doorgaans eerst vallen vooraleer ontdekt wordt dat je voorbij je capaciteiten ging. Met andere woorden: een verschuiving van revalidatie naar prevalidatie, van reactief naar proactief. Prevalidatie, bestaat al, het is bijvoorbeeld aangewezen ter versterking voorafgaand aan een operatie, want we weten dat een zware ingreep gaat gebeuren. Ook in het dagelijks leven en ondersteunen van zelfstandig wonen is het aangewezen om bijvoorbeeld vallen te voorkomen.”

Meer contacttijd

Frederick Pouders wil nog een laatste mogelijk misverstand de wereld uithelpen. "Wij zijn er zeker niet om zorg te vervangen of voor minder verpleging te zorgen, wel om de efficiëntie van de zorg te verbeteren. We willen gangtijd omzetten in contacttijd. Waar het echt om draait, is meer gemoedsrust: zowel voor de drager, voor zijn familie, en voor de medewerkers van het woonzorgcentrum of de thuiszorg."

Info: www.watcherr.com

Als de technicus een vrouw is

Op zes jaar tijd evolueren van 2 naar 173 vrouwelijke service technici: Atlas Copco deed het. We vroegen aan Kristian Vandenhoudt, Vice President Human Resources, hoe dat in zijn werk ging.

Atlas Copco Compressor Technique Service is een divisie van het Zweedse industriële moederbedrijf. Bijzonder is dat het hoofdkwartier van deze activiteiten niet in Zweden, maar in Wilrijk gevestigd is. Als zo'n divisie besluit in te zetten op meer vrouwelijke werknemers, heeft dat wereldwijd gevolgen. Al moeten we dat ook even in perspectief zetten: naast de 173 vrouwelijke technici, stelt de divisie ook meer dan 4.400 mannelijke technici te werk. "Historisch is dit een mannenindustrie", zegt Kristian Vandenhoudt. "Service technicus wordt gezien als een job die de nodige spierkracht vereist. Toch hebben wij in 2018 besloten om bij de aanwerving ook op vrouwen te focussen. Waarom? In de eerste plaats is het een kwestie van onbenutte talent pools. We zijn altijd op zoek naar techniekers en we willen een inclusieve werkgever zijn. We willen de vacatures vullen, maar voor alle duidelijkheid: niet via positieve discriminatie. We kiezen nog steeds de beste kandidaat, ongeacht geslacht of afkomst. Met positive action riskeer je nog meer vooroordelen en discriminatie te krijgen. Als je vrouwen aantrekt, zie je een versterkend effect: ze weten dat je openstaat voor vrouwelijk talent en zullen ook makkelijker solliciteren."

Klantgericht

Gaandeweg bleek dat vrouwelijke service engineers een aantal extra troeven hebben. "Klanten zijn vaak eerst afwachtend, maar eens een vrouwelijke technicus is langs geweest, willen ze alleen nog die vrouw. Onze vrouwelijke technici zijn sterker in fijne motoriek en heel erg klantgericht. Dat geeft ons een concurrentieel voordeel. Iedereen zet in op digitale transformatie, maar met een betere klantenervaring kunnen we echt het verschil maken."

Maar om zo ver te geraken, moesten eerst heel wat vooroordelen overwonnen worden, zowel intern als extern. "De gangbare gedachte was: een vrouw kan dat niet", blikt Kristian terug.

"In China toonden ze me een foto van vier bezwete mannen die eigenhandig een motor uit een grote compressor hadden gehaald. Maar zo horen we dat niet te doen. We hebben daarvoor hefgereedschap. Voor die mannen betekent zo’n aanpak ook enkel maar vragen om rugproblemen. Maar goed, vooroordelen zijn normaal. We hebben ze allemaal. We moeten vooral goed luisteren naar de bezorgdheden van mensen en oplossingen zoeken. Het is echt change management, waarbij je gaandeweg een cultuurshift bewerkstelligt in de organisatie. Dat doe je door te praten en goede praktijken te delen."

''Wat we geleerd hebben, is de teksten van onze openstaande vacatures herschrijven en genderneutraal maken.''

Voor wie zou denken dat je die vrouwelijke service engineers vooral in Europa vindt, dat klopt niet. Kristian: "De beste van de klas is China met 28 vrouwelijke techniekers, maar in Peru, met 10 vrouwelijke technici, is 1 op de 3 techniekers een vrouw. Hoe dat komt? Sterk leiderschap. Een general manager die het belang inziet van vrouwen op de werkvloer en er echt voor gaat."

Jobomschrijving

Toch krijgt Kristian af en toe nog eens de vraag "Wat is de jobomschrijving voor een vrouwelijke technicus?" Hij lacht. "Het is

natuurlijk exact dezelfde jobomschrijving. Maar wat we wel geleerd hebben, is de teksten van onze openstaande vacatures herschrijven en genderneutraal maken. Zo maak je ze aantrekkelijker voor iedereen. Woordgebruik is belangrijk en vrouwen onderschatten zichzelf systematisch. Als je zegt dat je een 'Expert' of 'Specialist' zoekt, zullen ze minder geneigd zijn om te solliciteren. Als je tien jobvereisten opsomt, zullen de meeste vrouwen niet solliciteren als ze maar aan 9 van de 10 voldoen, terwijl veel mannen denken dat 6 van de 10 wel goed genoeg is. Wat het beste werkt om vrouwen aan te trekken, zijn testimonials. De eerste vrouw binnen een afdeling is dikwijls het moeilijkst, zij neemt een echte pioniersrol op. Maar zo krijg je rolmodellen, mensen die achteraf ook verder kunnen doorgroeien in de organisatie. Ook heel belangrijk zijn stageprogramma's, zodat sollicitanten in spe de sfeer al eens kunnen opsnuiven."

En de mannelijke collega's? Die hebben hun aanvankelijke scepsis ingeruimd voor enthousiasme. "Ze zijn heel ondersteunend en reageren bijzonder positief. Mensen vinden het gewoon leuk om in een diverser team te werken."

WIE?

Kristian Vandenhoudt, Vice President Human Resources Atlas Copco

Help,

een eerste werknemer!

Je hebt in je eentje een succesvol bedrijf uit de grond gestampt, maar om het verder te doen groeien, heb je een extra paar handen nodig. Zo’n eerste aanwerving gaat vaak met vragen gepaard, maar gelukkig sta je er niet alleen voor.

De aanwerving van een eerste werknemer is één van de spannendste momenten in het traject van elke ondernemer. Waar je je tot op heden voluit kon focussen op je core-business, moet je nu ook personeel zoeken, opleiden en ondersteunen. Een heel avontuur, maar wel een noodzakelijke stap. “Als je wil dat je bedrijf groeit, kan je er eigenlijk niet omheen”, weet Mieke Tempelaere. Als Internal Sales Manager bij Securex staat ze dagelijks in contact met ondernemers. “Zonder personeel bots je vroeg of laat op een plafond. Als je voelt dat het tijd is om iemand in dienst te nemen, moet je de sprong durven wagen.”

FLEXI OF STUDENT?

Op zoek naar de geknipte persoon, dus! Maar wie is dat eigenlijk? Eerst moet je uitmaken welke taken hij of zij op zich zal nemen en welke hard en soft skills daarvoor vereist zijn. Vervolgens moet je uitzoeken welk statuut het best aansluit bij de noden van je bedrijf. “In grote lijnen heb je er vier”, legt Mieke Tempelaere uit. “Arbeider, bediende, flexi-jobber en jobstudent. Die laatste is de goedkoopste optie, maar studenten mogen maar 600 uur per jaar werken. Je kan hen dus niet ongelimiteerd inzetten in je zaak.”

In bepaalde sectoren kan je op de drukkere momenten beroep doen op een flexi-jobber. Dit is een statuut voor werknemers maar ook gepensioneerden die een centje willen bijverdienen in een knelpuntsector. “Tot voor kort was dat hoofdzakelijk in de horeca, kleinhandel en zorg. Nu kan je ook in onder meer de uitvaartsector, de kinderopvang en het onderwijs als flexi-jobber aan de slag.” Aangezien flexijobbers niet vast in dienst zijn, kan je ze als werkgever inzetten waar en wanneer nodig. De flexi-jobbers zelf genieten van een fiscale vrijstelling tot 12.000 euro.

LOONKOSTSIMULATOR

Toch zullen de meeste ondernemers voor een arbeider

Meer weten?

www.securex.be

of een bediende kiezen. Dat is een keuze voor expertise en standvastigheid - een langdurige samenwerking. “Een werknemer in dienst nemen kost je iets meer, maar blijft voordelig. Hoe hoog de totale loonkost zal zijn, kan je makkelijk berekenen via de gratis Loonkostsimulator op de website van Securex.”

Daar kan je ook terecht voor meer informatie over het loon dat je moet bieden. Want hoe weet je wat een correct salaris is? “Een loon baseer je op twee zaken. Enerzijds moet je je aan de barema’s houden die het paritair comité voorschrijft. Deze tabel van minimumlonen houdt onder meer rekening met de sector, ervaring en opleiding van de persoon die je wil aannemen. Daarnaast hebben werknemers zelf ook eisen en verwachtingen. Zeker op een krappe arbeidsmarkt wegen deze op het uiteindelijke loon. Al is geld natuurlijk niet alles. Potentiële werknemers kijken ook naar de extralegale voordelen, het welzijnsbeleid op de werkvloer en de flexibiliteit die jij als werkgever kan bieden. Een goede balans tussen werk en privé is - zeker voor jonge werkkrachten - erg waardevol.”

OP DEZE PREMIES HEB JE RECHT

Om jonge bedrijven een duwtje in de rug te geven, heb je als ondernemer ook recht op enkele premies en kortingen - zogeheten ‘doelgroepverminderingen’. In de eerste plaats heb je de RSZ-korting voor een eerste werknemer. Die stelt je levenslang vrij van de patronale basisbijdrage voor die ene werknemer. Hierdoor verlagen je maandelijkse werkgeverskosten met een kwart. Ook bij de aanwerving van je tweede en derde werknemer heb je trouwens recht op een (zij het kleinere) RSZ-korting.

Afhankelijk van de persoon die je aanneemt, heb je mogelijk recht op andere doelgroepsverminderingen. Zo bestaan er premies die werkgevers stimuleren om talent dat minder goed in de markt ligt toch een kans te geven. In de

praktijk gaat het hier in Vlaanderen over een RSZ-korting bij het aanwerven van laaggeschoolde jongeren, langdurig werkzoekenden of oudere werknemers. Deze krachten zijn vaak ontzettend gemotiveerd en willen elke kans op de arbeidsmarkt met beide handen grijpen. Door hen die kans te gunnen, krijgt je zaak dus niet alleen een extra RSZ-korting, maar ook een potentiële topwerknemer.

INVESTEREN IN MORGEN

Dus ja: het is en blijft spannend om voor het eerst iemand in dienst te nemen. Toch is het vooral een investering in de toekomst. Met de juiste mensen aan je zij kan je bedrijf verder groeien en floreren waardoor ook de winsten zullen stijgen.

Over het papierwerk en de administratie hoef je evenmin te piekeren. De consultants van Securex nemen die quasi integraal van je over. “De arbeidsovereenkomst, RSZaangifte, Dimona-aangifte, arbeidsongevallenverzekering, … Dat wordt allemaal voor je geregeld. Het Welcome Team van Securex zet samen met jou de eerste stappen. Ons Legal Support-team kan je dan weer helpen bij het opstellen van het contract. Hierdoor ben je meteen goed op weg en kan je in de volgende dagen, weken, maanden en jaren altijd bij iemand terecht voor advies - online, via telefoon en op kantoor.”

© Fien Cools

Mieke Tempelaere, Internal Sales Manager bij Securex

Geef je bedrijf alle kansen om te groeien!

Bereken de totale loonkost van je eerste werknemer met de Loonkostsimulator op securex.be.

Batterijen met Europese grondstoffen: het kan

Gloort er een nieuw begin voor de Europese maakindustrie? Peter Tom Jones denkt van wel. Maar het moet snel gaan en we moeten de hele keten terug in handen nemen, van mijnbouw tot afgewerkte elektrische auto.

"Is het niet gek dat een overheidsbedrijf als De Lijn Chinese bussen koopt, terwijl ondertussen Van Hool failliet gaat? Dat de Vlaamse overheid een subsidiesysteem opzet waarbij meer dan de helft van de auto's die ervoor in aanmerking komen van Chinese makelij zijn?" Dr. ir. Peter Tom Jones, directeur van SIM², het KU Leuven Instituut voor Duurzame Metalen en Mineralen, maakt zich zorgen. Europa praat te veel en doet te weinig. Misschien is er beterschap op komst, maar dan moet het wel snel gaan. "Europa staat op een kantelmoment", zegt hij. "Ofwel de-industrialiseren we verder, ofwel zetten we volop in op een op cleantech gebaseerde herindustrialisering. Veel van de schakels om die keten te maken, zijn aanwezig in Europa. Wat we missen is een overkoepelend industrieel verhaal. China heeft een masterplan om de hele waardeketen in handen te krijgen en te houden, van mijnbouw tot windturbine. Wij moeten leren van het Chinese voorbeeld, maar zonder totalitarisme en autoritair bestuur uiteraard."

Meer basisgrondstoffen nodig

Wat veel mensen niet weten, is dat zowat alle nodige grondstoffen om een 100% geëlektrificeerde en koolstofneutrale economie te realiseren in Europa aanwezig zijn. Alleen worden ze niet ontgonnen. De mijnen liggen stil of geraken niet vergund. Hetzelfde geldt voor bedrijven die de metalen en mineralen verwerken tot bruikbare basisproducten. En nee, met enkel recyclage gaan we er de eerste vijftien jaar niet komen. "De stocks aan metalen en andere materialen nodig voor de transitie van het energiesysteem moeten nog volop worden opgebouwd," zegt Jones. "Er zijn grote hoeveelheden nodig van zeldzame aardmetalen, lithium, kobalt, nikkel... kortom, alles wat we nodig hebben voor batterijen, elektrische auto's, direct drive windturbines… Pas over circa 15 jaar komen die aan het einde van hun levenscyclus en kunnen ze worden gerecycleerd."

Op dat moment kan er ook sprake zijn van een volwaardige circulaire economie, zegt Jones. "Dat is het verschil met een economie gebaseerd op fossiele brandstoffen. Metalen verbruik je niet, die blijven in het systeem. Dat betekent dat we mijnen nodig hebben,

maar veel minder mijnen dan het aantal die nu wereldwijd voor steenkoolontginning worden gebruikt. Bovendien evolueren we van bovengrondse mijnen naar onzichtbare, ondergrondse mijnen die volledig klimaatneutraal worden uitgebaat, met elektrische voertuigen en circulaire waterstromen. Waarin alle gevaarlijke klussen worden geautomatiseerd."

Soevereiniteit

Europa zet - alvast in woorden - in op energieen materiaalsoevereiniteit. Niet alleen omdat de recente geschiedenis ons pijnlijk aantoonde tot wat afhankelijkheid kan leiden. Maar ook omdat we te lang onze uitstoot hebben geoutsourced, net als sociale rechten trouwens. "We kunnen niet langer accepteren dat batterijen, zonnepanelen en hun onderdelen in het globale Zuiden worden gemaakt, vaak met slavenarbeid en met weinig respect voor het milieu," zegt Jones.

En dan zijn er nog de Europese hardcore milieubewegingen en de NIMBY-burgers om rekening mee te houden. "Tegenwoordig weigeren we milieuvergunningen aan bedrijven omdat ze niet 100% maar slechts 95% scoren op de duurzame doelstellingen. Maar we impor-

teren wel materialen en auto's uit landen die amper 40% scoren."

Oplossingen

Genoeg slecht nieuws, er zijn ook oplossingen. "We hebben nood aan made-in-Europe elektrische wagens en bussen. Om dat mogelijk te maken, moeten we werken met groene openbare aanbestedingen en slimmere subsidiesystemen. Wat dat laatste betreft: de ngo Transport & Environment stelt voor om te werken met een subsidie gebaseerd op de ecoscore, die rekening houdt met zowel de efficiëntie van het voertuig (in km/kWh) als de uitstoot tijdens de productiefase: hoe zijn de batterijen gemaakt, hoe werden het staal en het aluminium vervaardigd? Op dat gebied scoren Europese producten veel beter dan Chinese. Als we daar ook de bedrijfswagens in meenemen, kunnen we komen tot een snelle vergroening van het wagenpark. En als prijs niet langer het allerbelangrijkste criterium is bij openbare aanbestedingen, maar als we ook rekening houden met milieu en sociale aspecten, kunnen we ook met Europese e-bussen blijven rijden.”

WIE?

Dr. ir. Peter Tom Jones, directeur van SIM², het KU Leuven Instituut voor Duurzame Metalen en Mineralen

Stills uit de documentaire Made in Europe. From mine to electric vehicle, van en met Peter Tom Jones.

De wereld verbeteren, één ijsje per keer

IceLab is meer dan een ijssalon. Eigenaar en bezieler Hilde Gos herdefinieert hier de wereld van het ijs met plantaardige ingrediënten en een passie voor smaak en verfijning. Want de toekomst is plantaardig.

Misschien heb je al eens genoten van een ijsje bij IceLab, het artisanale ijssalon vlak bij het Antwerpse Theaterplein, de locatie van de exotische markt op zaterdag en de Vogelenmarkt op zondag. Net zoals er sinds een paar jaar geen vogels meer worden verkocht op die laatste markt, zo zit er ook geen koemelk in het ijs van IceLab. Wat overigens de markt niet minder gezellig en druk heeft gemaakt en het vegan ijs niet minder lekker.

Uitbaatster Hilde Gos is een vrouw met een missie: bewijzen dat je kan genieten van lekkers zonder dat daar dierenleed mee gepaard gaat of dat je de planeet om zeep helpt. "Van kleins af aan heb ik nooit dieren gegeten en twaalf jaar geleden ben ik overgeschakeld op de plantaardige levensstijl", zegt ze. "Ik denk dat de manier waarop we met dieren omgaan helemaal fout is. We hebben niet het recht om dieren te behandelen zoals we dat nu doen, bijvoorbeeld in de melkvee-industrie. De mens heeft een verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor de planeet en de wezens die erop leven."

Vegan eten is voor Hilde niet alleen een kwestie van ethiek en klimaatbewustzijn. "Leven van planten is veel gezonder dan leven van vlees en zuivel. Het is beter voor je lichaam om alles wat dierlijk is achterwege te laten." Koemelk vervangen door een plantaardig alternatief was niet evident, zegt Hilde. "In

WIE?

Hilde Gos, eigenaar IceLab

2018 ben ik in de leer gegaan bij een meesterijsbereider. Na bijna anderhalf jaar experimenteren met allerhande soorten melkvervangers en proteïnes, zijn we uitgekomen bij de oplossing: ijs op basis van één specifiek hoogwaardig soja-eiwit. Soja heeft nog vaak een slechte naam wegens de vernietiging van het Amazonewoud voor de teelt van soja, bedoeld voor de veeteelt. "De discussie over soja heeft de verkeerde focus,” zegt Hilde. “Koeien zijn eigenlijk grazers maar worden in de intensieve veeteelt gevoed met soja en vismeel. Het hele voedingssysteem is fout, met de uitbuiting van dieren, voedselverspilling én honger. Maar voor alle duidelijkheid: onze soja heeft niets met deze uitwassen te maken."

Artisanaal ijs

"De mens heeft een verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor de planeet en de wezens die erop leven."

Essentieel voor Hilde is dat het ijs ook lekker en puur moet zijn. Ze was zelf immers altijd al een groot ijsjesliefhebster. “Wij werken met kwaliteitsvolle notenpasta's, echt fruit, zoveel mogelijk met biologische grondstoffen en gebruiken geen kleurstoffen of artificiële smaken. Wij maken alles volledig zelf, inclusief de plantaardige melk die dient als basis voor ons ijs.” Een bolletje ijs kost hier 3,60 euro. Iets duurder dan in een ander ijssalon, maar je krijgt veel waar voor je geld. Heerlijk ijs, gezond, 100% natuurlijk en 100% plantaardig.

Bovendien schept Hilde royaal op en kan je twee smaken combineren in één bol. Of de wereld weldra 100% plantaardig zal eten, dat verwacht Hilde niet meteen. "De industriële lobby's zijn sterk en er doet veel desinformatie over voedsel de ronde. De meeste refters voorzien vaak zelfs geen plantaardige alternatieven. Ik vrees dat echte, algemene verandering er pas zal komen als de klimaatcrisis nog feller om zich heen grijpt.”

Dat is het doemscenario. Maar er is ook hoop, verkrijgbaar in een potje of op een hoorntje. "De mensen die hier komen zijn dol op ons ijs, of ze nu vegan of vegetarisch zijn, of vlees eten. Ik hou ook maximaal rekening met voedselintoleranties. Voor mensen met lactose-intolerantie zijn wij natuurlijk dé oplossing. Maar ook voor de veel kleinere groep met soja-allergie hebben wij alternatieven zonder soja.”

De superieure smaken en de toewijding van Hilde werpen hun vruchten af. Ze droomt van een internationale franchiseketen met gelijkgestemde uitbaters die haar recepturen tot in hun perfectie uitvoeren en meer en meer mensen overtuigen dat plantaardig ijs in alle opzichten gezonder, duurzamer en lekkerder is dan koemelkijs.

Info: www.icelab.be

Grote spelers zetten ook in op vegan ijs

Het blijft (voorlopig) een niche, maar er beweegt wel wat in ijsland. Ben & Jerry's heeft al 5 melkvrije varianten in zijn assortiment (één met havermelk, de rest op basis van amandelmelk). Ook Alpro verkoopt lactosevrij ijs. Het Belgische diepvriesbedrijf Greenyard nam onlangs de Hasseltse plantaardige ijsproducent Crème de la Crème over. Greenyard versterkt daarmee zijn vegan ijsportfolio, nadat het bedrijf vorig jaar het Italiaanse Gigi Gelato overnam. Ook de voedingsindustrie speelt zo in op de toenemende vraag naar plantaardige alternatieven.

Foto's: Titus Simoens