Energietransitie

IEDEREEN KAN MEEDOEN

Een collectieve zonnestroom-

installatie BEELD: VIVESTE

Hoe kun je iedereen, dus ook huurders van een woningcorporatie, zelf laten participeren aan de energietransitie? Daar hebben Greenchoice en Delen Duurzame Energie een oplossing op gevonden. Huurders hoeven niets extra te betalen, maar gaan er wel op vooruit met hun energierekening. “We moesten mensen overtuigen dat er echt geen addertje onder het gras zat”, vertellen Jeroen Vanson (Greenchoice) en Sander Bos (Viveste). Er zijn inmiddels zelfs al honderd sociale projecten in voorbereiding.

Tekst Birgit Barten

Huurders van corporaties willen vaak graag zelf stroom opwekken, maar kunnen dat niet, merkte Greenchoice. “Toen zijn we gaan zoeken naar oplossingen. We vinden het belangrijk dat iedereen die wil bijdragen aan de energietransitie, dat ook kán doen”, vertelt Jeroen Vanson, Manager Klantprojecten bij Greenchoice.

De energieleverancier heeft contact opgenomen met sociale onderneming Delen Duurzame Energie, een partij die collectieve zonnestroominstallaties installeert op de (hoogbouw)daken van woningcorporaties. Zij hebben een concept ontwikkeld, waarbinnen de postcoderoosregeling een belangrijke rol speelt, waarbij huurders gebruik kunnen maken van hun eigen zonnestroom. Het idee werd voorgelegd aan verschillende woningcorporaties en samen met woningcorporatie Rijnhart Wonen is in Leiderdorp het eerste project van start gegaan, niet veel later startte het tweede project met woningcorporatie Viveste in Houten en ondertussen worden honderd andere sociale projecten voorbereid.

HOE WERKT DIT VOOR DE BEWONER? Zodra een bewoner aangeeft mee te willen doen, profiteert deze indirect van de landelijke regeling uit het Energieakkoord: de Regeling Verlaagd Tarief. Deze regeling zorgt ervoor dat leden van energiecoöperaties geen energiebelasting (en BTW daarover) meer hoeven te betalen. Wist u dat de energiebelasting en de BTW daarover, meer dan de helft uitmaakt van het bedrag dat u aan elektriciteit aan uw energiebedrijf overmaakt? Deelname aan de energiecoöperatie kan 4 tot 6 cent per kWh schelen. Bij een jaarverbruik van 2.500 kWh komt dat neer op € 100,- tot € 150,- per jaar. De rijksregeling is niet nieuw. Wel nieuw is het dat leden zelf niets hoeven te investeren in de zonnepanelen die op andermans dak worden gelegd. Delen Duurzame Energie Houten heeft ook de financiering geregeld. Het enige dat de bewoner hoeft te doen is lid te worden van de energiecoöperatie – en dat is gratis – en over te stappen naar Greenchoice. Omdat zij over een vereiste leveringsvergunning beschikken, kunnen zij de ontheffing van de energiebelasting met de bewoner verrekenen.

Mensen denken niet gelijk na over de energietransitie. Veel bewoners zitten in de overlevingsstand.

SANDER BOS

“Om heel eerlijk te zijn waren bewoners in eerste instantie best sceptisch”, vertelt Vanson. “In Leiderdorp vertelde een bewoner dat hij het idee had dat er een addertje onder het gras zat en het te mooi was om waar te zijn. Je wekt je eigen zonnestroom op, hoeft zelf niets in te leggen, maar je krijgt wel korting op je energierekening?

Hoe kan dat? We hebben mensen echt moeten overtuigen dat het allemaal klopt en hen via diverse (online) informatiebijeenkomsten verteld hoe het precies in zijn werk gaat.”

Je wekt je eigen zonnestroom op, hoeft zelf niets in te leggen, maar krijgt wel korting op je rekening? Hoe kan dat?

Postcoderoosproject

Als bezitters van bijna een derde van alle Nederlandse woningen staan woningcorporaties voor een grote opgave om deze woningen te verduurzamen. Voor elke woningcorporatie die geschikte daken aanbiedt voor het opwekken van zonnestroom, richt Delen Duurzame Energie een lokale energiecoöperatie op en financiert de opwekinstallatie. De energiecoöperatie start vervolgens een postcoderoosproject. In zo’n project krijgen lokale bewoners, in dit geval de huurders van de betreffende woningcorporatie, de mogelijkheid gezamenlijk een bijdrage te leveren in de opwek van duurzame energie via zonnepanelen. In ruil hiervoor zijn ze vrijgesteld van energiebelasting. Dit levert deelnemers bij gemiddeld verbruik een forse maandelijkse besparing op.

Normaal gesproken betalen deelnemers in een postcoderoosproject de zonnepanelen zelf. Zij krijgen daar jaarlijks een belastingvoordeel op de energierekening voor terug. In de samenwerking tussen Greenchoice en Delen Duurzame Energie kunnen sociale huurders meedoen aan het project en belastingvoordeel ontvangen zonder zelf geld in te leggen. In plaats daarvan betalen zij via hun maandelijkse energierekening contributie aan de energiecoöperatie, die daar onder andere de rente en aflossing van de zonnepanelen van betaalt. Het voordeel is dat de maandelijkse energierekening vanaf het moment van deelname meteen lager wordt. Greenchoice neemt de collectief opgewekte groene stroom af en verrekent op de energienota van deelnemers de opgewekte en verbruikte stroom, de energiebelasting en de contributie aan de energiecoöperatie. Gemiddeld gaat het over een verlaging van de energierekening met 150 euro per jaar.

WANNEER IS EEN DAK GESCHIKT? • Voldoende ruimte voor de panelen • Oriëntatie en hellingshoek • Weinig of geen schaduw • Niet binnen 10 jaar groot onderhoud • Geen monumentstatus of beschermd stadsgezicht • Gedeeld dak (appartement) moet collectief georganiseerd en geïnstalleerd worden.

Zonnepanelen op het dak van een flat in Houten. BEELD: VIVESTE

Overigens is de postcoderoos-regeling per 1 april van dit jaar verandert in de Subsidieregeling coöperatieve energieopwekking (SCE), waarmee de regeling veel makkelijker te gebruiken is.

Sander Bos, projectleider zonnestroom bij Viveste: ”Zodra je zonnepanelen op een eengezinswoning legt, loopt de meter terug, maar er is ook een grote groep zonder eigen dak. We vinden dat iedereen in zekere mate gelijk moet kunnen profiteren van zonnestroom en dat is veel ingewikkelder wanneer je geen eigen dak hebt. Je kunt dan alleen uit de voeten met een postcoderoosmodel. Nu kunnen mensen zonder eigen dak profiteren van zonnestroom, zolang je maar binnen de postcode of aangrenzende postcodes woont. We kunnen de energiecoöperatie voor nog veel meer inzetten om te verduurzamen. We zijn nu bezig met een subsidieaanvraag bij de provincie om energieambassadeurs in te kunnen zetten. Zij hebben tips en trucs om ook gedrag te verduurzamen. Dat kun je ook inzetten om van het gas af te gaan of een deelautosysteem op te zetten. Hoe meer van deze systemen worden opgezet, des te meer we eruit kunnen halen. Daarnaast gaat de tevredenheid van bewoners omhoog.”

Niet langer langs de zijlijn

Vanson: “Huurders stonden lange tijd aan de zijlijn, ze willen gewoon meedoen en we merken dat mensen ook trots zijn op hun

deelname, op hetgeen ze als buurt samen bereiken. Ontevredenheid wordt omgedraaid in enthousiasme. Een belangrijk aspect is dat ze actief kunnen deelnemen aan de energietransitie en een bijdrage kunnen leveren. Dat is niet alleen uit te drukken in financieel voordeel, maar draait ook om het gevoel van ‘erbij horen’ en trots zijn op het dak met zonnepanelen.”

“Wij proberen mensen vanaf het begin te betrekken bij zo’n project om weerstand te voorkomen. Wij leggen uit wat er gaat gebeuren, dat mensen zich kunnen aansluiten en een deel van de opbrengst krijgen. Je ziet dat ze dan vaak juist ambassadeur worden van zo’n project. Het kost soms wat meer tijd, maar uiteindelijk gaat het sneller. Bewonerscommunicatie is zo belangrijk.”

Bos beaamt dat: “Heel veel mensen denken niet gelijk na over de energietransitie. Veel bewoners van sociale huurwoningen zitten in een overlevingsstand. Zij willen brood op de plank en hebben vaak geen ruimte om na te denken over het verduurzamen van hun huis. Ik denk dat we hier te vaak aan voorbij gaan. Het overleven zit vaak zo diepgeworteld dat zij niet altijd direct openstaan voor zulke concepten.”

HOE WERKT EEN ZONNEDAK? • Zonnepanelen liggen op het dak, produceren gelijkstroom (DC) • Micro omvormers maken van de gelijkstroom wisselstroom (AC) • 1 Kabel vervoert de stroom van het dak naar de meterkast • In de meterkast registreert de

Wocozon meter de productie van de zonnestroom in kWh. Wat gebeurt er met de zonnestroom? • 30 % gebruik je direct (bijvoorbeeld door gebruik van een koelkast) • 70 % wordt op het net “geparkeerd” (salderen)

Er wordt gedebatteerd over de techniek, maar het is belangrijker dat we mensen hierin meekrijgen.

Een sociale transitie

Het is belangrijk dat de klimaatdoelen worden gehaald. Dat is van belang voor het wereldwijde klimaatprobleem, maar het is ook belangrijk dat het een sociale transitie wordt en dat laatste wordt nog weleens vergeten. “Er wordt vaak veel gekeken naar én gedebatteerd over de techniek, maar het is belangrijker dat we mensen hierin meekrijgen. Huishoudens kunnen hun steentje bijdragen en halen vervolgens hun buren over en vertellen erover op verjaardagen. De energietransitie slaagt pas echt als je mensen meekrijgt”, aldus Vanson. Bos vult aan: “Ik denk dat er veel meer uit te halen valt, we weten nu alleen nog niet helemaal wat precies. We beginnen gewoon met een zonnepaneel en bouwen dat steeds verder uit en dan zie we wel waar het schip strandt.”